Darshanachar

Author(s): Yugbhushanvijay
Publisher: Gitarth Ganga

Page 90

સાહેબજી - રાગ-દ્વેષ ભાવ કોનો? ચેતનનો. હવે ચેતનનો ભાવ ચેતન પર અસર પાડવાનો જ. તે અસર ફરી નિમિત્ત મળે ફરી જાગૃત થાય. ખબર ન પડે પણ અંદરથી Instings(અંતઃસ્ફરણા) જ એવી થાય. પૂર્વભવ છે, આત્મા છે તેના પુરાવા રૂપે શાસ્ત્રમાં આ દલીલ આપી છે. તમને જીવનમાં કેટલીય વખત એવું બન્યું હશે કે ઓચિંતા કોઈ અપરિચિત વ્યક્તિ મળે, જેની સાથે તેને દેખતાં જ લાગણી થાય; અને કોઇકવાર જેને ક્યારેય મળ્યા નથી, જોયા નથી, કાંઈ બગાડ્યું નથી છતાં પણ તેને જોતાં જ અણગમો થાય. વગર ઓળખાણપિછાણે આવી Instings(અંતઃસ્ફરણા) કેમ થાય છે? આવું થાય ત્યારે વિચારો કે આની પાછળનું રહસ્ય શું? આ જ આત્મા અને પરલોકનો પુરાવો છે. જે આત્માને નથી માનતો તેની પાસે શું જવાબ આમ, પૂર્વના રાગદ્વેષ ભવોભવ સંસ્કારરૂપે ચાલે છે. હા, કાળ જતાં તેની અસર ઝાંખી થતી જાય છે અને નિમિત્ત ન મળે તો સંસ્કાર અમુક કાળે ખલાસ થાય છે, પણ તે ભૂંસાય તે પહેલાં બીજો ખડકલો ચાલુ પણ થઈ ગયો હોય છે. માટે આત્મા પર સાચાસારા સંસ્કાર પડે તેની સાવધાની તરીકે કુટુંબ-પરિવાર પર રાગ-દ્વેષ કરતાં વિચાર કરજો. જો રાગ-દ્વેષ થતા હોય તો ગાઢ બંધાઈ ન જાય તેની કાળજી રાખજો અને તેમાંય અયોગ્ય વ્યક્તિ હોય તો ખાસ કાળજી રાખજો.
ગૌતમ જેવા ગુરુ મળે તો પણ આપણામાં લાયકાત ન હોય તો નિષ્ફળ જાય. પ્રભુએ ખેડૂતનું રહસ્ય ખોલ્યું ત્યારે આખી સભા સ્તબ્ધ થઈ ગઈ. કટપૂતનાના ઉપસર્ગમાં પણ શું બન્યું છે? ભગવાનને ઉત્કૃષ્ટમાં ઉત્કૃષ્ટ ઉપસર્ગ ખીલા ઠોકનારનો અને મધ્યમમાં ઉત્કૃષ્ટ ઉપસર્ગ કટપૂતનાનો થયો છે. સામાન્ય માણસના પ્રાણ ચાલ્યા જાય તેવું કષ્ટ આપ્યું છે. તેમાં કારણ આગલા ભવનો પ્રભુ પ્રત્યેનો તેનોષ છે. ત્રિપૃષ્ઠવાસુદેવના ભવમાં કટપૂતના તેમની વિરાણી હતી. હજારો રાણી હોય તેમાં આ અણમાનીતી હતી. તેનો દ્વેષ રહી ગયો છે અને સાટું વાળ્યું છે. તે વખતે ભગવાન તો ધર્મ પામેલા હતા પણ જો ભગવાન પણ ધર્મ ન પામ્યા હોત અને આવો ઉપસર્ગ થયો હોત તો પાછો દ્વેષનો ઝંઝાવાત ચાલુ થઈ જાત. જૈનકથાનકો વાંચતાં આવડે તો પણ ઘણો બોધ થઈ જાય. આમ વિચારો તો કરોડો સાગરોપમ ગયા, કેટલો સમય ગયો, છતાં અંદરમાં સંસ્કાર રહી ગયા.
અત્યારે ખબર હોય કે ન હોય, પણ અંદરમાં રાગ-દ્વેષ સંસ્કાર રૂપે પડ્યા રહે છે. વિચારો, સંસારમાં રાગ-દ્વેષનાં મૂળિયાં કેટલાં ઊંડાં રહે છે? આટલા ભવે અસર થાય તો થોડા ભવમાં અંત થોડો આવવાનો છે? અંદરમાં ભાવોનો ખડકલો છે. તેને વાળીઝૂડી સાફ કરવાનો છે. તે સિવાય અંતઃકરણ નિર્મલ ન થાય. પ્રશાંતતા-ઉપશમ-ઉપશાંતતાનો અનુભવ ન થાય.
શાસ્ત્ર કહે છે, પ્રશસ્ત રાગ પણ અંતે કાઢવાના છે. તે માટે પણ પુરુષાર્થ કરવો પડે છે. ગૌતમ મહારાજને પણ, જો પ્રશસ્ત રાગ કાઢવા મહેનત કરવી પડે, તો બીજાની તો વાત જે ક્યાં કરવી? છેલ્લે શાસ્ત્રમાં લખ્યું કે બધા પ્રશસ્તરાગ પણ જીવ તોડી નાંખે, તો પણ અંતિમમાં અંતિમ શરીર પરનો અલ્પ રાગ નડે છે. સાધુ માટે લખ્યું કે, જિનકલ્પ સ્વીકારતાં પહેલાં અવાવરા સ્થાનમાં, કમ્પાઉન્ડમાં ઊભા રહેવું. એવા સ્થાનમાં ઊભા રહે જયાં કૂતરા,
(
નાચાર) એક શક & શોક ચક
૮૫Dરક સ ક ક ર
ક ક ક ક ક શાક