________________
સ્પર્ધા કરનાર પ્રભુ મહાવીરદેવની પરોપકાર રસિકતા, ગભરાયેલા આત્માને આશ્વાસન દેનારી અપૂર્વ દેશના, વ્યક્તિને ઓળખીને તેના પ્રશ્નને અનુસરીને જવાબ દેવાની ભવ્ય પ્રણાલિકા, ક્રોધી અને અનુચિત વચનો કહેનારા જીવોની ઉપર પણ અપૂર્વ દયા, તેને તારવાની તીવ્ર લાગણી, સમભાવ, સહનશીલતા વગેરે ગુણો આદરવા લાયક છે, એમ તે તે પ્રસંગમાંથી જાણી શકાય છે. તથા શ્રીઋષભદત્ત બ્રાહ્મણ અને દેવાનંદા બ્રાહ્મણી પ્રભુ શ્રીમહાવીરદેવની પાસે આવ્યાં, વંદન કરીને દેવાનંદા વધતા પુત્રસ્નેહથી સ્થિર નજરે જોતાં તેમને પાનો (સ્તનમાંથી દૂધનું ઝરવું) ચડ્યો. આ પ્રસંગ જોઈને પૂછનાર શ્રીગૌતમ ગણધરને પ્રભુ શ્રીમહાવીરદેવે ખુલાસો કર્યો કે હે ગૌતમ! એ મારી પૂર્વમાતા છે. હું પહેલાં દેવલોકથી ચ્યવીને એની કુક્ષિમાં નીચગોત્રના ઉદયથી ૮૨ દિવસ સુધી રહ્યો હતો. ૮૩મા દિવસની રાત્રિએ હરિણેગમેષી દેવની મારફત હું ત્રિશલાની કુક્ષિમાં મુકાયો. ત્યાં મારો જન્મ થયો તેથી મારી માતા ત્રિશલારાણી કહેવાય છે. મને જોઈને પુત્રસ્નેહ વધવાથી દેવાનંદા મને સ્થિર નજરે જોઈ રહી, ને તેને પાનો ચડ્યો.
પ્રભુ શ્રીમહાવીરની દેશના સાંભળી પ્રતિબોધ પામેલા તે બંને પ્રભુના હાથે દીક્ષા લઈ તેની નિર્મળ આરાધના કરી મોક્ષે ગયા. તથા પૂર્વભવના શુભ સંસ્કારોને ધારણ કરનાર અતિમુક્તકુમાર શ્રીગૌતમસ્વામીજીને દેખીને રાજી થાય છે. તેમની સાથે વિનયથી વાતચીત કરે છે. પ્રભુની પાસે આવી દીક્ષા લઈ આરાધે છે. બાલપણાની ચપલતાથી કરેલી સચિત્ત જલની વિરાધનાનો દોષ પ્રભુનાં વચનથી જાણી તે દોષની શુદ્ધિને માટે ઇરિયાવહી પ્રતિક્રમતાં કાર્યોત્સર્ગમાં શુભ ભાવના ભાવી કેવલજ્ઞાની થઈ મોક્ષે ગયા. આ બીના “વૃદ્ધાવસ્થામાં ત્યાગધર્મ સ્વીકારવો જોઈએ” આવી માન્યતા વાજબી છે જ નહિ એમ સાબિત કરે છે.
સૌ કોઈ જાણે જ છે કે ઘડપણમાં દયાજનક પરિસ્થિતિ હોય છે. શરીરની ક્ષીણતા વધે છે પણ આશા ઘટતી નથી. દાંતનું પડવું, લાકડીના ટેકે ચાલવું, પરાધીનતા વગેરે પણ નજરો નજર દેખાય છે. માટે જ જૈનદર્શન ફરમાવે છે કે જે સમયે દીક્ષાની ભાવના થાય, તે જ સમયે તે સિંહની જેવા શૂરવીર થઈને તેવી જ રીતે પાળીને મુક્તિનાં સુખ પામવાં.' ગુરુમહારાજ દીક્ષાના વિચાર જણાવના૨ ભવ્ય જીવોને અનુમોદના કરતાં એ જ ટૂંકામાં જણાવે છે કે, “નહાતુનું દેવાળુપ્પિયા! મા ડિવંધ રે'' એટલે હે પુણ્યશાલી ભવ્ય શ્રી ભગવતીસૂત્ર-વંદના
૩૯
