________________
છોડ્યું છે, છોડવાનું કહ્યું છે, તે જ તેને પકડવું છે; અને પછી કહે હું શંખેશ્વરદાદાને માનું છું, પણ તે સાચું કહેવાય?
સભા - ભગવાનના ચોત્રીસ અતિશય લખ્યા, તે શું કામ લખ્યા? સાહેબજી - શાસ્ત્રમાં તો બધું લખે કે ચોસઠ ઇંદ્ર ભગવાનના ભક્ત હતા, ત્રણ લોકમાં પ્રભુનું ઐશ્વર્ય અનુપમ હતું, ચોત્રીસ અતિશયો હતા; પણ પછી એવું નથી લખ્યું કે ભગવાનને છોડી આ બધાને વળગજો. કારણ કે આ બધાં તો પુણ્યનાં ફળ છે. એટલે જ ચોવીસ તીર્થકરો થયા, તે બધાના ચોત્રીસ અતિશયો છે, છતાં બધાનું પુણ્ય સરખું નથી. દરેકનાં પુણ્ય જુદાં હોય. જેવું પુણ્ય તે પ્રકારના બાહ્ય ઐશ્વર્ય વગેરે કે ચમત્કારિતામાં ફેર પડે. તમે મૂરતિયો જોવા જાઓ અને શર્ટ-પેન્ટની ઓળખ આપે તો તમે શું કહો? કેટલું ભણ્યો છે? ખાનદાન છે? પહેલાં તપાસ મૂરતિયાની કરો કે કપડાં-લત્તાની? તેમ તમે ભગવાનનાં બહારનાં પુણ્ય જોઈ ભટકાવ, અને ભગવાનને છોડો તો શું થાય? કોઈ પરણવા જાય, તેને પૂછજો કે મૂરતિયાને પરણવા જાય છે કે કપડાંને? ન્હોતું પકડવાનું તેને પકડ્યું? સંસારમાં પણ વ્યક્તિનું મહત્ત્વ કે તેના લેબાશનું? તેમ અહીં પણ વાત છે. ભગવાનનાં પુણ્ય-લક્ષ્મી-ઐશ્વર્યનું વર્ણન તો કરશે, ધર્મથી ભૌતિક વસ્તુ મળે તે લખશે, પણ તેના માટે ધર્મ કરવાનું નહિ કહે. શાસ્ત્ર તો બધું જ સત્ય વર્ણન કરે, પણ તમારે શોધવાનું છે કે, આ કહેવા શું માંગે છે? તમારે દર્શનાચારને બરાબર પામવો હોય, તો આ પણ ધ્યાનમાં રાખવાનું.
પ્રભાવનાની વાતમાં એ કહેવું છે કે, ધર્મ પમાડવાનો તે એક જ ઉપાય છે; માટે સામા જીવને ધર્મ પમાડવો હોય, તો પ્રભાવનાના રસ્તે જ જજો; બીજા બધા માર્ગ આડા અવળા અને ઉટપટાંગ છે. આજે ઘણા કહે છે કે, જૈનોની સંખ્યા ઘટી ગઈ, જૈનધર્મ ફેલાવવો જરૂરી છે તો તે માટે આ એક જ ઉપાય છે કે પ્રભાવક બનો. તમે ધર્મના પ્રભાવક બનશો, તો તમે તમારા કુટુંબને પણ ધર્મ પમાડી શકશો. પણ તમે ધર્મના પ્રભાવક બનો તેવા છો કે અધર્મના ' પ્રભાવક બનો તેવા છો? ધર્મની પ્રભાવના કરવી હોય તો તમારામાં એવું તો જોઈએ જ કે, તમારા વર્તન-વિચાર-વાણીથી સામાનું હૃદય ધર્મથી પ્રભાવિત થવું જોઈએ. તે કરવા, પ્રસંગે ધર્મ ખાતર બલિદાન આપવાની શક્તિ જોઈએ. શાસ્ત્ર કહે છે, પ્રભાવક બનનારે પહેલાં પ્રતિજ્ઞા કરવી પડે છે, જે પણ સારું કામ મારા થકી થાય, તેનો યશ હું નહિ લઉં, પણ દેવગુરુ-ધર્મને આપીશ. પણ તમે તો પહેલા જ ઘૂસી જાઓ ને? મયણાએ બધી હેરાનગતિ ભોગવી અને પ્રસંગે સુખ આવ્યું; મયણાએ કથીરને કંચન કર્યું, રસ્તે રઝળતી હતી તેમાંથી રાજરાણી બની; પણ આ બધાનો યશ કોને આપ્યો? ધર્મને. મેં કર્યું તેવું કહે છે? માટે તમારા જીવનમાં એક પચ્ચખ્ખાણ જોઈએ કે, કાંઇપણ સારું થાય તો તેનો યશ દેવ-ગુરુ-ધર્મને આપીશ. વળી આ કૃત્રિમ યશ નથી આપવાનો. હકીકત જ છે કે, બધું સારું ધર્મથી જ થાય છે. પણ આવી વ્યક્તિ ગંભીર કેટલી હોય!
પ્રભાવકતા લાવવા તો સામાના હૃદયના ભાવ, સામાની સાયકોલોજી જાણવી પડે; અને આના હૃદયમાં કઈ રીતે ધર્મ બેસાડી શકાશે તેનું જ્ઞાન હોય, તો જ પ્રભાવક બની શકશો. પ્રભાવકતા, આરાધતા કરતાં ઘણી ઊંચી વસ્તુ છે. સમ્યગ્દર્શનનો પાયો આચાર વાચાર) ક ક ર ૯૯) રાત
કક
