Darshanachar

Author(s): Yugbhushanvijay
Publisher: Gitarth Ganga

Page 77

સભા :- મિલકત વોસિરાવતી વખતે શું ભાવ કરવાના?
સાહેબજી :- ઘણીવાર એવું બને કે તમારી મિલકત હોવા છતાં તમે બધું દાનમાં આપી ન શકો, તે વખતે તમે તેના પ્રત્યેની મમતા વોસિરાવી દો. રાગ-દ્વેષ છોડીને ત્રણે યોગથી તેની સાથેનો છેડો ફાડી નાખો તે વોસિરાવવું કહેવાય. સંસારમાં જ્યાં જ્યાં પાપસાધનો સાથે કનેક્શનથી તમે જોડાયા, તે બધાં તો સંસારમાં રહેવાનાં છે, પણ તેની સાથેનું તમારું કનેક્શન તૂટી જાય, તેટલા માટે વોસિરાવવાનું છે. દુનિયામાં ઉદ્યોગો, કતલખાનાં વગેરે ચાલે, પણ તેની સાથે તમે જેટલાં કનેક્શન તોડો તેટલું વોસિરાવવાનું. વોસિરાવાથી નવાં પાપ ન લાગે પણ જુનાં પાપ વોસિરાવાતાં નથી.
સભા ઃ- ટેમ્પ૨૨ી વોસિરાવી દેવાય?
સાહેબજી ઃ- શરતી હોય તે સાગારિક ત્યાગ કહેવાય છે. તેમાં એવી શરત આવે કે માંદગી વગેરેમાંથી ઊભો થાય તો છૂટ, પણ ન ઊભો થાય તો કાયમ ખાતે ત્યાગ. તે કરવામાં અમુક પાપના ભાવ મનમાંથી ત્યાગ કરી શકે છે, પણ વાસ્તવમાં વોસિરાવતી વખતે માણસ કે વસ્તુ નહિ પણ તેના પ્રત્યેની મમતા વોસિરાવવાની છે.
૭. વાત્સલ્ય દર્શનાચાર
હવે વાત્સલ્ય નામનો સાતમો દર્શનાચાર છે. વાત્સલ્ય શબ્દ કેમ મૂક્યો? તેના પણ પ્રશસ્ત અને અપ્રશસ્ત બે ભેદ પડે છે. મહાપુરુષોની ખૂબીઓ એ છે કે દરેકમાં સારા-નરસાની ભેદરેખા બતાવશે જ.
પહેલાં તો ભૂમિકા તરીકે વિચારીએ તો દર્શનગુણના કારણે અંતરમાં પ્રગટેલો અનહદ ધર્મરાગ એ વાત્સલ્યનો મૂળ સ્રોત છે. દર્શનગુણ પ્રગટ્યો એટલે ધર્મરાગની તો છોળો ઊડશે જ. માટે સમકિતીને સંસારી દીકરા પ્રત્યેના રાગ કરતાં અનંતગણો ધર્મનો રાગ હોય. તેથી ધર્મનું નુકસાન સાંભળે તો જે આઘાત લાગે, તેનો ૧૦૦મા ભાગનો પણ તેની પત્ની મરી જાય તો ન લાગે. આટલા અનહદ ધર્મરાગના કારણે ધર્માત્મા કે ધર્મીને જોઇને તેના અંતરમાં વાત્સલ્ય ઊછળવાનું ચાલુ થાય છે.
ન
વાત્સલ્ય શબ્દ ક્યાં વપરાય છે? માને દીકરા પર વાત્સલ્ય હોય. મા-દીકરાના સંબંધમાં જ વાત્સલ્ય શબ્દ વપરાય છે. મા-બાપને સંતાનો પર માત્ર રાગ-સ્નેહ નથી પણ વાત્સલ્ય ઊભરાય છે. વાત્સલ્યમાં તાકાત શું છે? સામાના હજારો દોષો પચાવી શકશે જે સામાન્ય રાગ-સ્નેહ નહિ પચાવી શકે. માટે માને પોતાનો દીકરો ગમે તેટલો ખોડખાંપણવાળો હશે, પણ તેના અંતરમાંથી દીકરાનું હિત કરવાની ભાવના જશે જ નહિ. પણ હવે તો માના હૃદયમાં પણ વાત્સલ્ય નથી રહ્યું. હવે તો દીકરાને પોષણ માટે અનિવાર્ય સ્તનપાન પણ ન કરાવે. તે પણ બ્યુટી માટે. તે મા કહેવાય? તે મા છે? જન્મ દેતાં આવડે છે પણ અંતરમાં માતૃત્વ પેદા થયું છે? વળી આને તો વિકાસ ગણવામાં આવે છે. આજનું મેડીકલ સાયન્સ લખે છે કે, બાળક માટે સ્તનપાન કરતાં વધારે ઉત્તમ પોષણ બીજા કોઇમાં નથી, એટલું જ * દર્શનાચાર
****** ૭૨ *