Darshanachar

Author(s): Yugbhushanvijay
Publisher: Gitarth Ganga

Page 51

રહો, તો તે યોગ્ય જ છે. કુટુંબ-સમાજના સભ્યના દબાણથી તમારે તમારી ધર્મઆરાધના મૂકવાની જરૂર નથી. ધર્મ બાબતમાં વૈચારિક સ્પષ્ટતા જોઇએ. હરેકને સ્વતંત્ર રીતે જીવવાનો હક્ક છે, તેમ હરેકને સ્વતંત્ર રીતે ધર્મ આરાધના કરવાનો પણ હક્ક છે.
કુટુંબમાં પરણ્યા એટલે જીવન વેચી દીધું છે? ધર્મની બાબતમાં સ્પષ્ટતા અને મક્કમતા જોઇએ. વળી કુટુંબમાં બીજા ધર્મ કરતા હોય તો તેમને સમર્થન મળે તેવું તમારું વર્તન જોઇએ. અને તમે સાચો ધર્મ પામ્યા હશો તો તમારો દીકરો ધર્મ નહિ કરતો હોય અને પારકો ધર્મ કરતો હશે, તો પારકાના દીકરા પર તમને માન થશે. તમારા જીવનમાં અંગત મમત્વ, રાગ-દ્વેષ કરતાં ધર્મના રાગ-દ્વેષ બધી બાબતમાં Overtake કરશે, (આગળ નીકળી જશે); અને કુટુંબમાં, સમાજમાં, સંસારમાં સાચા ધર્મની વાતો પર જ પ્રશંસા, સદ્ભાવ, પ્રોત્સાહન, સમર્થનના વ્યવહારો તમારા જીવનમાં ખીલશે.
જેમ ધર્મરાગ દૃઢ તેમ આ દર્શનાચાર વધુ વ્યાપક રીતે ખીલશે. હા, સંસારમાં એવી બાબતો આવે જ્યાં સારું-ખરાબ ન સમજો, તો ત્યાં તટસ્થ રીતે મૌન રહેવાનું અને સમજતા હોય ત્યાં દિલથી પ્રશસ્તની પ્રશંસા કરવાની. દર્પણમાં પ્રતિબિંબ પડે તેમ, તમે ધર્મ પામ્યા હશો તો તમારામાં સારા-નરસાનાં પ્રતિબિંબ પડશે જ. ધર્મરાગમાં ઉપબૃહણા કરાવવાની તાકાત છે. હૃદયમાં આરપાર ધર્મ ઊતર્યો છે અને સ્થિર થયો છે, તેની નિશાનીરૂપ જ આ આઠ પ્રકારના દર્શનાચાર છે.
સભા ઃ- કુટુંબના સભ્યો મોજશોખ કરે તો?
સાહેબજી :- યોગ્ય રીતના મોજશોખ કરતા હોય, જે કક્ષામાં હોય તેને યોગ્ય મોજશોખ કુટુંબના સભ્યો કરતા હોય, તો તેટલા માત્રથી ટીકા-ટિપ્પણ ન કરાય. પણ ગેરવાજબી મોજશોખ હોય તો અવશ્ય કહેવું પડે કે, આ આપણા માટે યોગ્ય નથી, આપણા કુટુંબનેધર્મને શોભતી વસ્તુ નથી. તમે જે કક્ષાના ગૃહસ્થ છો, તે કક્ષામાં કયા મોજશોખ યોગ્ય ગણાય, તેનું સ્પષ્ટ ચિત્ર જોઇએ. ગમે તેવા મોજશોખની માંગ કરે તો તે પૂરી કરવાની તમારી ફરજ નથી. કલાઓ, વાર્તા-વિનોદ, મનોરંજન વગેરેના યોગ્ય શોખને રોકી ન શકાય. તમારો દીકરો કહે કેળાવડાં ખાવાં છે તો તે ખાવાની છૂટ છે, પણ કંદમૂળની માંગણી કરે તો ના પાડવાનો હક્ક ખરો ને? અને ન માને તો કડક પણ થઇ શકો. પણ તમે આવા બધા નીતિનિયમો રાખ્યા છે? કે ઘરમાં Code of Conduct(આચારસંહિતા) જેવું કાંઇ છે જ નહિ? ઘણાને તો સંતાનો ક્યાં રખડે છે, કોની સાથે ઊઠે-બેસે, હરે-ફરે છે, તે કશાયની માહિતી હોતી નથી. તમારે નામના બાપ રહેવું છે કે સાચા અર્થમાં પિતા બનવું છે? તો આવી બધી ફરજો આવે. તે જો Immature(અપરિપક્વ) હોય અને જીવનમાં હિતાહિત ન સમજતાં હોય તો તેમનું હિત જોવાની જવાબદારી તો આવે જ ને? નહિતર તેમની ભૌતિક બરબાદી કે આત્મિક બરબાદી થાય તેનું પાપ તમને લાગે.
ન
સ્વતંત્રતા આપણે ત્યાં કયા અર્થમાં છે? યોગ્ય કામ કરવામાં વ્યક્તિ સ્વતંત્ર છે, પણ અયોગ્ય કામોમાં રાચવું એ સ્વચ્છંદતા છે, સ્વતંત્રતા નથી. પરંતુ ધર્મના ક્ષેત્રમાં તમે પોતે ધર્મ કરો, તમને ધર્મ ગમ્યો અને આરાધના તરીકે એકાસણા-આયંબિલ કરો, તો
** ૪૬ ***** **દર્શનાચાર