________________
તવારીખની તેજછાયા.
૯૬૫ ૧૮ અગ્નિમિત્રાનો અવિચલ સાથ પરોક્ષ રૂપે શ્રાવકના દષ્ટિપરિવર્તનનું કારણ બની. શ્રાવકોના જીવનઉત્થાનમાં તેમની શ્રાવિકાનો ફાળો બહુ
તે પછી પોતાના અંગત ભક્તનું દિલ પરિવર્તન જાણી જ મહત્ત્વનો હોય છે. ઘરમાં સુખ, શાંતિ, સમૃધ્ધિ તો જ
ગોશાલક જ્યારે તેમને મળવા છેક તેમના કુંભારવાડા સુધી આવે, ટકે અને વધે જો સ્ત્રીપાત્ર સ્ત્રી-રત્ન જેવું ઉમદા હોય,
આવ્યો ત્યારે અગ્નિમિત્રાએ પણ ધર્મકદરતાને આગળ કરી અને સતી પત્ની પતિના ધર્મ પગલે ચાલનારી હોય.
પોતાના શ્રાવકની સાથે રહી ન તો ગોશાલકનો આદર-સત્કાર સામાન્યતયા એમ કહી શકાય કે શ્રાવકો કરતાં પણ
કર્યો કે ન જાજો વાર્તાલાપ કે ધર્મશ્રવણ. તેથી પણ ગોશાલકને શ્રાવિકાઓ આરાધનામાં ખૂબ અગ્રેસર હોય છે, જે કારણે
નિરાશ થઈ પાછા વળવું પડેલું અને શ્રાવક સદાલપુત્ર સદાય જેન-શાસનની આરાધનાઓ-ક્રિયાઓ આજ સુધી પણ
માટે પ્રભુ વીરના પરમોપાસક શ્રાવક બની ગયા. ધબકતી છે. છતાંય ઐતિહાસિક પુરુષોના હીરનૂરને પ્રકાશમાં પ્રભુ વીરનો ધર્મ પામ્યા પછી લાગ, પંદર વરસ સુધી લાવનારી શ્રાવિકાઓની ભૂમિકા ભૂલી ન શકાય.
તેની સાધના-આરાધના કરી તે દરમ્યાન શ્રાવકની અગિયાર ઈતિહાસમાં અગ્રેસર એવી એક શ્રાવિકા હતી અગ્નિમિત્રા.
પ્રતિમાઓ પણ વહન કરી. બ્રહ્મચર્ય વ્રત જેવા ઘોર વ્રતમાં પણ પ્રભુ મહાવીરના જીવંતકાળમાં થયેલ આ જીવંત પાત્ર લોકેામાં
અગ્નિમિત્રાની સહમતિ સ્વાભાવિક હતી. શ્રાવિકાના સંપૂર્ણ ઓછી પ્રસિદ્ધિ પામ્યું હતું, પણ પરમાત્માનાં અનન્ય ઉપાસક
અવલંબને જ્યારે શ્રાવકે પોતાના ઘરની જ પૌષધશાળામાં રહી દસ ધનાઢય શ્રાવકોમાં કુંભાર શ્રાવક સાલપુત્રની જીવન
અગિયારમી પ્રતિમામાં કાઉસગ્ગ-ધ્યાન કર્યું ત્યારે બાકી, પ્રગતિમાં શ્રાવિકા અગ્નિમિત્રાનો જમ્બર સહકાર રહ્યો છે.
ઋણાનુબંધવાળો કોઈક દેવ ત્યાં રાત્રિએ આવ્યો અને શ્રાવકને પણ શ્રાવિકા ઉપર અનહદ પ્રેમ હતો તેવું ઐતિહાસિક
પૌષધવ્રતનો ભંગ કરાવવા ઉપદ્રવી બન્યો. ત્યારે શ્રાવક સત્ય તેમની થયેલ સાધના-પરીક્ષાથી જાહેર થયું છે.
ચલાયમાન ન થયા. અંતે તેમના સગા મોટા પુત્રની હત્યાનું
દૃશ્ય દેખાડ્યું. ત્યાં સુધી શ્રાવક અવિચલ રહ્યા, પણ જેવી ધર્માત્મા અગ્નિમિત્રા સત્યધર્મની શોધમાં હતી. તેમાંય અનિમિત્રા પત્નીની હત્યા કરવાની તૈયારી દિવ્યમાયાથી પતિ સદાલપુત્ર ગોશાલકના નિયતિવાદને માનનારા બન્યા હતા. દેખાડી. શ્રાવિકા ઉપરના રાગથી શ્રાવક ડગી ગયા ને ચીસ તે તેણીને મન ન બેઠેલી વાત છતાંય પતિની જીવન દ્રષ્ટિના ફેરફાર માટે કાળના પરિપાકની વાટ જોઈ રહી હતી. તેટલામાં એકદા પ્રભુ વીર સ્વયં પોલારપુર પધાર્યાને દેવતાઈ સમવસરણ
- ઘરના ખંડમાંથી અગ્નિમિત્રા તરત ત્યાં આવી અને પતિને રચાણું. આગલી રાત્રિએજ પ્રભુ વીર જેવી કોઇ મહાન હસ્તી
| બૂમ પાડ્યાનું કારણ પૂછવા લાગી. નગરને પાવન કરશે આવું સ્વપ્ન દેવે શ્રાવકને આપી જ દીધેલ અંતે તે બધુંય દેવમાયા જાણી અગ્નિમિત્રા સાવધ બની જે તથ્ય શ્રાવિકા જાણતી હતી અને ખરેખર સ્વપ્નના જ ફળરૂપ ગઈ. પોતાના પતિને સાંત્વના આપી બીજા જ દિવસે મહાવીરદેવ પધાર્યા ત્યારે શ્રાવકની સાથે શ્રાવિકા અગ્નિમિત્રા પૌષધવ્રતના ભાવભંગ માટે પ્રાયશ્ચિત્ત લઇ શુધ્ધ થવા સલાહ પણ પ્રભુજીની દેશના સુણવા ગયાં અને પ્રથમ દેશના સાથે જ આપી. શ્રાવકે આલોચના લઇ કર્મો ખપાવ્યાં. શ્રાવિકાની જ્યારે પતિદેવે ગોશાલક.મતનો ત્યાગ કરી પ્રભુ મહાવીરનો સહાયે જ પ્રગતિ સાધી પ્રથમ દેવલોકે ગયા છે, આવતા ભવે સ્યાદ્વાદ સિધ્ધાંત સપ્રેમ સ્વીકાર કર્યો, ત્યારે પત્ની અગ્નિમિત્રા તો મોક્ષે પણ જવાના છે. ખૂબ હર્ષિત હતી, જાણે કે તેણીની અપેક્ષા મુજબ શ્રાવકના
૧૯ મનોરમાની માનતા જીવનમાં સોનાનો સૂર્ય ઊગી નીકળ્યો હતો.
પરમાત્માએ સર્વવિરતિ ન સ્વીકારી શકનાર જીવો માટે પરમાત્માએ પણ શ્રાવકના જીવનમાં અનેકાંતવાદની
દેશવિરતિનો સુંદર માર્ગ બતાવ્યો જ છે. તે માર્ગ ઉપર પણ પ્રરૂપણા કરતી વખતે પ્રશ્નોત્તરીમાં શ્રાવિકા અગ્નિમિત્રાના હરણ
વ્યવસ્થિત રહેનાર જીવાત્મા શનૈઃશનૈઃ, સર્વવિરતિનાં સોપાનો કે તેણી સાથે પરપુરુષ વ્યભિચરણ કરે તો શ્રાવક શું કર્તવ્ય
સર કરી શકે છે. આવા ઉત્તમ ગૃહસ્થજીવનના આદર્શો પૈકી બજાવે તેમ પૂછેલ. શ્રાવકે શ્રાવિકાના સ્નેહબંધનમાં ગેરવર્તન
ચંપાનગરીના અહતહાસ શ્રેષ્ઠીના સુપુત્ર સુદર્શન શેઠ અને કરનારને સજાથી લઈ મૃત્યુદંડ સુધીનો જવાબ આપી
શ્રાવિકા મનોરમાનું નામ્ ખૂબ વિખ્યાત છે. તેમાંય કથાનકોના પુરુષાર્થવાદને જ સમર્થન આપી દીધું હતું. આમ શ્રાવિકા
માધ્યમે નમસ્કાર મહામંત્રના પરમ આરાધક શીવ્રતધારી
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
