________________
અને પરમાણુ-ઢિપ્રદેશિકાદિ સ્કંધોની સકંપ નિષ્કપાવસ્થાનું અલગ અલગ આંતરું અને તે બધાનું ભેગું આંતરું અને અલ્પબહુતો સમજાવ્યાં છે. પછી પરમાણુ વગેરેના કંપન-અકંપનનું સ્વરૂપ, દેશ કંપન, સર્વ કંપન, તે બંનેનો કાળ, આંતરું, દ્રવ્યાર્થ રૂપે ને પ્રદેશાર્થ રૂપે જુદાંજુદાં અને ભેગાં નાનાંમોટાં) અલ્પબદુત્વો કહીને ધર્માસ્તિકાયાદિના મધ્યપ્રદેશોની અને તે પ્રદેશોની અવગાહનાની હકીકત વિસ્તારથી સમજાવી છે.
ઉ. ૫ઃ પાંચમા ઉદ્દેશામાં પર્યાયોના ભેદો તથા આવલિકા, આનપ્રાણ ને પુદ્ગલપરાવર્તાદિનું સ્વરૂપ જણાવતાં તેને અંગે પૂછેલા પ્રશ્નોના ઉત્તરો સમજાવ્યા છે. અંતે નિગોદો, નિગોદના જીવો, તે બંનેના તથા નામના અને ભાવના પણ ભેદો વિસ્તારથી સમજાવ્યા છે.
ઉ. ૬ : છઠ્ઠા ઉદ્દેશામાં સાધુના પુલાક, બકુશ, કુશીલ, નિર્ગથ અને સ્નાતક નામના પાંચ ભેદોમાં પ્રજ્ઞાપન વગેરે ૩૬ દ્વારોની બીના વિસ્તારથી સમજાવી છે. તેમાં પહેલા પ્રજ્ઞાપન દ્વારમાં દરેક ભેદના સ્વરૂપ અને પ્રભેદો કહ્યા છે. ૨. વેદ દ્વારમાં પુલાક વગેરે વેદસહિત હોય કે વેદરહિત હોય ? તેનો નિર્ણય જણાવ્યો છે. ૩. રાગ દ્વારમાં પુલાકાદિ સરાગ હોય કે વીતરાગ હોય? તેનો ખુલાસો કર્યો છે. ૪. કલ્પ દ્વારમાં પુલાક વગેરે સ્થિત કલ્પમાં હોય કે અસ્થિત કલ્પમાં હોય? તેનો નિર્ણય કર્યો છે. ૫. ચારિત્ર દ્વારમાં પુલાકાદિના ચારિત્રની બીના કહી છે.
૬. પ્રતિસેવના દ્વારમાં પુલાકાદિને અંગે પ્રતિસેવનાનો વિચાર જણાવ્યો છે. ૭. જ્ઞાન દ્વારમાં પુલાકાદિને સંભવતા જ્ઞાનની બીના કહી છે. ૮. શ્રત દ્વારમાં મુલાકાદિને ઘટતા શ્રુતજ્ઞાનની બીના જણાવી છે. ૯. તીર્થ દ્વારમાં પુલાક વગેરે તીર્થકાલે હોય કે અતીર્થકાલે હોય? તેનો નિર્ણય જણાવ્યો છે. ૧૦ લિંગ દ્વારમાં સ્વલિંગાદિનું વર્ણન કર્યું છે. ૧૧. શરીર દ્વારમાં પુલાકાદિના. શરીરની બીના કહી છે. ૧૨. ક્ષેત્ર દ્વારમાં કયા ક્ષેત્રમાં પુલાક વગેરે હોય? તેનો ખુલાસો જણાવ્યો છે. ૧૩. કાળ દ્વારમાં પુલાકાદિના પુલાકાદિપણાનો કાળ જણાવ્યો છે. ૧૪. ગતિદ્વારમાં પુલાક વગેરેની ભાવી ગતિની બીના અને કયા દેવપણે ઊપજે ? ત્યાં તેનું આયુષ્ય કેટલું હોય? આ પ્રશ્નોના ઉત્તરો જણાવ્યા છે. ૧૫. સંયમ દ્વારમાં મુલાકાદિનાં સંયમસ્થાનોનું વર્ણન અને અલ્પબદુત્વ તથા પુલાકાદિનો ચારિત્રપર્યાય કહ્યો છે.
૧૬. સંનિકર્ષ દ્વારમાં પુલાકના સ્વસ્થાન સંનિકર્ષની, અને બકુશાદિની શ્રી ભગવતીસૂત્ર-વંદના
૧૪૩
