________________
ને તિછ જવાની હદ કહેતાં જણાવ્યું કે વિદ્યાચારણની પાછા વળતાં શીધ્ર ગતિ હોય, ને જંઘાચારણની સ્વસ્થાનેથી જતાં શીવ્ર ગતિ હોય. તીર્થયાત્રાદિ કરીને પાછા વળતાં શ્રમ વગેરે કારણોથી મંદ ગતિ હોય.
ઉ. ૧૦ઃ દશમા ઉદ્દેશામાં સોપક્રમ નિરુપક્રમ આયુષ્યની બીના, અને આત્મોપક્રમ, પરોપક્રમ, ને નિરુપક્રમનું સ્વરૂપ સમજાવ્યું છે. પછી પ્રશ્નો પૂછયા છે કે નરકના જીવો નરકમાં આત્મોપક્રમથી પરોપક્રમથી કે નિરપક્રમથી ઊપજે. છે? એ જ પદ્ધતિએ પૂછ્યું કે તેમની ઉદ્વર્તના આત્મોપક્રમાદિ ત્રણમાંથી કોનાથી થાય છે? તથા તેમની નરકમાં ઉત્પત્તિ આત્મશક્તિથી કે પરની શક્તિથી થાય છે? અને તે ઉત્પત્તિ) સ્વકર્મથી થાય છે કે અન્યના કર્મથી થાય છે? તેમજ તે આત્મપ્રયોગથી થાય છે કે પદ્મયોગથી થાય છે ? આ બધા પ્રશ્નોના ઉત્તરો સ્પષ્ટ રીતે સમજાવીને કતિસંચિતાદિ ત્રણ પદોનું સ્વરૂપ જણાવ્યું છે. પછી તે ત્રણે પદોની બીના નારકાદિને અંગે વિચારી છે. એટલે નરકના જીવો કતિસંચિત છે કે અકતિસંચિત છે કે અવક્તવ્ય સંચિત છે? આવા જ પ્રશ્નો પૃથ્વીકાયાદિ અને સિદ્ધોને ઉદ્દેશીને પૂક્યા છે. તે બધાને હેતુ જણાવવાપૂર્વક ઉત્તરો આપીને નારકોને અને સિદ્ધોને આશ્રયી કતિસંચિતાદિના અલ્પબદુત્વો સમજાવ્યા છે. પછી પકસમર્જિતાદિનું સ્વરૂપ સમજાવીને તે ત્રણ પદોનો નારકાદિમાં કતિસંચિતાદિની માફક વિચાર કરીને અલ્પબહુત જણાવ્યું છે. પછી એ જ પ્રમાણે દ્વાદશ સમર્જિતાદિનું ને ચોરાશી સમર્જિતાદિનું સ્વરૂપ સમજાવીને નરકાદિમાં તે બંનેના વિચારો કહીને અલ્પબદુત્વો પણ વિસ્તારથી સમજાવ્યાં છે.
વીસમા શતકની સઝાય ભાનવિજયકૃત)
ભયગલ માતો – એ ઢાલ), વિદ્યાચારણ જંઘાચારણ મહિયલ મોય મુનીસ ભગવતી વીસમ શતકઈ વર્ણવઈ (વરણવ્યા) જાસ લબ્ધિ જગદીસ... વિદ્યા ૧ છઠ્ઠ છઠ્ઠ અટ્ટ અટ્ટ પારણઈ કરતે ઉપજરે શક્તિ વિદ્યા કેરી રે જંઘા કેરડી અનુક્રમેં દોયની વ્યક્તિ ... વિદ્યા૨ વિદ્યાચારણ પ્રથમ માતુસ ભાનુસા નગરઈ બીજઇ અટ્ટમ દીવ આવિ કામિ ત્રીજઇ ઉત્પાદ0 તિરગતિ વિષય સદીવ વિદ્યા ૩ ઉરધગમન પ્રથમ નંદનવનઈ પંડુકવનિ દ્વિતીયણ ત્રિીજી વારે નિજ થાનકે આવેઈ નિશ્ચિત રવિકિરણેણ... વિદ્યા. ૪ ૧૩૬
શ્રી ભગવતીસૂત્ર-વેદના
