________________
છે. આ જ પ્રમાણે હકીકત ભુવનપતિદેવોમાં જાણવી. પણ કર્મ, વર્ણ અને લેશ્યામાં જે જુદાશ છે તે અહીં સ્પષ્ટ સમજાવી છે. પછી કહ્યું છે કે પૃથ્વીકાયિકાદિમાં પહેલાં કહેલી આહાર, કર્મ, વર્ણ, વેશ્યાની બીના જેમ નારકીમાં કહી તેમ અહીં જાણવી. તેમને પીડા એક સરખી ભોગવવાની હોય છે. બાકીનું વર્ણન જેમ નારકીમાં કહ્યું તેમ જાણવું.
પછી કહ્યું કે એ જ બીના જેમ નારકીમાં કહી તે જ પ્રમાણે વિકસેન્દ્રિય અને પંચેન્દ્રિય તિર્યચોમાં પણ ઘટી શકે છે. ફક્ત ક્રિયામાં જે જુદાશ છે, તે અહીં સ્પષ્ટ સમજાવી દેશવિરતિ અને અસયત એવા તિર્યચોમાં બે ભેદો કહ્યા છે. પૂર્વે કહેલી બીના જેમ નારકીમાં ઘટાવી તેમ મનુષ્યોમાં ઘટાવવી. ફક્ત આહારની ને ક્રિયાની બાબતમાં જે જુદાશ છે તે અહીં સમજાવી છે. તથા પૂર્વે જેમ અસુરકુમારાદિમાં કમદિની બીના કહી તે જ પ્રમાણે વ્યંતર, જ્યોતિષ ને વૈમાનિકમાં સમજવી. ફક્ત જ્યોતિષ્ક અને વૈમાનિકોમાં વેદનાને અંગે જે ફરક છે. તે અહીં જણાવ્યો છે. પછી આ જ વિચાર લેયાવાળા નારકી વગેરે ૨૪ દડકોમાં જણાવતાં જ્યાં જ્યાં જે જે બાબતમાં સમાનતા અને જુદાશ છે, તે પણ કહી છે.
પછી અહીં કહેલી વાતને ટૂંકામાં સારરૂપે જણાવનારી એક ગાથા કહીને પૂછેલા લેગ્યાના પ્રશ્નનો જવાબ દેતાં પ્રજ્ઞાપના સૂત્રના ૧૭મા પદમાં લેડ્યાનું
સ્વરૂપ વિસ્તારથી કહ્યું છે, તેથી તેમાંથી તે જાણવાની ભલામણ કરી છે. પછી સંસાર-સંસ્થાનકાળના ૪ ભેદો, તેમાં નારક સંસાર-સંસ્થાનકાળના શૂન્ય, અશૂન્ય, મિશ્રકાળ એવા ત્રણ ભેદો જણાવી કહ્યું કે આમાંના બે ભેદો તિર્યંચ-સંસારસંસ્થાનકાળના જાણવા. આ બીના જેમ નારકીમાં કહી, તે જ પ્રમાણે દેવોમાં ને મનુષ્યોમાં તે બેના સંસાર-સંસ્થાનકાળને અંગે જાણવી. પછી આ નારકી વગેરેના કાળનું જુદું જુદું અલ્પબદુત્વ ને ભેગું અલ્પબહુત કહ્યું છે. પછી કેટલાએક જીવો અંતક્રિયા કરે ને કેટલાએક જીવો ન પણ કરે, આ હકીકતનો વિસ્તાર જાણવા માટે શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્રની ભલામણ કરી છે.
પછી અસંત-ભવ્ય દ્રવ્યદેવ વગેરે ૧૫ જાતના જીવો મરીને જો દેવલોકમાં જાય તો કયા કયા દેવલોકમાં જાય? તે બીના સ્પષ્ટ જણાવી છે. અહીં ૧૫ જાતના જીવો આ પ્રમાણે જાણવા–૧. અસંયત ભવ્ય દ્રવ્ય દેવ, ૨. અખંડિતસંયમી, ૩. ખંડિતસંયમી, ૪. દેશવિરતિની અખંડ આરાધના કરનાર જીવો, ૫. દેશવિરતિમાં અતિક્રમાદિ દોષો લગાડનારા જીવો, ૬. અસંશી, શ્રી ભગવતીસૂત્ર-વંદના
