________________
છે. એમ ઋદ્ધિપ્રાપ્ત મનુષ્યો અને તિર્યંચો પણ અગ્નિની વચમાં થઈને જાય છે. તથા નારકાદિને અનિષ્ટ શબ્દ વગેરે દશ પદાર્થોનો અનુભવ થાય છે. તેમજ મહર્લૅિક દેવો બાહ્ય પુદ્ગલોને ગ્રહણ કરીને પર્વતાદિને ઉલ્લંઘી શકે છે.
ઉ. ૬છઠ્ઠા ઉદ્દેશામાં નારક જીવોના આહાર, પરિણામ, યોનિ, સ્થિતિ વગેરે અને તેમનાં વિચિ-અવીચિ દ્રવ્યોના આહારની બીના કહીને જણાવ્યું કે શક્રાદિ ઈંદ્રો દેવતાઈ ભોગ ભોગવવા માટે જુદું વિમાન વિદુર્વે છે.
ઉ. ૭ઃ સાતમા ઉદ્દેશામાં શ્રી ગૌતમ સ્વામીજી વિચારે છે કે હજુ સુધી મને કેવલજ્ઞાન કેમ થતું નથી’ આ પ્રશ્નનો ખુલાસો કરતાં પ્રભુશ્રી મહાવીરદેવે જણાવ્યું કે તું મારો લાંબા કાળથી ચિરપરિચયવાળો છે. તેથી મારી ઉપર રહેલા પ્રશસ્ત રાગને જ્યારે તું દૂર કરીશ, ત્યારે તું જરૂર કેવલજ્ઞાનને પામીશ. આ રીતે આશ્વાસન દેવાની બીના કહીને અનુત્તર વિમાનવાસી દેવોના જ્ઞાન-દર્શનની બીના, અને તુલ્યતા (સરખાપણા)ના ૬ ભેદોની બીના, તથા આહારાદિનો ત્યાગ કરનાર સાધુની જરૂરી બીના, કહીને લવસત્તમ (અનુત્તર વિમાનવાસી દેવો)નું સ્વરૂપ જણાવતાં કહ્યું કે તેમને પાછલા ભવમાં સાત લવ પ્રમાણ આયુષ્ય ઓછું હતું, ને છઠ્ઠ તપ કરવાથી જેટલાં કર્મો ખપે, તેટલાં કર્મો ખપવાનાં બાકી હતાં. તેથી તેઓ લવસર નામના અનુત્તર વિમાનવાસી દેવપણું પામ્યા. જો તેટલું આયુષ્ય અને છઠ્ઠ તપ કરવાની અનુકૂળતા મળી હોત, તો સાત લવમાં શેષ કર્મો ખપાવીને જરૂર મોક્ષે જાત.
ઉ. ૮ઃ આઠમા ઉદ્દેશામાં રત્નપ્રભાદિ પૃથ્વીઓનું, તમામ દેવલોકોનું તથા સિદ્ધશિલાનું માંહોમાંહે એકબીજાની અપેક્ષાએ આંતરું તથા શાલવૃક્ષની શાલયષ્ટિકા (શાલવૃક્ષની લાકડી)ની તથા ઉંમરાના ઝાડની યષ્ટિકા (લીલી લાકડી)ની ભાવી ગતિ કહીને સંબડ પરિવ્રાજકની બીના જણાવી છે. પછી અવ્યાબાધ દેવનું સ્વરૂપ જણાવતાં કહ્યું કે જે દેવો બીજા મનુષ્યાદિની આંખની પાંપણમાં નાટક કરે, તોપણ તે પુરુષને લગાર પણ પીડા ન થાય અથવા બીજાને પીડા કરે નહિ તેવા દેવો અવ્યાબાધ દેવો કહેવાય. શક્રની શક્તિનું વર્ણન કરતાં કહ્યું કે શક્રેન્દ્ર બીજા મનુષ્યાદિના મસ્તકાદિનો છેદ તથા ચૂરેચૂરા કરી પાછું હતું તેવું કરે તો પણ તેને લગાર પીડા ન થાય, તેવી શક્તિ કેન્દ્રની હોય છે. અંતે જjભક દેવોની વ્યાખ્યા, સ્વરૂપ, ભેદો, સ્થાન તથા આયુષ્ય જણાવીને કહ્યું કે આ દેવોના અનુગ્રહથી જશ ફેલાય છે ને ઇતરાજીથી (શત્રુતાથી) અપજશ ફેલાય છે. આ દેવો દીર્ઘ વૈતાઢ્યાદિમાં રહે છે.
શ્રી ભગવતીસૂત્ર-વંદના
૧૧૬
