Darshanachar

Author(s): Yugbhushanvijay
Publisher: Gitarth Ganga

Page 85

તા. ૦૨-૦૨-૯૮, મહા સુદ ૬, ૨૦૫૪, સોમવાર.
અનંત ઉપકારી અનંત જ્ઞાની શ્રી તીર્થંકર પરમાત્માઓ ચારે ગતિના જીવોને તારવા માટે આ ધર્મતીર્થની સ્થાપના કરે છે.
તીર્થંકરો કેવળ મનુષ્યોને જ તારવાની તાકાત ધરાવે છે એવું નથી, પરંતુ પશુઓને પણ તારવાની તાકાત ધરાવે છે. અમે તો મનુષ્યને પણ બધાને તારી શકતા નથી. કેમ કે હું ઉપદેશ આપું છું, પણ અહીં કોઇ દક્ષિણ ભારતીય આવે તો તે સમજી શકે? જ્યારે તીર્થંકરની વાણી તો અતિશયોથી યુક્ત છે. તેથી ભગવાન જે વાત જે સંદર્ભથી સમજાવે છે, તે સંદર્ભથી પશુ પણ સમજી શકે. અને સમોવસરણમાં તો એક યોજન સુધી પ્રભુની સુમધુર, તાલબદ્ધ, ભાવવાહી, અલંકારિક, સુંદર વર્ણોવાળી, અતિશયોને કારણે સરળતાથી બોધ કરાવે તેવી વાણીના કારણે જ કલાકોના કલાકો સુધી સાંભળો તો પણ તૃપ્તિ ન થાય. તીર્થંકરોની દેશના સાંભળતાં ગમે તેટલા કલાકો વીતે તો પણ શ્રોતાને કંટાળો-થાક ન લાગે. પ્રભુ વીરે ૧૬ પ્રહર દેશના આપી, તો શ્રોતા બેસી રહ્યા ને? શ્રોતાઓ બોર જ ન થાય એવો પ્રભુની વાણીનો અતિશય હોય છે. શ્રોતા ધરાય જ નહિ.
વ્યાખ્યાન ૧૨
સભા ઃ- લાયકને જ આવું થાય ને?
સાહેબજી :- ના, તેમાં લાયક-ગેરલાયકનો પ્રશ્ન નથી. વાણીનું માધુર્ય પુણ્યના કારણે છે કે તે સાંભળતાં થાક કે કંટાળો ન આવે. ગેરલાયક જીવો પણ દેશના સાંભળવા આવે છે. અભવ્ય, સંસારરસિક, મિથ્યાર્દષ્ટિ, અન્યદર્શની, કદાગ્રહીઓ પણ આવે અને દેશના સાંભળે તો સાંભળવામાં મઝા પણ આવે; પણ પ્રશ્ન ત્યાં છે કે, ભગવાન વાણી દ્વારા જે તત્ત્વ કહે છે તે તત્ત્વ તેમના હૃદયમાં ઊતરે નહિ. સંગીત વાગે તો સુમધુરતાનો અનુભવ તો બધાને થશે પણ તેનું તત્ત્વ તો લાયકને જ ઊતરે, ગેરલાયકને અથડાઈને પાછું આવવાનું. ઘણાને તો તત્ત્વ સાંભળતી વખતે પણ ભગવાન તત્ત્વ કહે છે તેના પ્રત્યે દ્વેષ,છે, પણ વાણી સાંભળતાં કંટાળો ન આવે. ઘણા ઉપદેશ આપે પણ અવાજ જ ઘોઘરો આવે, લયબદ્ધ બરાબર ન આવે. જ્યારે અહીં ભગવાનની વાણી તો તાલબદ્ધ-રસમય હોય છે. સાંભળવાનું ગમે. પશુઓ જેવાં પશુઓ પણ બેસી રહે. વળી સાંભળે ત્યાં સુધી ભૂખ-તરસ પણ ન લાગે. ૧૬ પ્રહરની દેશના સૌએ ૪૮ કલાક સાંભળી. આ બધો પુણ્યપ્રકૃતિનો પ્રભાવ છે, ગુણનો નહિ. સામાન્ય કેવલી ઉપદેશ આપે તો આવું ન બને, કેમ કે સામાન્ય કેવલીનું તેવું પુણ્ય નથી, જ્યારે તીર્થંકરનું પુણ્ય છે કે, તેની અસરના કારણે શ્રોતાનાં અશાતાવેદનીયાદિ કર્મો શાંત થઇ જાય. ભગવાનમાં પશુને પણ ધર્મ પમાડવાની તાકાત છે, છતાં બધા માનવો પણ નથી પામતા, તેમાં કારણ તે માનવોની ગેરલાયકાત છે.
સભા :- ‘જગતતારક’ બિરુદ છે ને? સાહેબજી :- હા, પણ સામેનો જીવ નથી પામતો તેમાં કારણ તેનામાં બોધ ગ્રહણ કરવાની શક્તિ નથી તે છે. જગતતારક બિરુદ તેમની તા૨ક શક્તિની અપેક્ષાએ છે.
** ૮૦
* દર્શાનાચાર