________________
સાહેબજી :- ઉત્કટ તપમાં પ્રભાવિત થાય તે દર્શનાચાર જ આવ્યો ને? પણ ત્યાં પ્રભાવ પડવાથી Re-action(પ્રતિક્રિયા) તરીકે અનુમોદના આવી.
સભા :- ધર્મ પામેલાના ધર્મની અનુમોદના કરે તો?
સાહેબજી :- તે તો ઉપબૃહણા કે સ્થિરીકરણ કહેવાય, પ્રભાવકતા ન કહેવાય. આનંદશ્રાવકની ભગવાને ઉપબૃહણા કરી તો શું ભગવાન તેના ધર્મથી પ્રભાવિત થયા?
:
સભા ઃ- એકનો એક આચાર અમુક માટે પ્રભાવના બને, અમુક માટે સ્થિરીકરણ બને? સાહેબજી – તે ગુણ એ કક્ષાનો છે કે તીર્થંકરની ઉપબૃહણાનો વિષય બની શકે. આનંદશ્રાવકે એવો આચાર પાળ્યો કે તે પ્રભુની ઉપબૃહણાનો વિષય બન્યો. પણ ભગવાનને તે આચારથી શું થયું? કાંઇ નહિ. તીર્થંકરે પોતાનો દર્શનાચાર પાળ્યો છે. પ્રાથમિક કક્ષાના જીવો ન પામ્યા હોય તેમને પમાડે તો પ્રભાવના, પામેલાને સ્થિર કરે તો સ્થિરીકરણ. એકના એક આચારનો પ્રશ્ન નથી, સામેવાળાની ભૂમિકા પ્રમાણે થાય છે.
દર્શનાચારથી જ શાસન દીપે છે. શાસનની સ્થાપના-સંચાલન-દીપનાં દર્શનગુણથી જ છે. દર્શનગુણ કાઢી નાંખો તો જગતમાં ધર્મ, ધર્મ પ્રાપ્તિ અને ધર્મ પ્રાપ્તિનો આખો માર્ગ લગભગ વિચ્છેદ થઇ જાય. ખાલી જ્ઞાનાચાર, તપાચારથી તે તે પોતે પોતાની આરાધનાં કરે,. પણ જગતમાં ધર્મની સ્થાપના, સંચાલન કરવા દર્શનાચાર છે. પોતે ધર્મ પામવાનો અને બીજાને પમાડવાનો માર્ગ દર્શનાચાર છે. તેનો અષ્ટવિધ આચાર પણ એવો છે કે, જીવનમાં કોઇ પણ આત્મા અસ્ખલિતપણે પાળે તો તે પાળનાર, જિનશાસનનું ઉત્તમ રત્ન પોતે જ બની જાય. શાસનના રત્ન બનવામાં બધા દર્શનાચાર સમાઇ જાય છે. તે આચારો જીવનમાં વણી લેવા માટે શ્રાવક માટે શ્રાવકને યોગ્ય દર્શનાચાર છે અને સાધુ-સાધ્વી માટે સાધુસાધ્વીને યોગ્ય દર્શનાચાર છે. સાધુ-સાધ્વી માટે એ છે કે આપણે શાસનમાં આવ્યાં છીએ તો આ શાસન પ્રત્યેના અવિહડ રાગથી; શાસનના મોક્ષમાર્ગ પ્રત્યે, ધર્મઅનુષ્ઠાનો પ્રત્યે, અનન્ય પ્રીતિ-રુચિથી; જ્યાં પણ શાસનને અનુરૂપ કાંઇ પણ દેખાય, ગુણિયલ જીવો હોય, આરાધક જીવો હોય તેમના પર આપણને હંમેશાં અત્યંત પ્રીતિનો ભાવ રહેવો જોઇએ. ધર્મ પ્રત્યે અણગમો, અરુચિ થતાં હોય તો આપણા માટે પણ દર્શનાચારની ખામી છે. વર્તમાન સંઘમાં ગમે ત્યાં ગુણિયલ સાધુ-સાધ્વી-શ્રાવક-શ્રાવિકા કે આરાધકની કક્ષામાં આવી શકે તેવા પ્રત્યે, અત્યંત પ્રીતિનો ભાવ જોઇએ. તે હોય તો આપણે તેમની અનેક ખામીઓ-દોષો પચાવી શકીએ. પણ જેઓ આરાધક કક્ષાની બહાર નીકળ્યા છે તેના પર પ્રીતિ કરવાની નથી.
સભા :- આરાધક ઓળખાય કેવી રીતે?
સાહેબજી :- તે તો બાહ્ય વર્તનથી નક્કી કરવાનું છે. જે પરલોકભીરુ છે, પાપ ન થાય વગેરેની ચિંતાવાળા છે, દોષ-અનાચાર ન થઇ જાય તેની કાળજી રાખનાર છે, ભગવાનની આજ્ઞા પર સાપેક્ષતા રાખનાર છે, વિરક્ત છે, સંસારથી ભયભીત છે તે બધા આરાધક તો છે જ, પછી તે ગમે ત્યાં રહેલા હોય; બાકી તો આરાધકતાનું ધોરણ નહિ રહે. છતાં બીજી
*
૧૦૨ **** દર્શનાયાર
