________________
દેખે. પછી કેવલીના શ્રાવક વગેરે અંતકર કેવલીને કેવી રીતે જાણે-દેખે તે બીના જણાવીને પ્રમાણના ૧. પ્રત્યક્ષ, ૨. અનુમાન, ૩. ઉપમા, ૪. આગમ એમ ચાર ભેદો કહ્યા છે. પછી જણાવ્યું છે કે કેવલજ્ઞાની ચરમ કર્મને અને ચરમ નિર્જરાને જાણે, દેખે, ને પ્રણીત મનને ને પ્રણીત વચનને ધારે. તથા કેવલજ્ઞાનીના એ મન-વચનને કેટલાએક વૈમાનિક દેવો જાણે ને કેટલાએક વૈમાનિક દેવો ન જાણે.
પછી તે દેવોના માયી મિથ્યાષ્ટિ અને અમારી સમ્યગ્દષ્ટિ, અનંતરોપપનક ને પરંપરોપપનક, પર્યાપ્ત ને અપર્યાપ્ત, ઉપયુક્ત ને અનુપયુક્ત એમ ચાર રીતે બે બે ભેદો જણાવીને કહ્યું કે અનુત્તરોપપાતિક દેવો સ્વસ્થાને રહ્યા રહ્યા કેવલીની સાથે વાતચીત કરે ને અહીં રહેલા કેવલજ્ઞાની જે કાંઈ કહે, તેને ત્યાં રહેલા અનુત્તરદેવ જાણે, દેખે. તેમજ ઉપશાંતમોહ જીવો પણ અનુત્તર દેવપણું પામે છે. કેવલી ઇંદ્રિયોની મદદથી જાણે-દેખે નહિ, કારણકે છવસ્થ જીવને જ તેની મદદથી જાણવાનું હોય. તથા કેવલી હાલ જેટલા આકાશપ્રદેશોમાં અવગાહીને રહ્યા હોય, તેટલા જ આકાશપ્રદેશોમાં અવગાહીને ભવિષ્યમાં ન રહે, પણ વધઘટ જરૂર થાય જ છે. આ પ્રસંગે સંયોગ-સદ્દવ્યતાનું સ્વરૂપ વર્ણવ્યું છે. પછી કહ્યું કે ચૌદપૂર્વી લબ્ધિના પ્રભાવે એક ઘડામાંથી હજાર ઘડા કરે છે. પછી ઉત્કરિકાના ભેદાદિનું વર્ણન કરી અંતે પ્રભુનો વિહાર જણાવ્યો છે.
ઉ. ૫ઃ માત્ર સંયમથી સિદ્ધ થાય ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં વિસ્તારથી સમજવા માટે પહેલા શતકના ચોથા ઉદ્દેશાની ભલામણ કરી છે. પછી અન્યતીર્થિકના વેદનાને અંગે અઘટિત વિચારો જણાવી એવંભૂત વેદનાદિની બીના કહી છે. પછી સાત કુલકરો, તીર્થંકરનાં માતાપિતા, મુખ્ય શિષ્યો તથા મુખ્ય શિષ્યાઓનું તથા ચક્રીના સ્ત્રીરત્નાદિનું, બલદેવોનું તથા વાસુદેવોનું, તેમનાં માતાપિતાનું તથા પ્રતિવાસુદેવનું વર્ણન કરતાં વિસ્તાર માટે સમવાયાંગ સૂત્રની ભલામણ કરી અંતે પ્રભુનો વિહાર જણાવ્યો છે.
ઉ. ૬ : અહીં કહ્યું છે કે હિંસા, જૂઠ આદિ કારણોથી અને શ્રમણાદિ સુપાત્રને અકલ્પનીય દાન દેવાથી ટૂંકું આયુષ્ય બંધાય છે. દયા, સત્ય, શીલાદિ કારણોથી ને સુપાત્રને ખપે તેવા પદાર્થોનું દાન દેવાથી લાંબું (શુભ) આયુષ્ય બંધાય છે. પછી અશુભ દીઘયુષ્યનાં ને શુભ દીઘયુષ્યનાં કારણો, કરિયાણું વેચનાર ને લેનારને લાગતી ક્રિયા તથા ચાલુ પ્રસંગે જરૂરી ચાર વિકલ્પો અને શ્રી ભગવતીસૂત્ર-વંદના
૭૫
