________________
માટે પણ બીજી ક્રિયાઓ હોય છે.
સભા
• ઘણાંને શાંતિથી પૂજા કરવી ગમતી હોય તો?
સાહેબજી :- તો ઘરદેરાસર બાંધે. આપણે ત્યાં ગૃહમંદિરની વાત છે ને? તેને ઘરમાં ભગવાન રાખવા નથી અને સંઘ પાસે અપેક્ષા રાખે છે કે, હું જાઉં તો સંઘ એકદમ શાંતિની વ્યવસ્થા રાખે, તો ન ચાલે. સામૂહિક સંઘના દેરાસરમાં તો સામૂહિક જ ભક્તિ હોય, તેમાં પીન ડ્રોપ સાઇલન્સ ન હોય. જો તમને પણ ખરેખર શાંતિની અપેક્ષા હોય તો વ્યક્તિગત વ્યવસ્થા રાખો, પણ સમૂહના ક્ષેત્રમાં આવી અપેક્ષા ન રખાય. વળી ધર્મમાં સીધું ધ્યાન-અનુષ્ઠાન નથી. સમૂહમાં પ્રાથમિક કક્ષાના જીવો વધારે હોય અને તેમના માટે ગાવું-બોલવું વગેરે, ભાવોની અભિવ્યક્તિ માટે જરૂરી છે. તમે તીર્થયાત્રામાં એકલા જાઓ તો કેવા ભાવો આવે અને સમૂહમાં જાઓ તો કેવા ભાવો આવે? આરાધકોને સમૂહમાં ભાવોલ્લાસની વૃદ્ધિ અને પરસ્પર પ્રેરણા મળતી હોય છે. સામાન્ય જીવ માટે ધ્યાન-જાપની સીધી વાત નથી. ધર્મના ક્ષેત્રમાં સમજ્યા વિના અન્ય ધર્મ સાથે સરખામણી કરતાં તેની અભિલાષા થાય, તો બીજો અતિચાર લાગશે. તમે કોઇ પણ જગ્યાએ જાઓ, પણ એ રીતે અભિલાષા ન થવી જોઇએ. વાસ્તવમાં બધા ધર્મોં સમાન નથી, અને બીજા ધર્મો સાથે જેટલી સમાનતા છે તેને તો ભગવાને સ્વીકારી જ છે. પણ સમાનતા ઓછી છે અને
અસમાનતા ઘણી છે. વળી પાયામાં એટલી મોટી અસમાનતા છે કે, આ વસ્તુ મિથ્યા છે તેમ કહેવું પડે. તમને કોઇ પણ અન્ય ધર્મની ઉપાસના-આરાધના માટે પૂજ્યભાવ-અહોભાવ થાય, તો દર્શનાચારનો અતિચાર આવે. સાચા દેવ-ગુરુ-ધર્મને છોડી બીજા પ્રત્યે પૂજ્યભાવઉપાસ્યની બુદ્ધિ સ્વપ્રમાં પણ ન થાય, તો તમે નિઃકાંક્ષ બની શકશો. આનો અર્થ ઘણા ઊંધો . કરે છે કે, આ તો ચોકઠામાં પૂરવાની, કંઠી બંધાવવાની વાત છે; પણ આ ખોટું છે. જૈનધર્મ તો કહે છે કે, ધર્મ સાચો અને સારો લાગે તો સ્વીકારો, પણ સ્વીકાર્યા પછી વફાદારીથી વળગી રહો. સાચું-સારું પકડવા તનતોડ મહેનત કરો, પણ તે નક્કી થયા પછી વફાદારીપૂર્વક વળગી રહો, ઢોચકાની જેમ ફર્યા ન કરો. નિઃકાંક્ષાપણામાં વફાદારી માંગે છે. બીજાની અભિલાષા ન જોઇએ. હા, આ ખોટું લાગતું હોય અને બીજું સાચું લાગતું હોય તો તેને પકડો. નહિતર જીવનમાં સાચું મેળવવા છતાં ફેરફુદરડીની જેમ ફર્યા કરે તો તેનું કલ્યાણ ન થાય. ખરેખર, નક્કર સત્ય લાગતું હોય તો બરાબર પકડી આગળ વધો. તર્મારા જીવનમાં સત્યધર્મની જ નિષ્ઠા-કામના રહે તેવું મનોબળ કેળવાયું હોય, તો ઉત્તમ ભૂમિકા તૈયાર થઇ જાય. ઘણા તો બીજાનું વખાણવા જતાં જૈનધર્મની સાચી-સારી વાતો વખોડી કાઢશે. પોતાના મનનો ભાવ કેવી રીતે વળાંક લે છે, તે પણ ખબર નહિ પડે. જેવો સદ્ભાવ ટ્રાન્સફર થયો તેવો કાંક્ષા અતિચાર આવ્યો. કાંક્ષા અતિચારવાળા જીવો દર્શનગુણને નિર્મળ નહિ કરી શકે. આ ભાવો ચોવીસ કલાક ગૂંથાયેલા જોઇએ, કાયમ ખાતે મનમાં નિઃશંકપણું, નિઃકાંક્ષાપણું જોઇએ. તેના વગરના જીવ દર્શનાચારથી વંચિત છે.
દર્શનાચાર) * * *
૧૧ ****
***
