________________
શતક ૧૪
ઉ. ૧: આના ૧૦ ઉદ્દેશા છે. તેના સા૨ને જણાવનારી સંગ્રહગાથા કહીને પહેલા ઉદ્દેશામાં ભાવિતાત્મા અણગાર કે જેણે ચરમ દેવાવાસનું ઉલ્લંઘન કર્યું છે, અને ૫૨મ દેવાવાસને પ્રાપ્ત થયો નથી તે મરીને ક્યાં ઊપજે ? આનો ઉત્તર સમજાવતાં ટીકાકારે અધ્યવસાયસ્થાનોની (બંધસ્થાનોની) બીના વર્ણવી છે. આ જ હકીકત અસુકુમાર આવાસાદિને અંગે જણાવીને નારકોની શીઘ્રગતિ, અનંતરોપપન્નાદિ ત્રણ પ્રકારના નારકોની બીના તથા તે ત્રણેમાં આયુષ્યના બંધનો વિચાર, તેમજ અનંતરનિર્ગત નારક વગેરે ત્રણ ભેદોનું સ્વરૂપ જણાવ્યું છે. પછી અનંતનિર્ગતાદિને આશ્રયી આયુષ્યનો બંધ અને અનંત ખેદોત્પન્ન નાકાદિની બીના પણ સ્પષ્ટ સમજાવી છે.
ઉ. ૨: બીજા ઉદ્દેશામાં ઉન્માદના ભેદો અને નારક, અસુરકુમારદિને ઉન્માદ થવાનું કારણ, ઇંદ્ર અસુકુમાર દેવોને અરિહંતોના જન્માદિમાં વૃષ્ટિ કરવાનો વિધિ, તેમજ ઈશાનેન્દ્ર વગેરેને તમસ્કાય કરવાનું કારણ સ્પષ્ટ સમજાવ્યું છે. અહીં યક્ષાવેશથી કે મોહોદયાદિથી ઉન્માદ થાય એમ પણ કહ્યું છે.
ઉ. ૩: ત્રીજા ઉદ્દેશામાં મહાકાય સમ્યગ્દષ્ટિ વૈમાનિકાદિ દેવ ભાવિતાત્મા અનગારની વચ્ચે થઈ જઈ શકે નહિ, ને અસુકુમારાદિમાં સત્કાર વગેરે ૧૦ પદો ઘટે. પણ નાક એકેન્દ્રિયાદિમાં તે ન હોય. તથા તિર્યંચ પંચેન્દ્રિયોમાં આસનાભિગ્રહ અનુપ્રદાન સિવાયનાં પદોની બીના ઘટે. આ હકીકત પૂરી કરીને અલ્પર્ધિક મહર્દિક સમર્દિક દેવદેવીઓની એકબીજાની વચ્ચે થઈને જ્વાની, ને વચ્ચે થઈને જના૨ દેવ વગેરે શસ્ત્રનો પ્રહાર કરીને જાય કે તે કર્યા વિના જાય ? ને પહેલાં શસ્ત્રનો પ્રહાર કર્યા પછી વચ્ચે થઈને જાય ? કે ગયા પછી શસ્ત્રનો પ્રહાર કરે ? આ પ્રશ્નોના સ્પષ્ટ ઉત્તરો સમજાવીને અંતે રત્નપ્રભાદિ નારકોમાં પુદ્ગલ પિરણામના અનુભવની બીના સ્પષ્ટ સમજાવી છે.
ઉ. ૪: ચોથા ઉદ્દેશામાં ત્રણે કાલમાં એક સમયમાં થતા પુદ્ગલ સ્કંધાદિના પરિણામોની બીના કહીને પરમાણુને અંગે શાશ્વતપણું, અશાશ્વતપણું, ચરમપણું, અચરમપણું, આનો નિર્ણય જણાવતાં સામાન્ય પરિણામની પણ બીના કહી છે. દ્રવ્યાસ્તિકનયની અપેક્ષાએ ૫૨માણુ આદિમાં શાશ્વતપણું વગેરે ને પર્યાયાસ્તિકનયની અપેક્ષાએ અશાશ્વતપણું વગેરે ઘટે છે.
ઉ. ૫ : પાંચમા ઉદ્દેશામાં કહ્યું છે કે વિગ્રહગતિમાં અગ્નિની વચમાં થઈને નારકાદિ જીવો જાય છે. ને દેવાદિનું તે રીતે જવું અવિગ્રહગતિમાં પણ થાય શ્રી ભગવતીસૂત્ર-વંદના
૧૧૫
