________________
ન જ કરવું, તે ખાતર આપણે સ્વાર્થને જેટલો છોડીશું તેમાં આપણું કલ્યાણ જ છે, પછી ભલે લાગે કે આપણો કસ નીકળે છે, પણ તેવું નથી, કેટલીય નિર્જરા છે. આરાધક જીવોને સ્થિર કરવા માટે પ્રસંગે સામગ્રી આપવી, પણ તેમને અલના ન કરવી. તેમને આર્તધ્યાન ન કરાવવું. આપણા થકી જો તેમને થાય કે અમે અહીં ક્યાં આવી ગયા, તો મહાદોષ લાગે..
આઠ પ્રકારના દર્શનાચારથી શોભતા સાધુ-ધર્માચાર્ય માટે આપણે ત્યાં લખ્યું કે, તે શીતગૃહ” જેવો હોય. ચક્રવર્તીના શીતગૃહોનું શાસ્ત્રમાં વર્ણન છે. શાસ્ત્રમાં વારિગૃહ વગેરેનાં વર્ણન છે. ચક્રવર્તીના શીતગૃહો કેવા હોય? ગરમી પડે તો ઠંડક આપે, શિયાળામાં હૂંફ આપે અને ચાતુર્માસમાં વર્ષા વગેરેથી રક્ષણ કરે. બધી ઋતુમાં રક્ષણ આપે તે શીતગૃહ. બધી ઋતુમાં અનુકૂળતાનું કારણ બને તે શીતગૃહ. ધર્માચાર્યને લાગે કે આ ખમી ખાવા જેવું છે ત્યાં શાંત હોય, જ્યાં લાગે કે, આ દોષ ન ચલાવાય તો ઉગ્રતા પણ આવે. પચાવવા જેવા દોષ પચાવી આરાધનામાં સહાય કરતા હોય, વળી સામા જીવોમાં જોવા ન ગમે તેવા દોષો જુએ તો પણ વાત્સલ્ય ન ખૂટે. આ ઉગ્રતા અને વાત્સલ્ય બંને ગુણોને કારણે તેમને શીતગૃહની ઉપમા આપી છે. આ ગુણ દર્શનાચારના જ છે, જેનાથી પૂરેપૂરી પ્રભાવના આવે. ' :
આપણે બીજાને સંપૂર્ણ પૂરક ક્યારે બનીશું? આપણામાં સંપૂર્ણ દર્શનાચાર પ્રગટશે ત્યારે જ. આપણામાં દર્શનાચારની ખામી છે માટે આપણી પાસે આવેલા જીવો કઈ રીતે તરે? હા, સામાની ગેરલાયકાતને કારણે ન ચઢે તો આપણા દર્શનાચારની ખામી નહિ. આપણે. દર્શનાચાર સુવિશુદ્ધ પાળવો હોય તો આરાધક જીવ પર વાત્સલ્ય ખૂટે નહિ, પ્રીતિ તૂટે નહિં, છતાં આચાર-વિચારની રીતે બાધ્ય જ હોય તો વડીલો કડક થાય, આપણે નહિ. આ ભાવ જે કેળવે તે દર્શનાચારને સુવિશુદ્ધ પાળી શકે. વળી અંતરંગ જીવનમાં જેટલો દર્શનાચાર શુદ્ધ હોય તેટલો જ ધર્મ પમાડી શકીશું. ઘણા તો દૂરથી ધર્મ પમાડી શકે, પરંતુ જો કોઈ તેમની નજીક આવે તો તે જીવ ધર્મથી દૂર થાય; આનો અર્થ એ કે તેમનામાં દર્શનાચારની ખામી છે. કેમ કે દર્શનગુણથી પરિપૂર્ણ જીવ એટલો વિશેષ હશે કે તેના પરિચયમાં આવનાર ધર્મમાં દઢ થાય જ. તીર્થકરોના દર્શનાચાર પૂર્ણ સુવિશુદ્ધ હોય. તેમના દર્શનાચારમાં અંશ માત્ર ખામી ન હોય. પરાકાષ્ઠાનો દર્શનાચાર હોય. છતાં કોઈ જીવ પોતાની ખામીથી ન પામે તો તેમાં ભગવાનની ખામી ન કહેવાય. ગૌતમ મહારાજ સમવસરણમાં ગયા તો ભગવાનની સૌમ્યતા જોઈને જ આશ્ચર્ય થઈ ગયું. ભગવાનની શાંતતા-સૌમ્યતા જ એટલી છે, વાત્સલ્યથી ઝરતી આકૃતિ જ એવી છે. તીર્થકરોમાં ઉત્કૃષ્ટમાં ઉત્કૃષ્ટ દર્શનાચાર દેખાશે.
આપણે સમજવાનું કે મારું આ કર્તવ્ય છે. તે જાણ્યા પછી જીવનમાં અમલમાં મૂકવાનો પ્રયત્ન કર્યો, તો દર્શનગુણ પ્રગટશે. દર્શનાચાર પાળતાં પાળતાં જ દર્શનગુણનો ક્ષયોપશમ થશે. આરાધક જીવ પ્રત્યે અંતરની પ્રીતિ આવી, તો એટલો ક્ષયોપશમ તો થશે જ કે, સામેવાળાને ધર્મ કેમ પમાડાય. માને દીકરા પ્રત્યે પ્રીતિ છે, તેનાથી જ તે નક્કી કરી શકે છે કે આને કેમ અનુકૂળ બનું. રાગદશાનો સ્વભાવ જ એવો છે કે, સામાની અપેક્ષાનો વિચાર રાગી પોતે જ કરશે. અંતરમાં જેવી પ્રીતિ જન્મ, પછી આપમેળે જ આરાધકને પૂરક બનવાની સ્વયંસ્ફરણા થશે. વળી સૂક્ષ્મ દર્શનાચાર કોને આવે? ઊંચી કક્ષાવાળા સાધુને. સામાન્ય સાધુને તો બીજાને આરાધનામાં પૂરક બનવાની જવાબદારી આવે. આરાધનામાં અનુશાસન
એક ક ક ક ક ક ક ક ક રોકડ ૧૦૪
સેક સી એક એક કદનાચાર
