________________
તા. ૩૦-૧-૯૮, મહા સુદ ત્રીજ, ૨૦૫૪, શુક્રવાર.
અનંત ઉપકારી અનંત જ્ઞાની શ્રી તીર્થંકર પરમાત્માઓ જગતના જીવોને સ્વકલ્યાણનો યશ્નાર્થ બોધ કરાવવા આ ધર્મતીર્થની સ્થાપના કરે છે.
પરમાત્માના શાસનમાં હરેક જીવ માટે જો કોઇ મુખ્ય મુદ્દો હોય તો તે સ્વનું કલ્યાણ કરવાની વાત છે. સ્વથી પાછો દેહ નહિ, આત્મા લેવાનો છે. જગતના જીવોની સ્વત્ત્વની બુદ્ધિ દેહ સાથે ગૂંથાયેલી હોય છે. લોકો હું એટલે દેહમય જ અસ્તિત્વ વિચારતા હોય છે. અહીં સ્વથી આત્મા લેવાનો છે અને આત્મકલ્યાણ તે જ ધર્મમાં મુખ્ય મુદ્દો છે. પણ તેનું કલ્યાણ કરવાની અભિલાષા વળી મુશ્કેલ છે. ધર્મ સમજવા માટે પણ ધર્મની અભિમુખતા થવી ઘણી દુર્લભ છે. મોટે ભાગે જીવો ધર્મસામગ્રી વિના રખડે છે. કોઇ ધર્મસામગ્રી પામે છે, તો પામેલા પણ ધર્મ સમજવાની અભિલાષા જ રાખતા નથી. વળી તેવા જીવોમાંથી પણ પ્રયત્ન કરી ધર્મ સમજનારા ઓછા હોય છે અને સમજ્યા પછી પણ ધર્મની શ્રદ્ધા થવી દુષ્કર છે. એવી શ્રદ્ધા થયા પછી પણ વર્ષોનાં વહાણાં વાય, છતાં નિઃશંકતા રહેવી મુશ્કેલ છે. નિઃશંકતા આવ્યા પછી પણ નિઃકાંક્ષા આવવી મુશ્કેલ છે અને તે આવ્યા પછી વળી નિર્વિચિકિત્સા દુષ્કર છે. કેમ કે ઘણાને દેવ-ગુરુ-ધર્મ પર વિશ્વાસ છે, છતાં બીજા ધર્મમાં કાંઇ સારું જોઈ ઉપાસના કરવાનું મન થાય તો આકાંક્ષા દોષ આવે. તેનાથી આગળ કોઈને નિષ્કાંક્ષતા આવે તો પણ લાંબો સમય ધર્મ કરતાં તેના ફળમાં શ્રદ્ધાના બદલે શંકા થાય. આમ, એક કરતાં એક દર્શનાચારનાં પગથિયાં ઊંચાં છે. એટલે નિઃકાંક્ષા કરતાં નિર્વિચિકિત્સા દર્શનાચાર ઊંચો ગણાય. માટે જ નિઃકાંક્ષા કરતાં નિર્વિચિકિત્સા જુદી પાડી છે. ધર્મની શ્રદ્ધા અને ધર્મના ફળની શ્રદ્ધા જુદી છે. ધર્મશ્રદ્ધામાં ધર્મના ફળની શ્રદ્ધા આવતી નથી. કેમ કે • ધર્મશ્રદ્ધામાં ધર્મના કથન અંગેની શ્રદ્ધા છે જ્યારે ધર્મના ફળની શ્રદ્ધામાં તો ધર્મમાં ઘણો ભોગ આપ્યો હોય તેના ફળ અંગેની શ્રદ્ધા છે. એટલે આમ ને આમ ધર્મ કરવાનો ન હોય, તો દૂર બેઠાં. ધર્મશ્રદ્ધા રાખવી સહેલી છે. ઘણા ભગવાન પર શ્રદ્ધા રાખે પણ ક્યાં સુધી? કાંઇ ન કરવાનું હોય ત્યાં સુધી, પણ અનુસરણ કરવાનું આવે ત્યારે એટલો શ્રમ કરવો પડે, ભોગ આપવો પડે, તકલીફ પડે, એટલે તરત થાય કે આટલું આટલું કરીએ છીએ, પણ પછી મળશે શું? ઓછું તો નહિ મળે ને? એટલે ધર્મની શ્રદ્ધાવાળા જીવોને પણ ધર્મના ફળ પર શ્રદ્ધા દુષ્કર છે..
વ્યાખ્યાન ૯
ધર્મનાં.બે ફળ છે. આંતરિક અને બાહ્ય. આંતરિક ફળ તત્કાલ મળે છે, બાહ્યફળ લાંબા સમયે મળે છે. જીવનમાં ભૌતિક કે અભૌતિક કોઇપણ ક્રિયાનાં બે ફળ હોય છે. તાત્કાલિક અને લાંબાગાળાનું. દા.ત. વ્યક્તિ ખાય તો ખાવાથી તત્કાલ શું ફળ મળે? ભૂખ શમી અને તૃપ્તિ થઇ. પણ ખાય એટલે તરત તગડો થઇ જાય? શક્તિ આવતાં તો વાર લાગે. તે માટે અંદર ખોરાકનું પાચન થશે, હોજરીમાંથી આંતરડામાં જશે, ત્યાં પોષક તત્ત્વો એબ્સોર્બ કરે, તેમાંથી રસ-રક્ત-સ્નાયુ-માંસ-હાડકાં-મજ્જા-વીર્ય એમ ક્રમસર બનતાં તો વાર લાગે ને? એટલે શક્તિરૂપે રૂપાંતર થતાં આયુર્વેદ લખે છે, ૪૯ દિવસ થાય. આ તો સામાન્ય ખોરાકમાં, પણ અમુક દ્રવ્યો એવાં હોય, દા.ત. એવી ઔષધિઓ છે કે નાનપણમાં ખવડાવો
દર્શનાયાર) *******
**
***
૫૯
