Page Text
________________
विपाकश्रुते
जन्यव्याधिप्रशमनरूपं प्रथममङ्गम् । (२) 'सालागे' शालाक्यं - शलाकायाः कर्म शालाक्यं नयननासिकादिरोगाणां शलाकया परिशोधनं द्वितीयमङ्गम् । (३) 'सल्लहत्ते' शल्यहत्यं = शल्यस्य हत्या = हननम् उद्धारः, शल्यहत्या तत्प्रतिपादकं शास्त्रं शल्यहस्य = शरीरमविष्टतीरादिशल्योद्धरणनिरूपकं शास्त्रं तृतीयमङ्गम् । (४) 'कायतिगिच्छा' कायचिकित्सा = कायस्य=ज्वरादिरोगादिग्रस्तशरीरस्य चिकित्सा = रोगप्रतिक्रिया यस्मिन शास्त्रे तत् चतुर्थमङ्गम् (५) 'जंगोले' जाङ्गलिकं = जाङ्गलि:= विषवैद्यः तत्कर्म जाङ्गलिक - सर्पादिविविधविपविघातकं शास्त्रं पञ्चममङ्गम् । (६) 'भूयवेज्जा' भूतविद्या = भूतोपद्रवशमकं शाखं पष्ठमङ्गम् । (७) 'रसायणे' रसायनंरसः=वयःस्थापनार्थमायुर्मेधाजनको रोगापहरणसमर्थश्चामृतरसः, तस्य-अयनं= प्राप्तिः, तत्प्रतिपादकं शास्त्रमपि रसायनम् इदं सप्तममङ्गम् (८) ' वाईकरणे वाजीकरणम् - अवाजिनः वाजिनः करणं बाजीकरणम् = अल्पक्षणशुष्कवीर्यस्य वाजिवदवलोत्पादनं तत्प्रतिपादकं शास्त्रम् इदं वैद्यकशास्त्रस्याष्टममङ्गम् । स धन्वन्तरि
,
3
५४८
"
शलाई से परिशोधन करना - शालाक्यर, शरीर में प्रविष्ट तीर आदि शल्य किस तरह बाहर निकालना चाहिये इस प्रकार की विधि प्रदर्शक शास्त्र - शल्य हस्त ३, ज्वरादिक रोग से ग्रसित शरीर की चिकित्सा का प्रतिपादकशास्त्र - कायचिकित्सा ४, सर्प आदि जहरीले जानवरों के अनेक प्रकार के विषों के विनाशक प्रयोगों का प्रतिपादक शास्त्र, - जाङ्गुलिक५, भूतों के उपद्रवों को शमन करने वाला शास्त्र, भूतविद्या६, वयके स्थापन के लिये आयु और मेधा का जनक, एवं अनेक रोगों का अपहारक जो अमृतरस है उनकी विधिका प्रतिपादक शास्त्र - रसायन ७, और निर्वीर्यव्यक्ति भी वाजी घोडे जैसा बलिष्ट जिस ओषधि के सेवन से बन जाता है उसका कथन करने वाला शास्त्र-वाजीદૂર કરવી, તે કૌમારભૃત્ય છે ? નાક, નેત્ર આદિ અવયવના રાગો માટે શલાકા(સળી)-વર્ડ-પરિશેાધન કરવું તે શાલાકય ૨, શરીરમાંથી તીર આદિ શલ્યને કેવી રીતે બહાર કાઢવું જોઇએ એમ બતાવનારૂં શાસ્ર તે શલ્યહત્ય ૩, જવરાદિક રેગમાં ઘેરાએલા શરીરની ચિકિત્સાનું પ્રતિપાદન કરનારૂં શાસ્ર તે કાયચિકિત્સા ૪, સર્પ આદિ ઝેરી જાનવાનાં અનેક પ્રકારનાં વિષેા તેનું નિવારણ કરાય તેવા પ્રયોગાનું પ્રતિપાદક શાસ્ત્ર, તે જાગુલિક પ, ભૂતાન ઉપદ્રવને શાંત કરનારૂં શાસ્ત્ર તે ભૂતવિદ્યા ૬, વયના સ્થાપન માટે આયુષ્ય અને મેઘા-બુદ્ધિ ઉત્પન્ન કરનારૂં અર્થાત્ અનેક રોગે નિવારણ કરનાર જે અમૃત રસ છે તેની વિધિનું પ્રતિપાદન કરનારૂ' શાસ્ત્ર ते રસાયણ શાસ્ત્ર ૭, અને નિવીય વ્યકિત પણ ઘેાડા જેવા જેના સેવનથી ખલવાન બની જાય
શ્રી વિપાક સૂત્ર
| SR No. | 006339 |
| Book Title | Agam 11 Ang 11 Vipak Sutra Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1959 |
| Total Pages | 809 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_vipakshrut |
| File Size | 44 MB |