Agam 11 Ang 11 Vipak Sutra Sthanakvasi

Book Title: Agam 11 Ang 11 Vipak Sutra Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 566
________________

विपाकश्रुते
जन्यव्याधिप्रशमनरूपं प्रथममङ्गम् । (२) 'सालागे' शालाक्यं - शलाकायाः कर्म शालाक्यं नयननासिकादिरोगाणां शलाकया परिशोधनं द्वितीयमङ्गम् । (३) 'सल्लहत्ते' शल्यहत्यं = शल्यस्य हत्या = हननम् उद्धारः, शल्यहत्या तत्प्रतिपादकं शास्त्रं शल्यहस्य = शरीरमविष्टतीरादिशल्योद्धरणनिरूपकं शास्त्रं तृतीयमङ्गम् । (४) 'कायतिगिच्छा' कायचिकित्सा = कायस्य=ज्वरादिरोगादिग्रस्तशरीरस्य चिकित्सा = रोगप्रतिक्रिया यस्मिन शास्त्रे तत् चतुर्थमङ्गम् (५) 'जंगोले' जाङ्गलिकं = जाङ्गलि:= विषवैद्यः तत्कर्म जाङ्गलिक - सर्पादिविविधविपविघातकं शास्त्रं पञ्चममङ्गम् । (६) 'भूयवेज्जा' भूतविद्या = भूतोपद्रवशमकं शाखं पष्ठमङ्गम् । (७) 'रसायणे' रसायनंरसः=वयःस्थापनार्थमायुर्मेधाजनको रोगापहरणसमर्थश्चामृतरसः, तस्य-अयनं= प्राप्तिः, तत्प्रतिपादकं शास्त्रमपि रसायनम् इदं सप्तममङ्गम् (८) ' वाईकरणे वाजीकरणम् - अवाजिनः वाजिनः करणं बाजीकरणम् = अल्पक्षणशुष्कवीर्यस्य वाजिवदवलोत्पादनं तत्प्रतिपादकं शास्त्रम् इदं वैद्यकशास्त्रस्याष्टममङ्गम् । स धन्वन्तरि
,
3
५४८
"
शलाई से परिशोधन करना - शालाक्यर, शरीर में प्रविष्ट तीर आदि शल्य किस तरह बाहर निकालना चाहिये इस प्रकार की विधि प्रदर्शक शास्त्र - शल्य हस्त ३, ज्वरादिक रोग से ग्रसित शरीर की चिकित्सा का प्रतिपादकशास्त्र - कायचिकित्सा ४, सर्प आदि जहरीले जानवरों के अनेक प्रकार के विषों के विनाशक प्रयोगों का प्रतिपादक शास्त्र, - जाङ्गुलिक५, भूतों के उपद्रवों को शमन करने वाला शास्त्र, भूतविद्या६, वयके स्थापन के लिये आयु और मेधा का जनक, एवं अनेक रोगों का अपहारक जो अमृतरस है उनकी विधिका प्रतिपादक शास्त्र - रसायन ७, और निर्वीर्यव्यक्ति भी वाजी घोडे जैसा बलिष्ट जिस ओषधि के सेवन से बन जाता है उसका कथन करने वाला शास्त्र-वाजीદૂર કરવી, તે કૌમારભૃત્ય છે ? નાક, નેત્ર આદિ અવયવના રાગો માટે શલાકા(સળી)-વર્ડ-પરિશેાધન કરવું તે શાલાકય ૨, શરીરમાંથી તીર આદિ શલ્યને કેવી રીતે બહાર કાઢવું જોઇએ એમ બતાવનારૂં શાસ્ર તે શલ્યહત્ય ૩, જવરાદિક રેગમાં ઘેરાએલા શરીરની ચિકિત્સાનું પ્રતિપાદન કરનારૂં શાસ્ર તે કાયચિકિત્સા ૪, સર્પ આદિ ઝેરી જાનવાનાં અનેક પ્રકારનાં વિષેા તેનું નિવારણ કરાય તેવા પ્રયોગાનું પ્રતિપાદક શાસ્ત્ર, તે જાગુલિક પ, ભૂતાન ઉપદ્રવને શાંત કરનારૂં શાસ્ત્ર તે ભૂતવિદ્યા ૬, વયના સ્થાપન માટે આયુષ્ય અને મેઘા-બુદ્ધિ ઉત્પન્ન કરનારૂં અર્થાત્ અનેક રોગે નિવારણ કરનાર જે અમૃત રસ છે તેની વિધિનું પ્રતિપાદન કરનારૂ' શાસ્ત્ર ते રસાયણ શાસ્ત્ર ૭, અને નિવીય વ્યકિત પણ ઘેાડા જેવા જેના સેવનથી ખલવાન બની જાય
શ્રી વિપાક સૂત્ર


Page Navigation
1 ... 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809