________________
તે બંનેની ચોવીશે દડકોમાં વિચારણા કરતાં જીવને અધિકરણી અને અધિકરણ કહેવાનું કારણ જણાવ્યું છે.
પછી પ્રશ્નો પૂછ્યા કે “જીવ સાધિકરણી કે નિરાધિકરણી ?’ તેમજ તે જીવ આત્માધિકરણી, પરાધિકરણી કે ઉભયાધિકરણી કહેવાય. આના સ્પષ્ટ ઉત્તરો આપ્યા છે. પછી જીવોને અધિકરણ આત્મપ્રયોગથી થયેલ છે કે પપ્રયોગથી છે કે ઉભયપ્રયોગથી થયેલ છે ? આનો ઉત્તર દેતાં અવિરતિને આશ્રયી અધિકરણની બીના સમજાવી છે. પછી શરીરના ઇંદ્રિયોના ને યોગના પ્રકારો જણાવ્યા છે. પછી પૂછ્યું કે ઔદારિક શરીરને કે આહારક શરીરને બાંધતો જીવ અધિકરણી હોય કે અધિકરણ હોય? આનો સ્પષ્ટ ઉત્તર આપતાં અધિકરણાદિની તથા ઇંદ્રિય મનોયોગાદિની હકીકત પણ વિસ્તારથી સમજાવી છે.
ઉ. ૨ઃ બીજા ઉદ્દેશામાં કહ્યું છે કે પૃથ્વીકાયને જરા હોય પણ શોક ન હોય. તેને શોક નહિ હોવાનું કારણ જણાવીને શક્રનું વર્ણન કર્યું છે. તેમાં તેનું પ્રભુની પાસે આવવું. તેણે પૂછેલા અવગ્રહના પ્રશ્નોત્તરો અને સ્વસ્થાને જવાની હકીકત કહી છે. પછી શકેન્દ્ર સત્યવાદી છે કે મિથ્યાવાદી? તે સાવદ્ય ભાષા બોલે કે નિરવદ્ય? તથા તે ભવ્ય છે કે અભવ્ય ? તેમજ કર્મો એ ચૈતન્યકત છે કે અચૈતન્યકત છે? આ બધાના ઉત્તરો કારણ કહેવાપૂર્વક વિસ્તારથી સમજાવ્યા છે.
ઉ. ૩ઃ ત્રીજા ઉદ્દેશામાં કર્મપ્રકૃતિનું સ્વરૂપ જણાવીને પછી જ્ઞાનાવરણને વેદતો જીવ બીજી કેટલી કર્મપ્રકૃતિઓને વેદે? (તેના ફલને ભોગવે છે આનો ઉત્તર દઈને કાયોત્સર્ગમાં રહેલા મુનિના અર્થને છેદનાર વૈદ્ય અને મુનિને લાગતી ક્રિયાની બીના સ્પષ્ટ કહી છે.
ઉ. ૪ઃ ચોથા ઉદ્દેશામાં કહ્યું છે કે નિત્યલોજી સાધુ સંયમાદિના પ્રતાપે જેટલાં કર્મો ખપાવે, તેટલાં કર્મો નરકના જીવો સો વર્ષે પણ ખપાવતા નથી. અને ચતુર્થ ભક્તાદિ કરનાર મુનિ તપ વગેરેના પ્રભાવે જેટલાં કર્મો ખપાવે, તેટલાં કર્મો નારક જીવો હજાર કે લાખ વર્ષે પણ ખપાવી શકતા નથી. અહીં સાધુને કર્મો વધારે ખપવાનું કારણ વિસ્તારથી સમજાવ્યું છે.
ઉ. ૫ઃ પાંચમા ઉદ્દેશામાં જણાવેલી હકીકતનું મૂલ સ્થાન ઉલૂકતીર નગરનો એક જંબૂક ચૈત્યવાળો પ્રદેશ છે. દેવ બાહ્ય પુગલોને ગ્રહણ કરીને જ અહીં આવી શકે છે, તેમજ બોલવું વગેરે પણ ક્રિયા તે જ રીતે કરી શકે છે. આ હકીકત સ્પષ્ટ સમજાવીને શક્ર ઉતાવળથી વાંદીને ગયા તેનું શું કારણ? ૧રર.
ી ભગવતી સૂત્ર-વેદના
