________________
શત્રુનું પણ ભલું કરે તેઓ જ જિનશાસનના ખરા આરાધક કહેવાય. પ્રભુદેવની આવી દયાળતા વગેરે ગુણોનો વિચાર કરવાથી જ અંતે ગોશાલો સમ્યક્ત પામ્યો છે. ને ભવિષ્યમાં સિદ્ધ પણ થશે. તથા અહીં શ્રીóદક પરિવ્રાજકાદિનાં આત્મબોધદાયક જીવનચરિત્રો આપ્યાં છે. તથા મહાશિલાકંટક નામના સંગ્રામની બીના એ લોભાદિ દોષોની પ્રબળતા જણાવે છે.
પ્રસંગે રાહુનાં નામ જણાવી યાત્રા, યાપનીય, અવ્યાબાધ, પ્રાસુક વિહાર, સરિસવ, કુલત્વ, માસ શબ્દોનું વર્ણન કર્યું છે. તેમાં પ્રભુ શ્રીમહાવીરદેવે એ પણ સમજવા જેવી હકીકત જણાવી કે – “સરસવ” શબ્દના બે અર્થો થાય છે. એક અર્થ સર્ષપસરસવ, તે ભક્ષ્ય છે એટલે ખવાય છે. બીજો અર્થ સરખી ઉંમરવાળા જીવો, તે અભક્ષ્ય છે એટલે ખવાય નહિ. એ પ્રમાણે “માસ'' શબ્દના ત્રણ અર્થોમાંથી માસ–મહિનો અને ભાષ=માસો. એ એક જાતનું માપ છે, તે ગદિયાણાની પહેલાનું માપ છે. તે બંને અભક્ષ્ય છે. પણ માષઅડદ, તે ભક્ષ્ય છે. તથા “રુત્વિ' શબ્દના કળથી અને કુલવંતી ખાનદાની સ્ત્રી આ બે અર્થોમાંથી અનુક્રમે કળથી ભક્ષ્ય છે, ને કુલવંતી નારી અભક્ષ્ય છે. આ બીના ૧૮મા શતકના ૧૦મા ઉદ્દેશાના ૬૪૬મા સૂત્રમાં જણાવી છે.
ત્રીજા શતકના પહેલા ઉદ્દેશામાં તામલિ તાપસનું વર્ણન કરતાં તેના બાલ તપની પણ જે બીના વર્ણવી છે તે સમ્યકત્વની મહત્તા સાબિત કરે છે. અંતકાલે સમ્યગ્દર્શન પામી કાળ કરી ઇંદ્રપણું પામે છે, કારણકે ઈંદ્રો નિશ્ચયે સમ્યગ્દષ્ટિ જ હોય. જે સાધનામાં સમ્યગ્દર્શન નથી, તે સાધના ભલેને આકરી હોય, તો પણ છાર રાખ) પર લીંપણ કરવા જેવી જ ગણાય. એ રહસ્ય આમાંથી સમજવાનું છે. તેમજ ઊના પાણીના કુંડની બીના બીજા શતકના પાંચમા ઉદ્દેશામાં જણાવી છે. તે ઉષ્ણ યોનિ વાળા અપકાય જીવોની વિશેષતાથી તે કુંડાદિનું પાણી કાયમ ગરમ જ રહે છે, એ રહસ્ય જણાવે છે. અને એ જ બીજા શતકના પહેલા ઉદ્દેશામાં વેદ વગેરે નામો પણ જણાવ્યાં છે. તથા પાંચમા શતકના ૩૩મા ઉદેશામાં સ્વદેશની ને પરદેશની દાસીઓનાં નામ કહ્યાં છે. તેવાં જ નામો નવમા શતકના ૩૩મા ઉદેશામાં પણ કહ્યાં છે.
દેવાધિદેવ, દ્રવ્યદેવ, નરદેવ, ધમદિવ અને ભાવેદેવ, એમ ૫ પ્રકારના દેવોનું અને સૂવું સારું કે જાગવું સારું વગેરે પ્રશ્નોનું તથા બુદ્ધજાગરિકા વગેરેનું પણ વર્ણન બહુ તાત્ત્વિક બોધને કરાવનારું છે. વળી સંયતને કે અસંયતને નિર્દોષ કે સદોષ આહારાદિ દેતાં કેવા કેવા લાભ થાય તે બીના ટીકાકારે શ્રી ભગવતીસૂત્ર-વંદના
૪૧
