Book Title: Agam 11 Ang 11 Vipak Sutra Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
वि. टीका, श्रु० १, अ० २ कामध्वजावेश्यावर्णनम्
१९७
कर्णीरथप्रयाताऽपि - कर्णीरथः = प्रवहणविशेषः, तेन प्रयातं गमनं यस्याः सा तथा, कर्णीरथोहि केषाञ्चिदेव ऋद्धिमतां भवतीति सोऽपि तस्या अस्तीत्यतिशयप्रतिपादनार्थोऽपिशब्द इति । 'होत्था' आसीत्, सा कामध्वजानाम्नी वेश्या एवंविधाssसीदिति भावः । सा गणिका मुख्याऽऽसीदित्याह - 'बहूणं' इत्यादि । 'बहूणं गणिया सहस्साणं' वहनां गणिकासहस्राणाम् ' आहेवच्चं' आधिपत्यं= नेतृत्वम्, 'पोरेवच्चं ' पौरो नृत्यं = पुरोवर्तित्वम् अग्रेसरत्वमित्यर्थः, 'सामितं ' स्वामित्वं=प्रभुत्वं 'भट्ट' भर्तृत्वं पोषकत्वम्, 'महत्तरगतं' महत्तरकत्वम् = अन्यवेश्यापेक्षया श्रेष्ठत्वम् ' आणाईसर सेणावञ्च' आज्ञेश्वरसेनापत्यम् - आज्ञेश्वरः= आज्ञाप्रधानो यः सेनापतिस्तस्य भावः कर्म वा आज्ञेश्वर सेनापत्यम्, तदिव तत्तथा, तत् 'कारेमाणी' कारयन्ती परैः, 'पालेमाणी' स्वयं पालयन्ती 'बिहार' विहरति । अपि शब्द इस बात की पुष्टि के निमित्त सूत्रकारने दिया है कि यह कर्णीरथ विशेषधनिक व्यक्तियों के ही घर पर होता है, वह भी उसके पास था, इससे उसके ऋद्धि की अतिशयता जानी जाती है । 'बहूणंगणिया सहस्साणं आहेवच्चं पोरेवच्चं सामित्तं भट्टित्त महत्तरमचं आणाईसर सेणावच्चं कारेमाणी पालेमाणी विहरइ' वह वेश्या समस्त गणिकाओं में मुख्य थी इसीलिए हजारों वेश्याओं का नेतृत्व करती थी, उन सब में अग्रेसर मानी जाती थी । स्वामिनीरूप से उनमें प्रसिद्ध थी । उन सबका यह पोषण करती थी, अन्य वेश्याजनों की अपेक्षा इसी कारण यह श्रेष्ठ गिनी जाती थी । जिस प्रकार अपनी सेना का नायक सेनापति समस्त अपनी सेना में आज्ञाप्रधान सेनापतित्व पद का उपभोग करता है, अथवा अपनी आज्ञा" कण्णीरहप्पयायात्रि " या पभां " अपि " शब्छ, यो वातनी पुष्टि भाटे सूत्रारे मायेस છે કે—આ કણી રથ, વિશેષ ધનવાન માણસાના ઘેર જ હાય છે, તે રથ પણ તેની पासे हृते', ते उपरथी तेनी ऋद्धिनी विशेषता लगी शाय छे. 'बहूणं गणियासहस्साणं. आहेवचं पारेवचं सामित्तंभट्टित्तं महत्तरगत्तं आणाईसरसेणावच्चं कारेमाणी पालेमाणी विहरइ ' ते वेश्या समस्त वेश्याग्यामां मुख्य हती; तेथी उरीने या अभवन्न બીજી હજારા વેશ્યાઓનું નેતૃત્વ-નેતાપણું કરતી હતી, અને તે સમાં અગ્રેસર મનાતી હતી, બીજી તમામ વેશ્યામાં સ્વામિનીરૂપથી તેની પ્રસિદ્ધિ હતી, અને તે સૌ વૈશ્યાચ્યાનું પાષણ કરતી હતી, આ કારણથી તે સૌમાં શ્રેષ્ઠ ગણાતી હતી. જે પ્રમાણે પોતાની સેનાના નાયક-સેનાપતિ પોતાની તમામ સેનામાં આજ્ઞાપ્રધાન–સેનાપતિપદના ઉપભોગ કરે છે, અથવા પેાતાની આજ્ઞાપ્રમાણે
શ્રી વિપાક સૂત્ર
