Darshanachar

Author(s): Yugbhushanvijay
Publisher: Gitarth Ganga

Page 36

પાયાનો સિદ્ધાંત બેઠો હોય કે, આ કુદરતમાં જે કોઇ સારું-ખરાબ કરે છે, તેનું તેને શુભઅશુભ ફળ અવશ્ય મળે જ છે, તો આવી શંકા ન થાય. આ વાત ન બેસે તો શાસ્ત્રમાં તર્કબદ્ધ કારણો બતાવ્યાં છે. જો એનાથી વાત બેસે તો સાદાં ફળ બેસી જશે, પણ ઊંડાં ફળ બેસાડવા ગણિત કરવું પડે. ક્રમ ગોઠવવો પડે કે, એક જીવનું ભલું કરવાથી આટલું ફળ તો હજારોલાખો-કરોડોનું ભલું કરવાથી શું ફળ મળે? આ બધું વિચારતાં ઇરિયાવહીનું ફળ પણ બેસી જશે, કેમ કે તેમાં તો જગતના તમામ જીવોનું ભલું કરવાની ઇચ્છા છે.
સભા ઃ- મનનું પરિવર્તન થવું જોઇએ ને?
સાહેબજી :- હા, પણ ઇરિયાવહિયામાં મનનું પરિવર્તન થાય તેવી જ વસ્તુ મૂકી છે ને? વળી થોડું પરિવર્તન થાય તો થોડું ફળ તો મળશે જ ને? માટે અમે કહીએ છીએઃ વિધિપૂર્વક કરો તો આ ફળ, હલકી કક્ષાનું કરો તો આ ફળ-ઓછું ફળ; પણ સુકૃત કરે અને ફળ ન મળે તેવું તો ત્રણ કાળમાં ન બને. પાયામાંથી વિશ્વવ્યવસ્થાના નિયમો સમજો. તેવી રીતે દુષ્કૃતનાના જીવ માટે પણ અશુભ ભાવ કર્યો હશે, તો અવશ્ય અશુભ ફળ મળશે જ. કોઇપણ જીવ પ્રત્યે “જેવો વ્યવહાર તેવો ભાવ અને જેવો ભાવ તેવો કર્મબંધ”. કર્મબંધ એટલે તમારા ભાવનું નોટિંગ છે. અને જે પ્રકારનું નોટિંગ છે તે રીતે વિપાક મળશે, ફળ મળશે જ. આમાં જેટલો દૃઢ વિશ્વાસ હશે એટલો બધે વિશ્વાસ રહેશે. તમને થશે કે આ સુકૃત કરું છું અને લાભ ખાટી રહ્યો છું. પછી દાન કરતાં તાકાત આવશે, હાથ ધ્રૂજશે નહિ. ફળમાં વિશ્વાસ હશે તો કોઇપણ સત્કાર્ય કરતી વખતે વિશ્વાસ રહેવાનો જ. ઉલ્લાસ-ઉત્સાહ વધવાનો જ. ફળમાં નિઃશંકતા આવે એટલે ત્રીજો અતિચાર દૂર થાય છે.
મુનિજીવન પ્રત્યે વિચિકિત્સા :- નિર્વિતિગિચ્છાનો એક અર્થ, ૧. ધર્મના ફળમાં નિશ્ચિંતતા. જ્યારે બીજો અર્થ એવો પણ કર્યો છે કે, ૨. ચિકિત્સા એટલે ઔષધપ્રયોગ. તેમાં વિકૃતિ એટલે વિચિકિત્સા. આ ચિકિત્સા કયા અર્થમાં લીધી છે? શાસ્ર કહે છે, જગતમાં જીવતો જાગતો ધર્મ એટલે મુનિનો આચાર, તે જ પૂર્ણ ધર્મનું સ્વરૂપ. તે જ અહિંસામૂલક પૂર્ણ જયણામય ધર્મ, જેનો સાક્ષાત્ આચાર મુનિજીવનમાં છે. સાધુના આચારને જ પૂર્ણ ધર્મ તરીકે ઓળખાવ્યો છે. પૂર્ણ ધર્મ સાધ્વાચારમાં સમાય છે, તેમ અનંતા તીર્થંકરોએ કહ્યું છે. કેમ કે ધર્મનું સ્વરૂપ તે નિષ્પાપતાપૂર્વકનો સદાચાર. તે પરાકાષ્ઠાનો જૈનમુનિના જીવનમાં છે. માટે જૈનમુનિનું જીવન જ જીવતો જાગતો ધર્મ છે. શ્રાવકનું જીવન તો તેના સાધન તરીકે, તે પામવા માટે પગથિયારૂપ છે. આ પૂર્ણ ધર્મરૂપ મુનિજીવન પ્રત્યે વિચિકિત્સા એટલે શંકાકુશંકા, વિપરીત ભાવ થાય, કે તેમના આચાર-વિચાર પ્રત્યે સૂગ-અણગમો થાય, કે જોઇએ તેવો સદ્ભાવ ન થાય તો પણ તે એક પ્રકારની વિચિકિત્સા છે. અતિચારમાં કહો છો નેઃ “સાધુ-સાધ્વીનાં મલ-મલિન ગાત્ર દેખી દુર્ગંચ્છા કીધી...’’ વગેરે. તે કેમ? પૂર્ણ ધર્મ છે તે રીતે જ, ઉત્તમ જીવન તરીકે હૃદયમાં બેસવો જોઇએ. પૂર્ણ ધર્મનો આચાર સાધ્વાચારમાં બતાવ્યો છે, પણ તેનું પાલન દેખાવમાં કેવું લાગે? તમારા શબ્દોમાં કહું તો ભૌતિક રીતે સંપૂર્ણપણે બરબાદ થઇ જવું તે સાધુધર્મ ને? ભગવાનની આજ્ઞા પ્રમાણે જિનકલ્પી મહાંત્મા, તે તો જંગલમાં સાધુધર્મ પાળતા હોય. અત્યારે તો તે માર્ગનો ધર્મ જ નથી. જિનકલ્પી સાધુ ૩૧ *
દર્શનાયાર)