________________
પક્ષપાતરૂપંદશા અને (૨) વીતરાગદશા-એટલે તત્ત્વની પ્રતીતિરૂપદશા. સરાગદશા તત્ત્વના પક્ષપાતરૂપે છે, કેમ કે તે વખતે તત્ત્વ પર દઢ રાગ-રુચિ રહેવાની અને જેટલો ધર્મ પર રાગ રહેવાનો તેટલો પક્ષપાત રહેશે જ.
સભા - ધર્મરાગ ક્યાં સુધી રહેવાનો? સાહેબજી - આત્માના સ્વભાવ પર, આત્માના ગુણો પર, આત્મગુણસાધક ક્રિયાઓ પર, દેવ-ગુરુ-ધર્મ-ધર્મી અને ધર્મની સામગ્રી બધા પર સરાગદશાની ભૂમિકા હોય ત્યાં સુધી રાગ રહેશે; વીતરાગદશાની ભૂમિકામાં રાગ ચાલી જઈ, તત્ત્વપ્રતીતિરૂપે સમ્યગ્ગદર્શન રહેશે. દર્શનગુણ સાદિ અનંત રહેનારો છે. સિદ્ધોને પણ ક્ષાયિકદર્શન ગુણ છે. બધા ગુણો વધારતાં વધારતાં છેક અંત સુધી પહોંચવાનું છે. તેથી દર્શનગુણ પણ સતત અંત સુધી આત્મસાત કરવાનો છે. મૂળથી દર્શનગુણ સદાકાળ સાથે રહેવાનો છે. આ દર્શનગુણથી જ શાસન સ્થાપાય છે, શાસનની વ્યવસ્થા ચાલે છે, અને શાસન દીપે છે પણ દર્શનગુણથી. ભગવાનના ધર્મશાસનનું મુખ્ય અંગ આ દર્શનગુણ છે.
સભા - ચારિત્રગુણથી શાસન દીપતું નથી? સાહેબજી - શાસન દર્શનગુણથી દીપે છે, કેમ કે પ્રભાવકતા આદિ આચાર દર્શનગુણના છે; ચારિત્રાચારમાં પ્રભાવકતા આચાર નથી.
સભા - જયણામય આચાર જોઇ પ્રભાવ ન પડે? સાહેબજી - તે તો જ્ઞાનાચારમાં પણ દર્શનાચાર રહેવાનો. જ્યાં એક આચાર છે, ત્યાં સંક્ષેપમાં બીજા આચાર છે. પ્રધાન-ગૌણરૂપ છે. જ્ઞાનાચાર છે ત્યાં દર્શનાચાર વગેરે નથી એવું સંપૂર્ણપણે નહિ બને. પણ શાસન આખું સ્થપાય છે દર્શનાચારથી જ. તીર્થકર ભગવંત વરબોધિ ગુણ દ્વારા તીર્થંકર નામકર્મ બાંધે છે. સર્વવિરતિ વિના પણ તીર્થંકર નામકર્મ બંધાય છે; નિકાચિત થાય છે. દર્શનગુણથી જ તીર્થની સ્થાપના-વ્યવસ્થા છે. માટે દર્શનાચાર એ પ્રાણ છે.
સભા - બાલ જીવો તો એમનામાં રહેલા આચાર-વિચારને જુએ ને? સાહેબજી - બાલ જીવો આચાર વર્તનમાં જુએ છે, પણ પ્રભાવ પાડી શકે તેવા આચાર હોય તે જ પ્રભાવકતા છે ને? આ પ્રભાવકતા દર્શનાચારનો પ્રકાર છે. પ્રભાવકતા જયાં આવશે ત્યાં દર્શનગુણ જ આવવાનો. કેમ કે બીજાને ધર્મ પમાડવાનું સાધન પ્રભાવથી જ બને છે. તપસ્વી તપ કરે છે ત્યાં સુધી તપાચાર, પણ તેના તપમાં પ્રભાવકતા આવી, તે દર્શનાચાર. સામાન્ય નવકારશી કરે તો બધા પ્રભાવિત થઈ જાય? બાલ જીવો તો ઉત્કટ જોઇને જ પ્રભાવિત થાય ને? પ્રભાવકતા એટલે ધર્મથી પ્રભાવિત થાય, નવો ધર્મ પામે.
સભા - તપની અનુમોદના કરે તો પ્રભાવક નહિ?
દર્શનાચાર) ક ક ક ક ક
(૧૦૧) ક ક ક ક ક એક જ ક ક ક રક
