________________
તવારીખની તેજછાયા
૧૩૦ એક દિવસ તેમના ધ્યાનને અલિત કરતા સમાચાર તેટલામાં તો પ્રભુજી તરફથી સિંહ અણગારને લઈ જવા બે આવ્યા. બે વટેમાર્ગ તે રસ્તે જતાં ચર્ચા કરી રહ્યા હતા કે પ્રભુ મહાત્માઓ વનમાં ઉપસ્થિત થયા. ભગવાને કેવળજ્ઞાન દ્વારા મહાવીરના પ્રથમ શિષ્ય ગોશાળાએ જ પ્રભુ ઉપર ધગધગતી સિંહમુનિની વ્યથા જાણી તેમની માનસિક શાંતિ માટે તેમને તેજલેશ્યા છોડી છે, જેથી પરમાત્માના દેહમાં વિષમ વ્યાધિ પોતાની પાસે આમંત્રિત કર્યા હતા. પરમગુરુ પરમાત્માનો સંદેશ અને લોહીના ઝાડા થયા છે, મુખની કાંતિ મલિન બની છે. અને પ્રભુના અનુરાગી સિંહ અણગારે ઝીલી લીધો. તરત પ્રસ્થાન કર્યું, ગોશાળાએ પોતાના મૃત્યુ પૂર્વે આગાહી કરી છે કે છ માસમાં અને પ્રભુજી પાસે પહોંચી હૈયાના આંસુ દ્વારા પરમાત્માના ચરણ મહાવીરદેવ મૃત્યુ પામી જશે.
પખાલી પ્રભુની ભક્તિ કરી કર્મ ખપાવવા પરમાત્માને ઔષધ વીતરાગી પ્રભુને કેવળજ્ઞાન પછી આવો મરણાંત ઉપસર્ગ વપરાવ્યું, જેથી પ્રભુની કાયા સ્વસ્થ બની હતી. જો કે અચ્છેરું હતું, છતાંય પરમાત્માને પણ અશાતા વેદનીય ૧૧ દીક્ષાના કોલ-કરાર : મેતાર્ય મુનિ કર્મનો ઉદય તે સત્ય હકીકત હતી. પ્રભુ વીતરાગી હતા માટે
અનાદિકાળના અનંત ભવોમાં જીવાત્માએ અર્થ અને આવી વિષમ પરિસ્થિતિ વચ્ચે પણ રાગ-દ્વેષથી પર સમભાવને
કામપુરુષાર્થના અવળા શ્રમો વેઠી પોતાના આત્મહિતના સંસ્કારો ઝીલી રહ્યા હતા પણ વૈરાગી સિંહમુનિને આ સમાચાર
બગાડી નાખ્યા છે, તેનું પરિમાર્જન એટલે પ્રવજ્યાનો પુનિત પંથ. ખળભળાવી ગયા. તેઓ રાગી જ નહિ બલ્ક પ્રભુના પરમ
આ જિનશાસનના ઉદાત્ત ચારિત્રનો માર્ગ પામી અનેક અનુરાગી હતા. મનમાં વિચાર ઉઠી આવ્યો કે પ્રભુજી તો અનેક
જીવાત્માઓ કલ્યાણ પામી ગયા ને પામશે. પણ અમુક આત્મા મહાત્માઓ અને ગણધર ભગવંતોની સાથે વિચરણ કરી રહ્યા
જે પરિસ્થિતિ ઓળંગી મહાત્મા બન્યા તેમના ઇતિહાસની વિગતો છે તો પણ ગુન્દ્રોહી ગોશાળાની આ તે કેવી તાકાત કે તે આવું
જાણવા જેવી છે. પ્રસ્તુત વાત પણ એવી જ છે : દુષ્ટ કાર્ય કરી શક્યો?
દેવલોકના બે મિત્ર દેવોએ કરાર કર્યા કે જે પહેલા ચ્યવે પણ તેટલામાં તો બેઉ મુસાફરોમાંથી એકના પ્રશ્નનો
તેના જીવને દેવલોકમાં રહેલ દેવતાએ પ્રતિબોધવાનો. આ પછી જવાબ આપતાં બીજાએ ખુલાસો કર્યો કે જ્યારે ગોશાળાએ
એક દેવમિત્રનું આયુ પૂર્ણ થયું પણ જન્મ થયો ચંડાલકુળમાં, જ્યાં તેજલેશ્યાનો પ્રકોપ કર્યો ત્યારે ભગવાનની સાથે ગૌતમ ગણધર
પુત્રપણું એટલે પુરુષપણું મળ્યું. પણ તેની ચાંડાલ માતાને પોતાની પણ હતા અને અન્ય મહાત્માઓ પણ હતા. પણ સ્વયં
શેઠાણી સાથેનો કરાર હોવાથી પોતાનો નવજાત શિશુ શેઠાણીને પ્રભુજીની જ આજ્ઞા હોવાથી બધાય ગોશાળાથી દૂર ઊભા
આપી દઈ તેની બાળપુત્રી લેવાનું થયું. આમ ભાગ્યયોગે ઘટના નિહાળી રહ્યા હતા. છતાંય જ્યારે મામલો સાવ બગડી
જન્મજાત ચંડાળ છતાંય ઉછેર થયો શ્રીમંત ઘરમાં. નામ ગયો અને ગોશાળો સ્વયંના જૂઠને છુપાવી સાચો બનવા
રાખવામાં આવ્યું મેતાર્ય. પ્રભુજીની સામે ગમેતેમ અપલાપ કરવા લાગ્યો ત્યારે
દેવલોકમાં રહેલ મિત્રે પોતાના મિત્ર મેતાર્યને પ્રતિબોધ જિનદેવની આશાતનાને પ્રભુભક્ત બે મહાત્માઓ સહન ન જ
પમાડી દીક્ષાનો પવિત્ર માર્ગ ચીંધવા અનેક યુક્તિઓ કરી પણ કરી શક્યા. વાતાવરણમાં ગમગીનતા અને ઉદાસીનતા વ્યાપી
તથા પ્રકારી કર્મોના કારણે આગલા ભવના આત્મહિતના કરાર ગઈ. આજે સકળ શ્રીસંઘ અને ગણધર ભગવંતો પણ વ્યથામાં
છતાંય મેતાર્થ બોધ ન પામ્યા, બબ્બે સંસારની ઘટમાળ સમાન છે કે પ્રભુજીનું શું થશે?
આઠ રૂપવંતી કન્યાઓ સાથે સામૂહિક લગ્ન લેવાયા. આ બધી બાબતો સિંહ અણગાર સહન ન કરી શક્યા.
લગ્નના રંગમાં ભંગ પાડવા ઠીક એ જ સમયે પેલા પ્રભુભક્તિએ તેમની સમતાનો ભંગ કરી નાખ્યો, તેમનું મન પણ
મિત્રદેવે ટૂચકો કર્યો. મેતાર્યની જનતા માતાને રડતી કરી અને વનમાં વિહરતું પ્રભુજીની પાસે પહોંચી ગયું અને તેઓ
ચાંડાલ પિતામાં મોહ પેદા કરી લગ્નના દિવસે જ મેતાર્ય પાસે પરમાત્માની દેહવેદનાની કલ્પના માત્રથી સિંહ જેવા છતાંય
મોકલી તેના જન્મની અસલી જાહેરાત કરાવી. તેથી મેતાર્યની રડવા લાગ્યા. પોતાનું હૈયું હાથમાં ન રહ્યું. એકાકી સાધનામાં
મૂળ નીચ કુળ જાતિ પ્રકાશમાં આવી ગઈ અને જાનૈયાઓએ પણ સ્વાર્થ લાગી આવ્યો.
મોઢા ફેરવી લીધા. મેતાર્યનો ચાંડાળ પિતા તેને ઘેર લઈ જવાની મન ન માન્યું તેથી તેઓ વનમાંથી વિચરણ કરી મિંઢિક વાત કરવા લાગ્યો. તેથી કન્યાઓ પણ મેતાર્યથી વિમુખ બની ગ્રામના ઉપવનમાં પ્રભુ પાસે જવાનો વિચાર કરી રહ્યા હતાગઈ. અંતે બેઉ પક્ષ વચ્ચે મામલો બીચકી જતાં લેવાયેલ લગ્ન
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
