________________
હિતાહિત નક્કી કરે, પણ બીજાનું હિતાહિત ન સમજી શકે. શાસ્ત્રનો અનેક રીતે વિશાળ બોધ કરીને બેઠેલા મહાત્માઓ જે સ્વ અને પરનું ડગલે અને પગલે હિતાહિત સમજી શકે છે, તેઓ ગીતાર્થ કહેવાય. જ્યારે કોઈ જીવ શાસ્ત્રના વિસ્તૃત તત્ત્વને જાણતો ન હોય, પરંતુ તેની ભાવથી શ્રદ્ધા હોય, તો પણ સમકિતી હોઈ શકે. પરંતુ તેવો અગીતાર્થ સમ્યગ્દષ્ટિ બીજાને ઉપદેશ આપવા અધિકારી નથી.
તમે કહો અમને ભગવાન પ્રત્યે શ્રદ્ધા છે, પણ શ્રદ્ધા એટલે શું? ભગવાનના વચન પર શ્રદ્ધા, તો ભગવાનના વચનને સમજવું તો પડશે ને? અને પછી શ્રદ્ધા હોય તે બરાબર. ખાલી “શ્રદ્ધા” શબ્દ પકડે નથી ચાલવાનું. “શ્રદ્ધા' શબ્દ ખાલી બોલવાનો નથી, તેનો ભાવાર્થ સમજવો પડે. જ્યારે તમને શ્રદ્ધા છે તેમ કહો, ત્યારે તમને તમારા આત્માના સુખ-દુઃખની જેટલી પડી હોય, તેટલી તમારા શરીર માટે કે ભૌતિકતા માટે ન પડી હોય. તમે ચોવીસે કલાક આત્માની ચિંતામાં જ રહો છો? શ્રદ્ધા એટલે ખાલી વાતો નહીં, પણ હૃદયનો અસરકારક પરિણામ.
નવતત્ત્વની ભાવથી શ્રદ્ધા એટલે શું? પહેલું તત્ત્વ આત્માની ભાવથી શ્રદ્ધા, એટલે પૈસા, કુટુંબ કરતાં આત્માની વધુ પડી હોય, આત્માના સુખ-દુઃખની વધુ વિચારણા હોય, આત્માના વિકાસની વધુ ચિંતા હોય. “શ્રદ્ધા' શબ્દનો ભાવાર્થ લેવાનો છે. “શ્રદ્ધા શબ્દ બોલતાં પહેલાં સાત વાર વિચાર કરવાનો છે. કારણ કે જો ભગવાનના વચનમાં શ્રદ્ધા હોય તો “તે વચનમાં જે કરવાનું કહ્યું તે કરવા જેવું લાગે અને જે નથી કરવાનું કહ્યું તે ન કરવા જેવું લાગે; જે આચરવાનું કહ્યું છે તે આચરવા જેવું લાગે અને જે ખરાબ, છોડવા જેવું કહ્યું છે તે છોડવા જેવું લાગે.” તમને આવું થાય છે ખરું? જો તમને આવું થતું હોય તો જ તમારી શ્રદ્ધા ખરી. ભગવાને કહેલ જીવાદિનવતત્ત્વ જાણતો ન હોય, પણ ભાવથી શ્રદ્ધા કરનારસમ્યગ્દર્શન પામી શકે. સમકિતીમાં ૦.૧% પણ ઓછી શ્રદ્ધા ન ચાલે. અત્યારે તો ઘણાની શ્રદ્ધા ઢચુપચુ હોય છે. નવતત્ત્વનું જ્ઞાન કદાચ ઓછું હોય તો હજુ ચાલે, પણ નવતત્ત્વની ભાવથી શ્રદ્ધાન હોય તો ન ચાલે. ભાવથી શ્રદ્ધા કરવા માટે આખું માનસ બદલવાની જરૂર છે.
ભાવથી શ્રદ્ધા એટલે શું? તમને તમારા દેહ-કુટુંબ-પરિવારની ચિંતા નથી તેના કરતાં આત્માના સુખની ચિંતા વધુ હોય. ભૌતિક સુખની ચિંતા ન હોય તેટલી આત્માના સુખની ચિંતા હોય. એટલે ભાવથી શ્રદ્ધા બાપાના ખેલ નથી. શ્રદ્ધા શબ્દનો ભાવાર્થ લેવાનો છે. સ્પષ્ટતા ન હોય, પાયાની સમજણ ન હોય તો ભાવ ન આવે, શ્રદ્ધા ન આવે. જિનવચન પર શ્રદ્ધા એટલે ભગવાને પાયામાં કહ્યું તે મૂળભૂત તત્ત્વ તમને હૃદયમાં ઉતર્યું છે? પ્રસંગે તમારી ચિંતા વધુ કે સ્નેહીની વધુ ચિંતા કરો?
તમને કુટુંબમાં નિકટમાં નિકટ સ્નેહી માટે કદાચ બૂરું કરવાનો ભાવ થયો હશે, પણ જાતનું નખ્ખોદ વાળવાનો સ્વપ્રામાંય ભાવ થયો? કેમ? જાત પર પ્રેમ છે તેટલો કોઇના પર પ્રેમ નથી માટે. છતાં જાતની-આત્માની ચિંતા તમે નથી કરતા, કારણ જાત તરીકે તમે આત્માને માનતા નથી. તમને જાત પર પ્રેમ એટલે દેહ પર પ્રેમ ને? કે જાત એટલે આત્મા?
સમ્યગ્દર્શન ભાવથી શ્રદ્ધા માંગે છે. ભાવથી સમ્યગ્દર્શન પ્રાપ્ત કરવા બહુ જ્ઞાનની
એક સક ર
ક ક ક ક ક ક લ ક
૭૪) ક ક ક એક ક
રતાચાર
