________________
આપવાની જવાબદારી વડીલોને આવે. ઊંચી ભૂમિકામાં હોય તો જ ઉચ્ચ પ્રકારના દર્શનાચારની જરૂર રહેશે.
- દરેકે પોતપોતાની ભૂમિકા પ્રમાણે જ દર્શનાચાર પાળવાનો છે, પણ આપણામાં દર્શનાચારનો પરિણામ આવ્યાનો અર્થ શું? તે એ કે ભગવાનના શાસનમાં જેટલા આરાધક જીવો છે, તે બધા પ્રત્યે દ્વેષ વર્જી માતાના અંતર જેવી પ્રીતિ આવે. દીકરાના હજાર દોષ હોય, છતાં માતામાં અંતરના વાત્સલ્યનો ભાવ તો રહે જ, કેમ કે રાગમાં, પ્રીતિમાં સહનશક્તિ હોય. રાંગ જે સહિષ્ણુતા ખીલવે છે, દ્વેષ અસહિષ્ણુતા ખીલવે છે. રાગ સામાની ઘણી ખામી ગળી જશે. વળી અહીં રાગ આરાધક ભાવવિષયક છે. માટે તે જીવ આરાધનામાં વધે તે જ વૃત્તિ આવવાની. જ્યાં ખોટો દ્વેષ, નિંદા, અસદ્ભાવ આરાધક જીવ પર થાય તો સાવધાન થઈ દૂર કરવા જેવો છે. વિરાધક જીવને પણ તાકાત હોય તો સુધારી શકાય, પરંતુ માર્ગ પર લાવવા પણ અંતરની પ્રીતિ જોઈએ છે. આરાધક એટલે સંસારના ભીરુ, મોટા દુરાગ્રહ નથી રહ્યા વગેરે લક્ષણોવાળા ધર્મી આત્માઓ; તેમાં પણ સાધુ-સાધ્વીએ તો સંસારનાં સઘળાં ભોગસુખ છોડ્યાં છે, ધર્મ ખાતર કેટલીય વસ્તુનું બલિદાન આપ્યું છે. માટે સામે આરાધક જીવ હોય તો ખૂબ જ પ્રયત્ન કરવાના આવે. હા, બધા પ્રત્યે અહોભાવથી ઝૂકવાની વાત નથી, જેટલું ગુણમય વ્યક્તિત્વ ઊંચું તેટલો જ અહોભાવ થવાનો.
- દર્શનાચારના છેલ્લા ચાર આચાર ઉપબૃહણા, સ્થિરીકરણ, વાત્સલ્ય અને પ્રભાવના વર્તનની સાથે સંકળાયેલા છે. પહેલા ચાર આચાર પાળવા માટે આપણામાં જિનમતની અતિ દઢ શ્રદ્ધા જોઈએ, જેનાથી કોઈ દિવસ શંકા-કાંક્ષા-વિચિકિત્સા કે મૂઢતા વગેરે ન આવે; કેમ કે તે ચાર ભાવો શ્રદ્ધાની ઢીલાશથી જન્મે છે. શાસ્ત્રો વાંચી-ભણી દિવસે દિવસે જિનવચનની એવી અનુભૂતિ કેળવવી જોઈએ કે જિનવચનની સ્વરૂપ-સત્યતા પર કદી સ્વપ્રમાં પણ શંકા ન થાય. તે ક્યારે બને? શાસપરિશીલનમાં આગળ વધતા હોય તો. અને વળી ફળમાં પણ પોતાના પુરુષાર્થ પ્રમાણે અપેક્ષા રાખવાની છે. જ્યારે પણ આપણે સારી ભાવના કરીએ તો અંતરમાં શાંતતા, પ્રશાંતતાનો અનુભવ થાય જ છે. શાસ્ત્રો ભણી ભણી શ્રદ્ધા દઢ કરવાની છે, પછી તો એવી શ્રદ્ધા આવવી જોઇએ, કે ત્રણ લોકમાં કોઈ તે શ્રદ્ધાથી આપણને ચલિત ન કરી શકે. પહેલા ચાર દર્શનાચારો ભાવ-આંતરિક શ્રદ્ધા સાથે અને પાછળના ચાર દર્શનાચારો બીજી વ્યક્તિ સાથેના તમારા વર્તન સાથે સંકળાયેલા છે. હરેક દર્શનાચાર ઉત્તરોત્તર બીજાનું કારણ બનશે. પહેલો બીજાનું, બીજો ત્રીજાનું વગેરે પૂર્વનો ઉત્તરનું કારણ બનશે. નિઃશંકતા, નિષ્કાંક્ષતાનું કારણ બનશે વગેરે.
- શાસ્ત્રોમાં સાધક જીવોનાં વર્ણનો આવે. તેમાં પ્રારંભિક કક્ષામાં બોધિબીજ વાવ્યું હોય, ધીમે ધીમે સમકિતનો પરિપાક થાય, અને સ્થિરીકરણ, વાત્સલ્ય, નિઃશંકતા વગેરે ગુણો છેલ્લા ભવોમાં દઢ અને ઉત્કટ થતા જાય, તેની પરાકાષ્ઠા અંતિમ ભાવોમાં આવે. શરૂઆતમાં સામાન્ય કક્ષાના દર્શનાચાર હોય અને તે બરાબર પળાય તેથી ધર્મ સાનુબંધ બને તેથી છેલ્લા ભવોમાં અનેક જીવોને પ્રતિબોધકરતા કરતા, ધર્મમાં સ્થિર કરતા કરતા, પ્રભાવના કરતા, છેલ્લે પોતે પણ મોલમાં પહોંચી જાય. સાધક જીવોનો દર્શનાચાર પણ આગળ જતાં જતાં જ વધે છે, કેમ કે દર્શનાચાર છે જ એટલો વિશાળ. (દનાચાર) નૌકરી શકે કાશ (૧૦૫)ની ક ક શ સ ક મ ક સ રક
