Chaturvidha Sangha Tawarikhni Tejchhaya

Author(s): Nandlal B Devluk
Publisher: Arihant Prakashan

Page 993

તવારીખની તેજછાયા
૯૬૯ આપવા પોતે શું તડકા નથી સહેતાં?''
સ્થૂલભદ્રને કોશા વેશ્યાના પ્રતિબોધ માટે તેના જ એક એકથી ચડિયાતી, રૂપવંતી, બુદ્ધિશાળી કન્યાઓએ
વિલાસગૃહમાં ચાતુર્માસ માટે અનુમતિ આપે છે. કોશાને તો
જાણે ભગવાન મળ્યા હોય તેમ તેણીએ મહાત્મા સ્થૂલભદ્રનું પોતપોતાનાં હૈયાને જંબુકુમાર પાસે ઠાલવી દીધું. વળતાં જંબુકુમારે પણ સચોટ જવાબો આપ્યા ત્યારે ફકત
ફકત ભવ્ય સ્વાગતજ ન કર્યું પણ ચાતુર્માસના ચારેય માસ આર્યનારીઓ પતિવ્રતા હોવાના કારણે જંબુકુમારના વૈરાગ્યને
મિષ્ટાન્ન-પકવાન દ્વારા ઉત્તમ ભિક્ષા-ભકિત પણ કરી! સાથે સમર્પિત થઇ ગઇ, આઠેય કન્યાઓ જો સંસારમાં રહી હોત તો
પ્રિયતમને વશ કરવા બધાંય નૃત્યો, કલાઓ અને મહાસતી તરીકે લોકોમાં જાહેર થાત. પ્રત્યેક સ્ત્રીઓએ પોતાના
વાર્તાલાપોથી લઈ સંગી પ્રસ્તુત કરી દીધાં, પણ કોણ જાણે તરફથી તયુકત વાર્તાઓ મૂકેલ, સામે જંબુકુમારે પણ
શેર માથે સવા શેરની જેમ સામેથી અનુકૂળ પ્રતિસાદ મળવાને પ્રતિપક્ષી આઠ કથાનકો સંભળાવેલ. દરેક નારી મિથ્યાગ્રહથી
બદલે આત્મસૌંદર્યનું પ્રદર્શન કરતી અવનવી વૈરાગ્ય-વાર્તાઓ મુકત હોવાના કારણે ફકત એક જ રાત્રિના જાગરણમાં લગ્નના અને સંયમક્રિયાની રજૂઆતો મળી. તરત પછી પોતાના વિચારોને પણ પતિદેવનાં પગલે-પગલે મોહના ઘરમાં પેસીને ભુક્તભોગી સ્થૂલભદ્રજીએ છોડી દઈ સંયમ પંથે ચાલવા જયારે તૈયાર થઇ, આશ્ચર્ય તો એ ગુરુકપાના જોરે વેશ્યાને વૈરાગ્યથી વશ કરી દીધી. ચાતુર્માસના થયું કે પાંચસો ચોરો સાથે આવેલ પ્રભવ પણ બોધ પામી ચાર માસમાં સ્પર્શ તો દૂર પણ મનથી પણ કોશાનો સંગ ગયો. દરેક કન્યાઓનાં માતા-પિતા પણ જાગૃત બની ગયાં મહાત્માએ ન ઝંખ્યો અને અંતે ચાતુર્માસની સફળ પૂર્ણાહૂતિ અને બીજે જ દિવસે પાંચસોને સત્તાવીસની સંખ્યામાં કરી ઘોર બ્રહ્મચારી સ્થૂલભદ્રજી પાછા વળ્યા. સામૂહિક દીક્ષા થઈ. સુધર્માસ્વામિ પાસે દીક્ષિત થનાર બધીય
ફકત તેમના આચાર-વિચારથી જ ભાવિત-પ્રભાવિત કન્યાઓએ જાણે જીવનનું જ બલિદાન આપી દઈ, ઈતિહાસમાં
કોશાએ મનોમન જીવન-પરિવર્તન કરી લીધું. સંસારી પોતપોતાનું નામ સુવર્ણ અક્ષરમાં છપાવી દીધું!
અવસ્થાની રાગ-પાત્ર કોશાને જ વિરાગના પાઠો શીખાડી ૨૩ કોશાની વિરતિ અને વૈરાગ્ય સ્થૂલભદ્રએ આજીવનનું બ્રહ્મચર્ય વ્રત ઉચ્ચરાવી દીધું, જેમાં
ફકત રાજા ને રાજા દ્વારા મોકલાવાયેલ પુરુષની જયણા મહામાત્ય શકલ મંત્રીના જયેષ્ઠ પુત્ર સ્થૂલભદ્ર ભદ્રિક
રાખવામાં આવી. છતાંય તે છૂટનો પણ ઉપયોગ ન કરતી પરિણામી જીવ છતાંય મોહવશે પાટલીપુત્રની જ રાજનર્તિકી
કોશા આવનાર દરેક પાસે મહાત્મા સ્થૂલભદ્રના વિશિષ્ટ કોશા વેચ્યામાં મોહાયા. લાગલગાટ બાર બાર વરસ સુધી
સંયમની પળ-પળે વાચિક અનુમોદના કરવા લાગી. બેઉ જીવોએ એકબીજાના પ્રેમ-પ્રીત અને સ્નેહના ઋણાનુબંધ માણ્યા. વેશ્યાનો કોઈ પતિ ન હોય, કોઈ પુરુષ સાથે હાર્દિક
નંદરાજા તરફથી પ્રેષિત રથકારનો પણ કોશા- સંગનો પ્રેમ પણ ન હોય. છતાંય સ્થૂલભદ્ર કોશા પાછળ સાડાબાર
મનોરથ અધૂરો રહી ગયો કારણ કે રથકારની બાણ કલા કરોડ સુવર્ણ મુદ્રાઓ વ્યય કરી હાથને ઉડાઉ બનાવી નાખ્યો.
સામે કોશાએ હસ્તલાઘવ-કળા દ્વારા સરસવના ઢગલા ઉપર
સોય ભરાવી તે ઉપર નાજુક કમળપુષ્પ રખાવી તેના ઉપર આ તરફ કોશાએ પણ પ્રિયતમને પતિથી વિશેષ માની
નૃત્ય કર્યું. તે પછી પણ પોતાની આગવી કલાની પ્રશંસા કર્યા કામસુખ આપ્યું પણ જયારે રાજય પ્રપંચમાં મંત્રી શકટાલનું
વિના કોશાએ સ્થૂલભદ્રની વૈરાગ્ય-કલાને જ રથકાર પાસે મૃત્યુ થઇ ગયું ત્યારે સ્થૂલભદ્રની આંખો મોહનિદ્રામાંથી જાગી.
વધાવી. બધુંય અસત્ લાગતાં મંત્રી-મુદ્રાને પણ અસ્વીકારી દીક્ષા લઈ લીધી અને રાજા નંદને પણ આંચકો આપ્યો સાથે પ્રેમપંખી
કોશાની આશામાં આવેલ રથકાર નવી દિશા પામી ગયો. જેવી કોશાને પણ વિસ્મયમાં મૂકી દીધી.
સ્થૂલભદ્રજીની પરમોપાસિકા શ્રાવિકા કોશાની દ્રઢ
દેશવિરતિની પાલના થકી રથકાર તો સર્વવિરતિના સોપાને ચડી એક તરફ કોશા સ્થૂલભદ્રની યાદમાં ઝૂરે છે, મનોમન
ગયો. ચારિત્ર લઇ સંયમ દીપાવી દેવલોકે જન્મ પામ્યો. આ તેના ધર્મપુરુષાર્થને અભિનંદે છે અને બેચેની ભરી યાદ સાથે
તરફ કોશા પણ પ્રભુશાસનની પરમ આરાધિકા બની ખૂબ દિવસો વિતાવે છે. બીજી તરફ સ્થૂલભદ્ર ગુરુનિશ્રામાં
શાસન-પ્રભાવના કરી અનેકોની ધર્મભાવનાની અભિવૃદ્ધિનું સ્વાધ્યાયની ધૂણી ધખાવી અત્યલ્પ સમયમાં ગીતાર્થ બને છે.
આલંબન બની શ્રાવિકાપણાથી જ દેવલોકે ગઈ છે. પરિણતિ યુકત જ્ઞાનના કારણે જ તેમની વિનંતીનો સ્વીકાર કરી
૧e
Jain Education Intemational