________________
બીજો દેવ અદર્શનીય હોય તેનું કારણ, અને બે નારક જીવોમાં એકને કર્મો થોડાં હોય ને બીજાને વધારે હોય તેનું પણ કારણ જણાવીને પૂછ્યું કે નરકના જીવને મરવાના સમયે આ ભવના ને આવતા ભવના આયુષ્યનો અનુભવ હોય ? આનો ઉત્તર દઈને અંતે દેવો જે ઈષ્ટ અને અનિષ્ટ વિદુર્વણા કરે છે તેનું વર્ણન કર્યું છે.
ઉ. ૬: છઠ્ઠા ઉદ્દેશામાં સૂક્ષ્મ-બાદર સ્કંધોના, ભમરાના, પોપટની પાંખના તથા પરમાણુ વગેરેના વર્ણાદિમાં નિશ્ચય-વ્યવહાર નયે ઘટતી વર્ણાદિની હકીકત જણાવી છે.
ઉ. ૭ઃ સાતમા ઉદ્દેશામાં પ્રભુએ કહ્યું કે કેવલી સત્ય ભાષા અને વ્યાવહારિક ભાષા જ બોલે, કોઈ પણ કાલે અસત્ય કે મિશ્ર ભાષા બોલે જ નહિ. તેમને યક્ષાદિ ઉપદ્રવ કરે જ નહિ. આથી વિપરીત બોલનારા બીજા ધર્મવાળાનું વચન સત્ય નથી. પછી ઉપધિના બે રીતે થતા ત્રણ ત્રણ ભેદો, અને પરિગ્રહના તથા પ્રણિધાનના ભેદો કહીને મદ્રુક શ્રાવકને કાલોદાયિ વગેરે અન્યતીર્થિકોની સાથે થયેલ સંવાદ જણાવતાં કહ્યું કે અસ્તિકાયના પૂછેલા પ્રશ્નના ઉત્તરમાં મદ્રુક શ્રાવકે વાયુના દૃષ્ટાંતે ધર્માસ્તિકાયાદિને સાબિત કર્યા છે. પ્રભુએ તેની પ્રશંસા કરી પછી દેવોનું વૈક્રિય રૂપ કરવાનું સામર્થ્ય અને વૈક્રિય શરીરનો જીવ સાથે સંબંધ તથા પરસ્પર અંતર અને બે શરીરની વચલા ભાગનો જીવ સાથે સંબંધ જણાવ્યો છે. પછી પ્રભુને પ્રશ્ન પૂછ્યો કે તે પરસ્પર અંતરનો શસ્ત્રાદિથી છેદ થાય કે નહિ? આના ઉત્તર દઈને દેવોના ને અસુરોના સંગ્રામનું વર્ણન કર્યું છે. પછી દેવોનું ગમનસામર્થ્ય તથા દેવોના પુણ્યકર્મક્ષયની તરતમતા સ્પષ્ટ સમજાવી છે. તેમજ દેવોને ઘાસ વગેરે પણ શસ્ત્રરૂપ બને, તે અસુરોનું શસ્ત્ર વૈક્રિય છે વગેરે જણાવ્યું છે.
ઉ. ૮ઃ આઠમા ઉદ્દેશામાં ઐયપથિક કર્મબંધની બીના અને અન્યતીર્થિકો અને શ્રીગૌતમસ્વામીનો સંવાદ તથા છદ્મસ્થના જ્ઞાનનો વિષય, તેમજ પરમાણુનો તથા દ્વિપ્રદેશિક સ્કંધાદિનો વિચાર કહીને અવધિજ્ઞાનનો વિષય અને જ્ઞાન અને દર્શનના સમયની જુદા જણાવી છે.
ઉ. ૯: નવમા ઉદ્દેશામાં ભવ્ય દ્રવ્ય દેવ મનુષ્ય તિર્યંચ નારકાદિનાં સ્વરૂપસ્થિતિ વગેરે બીના કહી છે.
ઉ. ૧૦ઃ ૧૦મા ઉદ્દેશામાં પૂછ્યું છે કે અનગાર વૈક્રિયલબ્ધિના પ્રતાપે તલવાર કે અસ્ત્રાની ધાર ઉપર રહે કે નહિ? તથા પરમાણુ વાયુથી સ્પષ્ટ શ્રી ભગવતીસૂત્ર-વંદના
૧૨૯
