Darshanachar

Author(s): Yugbhushanvijay
Publisher: Gitarth Ganga

Page 66

સારા માણસને ધર્માત્મા ઘણો ભોગ આપીને ધર્મમાં સ્થિર કરે. દા.ત. પહેલાં તો સંયમમાર્ગે આવનારા કેટલા? અને આવ્યા પછી સંયમની આરાધના કરનારા કેટલા? સારી રીતે આરાધના કરનારાને પણ એમાં ને એમાં ટકાવી રાખવા કેટલું દુષ્કર? તેથી શાસ્ર લખે છે કે, ધર્માચાર્યો પણ આખો દિવસ સ્થિરીકરણ માટે ખૂબ પ્રયત્ન કરતા હોય છે. વડીલો, ધર્માચાર્યો, સારા મહાત્માનું કામ શું હોય? આરાધક જીવોને ધર્મઆરાધનામાં સ્થિર કરવા સવારથી સાંજ સુધી કેટલોય ભોગ આપે અને સ્થિરીકરણ કરવા દ્વારા સ્વપરનું અદ્ભુત કલ્યાણ કરે. ધર્માચાર્યો આ સ્થિરીકરણ ધર્મથી અનહદ પુણ્ય બાંધતા હોય છે.
સામાન્ય શ્રાવકે પણ આ આઠ આચારો યથાશક્તિ પાળવાના છે. ભગવાને ચતુર્વિધ સંઘ માટે આ આઠે પ્રકારનો દર્શનાચાર મૂક્યો છે, માટે બધાએ પોતપોતાની શક્તિ મુજબ પાળવાનો છે. જેટલું વાવે એટલો લાભ મેળવતો જાય. આ આઠેય દર્શનાચાર એટલું બધું શીખવે છે કે તેની સાધના દ્વારા ન્યાલ થઇ જઇએ, તમે જ્યાં જાઓ ત્યાં ધર્મ તમારા થકી દીપશે, પ્રભાવના થશે, ધર્મની છાયા પડશે, લોકો તેનાથી ભાવિત થશે અને તમારાં વખાણ કરશે. પણ આ આઠ પ્રકારનો દર્શનાચાર પાળવા ગુણ કેટલા જોઇએ?
શાસ્ત્ર કહે છે કે સમકિત કહેવાય એક ગુણ, પણ તે હજારો ગુણોના ઝૂમખા જેવો છે. સમ્યક્ દર્શન-જ્ઞાન-ચારિત્ર એક એક ગુણ જથ્થાબંધ ગુણોનો સંગ્રહ કરનારા છે, માટે જ રત્નત્રયીમાં આત્માના તમામ ગુણોનો સંગ્રહ થઇ જાય છે. આ રત્નત્રયી ગુણની ઉત્પાદકભૂમિ જેવી છે. ફળદ્રુપ જમીનમાં વર્ષો સુધી પાક લેતો જાય તો પાક કેટલો થાય? તેમ દર્શનગુણ સ્વયં જ ગુણની ખાણ જેવો છે. સારો પૈસો નવી સંપત્તિને લઇ આવે, તેમ સમ્યગ્ દર્શન આદિ ગુણો આત્માના ગુણોનો ગુણાકાર કરાવે તેવા છે. જતે દિવસે આત્મા ગુણનો ભંડાર બની જાય. તમને બધાને આ દર્શનાચાર ગમે છે ખરો? સાંભળતાં થાય છે કે આવો દર્શનાચાર પામી જઇએ તો ભવોભવનાં કર્મોનો અંત થઇ શકે છે?
શાસ્ત્ર તો કહે છે કે કોઇ પણ જીવ દર્શનગુણ પામ્યા વિના ભવચક્રનો અંત કરી શકતો નથી. સંસારમાંથી મોટા ભાગના જીવો મોક્ષે કેમ નથી ગયા અને ભવિષ્યમાં કેમ નથી જવાના? તો કહ્યું કે મોટા ભાગના જીવો આ દર્શનગુણ જ પામતા નથી. દર્શનગુણ પામવાના સાધન તરીકે આ આઠ પ્રકારનો દર્શનાચાર છે.
સભા ઃ- સમકિતી જીવ અન્ય દર્શનમાં હોય તો પણ આ દર્શનાચાર પાળે? સાહેબજી :- તેને પણ ઓટોમેટીક આ આઠ પ્રકારના આચારને અનુરૂપ ભાવો સ્ફુરતા હોય. દા.ત. સમ્યગ્દષ્ટિ અન્યધર્મમાં હોય તો પણ સાચો ધર્મ તેને હૃદયથી ગમે છે અને સમર્થનનો ભાવ આવશે જ. વળી ધર્માત્મા જીવોના સ્થિરીકરણ માટે પ્રયત્ન કરશે જ. દીવો જ્યાં હોય ત્યાં આજુબાજુ ઝળહળાટ ફેલાય જ. પછી તમે પૂછો કે દીવો હોય ત્યાં આજુબાજુ બધું દેખાય? તો તે પ્રશ્ન જ નથી.
પ્રશસ્ત ઉપબૃહણા સમ્યદૃષ્ટિમાં આવવાની અને તે અપ્રશસ્ત ઉપબૃહણાનો ત્યાગ ક૨વાનો જ. તેમ પ્રશસ્ત સ્થિરીકરણ તેમના માટે રસનો વિષય હશે અને અને અપ્રશસ્ત સ્થિરીકરણથી ભાગશે, કેમ કે તેમાં તેમને અનર્થ દેખાતો જ હોય.
દર્શનાચાર) *******
**
૬૧