________________
પરિચય આવે છે. અઇમત્તા મુનિની સજ્ઝાય ઉપરથી માલૂમ નથી પડતું કે તેઓ કોના શિષ્ય હતા. પરંતુ ભગવતીસૂત્ર ઉપરથી સ્પષ્ટ છે કે તેઓ ભગવાન્ મહાવીરસ્વામીના શિષ્ય હતા. પણ ભગવતીના એ સંબંધીના મૂળ પાઠમાં એ નથી જણાવ્યું કે, તેમણે કેટલી ઉંમરે દીક્ષા લીધી હતી. પરંતુ ટીકાકારે છ વર્ષની ઉંમરમાં દીક્ષા લીધી હતી,' એવું જણાવ્યું છે. અઈમત્તાનો પરિચય આપતાં મૂળમાં કહ્યું છે કેઃ
‘“समणस्स भगवओ महावीरस्स अंतेवासी अइमुत्ते णामं कुमारसमणे पगइभद्दए, जाव
વિળી.’’
આમાં આવેલા ‘માશ્રમન' એ વિશેષણ ઉપરથી સ્પષ્ટ છે કે – એમણે કુમારાવસ્થામાં બાલ્યાવસ્થામાં દીક્ષા લીધેલી હોવી જોઈએ.
-
અતિમુક્તક અનગારના ચરિત્રમાં એક વાત એ આવે છે કે તેઓ કોઈ સમયે પાત્ર અને ઓઘો લઈને બહાર વડીનીતિ(જાજરૂ)એ જાય છે. રસ્તામાં પાણીનું – વહેતા પાણીનું એક ખાબોચિયું તે જુએ છે. પોતાની મેળે માટીની એક નાનકડી પાળ બાંધી પોતાના પાત્રને પાણીમાં વહેતું મૂકે છે. અને આ મારી નાવ છે, આ મારી નાવ છે.’' એમ કહે છે. સ્થવિરો આ બનાવને જોઈ લે છે. પછી ભગવાન્ મહાવીરસ્વામી પાસે આવી, ભગવાનને પૂછે છે કે “આપના શિષ્ય અતિમુક્તક કેટલા ભવે મોક્ષે જશે ?’” ભગવાન કહે છે કે સ્વભાવનો ભદ્રિક અને વિનયી એવો મારો તે શિષ્ય આ ભવ પૂરો કરીને સિદ્ધ થશે. માટે હે આર્યો, તમે તેની નિંદા કરશો નહિ, તેને વગોવશો નહિ, તેનું અપમાન કરશો નહિ. તેને સાચવશો, સહાય કરશો અને તેની સેવા કરશો.’
તે પછી સ્થવિરોએ ભગવાનની આજ્ઞા પ્રમાણે અતિમુક્તકને સંભાળ્યા ને સેવા કરી.
૭. નારદપુત્ર, ૮. નિગ્રંથીપુત્ર :
આ બે પણ ભગવાન્ મહાવીરસ્વામીના જ શિષ્યો હતા. આ બંને અનગારોનો અધિકાર ભગવતીસૂત્ર શતક ૫, ઉદ્દેશા ૮માં આવે છે. આ બંને અનગારોનો ખાસ કોઈ પરિચય નથી. પરન્તુ બન્નેનો સંવાદ આપવામાં આવેલો છે. નિમઁથીપુત્ર અનગાર નારદપુત્ર અનગારની પાસે જાય છે, અને નારદપુત્ર અનગારને પુદ્ગલો શું અર્થસહિત છે ? મધ્યસહિત છે ? પ્રદેશસહિત છે ? અથવા અનર્થ, અમધ્ય અને અપ્રદેશ છે ?” એ પ્રમાણે પ્રશ્ન પૂછી પ્રશ્નોની શરૂઆત કરે છે. આ બંને અનગારોનો મીઠો સંવાદ લંબાણપૂર્વક ચાલ્યો છે. છેવટે શ્રી ભગવતીસૂત્ર-વંદના
૧૬૦
