________________
અને અશાશ્વતપણું ઘટાડ્યું છે.
ઉ. ૪-૫ઃ અહીં જીના ભેદી કહીને અંતે સંગ્રહગાથાથી આનો સાર કહ્યો છે. પાંચમા ઉદ્દેશામાં ખેચર જીવોમાં યોનિના વિચારો વર્ણવ્યા છે.
ઉ. ૬ : અહીં નરકાયુષ્યના બંધ-ઉદય અને નરકમાં મહાવેદનાનું ભોગવવું, અસુરકુમારોમાં મહાવેદનાનું ભોગવવું, તેમજ પૃથ્વીકાયિકમાં વિવિધ વેદનાનું ભોગવવું કહીને આયુષ્યના બંધ, અને કર્કશ વેદનીય કર્મનું સ્વરૂપ, તથા તેનાં કારણો જણાવ્યાં છે. પછી કહ્યું કે નારકોને કર્કશ વેદનીયકર્મ હોય છે. પછી અકર્કશ વેદનીયકર્મનું સ્વરૂપ, અને તેનાં કારણો કહીને પૂછ્યું કે નારકો અકર્કશ વેદનીય કર્મ બાંધે છે. આનો ખુલાસો કરી, શાતા અશાતા વેદનીયકર્મનું સ્વરૂપ તથા તેનાં કારણો કહીને જંબૂઢીપના ભરતક્ષેત્રમાં આ અવસર્પિણીમાં દુઃષમદુષમા નામના છઠ્ઠા આરાની પરિસ્થિતિ વર્ણવી છે. તેમાં જણાવ્યું કે એ હાહાભૂત કાલ છે, તે વખતે ભયંકર વાયરા વાશે, દિશાઓ મેલી દેખાશે, ઠંડી અને તડકો વધારે પડશે, તથા અરસ-વિરસાદિ મેઘો વરસશે, તેમજ ગામ વગેરેમાં રહેલાં મનુષ્ય-પશુ-પક્ષી વગેરેનો ને વનસ્પતિનો તથા પર્વતાદિનો નાશ થશે. પછી તે કાલના ભૂમિમનુષ્યો તેના આહાર, ગતિ તથા સિંહાદિની તેમજ કાગડા વગેરેની ગતિની તે મરીને ક્યાં જશે ) બીના સ્પષ્ટ જણાવી છે.
ઉ. ૭ઃ અહીં સંવૃત અનગારને લાગતી ક્રિયા, અને તેને ઐયપથિકી ક્રિયા લાગવાનું કારણ જણાવ્યું છે. પછી પૂછ્યું કે કામ રૂપી છે કે અરૂપી? અને તે સચિત્ત છે, કે અચિત્ત છે? તથા જીવરૂપ છે કે અજીવરૂપ છે? તેમ કામ જીવોને હોય કે અજીવોને હોય ? પછી આવા જ પ્રશ્નો ભોગની બાબતમાં પણ પૂક્યા છે. તે બધાના ખુલાસા કરીને કામભોગના ભેદો, ચોવીશે દેડકોમાં કામીપણાના ને ભોગીપણાના વિચારો કહી પછી તે સર્વે જીવોનું અલ્પબદુત્વ જણાવ્યું છે. પછી છદ્મસ્થ મનુષ્યાદિની જરૂરી ચાલુ હકીકત વગેરે જણાવી છે. પછી પૂછ્યું કે અસંશી જીવો અકામ વેદના વેદે છે? સમર્થ છતાં પણ અકામ વેદના કેમ વેદે? આના સકારણ ખુલાસા જણાવીને સમર્થ જીવ તીવેચ્છાપૂર્વક વેદનાને ભોગવે તેનું શું કારણ? આ બાબત તથા બીજી પણ જરૂરી બીના સ્પષ્ટ સમજાવી છે.
ઉ. ૮ઃ અહીં પૂછ્યું છે કે છદ્મસ્થ મનુષ્ય કેવલ સંયમ વડે સિદ્ધ થાય ? આનો ઉત્તર દઈને કહ્યું કે હાથીનો જીવ ને કુંથુઆનો જીવ સરખો છે. પછી શ્રી ભગવતીસૂત્ર-વંદના
