Darshanachar

Author(s): Yugbhushanvijay
Publisher: Gitarth Ganga

Page 89

જોખમી છે. તેમાંય અધર્મી જીવ હોય અને તમારા પર રાગ હશે, તો ભવાંતરમાં પાછો ભટકાશે, તે વખતે તમે સાવચેત નહિ હો અને લપસશો, તો તમારું પણ આવી બનશે. માટે શુભ રાગ બંધાય તેનું જ ધ્યાન રાખવાનું.
- શાસ્ત્રમાં ઉદાહરણ આવે છે કે બે મિત્રો હતા. તેમનો ઘણા ભવનો ગાઢ થયેલો પરસ્પર સ્નેહરાગ હતો. બંનેએ વૈરાગ્યપૂર્વક દીક્ષા લઈ ઉત્કટ સંયમની આરાધના ચાલુ કરી. પછી કેવળજ્ઞાનીની પર્ષદામાં એક વખત દેશના અવસરે પ્રશ્ન પૂછ્યો કે અમારો મોક્ષ કેમ નથી થતો? તે વખતે કેવલીએ કહ્યું કે બંનેને પરસ્પર રાગછે માટે. સભામાંથી ઊઠી પચ્ચખ્ખાણ લીધાં કે હવે પછી જીવનમાં એકબીજાનું મોં નહિ જોવું.
રાગ વિના પણ સંસારમાં કેવી રીતે જીવાય તે ભગવાન બતાવી ગયા છે, એટલું જ નહિ, પોતાના જીવનમાં જીવી ગયા છે. વગર રાગે જવાબદારી અદા કરતા હતા. રાગ વિના પણ સંસાર કેમ ચલાવાય, ઉચિત આચરણ કેમ કરાય તેનો અમલ ભગવાને કરી બતાવ્યો છે. આપણને ભગવાન ઉપદેશ પછી આપે છે, પહેલાં જીવી બતાવે છે. ભગવાને શ્રાવક-સાધુને જે કાંઈ ઉપદેશ આપ્યો છે, તે પાળીને બતાવ્યો છે.
સભા - બંને મિત્રો આરાધક હતા છતાં કેમ આત્મકલ્યાણ અટકી ગયું? સાહેબજી - આરાધક હોવા છતાં સ્નેહની ગ્રંથિ આગળ વધવામાં અવરોધક હતી. પ્રશસ્ત રાગ પણ ઉપલી ભૂમિકામાં છોડવાનો છે. નિરતિચાર ચારિત્ર પાળનાર સાધુ હોય પછી આગળની ભૂમિકામાં જ્યારે અભ્યઘત વિહાર નામની સાધનાનો સાધુએ સ્વીકાર કરવાનો હોય, તો તે સ્વીકાર કરતાં પહેલાં કરવા યોગ્ય પ્રેક્ટીસ બતાવી છે, જેમાં શિક્ષા લેવામાં ઘણીવાર બે-પાંચ વર્ષ નીકળી જાય. શિક્ષામાં સાપુ ગુરુ પ્રત્યેનો સ્નેહ છોડવા પ્રયત્ન કરે, સહવર્તી સાધુ પ્રત્યે પણ રાગ છોડવા પ્રયત્ન કરે. ગુણિયલ ગુરુ પર રાગ-સદ્ભાવ જામ્યો હોય, તો તે તોડવા, ગુરુ સાથે રહે તો પણ આખો દિવસ ગુરુ સાથે વાર્તાલાપ પણ ન કરે.
ઓળખતા નથી તેવી રીતે અલિપ્ત થઈ રહે. એવી એવી ટ્રેઈનીંગ છે. પ્રશસ્ત રાગ છોડવાની રીત બતાવી છે. અત્યારે તમને પ્રશસ્ત રાગ તો નથી અને અપ્રશસ્ત રાગમાં પણ ભોપાળા છે. સંસારનો નિયમ છે કે રાગ-દ્વેષ મર્યા પછી પણ સાથે લઈ જવાના છે, પૈસો અહીં મૂકી જશો પણ રાગ-દ્વેષ તો સાથે લઈ જવાના.
સભા-સંસાર ક્યાં સુધી ચાલે? સાહેબજી -જુઓને દષ્ટાંત. ચીરાયેલા સિંહનો જીવ. ક્યાં સુધી ષ ચાલ્યો? ઘડી બેઘડીના રાગ-દ્વેષ ક્યાં સુધી ચાલ્યા? વિચાર કરવા જેવો છે. તમને સંસારમાં વાંધા-વચકા થાય, ત્યારે દેષ કેવા થાય છે? અનુકૂળ પાત્ર મળે તો રાગ કેવા જામે છે? આ ભવના રાગ-દ્વેષ આ ભવમાં જપૂરા થઈ જશે તેવું માનતા નહિ. હિસાબ-કિતાબ અહીં જપતી જવાના નથી. હું વાસ્તવિકતા કહું છું, ડરાવતો નથી. સંસારનું વિકરાળ સ્વરૂપ આ જ છે.
સભા - પદાર્થવિજ્ઞાનની દૃષ્ટિએ કેવી રીતે?
ય
ક ક ક ક ક ક ક ક
૮૪
ર ર ર ક
(દનાચાર)