Darshanachar

Author(s): Yugbhushanvijay
Publisher: Gitarth Ganga

Page 27

સભા -ચોથા આરામાં તો લાંબું આયુષ્ય હોય ને? સાહેબજી - હા, ચોથા આરામાં બની શકે છે કે તે જ ભવમાં કરેલાં કર્મ તે જ ભવમાં ઉદયમાં આવે. પણ તેમાંય શું બને કે ઉદયની શરૂઆત થાય, પણ ઉત્કટબિંદુ લાંબા ગાળે આવે. અત્યારે તમારા આત્મા પર કર્મનો ભોગવટો ચાલુ જ છે, ક્ષણે ક્ષણે કર્મ ભોગવી રહ્યા છો. તેને ભોગવવા છતાં વિચાર નથી, કેમ કે તેવી દષ્ટિ નથી. તમારું અત્યારે જે સ્વરૂપ છે તે કર્મની જ પ્રોડક્ટ છે. અહીં બેઠા છો તે બધાનાં માં એકસરખાં છે? તે સિવાય પણ હૃદય-હાથપગ-નસો વગેરેમાં કેટલા ફેરફાર? એવું બને કે એક નસમાં બરાબર લોહી ફરતું નથી, બીજી બરાબર હોય. આ આંગળી પણ બરાબર હલે છે, તેમાં કારણ તમારી હોશિયારી છે? મોટો વૈજ્ઞાનિક પણ આવો દાવો કરી શકશે? આમાં પુણ્યનો ઉદય કારણ છે. હવે તે રીતે વિચારો તો પુણ્ય-પ્રકૃતિનો કેટલો ઉદય છે. તેમ તકલીફોનો વિચાર કરશો તો પાપ કર્મનો કેટલો ઉદય છે. તમે સમજો કે ન સમજો પણ અંદરનું તંત્ર જે બરાબર ચાલુ છે, તે અસંખ્ય કર્મોના ઉદયનું કારણ છે. વળી આ બધું તર્કબદ્ધ છે. દા.ત. તમે એક શાખામાં ગયા. તમે તેનું જ્ઞાન મેળવવાનો પ્રયત્ન કર્યો, પણ એવું બને કે તમારા કરતાં પાછળથી તેમાં જોડાયેલા તમારા કરતાં જલદી આગળ નીકળી જાય. તેમાં શું કારણ? તમને તે વિષયનું જ્ઞાનાવરણીયકર્મ નડે છે. વળી દુનિયામાં કલાઓ ઘણી છે. તેમાંથી અમુક માંડ-માંડ શીખી શક્યા છો. બીજી નથી. શીખી શક્યા. તેમાં કારણ શું? તે તે વિષયનાં જ્ઞાનાવરણીયકર્મ નડે છે. આ રીતે વિચારો તો જ્ઞાનાવરણીયકર્મનો ઉદય જ કેટલો થશે? એનો જથ્થો વિચારશો તો આશ્ચર્ય પામી જશો. કુદરતમાં કર્મ નજરે દેખાતું નથી, પણ કર્મનાં ફળ તો નજરે જ દેખાય છે. પણ જીવનમાં એક વિશ્વાસ જોઈએ કે કોઈ જાણે કે ન જાણે, મારાં સારાં-નરસાં કર્મનું ફળ શુભ-અશુભ મને મળશે જ. તમે ખૂણામાં બેસીને પણ કોઈના માટે સારા-નરસો ભાવ કર્યો હશે, તો તે વ્યક્તિ પણ જાણે કે ન જાણે, પણ કુદરત તમને સારું-નરસું ફળ આપશે જ.
હવે દર્શનાચારનો પહેલો આચાર ૧. દેવ-ગુરુ-ધર્મની બાબતમાં નિઃશંક બની જવું. બીજો આચાર ૨. સાચું-સારું જાણ્યા પછી હલકાની ઇચ્છા ન થવી જોઇએ. હલકા ધર્મનો અભિલાષ થાય તો બીજા દર્શનાચારમાં ખામી આવે. પહેલામાં સાચું-સારું ઓળખવાની જરૂર છે, બીજામાં સાચું-સારું સમજ્યા પછી તેમાં નિષ્ઠા-વફાદારી-પ્રમાણિકતાની જરૂર છે. તમારામાં ધર્મના વિષયમાં પ્રમાણિકતા ખરી? તટસ્થતાથી આ સાચું છે, સારું છે, એમ પકડી આગળ ચાલો અને તે સાચું-સારું લાગ્યા પછી તેમાં ભેળસેળ ન જોઇએ. પહેલામાં પ્રમાણિકતો આવે, બીજામાં સમર્પણ આવે. પણ પ્રમાણિકતા સાથે ધર્મની ભૂખ પણ જોઇએ. પણ તમારે જીવવા શું જોઈએ?
સભા - ભૌતિક સુખનાં સાધનો. સાહેબજી - એટલે નાસ્તિક છો? આત્મા નથી માનતા? ભૌતિક વસ્તુ તો દેહ-ઇંદ્રિયોને તૃપ્તિ આપશે પણ આત્માનું શું? જેને આત્માની પાકી શ્રદ્ધા છે, તેને જીવનમાં ધર્મની જ સાચી ભૂખ હોય અને તેઓ જ સાચા દેવ-ગુરુ-ધર્મને શોધવા નીકળશે અને તેઓ જ કાંઈ પખમશે, બાકીના
એક ક
ક
ક
( ૨૨ )
ક ક
દ નાચાર