Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 upamitisAraudhAra rahRdataktra prabhAve phAMsIgukata * saMsATa/jIda bhavaayuca kahe che. mahArAja sadArAma " nA agraNItasaMketo (bda AiRA. prajJAviyA, ##ATI phAMDhIye jadayu che
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ pwonery Shindano hilo samo Upamiti Bhavaprapancha Kathasaroddhar [ Vol. 2 : Parts 4-5 ] I by Acharya Shree Devendrasuriji nowowowowowe Translated in Gujarati O by Muni Kshamasagarji The disciple of Revered Acharya Shree Kailassagarsurijiy Beranamanian lannannannage
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzaka:zrI vardhamAna jaina tattvajJAna pracAraka vidyAlaya vatI adhyApakaHjezIMgabhAI cunIlAla zAha mu. po. zivagaMja (rAjasthAna) avataraNakAra :paramapUjya pravacanakAra AcArya deva zrI kailAsasAgarasUrIzvarajInA ziSya muni kSamAsAgarajI prAptisthAne - 1 zrI zAMtilAla jagajIvana The. mANekacoka, sAMkaDI zerInA nAke, yunAITeDa beMka nIce, mu. amadAvAda 2 sarasvatI pustaka bhaMDAra The. hAthIkhAnA, ratanapoLa mu. amadAvAda prathamavRtti: 1250 vIra saM. 2493 vikrama saM. 2023 3 ratilAla bAdaracaMda zAha The. dozIvADAnI pALa mu. amadAvAda mUlya : rUpIA cAra annuaintinniaa gAmauinni 4 somacaMda DI. zAha mu. pAlItANu (saurASTra) 5 zrI vardhamAna je. ta. pra. vidyAlaya mu.po.zivagaMja (rAjasthAna) mudraka :mahetA amaracaMda bahecaradAsa zrI bahAdurasiMhajI prInTIMga presa mu. po. pAlItANA (saurASTra)
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ | | no vIyarAmAM zrI upamiti bhavaprapaMcA sthA sAroddhAra gujarAtI avataraNa [ bhAga 2 : prastAva 4-5] zeThazrI sumatilAla choTAlAlamAM dharmapatnI sva. zrI zAradAbena taraphathI bheTa A ja vAta che : preraka : parama pUjya zAMtamUti AcAryadevazrI vijayaharSasUrIzvarajI mahArAjanA ziSyaratna tyAgamUti paMnyAsapravara zrI maMgaLavijayajI gaNandra
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakIyam jaDavAdanA jaDabAmAM jakaDAelI janatAne jagADavA amArI saMsthA prabhuzrI mahAvIra bhagavate prakAzita karelA tattvAnA sAhityane leAkabhASAmAM raju kare che. A saMsthA pAchaLa kAI khaLa kAma karatu hAya tA e che tyAgamUrti panyAsa pravara zrI maMgaLavijayajI mahArAjanA pavitra AzIrvAda. e vinA A saMsthA jyeAti viThUNA dIpaka jevI hAta. e svanAmadhanya purUSe amane rAhu ciMdhyA. ame e svIkAryuM, eTale ATalu kAya thaI zakayuM che. zrI upadeza prAsAda bhAga 5 hindI, zrI zAntasudhArasa bhAga 2 gujarAtI ane uccaprakAzanA paMthe prakAzita karyAM khAda e guNazIla gurudeve munivarazrI kSamAsAgarajI dvArA avataraNa karAvI Apela zrI upamiti bhavaprapaMcA kathA sArAdvArane traNa bhAgamAM A saMsthA raju kare che. pU avataraNakAra muninI ame anumedanA karIe chIe, sAtheAsAya prathama bhAgamAM niSkAmabhAve avirata sevA apanArA suzrAvaka zrI cimanalAla jecaMdabhAI amadAvAdavALAnI paNa anumAdanA karIe chIe. A prakAzanamAM kyAMya kSati jaNAya te enI jANa karavA Apane vinati karIe chIe. jethI dvitIyAvRttimAM enu parimArjana thaI zake. jaina tattvajJAnanuM sAhitya prakAzita karavAnuM amane nItipUrNAMkanu baLa maLeA e ja munibhagava MtAnA AzIvacanane ame icchIe chIe. vi. sa. 2023 bhAdaravA vada 12 lI. adhyApaka jezIMgalAla cunIlAla zAhu
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ AcArya vijaya nItisUrIzvarajInA paTTAlaMkAra AcArya vijaya harSasUrIzvarajInA ziSya2tana paMnyAsa maMgalavijaya gaNIvara
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ ne . munizrI kSamAsAgarajI vivecana kartA muni kSamAsAgarajI
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ zeThazrI sumatilAla choTAlAlanA dharma patnI sva. zrI. zAradAbena amadAvAda..
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 zrI zAradAbena svargastha zrI zAradAbenanA janma vikrama sa'vata -73 nA kArataka zuda pAMcamanA rAja mArejA khAte . pitAjInuM nAma zrI trIkamalAla vADIlAla ane tAjInuM nAma zrI caMpAbena hatuM. mAtAjI zrI pAbenanuM avasAna ghaNI ja nAnI uMmare eTale 33 nI uMmare thaeluM. teo dhanapIpaLInI khaDakI na geApALanI havelI, rAyapuramAM rahetAM hatAM. tAjI zrI trIkamalAla 64 varSanI uMmare avasAna myA hatA. zrI zAradAbenanuM lagna sva0 zrI cheTAlAla ravacaMda dAvAda, rAyapura, vAghezvaranI pALamAM rahetA. temanA !! putra zrI sumatilAla sAthe thayA. saMsArI aneka TAM hAvA chatAM zrI zAradAbena dharmiSTha, paragajI yanA saraLa ane dayALu hatA. tee zAMtithI kArya karatA ane dareka patithie upavAsa, DAsaNA, khiyAsaNA Adi tapa banI zake te mujaba meza karatA. parantu saMsAramAM haMmezAM kasoTI hAya ja che, te 4ma zAradAmenanI tabiyata lathaDI ane mAMdagI bAi te paNa teo upavAsa ekAsaNA vigere nitya ---
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ * * * ! niyama karavAnuM cAlu ja rAkhatA. vi. saM. 2017 mAM zarIrane rogoe gherI lIdhuM. ane 2022 nA piSa vaTe ekama ne zanIvAre zrI navakAra mahAmaMtrane japa karatA karatAM teonuM avasAna thayuM. zAradAbena pitAnI pAchaLa pati zrI sumatibhAI traNa putro zrI narezakumAra, zrI paMkajakumAra, zrI rAjeza kumAra ane putrI zrI lekhAbena tathA moTA putranA patnI zrI nayanAbena vagerene mUkI gayA. | svargasthanA AtmAne devagurudharmanI ArAdhanAnA pratApe zAMti thAo.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Geet >> ganiSTha divyajayotirdhara AcArya bhagavaMta zrI buddhisAgarasUrIzvarajInA patitapAvana ane varada karakamalomAM bhAvabhInI sanehAMjalirUpe - A artha dharuM chuM. amAsAgara
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI zrutajJAna bhaktinA lAbha lenArA mahAnubhAvAnI zubha nAmAvalI nAsa 500) zAha mULacaMda harilAla jaina 350) zeTha jezIMgabhAI kAlidAsa cerITI phUTa 200) saMghavI vArIdAsa pratApajI 200) zAha saradAramalajI juhAramalajI 175) zAhu trIkamacandva hIrAca'Dha 175) zAha manubhAI bhAgIlAla 175) zAhe sumatilAla cheTAlAla 175) zAha gIradhArIlAla premaca'da gAma muMbaI amadAvAda vAMkalI pAdaralI belagAma gAdhAvI amadAvAda kheDA (rAjasthAna takhatagaDha 175) zAha bAbulAla khumAjI 175) zAha kAnajI bhImazI tathA lAlajI kurapAra tagaDI (kaccha) 150) zAha bAbulAla amathAlAla 150) zAha hIrAlAla durlabhajI 120) zAha bhImarAja haMsarAja 100) zAha phuTaramala hIrAcaMdra 5) zAha naMdalAla meAhanalAla phojadAra saradArapura vallabhIpura vAsA cAMdarA amadAvAda
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ zraddhANika ... ... . nivedana prastAvanA kathAsAra 87 112 caturtha prastAva caturtha prastAvanA pAtro ... prakaraNuM paheluM ripudAraNa ane zilarAja ... prakaraNa bIjuM narasuMdarI .. prakaraNa trIju vicakSaNa ane jaDa prakaraNa ceAthe vizvanI saphare .. prakaraNa pAMcamuM bhItAcArya ane vellahaka kathA prakaraNa chaThuM mohaparivAra ... prakaraNa sAtamuM mahAhanuM sAmaMtacakra prakaraNa AThamuM bhavacakranA kautuka prakaraNa navamuM mahezvara ane dhanagarva prakaraNa dasamu avAMtara nagara prakaraNa agyAramuM jenanagara-avalokana prakaraNa bAramuM kArya nivedana prakaraNa teramuM naravAhana dIkSA ane ripudAraNa dazA 175 203 = 248 271 283
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama prastAva paMcama prastAvanA pAtrA prakaraNa paheluM vAmadeva prakaraNa khIjuM rahnacUDa prakaraNa trIjuM vimaLanA vikAsa prakaraNa ceAthuM vimaLanA virAga ... ... ... prakaraNa pAMcamuM baThara guru prakaraNa prakaraNa sAtamuM vimaLanI dIkSA prakaraNa AThamuM vAmadevanI durdazA sUrijInI AtmakathA ... ... ... : : ... : ... : : : ... : : pRSTha 304 307 31} 331 318 378 393 42 427
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 evuM kaiM namaH ni ve H na zrI san jinezvara prabhunA zAsanamAM prabhAvaka mahApurUSA siddhAntanA tattvAne vizvanA udghAra mATe ucca koTInA prathAmAM gUMthI parama tAraka banyA che. zrI umAsvAtijI racita tattvArthAdhigama stra " ane ciratanAcAya racita zrI " paMcasUtra " graMtha che. A graMthAmAM tattva ghaNuM samAeluM che. " e rIte zrI siddhaSi gaNI dvArA viracita zrI ** upamiti bhavaprapaMco kathA graMtha paNu agAdha che. e duSama kALamAM paNa susama kALanA samayanA svAdane cakhAve che. A graMtha kathAnuyAgane DhAvA chatAM, emAM dravyAnuyAganuM suMdara vaNuM na, zabdonI vyAkhyA, kathAnI rasadhArA che. A graMtha jaina ane jainetarAmAM paNa suprasiddhine varelA che. A graMtha seALa hajAra zlokanA pramANunA che. AcAya devendrasUrIzvarajIe emAM saMkSepa karI " upa miti bhavaprapacA kathA sArAhAra " graMtha racyA. enuM pramANa che hajAra zleka jeTaluM che. e dvArA Tuka ne Taca ' jANavAnI icchAvALA bhavyA upara suMdara upakAra rr karyo gaNuAya.
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ : 10: upAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAja kRta "vairAgya kalpalatA" graMtha paNa prastuta graMthanuM rUpAMtara che. zrI " bhuvanabhAnu kevali" caritramAM paNa AnI ghaNI chAyA dekhAya che. zrIyuta motIlAla gIradharacaMda kApaDIyAe upamiti graMtha upara suMdara ane sarala varNana karyuM che. 1. jainetaramAM zrI harmana jekobI ane pITarasana jevA pAzcAtyoe A graMthanI mukta kaMThe prazaMsA karI che, e vidvAne paNa A racanA mATe mastaka namAve che. AjanA yugamAM jIvana jIvI rahela ane bharapUra upAdhimAM aTavAI gaelo mAnava e mahAgraMthane svataH vAMce e zakya nathI. kadAca vAMcavA jAya to ene rasa na Ave, kAM samajAya nahi. eTalA khAtara "upamiti bhava prapaMco kathA sAhAra" upara gujarAtI avataraNu lakhAvavAnI bhAvanA thaI. e avataraNa karavuM mAre mATe azakyaprAya hatuM. e kArya ne soMpavuM ? AmAM ghaNe samaya gayo. saMvata 2020nuM cAturmAsa amAruM siddhakSetranI chatrachAyAmAM thayuM. tyAM e. varSe zAsanarAgI zAntamUrti upAdhyAya zrI kailAsasAgarajI mahArAja paNa cAturmAsa hatA. emanA ziSya muni zrI kSamAsAgarajI mahArAjane meM A kArya karavA jaNAvyuM. emaNe jIvanamAM viziSTa lekhanakAya karela nahi eTale kArya svIkAra mATe saMkoca anubhavatA hatA. chatAM mArI lAgaNI emaNe svIkArI ane avataraNu lakhavAnuM kArya cAlu karyuM. - avataraNa zAstra rahayajJa upAdhyAyajI zrI kailAsasAgarajI mahArAje vAMcyuM ane egya paNa lAgyuM eTale chapAvavAno nirNaya karyo che ke dhAryA karatAM avataraNanuM kada moTuM thayuM paNa sarasa hevAthI temaja
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. sakSepa karavAmAM pAchA ghaNA samaya ApavA paDe ane ema karavA jatAM rasadhArA tUTavAnI AchI AchI sabhAvanA jaNAtI hatI, eTale e avataraNu mudrita karavAnuM nakkI karyu". "" nivedananI adara thAnA sArAMza ApavA vicAra hatA, paNu munivarya zrI kSamAsAgarajIe kathAsAra judo lakhyA che, ane ethI vAcakane sa pUrNa kathA punaH smRtipaTa upara AvI jAya ema hAi nivedanamAM kathAsAra mUkatAM nathI. "9 mULa graMthAkAre kathApAtrA ane kathAonA bhAva eTalA sarasa AlekhyA che ke jene vAMcatA ApaNuM haiyuM DeAlI uThe. prathama pratAvamAM nipuNya DramakanI vAta vAMcIe tyAre ApaNane ApaNA AtmA kevA kramaka che enA khyAla AvI jAya che. khIjA prastAvamAM AtmA nigeAthI nikaLI kathA krame unnati pAme che, enI vigata ramUjI bhASAmAM lakhI che. ane trIjA prastAvathI hiMsA-vaizvAnara- spanAdine lagatI vAtA cAlu thAya che. ceAthA prastAvanuM tattvajJAna eTale kramasAhityanA bhaMDAra. mahAdi ATha rAjavIe mehanIyAdi nainA pratIkA batAvI graMthakAre peAtAnI zaktinA apUrva paricaya batAvyA che. pAMcamA*AsAtamA prastAva sudhI saMsArabhramaNunuM bhAna karAvI AThamA prastAvamAM AtmAnI siddha dazAnA khyAla ane prApti e khUba madAra che. A rIte ATha prastAveAmAM jIva nigeAdathI nikaLI mekSe jAya tyAM sudhI svaccha (yathArtha) itihAsa raju thAya che. A graMtha kharI rIte AtmadarzananA nirmaLa ArIseA che. emAM ApaNA jIvananI avanita ane bhitanA pratihAsa pratibiMbita thaelA jaNAya che.
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ + 12: AtmAnI vibhAvadazAmAM thatAM manevikA, kaSA, tRSNAo ane enA kAraNe thatI yAtanAo vigere bahU jaNAvyA che. A graMthanA avataraNanuM kArya vaDilenA AzIrvAdanA kAraNe muni kSamAsAgarajIe pUrNa karyuM che, e anamedanApAtra che sAthe eone aneka AvA zAsananI sevAnA ane surakSAnA kAryo karavAnuM baLa maLe evI bhAvanA rAkhuM chuM. A graMthanI upayogitA ane lokapriyatA kevI bane che, ene khyAla amuka samayanA vahI gayA pachI Avaze. kathAnuganI upayogitA, Arya sAhityakAra ane Arya sAhityanI ugratA, mULa graMthanI upAdeyatA vigere bAbato upara avataraNakAre prastAvanAmAM ghaNo prakAza pADelo che eTale atra vadhu lakhato nathI. garachamAM vyavasthA ane saMrakSaNanI ghaNI javAbadArIo "hevAthI vizeSa lakhavA mATe bahALo samaya paNa nathI. aMtamAM, madharanI bhUmi upara zAsanarana zrI gemarAjajI phatecaMdajI saMghavI Adi puNyavAna dvArA zivagaMjamAM saMsthApita zrI vardhamAna jaina tattvajJAna pracAraka vidyAlaya" dvArA aneka abhyAsIo taiyAra karAya che temaja dharmazraddhAnAM hetubhUta-vairAgyamaya tatvajJAnanA graMtha paNa prakAzita thAya che. upadezaprAsAda maMthane hindI anuvAda karAvI pAMca bhAgo bahAra pADyA. zrI mo. gI. kApaDIyAnA vivecanavALA zAnta sudhArasanuM tRtIya mudraNa karAvyuM. paMcasatranuM (ucca prakAzanA paMthe) pustaka dvitIya AvRttimAM chapAvyuM. ane A zrI "upamiti bhavaprapaMcA kathA sAhAra" avataraNane traNa bhAgamAM prakAzita kare che. eTale bhavyAtmAone mumukSukaravA ane jainazAsanamAM jJAnaprabhAvanAnI
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ : 13: lAgaNI mATe A sa...sthA ane saMsthAnA kArya vADakAne dhanyavAda phUTe che. A sasthA uttarAttara sArA tattvajJAnanA sArA pustAne prakAzita kare, eja zAsanadeva prati abhyarthanA. vikrama saM 2023 zrAvaNa vada 12 luhAranI pALa, jaina upAzraya amadAvAda lI 50 magaLavijayajI gaNI.
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ ne zIyALA . prastA va nA ! zAstrIya paribhASAmAM kathAonI traNa vibhAgamAM vahecaNe che. (1) deva viSayaka, (2) deva-manuSya viSayaka, (3) manuSya viSayaka mAtra davenI vAta hoya te devaviSayaka. mAtra manuSyanI vAta hoya te manuSya viSayaka ane deva-manuSyanI saMyukta vAto hoya te deva-manuSya viSayaka kahevAya che. jo ke prANIkathAo Ave che. paraMtu e alpasaMkhyaka hevAnA kAraNe ane atirUcikara na hovAnA kAraNe gaNanAmAM gaNuM nathI. paMcataMtra ke hitApadeza jevA saMskRta haLavA sAhityamAM temaja anya bhASAmAM lakhAelA graMthamAM prANukathAo Ave che. paNa e lagabhaga kAlpanika hoya che. bALakane bodha ApavA pUratuM e kathAnuM lakSa hoya che. * tA 2 "tiviruM vahAvazu" ri cipavAmo. taM jahAdivaM, hivyamANusaM mANusaM . ca / (samarAIvA }
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ : 15: zAstrIya paribhASAmAM bIjI rIte sAmAnyataH cAra vibhAgamAM paNa vaheMcaNI karavAmAM AvelI che. (1) arthakathA, (2) kAmakathA, (3) dharmakathA, (4) mokSakathA* arthakathA- arthataMtra viSayaka, khetI, hunnara, udyoga, zilpa, citrakaLA, dhAtuvAda, vaidyakazAstra saMbaMdhI kathAo. kAmakathA- kAma uddIpaka kathAo. strI-purUSanA rU5, zRMgAra, lAvaNya, hAsya, hAva, bhAva, vilAsa, daMpatIprema, kokazAstra saMbaMdhI vArtAo. dhamakathA- AtmakalyANa viSayaka. yatidharma, gRhadhama, samyakatva, mArganusAritAne prApta karAvanAra saMvega ane nivedajanaka kathAo. saMkIrNakathA- artha, kAma ane dharma e traNenA bhAvathI saMmizra kathAo. zrotAne dhama prApti karAvavAnA uddezathI artha kAmanI kathAo sAthe dharmakathA kahe te paNa saMkIrNa kathA che. evA kAvyo, kathAnake, AkhyAne, AkhyAyikAo, nATaka, saMvAda, hetu, daSTAnta, tarka vigerene paNa AmAM samAveza thaI zake che. - A rIte kathAo traNa ane cAra vibhAgomAM AvI zake che. emAM A "upamiti bhava pracaMga kathA sAroddhAra" graMthane vicAra karIe te traNa bhiAgamAthI manuSya saMbaMdhI kathAmAM samAveza thAya. kAraNa ke saMsArIjIva-taskara zrI sadAgamanI sAnidhyamAM rahelA prajJAvizAlA, agrahItasaMketA ane bhavyapurUSa-zrI sumatine je pitAnI ApavIti kathA athathI iti sudhI saMbhaLAve che, emAM prastAva * ettha samanao cattAri kahAo havaMni / taM gAthA, jAmajA, dhabbA, jiLavAya ! ( samA )
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ trIjAthI AThamA sudhImAM AvatI kathA mukhyatAe manuSyabhava sAthe saMkaLAelI che. eTale ApaNe A sthAne manuSya saMbaMdhI kathA kahI zakIe ema chIe. cAra vibhAgIya kathAmAMthI A graMthane dharmakathA graMtha gaNuM zakAya. kathAne uddeza AdhyAtmika che. prathama prastAvathI ja verAgya sabhara vAtathI utthAna karavA dvArA saMga nirveda utpanna karI AtmAmAM bhavabhIratAne ane saMsAranaizyane bhAva prajvalita kare che. A kathAgraMthane saMvegajanaka kahI zakAya, nirveda pradAyaka mAnI zakAya, taravabedhaka gaNuM zakAya. prathama prastAvathI sihaharata lekhanakAra zrI siharSi gaNie uThAva e suMdara Ape che ke samajunA hayA hacamacI jAya. ene pitAnA jIvananA sArA-narasA pAsA tapAsavAnuM mana thaI Ave. kodhAdi kaSA, hiMsAdi pApathI thaela ApadAo, sahelI durdazAone hubahu citAra nayanenI sAme taravaratA jaNya A graMthane dhIre dhIre vAMcatA mananapUrvaka jema jema AgaLa vadhIe, te ene apUrva jANakArI maLatI jAya. saMvega ane nivedana bhAvamAM bharatI Ave. AtmAnI avanati ane unnatinA kAraNa jANavA maLe. ApaNe paNa "kyAM ane zA mATe bhUlyA hatA ene khyAla e vakhate ApaNuM nayano ajJAnanA AvaraNothI avArita haze tethI nahi Avyo hoya. paNa Aje A kathAgraMthanA vAcanathI jANuM zakIzuM ke kyAM ane zA mATe bhUlyA hatA. e rIte AtmavINAnA tAra jhaNajhaNuM uThe che. graMthakartAe cethA prastAvamAM to kamAla karI nAMkhI che. emaNe kama sAhityanA saMpUrNa sArAMzane kathApAtrAmAM je zailIe mahayAM che,
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ e jotAM kharekhara mahA Azcarya thaI Ave che tethI teone labdhavarada kahI zakAya. kamanA mukhyabheda, piTAbhede, prabheda, mehanuM rAjataMtra, enI sAmaMtazAhI, cAritradharmarAja, enuM rAjataMtra, enI sAmantazAhI, hAra, jita, hArajitanA kAraNe enA AdhAre, karmapariNAmanI taTasthatA vigere je pAtra paddhatie goThavyA che e kAya keTaluM kaparuM che e vAcakane vicAravA daI ApaNe AgaLa vadhIe. cethI prastAvanA pAtrone ApaNe ApaNuM buddhinA ekaThAmAM barobara na goThavIe to AgaLanA vAcanamAM muzkelI ubhI thAya. e pAtrane dhAraNAzaktithI sthira karavA prayatna kare. nahi to rasadhAra dhArAbaddha nahi rahe. emAM vaLI pelI bheLImALI brAhmaNa dikarI agRhItasaMketAne na samajAya ane enuM samAdhAna prajJAvizAlA kare, tyAre kathAvAcakane pUrvIparane saMbaMdha khyAlamAM na hoya to svayaM cakarAve caDI jAya, eTale A kathA asAmAnya upamA upameya bharapUra che. AjanA pAzcAtyanA raMgathI adhakacarA raMgAelA keTalAka mAnavabaMdhuone pAzcAtya sAhitya ane sAhityakAre vadhAre gamatA heya che. emanA upamA upameya ane kathAo ke lekhane ajoDa dekhAya che. vastutaH emaNe pitAnA AdezanuM sAhitya vAMcyuM hotuM nathI. e mahAnubhAve pitAnA AdezanA sAhityane uMDANathI vicAra kare to khyAla Ave ke ApaNe tyAM paNa apUrva sAhityakAra thaI cUkayAM che. ApaNe tyAM apUrva graMthanA racanArAo thayA che, e kALamAM AjanA sabhya gaNatA pAzcAtyo vanavagaDAmAM vivazva vanavAsInI dazAmAM jIvI rahyAM hatAM. sarakRti ane sabhyatAne Acho khyAla paNa e veLA emane na hato. Aje sabhya gaNavA
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ : 18 : chatAM emanI sabhyatA mAtra artha ane kAmanI bhautika maryAdAomAM pUrAelI che. nahi ke adhyAtmanA tANa-vANAthI gUMthAelI. Aja sudhI e kaI mADIjAye pAzcAtya thayo che ke pU. A0 zrI haribhadrasUrijInI haroLamAM mAtra sAhityanI dRSTie barAbarI karI zake ? zuM kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrasUrijInI gaNanAmAM gaNuM zakAya e che keAI ? maharSi zrI pataMjalinA yogadarzana sAthe sarakhAvI zakAya e yogaviSayaka maulika graMtha AlekhI zakayuM che? mahAsamartha nItikAra zrI cANakyanA nItigraMthanuM sthAna prApta karavA pAzcAtyanA nItigraMthane saubhAgya sAMpaDayuM che? ujainInA avanI pati zrI bhatRharinA zRMgArazataka, nItizataka ane vairAgyazataka jevA graMthe jaDaze ? tilakamaMjarI, kAdaMbarI ane gItagovinda jevA kAvyagraMtha zuM ajoDa nathI? sarvajJakaNuta Agama ane bhAratIya prajAnA zrI vedagraMtha AryAvata vinA kayAMya che ? bIje je hakikato maLe che te ahIMthI laI javAelI hakikate nathI to zuM che? zrI dharmadAsa gaNuM, zrI siddhasenadivAkarajI, Ai zrI haribhadrasUrijI, zrI siddharSi gaNI, zrI vAdidevasUrijI, zrI hemacaMdrAcAryajI, zrI malavAdIjI, zrI munisuMdarasUrijI, kavIzvara munizobhana, vAcaka zrI yazovijayajI, u0 zrI vinayavijyajI, paramahaMta kavi dhanapAla, zaTa, maharSi zrI vyAsa, zrI vAlmikI, zrI pANinI, zrI pataMjali, zrI caraka, zrI vAsyAyana, zrI abda, A bAbhravya, zrI cANakya, AryabhaTTa, kumArIllabhada, vararuci, keyaTa, varAhamihara, kAlidAsa, mAdha, zrIharSa, bhaTTI, jayamaMgala, jayadeva vigere bhAratIya seMkaDo jene ane jainetara munio, RSio ane paMDita thaI gayA che ke jenA Adarza graMtho pAzcAtya sAhityakAra karatAM AgavuM sthAna dharAve che. A gauravabharI guNagAthA hRdayamAM saMgRhIta karavA jevI nathI ? pratyeka bhAratIyane unnata mastaka rakhAve tevI nathI ?
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ : 19H A ApaNe prastuta graMtha paNa eka advitIya graMtha che. saMskRtabhASAne abhyAsa karI puNyaka zrI siddhaSine mULa graMtha vAMcavA jevo che. e vAMcIe to ja enI vAstavikatAne khyAla AvI zake. e vinA ene AhalAda kayAMthI mANI zakAya? kathA sarva dharma ane sarva dezanA che. tene dizA ke kALanA baMdhana hotA nathI. enuM prabhutva sarvatra vyApaka che. sarvadA sarvatra hatuM ane raheze. kAraNa ke mAnavamanamAM eka anukaraNa karavAnI AgavI khAsIyAta hoya che. vArtAo uparathI potAnA vicArane baMdhabesatI vAtovALI kathAonA nAyakanA jIvanane e Adarza gaNato hoya che. dhIme dhIme tapa thavA IcchA rAkhatA hoya che. viziSTa sattvanI alpatAvALA AmA Adarza purUSonI haroLamAM AvI zakatA nathI paNa enA jIvane jIvanamAM mUkavA jevuM ke emanA vacane pramANe jIvana jIvavA jevuM to jarUra mAne che. kathAsAhityane dIpakanI jyota sAthe sarakhAvI zakAya tema che. bhalabhalA tarka-kazane paNa kathA ghaNI vAra uMDI asara ubhI karI de che. Adarza jIvanavALAnI Adarza kathA sAMbhaLI ghaNunA jIvana parama paMthe vaLelAM sAMbhaLavA maLe che. AcArya purandara zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjA bauddho dvArA pitAnA buddhimAna ziSya haMsa ane paramahaMsanA mAryA javAthI pracaMDa kepe bharAyA ane caudaso cummAlIsa bauddha bhikSuone kAgaDA banAvI maMtrathI uttama banelA telabharyA kaDAhamAM taLI devA tIvra Atura banyA hatA, tyAre emanA dharmamAtA "yAkinI" mahararAjIe mahApurUSa sanmukha traNa gAthA raju karI hatI. e traNa gAthAomAM kaSAyothI bhaDabhaDa bhaDake baLatA agni
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ : 20 : zarmAnI ane zamanA caMdanathI zItaLa banelA guNusenanI kathAne ati TUMka sAra hato. e gAthA vAMcatA ja krodhano uttApa zamI gaye. zAMta ane svastha banI gayA. A che saMvegavAhI kathAne prabhAva. bharata sAthe yuddha karavAnI saMmati levA AvelA aThThANuM putrane paramAtmA zrI rUSabhadeve aMgAradAhakanuM daSTAnta ApI bAhya yuddhabhAvamAMthI pAchA vALI AMtarazatruonA nAza mATe pitAnA purUSAtanane ajamAvavAnI hitazikSA ApI ane aThThANuM bharatabaMdhu mAnI paNa gayA. e ja pramANe rAjarANumAMthI pavitratA paMthe padhArelA sAdhvIjI zrI sunaMdAe sAta sAta bhavathI rAgathI rajhaLatA rUpasenane pUrvakathAnI smRtidvArA mAge ANyo. paramatAraka carama tIrthapati zrI mahAvIradevanA caraNe dIkSA lIdhA pachI munivaranA caraNakamaLanI reNuthI ukima banI avaLA pagalA bharavAnI bhAvanA bhAvI cukelA meghakumArane pUrvabhavanI vAtonI smRti karAvavA dvArA prabhue sthira karyAnI vAtathI ApaNe sArA paricita chIe. * kuLavAsamA, rikSAntA ya tara picAra | siddhi-jJAsTivI mA-suthA, vArthasirino ca parva-mannA che jayavijayA ya sahoyara, dharaNo lacchI ya taha paI-bhajjA / seLa-vizenA visi-rA, nAma sAmA ) guNacanda-vANamaMtara, samarAica giriseNa pANo u / ekassa tao mokkho, bIyassa aNaMtasaMsAro // ( A samAcAra )
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11: A rIte dhama kathA dvArA aneka AtmAonA uddhAra pratyeka yugamAM thatA AvelA jovAya che. krAmakathA atha kathA uddAraka banI nA zake. prAyaH e anathakAraka ja banatI haiAya che. mULagraMtha " upamitibhavaprapa cA thA " che. e sAgara sameA mahAna che. emAMthI sarezavaranA rUpamAM " upamiti bhavaprapaMcA kathA sArAhAra " nAnA graMtha karyAM che. vastutaH antamAM tattva eka ja che. mAtra kadamAM vizALamAMthI sakSipta karyo che. pazu tattvamAM sakSepa nathI karavAmAM AvyuM. 66 eTale je graMthane sanmukha rAkhI avataraNa lakhavAmAM AvyuM che, e upamitibhavaprapa cA kathA sArAhAra ' che. avataraNanuM paNa e ja nAma rAkhyuM che. pUjapAda guNugaNumadira magaLamUrti panyAsajI mahArAja zrI ma'gaLavijayajI gaNivaranI satata satpreraNAthI A khIjA bhAganuM kA tvarIta thayuM che. prathama bhAganI sAthe ja bIjo bhAga bahAra prakAzita thai rahyo che. vaLI AmAM zrI bahAdUrasiMhajI prinTIMga presanA kAryaviSayakra sahakAra sAre sAMpaDyo che. jo emanI khaMtIlI bhAvanA na heAta tA prathama bhAga 2022nA AkharamAM bahAra pADavAnI mahecchA chata zrI maMgala mudrAlaya (amadAvAda)nI vadhu paDatI DhIlAsanA kAraNe e jema ghaNA lAMbA gALe prakAzita thAya che ema A khIjA bhAga mATe paNa banyuM hota. tRtIya vibhAga vahele prakAzita thAya e mATe satat prayatna cAlu che. bIjA bhAganI jema trIjA bhAgamAM ceAgya sahakAra prApta
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ :22: thaze teA trojo bhAga paNa traNa cAra mAsanA gALAmAM pustakarUpe vAcakavarga nA karakamalamAM Avaze. A lekhanamAM vItarAga paramAtmAnI AjJAthI matimAhArdi deSAnA kAraNe viparIta lakhAyuM hoya te trividha trividha micchAmi du', ' vIra saM. 2493 vi. saM 2023 zrAvaNu zuda 12 ne gurUvAra mu. sihAra | saurASTra ] "" muni kSamAsAgara.
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII ke cA sA 2 caturtha prastAva : - "siddhArtha" nagaramAM " naravAhana" rAjAne "vimalamAlatI" mahArANI hatI. saMsArIchava emanA tyAM putra thayo. "ripudAraNa" nAma rAkhyuM. avivekatA brAhmaNIe "zailarAjane " janma Ape, ripudAraNa ane zilarAjanI mitratA thaI. mitratAnA kAraNe ripudAraNuM abhimAnI banyo. zilarAje "stabdhacita" lepa Ape. ripudAraNe chAtI upara lagAvyuM. sau ene namavA lAgyA. ethI e vadhu abhimAnI banI gayo. kilajhamAnasa" nagare "duSTAzaya rAjA" ane "jaghanyatA" rANune "mRSAvAda" putra hato. ripudAraNa eka divase kilaSTamAnasa nagare pahoMcI gaye. mRSAvAda sAthe mitratA thaI gaI. asatya bolavuM, bIjA upara kalaMka caDAvavuM. e ene ramata jevuM hatuM. avinaya ane kheTA DoLamAM pAvaradhe ba. abhyAsavaye pitAjIe mahAmati" kaLAcAryane se. paNa emane vinaya na jALavyuM. kaLAcA mAnyuM ke haju nAdAna che. bhaNaze eTale vinayI banaze. abhyAsa daramyAna paNa e na sudharyo sahAdhyAyI rAjakumArane pitAthI tuccha mAnavA lAgyo.
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ : 24H kaLAcAyanI sAme thavA lAgyA. eka divase kaLAcAryane Asana upara esI gayA ane kaLAcAya joi gayA. ene dRpA ApatAM sAmeA thayA ane pakSapAtanuM kalaMka mUkayuM. kaLAcAye tajI dIdhuM. pitAjI pAse AvatAM abhyAsanuM pUchyuM. bhaLatI vAtA karI pitAjIne banAvyA. krI abhyAsa karavA meAkalyA te! hA kahI ane khIje laTakavAmAM samaya gALatA. mRSAvAde mAyA '* sAthe mitratA karAvI. pitA mAnatA hatA ke ripudAra bhaNe che paNa e jugArI ane puranArI lapaTa banI gayA. "" bIjI tarapha " zekharapura nA rAjA " narakezarI " ane rANI .. vasudharA " te narasuMdarI " putrI hatI. eNIne pratijJA hatI ke potAnA karatAM kaLAkuzaLatAmAM vadhu praguNu DhAya enI sAthe lagna karavA. narakezarI janavAyakAothI AkarSAi ripudAraNane peAtAnI putrI ApavA siddhArtha nagare AvyA. naravAhana rAjAne peAtAnI putrInI pratijJA jaNAvI. eka sabhAmaMDapamAM parIkSA levAnuM nakkI thatAM sau tyAM AvyA. narasuMdarIe ripudAraNane kaLAe upara apavivecana karavAnuM jaNAvatAM parasevA thai gayA. jIbha tALave ceTI gai. naravAhana rAjAe kaLAcAryane kAraNu pUchtAM jANyuM ke A te| bhAra varasathI rakhaDela banyA che. zailarAja ane mRSAvAdanI kaLA vinA kAMi jANatA nathI. ripudAraNane A vAtanA khyAla AvatAM mULeM AvI gai. sabhA visarjana karavAmAM AvI. puNyAyanA pratApe narakezarI rAjAe parIkSAnA vicAra paDatA mUkI narasuMdarIne samajAvI ripudAraNu sAthe lagna karAvI dIdhA. navadaMpatI navajIvanamAM navanavA sukhA bhAgavavA lAgyA. ! zailarAja ane mRSAvAdane navada patInA premane joi irSyA thaI AvI. bannee premamAM bhaMgANa paDAvavAnA nizcaya karyAM. kamanazIba
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ : 25 : kSaNe kumArIe sabhAmAM kSobha thavAnuM kAraNa pUchyuM. kumAre gallAtallA karyo. suMdarIe kaLAonuM vivecana karavA jaNAvyuM ane vAta vadhI paDI ripudAraNa uzkerAyo ane vinIta patnIne tiraskAra karyo. patnIe kSamA mAMgI paNa kumAra na mAnyuM. rAjabhuvanamAMthI kapAMta karatI nikaLIne kumAranA pitAnA mahele gaI. narasuMdarIne tAva AvI gayo. sAsu vimalamAlatIne kAraNanI jANa thatAM putrane samajAvavA AvI. paNa putre mAtAne lAta mArI tiraskRta karI. vimalamAlatIe narasuMdarIne vAta karatAM te mUchita banI gaI vimalamAlatInA kahevAthI narasuMdarI pati pAse AvI mAphI mAgI. kumAra na chAje evuM bolI gayo. narasuMdarI hatAza thaI tyAMthI nikaLI zunyagrahamAM jaI gaLe phAMse khAdhe. vimalamAlatI pAchaLa AvI hatI, eNe paNa ApaghAta karyo. kuMdalikA dAsI tapAsa karatI ahIM AvI caDatAM be mRtaka joI bUmarADa macAvI mUkI, lekenA jANamAM vAta AvI. saue ripadAraNane phajeto karyo. bhikhArInI jema rakhaDatI dazAmAM ane varSo gALavA paDyA. rasanA kathAnaka : eka divase naravAhana rAjA "lalita" udyAnamAM pharavA gayA. tyAM zAMta munizvarane joyAM. emane namaskAra karI vairAgyanuM kAraNa pUchayuM. vicakSaNAcAryo lAbhane vicAra karI svavRttAnta kahevAnuM prAraMbha karyuM. " bhUtala" nagaramAM malasaMcaya rAjA ane tatpaktirANIne zubhadaya" ane "azubhadaya" be putro hatA. zubhadayane nijacAratA patnI ane "vicakSaNa" kumAra putra hato. azubhadayane svayegyatA patnI ane be jaDa" putra hato. vicakSaNa ane jaDa kAkA-kAkAnA putra hovAthI bhAI thayA. vicakSaNa guNIyala ane jaDa lage hato.
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ * 26 : "nirmaLacita" nagaranA malakSayarAjA ane suMdaratA rANanI "buddhi" nAmanI putrI sAthe vicakSaNakumAranA lagna thayAM. ene prakarSa " putra thayo. buddhine "vimaza" bhAI hatA. hena uparanA premane lIdhe e enI sAthe ja rahe. A rIte vimarza ane prakaSa mAmAbhANeja thayA. vicakSaNa ane jaDa vadanakeTara bagIcAmAM pharavA gayA. tyAM "latA" nAmanI namaNI nArIne paricaya thatAM ja emAM Asakta banI gayo. ane enA kahyA mujaba "rasanA" ne suMdara bhajana vigere dvArA prasanna rAkhato. paNa vicakSaNa alipta ja rahyo. jaDanA svajanoe jaDa-rasanAnA saMbaMdhane AvakAryo paNa vicakSaNanA mAtatAte rasanAnI mULAtpatti jANavA jaNAvyuM. vimarza ane prakarSa rasanAnI jAtabhAtanI bhALa karavA upaDyA. mAmA bhANeja bAhya pradezomAM pharI aMtaraMga pradeza "rAjasacita" nagare AvyA. "mithyAbhimAna" adhikArIe nagaranI zunyatAnuM kAraNa jaNAvyuM. "rAgakezarI " nuM A nagara che. "viSayAbhilASa" maMtrI che. sparzana rasanA vigere enA anucarone saMtoSe herAna karyA eTale rAjA, dAdA mahAmaha, mahAmaMtrI yudhe caDyA che. mAmAne rasanAne raheja khyAla Avyo paNa vadhu bAtamI ApavA mithyAbhimAne nA pADI. mAmA-bhANeja " tAmasacita" nagare pahoMcyA. " zaka" sAthe meLApa thatAM eNe jaNAvyuM ke huM mArA mitra "matimoha"ne maLavA Avyo chuM, A mahAmahanA bIjA putra TheSagajendranuM nagara che. ene mahArAjA sAthe yuddhamAM javuM paDayuM che. emanA patnI avivekatA garbhavatI hovAnA lIdhe "saidracitta " nagare "duSTAbhisadhi" rAjAne tyAM mokalI. eNe "vaizvAnara"ne janma Ape che
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ : ra7 : mAmA-bhANeja cittavRtti aTavImAM pahoMcyA. bhANane kutuhala thatAM mAmAe "cittavRti" aTavI, "pramatatA" nadI, " tadilasita" dvIpa, " cittavikSepa" maMDa5, "tRNuM" vedikA, viparyAsa" siMhAsana ane "mahAmaha" rAjAnuM varNana kahI saMbhaLAvyuM, vAta sAMbhaLavAmAM hoMkAre na ApavAthI mAmAe bhANAne pUchyuM, tuM barAbara samaje che ? bhANue hA kahI eTale mAmAe rahasya samajavA vacce bhautAcAryanI vAta kahI. "sadAziva" pUjArIe pitAnA baherApaNanI davA mATe zAMtiziva ziSyane vidya pAse mokalyo. e veLA kaI aparAdha badala vaidya putrane mAratA hatA. zAMtizive pUchyuM ke A zuM kare che ? vaide jaNAvyuM, " A mArUM kazuM sAMbhaLato nathI." zAMtiziva samaje ke baherApaNAne upAya mAra che. gurUne mAryA, e adhamUvA banyA. bhaktoe choDAvyA. vaidyane belAvatAM sarva samAdhAna thayuM. mAmAe kahyuMH bhANa ! tane spaSTa na samajAya te prazna karaje, maMDapa vigerenA bhAvArthanI samajutI mATe eka kathA cAlu karI. vidvahaka kathA : bhuvanadara" nagaranA "anAdi" rAjA ane "saMsthiti" rANune khAudharo "velahaka " putra hato. ajIrNa, udarapIDA hoya toya bhejana tajato na hato. ujANI karavA gayA. tyAM khUba khAtAM tAva caDayo. samayaghe kahyuMH Apane tAva che mATe na khAvuM joIe. na mAnyuM ane khAvA lAgyo. Akhare vamana thayuM ane emAM ja ragadoLAyo. vamana pAsenuM anna ArogyuM. sannipAta thaI gayo. pachI kaI rakSaNa ApI na zakayuM. anaMtakALa rIbAye. A sthaLe prajJAvizALAe agrahItasaMketAne cittavRtti aTavImAM AvelA pAtronI vArtA sAthe sa yojanA karI batAvI.
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ : 18: bhANeje mahAmeAhanA paricaya pUchyA eTale mahAmeAha, mahArANI mahAmUdratA, mithyAdarzana senApati, enA patnI kudRSTi vigerenI samajutI ApI. pachI mahAmeAhanA putra rAgakezarI, emanI bhAryo mUDhatA, mitrA kAmarAga, sneharAga ane dRSTirAga, nAnA putra dveSagajendra, tenA patnI avivekatA, makaradhvaja ane enA sevA puMveda, strIveda, Saveda, patnI ratidevI,' hAsya, arati, bhaya, zAka, jugupsA, rAgakezarI ane dveSagajendranA kaSAya bALaka, viSayAbhilASa matrI, enA patnI bhAgatRSNA, duSTAbhisadhI vigerenA paricaya ApyA. jJAnasa varaNu, danAvaraNu, vedanIya, AyuSya, nAma, gAtra ane aMtarAya vigere mitra rAjAAneA ane enA parivAranA khyAla ApyA. bhANAe kahyuM: mAmA! parivAra dekhAya tyAre rAjAe dekhAtA nathI ane rAjAe dekhAya tyAre parivAra dekhAtA nathI. A praznanA vyavahArU uttara sAMbhaLI bhANAne satASa thayA. bhANAe pharI prazna karyAM. mahAmeAhanuM jora cAle nahi evuM eke sthaLa che ke nahi ? uttaramAM mAmAe bhavanuM du:khasvarUpa, iMdriyeAnI gulAmI, bhegAnI bhayAnakatA, strIdehavicAraNA, rati, jugupsA, jJAnasaMvaraNu rAjAonA jayanA upAyA, enA vijetAe vigerenuM varNana karyuM. A sAMbhaLI praka vicAre caDayA. are mAmA ! mahAmeAhanA vijetA bhavacakramAM rahe che ke khIje ? mAmAe spaSTIkaraNamAM jaNAvyuM ke e leAkA paNa ceAgIe jevA hoya che. aMtaraga ane bahiraMga ema banne sthaLe hoya che. bhANAne bhavacakranagara jovAnuM mana thayuM, eTale mAmA-bhANeja bhavacakra bhaNI upaDyA. A samaye zIzIraRtu cAlatI hatI. rastAmAM cittavRtti avIneA mULamAlika krANu ? e vAta nikaLatAM mAmAe saMsArIjIva
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ : Re: kahyo ane mahAmeAhane dhADapADu tarIke gaNAvyA. ane lavakre jai pahoMcyA. vasataRtue A veLA peAtAnuM sAmrAjya pRthvI para phelAvyuM hatuM, vananijomAM vavihAra mATe prajA umaTelI hatI. mAdaka ramata, gamata, AnaMda, pramAdanI krIDAothI vAtAvaraNa uddIpaka hatuM. vasaMta upara praphulla banelA mahAmeAha rAjAe mAnavAvAsanA bhAgavaTAne paTTo lakhI ApyA. varSa mAM e mAsa ene adhikAra rahetA. makaradhvajane paNa A samaye mAnavAvAse javAnI rajA maLI. makara ane vasaMta priyamitrA hatA. emane viraha pAlavatA na hatA. vasa'tanI padharAmaNI vakhate meAja mANavA leAlAkSa rAjA vanavihAre AvyeA. makaradhvaje bANA mArI vijaya meLavyeA. praka makarane joI zakatA na hatA eTale mAmAe cegAMjana AMjyuM. prakarane have badhuM dekhAtuM hatuM. mahAme|ha vigere sau makaranI AjJA ThAvI rahyA hatA. Sagajendra, zAka, hAla pharaja upara AvavAnI vATa jotA hatA. lAlAkSarAjAe devInA dArUthI abhiSeka karI ceAgAnamAM piravAra sAthe dArU pIvA beThA. dArU dhaNA pI gayA. pAse nAnA bhAi ripu Sana hatA. eNe dArUnA nazAmAM peAtAnI patnI ratilalitAne nAcavAnI AjJA karI. nRtya karatI lalitAne kAmukatAthI pakaDavA lelAkSa kreDayA. lalitA nAThI devInA ma MdiramAM. lAlAkSe enuM mAthu UDADavA jatAM devInI mUrtinuM mastaka chedI nAkhyuM. lalitA bahAra AvIne bUmAbUma karatAM pati dhenamAMthI jAgRta thatAM yuddha thayuM. lAlAkSa yuddhamAM mAryAM gayA. A hatuM paranArInA premanuM prajvalanuM pariNAma. ripuka'pana rAjA banyuM. ene khIjI rANI matikalitAthI putra thayA. putrajanmanA hausava karAvce hatAM mada caDyo. abhimAnathI
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ : 39 : kI gaye. ripukaMpana pite nAcavA lAge. aMtaHpuramAMthI karaNa avAje AvyA. putranA mRtyunA samAcAra maLatA pitA aMtapuramAM gayA. e paNa putrazokathI mRtyu pAmyo. A hato zAkane prabhAva. mAmA-bhANeja bajAramAM gayA. mahezvarachI hIrA-jhaverAtanA DhagalAo vacce besI khUza thato hato. dhanamadamAM masta hato. duSTazila" tyAM AvI khAnagImAM eka rAjamukuTa vecI gayo. guptacare dvArA rAjAne samAcAra maLatAM ene tyAM daroDo pADI muddAmAla sAthe pakaDI enI sarvasaMpati rAjya laI lIdhI. mAmAe dhananI asthiratA samajAvI. prakarSe A vakhate bhIkhArI jevAne je. e suMdara kapaDA, mIThAi, phula kharIdI lAvyuM. ene paricaya ApatAM mAmAe kahyuM bhAI! samudradattazeThane ramaNa putra che. vezyAne tyAM jAya che. tuM cAlI tane kautuka jovA maLaze. tyAM upaDyA. makaradhvaje A ramaNane bAgAthI vidhe. vesyA kuMdakalikAe hAvabhAva karI dhana laI lIdhuM. caMDarAjakuMvara Avaze e vAta jaNAvI tyAM caMDa AvI pahoMcyo. eNe khUba mAryo. dAMta teDI pADayA. haTha kApI nAkhyA. vALa laMcI lIdhA. rAtre marI gaye. A vezyAgamananA phaLe che. vadhu kautuka jovA mATe bhANAne mAmA vivekaparvata upara laI gayA. ja kubera " sArthavAhanA putra " kapAtaka"ne je. jugAramAM ghaNuM khoI beThe, chatAM e kuTeva choDato na hato. jugAramAM mAthuM hArI jatAM jugArIe enuM mAthuM pheDI nAkhyuM. jugArathI durdazA. ghaDA upara jate, parasevAthI rebajheba ane jaMgalamAM rajhaLatA manuSyane paricaya ApatA mAmAe kahyuM. A lalitapurane lalana rAjA che. zikAranA zokhathI rAjya khoI beTho. mAMsabhakSaNathI udara
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ : 31 : pUrti kare che. A vAta thatI hatI tyAM ziyALa pachavADe doDatAM eka khADAmAM gheADA ane lalana paDayA. dheADAnI pATu khAtA tyAM ja mRtyu pAmyA. zikAranA kaTuLeA. 66 eka purUSanI jIbha kheMcI garama-garama zIzu enA mukhamAM pAtA joi prazne mAmA tarapha joyuM eTale samAdhAna mATe kahyuM: bhAi ! A dumu kha che. caNakapuranA tIvra ' rAjA yudhdhe gayA tyAre ANe " rAjA hArI jaze " evI aphavA phelAvI gAmane bhagADI mUkyuM. vijayapatAkA sAthe rAjA AvyA. samAcAra maLatAM gusse thai krumu khanI A dazA karI che. vikathAnuM A viSama pariNAma. praznaSe ra haSa " te joyA.e mAnavAvAsanA zenA ghare gayA. mitramilananA kAraNe utsava thai rahyo hateA. urmila sabhara vAtAvaraNa hatuM. eTalAmAM viSAda '' ane lakhanaoN praveza karyAM. lakhanake vAsavane putra ratnadrIpethI kamAIne AvatAM ceArAe lUTyo ane mArI nAkhyA. ' AvA samAcAra ApatAM hu nA sthaLe viSAde sthAna lIdhuM. mAmAe kahyuM: bhANA ! hu ane viSAda ane kharAba che. " vAsava 66 vivekapava ta uparathI mAmAe " mAnavAvAsa, viSNudhAlaya, pazusasthAna ane pApapiMjara " ema cAra avAMtara nagarAne khyAla ApyA. pachI jarA, phA, smRti, khelatA, kurUpatA, daridratA ane krRMgatA " te! ane sAtenA virodhI subhagatA" vigerenA paricaya ApyA. nivRtti nagarImAM A rAkSasIenuM baLa kAmayAba banatuM nathI. dw r 39 65 .. tyArabAda mithyAdanane AdhIna evA taiyAyika, vaizeSika, sAMkhya, bauddha, mimAMsaka ane leAkAyata " danAnuM vana karyuM. e leAkeAnA AcArA, kAryo, dhyeya ane dhyeyamAM bhUle e vigerenA khyAla ApyA.
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAmA-bhANeja je parvata upara ubhA hatA enA zikhara upara "jaina nagara" hatuM. tyAM vasanArA jainamunionuM varNana karyuM. emanA yama, niyama, vrata, zakti vigere jaNavyA. "saMtoSa" senAnIne jovAnI IcchA thaI eTale e banne jaina nagare upaDayA. mAmAe "cittasamAdhAna" maM5, "niSkatA" vedikA, "jIvavI" siMhAsana, e siMhAsana upara birAjelA "cAritradhamarAja" emanA "dAna, zIla, tapa ane bhAva" ema cAra mukhe, "virati" rANI, "sAmAyika, chede pasthApanIya, parihAravizuddhi, sUmasaM5rAya ane yathAkhyAta" A pAMca mitro, ene meTa putra "yatidharma" yatidharmanA "kSamA, mAdava Ajava, muktatA, tapAga, saMyama, satya, zauca, Arkinya ane brahmacarya" e daza manuSyo, enA patnI " sadbhAvasAratA" ane bIjA putra "gRhidhama" tathA enA patnI "sadguNaraktatA" vigerenI samajutI ApI. paricaya sAMbhaLI bhANe gelamAM Avato hato. mAmAe AgaLa calAvyuM. "samyagadarzana" sainyAdhipati, enA paranI "sudaSTi", " sabodha" maMtrI, enA patnI " avagati", e ja maMtrInA "abhinibaMdha, sadAgama, avadhi, mana:paryAya ane kevaLa" e pAMca mitro, "teSa" ane enA patnI "niSkipAsitA" vigerenuM varNana samajAvyuM. maharAjA saMtoSane duzmana rAjA samajatuM hatuM ane bhANune paNa ema hatuM. jyAre mAmAe spaSTa karyuM ke A te cAritradharmarAjane senAnI che tyAre Azcarya thayuM. mAmAe tyAMnuM caturaMga sainya dekhADyuM. be mAsa jainapuramAM gALyA. varSamAM gamana sAruM nahi hovAthI bIjA be mAsa tyAM gALyA. pachI pitAnA nagare AvI gayA. zubhadaya rAjA samakSa rasanAno itihAsa jaNavyA.
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ : 33 : pelA jaDakumAra teA rasanAne leAlatAnA kahyA mujaba mAMsa vigerethI tRpta karatA, pariNAme mAnavamAMsa khAvAnI lata lAgI. bALakane mAravA ra kSatriyanA gharamAM peThe. zUre khumeA pADI. lAkoe pakaDayA. zUre sakhata mAra mAratA marI gaye. vicakSaNe leAlatAnuM mAnyuM nahi. pitA samakSa rasanAne tajavAnI vAta karI. pitAe dhIre dhIre cheADavA jAgyuM. vimalAlAka aMjanathI jagatsvarUpa sAkSAt thayuM, vicakSaNe dIkSA grahaNa karI. krame AcAya pade gurue sthApyA. he rAjan ! te vicakSaNAcAya huM pAte ja chuM. ane A mArI dIkSAnuM kAraNu Apane jaNAvyuM che. // iti rasanA kathAnaka !! vicakSaNAcArya nuM vRttAnta sAMbhaLIne naravAhana rAjAne vairAgya thayA. tyAM keTalAka prazneA pUchyAM ane enA samAdhAnA gurudeve karyAM. putra mATe kheda thayA. Akhare ane rAjya ApavAnA niya karyAM. zailarAja ane mRSAvAdanI mukti mATe prazna karatAM gurudeve jaNAvyuM: " zubhAbhisaMdhi" rAjA zubhramAnasa " nagaramAM che. enI varatA" ane " va tA " rANIone "mRdutA " ane " satyatA " putrIe che. enA lagna kumAra sAthe thaze tyAre A durgudNA jaze. e kumAranA prArabdha upara cheADI naravAhana rAjAe dIkSA lIdhI. " "" ripudAraNane rAjya maLatAM zaila-mRSA prasanna banyA. ekadA 99 tapana cakrI padhAryAM. tethI ma`trIee ripudArane emanuM mAnasanmAna karUMvA jaNAvyuM paNa eNe na mAnyuM. maMtrIe gayA. cakrIe carapurUSAthI vAta jANI hatI. yeAgezvara 99 tatravAdIne mAlyA. eNe caNu nAkhI ardhapAgala banAvyeA. badhAnA vacce narapizAca *
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ jevo banAvI nacA. aMtyaja bhaMgI vigerenA caraNomAM namana karAvyAM. ene phajeto karavAmAM AvyuM. saunA tamAcA ane pAdaprahAra khAtA e maraNa pAmI pApiinivAsanA sAtamA mahele gaye. ghaNuM ghaNuM rakhaDa. adhamagatieAmAM bhame. karmo haLavA thatAM bhavitavyatAe navI guTikA ApI. eTale e saMsArIjIva taskara vardhamAnapura" bhaNuM ravAnA thayo. paMcama prastAva : - vardhamAnapuranA dhavaLarAjA hatA. kamaLasuMdarI rANI ane vimaLakumAra putra hato. e nagaramAM somadeva zeTha hatA. emane kanakasuMdarI patnI ane vAmadeva putra hato. vAmadevane vimaLa, mAyA, teya ema traNa sAthe mitratA thaI. eka vakhate vimaLa ane vAmadeva kIDAnaMdana vanamAM gayA. vananikuMjamAM eka yugala joyuM. e bhAgyavaMta hatuM ema vimaLe jaNAveluM. emAMnA narane AkAzamAge AvelA be purUSo sAthe yuddha thayuM. suMdarI bhaya pAmIne bhAgI vimaLa pAse Azraya mAgatA saMrakSaNa ApyuM. je nara suMdarIne upADI javA mathato hato tene vanadevatAe thaMbhAvI dIdhe. nAzavAnI IcchA thatAM vanadevatAe chuTo karyo. yugalanare ene paNa khUba mAryo. viSI nara suMdarIne saMrakSaNa ApavA badala vimaLane upakAra mAnyo. vimaLe e narane paricaya ApavA jaNAvyuM. eNe kahyuM che Aya! vaitADhaya parvatanA gaganazekhara nagaranA maNiprabha rAjA che.
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ : 3pa : enI putrInuM nAma ratnazIkhA hatuM meghanAda vidyAdharane paraNAvavAmAM AvelI enA huM putra chuM. ratnacUDa mArUM nAma che. A suMdarI mArI patnI che. cUtama'jarI enuM nAma che. acaLa ane capaLa mArI mAsInA dikarA hatA. te A mArI patnIne uThAvI javA mAgatA hatA. me' emane harAvyA. tame mArI priyatamAne khabacAvI. ratnacUDe vimaLane upakArI mAnI sumecaka ratna aNu karavA AgaLa dharyuM. cUtamaMjarIe patinI prArthanAnA svIkAra karavA Agraha karyo. ratnacUDe vimaLanA vastrane cheDe bAMdhI dIdhuM. vamaLane emAM AnaMda na thayA. ranacUDe vAmadeva pAsethI vimaLanA kuLa, geAtra, dhamanI mAhitI meLavI lIdhI. ratnacUDe krIDAna'danavananA yugAdidevanA maMdire darzana karavA prAthanA karI. vimaLa ane vAmadeva gayA. vimaLa prabhu nathI AnaMda vibhAra banyA. prabhumUrti jotAM mUrhI AvI. jAtismaraNu jJAna thayuM. ratnacUDanA upakAra mAnyA. dharmaguru tarIke mAnI enA caraNAmAM paDyo. mAta-pitAdine edha thAya evA upAya pUchyA. ratnaDe . zrI kSudhasUrijInA paricayanI vAta karI. avasare ahIM lAvavA prayatna karIza, ema jaNAvI sau chUTA paDyA. vimaLakumAre sumecaka ratna vAmadevane ApI gupta sthaLe dATavA jaNAvyuM. vAmadeve dATI dIdhuM. banne potapotAnA ghare gayA. vAmadevane cAravAnu mana thatAM rAtre vanamAM AvI, ratna kADhI khIje sthaLe saMtADayuM. mULa sthaLe patthara mUkyA. savAre vAmadeva ratna levA gayeA. vimaLa paNa acAnaka vanamAM AvI caDatAM te gabharAi gayA ane ratnanI jagyA bhUlI gayA. vimaLe vAmadevane jaMgalamAM AvavAnuM kAraNa pUchtAM kapaTabharyAM uttara ApyA.. bane yugAdidevanA darzane gayA. vimaLa ma`diramAM gayA
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane vAmadeva tyAMthI nAThe. ene ratnathI kAma hatuM. vimaLa zodha karAvatAM vAmadeva maLyo. eNe vAta pUchatAM banAvaTI kahI saMbhaLAvI. vanadevatAe zaLa enA zarIramAM ubhuM karyuM ane pila khullI karI dIdhI. eka divase vAmadevane sAthe laI vimaLa yugAdidevanA maMdire gaye. bhAvavAhI stuti bolato hato tyAM ratnacUDa vigere AvI pahoMcyA. stuti sAMbhaLavA ane mauna rAkhavA IzAro karyo. chevaTe saue darzana-vaMdana karI udyAnamAM beThaka jamAvI ratanacUDe vilaMbanA kAraNamAM pitAne prApta thaela vidyAdevIo rAjya ane rAjyAbhiSekanI vAta kahI. sUrijI kaI rIte Avaze e paNa moghama jaNAvI dIdhuM. sau chUTA paDyA. dhavalarAjane putranA virAgIpaNAnI ciMtA thatA rAgI banAvavA prayatna karyo. vimaLe e vAta jhaDapI laI himaJhanI yojanA karI duHkhIone tyAM lAvavA AjJA karI. rAjadharma samajAvyo. pitAjI prasanna banyA. dhavalarAjanA sevake eka duHkhIne lAvyA. e sauthI vadhu duHkhI jaNAto hato. rAjane jovAnuM mana thayuM. sevakoe paDadA dUra karI dekhADyo. sau enA upara hatyA ane babaDATa karyo. daridro krodhe bharAze. ugra ane tejIlI bhASAmAM saune udhaDo lIdhe. rAjAe zaktizALI mAnI vinavyA ane mULa svarUpe darzana karAvavAnI prArthanA karatA daridrImAMthI zrI budhasUrijI banyA. rAjAnA Azcarya pAra na rahyo. pote vikRta svarUpa zAthI banAvela e jaNAvI saMsArIjIvo zyAma, bhUkhyA tarasyA, rogI vigere kaI rIte che e jaNAvyuM. saMsArIjIvone lagatI baTharagurunI kathA kahI.
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ : 37 : bhavagAmanA zivamaMdiramAM sAraguru nAme zivAcAryo hato. bheLa hovAnA kAraNe dhUta coroe chetarI potAne parAdhIna banAvyo. dhana, kuTuMba paDAvI keda karI nacAvyo. bhUkhe thayo tyAre bhavagAmanI cAre zerIomAM judA judA pAtra ApI rakhaDAvyA. khUba mAra paData. trIjI-cothI zerImAM alpa bhikSA maLatI. gurudeva budhasUrijIe ahIM upanaya kahyo. bhavagAma eTale saMsAra. cAra zerI e cAra gati. cere moha, rAga, Sa. rAjAe chUTavAne upAya pUchatAM baTharagurunI kathA AgaLa calAvI. bakarane eka dayALu mAhezvara maLyo. eNe maMdiramAM pravezI baTharagurune pANuM pAyuM. gurunI pAgalatA dUra thatAM eNe pUchyuM: A zuM? mAhezvara enA mULa svarUpanuM varNana karI hAthamAM vajadaMDe Avyo ane cerane mAravAnuM jaNAvyuM. bahague temaja karyuM. cere marI gayA. pitAnI saMpatti ane kuTuMba maLyA. bhavagAmathI thoDe dUranA zivAlayamAM pahoMcyo ane e sukhI bane. budhasUrijIe bhAvArtha kahyo. A pramANe AtmA mokSa meLavI zake. dhavalarAjAe dIkSAnI IcchA batAvI. sAthe jaNAvyuM ke pUjya ! Apane baMdha kaI rIte thayuM te jaNAvo. gurudeve AtmakathA hita khAtara kahevI cAlu karI. dharAtalanagaramAM zubhavipAka rAjA hatA. emane nijasAdhutA rANI ane budhakumAra putra hato. azubhavipAka nAmanA nAnA bhAIne pariNati nAmanI strI ane maMda nAmane putra hato. budha ane maMdane bhAInA nAte sAro prema hato. budhane dhiSaNa nAmanI patnI hatI. budhane vicAra nAmane putra thayo hato. eka divase budha ane maMda pharavA gayA. emAM lalATa nAmane
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ * 28: parvata je. zISa nAmanuM zikhara hatuM. e upara kabarI nAmane bagIce hato. lalATapavate nAzikA guphA budha ane maMdanA jovAmAM AvI emAMthI bhujaMgatA nArI nikaLI. enA hAvabhAvamAM budha na phasAye paNa maMda phasAI gaye eNe bhujaMgatAnA kahyA mujaba ghANane khUza karavA jatAM aneka duHkho bhagavyAM. dhrANu sAthe baMnenI mitratA hatI. budhane putra vicAra vagara kahe vizvayAtrAe nikaLela te hAlamAM pAcho vaLe. pitAjIne ghaNanI mitratA joI enI mitratA karavA nA pADI. enI mULazuddhi jaNAvatAM eNe kahyuM. pitAjI! A ghANa sajajana nathI. bhavacakramAM pharavA gaele tyAM mane mArA mAsIbA malyA. emaNe e nagaranA dArzanika sthaLo batAvyA. sAtvika mAnasapura, vivekaparvata, jenanagara meM joyAM. eka purUSane laI jatAM joI meM mAsIne enI pRcchA karI. e saMyama subhaTa hatA. moharAjAnA sainike e ekAMtane lAbha laI mArelo. ene enA jetapuramAM cAritradharmarAja pAse laI gayA. pitAnA vaDA sainikanI AvI dazA joI yuddha mATe maMtraNAo thaI. samyagadarzane laDI levA kahyuM, sAthe jaNAvyuM ke mULa svAmI saMsArIjIva ApaNuM pakSamAM na Ave tyAM sudhI ApaNe vijaya asaMbhavita che. chevaTe satyaDUtane mahAmahanI sabhAmAM mokalyo. saMdhikarAranI vAte karavAmAM mahAmahanA sainike chaMcheDAI gayA. saMsArIjIva amAro svAmI kyAMthI ? eo yuddha mATe taiyAra thayA. satye AvI cAritrarAjane vAta karI. teoe yuddhamAM jhaMpalAvyuM paNa mahAmahe karuNa parAbhava Ape. kalahanA mULa kAraNanI zodhamAM jANavA maLyuM ke viSayAbhilASa maMtrIe vizvavijaya mATe pitAnA pAMca vIra vizvavijayI sparzana
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ : 39 : vigerene mokalelA paNa saMtoSe emane parAbhava karela. A hatuM varanuM mULa kAraNa. pitAjI! A pAMcamA " brANa"ne paNa samAveza thAya che. Ape prANune vizvAsa na karavo joIe. putra vicAranI vAta sAMbhaLI budhakumAre ghANanA tyAgane nirNaya sudaDha karyo. paNa maMdakumAra dhrANu ane bhujaMgatAnI AdhInatAthI gaMdhamAM vadhu Asakta banato gayo. lIlAvaMtIbenanA ghare jatAM jherabharyA sugaMdhI cUrNane saMdhatA mRtyu pAme. budha kumArane vairAgya thaye eNe saMyama lIdhuM. krame krame AcArya banyA, ane e pote huM ja chuM. zrI budhasUrijInuM caritra sAMbhaLI mahArAjA dhavalane vairAgya thaye. pitAnA putra kamaLane rAjya ApI vimaLakumAra sAthe dIkSA grahaNa karI. sarvatra AnaMda AnaMda thayo. ghaNuM jIvone samyaktva, dezavirati Adine lAbha thayo. vimaLa dIkSAne Agraha karaze, ema mAnI vAmadeva e gAmathI bhAgye. e abhavya che ? e kyAre sugya banaze ? AvA vimaLanA praznano uttara ApatAM jaNAvyuM- he vimaLa ! bahulikA ane temanI mitratA tajaze tyAre e sukhI banaze. vizadamAnasa nagaranA zubhAbhisandhi rAjAnI zuddhatA ane pApabhIrutA be rANuo che. emanI RjutA ane aceratA putrIo sAthe vAmadevanA lagna thaze tyAre e sukhI banaze. hAlamAM e agya che. vAmadeva bhAgIne kAMcanapure gayA. saralazeThane pitA mAnyA. badhumatIe AdarapUrvaka rAkhyo. chatAM vAmadeva pitAtulya saralanI dukAne cerI karI paNu e nagararakSako joI gayA. mAla sAthe pakaDAye.
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ : 40 : rAjAe phAMsInI sajA phaTakAratAM saralazeThe bacAve paNa rAjAe mahelamAM ja rAkhe. vidyAsidhe lakSmIgraha evuM paNa Apa vAmadeva upara AvyuM ane rAjAe phAMsIe laTakAvI dIdhA. pApispiMjara, paMcAkSapazusaMsthAna vigere sthaLoe ghaNuM rakhaDe. janmamaraNanA aneka pherA karyA, Akhare bhavitavyatAe saMsArIjIvane puNyadayanI sAthe AnaMdapuranI saphare ravAnA karyo.
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI upamiti bhavaprapaMca kathA sAroddhAra SS :: Siii haS - prastAva-caturtha :) gujarAtI :) avataraNa
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha prastAvanA pAtro che siddhArthanagara-rAjadhAnI (bA) naravAhana rAjA-ripudAraNanA pitA vimalamAlatI-naravAhana rAjAnI rANuM. ripurA raNa-saMsArIjIva. naravAhana rAjAne putra. narasuMdarI-ripadAraNanI patnI. mahAmati-ripudAraNanA vidyAguru. narakesarI-zekharapurane rAjA ane narasuMdarIne pitA.. vasudhArA-narakesarInI rANI ane narasuMdarInI mAtA. avivekatA-dveSagajendranI patnI. zailarAja-avivekatAne putra. mAnanuM rUpa. kliSTamAnasa-aMtaraMga nagara. duSTAzaya-aMtaraMganagara kilaSTamAnasanA rAjA. jaghanyatA-duSTAzayanI rANuM. mRSAvAda-duSTAzayane putra. ripudAraNane mitra. mAyA-mRSAvAdanI bahena,
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ : 3 : ka vicakSaNAcArya caritra ka bhUtala-nagaranuM nAma. malasaMcaya-bhUtalanagaranA rAjA tatpakti-malasaMcayanI rANuM. zubhedaya-malasaMcaya rAjAne putra 1. azubhedaya-malasaMcaya rAjAne putra 2. nijacArutA-zubhadayanA patnI. svayegyatA-azubhayanA patnI. vicakSaNa-sudaya-nijacArutAne putra. jaDa-azubhedaya ane yogyatAne putra. nirmaLacitanagaranuM nAma. malakSaya-nirmaLacittane rAjA. suMdaratA-malakSayanA patanI. buddhimalakSaya-suMdaratAnI putrI ane vicakSaNanA patnI. vimaza-malakSayane putra, vicakSaNa zALo. prakaSa-vicakSaNa buddhino putra. rasanA-jaDanI patnI. lelatA-rasanAnI dAsI. * rasanA zuddhi vibhAga para rAjasacita-nagara. (aMtaraMga) mithyAbhimAna-rAjasacittane rakSaka.
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ :8: rAgakezarI-rAjasacittanagaranA rAjA. mahAmAha-rAgakezarInA pitA. viSayAbhilASa-rAgakezarInA matrI, rasanA-viSayAbhilASanI putrI. tAmasacitta-nagara. ( aMtarga. ) dveSagajendra-rAgakezarIneA bhAi, tAmasacittanA rAjA. avivekatA-dveSagajendranI patnI. matimAg-tAmasacittanA rakSaka. cittavRtti-mahATavI pramattatA-nadI. tadvilasita-dIpa. cittavikSepa-maDapa tRSNA-vedikA. viparyAsa-siMhAsana. mahAmA-cittavRttinA mahArAjA. mahAmRDhatA-mahAmeAhanA patnI. mithyA na-mahAmeAhanA senApati. kRSTi-mithyAdarzananI patnI zAka-mahAmeAhanA vaDA sainika, dainya -zAkanA anucarA. Adana vilApa
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ * bhautAcArya-velahakanI avAMtara kathAo kara sadAziva-bhautAcArya. zAMtizivasadAzivane ziSya. bhuvanedara-nagara. anAdi-bhuvanadarane rAjA. saMsthiti-anAdi rAjAnI rANuM. lahaka-anAdirAjAne khAudharo putra. samayajJa-vaidyarAjane putra. mUDhatA-rAga kezarI rAjAnI patnI. kAmarAga sneharAga } rAga kezarInA traNa mitro, dRSTirAga makaravaja-kAmadeva, vasaMtamAM mAnavAvAsano rAjA, rati-makaradavajanA panI. puvera jIve makaradhvajanA nokare. napusaka | hAsa-makaravajapAse beThele vyakti naM. 1 tucchatA-hAsanI patnI, arati-makaradhvaja pAse beThela vyakti naM. 2 bhaya-makaravaja pAse beThela vyakti naM. 3 hanasattA-bhayanI patnI.
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAka-makaradhvaja pAse beThela vyakti ne 4 bhavasthA-zokanA patnI. jugupsA-makaradhvaja pAse beThela vyakti naM. 5 gaNA-viSayAbhilASanI patnI. kara mahAhanA sAta mitra rAjAo na 1 jJAnasaMvaraNa-jJAnarakanAra. pAMca sevakavALo. 2 darzanAvaraNa-dazanArakanAra. cAra karavALe. 3 vedanIya-sukha-duHkha denAra. be cAkaravALA. 4 Ayu-baMdhana karanAre. cAra dAsavALe. 5 nAma-citravicitra racanA karanAre. beMtAlIsa anusaravALe. 6 zetra-uMca-nIca karanAre. be paricArakavALo. 7 aMtarAya-vina karanAre. pAMca parijanavALA. bhavacakanagara. lAkSa-lalitapurane rAja. ripakapana-lAkSane nAno bhAI. ratilalitA-ripukaMcananI pAnI. matikalikA-ripukaMcananI bIjI patnI mahezvara-ekI. duSTazIla-cerIne mAla lAvanAra senI. ramaNa-zyA Asakta yuvaka manamajarIgaNikA.
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ phUMkalikA-yuvAna vezyA. caMDa-kuMdakalikA vaizyAnA premI, kapAtaka kubera zeDanA jugArI putra. lanana-lalitapurane padabhraSTa thaelA zikArI rAjA, dumukha-vikathA karanAra caNupuranA zeTha vAsava-dhanapati. dhanadatta-vAsavanA mitra. vanavAsavanA putra. lakhanaka vadhananA nAkara. ha-rAgakezarInA sainika. viSAda-zAkanA mitra mAnavAvAsa viSNudhAlaya pazusaMsthAna pApI pajara jarA rajA smRti khalatA rUpatA dvitA durbhAgatA bhavacAnA avAMtara-nagarI. sAta rAkSasI.
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ taiyAyika vaizeSika sAMkhya mauddha lAkAyata :*H jamIna paranA pAMca nagarA. jaina-vivekagiri uparanuM nagara. sAttvika mAnasapura-bhavacakranuM eka nagara. vivekapava taneA AdhAra. viveka-sAttvika mAnasapuramAM Avela parvata, apramatattva-viveka parvatanuM zikhara. cittasamAdhAna-maDapa nispRhatA-vedikA. jIvavIya --siMhAsana. cAritradha-jainapuranA rAjA. virati-cAritradhama nI paranI. yatiSa -cAritradhamanA putra yuvarAja. sabhavasAratA-kRtidhama nI patnI, sAmAyika DhApasthApana parihAra viziddhi sUkSmasa parAya yAkhyAta cAritra dhama rAjanA pAMca mitra.
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ samA A daza yatidharma yuvarAjanA sahayArIo che. Ava mAva suktanA 5 saMyama satya zauca Acinya brahAcarya gRhidharmacAritradharmane bIjo putra. saguNaraktatA-hidhamanI patnI. samyagudarzanacAritra rAjane senApati mahAmAya. sudaSTi-samyagadarzananI patnI. sudha-cAritrarAjane maMtrI. avagati-sadhanI patnI. AbhinibaMdha sabodha maMtrInA mi. sAgama avadhi mana:paryava kevaLa saMteSa cAritra dharmarAjane vaDa sanika. nipipAsitA-saMteSanI patnI.
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ zubhamAnasanagara. zuddhAbhisadhi-rAjA. varatA-suhAbhisaMdhinI patnI. vaktA-zuddhAbhisaMdhinI patnI. mRdutA-zuddhAbhisaMdhi ane varatAnI putrI. satyatA-zuddhAbhisaMdhi ane varyatAnI putrI. tapana-cakravatI ripudAraNane garva utAranAra. gezvara-tapanacakrIne mahAmAMtrIka.
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa pahelu ripuDhDhAraNa ane zailarAja siddhArthanagara ane zrI naravAhanarAjAdi : zrI sadAgamanI sAMnidhyamAM prajJAvizALA ane bhavyapurUSanI upasthitimAM a'gRhItasa ketAne anulakSIne sa'sArIjIva peAtAnuM jIvanacaritra sabhaLAvI rahyo che, manujati nagarInuM e sthaLa hatuM. krodha, hiMsA ane sparzanendriyanI parAdhInatAnA pApI pratApe peAtAnI nadivardhananA bhavamAM je vaDamanAe ane durdazA thaI tenA AbehUba citAra raju karI dIdhA ane AgaLanA citAra raju karatAM jaNAve che ke A manuSyaleAkamAM " siddhArtha" nAmanuM suMdaratAthI ubharAtuM nagara hatuM. nagaranA nara ane nArIo dhaniSTha ane zraddhAne varelA hatAM. dharmanA pratApe ahiMnA nara-nArIonI mana:kAmanAe alpa prayatne pUrNa thatI hatI. nagaranA AvAse dhavala ane atisvaccha hatAM. agAsImAM ArasapahANA jaDelA hatAM. emAM nizApati caMdra jyAre gaganamAM udaya pAmatA tyAre pratibiMbe paDavAthI aneka ca'dranA AbhAsa A nagaramAM jaNAtA.
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA saddhAra nAnI ane bheLI bALAo caMdranA pratibiMbane suMdara vikasvara phulone daDo mAnI, levA devI jatI ane hAtha na lAgatAM vilakhI banI dhIre dhIre pAchI vaLatI. A nagaranA rAjyasiMhAsanane zrI "naravAhana" rAjA zobhAvI rahyA hatAM. puNyazALI purUSe paNa emane pitAnA nAtha tarIke svIkAravAmAM gaurava anubhavatAM hatAM. sAkSAt dhanapati zrI kubera jevA gaNAtA hatA. e rIte naravAhana nAmane sArthaka karanArA hatA. phaNidhara pitAnI bejIbhathI taddadhane pI jAya che tema A rAjA pitAnI bedhArI talavAra dvArA yaza prabhA rU5 zatruonA dhavala dUdhane pI jatA hatA. ethI eonI parAkramI tarIke khyAti vyApta banI. - nirmaLa, sugaMdhI ane vikasita mAlatIlatAnuM puSpa bhramarane pitA bhaNuM AkarSe tema naravAhana rAjAnA hRdayane AkarSanArI guNavatI "vimalamAlatI paTTarANI hatI. ripukAraNa rAjakumArane janma: he agrahItasaMketA ! bhavitavyatAe mane vimalamAlatI mahArANInI kukSImAM sthAna ApyuM. garbhakALa pure thatAM zubha divase mahArANanI kukSIthI janma thayo. mArA janmanI sAthe ja mArA junA mitra puNyadayane paNa janma thaye. 1 naravAhanaH nara-manuSya. manuSya che vAhana jene te naravAhana, kubera devatAne naranuM vAhana che, e rIte ahIM be artha che.
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ ripuDhDhAraNa ane rolarAja 13 visalamAlatIne khabara paDI ke mane putra avataryo che, eTale enA mukhakamaLa upara hAsyanI urmie ubharAI gaI. pitAjIne priyavaTThA dAsIe putra janmanAM vadhAmaNAM ApyA, eTale ee paNa AnaMda vibhAra anI gayA. rAjyamAM Thera phaeNra mArA janmanI khuzAlImAM " Anadotsava " ujavavAmAM ALye, khAra divasanA utsavanI ujavaNI pachI "ripudAraNu " tarIke mArUM nAmakaraNa karavAmAM AvyuM. ' zailarAjanA janma ane mitratA: huM suleAcane ! naMdivardhananA bhavanI mArI dhAvamAtA avivekatA peAtAnA pati dveSagajendra pAse gaelI ane enA sa'saga thI avivekatAne garbhAdhAna thayuM. jogAnujoga je divase mArA janma thayA, te ja divase avivekatAne paNa putra thaye. e bALakanI chAtI vadhAre paDatI AgaLa nIkaLelI hatI. enAM ATha mukhA hatA. e mukhA samataLa bhUmi upara nAnA eDALa zikhara jevA dekhAtA hatA. " zailarAja "' e khALakanuM nAma rAkhavAmAM AvyuM, mArA janmathI mAta-tAta uSAmAM khIlelA gulAmanI jema sadA prasanna jaNAtA hatA. mArA lAlana, pAlana ane savardhana mATe pAMca dhAvamAtAonI vyavasthA thaI. e rIte lADa kADamAM khIjanA caMdranI jema dina pratidina vadhavA lAgyA. mIjI tarapha zailarAja mArI jema vadhavA lAgyA. 1 zailarAja e abhimAnanuM rUpaka che. ATha mastaka te abhimAnanA ATha prakAra che. jAti, lAbha, kuLa, aizcaya, tapa, rUpa, baLa ane jJAna.
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14. upamiti kathA sAradvAra ka huM pAMca varSane thaye tyAre aSTamastakadhArI zailarAja mArI najare AvyA. anAdi kALathI mane zailarAja upara prema hatuM. ene jotAM ja premanA mUcchita saMskAre pallavita thaI gayAM. jevA mAtrathI huM zailarAja upara e premALa banI gaye ke enI pratIti mATe mArI pAse koI zabda nathI. sAnamAM samajanAre zANe zailarAja samajI gaye ke ripu. dAraNane mArA upara prIti thaI che. duSTa Azaya vALe te kRtrima prema dekhADate be hAtha pahoLA karI mane jorathI bheTI paDyo. mane vicAra AvyuM ke A zailarAja ke catura che? sAmA vyaktinA hRdayanA bhAvene jANavAmAM keTale kAbela che? AnI prIti kevI anahada ane nikhAlasa che? zaila mAre mitra thAya che ? AvA vicArane atte meM zailarAja sAthe mitratA karI. ame bane laMgoTIyAM bALamitra banyA. ame have sAthe ja ramatA, khAtA, pItA, haratA pharatA ane meja majA mANatAM. A rIte amArI mitratA pAMgaratI gaI. zailarAjane prabhAva : zailarAjanI mitratAnA kAraNe mArA aMtaramAM vividha bhAtinA vicAra taraMge taravaravA lAgyA. - oha! mArI jAta-bhAta kevI ucca che? are! mArUM kuLa kevuM uttama che? mArA vaibhava tarapha ju, che kAMI kaminA ? ahAhA ! mAruM rUpa? are bhalabhalerI bhAminIonA aMtarane AkarSI le ane mane meLavavAnI jhaMkhanA kare.
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ ripukAraNa ane zailarAja 15 mAruM teja, mAre prabhAva, mAruM jJAna, mArA savAdi guNe, A badhuM bIje kyAMya jovA maLe tema nathI. traNa lokamAM je uttama varavA guNe hatA ane je zaktio hatI. te saue mane uttama mAnI mArAmAM ja AvI vAse karyo che. ' are! vizvamAM sarvottama guNayala huM ja chuM. mAre vaLI kaI vaMze hoya kharA? mAre vaLI pUjya koNa? vizvanA badhA prANI mATe huM zirasAvaMdya ane pUjya chuM. sau mArA karatA nAnerA che ane huM saune vaDere chuM. vaLI jene vaDabhAgI zailarAja jevAnI mitratA karavAnuM puNya lAgyuM hoya, enuM te pUchavuM ja zuM? mArA ane mArA mitra zilanA guNe keNa gAI zake tema che ? AvI jAtanA abhimAnane uttejita karanArA vicAromAM masta rahevAnA kAraNe mAruM mastaka AkAzanA tArA dekhanAranI jema uMcune uMcu rahevA lAgyuM. nIce joI cAlavuM e te namAlAnuM kAma, ema huM mAnate thaye. madajharatAM gaMdhahastinI jema huM svaira vihArI banI gayo. pavananI jema jyAM IcchA tyAM viharI zakate. abhimAnanA pratApe mamatAmUrti mAtAne vAMdate nahi. pUjyapAda pitAjIne praNAma karate nahi. paraMparAgata laukika de ane kuLadevIone namaskAra karate nahi. vaMdanIya 1 gaMdhahati. je hAthInA gaMDasthalamAMthI sadA mada jharato hoya ane e madanI sugaMdhanA lIdhe bIjA hAthIo bhayabhIta banI jAya ane emane mada utarI jAya, AvA hAthIne gaMdhahasti kahevAya che.
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 umiti kathA sArAhAra vidyAgurUjIne vinaya jALavatA nahi. pASANu staMbhanI jema sadA aDanA akkaDa rahetA. mArI rItabhAta joI pU. pitAjIne khyAla AvI gaye ke ripudAraNu abhimAnanI jIvata pratimA che. zailarAja sAthe mitratA thaI gaI che. abhimAnane ja peAtAnuM sarvasva dhana gaNe che. vizvanA dareka vyaktine peAtAnA karatAM kSudra mAne che ane pAtAne sauthI vadhu zreSTha ane aliSTha mAne che. pitAjIne mArA prati mamatA ghaNI hatI, eTale ee vicAre che ke jo AvI paristhitimAM mArA putra ripuThThAraNanI AjJAnuM sAdhAraNa paNa ulluMghana thaze, tA abhimAnI A kaIka navA utpAta karI mUkaze, kAM tA rAjya cheADI bhAgI jaze. ane jo AvuM khanI jAya te e mAre mATe ghaNuM kharAma lekhAze. eTale pahelethI vyavasthA karI lauM tA sArUM. pANI pahelAM pALa badhAya e ja sArUM che. maMtrI, adhikArI pitAjIe mArA "kumAra je kAMI enA paDatA khela bhegA karI ane kahyuM ke nAnA nAnA rAjavIo, sAmatA, va, dAsa dAsI parivArane svabhAvanuM varNana karI dIdhu AjJA kare te tarata ja svIkArI levI. jhIlI levA. enA manane jarA paNa echuM na AvavA devuM. je rIte rAjI rahe e rItanA prayatna karavA. " pitAjInI AjJAnA kAraNe huM nAnhA hatA chatAM dareka khaDIyA rAjAe mArI pAse sevakanI jevA banI rahevA lAgyA. A rAjavIe kulIna ane parAkramI hatAM chatAM
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ ripudAraNu ane larAja vacArabhUta hatI nA prabhAve karavAmAM mArA pitAjIne prasanna rAkhavA khAtara niguNazekhara evA mArI sevA karatAM hatAM. mArI khammA khammA bolAvatA hatA. mArI dareka AjJAne amala ghaNuM ja jhaDapathI ane sArI rIte thatuM hatuM. bhadre ! rAjakIya bahumAna ane sanmAna je mAruM karavAmAM AvatuM hatuM, te mArA sahacara pRdayanA prabhAve hatuM. enI gupta hAjarI mukhya kAraNabhUta hatI, chatAM ajJAnathI huM mAnate ke je mAruM varcasva che ane mane mAna sanmAna maLe che, te mArA mitra zailarAjane AbhArI che. stacitta lepa ane tenI asara: zailarAje mAre prabhAva ghaNuM vadhArI dIdhe eTale huM te enA upara ghaNe ja rAjI rAjI banI gaye. mArI mamatA enA prati ghaNuM vadhI gaI. eka divase ekAMtamAM meM zailarAjane jaNAvyuM. are mitra! devatAone paNa durlabha AvuM sanmAna ane bahumAna mane prApta thAya che, e tArA ja pratApe che. e vAtamAM mane jarA paNa zaMkA karavA jevuM lAgatuM nathI. " zailarAje ThAvakuM meM rAkhI jaNAvyuM, he kumAra! mArAmAM te kAMI addabhuta zakti nathI. guNahIna vyakti chuM, chatAM tamane guNavAna dekhAuM chuM, emAM tamArI saujanyatA ja kAraNabhUta che. jagatamAM je svayaM darzaNa heya ene anyaguNI
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 upamiti kathA sArodvAra purUSA paNa durguNI dekhAya ane guNazIla AtmAone 6NImAM paNa guNeA ja dekhAtA hoya che. " Apa sajjana rAjakumAra che. eTale guNahIna mArAmAM paNa guNA jaNAyA. eka sAdhAraNa vyakti upara ApanI A vizALa kRpAdRSTi thaI eTale kaika dhIdro banIne Apane vinaMti karavA Icchu chuM. mane zraddhA che ke kumArazrI mArI vinaMtinA svIkAra karaze. priya kumAra! mArI pAse " stabdhacitta "1 nAmanA eka lepa-auSadha che. me' mArI jAtadekharekha heThaLa e banAvI rAkhyA che. e lepamAM arcityazakti rahelI che. Apa e lepamAMthI sheja chAtI upara lagAvIne khAtrI karI jozeA, Apane tarata prabhAva dekhAI Avaze. pachI Apane enI zakti ane prabhAva vize pUchavAnuM raheze nahi. Apa ekavAra chAtI upara lagAvI anubhava karI jIve. me kahyuM " jevI mitra zailanI marajI. "" zailarAje mane lepa ApyA ane enA kahevA mujaba me' mArA vizALa vakSasthala upara lepa lagAnyA. lepa lagAvatAMnI sAthe ja enI asara cAlu thaI gaI. mArI chAtI dhamaNanI jema phulavA lAgI. theADIvAramAM huM vadhu aDa khanI gayA. zULI dIdhelA mAnavInI jema huM kAinI 1 tacitta je lepa lagAvavAthI mAnavInuM kAmaLa hRdaya stabdha-zUnya jevuM banI jAya, abhimAna vadhatAM mAnavInA hRdayanI kuNuAza jatI rahe che ane hRdaya pASANu tulya kaThAra thatuM hAya che.
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ ripadAraNa ane zilarAja sAmuM jete na hatuM. AthI huM vadhAre sanmAna meLavavA lAgyo ane loke mane khUkI mUkI namavA lAgyA. mitra zailanA vacanamAM mane vizvAsa te hate ja, paNa zIvra prabhAvI lepanA kAraNe mane vadhu zraddhA thaI. lepanI zaktithI huM prabhAvita banyo ane vAraMvAra ene upaga karavA lAgyA. mRSAvAda sAthe mitrI : eka divase huM aMtaraMga pradezanA "kilaSTamAnasa" nAmanA nagare jaI pahoMcyA. tyAM avaguNanI sAkSAt mUrti samA "duSTAzaya" rAjA rAjya calAvI rahyAM hatA. vizvamAM evo eka paNa avaguNa nahi hoya ke je A rAjavImAM na jaDe. A duchAzaya rAjAne potAnA samAna svabhAva ane guLavALI "jaghanyatA" nAmanI paTarANa hatI, ane "mRSAvAda" emane lADakavAye putraratna hete. mRSAvAda mArA jevAmAM Avyo. enI sAthe zAThaya, daujanya vigere mitro hatAM, ke je namratA, saralatA ane sajajanatAnA kaTTara vidhi hatA. duSTAzaya rAjA ane mRSAvAde mAruM sanmAna karyuM, huM emanA AcaraNathI khUza thaI gaye. e lekenA mahemAnagIrInI majA mANavA thoDA divasa tyAM ja rahI gaye. mRSAvAdanuM milana vAre ghaDI thatuM ane amArAmAM prema aMkura khIlI nIkaLyAM. eka divase ame mitratAgraMthIthI joDAI gayA.
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA sArAdvAra ajJAnanA AvaraNa taLe dakhAelA huM kilaSTamAnasa nagara, duSTAzaya rAjA, jaghanyatA rANI, mRSAvAda putra vagerenA satya svarUpane na pIchANI zakayA. mane te e badhA ghaNAM sajjana, maLatAvaDA ane mAyALu jaNAyA. 20: mamatALu mRSAvAda sAthe mAre evI mitratA thai ke jANe bhAra'DanI prIti. amArAM zarIra nAkhA paNa AtmA eka. AvuM dUdha sAkara jevuM amArUM' jIvana banI gayuM. navA mitra mRSAvAdane sAthe laI huM mArA nagare Avye. mane navA mitrathI ghaNA AnaMda hatA. manaphAvatI rIte vartavA chatAM kAinI mane roka Toka na hatI. badhAnI sAme game tevuM kAya karU chatAM navA mitranI buddhithI huM akAya saMtADI rakSA meLavatA. AMtaradhRSTatA me sArI keLavI lIdhI. mahAlayakara aparAdha karIne paNa kabulAta na karavI e mAre mana ramata hatI. tema gUnAe karavA e paNa ramata banI gai. are ! eTaluM ja nahi paNa ghaNIvAra jAte gUnA karIne enA AreApa khIjA upara paNa sahelAIthI padharAvI detA ane hRdayamAM hasatA rahetA. joyuMne bhAIsAhebane kevA phasAvyA ? ema kahI manamAM malakAtA. vadhAre paDatuM mRSAvAdanuM AlaMbana levAthI ane khIjAe upara khATA doSonuM ApaNu karavAthI keAIvAra huM paNu muzkelImAM mukAI jatA. mAre mAthe pazu ApattinI zyAma vAdaLI ghasI AvatI, chatAM puchyAyanA rUDA pratApe Apatti
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ za ripukAraNa ane zilarAja mAMthI hemakhema bacI jato. mukelIone mukAbale kare paDatuM na hatuM. he sulocane ! zailarAja ane mRSAvAdanA saMsarganA pratApe | mAruM vartana mAtelA AkhalA jevuM uddhata ane pADA jevuM svachaMda banI gayuM. e rIte mitronI sAthe AnaMda prada karatAM mArI vaya adhyayanane yogya thaI. kaLAcArya sAthe uddhata vartana : pitAjIe mane adhyayana karAvavA mATe "mahAmati" nAmanA kaLAcAryane sanmAnapUrvaka bolAvyA. " zAlAgamana " utsava karI mane kaLAcAryane sepavAmAM AvyuM. pitAjIe mane hitazikSA ApatA jaNAvyuM. he vatsa A tArA gurUdeva che. tArA jJAnadAtA kaLAcAryuM che. te emanA caraNamAM namaskAra kara. ziSyapaNAne svIkAra karI emane vidyArthI banI raheje. abhimAnathI meM pitAjIne uttara Apyo. are ! pitAjI Apa ghaNAM bheLA lAge che. Ape AvI zIkhAmaNa mane ApavI egya jaNAya che ? A bicAre kaLAcArya mArA karatAM zuM vadhAre jANe che? zuM e mane bhaNAvavAnuM hatuM ? sAmAnya mAnavIone ane mUkhaone e bhale gurU bane, paNa mAre mATe te guru thavA lAyaka kyAM che? zAstra bhaNavAnI daSTithI huM kadI paNa enA caraNomAM jhUkI namaskAra karavAne nathI. tamArA badhAne ghaNe Agraha che, eTale huM kaLAone abhyAsa karavA kaLAcArya kane jaIza paNa kaLAcAryane vinaya
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA sAradvAra mArAthI kadApI nahiM bane. kaLAcAryane vinaya mArI mAnA lehI barAbara che. pitAjI kaLAcAryane ekAMtamAM laI gayA ane jaNAvyuM. Arya! mAre putra ghaNuM ja abhimAnI che. vinaya ane viveka emAM jarAe nathI. tethI Apane vinaMti pUrvaka jaNAvuM chuM ke Ape enA avinaya ane uddhatAI prati lakSa na ApavuM. tema ja manamAM udvega na kara paNa dareka kaLAone sArI rIte abhyAsa karAva. vinaya vivekanI parimalathI yukta pitAjInA vacananI mahAmati kaLAcArya upara ghaNI suMdara chApa paDI. eNe pitAjIne zAMta svare jaNAvyuM ke "rAjendra ! jevI ApanI AjJA." ApanI IcchAne mAna ApI huM kumArane bhaNAvavAmAM prayatna karIza. kumAranI uddhatAI ane avinaya upara dhyAna nahi ApuM. Apa nizciMta raheje. kaLAcArya vicAre che ke A kumAra zAstranA bhAvArthone haju jANatuM nathI. ramatagamata ane khelakudamAM vaya gumAvI che. nAdAnIyata ane kulelA phuggA jevA mithyA abhimAnathI dhamadhamI rahyo che, eTale vinaya, viveka zUnya ane uddhatAI bharelA zabda bole che. paraMtu jyAre zAstrAbhyAsa karaze ane cAlAka tema ja catura banaze tyAre svayameva abhimAnane phagAvI vinayazIla namratAne puMja banI jaze. A jAtane manemana nizcaya karIne nirmaLa hadayI zrI
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ ripuThThAraNa ane rolarAja 23 n mahAmati kaLAcA mane Adara ane parizrama pUrvaka kaLAonA abhyAsa karAvavA lAgyA. moTA rAjavInA putra ane rAjAnI namra bhalAmaNa eTale bIjA karatAM mArA para vadhu dhyAna ApatA. vAdaLa daLa vArinidhi pAsethI jaLa meLave tema anya vinIta rAjakumAre kaLAsamudra kaLAcAya pAsethI kaLAonI keLavaNI letA hatA. kaLAcAryuM mArA prati vadhu dhyAna ApI kaLAbhyAsanA prayatna karatA, tema tema mArI mitratA zailarAja ane mRSAvAda sAthe vadhu vikasita thaye jatI. abhimAnanA kAraNe jAti, kuLa, aizvaryAM, rUpa vigere khAkhatAmAM kaLAcAryanuM apamAna karatA ane badhA vacce utArI pADatA. mArA karatA ghaNA tuccha emane mAnatA, zabdonI jhaDI varasAvI upAdhyAyane nirUttara banAvI detA. mArI uddhatAinI parAkASThA joI kaLAcArya vicAra karyo ke A ripuDhAraNu mahApApAtmA che. zAstrAbhyAsanI AmAM jarAe ceAgyatA jaNAtI nathI. sannipAtanA rAgIne amRta samu dUdha pAvAmAM Ave te e dUdha enA rogamAM ghaNA ja vadhArA karI mUke, tema zAstrAbhyAsa ripuDhDhAraNanA abhimAna doSane vadhAre vadhAranAra banaze. zvAnanuM puccha kadI sIdhu nA bane tema A kuTila kumAra kadI namra manavAneA nathI. huM seMkaDo nahi paNa lAkhA prayatna karUM tA paNa kaLAbhyAsa karaze nahi. zvAnapucchanI jema sadA vakra ja raheze. mahArAjAzrInA namra AgrahanA kAraNe meM kumArane vidvAna
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 upamiti kathA saddhAra ane guNazIla banAvavAno prayatna karyo. ATalA divaso meM kumArane sudhAravAmAM gALyA paNa have samaya bagADa sarvathA ayogya che. kumAra kaI rIte kahyAgare ane vinayI bane e zakaya nathI. AvA vicAronA pariNAme kaLAcAce mane bhaNAvavAmAM Adara ane zrama ochA karI nAkhyA. rastAnA reDhA patharA jevI tuccha kiMmata mArI gaNAvA lAgI. bahArathI mArA prati upekSAbhAva dekhADatAM ane aMtaramAM nArAjI bharAI gaelI jaNAtI hatI. ee ati gaMbhira ane zANA vyakti hatA. dIlanAM gaMbhira sAgara samA hatA. pitAjInI zarama ane chAyA emane naDatI hatI. eTale mArA taraphanA aNagamAne mukhanA vikAro dvArA ke vANIne uracAra dvArA pragaTa karatA na hatA. kaLAcAryanuM apamAnaH eka divase kArya prasaMge kaLAcArya bahAra gayA hatA. emanI gerahAjarI joI huM kaLAcAryanA Asana upara besI gaye. sahAdhyAyIoe mane jaNAvyuM. are rAjakumAra ! A ApaNuM vidyAgurunuM Asana che. ApaNA mATe e pUjya ane bahumAna karavA yogya che. enA upara besavAthI avinaya thAya, pApa lAge ane vidyA na AvaDe. meM tarata ja jaDabesalAka uttara ApyuM. are mUkhae ! tame mane hitazikSA ApanArA keNa? A vinayanA pATha
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ ripadAraNa ane zilarAja - 25 tamArA sAta peDhInA pUrvajone bhaNo . khabaradAra che mane zikhAmaNa ApI te? vinayavaMtA rAjakumAre saNasaNate uttara sAMbhaLI DaghAI gayA. vecchAe Asana uparathI nIce utarI mATe sthAne beThe. kaLAcArya AvyA tyAre rAjakumAroe mArA avinayI vartananI pharIyAda noMdhAvI. kaLAcArya kedhe bharANuM ane mane kahyuM, are ripudAraNa ! A te zuM karyuM? asUyA pUrvaka meM kahyuM, zuM Ave avinaya mArAthI bane? vAha tamArUM buddhikauzalya? zuM tamArUM zAstra jJAna ? kevuM ApanuM dIrghadazIpaNuM? juThAbelA ane irSAra vidyAthaoe saMpa karI ThIka tamane banAvyA che. je tame na bheLavAyA hatA te mArA upara AvI dAdAgIrI na ja karata. kaLAcArya zrI mahAmati mAre javAba sAMbhaLI bheThA paDI gayA. manamAM vicAryuM ke A jaDabharatane kahevAmAM kAMI sAra nathI. A vinayI kumAre asatya bole e saMbhavita nathI. ripudAraNane deSa che, paNa e chUpAve che. khera, ke veLA huM mArI najare joI jaIza, tyAre enI vAta che. eka vakhate kaLAcArya bahAra javAnuM bahAnuM jaNAvI tyAM ja gupta sthaLe saMtAI gayA. kamaakkala mane e khyAla Avyo nahi ane kaLAcAryanA Asana upara ArAmathI besI gayo. Asana upara beThAne cheDe samaya thaye tyAM te kaLAcArya
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA sAradvAra ekadama AvI TapakyAM. emane jotAM ja Asana uparathI tarata ja huM ubhuM thaI gaye. kaLAcAye mane pUchayuM. duSTa ! ze uttara A vakhate tuM Ape che? Asana upara tuM beThe hatuM ke nahi? tArI pAse kaye bacAva che? meM tarata ja kAna baMdha karI dIdhA. are ! Apa A zuM bele che? A kumAre mArA upara kezIlA che eTale pote aparAdha karI mArA upara Aropa mUke che. mAro dhRSTatA bharyo nirlajaja uttara sAMbhaLI kaLAcAryo vicAra karyo ke, che AnI kAMI dhIThThAI? meM najare aparAdha karatAM je chatAM paNa asatya bolatAM jarAya khacakAya che? najare dIThI vAtane paNa kabula karavA taiyAra nathI. A duSTane sudhAravAne keI upAya kAragata nivaDe ema mane jaNAtuM nathI. asAdhya kakSAne Ane uddhatAIne avaguNa che. vinayI rAjakumAre kaLAcAryane ekAMtamAM laI gayA ane vinaya pUrvaka bolyA, he Arya! A pApAtmA, abhimAnI ane asatyabhASI ripudAraNanuM mukha jevuM e paNa mahApApa che. evAne ApaNuM zALAmAM rAkhave ucita jaNAya che ? e adhamanA lIdhe amAre ghaNuM ghaNuM sahana karavuM paDe che. bhalA rAjakumAre sAthe e rahevA yogya paNa nathI. sAthe rAkhavAmAM bIjA rAjakumAra upara mAThI asara paDaze. labha, dha, zaThatA, cerI, jArI vigere durguNovALA vyaktione sudhArI zakAya che. dhIre dhIre A durgaNe upara
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ ripukAraNa ane zivarAja kAbu prApta karI zakAya che, paNa asatya bhASIne keI kALe sudhArI zakAtA nathI. A ripudAraNa uddhata, abhimAnI ane dhRSTa che. eTaluM ja nahi paNa mahAasatyavAdI che. ene mArI zALAmAM rAkho yogya nathI. A vicAra karI kaLAcArye mane belA ane jaNAvyuM. he kumAra ! tAre avinaya kare, uddhatAI karavI ane asatya bolavuM e ucita nathI, uddhata vidyArthIone mArI zALAmAM huM rAkhavA IcchatuM nathI. tuM uddhatAI kare ane bIjAone paNa bagADe e na pAlave. tAre ahIM rahevuM haze te zailarAja ane mRSAvAda e baMne mitrono tyAga kare paDaze. je tAre emanI mitratA na ja choDavI hoya te A zALAmAM paga na mUke. kAlathI tAre ahIM adhyayana mATe AvavuM nahi. A zabda sAMbhaLatA mAre mIjAja mAjhA bahAra jate rahyo. meM kaLAcAryane cepaDAvyuM. " tuM tArA bApane rahevA jagyA Apaje, amAre tArI zALAnI zI garaja che? nAlAyaka ! tane huM joI laIza." A pramANe dhagadhagatA aMgArA jevA kaThera zabdo dvArA kaLAcAryane udhaDo laI nAkhe. bhArekhama tiraskAra karI muko. stabdhacitta lepanuM mArA vakSasthaLe vilepana karyuM. mArI chAtI pahoLI ane kaThaNa banI gaI. uce tiraskArathI jete, dhaba dhaba karate abhyAsagRhanI bahAra nikaLI gaye.
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 upamiti kathA sAroddhAra zrI mahAmati kaLAcArya vinayI rAjakumAre prati bolyA. hAlA vidyArthIe ! abhimAnI ane asatyabhASI pApAtmA ripudAraNa ApaNuM pAThazALA tajI cAlyA gayA che. enA javAthI ApaNane saune zAMti thaze, paNa eka vAta vicAraNIya thaI paDe che. ApaNA mahArAjAne ripudAraNa upara ghaNe vadhu paDatuM neha che. jagatamAM kahevata che ke "nehI hovAnuM na ." nehI vyakti jenA upara saneha dharatA heya enA de joI zakatA nathI. eTaluM ja nahi paNa niguNazekhara hoya chatAM guNazIla mAnatA hoya che. eTale ApaNA upara sAdhAraNa ApattinI saMbhAvanA rahI zake. ripudAraNane kADhI mukavAnA saMbaMdhamAM mahArAjA tamane kAMI pUche te tamAre mauna rAkhavuM. huM egya samAdhAna karI laIza. tamAre jarA paNa bIvuM nahi ane besavuM paNa nahi. jevI ApanI AjJA" ema jaNAvI kumArae kaLAcAryanA vacanene mAna ApyuM. pitAjInI sAthe prapaMca: apamAnita thayele huM zALAethI nIkaLI pitAjI pAse Ave, pitAjIe mane umaLakAbhera AvakAra Ape ane pUchayuM. vatsa ripadAraNa! tAre zuM abhyAsa cAle che ? pitAjIne meM jaNAvyuM. tAtapAda! bhASAzAstra, gaNitazAstra, mAnasazAstra, arthazAstra, bhUmiti, khagoLavidyA, bhUstarazAstra,
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ ripadAraNa ane zailarAja 29 samAjaracanAzAstra, zarIra cikitsA, traNacikitsA, zastravidyA, dhanurvidyA, gavidyA, citrakaLA, saMgItakaLA, nRtyakaLA, vAghakaLA vigere dareka kaLAe huM pahelAMthI ja jANate ja hate. chatAM ApanA AgrahathI zrI mahAmati kaLAcArya pAse jaI e kaLAomAM vadhu praguNatA meM meLavI che. A vizva spardhAmAM mane mUkavAmAM Ave te bIje kaI mAre samevaDIyo nikaLe e zakya nathI. chala prapaMca bharI mArI vAta hatI, chatAM madhura hatI eTale pU. pitAjI khUba prasanna banyA. mArI pITha thAbaDI mane dhanyavAda ApatAM jaNAvyuM. tAre parizrama ghaNe AvakAradAyaka che. mAruM hRdaya kadaMba puSpanI jema AnaMdathI khIlI uThayuM che. paraMtu eka vAta tuM haju dhyAnamAM le. pitAnI unnatinI abhIsA rAkhanAra mAnavIe ucca keTine kaLAbhyAsa karyo hoya te paNa vidyAnA viSayamAM saMteSa na mAnavuM joIe. vidyA, dhyAna ane pega jeTalA vadhAravAmAM Ave ane sthira, sudaDha karavAmAM Ave teTalA vadhu lAbhapradAyaka banatA hoya che. hAlA vatsa ! teM je kaLAone abhyAsa karyo che ene vadhu sthira kara ane je kaLAone abhyAsa bAkI che enuM zikSaNa laI amArA aMtarane AnaMdita kara. vinaya dekhADatAM meM kahyuM "jevI ApanI AjJA." kamalAnane ! mArA uttarathI tAtapAda ghaNu prasanna banyA
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 upamiti kathA sAroddhAra ane kASAdhyakSane tarata khelAvI AjJA karI ke " mahAmati kaLAcAryanI zALAne dhana, dhAnya, suvaNu ane anya joitI sAdhana sAmagrIothI bharapUra karaze. kaLAbhyAsa mATe mArA putrane ghaNA samaya maLe ane ahIM AvavAnI AvazyakatA na rahe. abhyAsamAM avarodha ubhA na "" thAya. kASAdhyakSe rAjAzrInI AjJAnA akSarazaH amala karyo. mahAmati kaLAcAryaMnA manamAM thayuM ke jo huM pudAraNanI uddhatAI ane zALAtyAga saMbadhI vAta rAjAjIne jaNAvIza tA emane ghaNuM duHkha thaze. hAlamAM mauna rAkhavuM uttama jaNAya che. AvA vicArathI pitAjIne mArA vartananI vAta na karI. tAtapAde mane pharI jaNAvyuM. vatsa ! AjathI tuM kaLAcAnA ghare ja raheje. bahu khaMta utsAha ane zramathI bhaNuje. je bhaNyA che enuM punarAvartana karatA raheje. nathI bhaNyA enuM zikSaNa leje. tAre mArI ciMtA karavI nahi. mane maLavA mATe paNu na AvIza. huM tArI khakharaaMtara pUchAvI laIza. tyAMja raheje ane khatathI bhaNuje. * ,, " huM ApanI AjJA mastake caDAvuM chu. ema kahI tyAMthI ravAnA thayA. pitAjI pAsethI ravAnA thai priya mitra mRSAvAda pAse utAvaLe utAvaLe gayA ane pUchyuM. are mitra ! tuM te bhAre heAMziyAra che ? kayA adhyApakanA adhyayanathI tArAmAM AvI kuzaLatA AvI che ? tArI caturatAnA pratApe meM pitAjIne rAjI rAjI karI dIdhA. kaLAcAya sAthenI
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ ripudAraNa ane zilarAja 31 takarAranI vAtane havAmAM phagAvI dIdhI muzkelIthI prApta thAya evI svataMtratA prApta thaI. AvI kuzaLatA te kayAMthI zIkhyo? mRSAvAde jaNAvyuM sAMbhaLa. "rAjasacitta" nagaranA "rAgakezarI mahArAjAne "mUDhatA nAmanA mahArANI che. emane "mAyA" nAmanI putrI che. e mAyA sAthe mAro paricaya thayo. amArI paraspara prIta thaI. amArI mamatA ghaNI vadhI gaI ane meM eNane priya bahena tarIke svIkArI. e bahenanA ucca zikSaNanA pratApe mArAmAM AvI kauzalyazakti prApta thaI che. e mAyAne mArA upara ghaNe ja prema che. mAro viraha e sahana karI zakatI nathI. huM jyAM jAuM tyAM sAthe ja Ave. mArA zarIramAM gupta paNe sadA rahetI hoya che. meM kahyuM, mitra! mAya bahenanA mane paNa darzana karAva. avasara Ave jarUra darzana karAvIza. ema mRSAvAde kahyuM. tyAra bAda vezyAonA paNyAgAramAM, dArUnA pIThAmAM, ghatakAronA vRtagRhamAM svataMtra rIte AvajA karavA lAgyuM. mArA durguNe paNa vadhatAM cAlyAM. ghaTavAne saMbhava nA rahyo. vaLI mRSAvAdanA jore nagarajanamAM evuM juThANuM phelAvyuM ke huM sArI rIte kaLAbhyAsa karuM chuM. kaLAomAM niSNAta banI rahyo . mAro badhe samaya vidyAnA vyAsaMgamAM ja vIte che. pUpitAzrIne paNa mukha dekhADavuM baMdha karyuM. A rIte barobara bAra varSa pasAra karyo.
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 upamiti kyA sAroddhAra mRSAvAdathI janavAyakA phelAvI ke kumAra sarva kaLAomAM pravINa banyA che. dareka kaLAo hastagata karI lIdhI che. A janavAyakA deza dezAntaromAM paNa phelAI gaI. anukrame kAmadevanuM svAgata karatA vananA AMgaNe mAre praveza thayo.
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa bIjuM narasuMdarI "zekharapura" nAmanuM nagara hatuM. zrI narakezarI" mahArAjAnI vijayapatAkA pharakatI hatI. zrI "vasundharA" nAme mahArANI hatA, emane navanItanA pujasamI "narasuMdarI putrIratna hatuM. kaLAone zreSTha abhyAsa karI yauvananA AMgaNAmAM paga mULe tyAre narasuMdarIe pratijJA karI ke "je rAjakumAra kaLAeAmAM mArA karatAM vadhu zreSTha sAbita thaze, e puNya purUSanI jIvanasahacarI banIza. e mArI manokAmanA pUrNa nahi thAya te jIvanaparyata kaumAryavratanuM pAlana karIza." mAta tAtanA khyAlamAM A pratijJAnI vAta AvI tyAre ee ghaNuM ciMtita banI gayA. putrInI samakakSAe kaLA abhyAsamAM keI kumAra AvI zake tema nathI te enA karatAM vadhu kuzaLa kyAMthI hoI zake? putrInI kaThera pratijJA kema purI thaze? "vidyA abhyAsamAM ghaNe praguNa chuM' e janavAyakA zrI narakezarI nRpatinA sAMbhaLavAmAM AvI. emanA manamAM vicAra AvyuM ke mArI ketakI jevI kanyA mATe zrI vipudAraNe rAjakumAra kadAca sugya haze.
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA saddhAra zrI naravAhana rAjA ugna vaMzanA uttama rAjavI che. bhAgyadevatAnI prasannatA heya teja emanA sAthe saMbaMdha saMbhavI zake. ripuTTAraNakumAra viziSTa vidyAsaMpanna haze te ApaNI AzA phalIbhUta thaze. mArI guNavatI kanyAne laIne siddhArtha pura nagare jauM ane kumAranI parIkSA karI narasuMdarInA maMgaLa lagna karAvI dauM. jethI mane mAnasika zAMti thAya. siddhArthapuramAM Agamana ane riphadAraNane phajetA: zubha divase caturaMga sainya sAthe vahAlaseI putrIne sAthe laI zrI narakezarI rAjAe prayANa karyuM ane kamekame siddhArthapuranA udyAnamAM AvI pahoMcyA. mArA pitAjI zrI naravAhana rAjAne emaNe pitAnA AvavAnA samAcAra dUta dvArA jaNAvyA. pitAjI saMdeza sAMbhaLIne khuba khuzI thayA. rAjAzAhI dabadabA pUrvaka emanuM sanmAna umaLakA bhera karavAmAM AvyuM. aneka vadhAmaNuM ane dhavaLa maMgaLa gIta sAthe nagarapraveza karAvI uttama rAjakIya mahelamAM utAre ApavAmAM AvyuM. ubhaya vaDilee vicAra vimarza karI jAhera ugheSaNa karAvI ke "zrI vipudAraNanA kaLA abhyAsanI zrI narasuMdarI parIkSA lenAra che ane parIkSAmAM kumArazrI uttIrNa thaze eTale zrI narasuMdarI pitAnA kemaLa karapala dvArA kumAranA kaMThamAM varamALA paherAvaze. nagaranA bahAranA bhAganI vizALa bhUmi upara mahAmaMDapa
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ narasuMdarI 35 bAMdhavAmAM AvyuM. rAjyanI mahattA pramANe vijA, patAkA, kabAna ane rezamI duSyonA daravAjAonI racanA thaI. rAjAzrInA besavAnA Asane, sAmaMtava, mahAmaMtrI, senApati, nagarazeTha, guptipAla vigerenA paNa Asane gyatA pramANe goThavavAmAM AvyA. kaLAcArya zrI mahAmatine paNa AmaMtraNa ApavAmAM AveluM. emane mATe paNa eka vibhAga rAkhavAmAM Avela. niyata divase sabhAmaMDapamAM rAjAe, adhikArI varga, nagaranA vaDA nAgarIke, sAmAnya nAgarIke, nArIo upasthita thayAM. zrI kaLAcArya mahAmati paNa samayasara pitAnA vidyAthI rAjakumAranI sAthe AvI pitAnuM sthAna saMbhALyuM. huM paNa mArA mitra puNyadaya zailarAja ane mRSAvAda sAthe sabhAmaMDapamAM Avyo ane niyata karelA pitAjInA samIpanA Asane besI gaye. mAre pUrA mitra puNyadaya mArA asatya AcAra vicAra ane abhimAnanA kAraNe ghaNe nArAja rahete hate. mArI ciMtAnA kAraNe e dubaLa, zyAma, nisteja ane maMdaprabhAvI banI gayuM hatuM. pU. pitAjIe kaLAcAryane saMketa karI pitAnI bAjumAM bolAvyA ane zrI narakezarI rAjAnA padhAravAnuM kAraNa jaNAvyuM. kumArI zrI narasuMdarInI pratijJA ane mArI parIkSAnI vAta paNa jaNAvI dIdhI.
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ upiita kathA sAroddhAra narasuMdarI mane varaze e vAta sAMbhaLI mArI chAtI gaja gaja phUlI gaI. mukha upara smitanI rekhAo upasI gaI. sohAmaNI sa dhyAnA AkAzamAM huM AzAbhera uDDayana karavA lAgyA. 36 kaLAcAryanA manamAM hAsya AvyuM, chatAM mukhanI mudrAmAM parAvartana na thavA dIdhuM. ee samajatA hatAM ke parIkSAmAM kumAranI pAkaLatA pragaTa thaze. divase AkAzanA madhyabhAgamAM dekhAtA caMdra jevA A phIkA thai jaze. zrI narakezarI mahArAjA ga bhIratA pUrvaka A sabhA maDapamAM pravezyA. pitAjIe emanuM hRdayapUrvaka sanmAna karyu" ane peAtAnA pAsenA sukhAsana upara birAjamAna thavA vinati karI. eTalAmAM peAtAnI samavayaskA seAhAmaNI sakhI samuhuthI parivarelI, rUpa saudaryathI apsarAone zaramAvatI, vezabhUSAnA ceAgya paridhAnathI adbhutatAne varelI, vilAsIenA manane masta banAvatI, haMsa jevI madatie cAlatI narasuMdarIe sabhAmAM praveza karyAM. sabhAmAM tadna nIravatA chavAi gai. sau e caMdravadanAne jovAmAM taddIna banI gayA. namaNI narasuMdarIne nihALatAM mArA nayanayugala nAcI uThayAM, haiyuM gelamAM AvI gayuM. zailarAje paNa harSI vyakta karyAM. stabdhacitta lepane vakSasthaLa upara kharAkhara lagADyo. lepanA prabhAve mArA mAnasa sarAvara tara`gAvalI uThI. eha ! mArA vinA kace| mAnavI A mRgAkSInA karagrahaNanI ceAgyatA dharAve che ? zrI ratidevI kAmadeva vinA khIje zAle kharA ?
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ narasuMdarI 37. narasuMdarIe pUjya tAtapAdanA caraNakamaLamAM namaskAra karyA. enA namaskAramAM paNa apUrva kAmaNa mane dekhAtuM hatuM. | zrI narakezarI rAjAe kahyuM, vase! ahIM besa. tuM nirbhayatAthI je prazno pUchavA hoya te zrI vipudAraNa rAjakumArane pUchI zake che. e tane ghaNuM suMdara saMtoSakAraka samAdhAna Apaze ane tArI pratijJA pUrNa karaze. namratA ane saralatAnI mUrti narasuMdarIe jaNAvyuM. tAtapAda! Apa sau vaDilenI samakSa prazno karavA e mAre mATe ucita na gaNAya. eTale svayaM Aryaputra dareka kaLAenA nAma jaNAve ane enuM TuMka vivecana kare. mane emAM keI vibhAga upara pUchavA jevuM jaNAze tyAM pUchIza ane e praznanuM samAdhAna rAjakumArazrI Ape. AvA umadA uttarathI sau vaDile khUba khuza thayA. sabhA narasuMdarInA vinaya ane aucitya upara AnaMdita banI. mArA pitAjIe mArA bhaNuM joyuM ane belyA. ripudAraNa! rAjakumArInI vAta ghaNuM AvakAra ApavA jevI che. te dareka kaLAonA nAma jaNAvavA sAthe enA upara TuMku ane pramANasaranuM vivecana karate jA, jethI rAja kumArInI antaraAzA pUrNatAne pAme. amane saune prasannatA thAya. kuLanI yaza-prabhA vadhu nirmaLa ane digaMta vyApI bane. tArI jayapatAkA laherAvA lAge. tArA guNanI gAthA gavAya. tArAmAM kevuM ucca keTInuM jJAna che e paNa jagata svayaM joI le.
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA sArAhAra pitAjInuM A saMbhASaNa sAMbhaLI mArI te bhAre paristhiti vikaTa khanI gaI. kaLAonuM vivecana tA dUra rahyuM, are ! enA nAme paNa mastakamAMthI sarakI gayA. haiyuM thaDa thaDa thaDakavA lAgyuM. zarIramAMthI prasvedanI dhArA vahevA lAgI. hAthapaga tharathara thatharavA lAgyA. AMkhA akaracakara thavA lAgI. evA atizaya kSela thaI gayA ke mArA mukhamAMthI eka khela mahAra na AvyeA. jIbha tALave coTI gaI. kaLAcAya sAthe pitAnA dhImA vArtAlApa ; 38 mArI AvI sthiti joi pU. pitAjI vimAsaNamAM paDI gayA. mukha upara zyAma rekhAe chavAI gaI. kaLAcAryanA mukha tarapha joI dhImethI kahyuM. are! A kumArane zuM thayuM ? kaLAcArya--kumArane gabharAmaNa thaI che. khIjuM kAMI kAraNa jaNAtuM nathI. kSeAlanA A lakSaNA che. naravAhana--A vakhate AAbha thavAnuM zuM prayeAjana ? kaLAcAya --kaLAonA viSayamAM kumArazrIne kAMi jJAna nathI. ze| uttara ApavA ? e muMjhavaNa anubhave che. ane enA pariNAme A kSeAbha utpanna thayA che. naravAhana--kumAramAM ajJAna kema saMbhave ? e dareka kaLAomAM suMdara niSNAta banyA che ne ? A veLA kaLAcAryanA mAnasapaTala upara mArA asabhya ane uddhatAI bharyAM vanA aMkita thayA. avinaya, asatyabhASaNa, jUThA ArA smRtimAM AvyA eTale sAdhAraNa Aveza
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ narasuMdarI 39. AvI gayuM ane jorathI bolI uThyA ke kumArane te zailarAja ane mRSAvAdanI ja kaLAone abhyAsa che. emAM ja niSNAta che. bIjuM kAMI e zIkhyo nathI. naravAhana-A vaLI kaI kaLA che? kaLAcArya-avinaya kare, asatya bolavuM, beTA ALa ApavA, abhimAna dharavuM e ja enI caturAI che. emAM ja pAvara ane agresara che. e sivAyanI kaLAonA nAma paNa e jANa nahi hoya pachI vivecana te A kayAMthI karavAnuM hatuM? naravAhana-Ama kema banyuM? - kaLAcArya-amAre Apane A viSayamAM zuM kahevuM ? kumAranA kuvartananI kathA karI zakAya tevI nathI. Apane manaH saMtApa thAya eTalA khAtara ame kaI kahyuM nathI. kumAranI raheNI kaheNuM kehAelA kutarA jevI che. enI durdazAne citAra ApatAM amArI vANuM buThThI thaI jAya che. naravAhana-je banyuM hoya te amane kahI saMbhaLAve. he Arya ! e kahevAmAM mAre bhaya na rAkhaze. huM Apane kahuM chuM eTale Ape saMzaya rAkhavAne nathI. yathArtha jaNAve. kaLAcarya-rAjan ! kumAra zALAmAM dAkhala thaye e agAuthI enAmAM abhimAna te hatuM ja. te divase divase zveta kaDhanI jema vyApaka banatuM gayuM. vAraMvAra mAruM apamAna karate. tiraskAra ane uddhatAI e ene AnaMda hate. apazabda bolavA e ramuja hatI. ame ene uddhatAI bharyA
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA saddhAra vartanathI aTakAvavA asamartha hatA. hitalAgaNIthI kAMI kahevAmAM AvatuM te naphaphaTA uttara ApatA. mArA Asana upara besI javuM ane anya kumAra vidyArthIone raMjADavA e enI khAsIyata hatI. naravAhana-Arya ! Apa kumAranA vartanane jANatA hatA, enA abhyAsa vize paNa Apane khyAla hatuM, te zA mATe kulakSaNA kumArane parIkSA mATe sabhAmaMDapamAM laI padhAryA? kaLAcArya-naranAtha ! huM kumArane laI sabhAmAM Avyo nathI. mArA tyAMthI kumArane nikaLyAne bAra varSanA vahANuM vItI gayA che. ApanA AmaMtraNathI huM mArI zALAthI A chuM. kumAra bIjA keI ThekANethI AvyuM che. e kyAMthI ahIM upasthita thaye e amArI jANamAM paNa nathI. naravAhana-Arya ? ApanA vidyAgrahane taje kumArane bAra varasa thayAM? bAra varSa kayAM rahyo? ATalA varSa hemakuzaLa enA gayA ane hAlamAM ja zA mATe apamAnita thavAne avasara Avyo ? kaLAcArya-kumArane aMtaraMga pradezane puNyodaya nAmane mitra hatuM. e mitranA prabhAvathI sukha, saMpatti, AbAdI ane saubhAgya prApta thatAM hatA. naravAhana-hAlamAM e puNyadaya kayAM che? kaLAcArya-kumAranI pAse ja hAjara che. paraMtu asabhyavananA kAraNe e durbala, nisteja ane sattva vihUNe banI gayA che. ethI A Apatti TALavA jevuM enuM baLa jaNAtuM nathI.
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ narasuMdarI naravAhana-arere ! A kulAMgA2 kumAre mahAsabhAmAM amane zaramIMdA banAvyA. sArA khAnadAna purUSanI vacce kIrti kalaMkita karI. amAre uMcu mukha kema karavuM? e prabhu ! lokaniMdA ane vyAdhi : | mArA pitAjInuM mukhAraviMda lajajAvana banI gayuM. zyAma rekhAo upasI gaI. kaLAcArya ane pitAjInA dhIrA vArtAlApane bhAva loke kaLI gayA. huM abhaNa ane gamAra chuM e vAta sau jANe gayA. mUkhaziromaNi tarIke mane saue vadhAvI lIdhA. ziziranA AkharamAM kharI paDelA vRkSenA phikA sukA pAMdaDA jevA mArA svajanenA mukha banI gayA. adhikArI vargamAM glAni upajI. nagaranA sujJa purUSone Azcarya upanyuM. yuvaka vargamAM kutuhala ane hAsya pharI vaLyuM. nirmaLanayanA narasuMdarI vilakhI banI gaI. zrI narakezarI rAjAne ghaNI navAI thaI. mArI dazA ghaNuM vicitra banI gaI. mane hatuM ke pitAjI baLapUrvaka belAvavA prayatna karaze. sabhAjane paNa dhAratA hatA ke zrI mahArAjA kumArane vivecana karavA AjJA pharamAvaze. AvA vicArathI mAre bhaya khUba vadhI gaye. hRdayanA dhabakArAnI saMkhyA ghaNuM vadhI gaI. jJAnataMtu kArya karatA baMdha thavA lAgyA. kSaNavAramAM mRtyunI AgAhI ApatI mUcha AvI ane pAMkha kapAelA paMkhInI jema dharaNuM para dhaba karate huM DhaLI paDyo. are putra tane zuM thayuM? are beTA tane zuM thayuM?"
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA sAroddhAra ema pikAra karatI mArA mAtAjI vimalamAlatI deDI AvyA ane mArA zarIre vaLagI paDyA. samaya joI pitAjIe sabhAne uddezI jaNAvyuM "mArA snehI sajajane ! Aje kumArazrInuM zarIra asvastha che. ene acAnaka keI vyAdhie gherI lIdhuM che. eTale parikSAnuM kArya AgaLa upara rAkhavAmAM Ave che. Apa sau atra padhAryA e badala dhanyavAda ApuM chuM ane Apa sau samAnabhera jaI zake che" ema jaNAvI sabhA visarjana karavAmAM AvI. pitAjInI AjJA thatAM sau vikharAya gayA. nagaranA cauTe ane cere, khUNe khAMcare ane jAheramAM badhe ja eka ja vAta bolAvA lAgI. vAha kumAranuM pAMDitya? vAha enI bolavAnI chaTA ? kharI parIkSA thaI ! ApaNA rAjAnA kuMvara jevuM keNu bhaNeluM haze ? Aja sudhI saune ThIka mUrakha banAvyA. jabare nikaLyo mALo. A rIte khullaMkhullA belatA, peTa pakaDIne hasatA ane ati khUzI thatA hatA. lajajALapaNe pitAjIe narakesarI mahArAjA ane kaLAcAryane vidAya ApI. narakezarI pitAnA AvAse gayA ane kaLAcArya pitAnI zALAe padhAryA. narakezarI rAjAe vicAra karyo ke je parIkSA karavAnI hatI te thaI gaI. kumAramAM kAMI kauvata kaLayuM nahi. enI kIrti je sAMbhaLI te mRgajala jevI banAvaTI hatI. ApaNe vadhu rokANa karavuM te ucita nathI, AvatI kAle ja prayANa karI jaIzuM.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ narasuMdarI sabhA vikharAI gaI, narakezarI rAjA ane kaLAcArya paNa cAlyA gayA. sabhAmaMDapa mAnava rahita banyuM eTale mAro bhaya haLave banyo ane dhIre dhIre svasthatA AvI. vAghAta karatA paNa vadhu AghAta pitAjInA hadaya upara lAgyo. sinyamAM ghavAelA taDaphaDatA sainIkanI jema bAkIne divasa pUro karyo. mane vyathA emanA aMtarane valovI rahI hatI. vyathAnI ugratA ghaNu sateja hatI. sAMjanI rAjya kArebArInI sabhA paNa bharavAmAM na AvI. vyathita hRdaye pitAjI zayanakhaMDamAM AvI zayyA upara peDhI gayA, rAta vIte jAya che paNa uMgha AvatI nathI. divasanI ghaTanA emanA aMtarane ketarI nAkhyA kare che. sukemala zA paNa Aje dAhaka jaNAtI hatI. narasuMdarI sAthe lagna: mArA junA gaThIyA mitra puNyadayane thayuM ke bharasabhAmAM kumAranI AbarUnA kAMkarA karyA te ThIka na karyuM, e bicArAne nAhakane meM DheDaphajeta karAvyuM. - je ke A ripadAraNa AvI suzIla ane suDoLa sukanyA meLavavAnI yogyatA dharAvatuM nathI. mAnasarovaranI vasanArI ane khetIne cAre caranArI veta haMsalI bAvaLa para vasatA kRSNavarNa kAkane zobhe nahi, chatAM kumAranA apayazane aTakAvavA kumArI sAthe lagna te karAvI dauM. mArA pitAjIne rAtrInA aMtima pahore saheja nidrA
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti sthA saddhAra * AvI. puNyadaye divya tapurUSanuM rUpa laI svapnamAM darzana ApyA. he rAjan ! jAge che ke uMghe che ? ema prazna karyo. "jAguM chuM.pitAjIe utara Ape. tuM ciMtA tajI haLave bana, huM narakezarI mahArAjAnI sulakSavaMtI sukanyA tArA putrane apAvIza. e kanyA tArA putra sAthe ja lagnagraMthIthI joDAze, gabharAIza mA. ema puNyAdaye AzvAsana bharyA zabdathI pitAjIne dilAse Ape. ApanI mahAkRpa" e rIte upakArI pitAjIe upakAra mAnya ane divya tapurUSa adazya banI gaye. prAtaHkALanI uSAe pitAnA kIraNa pAtharyA ane maMgaLa pAThake sUryodayanA AgamananI tayArI jaNAvatuM madhura kAvya lalakAryuM. pitAne prabhAva hIna thavAthI udAsa banelA zrI sUrya astAcala bhaNI vidAya lIdhI hatI, te potAnA teja ane prakAzanI saMpatti meLavI pharI pUrvakAzanA gaganamAM AvI rahyAM che." maMgaLa pAThakanI maMgaLa vANI ane puNyadaye ApelA maMgaLa svapnane kAraNe pitAjIne vicAra Avyo ke Aje keI manavAMchita vastunI prApti thavI joIe. maMgaLa vANuM ane madhura svapnathI pitAjI ghaNA pramudita banI gayA. prAtaH kriyAo karatAM emanAmAM vyagratA ke udAsInatA na hatI. bIjI tarapha bhalA puNyadaye narakezarI mahArAjAnA aMtaHkaraNamAM preraNA utpanna karI, e vicAravA lAgyA. te
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ narasu darI 45 HH mArA ahIMnA AgamananuM kAraNa bIjA rAjyAmAM paNa khUkha jAhera banI gayuM che. zrI naravAhana rAjA viziSTa kATinA udAra, yazasvI ane sanmAnanIya vyakti che. huM mArI putrIne ApyA vinA pAche! vaLIza tA mArA ane naravAhana rAjAnA kuTu'khamAM zaramajanaka bInA lekhAze. e karatAM narasuMdarInA lagna karAvIne jau te e ghaNuM suceAgya lekhAze." zrI narakezarI mahArAjAe narasuMdarIne melAvI ane peAtAnI IcchA jaNAvI badhI vAtAthI mAhitagAra karI. puNyAdaye ene preraNA karI ke tAre ripudAraNu sAthe lagna karavA joie. ethI ubhaya rAjavI kuLAnuM sanmAna jaLavAze ane tArA pitAnI AjJA uThAvavAnA tane lAbha maLaze eTale eNIe paNa sahu samati ApI. zrI narakezarI mahArAjA mArA pitAjInI pAse AvyA ane jaNAvyuM. huM rAjan ! huM mArI vahAlaseAI kanyA ApanA putrane ApuM chuM. parIkSAnI agni parIkSA karavI cAgya nathI, e vAtane tilAMjali Ape. vaLI jo lagna nahi thAya tA adhama vyaktio mATe niMdyAnuM mATu' kAraNa maLaze. eTale badhA vicArAne paDatA mUkI kumAra-kumArInA vidhipUrvaka lagna karI kakunA tilaka karIe. Apa svIkAra kare. pitAjIe A vAta saharSa svIkArI. tarataja joSI khAlAvyA. najIkanA zubha divase ja lagnAtsava karI ame ne paraNAvyA.
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA sAradvAra dAmpatya jIvana ; pitAnI keLa jevI ke maLa kanyA paraNAvI zrI narakesarI rAjA pitAnA nagara bhaNe ravAnA thayA. pitAjIe amane AlIzAna AvAsa rahevA Ape. e AvAsamAM AnaMda pramoda karatA cakavAka cakravAkInI jema divase jatA hatA. sUrya kayAre ugate ane kayAre Athamate ene paNa amene khyAla na Avata. puNyadayanA pratApe amArI parasparanI prIti jala-mIna jevI banI gaI. eka vinA bIjAne jarA paNa cAlatuM nahi. be zarIra ane eka AtmA je amAre gADha saMbaMdha thaI gaye. kSaNane viga amane AkAra lAgate. AnaMdanA hiloLe hiMcatA ane sukha sAhyabImAM mahAlatAM amane joI zailarAja ane mRSAvAda reSe bharANA. amArA saubhAgya sukhanI emane IrSA thaI AvI. amAre AnaMda e sAMkhI na zakayA. IrSAnI AgathI baLatA bane bhegA maLI vicAra karavA lAgyA ke kumAra ane kumArIne viga kema thAya? emAM jhagaDAnI cInagArI kema mUkI zakAya ? eka bIjA abelA kema le? chUTA kema paDe ? zailarAje mRSAvAdane pAne caDAvya. are mRSAvAda ! tuM eka kAma karIza? mRSAvAde kahyuM tame nA kahevAya? zuM che e kAya?
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ narasuMdarI 47 zilarAje jaNAvyuM, tuM ekavAra kumArIkAnA hRdayamAM bhedanIti ubhI kara. narasuMdarInuM mana uMcu thAya evA prayAsa karI je. pachI joyuM jaze. mitra zaila! tAre A viSayamAM mane pAne caDAvavAnI jarUra nathI. tArA caDAvavAthI huM karuM ema na mAnIza. paNa kumArInA hRdayamAM kumAra pratye aNagamo thAya e peMtare thayo ja mAnI le. mAruM sAmarthya tuM eka vAra joi le. A pramANe amArA viraha karAvavAnI pAzavI yojanA ghaDI kADhI, bane mitre vikhuTA paDyA. ahaMkAranI ADamAM: - urvazI ane raMbhAnA rUpane jhAMkhuM pADanAra, rUpa ane saudaryathI chalakatuM nArI ratna sadabhAgya prApta thayuM, eTale mane vicAra taraMge AvavA lAgyA ke huM vizvamAM ghaNe ja bhAgyazALI vyaktI chuM. dhanyavAdane pAtra chuM. je huM puNyavAna na hota te AvuM sahAgaNa supuSpa jevuM nArIratna mane kayAMthI prApta thAta ? | devAMganA jevI priyatamAnI prAptithI mAre ahaMkAra khIlI uThaze. devone namavAnuM banatuM nathI. vaDilone vaMdanA karate nathI. baMdhuo sAthe saMbaMdha jALavatuM nathI. parivAra upara prema batAvatuM nathI. nokara sAthe namratA jarA paNa rAkhate nathI. loka samuhanI lajajA mane naDatI nathI. carAcara vizvanI jarAya darakAra nathI. huM sarvathA beparavA banI gaye.
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 upamiti kathA sArAddhAra leAkavAtA : mArA ahaMkArabharyo vanathI leAka samuha nArAja hatA. mArA prati kAryanI jarAe mamatA na hatI. eTale bhegA maLI vAtA karatA. are ! A vidhAtAnI vicitratA kevI ? kayAM mUkhaziAmaNi kumAra ane kAM guNavatI narasuMdarI ? kAka kaMThe meAtInI mALA jevuM banyuM che. gabharAja upara seAhAmaNI khADI mUkavA jevuM banyuM che. re ! nirdaya daiva ! zuM tArI akaLakaLA ? pahelAMthI ja kumAramAM abhimAna bharyuM" paDyu' hatuM. emAM vaLI A nirmaLa nArIratna lAdhyuM. eTale abhimAna era taraMge caDayuM. vAMdarAnI jAta capaLa ane kUdAkUda karanArI ane emAM bhamarAe nAka upara Da`kha coTADayA. pachI jue enI capaLatA. narasuMdarInA milanathI kumArane abhimAnanA kepha vadhu vadhI gayA che. mAnasarAvaranA meAtInA cArA caranArI huM salI ka za kaMDA kAgaLAne na zobhe, vanarAjInA lIlA patra phaLane AroganArI hAthaNI vaizAkha mAsamAM masta thanArA gabhane na zAle, tema niLanayanA A narasuMdarI naragabha kumArane na zele. A yugala ghaNuM ja kaDha`gu che. raMgamAM bhaMga : namratApuMja narasuMdarInuM nArIhRdaya nima LatAthI nItaratuM hatuM. kapaTanA kAdava jarApaNa na hatA. Azaya paNa svaccha sphaTika same hatA. eNIne patidevanA premanI parIkSA karavA mana thayuM. sahajabhAve prazna karyAM.
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ narasuMdarI Aryaputra! pUjya pitAjIe Apane sabhAmAM kaLAonA vivecana mATe jaNAveluM e vakhate ApanA zarIramAM acAnaka asvasthatA kema thaI gaI ? Apa kema kAMI bolyA nahi? Apa ekadama mUcchita thaI kema DhaLI paDyA? mRSAvAda AvA sonerI samayanI rAha joI rahyo hate. gazakti dvArA eNe mArA mukhamAM praveza karyo. mane e khyAla paNa na Avyo. mRSAvAdanI preraNAthI meM kahyuM, priye! tane e vakhate zuM jaNAyuM? te zuM anumAna karyuM? narasuMdarI - Aryaputra! e veLA mArA manamAM thayuM ke zuM sAceja kumArazrI asvastha banyA ke pachI kaLAonA abhyAsanA abhAve A dazA thaI. huM kAMI nirNayAtmaka nizcaya karI nA zakI. ripudAraNu-vahAlI ! tAre evI mRSA kalpanA karavAnI jarUra nathI. huM dareka kaLAomAM prabhutva prApta karI cUkyo chuM. e vakhate zarIra paNa asvastha banyuM na hatuM. mAta-pitAe mithyA mehathI vinA kAraNe dhAMdhala macAvyuM. rajamAMthI gaja karI nAkhyuM. e joI huM dhIraja dharI manapaNe besI rahyo. 1 kapaTanA mizraNavALe mAre uttara sAMbhaLI zANa kumArI kaLI gaI ke A Aryaputra mithyA abhimAnI che, asatyavAdI ane kapaTa parAyaNa che, hadayanA dhIThA jaNAya che. priyatamAe pharI pUchayuM, Aryaputra! Apa mane kaLAonA nAma gaNAvI e upara vivecana saMbhaLAvI mArA hRdayane
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 satASa ApeA. ApanA pavitra mukhathI huM kaLAe AturatA pUrvaka sAMbhaLavA icchu chu. upamiti kathA sAroddhAra A << zailarAja paNa samayanI zeAdhamAM hatA. A lAga joI eNe ceAgazaktithI mArA zarIramAM praveza karyAM. mArI vizALa chAtI upara stabdhacitta " lepanuM khUba vilepana karavAmAM AvyuM. lepanA tIvra prabhAva patharAye. mArUM hRdaya pASANu jevuM kaThAra khanI gayuM. are ! A duSTA mane prazna pUche che ? paDitAInA abhimAnathI mane hase che ? AvI kulaTA patnInuM mAre zuM prayeAjana ? meM tADukIne kahyuM, ahAra nikaLI jA. sAthe rahevuM na geAThe. mAM mAre nathI jovuM. are raDe ! mArA A mahelamAMthI tArA jevI bhaNelIne mArA jevA mUkha cAla, A mahela cheADI dUra jA. tArUM vinA avasare thayelA mArA kaTu kApAvezane joi himapAtathI maLIne zyAma banelI kramaLInInI jema zyAma ane tejavihIna banI gai. peAtAnuM mukha pAlavanA cheDAthI chUpAvI dIdhuM. azrudhArA vahAvatI ane zarIre dhrujatI mArA mahelamAMthI ahAra nIkaLI mAtAjInA mahela tarapha cAlI gai. mArI chAtI uparanA lepa sUkAI gayA eTale mArUM aMtaHkaNu kAMIka kUNuM banyuM. mane mArI vartaNUMka mATe pazcAttApa thavA lAgyA. mArA upara atisneha dharanArI ane priyatama mAnI devanI jema pUjA karanArI priyatamAnA A rIte dhRSTatApUrvaka tiraskAra karyo te sArUM na karyuM.
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ narasuMdarI narasuMdarI upara mane pharI rAga vaLe. mane enA madhura saMbhAraNuM yAda AvavA lAgyA. mArI mUrkhatA upara mane ghaNu utpanna thaI. hRdaya duHkhathI ubharAvA lAgyuM. kAmadeve paNa mane pitAnA bANathI vIMdhI nAkhyo. ciMtAtura rIte zayanakhaMDamAM zayyA para DhaLI gaye. mAtA vimalamAlatInI samajAvaTa : sukomaLa palaMga mane agnidAha je jaNAtuM hatuM. mArA zvAsa dIrgha ane uSNa nIkaLatA hatA. zayyAmAM ALoTate hatuM, tyAM udAsavadane mAtA vimalamAlatI AvI pahoMcyA. mAtAjIne meM ucita viveka paNa na jALavyuM. mAtAjIe pitAnI meLe ja Asana laI beThaka lIdhI. huM paNa mArA manabhAvene saMtADI DAhyA je banI palaMgamAM ja paDyo rahyo, jANe huM kAMI jANatuM nathI. mAtAjIe namra svare kahyuM. vatsa! vinayazIlA vanitAne AvI rIte dhUtkArI na mUkAya. e te kulanI jyota che, kuladIpikA che, enI sAthe AvuM uddhata AcaraNa kare te zebhe kharuM? beTA ! sAmAnya prasaMgamAM Ave kedha kare na ghaTe. ahIMthI gayA pachI e kulIna patnInI zI hAlata thaI e jANe che? meM kahyuMH mAtAjI saMbhaLAve. mAtAe kahyuM beTA ! jyAre e mAre tyAM AvI tyAre enI veNunA vALa vikharAI gAla upara patharAI gayA hatA.
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ para upamiti sthA sAradvAra hRdayanA tApathI enuM hRdaya dhagadhagatuM hatuM. mukhanI kAMti adazya banI gaI hatI. te ahIMthI AvIne mArA pagamAM mUkI paDI. meM pUchyuM: vatsa! A zuM? eNIe uttara Ape mAtAjI ! Aje mane dAhajavara thaye che, bIjuM kAMI nathI. enI pIDAthI pIDAI rahI chuM. ApanI kRpAthI sAruM che. zuddha ane zItaLa pavana AvatuM hatuM tyAM enA palaMganI goThavaNa karI zIpacAra cAlu karyA. gulAbajaLa-caMdana vigerenA vilepana karyA. ghanasAra ane navasAranA praga paNa karyA. chatAM paNa vyAdhanA bANathI viMdhAelI haraNanI ane uSNu pASANa upara taraphaDatI mAchalInI jema ene jarAya zAtvanA maLatI na hatI. amAro eka upAya sArthaka na nivaDyo. meM pUchayuM: beTA hAlamAM tene dAhavara kema thaI AvyA ? eNIe kAMI paNa uttara na ApatAM mAtra sUko dIrgha nisAso mUka. mane thayuM ke jarUra AnA mane duHkhanuM kAMI kAraNa banyuM haze. e vinA ociMte ane akALe dAhavara saMbhave nahi. paratu lajajALu guNanA lIdhe A kulavatI kulavadhu kAMI kahetI nathI. .
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ narasudUrI pa me' eNIne ghaNA Agraha karyAM. mArA zapatha ApyA eTale Akhare satya ghaTanA mane jaNAvI. meM kahyuM: 'beTA ! tuM zAMta thA. ciMtA na karIza. mArA putrane samajAvI tArA prati premabharI rIte vartavA jaNAvI iza. paNa puNyavatI ! zuM tane e khyAla nathI ke mAza putra siMha jevA mahAabhimAnI che. kAinI paNa sAmAnya vAtane paNa sahana karI zakatA nathI. keAInA haLavA AkSepane jIravI jANutA nathI. tuM putranA svabhAva ane hRdayane kharAkhara eLakhI le. tAre enAthI pratikULa na kheAlavuM ane na vavuM. deva jevA mAnI pUjA karI prasanna rAkhavA prayatna karave. mArA tane AzIrvAda che ke patiovA matha ". 66 he putra! mArA AzvAsananA zabdo sAMbhaLI dInavadanA ghaNI Sita thaI. amRtathI siMcAelI velaDI jema khIlI uThe ema enuM hRdaya khIlI uThayuM. mArA caraNeAmAM mAthu mUkI dai khAlI hai mAtAjI ! abhAgaNI mArA upara Ape mahAn upakAra karyo che. ApanA jeTalA ovAraNAM lauM eTalA ochAM che. Apa A putra pAse jAo ane emanuM mana manAvI rIsAmAM dUra karAvI do. mAre emanI sAthe ekavAra meLa karAvI Ape. huM pharIthI e aprasanna mane ene prayatna karIza nahi.
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa4 upamiti kathA sAroddhAra kadalikA dAsIne enI mAvajatamAM mUkI huM tane manAvavA AvI chuM. tuM zAnta thA. tArA AvezathI e maraNatela dazAne anubhave che. tArI prasannatA e ene mATe saMjIvinI che. e sarala Azaya che. praNayathI ke pramAdathI tArA pratye aparAdha thaye heya te paNa tAre kSamA ApavI joIe. enA najIvA aparAdhane yAda karIne tevuM vartana na dAkhavavuM joIe. mAtAjIne pAdaprahAra : mAtAjInI vAta sAMbhaLI mAruM hRdaya gaLagaLuM banI gayuM. mArA akArya mATe mane duHkha thayuM. priyatamAnI upara pharIne rAga jAgyo. mAtAjInI AjJApAlana karavAne uttara ApavA tayAra thatuM hatuM tyAM zailarAje mArA hRdaya upara stabdhacitta lepa haLave rahI lagAvI dIdho. lepanI asara antaHkaraNa upara thaI. priyatamAne aparAdha najara samakSa taravaravA lAgyuM. tarata ja kedhamAM AvI jaI meM uddhatAIpUrvaka jaNAvI dIdhuM ke, mAre e kaLAvizAradanuM kAma nathI. e pApaNanuM kAma nathI. mAtAjIe kahyuM beTA ! AvuM na bela. zAnta thA ane ekavAra tuM ene kSamA Apa. tArI patnIne aparAdha nathI paNa mAre aparAdha che ema huM mAnI le. A zabda bolatAM mAtAjI mArA caraNomAM DhaLI paDyA. meM kahyuM: "cAlI jA, tAruM paNa mAre kAma nathI. e
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ narasu darI ak duSTAnA pakSa lenAra ane jene me' taraNeADI dvIdhI ene sthAna ApanAra tArUM mukha paNa huM jovA mAgatA nathI. dUra thA." mArA krodha bhabhUkI uThyo, mAtAe karelA upakArA visarI gaye| ane vAtsalyamUrti mAtAnA mastaka upara jorathI lAta mArI. AkA vacanathI apamAna karI kADhI mUkI. mArI zANI mAtA samajI gaI ke A mArA putra abhimAnanuM bAvaluM che. kadAgraha mUke e saMbhavatuM nathI. udAsa varjhane mahelamAM pAchI AvI ane khanelI ghaTanA narasuMdarIne kahI sabhaLAvI. kaDAkA sAthe vAdaLamAMthI paDelI vIjaLI makAnane dharatI para DhALI de tema mArA azrAvya ane hRdayabhedaka vacanA sAMbhaLIne e dharatI para DhaLI paDI. peAtAnuM bhAna gumAvI sUcchita thaI gaI. zItAcAra dvArA enI mUrchA dUra karavAmAM AvI ane karuNu svare vilApa karavA lAgI. eNInA vilApe badhAnA hRdayane kapAvI mUkayAM, sau vilApa karavA lAgyA. dhIraja dharI mAtAe zAttvanA ApatAM jaNuAvyuM: beTA narasuMdarI ! tuM zAMta thA. tArA pati abhimAnathI cakacUra che. e akkaDa ane kASTa jevA jaDa banI gayA che. enuM hRdaya vA karatAM vadhu kaThAra che. vilApa adha kara, viSAda eche. kara, dhaiya ane sAhasanuM avala khana le. eka upAya batAvuM te amalamAM mUkI jo. huM tane
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 upamiti kathA sAridvAra - ekavAra tArA patideva pAse jA ane anukUla karavA prayatna karI je. tArI vinaMtithI kadAca enuM hadaya parivartana thaze. e chatAM enuM hRdayaparivartana na thAya te paNa ApaNane e abharake nahi rahe ke ApaNe prayatna na karI joyA. lokamAM paNa keIne be zabda kahevAnA na rahe. tuM jA, ane tArA nAthane manAva. priyatamAnI prArthanA : mAtAjInI AjJA mAnya karI narasuMdarI dhrujatI dhrujatI mArI pAse AvI. putravadhunA pagale pagale mAtAjI paNa AvyA ane dvAranI ADamAM zAnta banI chUpAI gayA. narasuMdarInuM dhyAna e tarapha na hatuM. priyatamAM AvIne mArA caraNe vaLagI paDI ane ArAdhyadeva samajI vinavavA lAgI. e mArA svAminAtha ! mAro aparAdha kSamA karo. huM aparAdha nahi karuM. he priyatama ! mArI A bhUlane Apa bhUlI jAo. he kAnta ! ekavAra nehanajare nihALo. mArA jIvitezvara ! Apa viNa mAre koNa AdhAra che? e vallabha ! ekavAra kSamA Ape. vahAlA prANanAtha ! A duHkhI abhAgaNa upara mahera dhare. are patideva priyatama ! Apa mahAna che, namaskAra karavA yogya che. e mArA jIvanasAthI! mane mApha kare, mane mApha kare. huM ApanA manane duHkha thAya evuM kArya nahi karuM.
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ narasuMdarI 57 ~~~~~ ~ ~~ komaLa kamaLanA phulanI jema jALavIza. Apa vinA A vizvamAM mAruM koI zaraNa nathI. ApanA vinA huM asahAya ane nirAdhAra banI jaIza. Apa kRpA nahi kare te jala viNa mAchaluM taraphaDIne mRtyu pAme ema huM paNa taraphaDIne maraNane zaraNa thaIza. he prANAdhAra ! kSamA kare, kSamA kare. narasuMdarInA namra vacane sAMbhaLI mAruM hRdaya gadagadita banI gayuM. pUrvanA nehabharyA saMsamaraNe navapallavita thaI gayA. mAruM kaThera hadaya komaLa banI gayuM. madhura zabdothI bolavA prayatna karuM chuM paNa eTalAmAM mitra zailarAja hAjara thaI gayo. priyatamAne tiraskAra : basa khalAsa. zailarAjanI vakra najaranA lIdhe mAruM kamaLa hadaya kaThaNa banI gayuM. sanehanA saMsmaraNe visAre paDI gayA. narasuMdarInI namra vinaMti bhUlI gaye. haDahaDate tiraskAra karI nAkhyo. are pApe ! madhurAM veNu belI mane jALamAM phasAvavA mAge che? tArI mAyAjALamAM phasAI jAuM e mUrkha nathI. cAlI jA duSTa ! mAre tAruM kAma nathI. mIThAM vacane belI te bIjAne chetaravAne prayatna karaje. paNa A ripudAraNa kAce pace nathI ke tArAthI chetarAI jAya. tuM te kaLAemAM kuzaLa che, bhaNela-gaNela che, badhAne chetaravAmAM tuM catura haIza paNa A mUMziromaNi ripudAraNane chetaravA mATe tAre keTalAya bha levA paDaze. cAlI ja mArA mahelamAMthI,
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 upamiti kathA sAroddhAra tArA jevI viduSI mATe huM hAsyane pAtra chuM. gAmaDIye gamAra chuM, tArI sAthe belavAmAM mane zo lAbha? ane AmAM mAruM svAmIpaNuM kayAM che? dUra thA. kaThera ane kaTu vANIne meM patnI upara varasAda varasAvI nAkhe. enuM hadaya pIMkhAI gayuM. pAMkhavihuNe haMsalI jevI enI dazA thaI. zailarAjanI caDavaNIthI na kahevA jevuM kahI huM mauna raho. vanamAM vasatA gI je dhyAnastha banI gayo. gaganagAminI vidyA bhUlI janAra vidyAdharanI jema narasuMdarI kartavyavimUDha banI gaI. mAre zuM karavuM ane kayAM javuM enuM paNa bhAna na rahyuM. priyatamanA tIra jevA tIkSaNa, nirdaya ane marmabhedI vacana sAMbhaLavA ane tiraskRta, apamAnita jIvana jIvavuM e karatAM maraNane zaraNa thavuM zuM khoTuM? A kaThera nirNaya karI dhImA pagale mahelathI bahAra nIkaLI gaI. narasuMdarI zuM kare che ane kayAM jAya che, e jovA mATe huM paNa stabdhacitta lepa lagAvI, mitra zailane sAthe laI enI pAchaLa pAchaLa cAlyA. mArA duSkRtyothI duHkhI thaelo sUrya paNa A vakhate astAcala tarapha cAlyo gayo. priyatamAne ApaghAta : ( dinapati sUrya asta thaI gaye. eTale aMdhakAre vizva upara zyAma AvaraNa pAtharyuM. mArgo ane rAjamArgo dhIre dhIre janazUnya banI gayA. badhe nIrava zAMti patharAI gaI e vakhate ajANa zUnya khaMDera gharamAM narasuMdarIe praveza karyo.
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ narasuMdarI pahe A tarapha nizApati zrI caMdra pUrvAMcalathI uya pAmyA. eneA prakAza hajI ghaNu maMda hatA. e sAMkhA prakAzamAM huM narasuMdarIne joI zakatA hatA, paNa ene mArA khyAla na hatA. cAranI jema zUnyagharanA bAraNAnI ADamAM huM chUpAIne ubhA rahyo. narasu darIe nirAzAbharI najara cAre kAra nihALyuM. pattharanA DhagalA upara caDI chatanI vaLI sAthe dAraDu' mAMdhyuM. dvAraDAnA bIjo cheDo peAtAnA gaLAmAM nAkhI dIna ane ucca svare melI: huM leAkapAleA ! dIna, du:khIyArI A narasuMdarInI vAta Apa sAMbhaLeA. jo ke Apa sau jJAnI che, divyacakSune dhAraNa karanArA che. eTale mArA maraNanA kAraNane jANatA haze. chatAM huM Apane jaNAvuM chuM.... 66 A putra ane huM premamAM masta thai vineAda karatA hatA. e vakhate meM pUchyuM ke Apane kaLAonuM jJAna keTaluM che ? A prazna karatI vakhate mArA manamAM emanA parAbhava karavAnA bhAva na hatA, emane halakA pADavAnI icchA na hatI, chatAM A putrane e vAta na gamI. emaNe manakalpita peAtAnA parAbhava mAnI lIdhe. meM tA sahajabhAve ja prazna karyAM hatA. "" narasuMdarI leAkapAlAne lAgaNIthI je vAta jaNAvI rahI che te satya che. huM enA gaLAnA pAza chedI nAkhuM. A vicAra
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60 umiti kathA sArezadvAra karI pAza-rAza chebruvA jAu chuM, tyAM narasuMdarIe pharI leAkapAladevAne uddezIne kahyuM: " huM leAkapAlA ! mArA duHkhIyArInA Apa prANI grahaNa karaze. janmAntarAmAM AvA prasaMga kI prApta na thAo. ' nirmaLa hRdayA narasuMdarInA Azaya nirmaLa hatA. patideva sAthe janmAMtarAmAM kaleza-kakAza na thAe e bhAva hatA. pazu zailarAje mArA kAnamAM kahyuM: sAMbhaLyuM ne ? A bhavamAM narasuMdarI tArA saMbaMdha IcchatI nathI paNa AvatA bhavamAM ya tArA panArA icchatI nathI. zazekhara zailarAjanI vAta mane sathA satya jaNAI. kAraNa ke suMdarIe jaNAvyuM: " Ave! prasa`ga janmAntarAmAM paNa prApta na thAo." A prasa`ga eTale mArI sAthenA lagna. mane thayuM ke je mArA saMbaMdha icchatI nathI ene jIvADIne zuM kAma che ? maravA de e nAgaNane. zailarAjanA stabdhacitta lepanA pratApe uparanA vicAraza mane AvyA. narasuMdarIne macAvavAnA upAya paDatA mUkayA. dvAra gaLAmAM kharAkhara phasAvI te laTakI paDI. kSaNavAramAM caDI devI karatAMya mATI jIbha bahAra nIkaLI AvI. nayananA DALA bahAra nIkaLI AvyA. alpa samayamAM prANA paNa cAlyA gayA. mAtA zrIvimalamAlatInA ApaghAta : mahelamAMthI narasuMdarI ane enI pAchaLa huM nIkaLelA e mAtAnA jovAmAM AvI gayuM. ethI ene vicAra Avye ke apamAnitA narasuMdarI rIsAIne kayAMka cAlI jatI jaNAya
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ narasuMdarI che ane eNane manAvavA mAro putra ripudAraNa pAchaLa pAchaLa jate dekhAya che. - ame saheja dUra gayA eTale mAtA vimalamAlatI amArI pAchaLa pAchaLa cAlavA lAgyAM ane zUnya khaMDera gharamAM AvI pahoMcyA. zUnyagRhamAM AvatAM ja narasuMdarIne laTakate mRtadeha emaNe je. emanA mukhamAMthI eka cIsa nIkaLI gaI. arere ghaNuM ja aghaTita banI gayuM che. mArA putre paNa ApaghAta karyo jaNAya che. je ema na hoya te narasuMdarIne ApaghAta karatAM kema na reke ? jarUra eNe paNa ApaghAta karyo che? putra ane putravadhunA virahamAM mAre jIvIne zuM kAma che? A nirmAlya vicAra karI mAtA vimalamAlatIe paNa gaLAmAM phAMse nAMkhe. kSaNavAramAM enuM prANapaMkherU uDI gayuM. zailarAjanA stabdhacitta lepathI narapizAca evA meM maMgalamUrti mAtAne paNa bacAvavA prayatna na karyo. gheDA samaya pachI zilarAjane "stabdhacitta" lepa kaMIka sUke banyuM. mArA pApane saMtApa thavA lAgyo. pazcAttApanA tApathI mAruM hRdaya bharAI gayuM. mane mArI mAtAnI mamatA ane priyatamAne prema sAMbharI AvyuM. mAruM hRdaya bekAbu * mULa upamitimAM A vAta bIjI rIte che. emAM adhikAra che ke mAtAne evI kalpanA thaI ke putranA nimite ApaghAta karyo che. athavA putre ja phAMso lagAvI ApaghAta karAvyo che. putravadhu vinA mAre jIvIne zuM karavuM che ? ema mAnI phAMso khAdho.
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62 upamiti kathA sAroddhAra banI gayuM, mAruM mana zokathI bharAI gayuM, raDavuM rokI na zakyA, jerathI poke poka mUkI raDavA lAgyA. zilarAje mane kahyuM bhalA mANasa ! tuM purUSa che ke strI che? nArInA pAchaLa nara raDe te te Aje ja jovA maLe che. chAne rahe, keI jeze te tane mUrakha gaNaze. namAlo gaNaze. zailarAjanI zikhAmaNathI huM mauna thaI gaye. ripudAraNane tiraskAra : mahelamAM rahetI kadalikA dAsIne thayuM ke mahArANIbAne gayAne ghaNe vakhata thaye chatAM kema pAchA vaLyAM nathI? ghaNe vakhata thaye mATe zodha karavI joIe. kadalikA zodha karavA nIkaLI ane zedhatAM zodhatAM zUnya gRhamAM AvI gaI. mAtA ane narasuMdarInA laTakatAM mRtaka zarIre joI enA hRdayamAM dhararara dhrAsake paDyo. bephAma avAjo karavA lAgI ane haiyAphATa rUdana karavA lAgI. kadalikAnA hadayadrAvaka rUdananA avAjethI nagaranA loke tyAM jovA AvI pahoMcyA. saue kadalikAne pUchyuM ke zuM banyuM che? eTalAmAM pitAjI paNa AvI pahoMcyA. kalikAe mArA ane narasuMdarInA gRhakalahane ane mAtAjInA ane narasuMdarInA tiraskArane ughADe pADI dIdho. jeTaluM jANatI hatI te badhuM ja kahI saMbhaLAvyuM. AkAzamAM caMdrane udaya saMpUrNa rIte thaI cUkaye hate. enA kiraNe sAre prakAza pAtharI rahyAM hatAM.
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ narasuMdarI 63 e kiraNenA prakAzamAM nagaranA nAgarikoe ane pitAjIe mArI mAtA vimalamAlatInA ane narasuMdarInA mRtadehane laTakatA barAbara joyA. A bhayaMkara pApakarmathI mArA paga tyAM ja eMTI gayA hatA. huM eka pagaluM bharI AgaLa cAlavA zaktisaMpanna na hate. mArI jIbha tALave cUMTI gaI ane haTha jANe sIvAI gayA hoya tevI mArI sthiti thaI. eka akSara mArA mukhamAMthI nIkaLI zake tema na hatA. ceranI jema bAraNA pAchaLa lapAIne ubhe hate paNa keInI najara mArA upara paDI gaI. mane hAtha pakaDI bahAra kalyo. saune kadalikAnI vAta sAcI lAgI. huM bhayaMkara gUnegAra tarIke sAbIta thaye. mAtA ane patnIne hatyAre kahevAya. nAgarike mArA bhAre tiraskAra karyo. mArA upara tiraskAra ane kaTuNenI jhaDI varSavA lAgI. sau kaI mane haDadhUta karatAM hatAM. pitAjIe zekavihaLa hadaye mAtA ane patnInI mRtakAryavidhi karI. pitAjI ghaNA ja gamagIna banI gayA hatA. mArA pApakRtyane joI mArA prati ghaNI napharata chUTI. mArA uparane prema naSTa thayo ane tiraskAra AvI gayo. mAre putra mahA ApattionuM kAraNa che, kuladUSaNa, kulAMgAra ane adhamAdhama vRttio vALe che. mahApApAtmA ane ghAtakI che. putra che tethI zuM? bhale aMgaja rahyo paNa e duSTane kayAM sudhI pALavepaSa ? mala, mUtra, parU vigere aMgamAM ja
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA sAradvAra zarIramAM ja thAya che chatAM kAMI saMgraha karavA jevI cIjo kayAM che ? tyAjya ane gahaNIya che, ema A putra paNa maLanI jema tyAjya che. AvA putranuM kAMI kAma nathI. rAjamahela tyAgane Adeza : pitAjIe sevaka dvArA Adeza mekalI Ape ke "tuM mahela tajI cAlyo jA. ane kadI pAcho AvIza nahi, tAruM pApI he amane batAvIza nahi." mArI dinadazA viparIta banI gaI. mArA teja ane ojasa utarI gayAM. kAMti ane zebhA nAza pAmI gayA. nagaramAM pharI pharI bhIkha mAgI gUjA karavA lAgyuM. sau mane haDadhUta karatA hatA. mAre mAthe dukhanA DuMgare AvI paDyA. mArI kapheDI paristhiti joI chokarAe mazkarI karavA lAgyA. sau mane pajavavAmAM AnaMda mAnatA. mAruM mAna mATImAM maLI gayuM. pauravAsIone mArA upara ghaNI napharata hatI eTale mArI sAme ja mArI niMdA karatA acakAtA nahi. mArA upara tiraskAra ane phiTakAra varSAvatA hatA. ' are, nArIo paNa mane zabdabANathI vIMdhI nAkhatI. AMgaLIne IzAre karI belatI: e ripudAraNa jAya. e pitAnA uttamakuLamAM kaMTaka hatuM. kulAMgAra ane jherasamUha hate. mahApApIe bhaNatI vakhate abhimAnamAM cakacUra banI mahAmati kaLAcAryajInuM mahA apamAna karyuM hatuM. e nirakSara bhaTTAcArye mahApaMDitapaNane DeLa rAkhI saune chetaryA hatA.
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ narasuMdarI vAtsalyamUrti mAtAne eNe vadha karyo. vinaya viveka ane jJAnanI nirmaLa mUrti jevI patnIne vadha karyo. A mahApApInA mukha sAme jevuM e paNa pApa che. mahApApa che. nara-nArI sau belatA hatA ke A pApI ripudAraNa mATe narasuMdarI egya nathI, e ame lagna pahelAMthI kahetAM hatAM. kayAM e uttama nArIratna ane kayAM A ukaraDAne bhUMDa? bhaluM thayuM ke Ane suMdarIne viga thayo. parantu ApaNA nagaranI zobhA samI narasuMdarInuM mRtyu e ghaNuM kharAba thayuM. AvI AkarI lekaniMdA sAMbhaLavA chatAM, phITakArone jhIlavA chatAM, tiraskArane sahana karavA chatAM mArI zAna ThekANe na AvI. mane mArI avadazAnuM bhAna na thayuM. hite te ja rahyo. nAgarike e mAro jAkAra karyo, pitAjIe dara tyajI dIdhe, te paNa zailarAja ane mRSAvAda mArA priya mitro hatA. meM vicAra karyo ke A be mitronA sahakArathI ja mane managamatI sAmagrIo maLI hatI ane bhaviSyamAM paNa A mArA priya sAthIdAranI sahAyathI Rddhi-siddhi sahelAIthI meLavIza. emAM jarAya zaMkA karavA jevuM nathI. A vicAraprahAva roja cAlatuM rahetuM. bIjI tarapha lokene phITakAra paNa maLatuM rahe. duHkhanI mahAnadImAM DubakIo khAtAM mArA ghaNA divase pasAra thaI gayA. he agrahItasaMketA! mArA siMgha pApAcaraNathI puryodaya
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA sArAdvAra atidukha la dehavALA khanI gayA. mArA upara e paNa vAravAra kApa karatA. e kSINu hIna mRtaHprAya dazAmAM AvI paDyo. puNyAya mRtaHprAya thavAnA lIdhe mAre duHkhA vadhAre jovA paDatA. huM eka rAjakumAramAMthI rAMkaDA garIbaDA bhIkhArI anI gayA.
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa trIjI sanA kathAnake vicakSaNa ane ja zrI vicakSaNAcAya nA dazana : zrI naravAhana rAjA eka divase rAjaparivAra sAthe azva krIDA karavA mATe nagaranA bAhya pradezamAM gaelA hatA. ghaNA vakhata sudhI ghuDadoDa karAvI AnaMda mANyA. ghuDadoDanA zramathI thAkelA mahArAjA vizrAMti mATe najIkanA " lalita " udyAnamAM gayA. lalita udyAnamAM alpa ArAma lIdhA pachI rAjAzrI udyAnanI zAbhA nihALavA peAtAnA parivAra sAthe nIkaLyAM. jAtajAtanA vrukSA ane bhAtabhAtanI vanalatAo, latAmaDapeA, puSpagum| vigere nihALatA nihALatA emanI dRSTi eka aokavRkSanA nIce sthira banI. tyAM aneka sAdhubhagava MtAthI parivarelA zrI vicakSaNAcAya birAjI rahyA hatA. sAdhugaNune jotAM ja mahArAjAnuM mukha prasanna khanI gayuM. 1 A aMtarga kathA che. enA nAmeA guNavAcI che. ApaNA jIvananA sArA-narasA pAsAonI sAthe dhaNA ja sumeLa che vicAra karaze! te| samajavAmAM vAMdhA nahi Ave.
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA saddhAra hadayamAM AnaMdanI laharIo uThavA lAgI. emanA manamAM vicAra AvyA. guNagaNamaMDita paramapAvana pUjyavara A munivaranuM zuM adabhuta rUpa che? kevI emanA zarIramAMthI zAMta kAMti jharI rahI che? ahe ! khIlakhIla vahetuM kevuM yauvana dekhAya che? addabhUta rUpa, apUrva kAMti ane maghamaghatuM yauvana hovA chatAM A puNyapurUSe zA mATe dIkSA grahaNa karI haze? zuM emanA virAgyanuM kAraNa haze? munivarazrInA caraNe jaI huM emane ja prazna karI samAdhAna meLavuM. zrI naravAhana bhUpati sUrIzvara zrI vicakSaNAcArya pAse gayA. ullasita hRdaye vinayapUrvaka vaMdanA karI. AcAryazrIe kalyANakArI "dharmalAbha" AzIrvAda Apyo. rAjA parivAra sAthe ucita rIte AcAryazrIjInA samIpamAM beThA. nagaranA anya mAnave paNa tyAM AvI pahoMcyA. gurudevane vaMdanA karI prasannacitte sau pitApitAne ucita sthAna jaI besI gayA. bhAgyayoge huM paNa tyAM kautukadaSTithI pahoMcI gaye. zilarAjanI asara mArA upara haju ghaNuM hatI, eTale meM AcAryazrIne ke anya munivarone vaMdanA paNa nA karI. be hAtha paNa na joDayA. uddhata rIte sabhAmAM besI gaye. - AcAryabhagavate dezanA prAraMbha karyo. emane avAja ghanazyAma vAdaLanI garjanA je gaMbhIra ane cAMdInI ghaMTaDI je madhura hatuM. emanI dharmadezanA amRtathI adhika madhurI zrotAgaNane jaNAtI hatI.
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2sanA kathAnaka ~ ~ ~~ ~ e dezanA saMsArasAgarane pAra karavA naukAnI garaja sAratI hatI. e sAMbhaLI laghukamI AtmAonA mehanA jhera ochA thaI gayA. keIe sarvavirati dharmane svIkAra karyo, keIe dezaviratine. ghaNA AtmAo samyakatva pAmyA ane ghaNAM mArgAnusArI paNa banyA. avasara joI naravAhana rAjAe tapodhana AcAryazrIne be hAtha joDI aMjalibaddha praNAma karI vinayapUrvaka manamAM vicAra karI rAkhelo prazna karyo. AcAryabhagavate jaNAvyuM he rAjana ! saMtapuruSoe AtmaprazaMsA ane paraniMdAnA duguNathI dUra rahevuM joIe. ane pitAnI pUrva avasthAnuM jIvana paNa keIne na jaNAvavuM joIe. tema chatAM e viSayamAM tamAre Agraha che ane sAMbhaLatA tamene e guNakArI banaze eTale huM kahuM te ekAgra manathI sAMbhaLavA tatpara raheze. vicakSaNAcAryane pUrva itihAsa : - virATa vizvamAM " bhUtala" nAmanuM nagara che. emAM pratidina aneka avanavA banAvo banyA kare che. traNe lokamAM prasiddhine varI cUkeluM che. anAdikALathI e nagara che. enI sthApanA kayAre thaI e kaI jANI zakatuM nathI ane anta keI divasa thaze nahi. vizvavikhyAta " malasaMcaya" rAjA rAjya calAve che. tatpakti" emanA rANu hatA. e paNa vikhyAta vyaktimAM gaNAtA. emane eka guNIyala ane yazasvI "zubheAdaya"
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90 upamiti kathA sAroddhAra nAmane putraratna hatuM. bIje denI khANa je "azudaya" nAmane putra hate. zubhedayane pitAnA jevI guNa-zIlavALI ane svarUpavatI "nijacArUtA" supatnI hatI ane azubhedayane tAmasa svabhAvanI, karkazA, kurUpA, "svayegyatA" nAmanI kaMpanI hatI. zubhadaya ane nijacArUtAne guNagaNathI zobhate "vicakSaNa" putra thaye. azubhedaya ane svayegyatAne "jaDa" nAme putra thaye. je deSarUpa cAra ke mATe aMdhArI rAta je hate. nI bharatI emAM ghaNa hatI. vicakSaNa ane jaDa e banne bhAIo dhIre dhIre moTA thatA gayA. anukama samaya pasAra thatAM yauvana vayamAM bane bhAIoe praveza karyo, vicakSaNanA lagna : vizvavikhyAta "nirmaLacitta" nagaramAM sarvanA kalyANane karanArA zrI "malakSaya" nAmanA mahArAjAnuM zAsana suMdara cAlatuM hatuM. emane saubhAgyavatI "suMdaratA" paTTarANa hatA. A rAjadaMpatine "buddhi" nAmanI sukanyA hatI. je kulabhUSaNa, kulanI yaza prabhArUpa dhajAne pharakAvatI ane suguNothI suzobhitA hatI. sukanyA "buddhinuM" yauvana jyAre khIlI uThayuM, tyAre zrI malakSaya mahArAjAe pitAnI cheDazI sukanyA mATe suyeAgya zrI vicakSaNakumAra sAthe pANI grahaNa karAvavA svayaMvarA buddhine harSa pUrvaka mekalI ApI.
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicakSaNa ane jaDa suMdara vaibhavazIla utsava karIne vicakSaNa buddhi sAthe lagnagraMthIthI joDAyo. samAna guNazIlavALA hovAthI A daMpatI alpa samayamAM atinehALa paraspara banI gayA. sarovaranA sohAmaNA kAMThaDe ramatA sArasayugala jevuM premALa A jeDaluM banI gayuM. vimanuM Agamana ane prakaSane janma : zrI malakSaya mahArAjAe potAnI putrI buddhinA khabarasAra pUchavA pitAnA putra vimarzane eka divase "nirmaLacitta" nagare mokalyo. vimazane bahena prati mamatA ghaNu hatI eTale jaladI zrI malasaMcaya rAjAne tyAM AvI pahoMcyo. bahenanI sukhanI vAte sAMbhaLI khuzI thaye. vimazane pitAnI bahena buddhi upara vahAla ghaNuM hatuM. buddhine paNa mADIjAyA bhAI upara sneha ghaNe hate. vaLI banevI zrI vicakSaNakumAra taraphathI mAna-sanmAna ghaNuM jaLavAtuM hatuM, eTale vimeza potAnA banevInA tyAM ja rahI gayo. cakavAka yugalanI jema buddhi-vicakSaNanA divase pasAra thAya che. sUrya kayAM uge che ane kyAM asta thAya che e paNa sukhI yugalane khyAla AvatuM nathI. e rIte dAMpatya jIvanamAM buddhine garbha rahyo. ratanakhANa ratana pragaTa kare ema buddhie garbhakALA saMpUrNa thaye tyAre putraratnane janma Ape. e lADilA naMdunuM nAma prakarSa rAkhavAmAM AvyuM.
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA saddhAra bIjanI zazIkaLAnI jema buddhinaMdana prakarSa vadhavA lAgyo. pitA zrI vicakSaNanA guNe enA vArasAmAM AvyA. pitAputranI joDI guNamAM advitIya joDI banI gaI. vimazane praka8 ghaNe vahAlo thaI paDyo. mAmA-bhANejamAM paNa advitIya neha thaI gaye. vadanakeTara bagIcAmAM : vicakSaNakumAra ane jaDakumAra eka vakhate pitAnA vadanakaTara" nAmanA bagIcAmAM pharavA gayA. bagIcAmAM susvAdiSTa khAdya padArtho dvArA ane madhura, zItaLa peya padArtho dvArA AnaMda-pramoda karatAM keTalAka samaya tyAM pasAra karI nAkhe. khAI-pI prasanna thaelA bagIcAne jevA AgaLa vadhyA, tyAM megarAnA puSpa jevA dhavala "dazana " nAmanA vRkSane jeyA. te vRkSe be zreNImAM manahara rIte goThavAelA hatA. kadamAM kaLI jevA jaNAtAM hatA. bane jaNuM dazanavRkSonI paMkti vacce thaI AgaLa vadhatAM hatAM, emAM emane eka guphA dekhANuM. guphAne AdibhAga dekhAte hate paNa uMDANa pachIne bIjo bhAga najare paNa * vadanakeTara-vadana eTale mukha. keTara eTale guphA. ApaNuM mukhane ja vadanakeTara rUpaka samajavuM. * dazana-dAMta. dAMta upara-nIce ema be zreNImAM che. sapheda che. dAMtane vRkSonI upamA ApI che.
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicakSaNa ane jaDa c paDatuM na hatuM. A guphAmAM zuM haze ? AvI vizALa ane uMDI guphAmAM keNa rahetuM haze? e vicAra karI rahyA hatA ane AzcaryathI guphAnI cAre tarapha jaI rahyA hatA. eTalAmAM eka lAlasukhera kemalAMgI vanitA bahAra AvI. enI sAthe eka paricAyikA paNa hatI. lAlasuraMgI lalanAne jotAM ja jaDakumAra eNanA upara mohita thaI paDyo. vicAra karavA lAgyo ke zuM majAnuM rUpa ? ke geLamaToLa caherA? kevI majenI cAla? enA saubhAgyanI te vAta zI karavI? zuM A svargathI bhraSTa thaelI apsarA haze ? pAtALalokanI nAgakanyA te nahi hoya ne ? vitAkyamAM vasatI vidyAdharI haze? naralekanI nArI AvI nayanaharA na hoI zake. eha! have khyAla AvI gaye. vidhAtAe mArA khAtara khAsa parizrama uThAvI AnuM alaukika sarjana karyuM che. A kanyAnA hAvabhAva paNa mArA uparanI prIti dekhADI rahyA che. mATe A snehALa sukanyAne svIkAra kare joIe. vicakSaNakumAre paNa A raktavarNa nArIne joI, paraMtu e adhyAtma tarapha vaLele vyakti hatA. eNe vicAryuM ke A parAI nArI che. mAre enA mukha tarapha jevuM ucita na gaNAya. sanmArganA raste saMcarelA purUSone vrata hoya che ke paranArI joI nayane nIcA DhALI devA " ane "sahasakiraNa sUryanA biMbane jotAM ja nayane namI jAya che tema
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA saddhAra sajajananA nayane paNa parAI nArane nihALatA nIcA namI jAya che." mahApurUSane chAje te vicAra karI vicakSaNa tyAMthI AgaLa vadhavA IcchA kare che ane jakumAra tyAMthI eka Daga AgaLa javA IcchatuM nathI. paraMtu vicakSaNa hAtha pakaDI AgaLa laI javA prayatna kare che tyAM " he nAtha! mArI rakSA karo, mArI rakSA kare" AvA pokAra karatI raktavarNa nArInI dAsI deDatI amArI pAchaLa AvI. jaDakumAre pAchaLa vaLI joyuM ane dAsIne kahyuM: tuM bhayabhIta na bana. tAre Dara rAkhavAnuM keI kAraNa nathI. tuM zAMta ane nirbhaya thA. tane ze bhaya che e jaNAva. huM dUra karI daIza. dAsIe nayana ghUmAvatA madhuratApUrvaka kahyuM Apa banne kumAre mArAM svAminIne tarachoDIne cAlyA javA lAgyA eTale e mUcchita thaI DhaLI paDyAM che. nAthavirahiNuM. te chellA zvAse zvAsa laI rahI che. tethI mArI Apane namra vinaMti che ke Apa mArA svAminInI pAse padhAre. ApanA padhAravAthI mArA svAminI jarUra svasthatA prApta karaze. mArA snehio ! ApanA AgamanathI mArA svAminI svastha banaze eTale huM Apane amArI jIvanakathA suMdara rIte samajAvI zakIza. jaDe vicakSaNakumArane kahyuMH bhAI ! cAlone tyAM? bhalene ApaNe tyAM javAthI AnA svAminIne zAMti thAya. enA
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicakSaNa ane jaDa - 75 svAminInI jIvanakathA sAMbhaLavA maLaze. emAM ApaNane kace| dASa lAgaze ? vicakSaNe vicAra karyo ke A dAsI kheAlavAmAM bhAre cAlAka che. mAlavAnI madhuratA che ane emAM phasAvavAnI kaLA bharelI che. ApaNane phAsalAvI phasAvI de eTale enA svAminI pAse na javuM hitakAraka che. tA paNa tyAM jaie teA kharA. e svAminInuM zuM varNana kare che e paNa jANIe. khelavAmAM bhale mIThuM-madhurUM mele, tAya enA sarkajAmAM huM nahi AvI zakuM. A jAtanA vicAra karI dAsInI vinatinA svIkAra karyAM. dAsI vinayapUrvaka e banne kumArane peAtAnA svAminI pAse mAnabhera lAvI. jaDakumAra ane vicakSaNakumAranA javAthI sUcchita banelI svAminI emanA AgamananA samAcAra maLatAM svastha manI. dAsIe banne kumArIneA AbhAra mAnyA ane namaskAra karyAM. ane vinayapUrvaka melI: he nAtha ! Ape mArA upara mahAt upakAra karyAM che. ApanI kRpAthI mane jIvatadAna maLyuM che ane mArA svAminIne paNa jIvitadAna maLyuM che. Apane AbhAra mAnuM chuM. ApanA upakAranA badaleA vALavA huM asamartha chuM. Apane jeTaleA upakAra mAnuM eTale AchA che. Apa amArA vitezvara che.
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA soddhAra jakumAra--tArA svAminInuM zuM nAma che? dAsI-he deva! zrI "rasanAdevI nAma che. jakumAra-bhadra! tuM kayA nAmathI oLakhAya che? dAsI-"lelatA" kahI mane sau belAve che. huM ApanI ciraparicita chuM. ghaNe samaya meM ApanA sahavAsamAM gAje che. te svAmin ! A abhAgaNane Apa kema bhUlI gayA? kharekhara huM bhAgyahInA nArI chuM. nahi te Apa mane bhUle kharA? jakumAra-tuM amArI ciraparicitA kevI rIte thAya? dAsI-mAre Apane e ja vAta jaNAvavAnI che. purANe paricaya : zrI " karmapariNAma" mahArAjAnuM "asaMkhyavahAra" nAmanuM nagara che. tyAM Apa banne jaNa ghaNe samaya vaselA paNuM che. tyAMthI Apane zrI kamapariNAma mahArAjAnI AjJAthI "ekAkSanivAsa" nagaramAM javAnuM thayuM. thoDA samaya pachI "vikalAlanagaramAM" javAnI AjJA thaI. vikalAkSanagaramAM traNa mahellAM hatAM. enA prathama mahellAmAM "hiSika" nAmanA kulaputrakane vAsa hoya che. Apa bane tyAM kulapatraka tarIke vasatA hatA. ApanAmAM AjJA pAlanane viziSTa guNa hatuM eTale zrI karma pariNAma mahArAjAe ati prasanna thaI Apane "vadanakaTara" nAmanuM mahAvanA
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicakSaNa ane jaDa InAmamAM ApyuM. vanakeTara bhAgavaTA Apane kAyamI karyAM. paNa kAyamI che. 77 svAmittva ane mahAvananu vandvanakeATaramAM A mahAzukA peAtAne A e dvihRSikA strI saMsAra sukha" nArI bhAgyadevatAne vicAra AnyA ke vagaranA che. nArI vinA e bicArA pUrvaka pasAra nahi karI zake. emane gADhaze nahi. vinAnA saMsAra ane sAkara vinAnA kasAra" e ane phrIkA hAya che, evA vicAra karI ApanA sukhane kAje lAla suraMgI nArI manAvI. e ja A mArA svAminI zrI rasanAdevI pAte che ane huM emanI dAsI leAlatA chuM. jaDakumArane thayuM ke me' je kalpanA karelI te sathA satya nikaLI. sAthe ja vidhAtAe prasanna thaine amArA vinAda-vilAsa khAtara ja rasanAdevInu suzAlita sarjana karyu che. vicakSaNukumArane vaLI judA ja vicAra sUjhayA. A vaLI bhAgyadevatA nAmane kANu vyakti che ? Aha, e te kamapariNAma rAjA peAte ja haze. e vinA khIjAmAM AvI zakti kayAMthI hAya ? jaDakumAra--leAlatA ! tyArapachI zuM banyuM ? aAlatA--huM ane mArA svAminI tyArathI sadA ApanI sevAmAM sAthe ja rahetA AvyA chIe. bhAtabhAtanA bhAjya padArtho khAtA ane jAtajAtanA peca padArtho pItA Apa ane mArA svAminI vikalAkSa nivAsanA traNe mahAdAmAM sAthe rahyA che. vaLI pa'cAkSanivAsa"mAM Avela manujagatinagarI ane
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ s8 upAmati kathA sAradvAra immmmmmmmmmmmmmmmmm enA jevA bIjA sthAnamAM paNa ApanI sAthe rahIne khAnapAnanA vilAsa karatAM ghaNo samaya pasAra karyo. lAMbA ane madhurA saMbaMdhanA kAraNe amArA svAminI Apane kSaNabharane viyoga sahana karavA samartha nathI. A rItie Apa ane mArA svAminIne saMbaMdha ghaNe ja juga june che. A ApaNA purANa paricayane meM Apane khyAla Ave che. have Apane smRtimAM AvyuM haze. jakumAra-huM tArI vAta sAMbhaLI rAjI thaI gayo chuM. suMdarI ! ApanA svAminIne A nagaramAM praveza karAve. A suMdara AvAsamAM kuMkuma pagalAM padharA, ane AnaMdapUrvaka rahe temaja pUrvanI jema moja-majA kare. lelatA-deva! Apa AvI AjJA na pharamAve. A mArA mAnavaMtA svAminIe keI divasa paNa "vadanakeTara" udyAnanI bahAra paga mUka nathI. Ape pahelAM paNa vadana keTara udyAnamAM ja pAlaNapaSaNa karyuM che ane Aje paNa ApazrI e rItie ja vadanakaTara udyAnamAM ja rahevAne Adeza ApI lAlana-pAlana ane saMvardhana kare. jaDakumAra-lolatA ! tuM je kahe te amAre maMjura che. te kahIza e rIte tArA svAminIne ame sanmAnabhera rAkhIzuM. tArA svAminIne je manapasaMda hoya te tAre amane jaNAvI devuM jethI ame ene amala karI zakIe. lolatA-"ApanI mahAkRpA" Ape mane kahevA jevuM ja kayAM rAkhyuM? mArA mAnavaMtA svAminI zrIrasanAdevInA
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicakSaNa ane jaDa lAlana-pAlana saMvardhana dvArA ane emanA mane nukUla vartana dvArA Apa akhaMDa apAra sukhanA svAmI bane e ja mArA aMtaramAM akhaMDa AzA che. rasanAdevImAM Asakta banelA jaDanI dazA : premAdhIna banelA jaDabharata jaDakumAre rasanAdevIne vadanakeTaramAM alAyaduM ane mane ramya sthAna ApyuM. rasanAdevInA saMteSa khAtara sArA sArA miSTAne, masAlA bharapUra kacerI, bhajIyA, bheLa vagere pharasANe, taraha tarahanI tarakArIe, caTaNI, athANAM ane saMbhArIyA, dUdha, dahIMnI bAsuMdI, zIkhaMDa, rAyatA vigere sAmagrIo sArA pramANamAM ApyA. marcaMDI jAtanI uttama zarkarA, drAkSa, khajUra, badAma, cArolI, akharoTa, kAju, kIsamIsa vigere mevAnI aneka prakAranI cIje mahAdevInI mahemAnagIrImAM mukavA mAMDyo. uttama jAtIya geLa, enA jevA anya madhura ane zaktivardhaka padArtho, mukhane sugaMdhI karanArA ane manane bahelAvatAM mazAlAyukta nAgaravelanA pAna, varIyALI, elA, laviMga, taja, kapU2 Adi dravyo ane anaMtakAyanI banAvaTe rasanAdevInI sevAmAM dharavA lAge. drAkSAsava, madhvAsava, priyaMgu Asava, guDAsava vigere aneka jAtIya madyo dvArA rasanAdevInI zAMti karavAmAM jaDakumAra jarAya kamInA na rAkhate. rasanAdevInA dAsI lolatAnI je AjJA thAya te premathI svIkArate ane utsAhathI amala karate.
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80. upamiti kathA sAradvAra jaDakumAra rasanAdevImAM eTale Asakta banI gayo ke ene vyavahAranI ziSTatAnuM paNa bhAna na rahyuM. nagaranA naranArI dvArA ghaNI niMdA thatI paNa enuM lakSa na jatuM. rasanAne rAjI rAkhavA jatA ghaNAM kaSTa AvI paDatAM te ene samabhAve sahI lete. eTaluM ja nahi paNa duHkhane paNa sukha ja mAnI lete. vicakSaNakumAranI vicakSaNatA : vicakSaNakumAre paNa lolatAdAsInA vacana sAMbhaLyAM. vicAryuM ke A rasanAdevI mArA paNa patnI thAya che. kAraNa ke mArA vadanakeTara udyAnanA mahAbIla-guphAnI aMdara enuM sthAna che. enuM lAlana-poSaNa karavuM e mArI pharaja che. paraMtu A lelatAdAsI kahe e rIte te nahiM ja vartavAnuM. ema je vartavA jaIza te mAruM AvI ja banaze. dAsIne re Adara ane AbhAra mAna megha paDI jAya tema che. A rIte suvivekathI nirNaya karI uttama, sAttvika ane dharmAnukULa azana-pAna dvArA rasanAdevInuM poSaNa kare che, paNa lolatAnI vAtanuM dhyAna sarakhuM ApatuM nathI. eTale enA divasa sAttivakasukhamAM jAya che. dharmAnukULa AhAra-vihArathI vicakSaNakumArane dharma, artha ane kAmanI sAnukULatA prApta thaI. paranAgarikene prazaMsApAtra vyaktivizeSa banI gaye. kaI jAtanA kaSTa enA zire AvatAM ja nahi, sukhamAM vighra ubhu thatu nahi. sajjana purUSo enA sAthI banatA ane nagaranI uttama nAmAMkita vyaktiomAM enI gaNanA thaI.
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicakSaNa ane jaDa mAta-tAtanI jaDakumArane salAha: rasanAdevImAM masta banelA jakumAre avasara joI pitAnA mAta-tAta pAse potAne rasanAdevI kaI rIte prApta thayAM e vAta vigata pUrvaka jaNAvI. mAtA svayegyatA ane pitA azubhedaya jaDanI vAta sAMbhaLatAM ja khuba khuza banI gayA. are beTA ! tuM ghaNuM ja bhAgyazALI che. tane ghaNIja suMdara vanitA prApta thaI che. tArA jevA ja uttama guNe enAmAM che. premALa patnInuM pAlana paSaNa prayatna pUrvaka karaje. mAta pitAnuM samarthana maLavAthI jaDabuddhi jaDakumAra vizeSa prayatna ane utsAha pUrvaka rasanAdevInI saMbhALa karavA lAgyo. enA hRdayamAM ane pravRttimAM eka vAta vasI gaI ke rasanAdevInuM pAlana ane poSaNa eja enuM parama kartavya che. vicakSaNanI rajuAta: vicakSaNa kumAra, mAtA nijacAtA, pitA zubhedaya, patnI buddhidevI, putra prakarSa ane zANe vimaza vigere so AnaMdathI vAta karavA beThAM che. avanavI sau vAte saMbhaLAve che. e vakhate vicakSaNakumAre rasanAdevInI prAptine prasaMga jaNAvyo. rasanAdevI ane lalatA mATe pitAne zo abhiprAya che, e paNa jaNAvyuM ane pitAjIne e viSayamAM hitazikSA ApavA jaNAvyuM.
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA sAroddhAra pitAjInI suzikSA : - pitAzrI zubhedaye kahyuM, he vatsa! tane zuM kahevuM? tuM poteja dareka vastunA tatvane samaje che. dareka vastunA uMDANa, enI mahattA, enI kAryakSamatA vigere tArA jANamAM che ja. tane amAre zuM kahevAnuM bAkI rahyuM ? - tane mArA upara prIti che. tArA svabhAvamAM ja vaDIlone mAnavaMtA rAkhI kArya karavAnI praNAlikA che. eTale te mane A viSayamAM pUchyuM. paNa tuM kyAM sujJa nathI? chatAM sAMbhaLa. vahAlA vatsa ! nArI te sarovaramAM uThatA taraMga jevI caMcala hoya che. nadInI jema DhaLAva tarapha nIce nIce javAne svabhAva dharAvatI hoya che. mRtyune bheTAvanAra hAlatI cAlatI viSa velaDI che. bIjanA caMdra jevI vaka hoya che. saMdhyA samaye sohAmaNA dekhAtA raMgaraMgI vAdaLa jevI kSaNa rAga dharanArI hoya che. mAyAjALa pAtharavAmAM mahAnipuNa hoya che. nayananA kaTAkSa mAtramAM sAmAnA mAnasamAM saMbhrama ane caMcaLatA utpanna karanArI che. beTA ! tane zuM kahevuM? nArI te jIvatA jAgatA sApanA bhArA che. daSanI khANa che. nArIne amadA kahevAya che. purUSane pitAnA premapAzamAM kyAre pakaDI le te kAMI kahI na zakAya. - tAre rasanAne kaI di vizvAsa na kare. bIjA je hitecchu vyakti hoya eNe paNa A vAta smRtimAM rAkhavI joIe. mAruM A anubhaveluM maMtavya che. lalitA dAsI ane rasanA mane sArA jaNAtAM nathI. viva velaDI che. che. atyune bheTIvananIce javAno
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ resanA kathAnaka 83 ammanammmmmmmmmmmmmmmmmmm rasanAne ane tAre meLa paNa kyAMthI thAya? rasanA kayAMnI che? keNa che? enuM kULa-zIla keNa jANe che ? mAtA pitA kevA che? emanI khAnadAnI kevI che? tAre rasanAdevIne svIkAra karatA agAu enI mULatpatti jANI levI joIe. azAtakulazolAnAmapramatto'pyalaM pumAn / strINAmarpitasadbhAvaH prayAti nidhanaM yata: // ajANyA kuLanI ane duSTa svabhAvavALI strIethI sadA sAvadhAna rahenAro mAnavI paNa bheLapaNamAM haiyA khelIne pitAnI vAta evI strIone karI de che. te te pote ja potAnA nAzane AmaMtraNa Ape che. mAtA, patnI, putra ane zALAnA vicAro ane vicakSaNane nirNaya: nijacAratA mAtA, buddhidevI patnI, putra prakarSa ane zALA vize zrI vicakSaNakumAranI kAryavAhInI khuba prazaMsA karI ane kuTuMbanA vaDA vyakti AhapurUSa zrI zubheda je zikSA ApI te ghaNuM hitakarA che. chelle saue jaNAvyuM ke satyarUSanI zikSA keI kALe aniSTakAraka banatI nathI." vicakSaNakumAre vicAra karyo ke A svajane sAcI vAta kahI rahyAM che. A mahAnubhAvenuM kathana suMdara ane sugya che. ajJAta kula-zIlA nArIne buddhizALI mAnavIoe na ja rAkhavI joIe. rasanAdevI kevAM che ? e te latAnA kahevAthI ane mArI buddhinA aNasArathI jANI lIdhuM che. enA kula-zIla
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA sArAddhAra paNAnA paNa Ache khyAla AvI gayA che, teA paNa tAtapAdanI AjJA thaI che. eTale rasanAnI mULazeAdha karavA jarUra ghaTatA upAya laiza. AvA vicAra karyo ane pitAjIne kahyuM: 84 " tAtapAde je AjJA karI te mAre zirAdhAya che. " paNa rasanAnI mULa zeAdha mATe kaceA vyakti meAkalavA cAgya jaNAya che? pitAjIe jaNuAvyuM. vatsa ! rasanAnI mULa zeAdha mATe vimarza ceAgya vyakti che. te dareka padArtho ane padArthAnA paramAne khArIkAithI jANI zake che. ene kArya karavAnI sattA soMpavAmAM Ave e ceAgya gaNAze. priya putra! tane dhanyavAda ghaTe che. jene AvA zANA ane bAheAza mitra prApta thayA che. e mitra vimarzane tAre tArA A kAryanI siddhine mATe niyukta karavA joIe. vicakSaNe vimanA prati joyu. '' vize kahyuM: " ApanI kRpA huM e kArya karIza. vicakSaNe kahyuM: jo ema ja che tAtAtapAdanI AjJAne mastake caDAvI jaldI kAme lAgI jAo. mULazeAdha mATe vima ane praka`nu gamana : Ama vaDilanI AjJA pramANe huM AjathI kArya karavA taiyAra chuM, parantu A vizva virATa che. emAM aneka rAjye AvelAM che. e badhe sthaLa rasanAnI zeAdha karavA jatA dhAryAM karatA samaya vadhu thaI jAya te paNa Ape mArI citA na karavI. aSIratA na dharavI. ema vize kahyuM.
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicakSaNa ane jaDa 85 vicakSaNa-bhAI ! tamane eka varSanI samaya maryAdA ApavAmAM Ave che. have kAMI mukelI che? vimarza--A samaya kArya mATe pUratuM che. sau vaDila purUSane namaskAra karI, saunA AzIrvAda meLavI rasanAnI mULazodha karavA vize prayANanI maMgala taiyArI karI. vimarzamAmAne jAtA joI prakarSa bhANa tarata ubhe thaIne dAdA zubhedaya, dAdImA nijacArUtA ane pitA vicakSaNakumArane namaskAra kare che. ane jaNAve che ke he pUjyapurUSa ! Apa pUnA virahamAM rahevA huM samartha nathI, chatAM vimarzamAmA sAthe rahevAthI emane ghaniSTha paricaya ane prema thaI gayela che. e mane ghaNuM vahAlA lAge che. eTale huM mAmA vinA rahI nahi zakuM. kRpA karI Apa sau mane anujJA Ape te huM mAmAnI sAthe sAthe jauM. vinayathI vinamra vANuM sAMbhaLatA pitA vicakSaNa AnaMdamAM AvI gayA. hRdayamAM vahAla ubharAI gayuM. ane kahyu beTA! "ghaNuM sAruM, ghaNuM sAruM" ane pitAnI gedamAM premALa putrane besADI bheTI paDyA. pitAnA hAthethI enuM mukhacaMdra UMcu karI gAle cuMbana karyuM. vicakSaNakumAre tAtapAda zrI zudaya prati joI kahyuM: pitAjI! A panotA putrane vinaya-guNa jene? beTA ! emAM Azcarya jevuM zuM che? tArA je guNayala premALa pitA hoya ane buddhidevI jevI zIlavatI nehALa
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA sAroddhAra mAtA hoya pachI khAmI rahe? guNa purUSanuM saMtAna paNa guNIyala ja hoya. vatsa! tane dhanyavAda che. nirmaLahRdaya ane zIlaguNA patnI maLI, vaLI kulabhUSaNa vinayI putra maLe tethI tuM bhAgyavAna che. tAruM kuTuMba ghaNuM ja sugya che. rasanAne ane tAre saMbaMdha amane bahu khaTakate hate. amArA dIlamAM eka bhItI ubhI thaI hatI. rakhene rasanA maLavAthI zaramALa buddhidevIne duHkha ubhu thAya. kAraNa ke rasanA te zakaya patnI kahevAyane ? vaLI A vinayI kumaLA putra prakarSanA ghAtanuM nimitta na bane. parantu have mAre A viSayamAM tane kAMI kahevAnuM rahetuM nathI. tame badhA ja zANuM ane samaju che. mAmAnI sAthe prakarSane javAnI IcchA hoya te bhale jAya. prakaSanuM javuM lAbhakAraka ja che. enA jJAna ane anubhava vadhaze. pUjya tAtapAdanI AjJA mAre pramANa che." ema pitAjIne uttara ApyuM. vimarza ane prakarSe sau vaDilene namaskAra karyA ane maMgaLa AzIrvAda laI prayANa AdaryuM.
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa ceAthuM vizvanI saphare zaradraRtunu varNana : mAnasarAvaramAM meAja karatAM huM sapakSIonI pAMkha jevI dhavala ane svaccha dizAe banI cUkI hatI. haMsa, cakravAka ane sArasa yugaleA harSa vyakta karatA kalaravA karI rahyAM hatAM. nadInA nIra nirmaLa banI cUkayA hatA. vanA, upakhaMDA, udyAnA zaradanA puSpAthI AgaMtukAnu svAgata karatA hatA. mArgo paNa yAtAyAta mATe anukULa thai cUkayA hatA. zaradaRtunI zAbhA cadravadanA vanitAnA svaccha, puSTa ane mAdaka guNeAne varI hatI. eNe kumakuma pagalA A vizva upara mUkayAM hatAM. pAkelI DAMgaranI DAkhaDIne peAtAnI vakra ane rakta cAMcamAM bharAvI pepaTa pa`ktie gaganamAM masta rIte uDI rahI hatI. varSARtue virAma lIdhA hatA chatAM koIka vAra indradhanuSya zAbhAne verI jatu hatu. pUrvAkAzamAM agatsyaRSinA tArA udaya pAmyA hatA. enA kAraNe jaLAzayeAnA jaLa nIraja banyA hatA. munienA udbhaya thAya ane mAnavInA mana nirmaLa na mane e kaima sabhave ?
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA sAridvAra ema sahaagatsyanA udita thavAthI pANI pavitra banyAM hatAM. AkAzamAMthI vAdaLoe vidAya lIdhelI eTale e svaccha sphaTika jevuM banyuM hatuM. guru-zukra vigere tAralAo jhagamaga jhagamaga prakAza pAtharI rajanInI ramaNIyatAne vadhAre karI rahyAM hatAM. haMsa, menA, mora samuhanA killolathI sarevarIyA sehAmaNuM banI gayAM hatAM. priyatamA potAnA priyatamane hAvabhAva, madhura veNalAM ane vinayathI prasanna kare che, ema dazerA, dhanaterasa, dIpAvalikA, sutrAmA, kaumudI vigere utsava samuha dvArA RtudevI zarada sau mAnavIonA hRdaya ane nayanene prasanna karI detAM hatAM. vimarza ane prakaSa A sehAmaNI zaradamAM suMdara sare. varane joI AnaMda karatA jAya che. eka-ekathI caDIyAtA nagarane nihALI khuza thatA jAya che. vana, upavana, ArAma ane udyAne mAM pharI rAjI banatA jAya che. judA judA pradezamAM utsavanI majA lUMTatA jAya che. A pramANe mAmA-bhANeja rasanAnI zedha mATe ghaNu pharyA. aneka yukti-prayukti ajamAvI. seMkaDe anumAna ane tarko karI joyA chatAM rasanAnI kAMI paNa mAhitI maLI nahi. ja agatya nAmane tAro che. ane jainetaramAM agatsyaRSi thayA che. e RSinA nAma sAthe saMbaMdhita hovAthI A ghaTanA katapI che.
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvanI saphara bAhyapradezamAM bhramaNa karatA zaradaRtu pUrNa thaI gaI ane navA sAja sAthe hemantaRtu pRthvItaLa upara AvI pahoMcI. hemantaRtu : hemantaRtu viyogI yugalone pralayakALa jevI bhayaMkara jaNAtI hatI. virahanI vedanAmAM vadhu vadhAre umeratI hatI. rAtrIo dhIre dhIre maTI banatI jatI hatI ane enI sAthe ja kSudhA paNa vadhatI jatI hatI. sahastrakiraNa dinapati sUryane prakAza jagata upara e che thavA lAge ane e rIte prANIone jalapAnanI pipAsA ochI thavA lAgI. yuvake zItaRtunI zItathI pitAnI rakSA mATe zayanagRhamAM palaMga DhALI upara poDhI rahyAM hatAM ane kumakuma kasturikAnA vilepanathI madabhara banelI potAnI priyatamAnA AzleSane zathila karavA IcchatA na hatA. himapAta thavAthI kAmadevane puSparUpa bANasamUha baLajhaLI zyAma banI cUkaryo hate, te paNa IznayaSTirUpa daMDa dvArA saMpUrNa vizva upara eNe asAdhAraNa vijaya meLavyuM hatuM. sAmAnya rIte himapAta dareka vanaspati mATe aniSTa karanAra hatuM, chatAM yavadhAnya mATe AzIrvAdarUpa hatuM. yava * Iznaya4i-zeraDInA sAMThA. A RtumAM ene pAka khetaromAM khuba heAya che
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90 upapiti kathA sArodvAra dhAnya himapAtathI vadhu ladAyI manyuM. kSudra mAnavInI vRtti janasAdhAraNa karatA nirALI hAya che. jo ke puSpasamuha naSTa thayA hatA, te paNa kAmadevanI yazogAthA gAvA zyAma laka jevA meAgarAnA zukSmA-gucche vikAsane pAmI rahela hatA ane enA upara aSTadala, beDazadala ane zatadala paMkhuDIyA zveta sumanase vijaya kAnyAne akSarAnuM rUpa ApatA hatA. megarAnA pAMdaDA zyAmakAMtivALA hAvAthI phalakAnuM kAma ApatA ane zveta puSpA akSara anatA hatAM. AvI Rtu hemantamAM mAmA-bhANeja bAhya pradezanA deza videzamAM ghaNuM pharyAM. Ana-pramAda ane jalasA karyAM ane sAthe rasanAnI mULa zeAdha mATe ghaNuM dhyAna ApyuM, chatAM e mATenI saphaLatAnI nizAnI paNa na jaNAI. AMtarapradezAmAM gamana : e Rtu jevA vizALa samaya rasanAnI zeAdha mATe bAhya pradezeAmAM mAmA-bhANeje pasAra karI dIdhA, chatAM kAMi nAmanizAna paNa nA maLyuM eTale AMtarapradezeAmAM zeAdha mATe ravAnA thayA. AMtarapradezeAmAM judA judA sthAne zeAdha karatA eka divase mAmA-bhANeja rAjasacitta" nagare AvI pahoMcyA. nagara ghaNuM raLIyAmaNuM, svaccha ane dhana, dhAnya temaja * laka~BLACK BORD
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvanI sa samRddhithI chalakatuM hatuM, chatAM mAnavasa khyA ghaNA ja pramANamAM dekhAtI hatI. A joi prakaSe prazna karyAM. ra alpa praka--mAmA ! sAme dekhAtA nagaramAM mAnavasa'khyA ghaNI echI dekhAya che ane nagara samRddhibharapUra, jovAlAyaka ane raLIyAmaNuM dekhAya che, enuM kAraNa zuM ? vima--bhANA ! A nagaramAM mAnavasa`khyA alpa che, chatAM suMdara ane samRddhivALu jaNAya che, e tArI vAta satya che. AvAseA vyavasthita ane upadravarahita che eTale anumAna karI zakAya che ke A nagara upara Apattio ke keAi upadravA nathI thayA. rAjya taraphathI paNa parezAnI nathI. vaLI viziSTa kAryanA lIdhe A nagaranA mahArAjA mahAra padhAryAM jaNAya che ane sAthe meTA parivAra ane nAgarikA paNa gayA haze jethI nagara khAlI khAlI jaNAi rahyuM che. praka--Apa kaho che, tema haze, chatAM cAle ApaNe aMdara jaI nagarane joie tA kharA. "" ane krUratA vimarza ane praka nagaranI aMdara gayA pharatA rAjamahelanA AMgaNe pahAMcI gayA. tyAM emane " mithyAbhimAna nAmanA vaDApradhAnanA bheTA thai gayA. e vaDApradhAnanI sAthe parivAramAM "ahaMkAra" vigere thADA purUSA hatA, vima--jo bhANA ! A nagaranI ze|bhA je jaNAI rahI che te sAme ubhelA purUSane AbhArI che. A purUSanA prabhAvathI nagaranI samRddhi jaLavAI rahI che.
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA saddhAra prakarSa--ApaNe e purUSanI pAse jaIe ane enI sAthe vArtAlApa karIe. mAmA-bhANeja mithyAbhimAna pAse pahoMcI gayA ane pUchayuH Arya ! A nagara samRddha hovA chatAM janasaMkhyA ghaNuM ochI che enuM zuM kAraNa? mithyAbhimAna-A vAta jagataprasiddha che, chatAM tame e vAtathI ajANa che, bhAre Azcarya gaNAya? vima-Arya! Ape amArA upara gusse na thavuM. ame ajANyA musAphIra chIe. amane e vAtane khyAla na heya emAM zuM Azcaya ? mithyAbhimAna-kharekhara ema ja hoya te sAMbhaLe. A nagaranA nAyaka vizvavikhyAta zubhanAmadheya zrI "rAgakezarI" mahArAjA che. sugRhIta nAmadheya mahAmahima zrI "mahAmaha" emanA pUjya pitAjI che. "viSayAbhilASa" vigere emanA mahAmaMtrIo che. e badhA vaDerA purUSe yuddhayAtrA mATe gaelA che. emane gayAne Aje anaMtakALa thaI gayo che. eTale A nagaranI janasaMkhyA alpasaMkhyaka jaNAya che. vimarza-bhAI mithyAbhimAna ! zrI rAgakezarI mahArAjAne kenI sAthe yuddha cAle che? mithyAbhimAna-pApAmA "saMteSa" nAmanA mAnava sAthe. vimarza-mithyAbhimAna ! "saMteSa" sAthe yuddha thavAnuM zuM kAraNa che?
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvanI sare mithyAbhimAna--vAta ema banI hatI ke zrI rAgakezarI mahArAjAnI AjJAthI mahAmatrI zrI viSayAbhilASe spena, rasanA vigere peAtAnA aMgata pAMca mANasAne vizvavijaya mATe meAkalyA hatA. e pAMcee maLIne lagabhaga pUrNa vizvanuM sAmrAjya meLavI lIdhuM hatuM. eTalAmAM " satASa " nAmanA koI mahAbaLavAna virAdhI jAgyA. eNe A pAMcene pAchA haThAvI keTalAka jIvAne emanI pAsethI paDAvI nivRttinagarImAM lai gayA. 3 A mAtamI amArA mAnyavara mahArAjA zrI rAgakezarIne prApta thaI eTale ee atyaMta kApAyamAna thaI gayA. peAtAnA sarva sainyane yuddha mATenA Adeza ApI dIdhe|. vaDAdhikArI purUSa ane mahAsainyanI sAthe mahArAjAzrI yuddha karavA ravAnA thaI gacA. A che yuddhanuM mULa kAraNuM, mithyAbhimAna pAsethI yuddhanA kAraNanI vAta jANutA vine vicAra Avye ke rasanAnI vAta jANavAnI je IcchA hatI tenI Aje sAdhAraNa mAhitI prApta thai. rasanAnuM utpattisthaLa khyAlamAM AvI gayuM. 66 viSayAbhilASane joIzuM tyAre rasanAnA guNu ane svabhAva jANI zakAze. jagatamAM kahevata che ke khApa jevA beTA ane vaDa jevA TeTA " eTale viSayAbhilASa je jAtanA guNadoSavALA haze, tevA ja enA A aMgata pAMca mANasA haze. AvA vicAra manamAM karyAM ane pharI mithyAbhimAnane pUchyuM. vima--Aya ! sau vaDAdhikArI purUSo mahArAjAnI
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA sAradvAra sAthe yuddhamAM padhAryA te A5nuM atra rahevAnuM zAthI banyuM? | mithyAbhimAna-bhadra! yuddha mATe huM paNa mahArAjAnI sAthe gaye hate. huM sauthI vaDo adhikArI purUSa gaNAtuM hatuM eTale mahArAjAe mane A nagarImAM javAnI AjJA karI ane sAthe jaNAvyuMH mithyAbhimAna ! A nagara tame cheDaze nahi. amArI gerahAjarImAM te ahIM ja rahevAnuM rAkha eja uttama che. kAraNa ke amArI gerahAjarImAM te ja A nagaranuM saMrakSaNa karavA samartha che. amArI gerahAjarImAM paNa tArA rahevAthI A nagaranI zobhA ane samRddhi ghaTavAnI nathI. keI jAtane upadrava Avaze nahi. tuM ahI rahyo eTale ame paNa A nagaramAM chIe ema tAre samajI levAnuM. ATalA mATe ja amArI IcchA che ke tuM ahIM ja rahe. meM kahyuM "mahArAjAdhirAja zrI rAgakezarI mahArAjAnI jevI AjJA." huM ahIM zA mATe Avyo e vAta mArA kahevAthI tamArA khyAlamAM AvI gaI haze. vimarza--are mithyAbhimAna ! mahArAjAne gayAne ghaNe vakhata thayo che, te emanA kSemakuzaLanA kAMI zubha samAcAra che ke nahi? mithyAbhimAna-hA, hA. vijayamaMgaLanA samAcAra AvyA che. mahArAjA rAgakezarIe badho pradeza potAnA hastaka karI lIdhe che. vijayaDaMko vagADavAnI ane vijayadhvaja pharakAvavAnI
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvanI sare taiyArI che, parantu vyakti nathI. 95 " sateSa " sarvathA jitI zakAya evA " satASa " vacce vacce avasara joine amArA sainya upara jabarA dhasArA kheAlAvI de che. bhUlathApa khavarAvIne amArA sanyanA kabje rahelA nAgarikAne upADI jAya che. enA hAthamAM gayA pachI amArA mahArAjAnuM kAMi cAlatuM nathI, mahAvakra ane dhRSTa mAnavI che. bhadre ! saMtASa malika ane cAlAka hAvAnA kAraNe ja mahArAjA zrI rAgakezarIne jitavAmAM ATalA vilaMba thayA. sAmAnyakSatriya hAta teA kayAranAya bhUkebhUkkA khelAvI dIdhA hota. vima--hAlamAM mahArAjA zrI rAgakezarI kAM vidyamAna che? mithyAbhimAnene manamAM zaMkA thai ke A be guptacaro te nahi hAyane ? krI phrI rAjyasa`badhI ja praneA karyAM kare che. ApaNI mAtamI jANIne kAMi nUkazAnI ubhI karaze te ? AvI zakA thavAnA kAraNe kharI vigata jaNAvavI khaMdha karI. goTALIyA uttara ApavA cAlu karyo. mithyAbhimAna--mane khabara nathI ke hAlamAM karyo che ? paNa jyAre yuddhayAtrA mATe nIkaLelA tyAre sau prathama mahArAjAzrIe tAmasacitta" nagarane uddezIne prayANa karyuM hatuM. vima--Ape amArA praznAnA mAnabharyo uttarI ApI amane satASa ApyA che. A nagaranI zaiAbhanatA ane alpa vasatInA kAraNe jAtajAtanA vikalpo thayA hatA, tenuM Ape
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 96 upamiti kathA sArAdvAra nirAkaraNa karI ApyuM. ApanI pAsethI amane ghaNuM jANavAnuM ane samajavAnuM maLyuM che. ame ApanA AbhAra mAnIe chIe ane ApanI rajA laI AgaLa jaIe chIe. mithyAbhimAna--tamArUM kalyANa thAo. mAmA ane bhANeje mithyAbhimAnane ziSTatA khAtara namaskAra karyo ane AgaLa vadhyA. mArgamAM mAmAe bhANIyAne kahyuM. bhANA ! mithyAbhimAne vAta karatAM ApaNune jaNAvyuM hatuM ke viSayAbhilASa ma`trInA pAMca aMgata mANaseA vizvavijaya mATe gaelA hatA emAM rasanAnuM nAma ApaNane jANavA maLyuM. jenI zeSa mATe nikaLyA enuM nAma ane sthAna ApaNane prApta thayAM. ApaNe tAmasacitta nagare jaie ane enA pitAne joie. enA guNa ane svabhAvane jANIe. jethI ApaNane rasanAnA guNa ane svabhAvanA khyAla Avaze. praka--bhale, cAlA tAmasacitta nagare. tAmasacitta nagare : mAmA bhANeja ane jaNA tAmasacitta nagare jaI paheAMcyA. bhayakara ane bhISaNa Aga lAgavAnA kAraNe jANe zyAmavaNu na banI gayuM hoya, evuM mavaNu" A naga2 jaNAtu hatu. sajjana purUSo A nagarane nidyakoTinuM gaNatA hatA. sakhyA rAjasacitta nagaranI jema alpa hatI chatAM nagaranI mAnava
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvanI sa 97 dhanADhyatAmAM nyUnatA jazuAtI na hatI. A nagarane zei bhANAe prazna karyAM. praka--mAmA ! A nagaranA kAI nAyaka che ke nahi ? viza--bhANA ! kAi nAyaka hAya evuM lAgatuM nathI, chatAM kAi nAyakanA jevA vyakti tA haze. sAdhAraNu kAmacalAu vahivaTItaMtra sa'bhALanAra nAyaka jevA kAI mAnava hAvA joie. mAmA bhANeja vAta karI rahyA hatAM eTalAmAM mahAranA kAi ThekANethI AvatA ane nagaramAM praveza karavA IcchatA " zAka " nAmanA nAnA adhikArI purUSane joyA. " zAka " adhikArI sAthe 66 Akendrana " vilApa " 8 dainya " vagere nAkaravarganA vyaktio hatA. "" mAmA bhANeje A zAka " adhikArI sAthe aucityabharI vAtA karI ane pachI namratA pUrvaka prazna karyAM. bhAI! A nagaranA rAjA kANu che? AkSepa ane chaNukApUrvaka zeke uttara ApatAM jaNAvyuM ke mahAmahima zrI mahAmAha rAjAnA putra ane rAjarAjezvara zrI rAgakezarI mahArAjAnA bhAI, vizvavikhyAta, zatru rUpa patA bhedavAmAM vajra samA dANu, mahAparAkramI zrI dveSagajendra mahArAjA A nagaranA rAjA che. A suprasiddha purUSaratnane tame oLakhatA nathI? are! tame kadAca rAjezvarane na oLakhatA ho e bane, parantu mahArAjAnA mAnItA, ativallabhA kuTuMbamAM sau viDa
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA sahAra lonA mAnavaMtA, pitAnA prakhara pratApathI pratyeka dukhene dUra karanArA mahAdevI zrI avivekatAne paNa nathI oLakhatA ? gAmaDIyA gamAra je zuM prazna pUche che ? vimaza-bhAI! Apa amArA upara kopAyamAna na bane. jagatamAM badhA mAnavIe badhI vAta jANe evuM hatuM nathI. ame dUra dezanA vatanIe chIe. ajANyA musApharo chIe. A nagaranuM nAma paNa Aje jANyuM che ane nagara paNa Aje joIzuM hA ! tamArA mahArAjAnuM nAma sAMbhaLyuM hatuM paNa e vAtane ghaNe lAMbe samaya vIti gaye hatuM, eTale smRtipathathI bahAra thaI gaela. tamArA kahevAthI punaH vAta yAda AvI. astu.. ' he bhadra! mahArAjazrInA darzana karavAnI amArI ghaNI utkaMThA che, te mahArAjAzrI atre birAjamAna che ke kayAMya bahAra gaelA che? zaka-A tame zu pUche che? mahArAjA kyAM gayA che, e vAta suprasiddha banI cUkI che. sahRdayI, sAvadhAna ane buddhimAna sau jANe che. chatAM tame nathI jANatA e bhAre Azcaya. sAMbhaLo, mahAmahima zrI mahAha mahArAjA, zrI rAgakezarI mahArAjA ane amArA mahArAjA zrI Sagajendra e traNe mahAsabhyane laIne mahAvirodhI ane mahAghAtakI saMteSane parAsta karavAne sudaDha nizcaya karIne pitAnI rAjadhAniothI gayA che ane e vAta upara Aje varSonA vahANuM vati gayA che.
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvanI sa 99 pAse vima--mahAdevI zrI avivekatA hAlamAM A nagarane zAbhAvI rahyAM che ke ee paNa khIje kAi sthaLe padhAryAM che ? zAka--mahAdevIjI hAlamAM ahIM nathI, temaja mahArAjAzrI paNa nathI. e mATe Apane kAraNa jANavuM hoya tA sAMbhaLeA. mahAvirodhI saMtASanA nAzanA pUrNa nizcaya karIne potAnA vIravikrama putra rAgakezarIne laI mahAmahima zrI mahAmAha mahArAjA atra padhAryAM hatA, tyAre ahIMnA mahArAjA zrI dveSagajendra paNa yuddhayAtrA mATe taiyAra thai gayA hatA. mahAdevI zrI avivekatAe peAtAnA patidevane yuddhamAM jatA joI kahyuM, svAmin ! ApanI sAthe huM paNu yuddhamAM AvIza. dveSagajendra--devI ! tuM garbhAvatI che. garbhanA bhArathI tArUM zarIra ALasu khanyuM che. tethI tuM yuddhibhUmimAM Ave e cegya nathI. tuM ahIMyA rahe. huM yuddhamAM jaIza. avivekatA--deva ! Apa vinA huM ekalI A mahelamAM rahI nA zakuM. mahela udyAna vigeremAM mArUM mana na lAge enuM zuM karavuM? tane ahIM na dveSagajendra--priye ! tArI vAta sAcI, paNa garbhavatI avasthAmAM yuddhabhUmimAM tane na laI javAya. gamatuM hoya tA tuM " raudracitta " nagare jA. vahivaTa " duSTAbhisadhi" rAjA calAve che mAnavatA vaphAdAra vaDA sainika che. e nagaranA ane e mArA
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA sArAddhAra avivekatA--Aya ! Apane mAre vadhu zuM kahevuM ? Apa je AjJA kamAve| te mAruM sarvathA mAnya ja hAya. to zrI dveSagajendra yuddhayAtrA mATe mahAmahima zrI mahAmAha mahArAjA sAthe gayA ane patidevanI AjJAthI avivekatA mahArANI raudracitta nagare padhAryA. - tyAMthI zrI avivekatA mahArANI koi vizeSa kAraNanA lIdhe ahira`ga pradezamAM gayA che. amArA mahArANI ghaNA catura che ane samayanA purA pArakhu che, eTale mahatvanA kAraNe bahiraMga pradeze gayA che. ahIMthI gayA hatAM tyAre duSTAbhisa`dhinA tyAM eka putraratnanA janma Apela ane pachI mArA sAMbhaLavAmAM evuM AvyuM ke mahArANInuM patideva sAthe milana thayuM. ane phrI bIjA eka putraratnanA janma ApyA che. eTale mahArANI hAlamAM nathI patideva pAse, ke nathI A nagaramAM. avAMtara smRti : prajJAvizAlAe agRhItasa ketAne kahyuM, alI priya sakhI ! A saMsArIjIve je veLA nadivardhananA bhavamAM vaizvAnara sabadhI vAta jaNAvelI ane e vakhate hiMsA sAthe lagna thatI vakhate jaNAveluM ke " tAmasacitta nagara kevuM che, dveSagajendra rAjA ane avivekatA rANI kevA che, ane tAmasacitta nagarathI avivekatA rANI raudracitta nagare zA mATe gayA hatA e kAraNa AgaLa jaNAvazuM " te vAta saMsArIjIve hAlamAM ApaNane saMbhaLAvI, te tane khyAlamAM AvI haze.
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvanI saphare 10 agRhItasaMketA-hA, te ThIka yAda karAvyuM che ! prajJAvizAlAe saMsArIjIvane pUchayuM, he suMdara! je vakhate zrI vicakSaNAcAryajI naravAhana rAjAnI samakSa vimarza prakarSanI vAta saMbhaLAvatA hatA ane tuM paNa sabhAmAM besI e vAta sAMbhaLatuM hatuM, te tane emAMthI kAMI khyAla Avyo ke nahi! saMsArIjIva-bahena ! e vakhate huM tenA rahasyane jarAya samajato na hato. anarthonI paraMparAmAM mAtra mArUM ajJAna ja kAma karatuM hatuM. mArA manamAM e vakhate eTaluM hatuM ke A sAdhu mArA pitAne keI sarasa vAta saMbhaLAvI rahyA che. te agRhItasaMketA ! huM e kathAnA paramArthane jarAya samajatuM na hatuM. agRhItasaMketA-A je vArtA cAlI rahI che, emAM kAMI uMDuM tattvajJAna raheluM che? e kathAne paramArtha jude che? saMsArIjIva-mArA caritramAM gUDhArtha vinAne keI zabda nathI. ghaNe ja bhAvArtha rahe che. mAtra manoraMjananI kathA che ema Ape na samajavuM. mArI kathAmAM ghaNA rahasyo samAelAM che ane e samajavA jevA che. kathA che, ema mAnI saMtoSa na mAnaze. tamane je bhAvArtha na samajAya te e viSayamAM tamAre catura prajJAvizAlAne pUchI samAdhAna meLavI levuM. e saMjJA che ane dareka padArthanA paramArthane samajI zake che. temaja bIjAne paNa sarasa rIte samajAvI zake che.'
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 upamiti kathA sAre dvAre agrahItasaMketA-bahu sAruM, ema karIza. paNa hAlamAM te kathA AgaLa calAve. zrI vicakSaNAcArya je kathA kahI rahyA hatA te kathAnA anusaMdhAnamAM saMsArIjIve AgaLa jaNAvavAnuM cAluM karyuM. vimarza-bhadra zaka! Apane ahIM AvavAnuM kAraNa zuM banyuM? zoka-yuddhamAM jatA amArA mahArAjA zreSagajenTe A nagaranA saMrakSaNa mATe "matimaha" maMtrIne ahIM mokalyA hatA ane e "matimaha" maMtrI mArA mAnavatA mitra thAya che. mahArAjAnA sainyane mahATavImAM mUkI mArA mitrane maLavA mATe ahIM Avyo chuM. vimarza-Arya! dhanyavAda. A5 AnaMda pUrvaka nagaramAM jaI zake che. vimarza sAthe vAtacIta pUrNa thayA pachI zeke nagaramAM praveza karyo. tyAra bAda buddhidevInA buddhidhana putra prakarSane vimaze kahyuM, vatsa ! mahAsainya je mahATavimAM paDAva nAkhe che tyAM jaIe. rAgakezarIne ane temanA maMtrImaMDaLa vigerene joIe. prakarSa-"jevI ApanI marajI." mAmA bhANeja jaldI mahATavI bhaNI upaDyA ane pavanavege tyAM pahoMcI gayA.
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvanI saphara 106 mahAme hAdinA sabhAmaMDapamAM dazana: mahATavInI madhyamAM eka mahAnadI AvelI hatI. mahAnadInA retIvALA uMcANanA dvIpa jevA bhAga upara eka vizALakAya maMDapa bAMdhavAmAM Avyo hate. maMDapanA madhyAMgaNamAM eka suzena vedikA-beThaka banAvavAmAM AvI hatI. vedikA-bekanA madhya vibhAgamAM mahAdhya siMhAsane goThavelAM hatAM. vizALakAya maMDapamAM tarapha caturaMga sainya beThuM hatuM. uparanI beThakamAM mahAmaha mahipatinA parAkramI netA putra rAgakezarI ane vIravikramI dveSagajendra birAjyA hatA. vaccenA mahAmUlyavAna mahAsiMhAsana upara mahApratibhA saMpanna zrI mahAmaha zebhI rahyA hatA. mAmA bhANeja pavanavege mahATavImAM AvI gayA ane A mahAmaMDapa vigere nihALI vize kahyuM. bhANuM ! sAme je, ApaNe ahIM beThA beThA mahAmahanI saMpUrNa sabhA joI zakIe chIe, eTale sabhAmaMDapamAM praveza kare ucita nathI. ApaNe sabhAmaMDapamAM praveza karIe te mahAmaha ke anya rAjakIya vargane ApaNA upara guptacara vigerenI zaMkA thAya ane koI muzkelI ubhI thAya, enA karatA ahIMthI sabhAnI badhI kAryavAhInuM bArIkAIthI nirIkSaNa karIe te kema? upara eka karatA e.
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA sArAddhAra - praka-- bhale ! mAmA ema karo" parantu A vizALa jaMgala, A vizALa nadI, nadInA uMcA retALa vibhAga, vizALakAya ma'Dapa, vedikA, mahAjya siMhAsana, enA upara birAjatA mahArAjAe, maDapanA sadasyA, A badhI bAbate mArA mATe navIna che. 104 AmAMnuM me' kazuM joyuM nathI. A badhAnA nAmeA zuM che? A badhAnA guNA kayA kayA che? e jANavA mana thaI rahyuM che. mAmAjI ! Apa vigatavAra jaNAve| ane huM zAMtipUrvaka sAMbhaLu vima--vatsa ! teM ghaNI sarasa vAta pUchI, parantu te eka sAthe ghaNA prazno pUchI nAkhyA. tArA prazno vicAraNAne mAge tevA che, eTale huM pUrNa vicAra karIne tane uttara ApuM. praka--bhale, Apa vicArIne uttara Ape. vize peAtAnI sUkSma dRSTi cArebAju phUMkI. mahATavInuM avaleAkana karyuM, mahAnadIne kharAkhara joi lIdhI. vizALa ma`Dapa, vedikA, mahAsiMhAsana vigerenuM svarUpa jANI lIdhuM. mahAmeAhu ane anya sadasyAnA sArI rIte vicAra karI lIdhe. tyAM rahelA tamAma padArthonA khArIkAIthI abhyAsa karI joyA ane nizcayAtmaka temaja dRDhatama karavA dhyAna lagAvyuM. alpa samaya bAda mAthuM' dhUNAvyuM ane mukha upara smita marakavA lAgyuM. mAmAne hasatAM joI prakarSa pUchyuM, mAmA ! Ama kema hase che ?
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvanI saphare. 105 vimarza-sAme rahelI sarva vastuonuM svarUpa mArA khyAlamAM AvI gayuM eTale hAsya AvyuM. prakarSa-mAmA ! Apane je badhuM samajAI gayuM hoya te mane mArA praznone spaSTa khulAso karI Ape. vimarza-vahAlA prakarSa! tuM sAMbhaLa. cittavRtti mahATavI : vatsa ! je aTavImAM ApaNe AvyA chIe te aTavInuM nAma "cittavRtti che. A "cittavRtti" mahATavImAM vizvanA tamAma prANIo, manuSya, gAma, nagara, pura vigere banAvI emAM vase che. keTalAka manuSyo e gAma nagara AnaMdaprada ullAsavardhaka ane nirmaLa banAvatAM hoya che ane keTalAka manuSyo asaMtoSaprada, hatetsAhI ane malIna banAvatAM hoya che. tethI A aTavI bahiraMga pradezanA mAnavIo mATe sukha ane duHkhanuM kAraNa mAnavAmAM Ave che. je manuSya A aTavImAM sAttivaka ane nirmaLa vRttio rAkhI zakatA heya che temanA AvAsa ahlAdaka ane guNakArI banatA hoya che ane jee tAmasa ke samaLa vRttio rAkhatAM hoya che, temanA AvAse amanahara ane avaguNadAyaka ke avaguNapiSaka banI jatAM hoya che. 1 cittavRtti eTale mananA vicAre.
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 upamiti kathA sAravAra pramattatA nadI : bhAI! je, A mahAnadInuM nAma "pramattatA" che. e nadInA kinArAo "nidrA" nA nAmathI oLakhAya che. kaSAye"3 e nadInA pANurUpe che. A nadInA capaLa taraMgane "viSaya" nAma ApavAmAM AvyuM che. nadInA pANIne svAda dArU jevo ane mAdakaguNI che. vikathA5 rUpa pravAha-jharaNue pamattatA nadImAM AvI maLe che. te rAgakezarI rAjAnA rAjasacitta nagara ane dveSagajendra rAjAnA tAmasacitta nagarane joyA hatAM ne ? e be nagaramAMthI A nadI utpanna thAya che. mULa enuM A nagaramAM AveluM che. tyAMthI dhIre dhIre vahetI vahetI A nadI cittavRtti mahATavImAM Ave che ane Akhare bhavasAgaramAM e sarItA samAI jAya che. vizALa paTa ane pUrapATa pravAhavALI mahAnadInA nIramAM gabaDyo eTale khalAsa thaye samaja. emAMthI pAchA nikaLavAne vicAra karavAneye samaya rahetuM nathI. paDyo eTale 1 pramattatA-pramAda, ALaza Atmahita prati upekSA. bhava ane bhautika vastu taraphano bhAva. 2 nidrA-ugha. enA pAMca prakAre che. 3 kaSAya-krodha, mAna, mAyA ane lebha. nadImAM pANuM vahyA kare, tema kaSAyo paNa cAlyA ja kare che. 4 viSaya-pAMca indriyone gamatA padArtho prati rAga. 5 vikathA-rAjakathA, dezakathA, bhejanakathA ane strIkathA.
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvanI saphare 107 AvI banyuM ja mAnI levAnuM. phrI ene kinArA hAtha lAge tyAre kharA. e tA bhavasamudramAM jaI aTavAI jAya ane DukhIne sarvanAzane meLavavAnA dUra jAya che, enAthI bhaya pAmI evA puNyazALI purUSo bhavasAgaranI parantu je buddhizALI mAnavIe A mahAnadIthI dUranA samIpamAM AvatAM nathI, sapharanA duHkhA jotAM nathI. dvilasita dvIpa : bhANA ! pelA dekhAya che, te " tadvilasita 1 dvIpa che. nadInA nIrathI dhAvAIne svaccha anelI retI" ne " hAsahAsya " nAma ApavAmAM AvyuM che. vilAsa, vibhrama, hAva, bhAva, nRtya ane gItarUpa sArasa, haMsa, cakravAka, cAtaka, mayUra ane kAkIla pakSIo che. mAdaka pINAonA madathI gherAelA nayaneAvALA narasamuhathI A dvIpa ubharAI rahyo che. chelachabIlA ane laTakacALA kAmI leAkeAne mATe A dvIpa maneArajananuM krIDAMgaNa gaNAya che. tattvavettA ane ceganI abhIpsA rAkhanArAo A dvIpathI dUra-sudUra rahetA hAya che. cittavikSepa maMDapa : sAmenA mahAma'Dapa taraph dhyAna Apa joie. enuM nAma " cittavikSepa " ma`Dapa che. A maDapamAM beThelA sadasyAne maMDapa khUba prItikara che. parantu ahiraMga pradezanA kAI mUkha 1 tadvilasita-pramAda vigeremAM ke pramAda vigerethI vilAseA karavA rUpa.
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 upamiti kathA sAridvAra mAnavI bhUlathI A maMDapamAM praveza karIle te enI matimAM avazya bhrama thAya ja. citta bhramita thayA pachI saMtApa ane kaleza AvI paDe. unmAdIpaNuM ke gAMDalo banI jAya. eNe je kAMI yama, niyama, vrata vigere grahaNa karyA hoya te badhAthI bhraSTa banI jAya. sArAsArane viveka keIne rahevA pAmate nathI. tRNavedikA : vatsacittavikSepa maMDapanI madhyamAM vedikA-beThaka che, tenuM nAma "tRSNa" rAkhavAmAM AvyuM che. mahArAjA mahAmehane tRSNavedikA atyaMta priya che. priya hovAnA kAraNe ja mahAmoha rAjA pitAnA kuTuMbIjane sAthe tRSNavedikA upara beThe che. bIjA emanA sAmaMta rAjAe maMDapamAM chUTA chavAyA Thera Thera beThelA dekhAya che. A vedikA mahipati zrI mahAmaha ane enA kuTuMbI rAgakezarI dveSagajendra vigere saune atipriya che ane enA upara besI malakAyA kare che. paraMtu bahiraMga pradezanA prANIone te e vedikA duHkhanuM ja kAraNa bane che. tRSNAvedikA upara beThe eTale ene paravaza banI duHkha, duHkha ane duHkha ja bhegavavAnuM. viparyAsa siMhAsana : - bhadra! tRSNavedikA upara meTuM siMhAsana dekhAya che, enuM nAma "viparyA che. e siMhAsana upara ArUDha thaelo mahAmeha mahipati zatruonI najaramAM zIghratAthI AvI zakatuM nathI. A siMhAsana mahAprabhAvazAlI che. e
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvanI saphare 19 jyAM sudhI che, tyAM sudhI mahAmeAhanuM keAI zatru khagADI zakavA samartha nathI. A siMhAsananA jore ja enuM rAjya cAle che. khahiraga pradezanA mAnavIonI najara A sihAsana upara paDatI nathI, tyAM sudhI e mAnavInI buddhi sArI rahe che. jo siMhAsana upara najara paDI jAya te enI buddhimAM viparyAsa thavA lAge che. enI buddhimAMthI nirmaLatA vidyAya lai le che ane tAmasabhAva praveza kare che. AgaLa upara jaNAvelA pramattatA nadI, tadvilasitadvIpa, cittavikSepa maMDapa, tRSNAvedikA vigeremAM je zakti rahelI che, te badhI zaktie mAtra A siMhAsanamAM paNa samAelI che. e karatAM paNa vadhe ema che, mahAmeAha mahipati : bhANA ! viparyAsa siMhAsana upara eka dula ane zyAma zarIravALA mAnavI dekhAya che, te ja mahAmeAha mahipati che. enI zarIraracanA "avidyAmAMthI thaelI che. arthAt enA zarIrane "avidyA" nAma ApavAmAM AvyuM che. A mahAmaha salAkamAM ghaNA suprasiddha vyakti che. vizvamAM dekhAtA zarIra, jIvita, dhana, yauvana vigere paudgalika padArthI anitya, apavitra, duHkhadAyaka ane jaDa che. chatAM A mahAparAkramI mAharAjA peAtAnA prabhAvathI nitya, pavitra, sukhadAyaka ane caityanyavatA manAve che * zarIra anitya che chatAM nityatvanI buddhi emAM che. apavitra che chatAM pavitra manAya che. zarIra che tethI bhUkha, rAga, zrama vigere
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 upamiti kathA saddhAra Indra, caMdra, nAgendra, upendra, narendra vigere mahAparAkramI vyaktio paNa mahAmehanI AjJA mastake saharSa upADe che. mahAmaha pitAnI sattAthI vizvane sattAtaLe dAbI rAkhe che. sau nekaranI jema varte che. prakarSa! meM mahAmaha vigerenuM varNana karyuM. have ene mahAmaMtrI, senApati, ene parivAra ane enA sadasyo vigerenuM varNana karuM chuM. tuM dhyAnapUrvaka sAMbhaLaje. are ! huM je kahuM chuM te tuM sAMbhaLe che ke nahi? kAraNa ke tuM moTA vicAramAM paDI gaye dekhAya che. tuM kAMI sAMbhaLe che ke nahi? tuM kAMI pUchatuM nathI ane huMkAra paNa Apane nathI. mAtra Tagara Tagara mAruM mukha joyA kare che. vatsa ! je vAta huM karuM chuM te tArI samajamAM Ave che ke nahi? prakarSa-mAmA! ApanA prabhAvathI badhuM barAbara samajAya che. vimarza-te tuM sAMbhaLa. huM zA mATe hasya hatuM, e tArA khyAlamAM AvI gayuM? mArA hasavAthI tAre gusse na thavuM. snehanA kAraNe hAsya Ave e dezanuM kAraNa gaNAtuM nathI. bhalA bhANa ! cAlu vAta sAMbhaLavA mAtrathI tAre saMtoSa na mAna. A vAta mAtra manane bahelAvavA pUratI nathI paNa paramArthabharapUra che. enA rahasyone samajavA prayatna karaje. duHkha maLe che chatAM sukhanuM sAdhana manAya che. zarIra jaDa che chatAM caitanya jevuM vartana thAya che. A mohanA pratApe che.
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvanI saphare keI sthaLe bhAvArtha khyAlamAM na Ave te tAre pharI e viSayamAM pUchI levuM. tuM huMkAro bhare ane prazna kare te vArtA kahevAmAM AnaMda thAya ane tene sthAne bhAvArtha paNa samajAya. mAtra vAto sAMbhaLI le ane enA kharA rahasyane na jANe ane kaI pravRtti AdaravA jAya, to pariNAma ghaNIvAra nukazAnakAraka banI jAya che. bhautAcAryane ziSya vagara samaje kAma karavA gaye, tethI enA mAthe Apatti AvI paDI. eTale tane mAruM kahevuM che ke dareka vAtanA paramArthane samajaje. praka-mane bhautAcAryanA ziSyanI vAta kaheze? vimarza--bhadra! sAMbhaLa.
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa pAMcamuM bhautAcArya ane velvahaka kathA zrI vicakSaNasUri naravAhana rAjA sAme dezanA ApI rahyA che. naravAhana rAjAnA praznanA uttaramAM pite dIkSA zA mATe lIdhI e vAta jaNAvI rahyAM che. emAM vimarza ane prakarSa rasanAnI mULazedha mATe gaelA, eo cittavRtti aTavAmAM AvI pahoMcyA che. prakaSane vimaze tyAMnA maMDapa ane mahAmaha vigerenuM svarUpa samajavA bhalAmaNa karI. A vakhate vimarza eka avAMtara kathA kahe che. bhautAcArya kathA : eka nagaramAM " sadAziva" nAmane bhatAcArya rahe hate. e bhautAcAryanuM zarIra vRddhAvasthAnA kAraNe ghaNuM ja durbaLa ane zIthila banI gayuM hatuM. janmathI ja e bahere hate. zravaNendriya kazAya kAmanI na hatI. ekavAra tyAM mazkarA chekarAo bhegA thayA ane AMgabIonA IzArAothI mazkarI karatAM jaNAvyuM ke he bhaTTAraka! nItizAstramAM nIcenI vAta Ave che, te Ape dhyAnamAM levI joIe. * bhautAcArya-zivajIne pUjaka.
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhautAcAya ane velahaka kathA viSaM goSThI daridrasya jantoH pAparatirviSam / viSaM pare ratA bhAryA, viSaM vyAdhirupekSitaH // 13 lakSmIthI ane guNathI je daridranArAyaNa hoya evA sAthe mitratA jhera jevI che. pApa prati prema karavA e haLAhaLa jhera che. pAtAnI patnI parapurUSanA premamAM paDI jAya te e tALapuTa jhera che ane vyAdhinI upekSA karavI e zIghra ghAtI jhera che. pUjyapAda ! eTale ja ame Apane kahIe chIe ke Apa auSadha karaze. baherApaNuM maTADA. " ugatA zatru ane vadhatA vyAdhine tarata ja dAbI devAmAM sAra che. " Ape baherApaNAnI bedarakArI karavI caigya nathI. jaldI upacAro cAlu karI devA joie. mazkarA che.karAenI vAta samajI lai sadAzivane rAga maTADavAnI tamannA jAgRta khanI. e mUkha pUjArIne Agraha aMdhAi gayA ke kAi paNa bhAge rAga tA maTADavA ja joie. rAganI upekSA na ja karAya, eTale eNe peAtAnA zAMtiziva nAmanA ziSyane mAlAngeA. are zAMtiziva ! tuM vaidyarAjanA ghera jA. vaidyarAjane mArA maherApaNAnA rogane jaNAvaje ane enA nAza mATe je davA, anupAna ane pathya jaNAve te samajI leje. pachI tuM tarata Avaje. vilaMba nA karIza. valakha karIzuM te vyAdhinA prakApa vadhI jaze ane pachI kAbumAM levA ghaNA parizrama karavA paDaze.
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA sArAhAra gurUdevanI AjJAthI zAMtiziva tvarita gatie vaidyarAjazrInA ghare pahoMcI gayA ane tyAM paheAMcatA ja eka manAva enA jovAmAM Avye. 14 bhAgya saceAge e vakhate evuM banyuM hatuM ke vaidyarAjanA putra rakhaDI, rakhaDIne ghare Avye. peAtAnA rakhaDela putrane jotAM ja vaidyarAjanI AMkheA lAlaghUma thai gai. vALanuM baneluM majabuta doraDuM' hAthamAM lIdhuM ane putrane thAMbhalA sAthe AMdhI dvIdhe.. adhina sakhata khAMdhavAmAM Avela, eTale pIDA thavAnA kAraNe vaidyaputra raDavA lAgyA. vaidyarAje pharI khIjA sthaMbha sAthe vadhu majabuta bAMdhyA. cheAkarAe peAka mUkI raDavuM cAlu karyu. vaidyarAja sIdhI DhAra ane lIsI lAkaDI hAthamAM lai putrane hevA lAgyA. lautAcAya sadAziva gurUnI baherAza maTADavAnI davA levA AvanAra zAMtizive putranA uparamArane varasAda varasAvatA vaidyarAjane pUchyuM. are vaidyarAjajI ! putrane AvI sakhta rapITa kema karI che ? A ceAgya gaNAya ? samAdhAna karatAM vaidyarAje kahyuM, zuM karUM zAMtideva ? A mArA duSTa putra huM je kAMi kahuM te jarAya sAMbhaLatA nathI. eTale A enI davA karUM chuM. A vAta thatI hatI tyAM vaidyarAjanA patnI hAhAkAra AvI pahoMcyA. putrane bacAvavA vaidyarAjanA hAthe karatA vaLagI paDyA.
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhautAcArya ane vellahaka kathA 115 vidyarAje kedhathI dhamadhamI kahyuM, tuM AghI jA. huM ATaluM ATaluM kahuM chuM paNa e jarAya sAMbhaLato nathI. nAlAyaka putrane barAbara mAre ja paDaze. nahi te tane paNa mAra paDaze. vaidyarAje khasavAnuM kahevA chatAM na khasI eTale vaidyarAje patnIne paNa barAbara phaTakArI. A prasaMgane joI zAMtizive vicAryuM ke je auSadha gurUdeva mATe levAnuM hatuM te meM jANI lIdhuM che. na sAMbhaLe ene sArI rIte mAre e baherApaNuM nAbUda karavAne zreSTha upAya che. samajavA jevuM samajI lIdhuM, nAhaka vaidyarAjane pUchI zA mATe takalIpha ApavI? vaidyarAjanA gherathI pAchA vaLI zAMtiziva zivapUjaka zreSinA ghare gaye ane eka majabuta deraDAnI mAgaNI karI. zivabhakate zaNanI deraDI ApI paNa zAMtizive kahyuM ke mAre zaNanI derInuM kAma nathI, vALanI banelI majabuta deraDInuM kAma che. zivapUjake vALanI dIrgha deraDI ApI ane pUchayuM, bhAI zAMtiziva ! A deraDAne tame zuM karaze ? zAMtizive uttara Ape, tAtapAda bhaTTAraka gurUdevazrInI davA karavAnI che. A pramANe jaNAvI gurUdevanA maTha tarapha gaye. gurUdevane jotAM ja DoLA caDAvyAM, AMkhe lAlaghUma banAvI, gurUdevane baLajabarI pakaDyA ane maThanI vacce lAvI thAMbhalA sAthe bAMdhI dIdhAM. hAthamAM meTI DAMga upADI gurU
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 upamiti kathA saddhAra devane jhUDavAnI zarUvAta thaI gaI. eka upara eka daMDa prahAra cAlu thayo. zivabhaktone vicAra AvyuM ke ApaNA gurUdevazrI sadA ziva bhautAcAryane kAna saMbaMdhI IlAja cAlavAne che, te ApaNe jaIe e sAruM gaNAya. ApaNA jevuM kAma haze te sevAne lAbha maLaze, ema vicArI zivabhakto tyAM AvyA. ahI joyuM te zAMtiziva gurUdevane prahAra upara prahAra kare jate hate. malIna vastrane nirmaLa karavA detI pASANu upara dhekAthI phUTe ema nirdaya ghAtakIpaNe kUTatuM hatuM, eTale zivabhakto bAlyA. are zAMtiziva ! A te zuM AdaryuM che? pUjyapAda gurUdevane kema mArI rahyo che? zAMtizive uttara vALyo, "A pApI ghaNI ghaNI mahenata karavA chatAM sAMbhaLatuM nathI." bhatAcArya karUNa avAje karI raDavA lAgyA. atyaMta vedanAthI pIDita thatA ane mRtyunI seDamAM AvelA prANInI jema karUNAbharI cIse bhautAcArya karavA lAgyA ane bacAvanI yAcanA karavA lAgyA. . zivabhakto bUmAbUma karatA gurUdevanA rakSaNa kAje zAMtizivane vaLagI paDyA, eTale zAMtizive kahyuM ke "huM 1 zAMtiziva vaidyarAjanuM aNasamaju rIte anukaraNa karI rahyo che.
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhautAcAya ane velahaka kathA 117 ATaATaluM karU chuM. chatAM A duSTa sAMbhaLatA ja nathI, tethI A pApAtmAne haju mAravA paDaze. " ATalA prayatna chatAM kema eka paNu akSara sAMbhaLatA nathI ? tame ahIMthI AghA khasI jAo. dUra jAe, nahi te tamane puchu mAra paDaze. zAMtizive zivabhaktone dUra khasI javA kahyuM, paNa e khasyA nahi ethI krUDa lai emanA upara prahAra karavA cAlu karyo. zivabhaktonI sakhyA vadhu hatI, AnA hAthamAMthI lAkaDI khU'cavI le, khU'cavI leA, ema beAlatA zAMtizivane mAthamAMthI pakaDI lAkaDI paDAvI lIdhI. zivabhaktoe vicAra karyo ke zAMtizivane bhUta bhUta vaLagyuM lAge che. kAM te magaja khasI gayuM haze. evI kalpanA karI, sArI peThe mAra mAryAM. cArane khAMdhe e rIte ene khAMdhI devAmAM AvyA. zivabhaktoe sadAzivanA rajjubaMdhanA kApI nAkhyA ane emanI cAgya sevA cAkarI karI. ghaNA upacArAnA pariNAme emanAmAM sphUrti AvI. puNya kaIka roSa haze tethI jIvanane pAmyA, mAra evA mUDha ane sakhta paDyo hatA ke bacavAnI sabhAvanA ja na hatI. A te zivabhaktoe zAMtizivane pUchyuM, bhalA mANusa ! zuM karavA dhAryuM' hatuM ? gurUdevane yamadire meAkalavA vicAra karyAM hatA ke ?
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ e upapiti kathA sArAddhAra zAMtizive jaNAvyuM, are ! vaidyarAje mane gurUdevanI baherAza maTADavAnA upAya batAvyA hatA. te upAya ajamAvatA hatA. mane tame badhanathI mukta karI. ApaNA gurUdevanA vyAdhinI avagaNanA na kare. vyAdhi prati bedarakAra rahevuM e ApaNA mATe sArUM na gaNAya. zivabhaktoe vicAyuM ke Ane bhAre bhUta vaLagyuM che. gurUdevane mAravAnA Agraha hajI pakaDI rAkhyA che. chatAM zAMtizivane jaNAvyuM ke jo tuM pharIthI gurUdevane na mAre te tane badhana mukta karIe. Aveza pUrNAMka tADUkI zAMtizive kahyuM, tamArA kahevAthI zuM huM mArA pUjya gurUdevanI davA nahi karUM ? mane vaidyarAje je upAya darzAvye che te karavAnA ja chu. tamArUM mAnavAnA nathI. tamArUM sAMbhaLavA paNa IcchatA nathI, zivabhaktoe vaidharAjazrIne mAnabhera teDAvyA ane ahIMnA maThamAM banelI A badhI vigata vistArapUrvaka samajAvI. vaidyarAjane prathama tA manamAM khUbaja hasavuM AvyuM ane pachI zAMtizivane kahyuM, bhalA bhaTTAraka! mArA putra baherA na hatA. parantu vaidakazAstranA uccatama graMthAnA me' parizrama karI abhyAsa karAvyA, enA rahasyAne samajI levA rAja ene samajAvuM chuM. e rakhaDela reDhIyALa hovAthI mArU kahyuM karatA nathI eTale me ene mAryAM. bhagAnA bhA ! mAra" e kAMi baherApaNAnI davA nathI. vaLI mazkarImAM khelyA, zAMtiziva ! tArA gurUdeva tArI
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhautAcAya ane velahaka kathA 19 davAnA prabhAvathI nIrAgI banI gayA che. have tu tArA auSadhanA gurUdeva upara prayAga karIza nahi. e davAnI jarUrata rahI nathI. mAre te gurUdeva sArA naravA thAya eTaluM ja joie che. tamArA kahevAthI A mArI davA nahi karU, ema zAMtizive jaNAvyuM, tethI gurUbhaktoe zAMtizivanA adhanA dUra karyA ane sau peAtapeAtAnA ghare gayA. vatsa praka! huM kahuM te tuM sAMbhaLI jAya ane rahasyane na samaje ke samajavA prayatna paNa na kare, te bhautAcAya ane zAMtiziva jevI avadazA thAya. mATe tane kahuM chu ke paramArtha samajavA sAvadhAna raheje. praka--mAmA ! A cittavRtti aTavI ane enA paramAne huM samajI gayA cheM. parantu pramattatA nadI, cittavikSepa maMDapa, tadvilasita dvIpa, vigerene kharAkhara samajI zakyA nathI. huM tA eTaluM jANI zakayA chu ke Ape jaNAvela vastuo abhyaMtara leAkeAne AnaMda denAra ane khahiMraga leAkAne anatha karanAra che. sAmAnya rIte nAma sedA karavAmAM AvyA che. paNu kAryanI dRSTithI kaze! khAsa bheda jaNAtA nathI. hAya te Apa mane samajAvaze. vima--bhAI me... tane darekanA nAmeA kahyA, darekanA guNA paNa jaNAvyA, chatAM tane enA bhAvAtha khyAla na AvyuMA hAya te| tuM e vAta pharI lakSamAM lai le. huM tane samajAvuM chuM.
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 127 upamiti kathA sAre dvAre mAmAe badhI vastuonuM punaH varNana karyuM, vicakSaNAcArya naravAhana rAjavIne A sarva padArtho barAbara samajAya e rIte jaNAve che. A prasaMge saMsArIjIve agRhItasaMketAne padArthonA svarUpane pUrNa khyAla ApavA jaNAvyuM, ke bhadra agrahItasaMketA! padArthanI samajutI saraLa karavI hoya te ene kathAnA rUpamAM goThavIne samajAvavAmAM Ave te e sahelAIthI samajI zakAya che. eTalA mATe huM tane A padArtho "velahaka"nI kathA dvArA samajAvavA prayatna karIza. tane ethI spaSTa samajUtI prApta thaze. velahaka kathA : bhuvanedara" nAmanuM eka mahAvizALa nagara hatuM. anAdi" nAmanA rAjA e rAjyanA adhipati hatA. ajeya parAkramathI ane ameya baLathI pUrNa vizvanA saMpUrNa prANIo upara pitAnI manadhArI sattA calAvI zakavA pUrNa samartha hatA. anAdi" mahArAjAne atipriya, nItimArganA jJAtA ane kAyadAzAstramAM kAbela "saMsthiti" nAme paTarANI hatA. rAjA rANIne eka putra thaye ane "vedyahakakumAra" nAma sthApavAmAM AvyuM. A kumAra ghaNe vahAlA lAgate hate paNa bhAre khAudhare nikaLyo. dvahakanA khAvAne abharake kadI bhAMgate nahi. gariSTha ane svAdiSTa padArtho vAreghaDIe
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhautAcAya ane velahaka kathA 121 peTamAM padharAvyA karatA. keTaluM khAvuM, kyAre khAvuM ane kevuM khAvuM enuM ene lagIre bhAna na hatuM. vadhu paDatA ane vAreghaDIe khavAtA AhAranA pariNAme ajINu thaI gayuM. peTamAM vyAdhi thaI gayA ane dhIre dhIra jINuM vara lAgu paDyo, chatAM velrahakanI khAvAnI icchA virAma pAmatI na hatI. khAvAnI icchA vadhu vadhe jatI hatI. jANe rAganuM pramANu hajI echuM jaNAtuM haze, eTale veAhakane ujANI ujavavAnuM mana thayuM. ujANI mATe vividha vAnagIo karavAmAM AvI. vAnagIo enI sAmeja banAvavAmAM AvI rahI hatI, tethI bhAIsAhebanuM khAvAnuM mana thatuM hatuM. IcchAne kANumAM laI zakavA asamartha banyA. lAlasAnA kAraNe taiyAra thatI vAnagIomAMthI gheADu' thADu' tyAMja jhApaTI jatA hatA. vividha khAdya peya padArtho, mitrama'DaLa, a'tapura ane dAsadAsI parivAra sAthe ujANI ujavavA bahAranA rAjakIya udyAnamAM AvyA. udyAnamAM haravuM-phaeNravuM Anada-pramAda, khelakUda vigere vilAse vilasI ramya lIlAchama gAlIcA jevA ghAsanI samatala bhUmi upara sau beThA. judI judI vAnagIe geAThavavAmAM AvI. vAnagIe jotAM ja velahukanA meADhAmAM pANI chUTI gayuM. khAvAnI icchA ugra banI ane badhI vAnagIomAMthI gheADA thoDA svAda karyAM. peTa bhArekhama thaI gayuM. jINu vara pahelAMthI hatA,
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 upamiti kathA sAroddhAra emAM vanane zItaLa pavana eTale javarane prakepa atitIvra bane. zarIramAM uSNatAmAna ghaNuM jhaDapathI vadhavA lAgyuM. A vakhate "samayajJa" nAmane vidyaputra sAthe hate. ujANamAM AvavA AmaMtraNa apAeluM hovAthI Avela. vedyahakakumArane ghaNe tAva caDI gayuM che e vAta enA khyAlamAM AvI gaI. kumArane tAvanA pratikArane upAya batAvatA jaNAvyuM. kumArazrI! javara prakapamAM bhejana karavuM Apane mATe yegya nathI; laMghana karavuM joIe. je ema nahi karavAmAM Ave te Apane ghaNuM nukazAna veThavuM paDaze. ApanuM Arogya taddana kathaLI gayuM che. Ape khAvA upara sarvathA niyaMtraNa karavuM joIe. bahAranI zItaLa havA varamAM vadhAre kare che. mahAsudarzana cUrNa ane tribhuvanakIrti guTikAnuM niyamita sevana karavuM joIe. Ape ghaNA divasa niyamitatA jALavavI joIze. rasanAne AdhIna banelA velphahake samayajJanI vAtane jarAya lakSamAM na lIdhI. javaranA pratikAranA upAye paNa na karyA. peTa bharAI gayuM hatuM, vAnagIo gaLAmAM utaratI na hatI chatAM ThAMsIne khAvA lAge. gaLA sudhI khAdhe rAkhyuM. chAtImAM gabharAmaNa thavA lAgI, urva vAyune uchALe thavA lAgyA, peTa vadhu paDatA AhAranA dabANane jIravI na zakayuM eTale eja sthaLe vellahakane ulaTI-mITa thaI gaI.
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhautAcArya ane velaNaka kathA 123 samaya kahyuM, deva ! meM Apane AhAra ArogavA nA kahI hatI, paNa Apa mArI vAtanI avagaNanA karI vadhu khAdhuM tethI enuM kevuM bhayaMkara pariNAma AvyuM? velake kahyuM, samayajJa ! meM vadhAre khAdhu ja nathI. vAyunA prakopathI ulaTI thaI gaI che. mAruM peTa khAlI thaI gayuM che. mAre bhajana karavAnuM che. je peTa khAlI raheze te vAyuthI jaThara bharAze ane vadhu nukazAna thaze. mane haju khAI levA de. bhajana sthaLe je ulaTI thaelI hatI enA chAMTA bhejananA bhANAmAM paNa uDelA chatAM enI darakAra na karatAM veahake bhojana karavuM cAlu karyuM. samaya hAtha pakaDI kahyuM, deva! deva ! A zuM kare che? kAgaDA jevuM ghaNAspada vartana Apane zobhe? kayAM Apane caMdrakiraNa je yaza ? kayAM ApanI nirmaLa zarIra kAMti? kevuM ApanuM vizALa rAjya ? kevA ApanA guNazIla mAtA pitA? ApathI AvA bibhatsa padArtho khavAya? mArA deva ! A bhejana tajI de. mane sudhA atyaMta satAve che. huM te khAIza. tame mane na aTakAve. ema jaNAvI vedyahakakumAre ulaTI-vamana mizrita AhAra Aga cAlu karyo ane pariNAme javara ekadama vadhI paDyo. varanI sAthe sannipAtane vyAdhi ubhe thaye. sannipAtanA lIdhe kumAra pitAnuM bhAna gumAvI beThe. ulaTI-vamana karelI bhUmimAM ja ALoTavA lAgyuM.
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 e rIte gaMdakImAM ALeATatA ghaNA samaya pasAra thai gayA. upamiti kathA sArodvAra huM agRhItasa ketA! meM kahI sabhaLAvI. gayA haze. www mAre je kathA kahevAnI hatI, te tamane dareka padArthonA khyAla AvI agRhItasaMketA A vAta sAMbhaLI vadhAre muMjhavaNamAM paDI gai. me tA cittavRtti aTavI vigerenA bhAvAnA spaSTIkaraNa mATe pUcheluM paNa A bhadrapurUSa evI vArtA kahI ke kAMi meLa ja emAM dekhAtA nathI. bheza AgaLa bhAgavata jevuM banyuM. agRhItasa ketAe saMsArIjIvane jaNAvyuM, bhAi ! teM je vArtA kahI, enAthI mane kAMI lAbha thayA nathI. mAre je rahasya samajavuM hatuM te jarA paNa samajANuM nathI. cittavRtti aTavI vigerenA paramArtha na samajANA e tA ThIka, paNa tArI A kathAnA muddo paNa mane khyAlamAM Avela nathI. mAre tane eTaluM ja kahevAnuM che ke bhAI ! tuM spaSTa samajAva teA sArUM. A rIte mane kAMI gatAgama paDatI nathI. saMsArIjIve. prajJAvizAlAne uddezIne kahyuM, bhagini ! mAre ArAmanI jarUra che. tuM agRhItasa ketAne velahakanI kathAnA muddAone samajAva. tuM paNu a ghaTanA suMdara rIte karI zake che. Adara pUrvaka prajJAvizAlAe kahyuM, bahu sArUM'.
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhautAcAya ane vellahaka kathA velahaka kathAnI aghaTanA : vahAlI sakhI ! tane kathAnI arthaghaTanA kahuM chuM, tuM kathAnA muddAonA paramArtha avazyameva sAMbhaLa. tane samAi jaze. pa velahuka kANa ? kama aMdhanathI badhAelA jIva ane vedyahaka samajavAnA che, e karmI A jIvane anAddikALathI vaLagelA che. pravAhanI apekSAe vedyahakane karmo yAre vaLagyA enI kAi gaNunA nathI. kaMdhanA AdikALa nathI mATe anAdi" enA pitA thayA. A paristhitinI " sa`sthiti " vidyamAnatA paNa tyArathI che, eTale " saMsthiti" mAtA jANavI. 46 ' " bhuvaneAdara " sasAra vinA sakarmaka jIva saMbhave nahi. bhuvana eTale traNaleAka ane uttara eTale peTALa arthAt sa'sAra, sa'sAramAM ja sakarmaka valahaka ane enA jevA anya sakarmaka jIvA hoya che. cittavRtti mahATavI : vedyahakakumAranI manevRttione cittavRtti aTavI samajavI, cittamAM vRttienA vicArAnA vA-vaTALa cAlyA kare che, eja mahATavImAM thAya che. mahATavImAM bhUlA paDelA musAphara aTavAI jAya ane dizAbhrama paNa thaI jAya che ema vicArAmAM je aTavAya che, tyAM mahAmahamahipati vigere peAtAnuM sthAna jamAve che.
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ } upamiti kathA sArAdvAra "" " mAhu " Ave eTale vRttiomAM "rAgakezarIne " phAvaTa thAya ane jo rAgajanya padArthInI prAptimAM vighna Ave tA " dveSagajendra" pAte sattA jamAvavA mathe. vRttio vighna vinAza mATe " krodhanI " madada mAge, e chatAM vighna dUra na thAya te " mAyA devIne AmatraNa maLe, e dvArA kArya - siddha thAya tA prAptinuM " mAna " gava ubhA thAya ane vRtti aTavImAM nivAsa banAve. "" cr mAyA karavAM chatAM vRtti pramANe abhISTa prApti nA thAya tA " lAbha tRSNA " satAvyA kare. zAka, arati, udvega, irSA, asUyA vigere fAjanA ghasArA cittavRtti aTavImAM AvI paDe. jo cetana cittavRttione uDavA ja na de, enA akurane mahAra ja na AvavA de, te meha mahipati svaya na AvI zake. mAhanA abhAvamAM khIjAonA praveza sabhavatA nathI. ali sakhI ! A vAta te tane khyAlamAM AvI gaIne ? vedyahakakumAranA sthAne ApaNe ApaNA sakarmaka AtmAne geAThavavA. ApaNI cittavRtti aTavImAM A AMtaraleAkeAnuM jora cAle che ke nahi e tapAsavuM. ajINanI yAjanA : " vAhakakumArane aneka bhAtanI leAjananI vAnagIo ArogavAnI icchA jAgyA karatI, e vAtane sAthe viSaya lapaTatAnA bhAva sAthe sarakhAvavI. "" A jIva vAhakane vAravAra khAvAnI IcchA jAgyA karatI. " e 66
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhautAcArya ane vellahaka kathA 127 vAtane A jIva sAthe vAraMvAra thatI viSaya bhegonI IcchA sAthe cha devI. "kumArane ati bhejana karavAnA pratApe ajIrNa thaI gayuM." tema A jIvane vadhu paDatA bhego bhegavavAnA pratApe karmo vadhu paDatA AtmAmAM bhegA thaI gayA, tethI karmonuM ajIrNa thaI gayuM. e ajIrNamAM ajJAna ane pApane ja kacaro bhego karI rAkhyuM hatuM. kumArane vadhu khAvAnA lIdhe aMta:javara thaye." tema ajJAna-meha karmo dvArA jIvane rAga utpanna thAya che. rAgAdi jIvane tapAve che. je vastu ke vyakti upara jIvane rAga utpanna thAya ane e vastu ke vyakti prApta na thAya athavA prApta thayA pachI saMyogamAMthI viyoga ubho thAya tyAre jIvane antastApa-aMtaramAM vyathA rUpa tApanI satAmaNuM thAya che eja tAva che. pramattatA nadInI saMjanA : velphahakane vAraMvAra khAvAnI IcchA thayA karatI" rAgAdi dvArA jIvane pramAdAdi thAya che ane rAgAdi dvArA madyapAna, viSayasevana IcchA, kedhAdi utkaTatA, nidrA, lekaniMdAdinuM AcaraNa vAraMvAra thayA kare che, AnuM nAma pramattatA nadI. pramattatA nadI jyAre cittavRtti aTavImAMthI pasAra thAya che, tyAre A jIvanI vRttiomAM-vicAromAM taraha tarahanA taraMge jAge che. madirApAnanuM mana thAya, nidrA vadhu Ave,
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 upamiti kathA sAradvAra mmmmmmmmmmmmmm namaNuM nArIonA ane mulAyama vastra ke vastuonA sparzanuM mana thAya, madhura ane svAdiSTa bhojananI jhaMkhanA jAge. sugaMdhI atare ane sugaMdhI kulenI pherama enI nAsikAne game. nayana manahara nArInA rUpe nirakhavA nayane Tagara Tagara thayA kare, viSayanI vAsanAne uddIpana karanArA saMgItanA sUrane bahelAvatI vAjinnenI surAvalI ane kekIlakaMTha kAminIonA kamanIya gIto sAMbhaLavA kAna saravALe. cittavRtti aTavImAM pramattatA nadI purajozamAM rahe tyAre AvI paristhiti jIvanI sarjAya che. ujANI gamananI utkaMThA yojanA : velahakakumArane ujANe ujavavAnuM mana thayuM, tethI vividha vAnagIo taiyAra karAvarAvI. thoDI thoDI tyAMja khAdhI, pachI udyAnamAM gayA ane tyAM mitramaMDaLa sAthe ujANI ujavI." sakarmaka jIvane paNa ema ja vicAra Ave che ke pisA vigere anargala saMpatti meLavuM. paradeza jaI aneka rIte dhane pArjana karI mejamajA mANuM. dhanAdi dvArA aneka nArIo sAthe vividha vilAse vilasuM, bhego bhegavavA eja mAnava jIvananuM kartavya che ane dhananuM phaLa che. evA vicAro karI vilAsanI saritAmAM snAna karyA karUM. A vicArane ujANe ujavavA mATe velUhakakumAranA udyAnagamana sAthe sarakhAvavuM.
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhautAcAya ane velahaka kathA dvilasita dvIpanA bhAvArtha : " vedyahakakumAra udyAnamAM gayA ane vividha vAnagIonA svAda karyAM." e rIte jIva anyAya anIti dvArA chaLa kapaTanA Azraya laI dhana bheguM kare che. dhananA atirekathI khAnapAnamAM masta bane che. nAca-gAnanA nakharAM sUjhe che. vezyA dArU ane jugAra enA priya sAthIdAre ane che. 129 gamyAgamya bhAgyAleAgyanA viveka vinAnA khanI svaccha dAcAre vicare che. sanmArga nagarathI ghaNA dUra dUra nIkaLI jAya che, durAcaraNarUpa udyAnamAM AvI caDe che. ahIM pahelAM seAgavelA padArthone pharI bhAgavavA icche che. leAlupatAnA pArA keTalA caDelA che te AmAM jANavA jevuM che. pramattatA nadImAM Avela tadvilasitadvIpamAM mahAmeAhu vigere AvIne anAyakrIDAe dvArA Anadita thAya che. cittavikSepa ma'DapanI saghaTanA : bhadre agRhItasa kete ! " velrahakakumAre udyAnamAM paNa dareka vAnagIo thADI gheADI AreAgI. jaMgalanA pavana ene lAgyA tethI tAvanI asara thai ane thoDA samayamAM ja tAvanA prakaiApa ghaNA ugra thaI gayA. samayajJa vaidyaputre jaNAvyuM, ke kumArazrI ApanA zarIramAM tAva che, mATe A bheAjana jatuM karo paNa kumArane bhAjana upara atitIvra Asakti hatI, te vaidyaputranI vAta sAMbhaLavA taiyAra na hatA.' karmanA ajInA lIdhe A prANIne paNa tAva AvI jAya che. temAM pramAdamAM paDavAthI ajJAnarUpa vAyunA spa
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 upamiti kathA sArAhAra thavAnA kAraNe kavara enA ghaNA vadhI jAya che. dharmaguru rUpa vadyaputrane tAvanA khyAla AvI jAya che. e jIvane pramAdamAM paDatA aTakAvavA hitazikSA Ape che. he bhadra! karmanA ajINu thI tane A vara lAgu paDyo che. pramAdane tilAMjali Apa. nahi te tArA A vara atyaMta vadhI jaze. emAM upekSA karaze! tA mahAmeAhanA lIdhe sannipAta thaI jaze. parama tAraka devAdhideva zrI jinezvara paramAtmAe AvA prakAranA tAvanA nivAraNa mATe samyag jJAna, samyag darzana ane samyak cAritra auSadha batAvyuM che. lAMghaNu dvArA udara zuddhi karI tuM e davAnuM Asevana kara jethI tAva vadhatA aTake, bhaviSyamAM sannipAta na thAya. parantu ativiSayAsakta banele jIva dharmAMcAya nI vAta gaNakAratA nathI. e jIva tA dhamaguru batAve enA karatAM viparIta ja varte che. dhamagurunA vacanA enA kAnane sparzatA ja nathI. A jAtanuM e jIvanuM mAnasa hAya che. Ane ja cittavikSepa maDapa samajavA. tRSNAvedikAnuM tAraNa : sakhI agRhItasa kete ! " bhALA vellahakane evI tIvra Asakti hatI ke peTapUra khAvA chatAM, gaLAnI nIce jatuM nathI tAya leAlupatAnA lIdhe haju bhAjana khAdhe ja rAkhe che. chevaTe urdhva vAyunA uchALA thayA ane leAjanasthAne ja vamanaulaTI thai gai, '
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhautAcArya ane velaNaka kathA 131 A jIvane ajIrNa thavAthI cittatA5-mane javara rahetA hate, ethI enuM mana vihaLa rahyA karatuM. vRddhAvasthAnA kAraNe sarvaiMdriyonI zakti kSINa banI gaI hoya che. karNapurInA deve kayAMya cAlyA gayA hoya che. daMta purI ujajaDa banI gaI hoya che. nAsikApurImAM mAtra kuMphADA ja saMbhaLAtA hoya che. hastapurI tharathara kaMpatI hoya che. peTalAdapurImAM mAla khapate ane pacatuM nathI. mutrapurI ane gudApurInA kAma DhIlA paDI gayA hoya che. e samayasara kAma bajAvI zakatAM nathI. pAdapura paDuM paDuM thatuM sadA dhrujArI anubhavatuM hoya che. netranagarInuM teja haNAI cUkayuM hoya che. zarIrapurImAM tamAma avAMtarapurInA kAmakAje astavyasta ane maMda banI gayAM hoya che. te paNa A Asakta jIva bhegecchAnI ThagArI jhaMkhanAne taja nathI, pramAdane cheDate nathI, chatAM vivekavaMta zANe samayajJa samajAve che, te ene sAMbhaLavA ke samajavA utsuka hete nathI. mehAdhIna banelA A jIvanI dazA evI heya che ke maLyuM emAM vadhAre kema thAya? e ja vicAryA kare. dhananA bhaMDAra bharapura chalakatAM haya, vinayavaMta panetA putra heya, kahyAgarI kAmaNagArI kAminI haya, yazaprabhA suMdara phelAelI hAya, vAhavAha thatI hoya, te paNa jIva dhanabhaMDAra vigerenI vRddhine jhaMkhyA kare. vamanamAM khAdheluM nIkaLI jAya che." ema A jIvane
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 133 upamiti kathA sArAdvAra prApta thaelI vastuo cArA dvArA cArAi jAya, rAjya dvArA jasa thAya, agni yA jala dvArA sarvanAza ke alpanAza thAya, peAtAnI patnI rIsAIne cAlI jAya, putrA viveka na jALave ane sAmA thAya. vadhu paDatI AzAonA kAraNe jIvanI A dazA thAya che. AnuM nAma tRSNAvedikA" ane enA vakarelA prabhAva samajavA. viparyAsa siMhAsananI a sa'ceAjanA : alI sakhI ! velrahakakumArane vamana thayuM ane enA kAraNamAM velake vAyunA prakApane mAnyuM, jo vadhu vakhata uttara khAlI raheze teA peTamAM sakhta vAyuprakApa thaI jaze ane zarIra naSTa thaI jaze. A mAnyatA velrahakanI hatI. ema jIve ekaThA karelA vaibhava nAza pAmI jAya ke priya snehI svajananA mRtyunA kAraNe viyeAga thAya. hRdayane AghAtakAraka anya kAI upadrava AvI paDe tyAre A bhadra jIva vicAre che, ke mArI caiAjanAmAM jarUra kayAMka kacAza rahI gaI, mArA purUSArtha mAM kayAMka khAmI rahI gaI. vyAdhinI cikitsAnI khAmInA kAraNe priya svajananuM mRtyu thayuM. khera ! phrI sAhasa ane udyamane Azraya laI vaibhava meLavuM. nAzIpAsa thaye na cAle. purUSAtha` e jIvananI unnatimAM AdhArasthala che. Ama hatAza thaye kAMI kAma thatAM haze ? A sarva vicAraNA viparyAsa siMhAsananA khaLe thAya che, dhana vAdaLavIja jevuM capala che, priyanA saMgama svapna jevA asthira che. AyuSya jalataraMga jevuM kSaNabha'gura che, bhAgavilAsA
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhautAcAya ane veAhaka kathA 133 saMdhyAnA vAdaLA jevA alpa sthAyI che. evI vAstavika vicAraNA na karatAM viparIta vicAraNA kare, e viparyAsa siMhAsana sAthe sarakhAvavA jevuM che. vamananuM pharI bheAjana : (6 snehALa sakhI ! tane khyAla che ne ? mUrakha velake vamanathI ucchiSTa baneluM bhAjana pharI AreAgavA mAMDayuM. samayajJa vaidyaputra vAratA rahyA ane bhAisAheba hAMzeheAMze e gaTakAvI gayA." e ja vidhithI A jIva bhAgavIne tajI dvIdhelA ane ucchiSTa anelA padArtha prati pharI bhAgaabhilASa dharAve che. kamaLathI eTale hada sudhI lepAI cUkayA hAya che ke enA lajjA-viveka vigere guNA rahevA pAmatA nathI. vizvamAM rahelA dareka padArthone aneka vakhata aneka rIte pUrvanA aneka bhavAmAM A jIva bhAgavI cUkayA hoya che. chatAM Aje enI sthiti enI e ja. jANe A dRzyamAna padArtho viNa bhAgavelA che. je padArtho dekhAya che te pudgala samudAya che ane paramANu samuha che. eka pudgala-paramANu evA nathI ke jene A jIva bhAgavI na cUkayA hoya. eTale A vamana karelA pudgalAne pharI bhAgavavA e vamana karelI ane vamanathI kharaDAelI sAmagrInA punaH upabhAga karavA kharAkhara che. A vAta dharmaguruo kharAbara samajAve che ane vamananI sAthe spaSTa rIte sarakhAve che. he bhAgyavAn ! tame zuddha caitanya svarUpa che. anatajJAna,
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 upamiti kathA sArAdvAra anaMta darzana, anaMta cAritra guNAnA svAmI che. mahAsattvazIla vyakti che. tamAre pudgalaprema karavA na zele. vamana karelA bhAjanane pharI khAvA jevuM niMdya kAya che. tamArI AtmA niLa che. AvuM dUSaNa na zobhe. avidyA zarIranI cAjanA : samayajJa vaidyaputra tulya guru jyAre AtmasvarUpanA upadeza Ape che, tyAre A jIva vicAre che, ke kharekhara A dharmocAya sAva bhramita ke bhUkha lAge che. suMdara, madhura, Azama ane AnaMda ApanArA padArthonI niMdA kare che. mAMsabhakSaNu, strIgamana, sa`gItaRRvajI, sugadhI puSpa paribhAga, suMdara vasAbhUSaNu paridhAna vigere apAra sukhanA sAdhanA che, ene dharmAcAya du:khanA sAdhana jaNAve che. e duHkhanA sAdhana mAnavAmAM Ave te bIjA kayA sukhanA sAdhane che ? AvI vikRta ane chIcharI kalpanA karIne te jIva viSaya ane viSayanA sAdhanAne nira'tara rahenArA, sarva rIte pavitra, sukhane denArA ane AtmIya mAne che. mArA sukha khAtara ja nirmANa thaelAM mAne che. bhautika vastune Avazyaka gaNe che. mahAmAhanA zarIrane avidyA nAma ApavAmAM AveluM te AvA maneAbhAvane avidyArUpa zarIra samajavuM. sannipAtanA sabadha : sa`ketA ! " velahakakumAre gaLA sudhI khAdhuM, pachI vamana thayuM, tAva vacce ane chevaTamAM sannipAta thaI gayA. bhAjana sthAne ja paDI gayA ane vAmITamAM ALeATI ragadoLAvA
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhautAcAya ane velahaka kathA 13pa lAgyA. avaLu nIya dayAmaNI dazAne pAmyA. A paristhitimAM kAie kumAranuM rakSaNa karyu" nahi. " A vana kama maLathI malIna khanelA AtmA mATe samajavuM. jIva pramAdayukta bane che, tyAre ene aneka sa'kalpa vikalpa jAge che, tRSNAmAM taNAvA lAge che. manamAM aneka viparyAsa thAya che. avidyAthI aMdha banI bhUMDanI jema saMsArakAdavamAM masta ane jAya che. viSayavilAsanA sAdhanAmAM du:kha chatAM, peAtAnI kalpanAthI sukhanA anekagaNA AreApa kalpI le che. A samaye dharmAcAya samajAve tA, e dharmAcArya A jIvane mUkha, akkala vagaranA gamAra lAge che. chevaTe bhAI pApamAM vadhu Dube che. kanA tAva lAgu paDe che ane sannipAta thaI jAya che. vadhu pApAcaraNA kare jAya che. pAAyanA pApI pariNAme vamana karelI vastu karatAM anaMtaguNI durgaMdhI, duHkhadAyI naraka nige!dAdi gatimAM gabaDI paDe che. tyAM ene bacAva karanAra ke hUMph denAra kAI paNu zeAdhyuM jaDatuM nathI. mahAmaha prANIo sAthe bAhya evuM suMdara vatana rAkhe che ke ee peAtAnA sArA ma'-svajanAne taracheADI mUke che. mahAmeAhamAM evI zakti che ke enA jore prANIone peAtAnA hAthamAM rAkhe che. AtmA peAtAnI vaca svazaktinuM bhAna bhUlI jAya che. sunayane ! pramattatA nadI vigerenA sarjanahAra, te dvArA ja
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA sAroddhAra 136 peAtAnI vRddhi mAnanAra ane sarva padArthonA cakrane gatimAna karanAra zrI mahAmeAha mahipati ja che. sakSipta aAjanA : sakhI agRhItasa kete ! pramattatA nadI vigerenA bhAvA samajAvavA mATe tane A velakakumAranuM dRSTAMta kahevAmAM AvyuM che. dareka padArthonA paramA khyAlamAM AvI gayA haze. chatAM pharIvAra siMhAvaleAkana karI laie. A 1. viSayeA prati unmukhatA ane bhAgavilAsanI abhilASA e " pramattatA nI " samajavI. 2. viSaya upabhAganI sAmagrIonA upabhAga karavA ane emAM rAcavuM, AnaMda mAnavA, e tadvilasita dvIpa" jANavA. 3. 'huM caMdramukhI ! viSayaleAgamAM pravRtti thayA pachI cittamAM lAlupatA jAgRta thAya che ane mastakamAM eka prakAranI zUnyatA vyApaka ane che tene cittavikSepa ma'Dapa " samajavA, 66 4. bhAgAnA bhagavaTo karavA chatAM emAM tRpti thatI nathI ane vadhu ne vadhu bhAgavilAsanI IcchA jAgyA kare che, tene tRSNA vedikA " sAthe sarakhAvavI. 66 ,, 5. pApanA uddayathI bhAge bheAganI sAdhana-sAmagrI prApta na thAya athavA prApta thayA pachI naSTa thAya, tethI phrI e vastuo ane sAdhanA meLavavA prayatna AdaravA, leAkeA jene purUSA kahe che te ja " dRSTiviparyAsa siMhAsana " mAnI levuM. 6. A sasAranA sarva padArthI anitya, apavitra, duHkha
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 137 bhautAcArya ane vellahaka kathA prada ane AtmAthI bhinna che, chatAM nitya, pavitra, sukhaprada ane AtmIya mAnavArUpa vicAradhArAne "avidyA" sAthe javI. 7. A sarva padArthone pravartanahAra mahAmaha che. mahAmeha A badhI vastuo utpanna kare che ane A badhI vastuomAMthI mahAmoha utpanna thAya che. eka-bIjA ekabIjAnA utpAdaka, piSaka ane samarthaka che. alI suMdarI ! pramattatA nadI vigere padArtho judA judA bhAvArthone samajAvanArA che. e vAta tAre lakSamAM rAkhI levI ghaTe. agrahItasaMketAe jaNAvyuM, he bahena ! kathAnakane bhAvArtha te barAbara samajAvyuM. tArA samajAvavAthI khyAlamAM AvI gayA che. tAruM nAma "prajJAvizAlA" sAcuM ane sArthaka che. tane vArtA ane bhAvArtha samajAvavAmAM ghaNe parizrama paDyo mATe tuM ArAma le. saMsArIjIvane ArAma maLavAthI thAka utarI gayuM che mATe havenI vAta ene ja kahevA de. saMsArIjIva AgaLa vArtA cAlu kare che.
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa chaThuM mithyAdana Adi meha parivAra saMsArIjIva vArtA AgaLa calAve che. zrI naravAhana rAjAne ripudAraNanA sAMbhaLatAM zrI vicakSaNa sUrIjIe jaNAvyuM. e vakhate vimarzamAmAe prakarSa bhANejane kahyuM bhAI prakarSa! tane pramattatA nadI vigerene paramArtha spaSTa samajAve che. tAre vadhu kAMI pUchavAnuM bAkI che? kAMI prazna hoya te jaNAva. enuM paNa nirAkaraNa karI zakAya. prakarSa mAmA ! pramattatA nadI vigerenA nAma ane svarUpa mane bahu sarasa rIte khyAlamAM AvI gayA che. paraMtu A mahArAjA mahAmaha ane emanA parivArane paricaya karAve. emanA guNa-deNe mane samajAve. devI mahAmUDhatA : vima-bhANA! sAme je joIe. mahArAjA mahAmahanA siMhAsananA ardhabhAgamAM sthUlakAya nArI beThelAM che, te mahArAjAnA mAnavaMtA ane sadA saubhAgyavaMtA mahArANu sAhibA che. e mahArAjAne atyaMta priya che. mahArANanA guNe ane svabhAva mahArAjAthI maLatA ja che. mahAmUDhatA enuM nAma che. ane gayA che. emanA
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ meha parivAra 138 mahAmAtya mithyAdazana : mahArAjAnA siMhAsananI bAjunA laghusiMhAsana upara beThele zyAmavarNo purUSa dekhAya che, te mahArAjAne mahAmAtya che. e vaka daSTithI AkhA sabhAmaMDapanA sadasyonuM nirIkSaNa karI rahyo che. rAjyanA saMpUrNa vahIvaTa ane rogakSemanI pUrNa javAbadArI enA zIre rahelI che. ghaNe samartha ane mahAmUdha vyakti che. rAjAone paNa pitAnI buddhithI baliSTha banAvI denAra che. rAjyanuM saMvardhana karavAmAM kuzaLa kAryakara che. "mithyAdarzana" nAmathI prasiddha thaele che. vaLI bAhyapradezanA prANIonA magajamAM buddhiviparyAsa kare che. viparyAsanA lIdhe prANuo vItarAga paramAtmAne sudeva mAnavA joIe paNa kudeva mAne ane kAmI dene sudeva mAne. vItarAga sudevanI AjJAne pALanArA guruone kuguru mAne ane AraMbha parigrahayukta abrahmacArI gurune suguru mAne. zrI jinezvaradeva kathita dayAmUlaka sudharmane kudharma mAne ane kapala kavipata hiMsAdi adharmane sudharma tarIke svIkAre. jIvAdi nava tamAM bhAre goTALA ubhA kare. mithyAdazana dvArA thatA viparyAsanA kAraNe AtmAo puNya-pApanI parIkSA karavAmAM asaphaLa thAya che ane pApAcAre AcarI duHkhadAyI saMsArATavInI bhISaNatAmAM aTavAI paDe che. aTavAyA pachI pAra pAmavAnI AzAnuM kiraNa paNa dekhAtuM nathI ane dukhonI paraMparAe ulecAtI nathI. e aTavInA duHkhanuM varNana azakaya che. zabdothI e belI na zakAya ane pustakamAM paNa utArI na zakAya. *
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA sArodvAra pramattatA nadI, cittavikSepa maMDapa, tRSNAvedikA, viparyAMsa siMhAsana vigere je vastuo AgaLa tane batAvI e badhAnI ceAjanAmAM ane kAryavAhInA amalIkaraNamAM mithyAdarzanane mATo bhAga hoya che. mahAmeAha mahipatinuM meATu' varcasva AnA lIdhe ja che. jamaNA hAtha kahIe te paNa atizayeAkti nathI. e na heAya te mahAmeAhanA rAjyamAM arAjakatA ane aMdhAdhuMdhI phelAI jAya. kudRSTi : 140 mahAmAtyanA ardha sihAsane je eka khAtu beThelAM dekhAya che, te mahAmAtyanA mAnItA priyatamA che. " kudRSTi " nAmathI vizvavikhyAta anelA che. vizvamAM je zAkatha, tri'DI, zaiva, caraka, AjIvaka, khauddha, kaNAda, trirAzI, kApAlika, ma`kha, tApasa, diga'khara, pAyAta vigere matA ane yAga, vaizeSika, pUrvamImAMsaka, uttaramImAMsaka, sAMkhya, auddha, kapila vagere darzane cAle che, te khadhA kudRSTine ja AbhArI che. A kudRSTinA kAraNe ja sau matavALA paraspara vivAdamAM paDe che. vAdA ubhA thAya che. peAtAnA mata ane saMpradAya ubhAM karAve che. e rIte sAmAnya prANIone dharmamArgathI bhraSTa karI AtmAnI unnatimAM mahA avarAdha ubhA kare che. rAgakezarI : vhAlA prakarSa ! mahAmeAhanI jamaNI taraph najara kara.
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAha parivAra 141 vizALa ane mUlyavAna siMhAsana upara zAbhI rahelAM che te peAte ja rAgakezarI cha mahArAjA che. (6 peAtAnA panAtA parAkramI pravara putra zrI rAgakezarIne rAjyakArabhAra bhaLAvI vRddha mahAmeAha mahipati hAla nizcita thaine ArAma lai rahyAM che. emaNe rAjakAraNathI nivRtti lIdhI che. zrI rAgakezarIne mahArAjyanuM Adhipatya prApta thayuM che, chatAM pitAjIne vinaya jALavavAmAM jarAya nyUnatA batAvatA nathI. pitAjInA paDatA kheAla Ana pUrNAMka jhIlI le che. pitAjIne peAtAnA sarvAMdhAra, sasva ane pUjyapurUSa gaNe che. pitAjInuM AjJApAlana e enA mukhya guNa che. AjJAkhaDananA bhAva enA eka rezamamAM nathI. vizvamAM rAgakezarI rAjA peAtAnuM prabhuttva pAtharIne pA hoya tyAM sudhI sa`sAravartI AtmAene sukha kacAMthI prApta thAya ? sasAramAM evuM kayuM duHkha che ke je sa`sAramAM rahelA jIve na bhAgavyuM hoya ? sa duHkhAnA anubhava thayA ja kare che. rAgakezarInA traNa mitrA : traNa purUSA bhAI praka ! zrI rAgakezarI mahArAjAnI khAjumAM kukaDAnI mAMjara jevA lAla zarIra ane mulAyama dekhAya che. e rAgakezarInA priya mitra che. 66 kAmarAga " ane " sneharAga " e emanA draSTirAga : "" dRSTirAga, nAme che. tr ghaNI vyaktione pAte mAnelA dazananA asat Agraha thAya che, te A " dRSTirAga " mitranA prabhAve thAya che. ghaNI
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 upamiti kathA sAradvAra vAra mAnavI pite svIkArela vastune ke matane asatya che ema samajavA chatAM mamatvanA kAraNe tajI zakatuM nathI ane pote mAnelI vAtane ja pakaDI rAkhe. tarka, vitarka ane kutarka karI pitAnI asatya mAnyatAne paNa satya TheravavA prayatna kare te daSTirAganA pApI pratApane AbhArI hoya che. sneharAga : A rAgakezarIne bIje mitra che. te mitra, dhana, putra, patnI, svajana, saMbaMdhI, nehIo upara atyaMta rAga ane mUccha karAve che. e dareka prANuone sanehALa vyakti ke premALa padArthanI sAthe manane kemaLa rIte chatAM daDha baMdhanamAM baMdhAvI de che. nehALa vyakti ke vastuthI mana aLaguM karavuM atyaMta kaThaNa banI jAya che. nehanuM baMdhana suMvALuM chatAM sudaDha hoya che. kAmarAga : rAgakezarI pAse trIjo purUSa beThele che. te ja kAmarAga" kahevAya che. enuM bIjuM nAma "abhivaMga" paNa che. vizvanA suMdara ane sukhAkArI varNa, gaMdha, rasa, sparza ane zabdamAM Asakti janmAve che. AsaktivALe AtmA pachI pitAnuM AtmabhAna gumAvI bese che. kAmarAganI AsakitamAM vinaya, * daSTirAga : zAstramAM mithAdazane uparanA rAgane dRSTirAga gaNuM che. vartamAnamAM keTalAka AtmAo kaI vyakti vizeSa upara rAga heya che, ene daSTirAgamAM gaNe che, e ucita nathI. " giretu karanag: >>
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAha parivAra viveka, maryAdA vigere guNA rahI zakatA nathI. mAtra duSNeAnA ja vadhArA meLavI zake che. 143 zrI rAgakezarI mahArAjA A traNa priyamitrAnI madadathI vizva upara pUrNa Adhipatya bhAgavI zake che. pUrNa rIte vizvane vazavartI rAkhI zake che, peAtAnI AjJA manAvavAmAM traNe mitrAnuM baLa upayeAgI hAya che. e mitrAnI sahAya na maLe te rAgakezarI mahArAjA peAtAnI dhArI sattA na calAvI zake. sanmArga mAM gamana karavAmAM madamasta hAthI jevA khalIka ane parAkramI purUSonA zubhabhAvanArUpa kuMbhasthalAne cIrI nAkhavAmAM rAgakezarI kezarIsiMha jevA samartha che. parAkramIemAM e parAkASTAe paheAMcelA che. mahArANI mahAmUDhatA : rAgakezarI mahArAjAnA siMhAsananA adha vibhAga upara beThelA je nArI dekhAya che, te rAgakezarI mahArAjAnA paTTarANI che. va "" mahAmUDhatA nAma dharAve che. emanA patidevamAM je guNA che, e ja guNA A mahArANIe paNa jIvanamAM keLavyA che. guNa, svabhAva, AkRtimAM patidevane pUrNa anurUpa ane anukULa che. dveSagajendra rAjA : mahAmaha mahipatinA DAbI tarapha eka mUlyavAna siMhAsana che. enA upara beThela nara e paNu rAjavI che. e peAte ja dveSagajendra che. vizvamAM prasiddha ane rAgakezarI karatA
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA saddhAra kaI bAbatamAM utaratI kakSAne nathI. paraMtu mahAmaha mahi. patine dveSagajendra upara vadhu vahAla che. ApadA ane upadrathI bAhA jagatane prANuo bhaya pAmatA hoya che, e rItie ja zreSagajendrane jotAM ja bhayavihaLa banI jatAM hoya che. zreSagajendranI dRSTimAM eka evI kAtIla viSabharI zakti hoya che jemAM ja prANa thatharI uThe che. A vizvarUpa aTavImAM dveSagajendra rAjavI jyAre pharavA nikaLyA hoya che tyAre prANIsamUha mahAduHkhataLe AvI paDe che. zreSagajendranI sAnidhyamAM A bhavamAM duHkha ane parabhavamAM duHkha, duHkha ane duHkha. e ja zreSagajendranI kAryavAhIne saravALe heya che. bhANa! cheSagajendranuM nAma sArthaka che. gajendranA nAmathI lake trAsa trAsa pikAratA hoya che. e rAjavI sanehI yugalemAM vikhavAda ane viSAdanA kaMTaka ubhAM kare che. snehanA taMtuthI joDAelA nehIone vikhUTAM karAve che. saMpathI ekameka thaIne rahetA sanehImAM vicitra svabhAvathI vaira ane gharSaNa ubhuM karAve che. premanAM maMDANamAM bhaMgANa karavuM e enuM mukhya kAryakSetra che. gaMdhahastithI nAnA hAthIo bhaya pAmI nAzI jAya, ema dveSarUpa vizALa zyAmaLa hAthIthI vivekarUpa nAnA hAthIe bhayathI gabhara banI dUra bhAgI jAya che. dveSagajendranI priyatamAnuM nAma "avivektA" che. e hAlamAM A maMDapamAM vidyamAna nathI. ethI siMhAsana upara
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAha parivAra 145 dekhAtA nathI. avivetAnuM varNana ApaNane ke agAu saMbhaLAveluM che e tArA khyAlamAM haze. mahAparAkramI makarAvaja : prakarSa-mAmA! mahAmaha-mahipatinI pAchalI haroLamAM moTA siMhAsana upara beThelA, jenI bAjumAM traNa mitro jevA vyaktivizeSa beThAM jaNAya che, pitAnI pITha upara bANanuM bhAthuM bAMdheluM che. hAthamAM nizAna laI dhanuSa tANuM rAkhyuM che. bhAthAmAM pAMca bANane saMgraha che. zarIrane raMga surekha lAla tAmra jevuM che. vilAsanI uttejita lAlasAe jenAM nayanamAM bharapUra bharI dekhAya che. rUpa ane tinA paMjasamI caMcaLa nayanA namaNI nArIne pitAnA meLAmAM besADI che. jenA vijayadhvajamAM mIna zebhI rahyuM che. jenA zarIramAMthI tejanA vartulakiraNe comera madabharyo prakAza relAvI rahyAM che, te kayA mahAmahima rAjA che ? vimarza-bhAI prakarSa! zuM vizvavikramI A rAjAne paNa tuM nathI oLakhate ? mane paNa tAre A prazna Azcarya upajAve che. vizvamAM A atiprasiddha, ati parAkramI ane kAmaNagAre vyakti che. tuM ene na oLakhI zako? bhAre Azcarya! e mahArAjAnuM nAma makaradhvaja che. deva, dAnava, mAnava upara Adhipatya bhegavatA vizvavikhyAta mahAsamartha devendro, dAnavendro ane mAnavendro paNa phulamALAnI jema makaradhvajanI AjJA pitAnA mastaka upara AnaMdathI dhAraNa karatAM hoya che. * A vAta pRSTha 99 mAM zoke A mAmA-bhANejane jaNAvI che.
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 upamiti kathA sAroddhAra enI AjJApAlanamAM jarA paNa apatA ke maMdatA rAkhatA nathI. paraMtu AnaMda ane mana prasannatA vyakta karatAM hoya che. AvA samarthanI AjJAne asvIkAra karavA keNa samartha che? brahmA, viSNu, mahAdeva jevA de, pArAzara, vizvAmitra jevA mAndhAtA RSio pAse evA phajetA ane tene karAvyA che, ke jenuM varNana karatAM zaramanA zeraDAM chUTe. e makaradhvaje parAkrama ane viziSTa zaktithI pitAnA traNa rUpe karI vizvane pitAnA pagataLe rAkhyuM che. purUSa : bhAI ! enI bAjunA traNa purUSamAM je pahele che enuM nAma "purUSada" che. purUSadanA prabhAvathI purUSe pitAnA nirmaLa kuLanI avagaNanA karIne paravArIne premamAM paTakAya che. pitAnI surakSA saluNa nArIne tarachoDI parAI kurUpa nArInA nehapAzamAM baMdhAI jAya che. pachI e potAnA kuLanI kItine gaNakAratuM nathI. guNazIlatAne nAza thaze e vicArate nathI. saMdhyAgata kSaNika senerI vAdaLadaLanI kAMti jevA sukhamAM AtmabhAna bhUlI jAya che. strI veda : bhadra! bIjA naranuM nAma "strIveda" che. e purUSada karatAM vadhu pAvaradhe che. strIomAM strIveda jyAre vegavAna bane tyAre e strI lajA, namratA, kamaLatA, zIlatA vigere guNene jalAMjali ApI de che. parapurUSamAM Asakta banI
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ meha parivAra jAya che. pitAnA nayanakaTAkSathI purUSa bhramarane AkaSI ubhayanA adhapatanane kare che. bhAI! A veda mahAkAphara che. napusada : Arya ! trIjo purUSa dekhAya che te "paMDhaveda" nAmathI oLakhAya che. " napuMsaka" veda paNa kahevAya che. AnA parAkramanuM varNana karavuM e zaramajanaka kArya lekhAya che. A veda prANIo pAse mahAniMdanIya kArya karAve che. enI viSaya jhaMkhanA nara ane nArI ema baMne prati rahyA kare che. mAnava dharmanA sAmAnya gaNAtA AcAre paNa e jALavI zakatuM nathI. sarvatra sarva rIte niMdApAtra e thayA karato hoya che. lekamAM paNa enuM kaMI gaNanApAtra sthAna hotuM nathI. A traNa mitronI zaktinA abhimAnathI makaradhvaja vizvane pitAnA nAnAmAM nAnA dAsa karatAM paNa tuccha gaNe che. vizva eka rAMka che, bApaDuM che. ema enA manamAM vaseluM che. mahArANI ratidevI : makaradhvajanA ardha Asanane zobhAvI rahelA je hasamukhA sannArI dekhAya che, te makaradhvajanA priya priyatamA che. emanuM zubha nAma zrI "ratidevI" che. premanA paramANuo ane nehanA taMtuothI ratidevInI rUpamUrti banelI che. lAgaNI pradhAnatA, bhAvAveza ane ajJAnabharyuM samarpaNa, e enA guNe che. rati ane enA mAnavaMtA kaMtha maLIne maMtraNApUrvaka kArya kare ane pachI mAnavInA je hAla thAya te te judA ja hoya. kAmanAvAnuM mAnavI kayuM akArya na kare? ja
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 upamiti kathA saddhAra purUSAtanavALe purUSa paNa pitAnI priyatamAnA dAsatvane svIkAre. are! mAtra dAsAva ja svIkAre eTaluM ja nahi paNa dAsattavamAM AnaMda ane preraNA mAne. nArInI veThamAM pitAnI zeThAI juve. hoMze hoMze enI AjJA zirodhArya kare. priya prakarSa! tArA praznanA samAdhAnamAM meM makaradhvaja rAjA ane emanA patnI tathA parivAranuM hubahu varNana kahI saMbhaLAvyuM che. tene enA vyaktitvane ane enI zaktione khyAla AvI gayo haze. hAsa : praka_mAmA ! tame makaravajanuM varNana ghaNuM suMdara karyuM, paNa makaradhvajanI samIpamAM pelA siMhAsana upara pAMca mAnavIe beThA che, emanA nAma ane paricaya ApavA anugraha karaze ? vima-bhANuM ! e pAMcamAM pahelo ane rUpe raMge rUDA rUpALe dekhAya che tenuM "hAsa" nAma che. bhAre mAthAbhAre che. zatruonI mazkarI karavI, ThekaDI uDAvavI e ene mukhya svabhAva che. A "hAsa" bAhyapradezanA prANIomAM vinA kAraNe ane keTalIvAra sAmAnya kAraNamAM meTe khaLabhaLATa macAvI de che. roganuM mULa khAMsI ane kajIyAnuM mULa hAMsI" e sArthaka karI batAve che ghaNIvAra sAmAnya najIvA prasaMgamAM mahAvira karAvI nAkhe che. bhalabhalAne bharI sabhAmAM utArI pADe che. vikRta ane
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ maha parivAra 16%, aticapaLa hAsyathI bhramaNA ane zaMkA ubhI karAve che. emAMthI mAnahAni, vara, vikhavAda, abalA, IrSA, asUyA, uga AdinA aneka durguNe phuTIne phaNagArUpa banI jAya che. hAsanA bAjumAM ja ardhasiMhAsane birAjI rahelA che te emanA mAnavaMtA ardhaganA che. "tucchatA" emanuM nAma che. hAsa ane tucchatA paraspara apAra prIti ane zraddhA dharAve che. tucchatAnA svabhAvamAM bhArekhama abhimAna bharyuM che. vinA kAraNe nAnA purUSonI vAta upara ane binaAvaData upara khI khI karI hasyA kare. hAsa dvArA pajavaNuM karAve che. arati : bhalA! bIjA Asane bhAre zyAmavarNa, bihAmaNuM, aNu gamatA nArI dekhAya che, emanuM "arati" nAma che. jevA emanA rUpa raMga che evA emanA kAryane raMga DhaMga che. bAhyapradezanA prANIonA aMtaramAM duHkha ApavuM, emanA nAjuka manane trAsa ane tApa ApI zeSavI nAkhavuM, e emanuM mukhya kAryakSetra che. kuNuza jevI vastu enAmAM alpAMze nathI. bhaya : prakarSa ! trIjA siMhAsana upara beThelA purUSane je te ? enI tahenAtamAM sAta sevake hAjara dekhAya che. "bhaya" * zAstramAM sAta prakAranA bhaya Ave che. (1) svajAtine svajAtine bhaya. (2) svajAtine parajAtine bhaya. (3) dhanAdinAza bhaya. (4) akasmAta bhaya, (5) jIvanaciMtA bhaya, (6) maraNa bhaya. (7) apayaza bhaya.
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15e. upamiti kathAsAddhiAra evuM enuM guNavAcaka nAma che. bhAIsAheba bhayanuM zarIra sadA kaMpamAna ja hoya che. bahiraMga pradezanA prANIonI cittavRttimAM jyAre e bhaya pitAnuM sthAna janmAve che, tyAre e prANIonA mukhakamaLo zyAma, nisteja ane dayAmaNuM banI jAya che. emanA nayane dayAnI prArthanA karatAM hoya che. hAya amAruM zuM thaze ? hAya amAruM zuM thaze ?" evA bhAve hRdayamAM utpanna thavAnA kAraNe bhayathI gabharA banelA haraNIyA jevA mUDha banI jAya che. zuM karavuM ane kema bacavuM, e buddhi naSTa thaI jAya che. keTalAka prANa bhayanA pratApe satvahINuM banI jAya che. bhayanA mAryA pitAnA zatrune name che. kAMIka bihAmaNuM vAtAvaraNa sarjAya te tarata ja jyAM tyAM palAyana thavAne prayAsa Adare che. bhayanA ardha Asane birAjI rahelA che e emanA vahAlA patnI che. emanuM nAma "hInasattA" che. patidevanA pratyeka kAryamAM tana manathI sahayoga ApI pitAnuM nAma sArthaka kare che. patidevane prasanna rAkhavAmAM pitAnI pharaja samaje che. zeka : bhadra! bhayanI bAjumAM ja pele kAka je zyAma mAnavI dekhAya che te "zoka" che. Ane paricaya ApaNane agAu
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 maha parivAra thaI cUkI che. tane e khyAlamAM haze. tAmasacita nagaramAM e potAnA mitrane maLavA jAte hatuM ane ApaNane ene bheTa thaele. eNe ApaNane cittavRtti aTavI vigerenuM varNana kahI saMbhaLAvyuM hatuM. e pitAnA priya mitranI mulAkAta laI jaldI mahAmaha mahArAjAnA sainyamAM AvI potAnA sthAne beThavAI gayo che. bahiraMga pradezanA prANIo upara jyAre zoka pitAnuM anuzAsana calAve che, tyAre bhAre karuNa paristhiti ubhI thAya che. zekAdhIna banelA prANIo raDe che. AkaMdana kare che. snehI yugalane jyAre viraha thAya tyAre A zeka pitAnA prabhAva evAo upara vizeSa pAthare che. e yugala virahanI vyathAmAM mahAkaruNa ane haiyAphATa AkaMdana kare che. haiyAne hacamacAvI mUke e karuNa vilApa kare che. khAna pAnanI paravA rahetI nathI. zAna bhAna bhUlI jAya che. kaI vakhate zeka evI krUra paristhiti ubhI kare che ke mAnavI virahazokathI AtmaghAta paNa karI bese che. phAse, jhera, agni, sarovara, nadI, vAva, kUvA dvArA Atmavilopana karI nAkhe che. zekanA ardhaAsane beThelA nArI emanA kAmaNagArA patnI che. "bhavasthA" emanuM nAma che. mUDha prANuomAM bhrama pedA kare ane emAM vikhavAda ubhuM karI pitAnA patideva zekane" e prANIne havAlo Apa, A emanuM mukhya
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152 upamiti kathA sAradvAra kArya che. prANIo bhavathI bahAra na cAlyA jAya e khAsa kALajIpUrvaka dhyAna rAkhatI hoya che. jugupsA : prakarSa! pAMcamA Asane je beThelA bAnu che te "jugupsA" nAmanA nArI che. emanuM zarIra amAvAgyAnI kALI rAtrI jevuM zyAma che. nAka besI gaeluM ane vaka che. bahiraMga pradezanA prANIo upara e kevI asara kare che te tuM sAMbhaLa. keI dardInA dardabharyA aMgamAMthI lehI, parU, mAMsa jharatuM dekhAya te jugupsAne AdhIna banele prANI dhRNA karyA kare. chIchI karavA lAge che. koIne atisAra AdinA kAraNe jhADA ulaTI pezAba thaI jAya te nAke hAtha daI de ane mehuM maraDavA lAge. vadhu paDatI durgadha AvavA lAge te nAke rUmAla ADe dhare ane mukha pheravI le. te chaDAIbharyuM belavA lAge. paranta bhAIsAheba svacchedavAdI pitAne vicAra nathI Avate ke A mAruM zarIra maLamUtrathI ThAMsIne bhareluM che. A zarIramAM eka sugadhI ke upagI padArtha bharelo dekhAtuM nathI. seLa bALake : mAmA ! mArI sAmenA rAjAnA khoLAmAM dhIMgA mastI karatAM pelA seLa chokarA dekhAya che te keNa che? bhAre tophAna karI rahyAM che. keInA kAbumAM rahe evA lAgatAM nathI. vatsa prakarSa ! vidvAna vyaktioe e seLe bALakanuM
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ meha parivAra 153 samUha nAma eka rAkhyuM che. "kaSAya"nA nAmathI e sau oLakhAya che. e seLamAM mAtelA skUla cAra bALake dekhAya che te. mahAbhayaMkara che. emane "anaMtAnubaMdhI" kahevAmAM Ave che. mithyAdarzana senApatinuM emane pIThabaLa che tethI ghaNuM vadhu lokaraMjADa kare che. A cArenI kanaDagata hoya tyAM sudhI prANIone samyaga darzananI prApti ke tattvane mArga prApta thaI zake nahi. anaMtAnubaMdhI cAra bALake karatAM saheja pAtaLA dekhAya che. te cAra bALakone mahApurUSe "apratyAkhyAnI"+ kahe che. bahiraMga prANIone A bALake saheja paNa tattvamAge cAlavA detA nathI. tattavamAgane joI zake, enA lAbhAlAbhane vicAra karI zake paNa jIvanamAM amala karavAnI vAta Ave tyAM A bALake evI khabara laI nAMkhe ke prANu tatvamAge cAlavAnuM nAma na le. viratine svIkAra na karavA de. * kaSAya-saMsArane lAbha karAve che. krodha, mAna, mAyA ane labha che. anaMtAnubaMdhI krodha. anaMtAnubaMdhI mAna, anaMtAnubaMdhI mAyA, anaMtAnubaMdhI lebha. e cAra kaSAya vadhu mAthAbhAre ane narakagatinA denAra mAnelA che. + apratyAkhyAnI krodha, apratyAkhyAnI mAna, apratyAkhyAnI mAyA, apratyAkhyAnI lobha. A cAre dezaviratine levA detAM nathI.
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 upamiti kathA sAridvAra apratyAkhyAnI bALake karatAM pAtaLI kAyAnA cAra bALake dekhAya che, ene jJAnI bhagavate "pratyAkhyAnI nAmathI oLakhAve che. bAhyapradezanA prANIo sAmAnya rIte dhIre dhIre tattvamArga upara cAle te avarodha ubhuM karatA nathI. dezavirati grahaNa kare te vAMdhe kAtA nathI, paNa saMsAranA saMpUrNa vaibhava vigerene tyAga karI sarvathA tavamArge cAlavA IcchatA hoya, sarvavirati svIkAra karavA mAgatA hoya te mahA avarodha ubhuM kare che. sauthI nAnA ane dubaLA je bALake dekhAya che, emane saMjavalana" nAmathI satparU eALakhAve che. A cAre jaNA tavamArganI ADe AvatA nathI. viratine virodha karatA nathI. paNa AtmA jyAre vItarAga banavAnI IcchA kare ane prayatna Adare tyAre meTI muzkelI ubhI kare che. vitarAga banavA IcchanArane vAraMvAra pajave. vItarAga banavA taiyArI kare, tyAM mAna saLavaLe kAM lAbha AvIne galIpacI kare. nahi te mAyA ane krodha dhUrakIyAM kAlyA sivAya na rahe. * pratyAkhyAnI krodha, pratyAkhyAnI mAna, pratyAkhyAnI mAyA, pratyAkhyAnI lobha. A cAra sAdhumAgane svIkAra karavA detA nathI. * saMjavalana krodha, saMjavalana mAna, saMjavalana mAyA, saMjaSalana lebha. A cAre vItarAga avasthA AvavA detA nathI.
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAha parivAra 55 e sALa bALakImAMthI je ATha khALakA rAgakezarI tarapha nAcI kUdI rahyA che tenI mAtA mUDhatA rANI che ane pitA rAgakezarI che. e sivAyanA ATha je dveSagajendra tarapha nAcI kUdI rahyAM che temanI mAtA avivekatA che ane pitA dveSagajendra che. bhANA! A mahAmeAhanA pautrAnuM varNana karavuM bhAre kaparUM kAma che. eenI zakti, zauya ane parAkrama mahAadbhuta che. me' tA tane samajAya e rIte TUkamAM khyAla ApyA che. A varNana mahAmaharAjAnA kuTuMbanuM ja thayuM che. e kuTu'khIonA paricaya paNa tane smRtimAM rahI gayA haze.
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa sAtamuM mahAmehanuM sAmaMtacaka vimarza mAmA barAbara khIlyAM hatAM. mahAmoharAjAnA aMgata parivAranuM majedAra varNana karI gayA. vAta kahevAmAM mAmAne bhAre lahejata AvatI hatI. emaNe AgaLa calAvyuM. bhAI prakarSa ! mahAmaharAjAnA siMhAsananI najIkanI beThakane zobhAvanArA je rAjavIo dekhAya che, te mahAmaha rAjAnA aMgabhUta vizvasanIya vaDA senike che. viSayAbhilASa maMtrI : rAgakezarI rAjAnI samIpamAM beThele che te "viSayAbhilASa" maMtrI che. rAjamaMDapamAM paNa e strIne aDIne beThe che. mukhamAM sugaMdha sabhara pAnanuM bIDuM cAvI rahyo che. hAthamAM kamaLanA kamaLa kulane DelAvI rahyo che ane enI madhurI sugaMdhanI majA mANI rahyo che. pitAnI priyatamAnA mukhacaMdra upara vAraMvAra kaTAkSabharI najara nAkhI rahyo che. viNa mRdaMga vigere vAjiMtronA karNapriya sUrAvalI sAMbhaLI rahyo che. A rIte pAMce IndriyenA sukhane bhegavI rahyo che. pitAnI sukha sAhyabInA kAraNe vizvane hAthanI hatheLImAM nAcatuM mAne che. mahAmahe mahArAjAne mahAbalavAna mahA
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmahatuM sAmaMtacaka 157 mAtya che. ApaNe jenI zodhamAM nIkaLyA hatA, te ja A viSayAbhilASa che. bhadra! bAhyapradezanA prANIonA hadaya AkAzamAM vivekanI zILI chAMyaDI karanArA vAdaLadaLa tyAM sudhI ja zItaLatA kare che, ke "viSayAbhilASane " mahAprabhujana vAyu nA vAyo heya. viSayAbhilASanA pavana jhapATe e vivekanA vAdaLadaLa daLadaLamAM vikharAI adazya banI jAya che. sparzana, rasanA vigere pAMca bALakone A pitA che. e saMbaMdhI vAta ApaNe mithyAbhimAna dvArA pahelAM sAMbhaLI hatI. viSayanI AsaktimAM phasAelA prANIo spazana vigere dvArA parAbhava pAme che ane parAbhavita thaelA te pAmara kayA kayA akAryone AcaratA nathI? rasanAne AdhIna banelA jaDanA jIvanane ApaNe joIe ja chIe ne? vizvavijetA, asahya baliSTha, uddaDa zaktisaMpanna, vIra vikramI pitAnA pAMca bALakane lIdhe viSayAbhilASa sadA madamasta rahe che. traNa lokanA prANIone pitAnA tuccha sevakanI herALanA gaNe che. vatsa ! ApaNe je kArya mATe nikaLyA hatA, te kArya siddha thaI gayuM che. rasanAnI mAhitI meLavavI hatI te ApaNane prApta thaI gaI che. viSayAbhilASa mahAmAtyanI e putrI thAya che. ApaNuM kArya pUrNa thayuM.
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA sArAhAra 158 bhAgatRSNA : praka--mAmA ! meM rasanAnA pitAjI viSayAbhilASane oLakhyA, emanA bALaka khALIkAone oLakhyA. rasanAne eLakhI, parantu maMtrIzvaranA ardhAsane beThelA mugdhAkRti ane kramaLadaLanayanA nArIne nathI eLakhyA. e kANu che? vima--bhAi ! te mahAmaMtrInI bhAryA che. enuM nAma bhAgatRSNA che. enA sarva guNA patideva sAthe sarakhAvI zakAya evA ja che. senAnIo : mahAmAtya zrI viSayAbhilASanA AgaLa pAchaLa ane jamaNI DAkhI tarapha keTalAka rAjAe jevA jAya che ane viSayAbhilASa prati mastaka namAvI rAkhyuM che te duSTAbhisaMdhI vigere che. A loko rAgakezarInA mAnItA ane dveSagajendranI sevA karanArA che. mahAmAtya viSayAbhilASanI AjJA thAya tA enA amala karavAmAM peAtAnI zakti, sAmarthya ane samaya badhuMja samarpaNu karI denArA che. keAI kAthI pAchA Daga bhare tevA nathI. pIcheThuTha karatAM zIkhyA nathI. mahAmAha rAjAnA pazu ghaNA prItipAtra che. A vedikAnI cAtarapha ghaNAM purUSaSa dekhAya che, ghaNI najare Ave che, emAM ghaNA bALako pazu dekhAya che, nagarI e badhAM ahiraga pradezanA prANIone leza ApanArA che.
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAhanuM sAmaMtacaka 159 dekhAtAM A badhAmAM keI evI vyakti nathI ke je bAhyapradezanA prANIne sukhI kare. e loko gaNanAthI pare che. mApa nIkaLI zake tema nathI. badhAnA nAme gaNavA muzkela che, tyAM badhAnA guNadoSanuM nivedana kevI rIte karavuM ? TUMkamAM tuM eTaluM jANuM le ke A badhA mahAmaha mahArAjAnA vaphAdAra sainike che. prakarSa mAmA ! vedikA upara rahelA dareka sabhyanuM Ape varNana karI batAvyuM, mane e sAMbhaLavAmAM ghaNe rasa paDyo ane ApanI samajAvavAnI zailIthI baMdha paNa sAre thaye, chatAM haju kAMIka pUchavAnuM mana thAya che te pUchI zakuM? vimarza bahu AnaMdapUrvaka tuM pUchI zake che. prakarSa-ju mAmA ! vedikAnI maryAdAnI bahArabhAgamAM A vizALa maMDapanI aMdara ja je pelA sAta rAjavIo dekhAya che ane emanI sAthe emane parivAra paNa che, saunI AkRti, rUpa raMga judA judA che, te e rAjAonA zuM zuM nAma che? emanAmAM kayA kyA guNa-de rahelA che? e badhuM mane jaNAve. vimarza-bhANuM ! A sAte moTA rAjavI che. te mahAmohanA madadanIze che. aMgabhUta tarIke nahi paNa mitrarAjA tarIke gaNI zakAya. mahAmahanA bAhAlazkaramAM emane samAveza thAya che. aMtaraMga sainyamAM emanI gaNanA gaNavAmAM AvI nathI. chatAM e mahAmahanA sainyamAM kAma AvatA hoya che.
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 upamiti kathA sAroddhAra jJAnasaMvaraNa : bhadra prakarSasAme je. e "jJAnasaMvaraNa" nAmane rAjavI che, enI paricaryAmAM pAMca paricAyake sadA khaDe page hAjara hoya che. jJAnasaMvaraNa" rAjA suprasiddha vyakti che. pAMca paricAyanA vinAzaka kAryothI rAjAnI kIrti dUra karma karanArA emAM prathama kakSAnI che mahA kukhyAta vyakti che. bahiraMga pradezanA prANIomAM je jJAnane prakAza hoya che te prakAza jJAnasaMvaraNa rAjA potAnA paricAyaka dvArA AvarI le che. prANIone aMdha jevA mUDha banAvI de che. viveka, prajJA, mati, buddhi, medhA vigere jhUMTavI le che. darzanAvaraNa: e pachInA rAjavI bhaNuM je, enI tahenAtamAM nava vyaktie ubhA che. e rAjAnuM nAma "darzanAvaraNa" che. nava vyaktiomAM pAMca suMdara strIo paricArikA che.* e pitAnI zakti dvArA vizvanA prANIone nidrALu banAvI gheratAM karI mUke che. e avasthAmAM zAna bhAna kahyuM hatuM * matijJAnAvaraNa, kRtajJAnAvaraNa, avadhijJAnAvaraNa. mana paryAva jJAnAvaraNa, kevaLajJAnAvaraNa. 4 nidrA, nizanidrA, pracalA, pracalA pracalA, tyAnaddhi, A pAMca paricArikAo darzanAvaraNIyanA bhede che.
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAhanuM sAmaMtacaka nathI. aneka zaktine adhipati mAnava paNa mRtaka je jaDa ane ajJAna banI jAya che. bIjA cAra mahAsAhasI purUSe che. te pitAnI viziSTa zaktithI jagatane aMdha jevA adekhatAM banAve che. vedanIya : tRtIya siMhAsanane zobhAvanAra rAjavI zrI "vedanIya" che. emanI banne bAju emanA AjJAMkita eka eka sevaka beThelA che. be sevakemAM pahelAnuM nAma "sAta" che. te pitAnI zaktithI vizvanA prANuone sukhI sukhI karI de che. deva, dAnava ane mAnavane AnaMda AnaMda Ape che. saune e lADakavA banI jAya che. bIjA sevakanuM "asAta" nAma che. zeka, saMtApa, duHkha vigere aneka apriya vastuone AmaMtraNa ApI jagatanA prANuone duHkhI duHkhI ane behAla banAvI de che. saune saMtrAsa Apa e enuM mukhya kArya che. emAM ja e urmila rahe che. AyuSya : are ! cethA mahArAjAne je joIe! e "AyuSya" nAma dharAve che. emanI AjJAmAM cAra nAnA moTA chokarAo che. e cAre sevA karavAmAM maNa rAkhatA nathI. 1 cakSudarzana, acakSudarzana, avadhidarzana, kevaLadarzana A cAranA AvaraNanuM kArya karanArA. vizeSa mATe gurUgama levo joIe. ene suvAsa ApI 11
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 upamiti kathA sAridvAra AyuSya mahArAjAnI AjJAthI A cAre bALako anaMta zaktinA adhipati AtmAne cAragatirUpa kArAgRhamAM page jaMjIre jakaDI pitAnI marajI hoya tyAM sudhI gherI rAkhe che. cAre chekarA evA kAbela che ke keI chaTakavA dhAre te paNa chaTakI zake e saMbhavita nathI. mudata pUrI thayA pachI eka kSaNa paNa rAkhavA taiyAra hatA nathI. nAma: - AyuSya rAjAnI pachI je rAjA che te "nAma" rAjA tarIke vikhyAta bane che. bIjA badhAM karatAM A rAjavI vizALa parivAra dharAve che. mukhya sevakane parivAra beMtAlIzanI saMkhyAne che. avAMtara sevakenI saMkhyA anekagaNuM che. parivAranI daSTithI sauthI vadhu parivAra dharAvate vaktivizeSa che. ene parivAra vaphAdAra ane AjJAMkita che. e parivAranA baLe vizvane manaphAvatI rIte viDaMbanA ApyA kare ane keIne khuza paNa kare. priya prakarSa ! tane enA parivAranA mukhya beMtAlIza vyaktionA nAme jaNAvI dauM. emAM keTalAka dekhAve sArA che. sukha zAMtinA nimitta banatA hoya che, lokamAM priyatAne pAmelA che. chatAM badhAMya baMdhanane te karanArA che ja. pariNAmanI daSTithI keI e sArA na gaNAya. gati, jAti, zarIra, aMge pAMga, baMdhana, saMghAtana, saMghayaNa, saMsthAna, varNa, gaMdha, rasa, sparza, AnupUvika,
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAme hatuM sAmatacakra 163 vihAyAgati, parAdhAta, zvAseAzvAsa, Atapa, udyota, anurUlaghu, tIrthaMkara, nirmANu, upaghAta, trasa, bAdara, paryApta, pratyeka, sthira zubha, saubhAgya, suvara, Adyeya, yazaHkIrti, sthAvara, sUma, aparyApta, sAdhAraNa, asthira, azubha, daurbhAgya, dusvara, anAdeya, ayazakIti. q gAtra : A pachInA je rAjazrI dekhAya che, e "gAtra " nAmathI prasiddha thaelA che. emane e sevake che. e sevakA dvArA geAtrarAjA bahiraMga pradezanA prANIomAM uMca ane nIca ema bheda pADe che. vizvamAM uMca ane nIcanA temaja spRzyAspRzyanA je bhedo thAya che te A geAtra rAjAne AbhArI che. atarAya : praka ! AThamA avanIpatine jo. e a'tarAya nAmanA rAjavI che. emanA hAtha nIce tejasvI, vaphAdAra ane kArya kuzaLa pAMca kama cArIe che. 2 HH ,, e pAMce bAhyapradezanA prANIone dAna ApatAM vijJa ubhuM kare, lAbhathI vAcita rAkhe, bhAga upaleAgamAM aneka muzkelIo sarjI nAkhe, zakti ane parAkrama vihUNA kare ane hAya tA paNa enA ceAgya sadupayoga na thavA de. 1 A me'tAlIza nAmeAnA atha kramagraMtha pahelAMthI athavA zrI tattvArthAdhigama sUtrathI jANavA. 2dAnAMtarAya,lAbhAMtarAya, bhAgAMtarAya, upabhAgAMtarAya, vIryAM.tarAya.
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA sAradvAra bhalA praka! A sAte rAjAe ane enA parivAranA mukhya vyaktionA nAme ane guNe tene saMkSepamAM jaNAvyA che. je darekanI zakti ane kAryonuM varNana karavA besuM te mAruM saMpUrNa jIvana ahIM ja pasAra thaI jAya. mAmAnA gaMbhIra ane arthagaurava bharyA vivecanathI prakarSa ati prasanna banyuM ane jaNAvyuM, mAmA ! Ape mahAmaha rAjAnA parivAranI samajutI ghaNA suMdara ane saraLa zabdomAM ApI che. mane ghaNuM jANavA maLyuM che. gaMbhIra prazna ane vicAraNIya uttara: mAmA! badhI vAta sAcI paNa haju mAruM eka Azcarya samatuM nathI. vima-tuM vAta kara, eTale samAdhAna thAya. praka_mAmA ! A maMDapamAM rAjAone dhArI dhArI jouM chuM, tyAre ene parivAra mArA jevAmAM AvatuM nathI ane parivArane dhArI dhArI jeuM chuM te mane eka paNa rAjA dekhAtuM nathI. enuM zuM kAraNa haze ? Ape te rAjAo ane rAjaparivAra nAmathI judA judA gaNAvyA che ane guNe paNa bhinnabhinna batAvyA che, te A viSayamAM vAstavika zuM samajavuM? Apa jaNAvazo ? vimarza-vatsa! tAre AmAM kAMI Azcarya pAmavA jevuM nathI. rAjA ane roja parivAra eka sAthe nahi dekhAya. sarva paNa eka samaye bene joI zakatA nathI,
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAme hatuM sAmaMtacakra 15 ApaNA varNanamAM je rAjAe jaNAvavAmAM AvyA te sAmAnya rUpathI jaNAvelAM che. paricAyakA vizeSa rUpathI jaNAvelAM che. sApekSavAdanI dRSTithI joie tA sAmAnya ane vizeSa paraspara ananya che. arthAt sAmAnyathI vizeSa kAI jIduM tatva nathI. khIlelA kamaLadaLa jevA nayanAne paheALA karI dhArI dhArI jovAnA tuM prayatna kare teA paNa e najare nahi ja Ave. dravya, kSetra, kALa, bhAva ane bhava vigere sAdhaneAnA parivata nathI ke ceAgathI A rAjA ane parivAramAM parivartana thatuM hAya che. tArI samajamAM sArI rIte Ave e mATe tane vibhAgeA karI vana samajAvyuM che. dareka rAjA ane parivAra keTalAka aMze ekameka che, tA keTalAka aMze bhinna paNa che. A rIte e lAkA "bhedyAledra ' gaNAya che. tAre A rAjA ane parivAranI rItamAM Azcaya pAmavuM nahi. tane eka udAharaNa ApuM. Amra, vaTa, pIpaLa, keLa, nArIyela, azeka, bakula vigeremAM vRkSava dharma che. e sAmAnya dharma kahevAya. sAmAnya dharma vyApaka hoya che. parantu Amratva dhama vaDa, pIpaLa, keLa vigeremAM 1-2 sAmAnya ane vizeSa zabdo ahIM nyAyazAstranI bhASAmAM vaparAtA rUDha zabdo che. enI samIkSA gurUgamathI levA vinaMtI, jo ke vivecanamAM saMkSepamAM jaNAvyuM che paNa keTalAkane na samajAya evI vAta che tethI gurUgama levA.
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 upamiti kathA sAroddhAra nathI, Amratva dharma mAtra AmramAM hAya. A dharmane vizeSa dhama kahevAya. vizeSadharma sarvavyApaka hAtA nathI. eTale AmramAM vRkSatva ane Amratva ema be judA judA dharma thayA paNa kahevAmAM Ave ke vRkSatva dhama ane Amrava dhama ene judA pADeA, paNa e sa'bhavI zake? nA. AnuM nAma sAmAnya ane vizeSa dharma, bheAle paNa Ane kahI zakAya. mahAmAhAddhinA vijetA : mAmA ! ApanA sarala spaSTIkaraNathI mane ghaNuM sarasa tattvajJAna samajANuM. mArA jJAnamAM vRddhi thaI. mane je Azcaya jevuM thatuM hatuM te jatuM rahyuM. tattva jaDI gayuM che chatAM kAMIne kAMI pUchavAnuM mana thayA kare che tethI prazna karUM chuM. jIvA mAmA ! Ape saravALe ATha rAjAe jaNAvyA. e ATha mATe mArI samajamAM ema AvyuM che ke vedanIya rAjA, AyuSya avanIpati, nAma narapati ane gAtra bhUpati, A cAra rAjAe ahiraMga pradezanA prANIomAM keTalAkanuM hita kare che ane keTalAkanuM ahita kare che, badhA ja ahita kare che evuM nathI. tyAre jJAnasa'varaNuM mApati danAvaraNa narapati, mahAmaha mahipati ane aMtarAya avanIpati, A cAre rAjavI bAhya pradezanA prANIonuM sarvAze ane sathA ahi~ta karavAmAM ja tatpara hAya che. kAinuM hita karavuM e emanA svabhAvamAMja nathI. AvI paristhitimAM kAI evA prANI haze ke jene A
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmehanuM sAmaMtacaka cAre rAjavIe keI jAtanI kanaDagata na karI zakatA heya? emanuM jera paNa tyAM vAmaNuM banI jatuM hoya? A vAta sAMbhaLI mAmAnA aMtaramAM AnaMdane dhaMdha vahevA lAgyA. maMjula vANue vadyA. priya prakarSa! A cAre rAjavIone parAbhava pamADanArAo paNa A vizvamAM jarUra vidyamAna che. paraMtu evA AtmAo tejasvI ane mahAmUlyavAna ratnanI jema alpasaMkhyaka hoya che. siddhAntanA agAdha adhyayana dvArA pitAnA aMtaHkaraNane nirmaLa sphaTika samuM svaccha banAvI dIdhuM hoya, pramAdane saheja pharakavA detA na haya, anityAdi bhAvanAo dvArA jagatanA svarUpane vicAra karavAmAM kuzaLatA lAdhelI hAya, vizvanI keI kAmI kAmanA keme karI emane kumArganI keDIe na laI jaI zakatI hoya, evA vIra AtmAonA kalyANane A mahAmahAdi cAre rAjavI akalyANamAM rUpAMtara karavA kema samartha banI zake? eka remamAM vikRti dAkhala nathI karI zakatA. nirmaLa jIvana jIvanArA yazasvI mahApurUSane vedanIya Adi cAra rAjavIo sAnukULatA ja karI ApatA hoya che. pratikULatA kadI emanAthI na batAvI zakAya. mahAmahAdi cAra jevA A udaMDa vyaktio nathI. prakaza-mAmA ! Ape jemanI yazagAthA gAI ane jeoe mahAdi cAra zatruone parAsta karyA che evA nirmaLa mahApurUSo kayAM vase che.
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 upamiti kathA sAhAra vimarzatrubhAI! e viSayamAM ghaNAM vakhata pahelAM AptavaDile pAse sAMbhaLeluM che, te tane kahuM, tuM zAMtithI sAMbhaLa. bhavacakra" nAmanuM eka mahAnagara che. enI Adi kyAMthI thAya ane anta kayAM Ave e jANI zakAtuM nathI. vaLI aneka AzcaryakArI ghaTanAothI saMkaLAeluM che. vividha bhAtanA ane varganA prANIo A mahAnagaramAM vase che. mArI mAnyatA che ke A mahAzatruone parAbhava ApanArA phaTika hadathI mahAtmAo "bhavacakra" mahAnagaranA nivAsI haze. prakarSa-mAmA ! te nagara aMtaraMga che ke bahiraMga? vimarza-bhANuM ! te nagara aMtaraMga paNa che ane bahi. raMga paNa che. bhavacaka nagaramAM bahiraMga prANIo vase che, temaja mahAmahAdi vigere aMtaraMga leke paNa vase che. mahAmaha vigerenI senAne paNa tyAM ja vAsa che. A rIte bAhya ane AMtara lokonA vasavATathI e mahAnagara bahiraMga paNa gaNAya ane aMtaraMga paNa gaNAya. praka-mAmA ! mahAmaha rAjA vigere cittavRtti aTavImAM moTA maMDapanI bhItara beThelAM joyA hatA, te e bhavacaka nagaramAM kema saMbhave? eka sAthe be ThekANe eo kevI rIte rahI zake? vimarza-bhAI A lake gIpurUSa kahevAya. ghaDIkamAM pragaTa thavuM ane ghaDIkamAM adazya thavuM e emanI viziSTa
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAhanuM sAmaMtacaka 169 zakti che. A leke dhAre tevA ane dhAre teTalA rUpe karI zake che. aMtaraMga lekanI zakti bhAre Azcaryajanaka hoya che. buddhimAM na utare tevuM alaukika kaLAkauzala e dharAve che. eTale aMtaraMga leke kyAM na hoya, e kahI zakAya tema nathI. sarvatra ekasAthe vega zakti dvArA pragaTa thaI zake che. prakarSa-mAmA ! zatruonA gauravanuM bhaMga karanArA mahAtmA purUSa jyAM vasatA hoya ane mahAmahAdi vasatA hoya, saMteSane paNa tyAM vAsa hoya evuM bhavacaka nagara jevA lAyaka ane AzcaryakAraka gaNAya ne ? vimarza-avazya jovA lAyaka gaNAya. prakarSa-te mAmA ! mane e nagara dekhADe. vimarza-bhANa ! ApaNe rasanAnI mULa zodha karavA nikaLelA hatA ane e ApaNuM ISTa kArya siddha thaI gayuM che. have ApaNe ApaNuM nagare jaIe e sAruM gaNAze. prakarSa-mAmA ! Ama te heya? Ape te bhavacaka nagaranuM varNana kahI mArA haiyAmAM jovAnI jijJAsA utpanna karI ane have AvuM bele te kema cAle ? mane ghera laI javAnI vAta kare e ThIka nahi. bhavacakapura dekhADe, Apane upakAra mAnIza. vaLI pitAjI pAsethI eka varSanI samaya maryAdA laI ApaNe bahAra nikaLyA chIe ane e mudatamAM haju te zarada ane hemaMta ema be Rtuo ja pUrNa thaI che. hAla te zizira RtunA maMgala eMdhANa thayA che.
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 upamiti kathA saddhAra zizira varNana: mAmA! kAmadeva pitAnA pAMca bANothI kamanIya kAmanIenA kemaLa hadayane pIMkhI nAkhe, tema gaganamAMthI AvatI jhAMkaLanA pherAethI mizrita banelo zizirane atizIta vAyu pravAsIonA hadayane pIMkhI rahyo che. sAdhana ane saMpatti hINA anya daridrIe zItanI kAramI pIDAthI A RtumAM ghaNA duHkho anubhave che. zarIra kAMpatu hoya che ane cAmaDI zuSka banI jAya che. paganI pAnIo ane bALakanA gAla phATI jAya ane lehInA kaNa ubharAvA lAge che. vadhu kAtila ThaMDIthI garIbonA haTha pavanathI kAMpatA pIpaLanA pAnanI jema tharathara dhrujatA hoya che. ane emanI daMtavANu sahaja rIte saMgIta karatI thAya che. arthAt dhrujArInA kAraNe dAMte TakarAya ane kaTakaTa avAja thayA karatAM hoya che. agni e prItikara vastu nathI chatAM kAtila ThaMDInA kAraNe janasamuha mATe prItikara ane AdaraNIya vastu banI gaela che. asahya ThaMDIe kAMpatA lekone mATe te managamate padArtha banI gayo che. sAdhAraNa rIte aniSTakArI vastu hoya chatAM avasare upakAra karI batAve te e paNa ISTa banI jAya che. zizira Rtune Akharane samaya AvI pahoMce, vRkSanI ramaNIyAne paricaya ApanArA harita paNe kharI paDyA che ethI enA AzrayataLe AvanArAoe AvavuM tajI dIdhuM che,
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmahenuM sAmaMtacake 171 kharekhara vRkSo paNa garIba ane asahAya mAnavI jevI durdazAne pAmyA che. A zizira Rtu pitAnI mAyA saMkelI rahI che. ApaNane gherathI nikaLyAne haju cha mAsa thayA che. ATalA alpa samayamAM mAmA Apa kema kaMTALI gayA ? mArA uparanI madhura mamatAnA kAraNe paNa mAmAe mane bhavacaka nagara batalAvavuM joIe. pachI te mAmAnA je vicAra hoya tema karavAnuM che. bhavacakra nagara bhaNuM bhANejanI bhavacakranagarane jovAnI IcchAne TALavI muzkela jaNatAM mAmAe javAnI saMmati ApI. mAmA bhANeja bhavacaka nagare javA taiyAra thayAM. jatAM jatAM mahAmahanA mahAsainyane paNa bArIkAIthI nihALI lIdhuM. e sainya mithyAbhiniveza vigere aneka rathI manahara jaNAtuM hatuM, mamatva vigere moTA daMtazULavALA ane garjanA karatA hAthIothI sainyanI amApa zaktine khyAla Avate hato. ajJAna vigere ati AvegavALA azvothI e sainyanI suMdaratA uchALA letI hatI. dInatA, capaLatA, lolupatA vigere padAtI sainyathI sainyanI zUravIratA ane vikarALatAne khyAla AvI jate hate. sAgara samA vizALa sainyane nirbhIkapaNe nihALatA nihALatA mAmA bhANeje cittavRtti aTavImAMthI bahAra nIkaLI bhavacakranagara bhaNe pitAnA paga mAMDyA. maMjila majethI
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 upamiti kathA saddhAra kApavA lAgyA. rastAmAM cAlavAne zrama na jaNAya e khAtara prakarSe mAmA vimarzane prazno pUchavA cAlu karyA. prakarSa-mAmA ! A vizvamAM karma pariNAma rAjA sArva bhauma sattAdhIza gaNAya che, te enI AjJA mahAmaha mahipati adA kare che ke nathI karatA ? vimarzatrubhAI! karma pariNAma rAjA e moTA bhAI che ane mahAmeha enA nAnA bhAI che. baMnemAM vadhu aMtara paDatuM nathI. mahAmaha vigere rAjAo gaNAya che, chatAM karma pariNAma rAjAnA sainikamAM paNa gaNI zakAya. moTe bhAI karma pariNAma prANIonA ghaNIvAra managamatA kAma paNa karI Ape che, tevI rIte ghaNIvAra aNagamatA kAma paNa karI Ape che. ene keI eka nizcita niyama nathI. prANIonI gyatAnA AdhAre sAruM naThAruM karavAne ene svabhAva che. parantu nAne bhAI mahAmaha mAtra sadA saune kanaDagata karavAnuM ja zikhyo che. kamaLatA jevuM tatva enA eka aMzamAM nathI. pIDA ApavI, trAsa vartAva, duHkha devA ane kaThora kahevuM eja enA priya kartavyo che. vaLI mahAmaha mahAparAkramI che, tethI bIjA rAjAo moTe bhAge AnI paDakhe rahetA hoya che ane sevA bajAvatAM hoya che. meTA bhAI nATaka jevAnA vadhu zekhIna khIlelA vyakti che.
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmahanuM sAmaMtacaka 13 mahAme hAdi rAjAo paNa zrI karma pariNAma rAjAnI AgaLa sadA nRtya karatA hoya che. zrI karmapariNAma ane enA patnI zrI kALapariNati sabhAmAM ucca siMhAsane besI nRtya nihALatAM rahe che. vaLI mahAmaha ane bIjA je aMtaraMga rAjA che, te badhAne svAmI zrI karmapariNAma rAjA che. mahAmaha te karma pariNAme ApelA eka vibhAgane svAmI che ane AjJAne amala karate eka sevaka che. nivRtti nagara vinAnA sarva nagarane bhegavaTe zrI karma pariNAma kare che. bIjA nagaro karma pariNAme jene paTTAmAM bhegavaTAmAM Ape teja bhegavI zake. enA upara mAtra pitAne adhikAra sthApI zake che. pitAnA adhikAra kSetramAM mahAmoha je kAMI prApta kare te badhI vastuo pitAnA vaDila badhu karma pariNAmanA caraNomAM samarpaNa karI de che. karma pariNAma e sarva vastuone pitAnI IcchA mujaba sArA narasA sthAne upayogamAM lagAvI de che. mahAmaha A rIte ghaNIja vaphAdArI pUrvaka umaLakAbhera AjJAne amala karate hate. e kAryavAhIthI prasanna banI zrI karma pariNAme rAjasacitta ane tAmasacitta e be nagara jAgIrImAM bheTa ApyA. eTalA mATe ja e be jAgIrInA zaheramAM ane cittavRtti aTavImAM mahAmahanuM vaphAdAra sainya yuddhanI jhaMkhanA karatuM sadA vase che.
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA sAroddhAra kharI rIte te zrI karma pariNAma rAjA e sArvabhauma sattAdhIza rAjA che. mahAmeha vigere emanI AjJA mujaba gAdIne saMbhALanArA che, eTale moTA Asane beThA che. Ama chatAM baMne ekarUpa paNa che, bheda hete nathI. prakarSa-mAmA ! karma pariNAma ane mahArAjAnA rAjya e vaDilopAjIta milakata che ke koInI AMcakIne bathAvI pADelI milakata che? vimarza-vatsa! e milakata vaDilopAjIta nathI, pUrva paraMparAthI vArasAmAM AvelI nathI. rAjyAdi badhuM ja parAyuM che. A lekee balAtkAre paDAvI pADelI milkata che. kAraNa ke cittavRtti aTavIne mULa hakkadAra saMsArIjIva che. zrI karma pariNAma ane mahAmahe maLIne saMsArIjIva upara balAtkAra karI ene tyAMthI kADhI pitAnI tAkAtathI pite svAmI banI beThA. prakarSa-mAmA! saMsArIjIvanuM rAjya cUMTavI lIdhAne keTalA varSo vahI gayA che ? vimarzamane e khyAlamAM nathI. prakarSa-mAmA ! mane je je zaMkAo hatI tenuM samAdhAna thaI gayuM che. are Apa jevA vicakSaNa mAmA sAthe hoya ane zaMkAnA samAdhAna na thAya e kema bane? A rIte vAta karatAM mAmA bhANeja vATa pasAra karatAM hatA ane thAka jaNAtuM na hatuM ema karatAM eka divase maMjala pUrI karI zubha ghaDIe bhavacakra nagaranI hadamAM AvI gayA.
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa AThamuM bhavacakranA kautuke vasaMtazaja : mAmA ane bhANeja bhavacaka nagare AvI pahoMcyA. A nagaranI aMdara "mAnavAvAsa" nAmanuM eka avAMtara nagara hatuM. tenI abhUtatA apAra hatI. dekhAve raLIyAmaNuM ane vismayatAjanaka hatuM. avAMtaranagaramAM vaLI eka bIjuM "lalita" nAmanuM avAMtara nagara hatuM. mAmA bhANeje jyAre "lalita" nagaramAM pagalA mUkelA tyAre janasamUhane unmatta banAvanAra RturAja zrI vasaMta pitAnA kumakuma pagalA dharavA mAMDyA hatA. vasaMta varNana: dakSiNa dizAmAMthI madhura zuddha ane maMda maMda pavana AvatuM hatuM. te kAmI purUSane priyatamAnI smRti mAnasa paTala upara lAvI dhyAnamAM tatpara banAvI dete hate. priyatamAnA dhyAnarUpa InvaNa dvArA kAmI janenA aMtaHkaraNa rUpa kuMDamAM madana agni pradIpta thatuM hatuM. kulethI lacI paDatA caMpaka, azoka, bakula, kuMda, damanaka vigerenA velAo kAmadevanA bANonI zobhA dharI rahyAM hatAM.
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 upamiti kathA sAdvAra e velAo kAmIjanenA hRdayane hata-pratyAhata karI mUkatA hatA. rAjakavio rAjAnI birUdAvalIonI madhura kaMThe kavitAo gAya, ema AmravRkSanI maMjarIne AsvAda karavAthI madhura kaMThI banelI keyalo vasaMta RturAjanA gANuM gAI rahI hatI. zramathI zramita thaelA pAnthaleke parabe jaI pANInuM pAna kare, ema bramaNa karI zramita banelA bhramare chAyAdAra velaDIonA puSpamAMthI madhura madhunuM pAna karI rahyA hatA. bhAtabhAtanA sugaMdhi puSpa gucchonI nirmaLa parAgathI udyAnanI bhUmi AcchAdita banI gaI hatI. te bhUmi kamaLa ane svaccha retIthI vyAsa zrI kAmadeva mahArAjAnI zastra zikSAyatana bhUmi samI jaNAtI hatI. vimarza mAmA nagaranI bahAranA bhAgamAM ubhA hatAM ane vasaMta Rtune utsava nihALI khUzI thatAM bhANuM prati bolyA. bhANa ! tane suavasare bhavacaka nagara jovAnI jijJAsA thaI. kAraNa ke vasaMta RtumAM bhavacaka nagaranuM sauMdarya soLe kaLAe pUra bahAra khIlI uTheluM hoya che. enI ramaNIyatAne sAce khyAla A RtumAM ja AvI zake che. bhadra! udyAnanI aMdara cAre bAju vanarAjInI zobhA uchALA mArI rahI che. pRthvI rUpI strIne hasatA kapila je udyAnane vistAra kena manane AnaMda nathI Apate? A manahara harIyALA udyAnanA AkarSaNathI aneka
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmAhanuM sAma tacakra se dapatIe naranArInA yugaleA Ave che ane citra vicitra manAra'jananI krIDAe kare che, AvuM udyAna kathA mAnavInAM haiyAmAM prasannatAne na mahAvarAve ? vhAlA prakaSa! A udyAnanA vizALa paTAMgaNu, vanarAjInI zAbhA, 5khIonA kalaraveA, nara-nArInA yugale saune AnaMda ane huSa denArA ane che. praka--mAmA ! Ape sAcuM ja kahyuM. mAnavAvAsa raLIyAmaNA pradeza che ane vasa'taRtumAM enI zeAbhA purabahAra khIlI uThe che. vasatAtsava mATe Agamana : mAmA ane bhANeja vAta karavAmAM masta anyA hatA, tyAM " lalita " nagaramAMthI vasatAtsavanI ujavaNI mATe zrI 66 aAlAkSa " rAjAnI savArI udyAnamAM AvatI dekhANI. leAlAkSa rAjA caturaMga sainyathI parivarelA hatA. nAnA parvatanA zikhara samA zyAmavarNI gajarAja upara e ArUDha banelA hatA. vananI khIlelI vanarAjInA AkaSa NuthI ene vasaMtAtsava ujavavAnuM mana thayuM. eTale vanalakSmIne nihALavA ane vasate|tsavanI majA mANavA vanamAM AnyA. lalitanagaranA leAkA mAhathI ghelA hatA, emAM vasataRtunA Agamane ghelachAmAM vadhu vadhAro karyAM. vaLI DhAlAkSarAjA mAhamAM sAtha Ape ane udyAnazrI jevA temaja vasaMtanA AnaMdanI lhANa levA Ave pachI teA prajAnI unmattatAnuM 12
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 upamiti kathA saddhAra pUchavuM ja zuM ? e prajAne rAjAne sahakAra maLe pachI te mahajanya manoraMjananI kaI kaI krIDAo nA kare? saMgItanA zekhIne gAvAmAM masta banI gayA che. nRtyakAre nRtyamAM unmatta banyA che. keI AnaMdanI kIkIyArIo karI mana bahelAve che, te keI nAnA saravarIyAmAM potAnI priyatamA upara caMdana kezara gulAbajaLa mizrita jaLanI pIca kArIo chAMTI harSaghelA banI rahyAM che. keTalAka phulanA daDAonI ramatathI ullAsamAM AvI rahyAM che. A rItie kAmadevathI uttejita banI anekavidha raMgataraMganI kriIDAo karI manane saMtoSa ApI rahyAM che. A bhAtabhAtanI kIDAone prakaSa pitAnA kamaLadala jevA nimala nayana yugalathI animeSa nIhALI rahyo hate. A badhuM ene navAI upajAvatuM hatuM. evAmAM e paNa masta banI gayA hate. vimarza bhadra prakarSa ! A badhA ja bAhyapradezanA prANIo che. mahAmaha vigere mahArAjAonuM tArI AgaLa varNana karyuM hatuM, ene A sarva prabhAva che. prakarSa-mAmA ! A leke aneka bhAtanI ceSTAo karI rahyA che, te kayA kAraNane laIne ? ane A ceSTAmAM kathA rAjAne pratApa che? vimarza-saumya! jarA dhIraja dhara. huM tane vicArIne jaNAvuM. vimaze Asana lagAvI AMkha baMdha karI. aMtaramAM
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmAhanuM sAmatacakra 199 lIna banyA. dhyAna barAbara karyuM. e badhI vAtAnA manAmana niya karI lIdhe. pachI bhANejane jaNAvatA kahyuM. vasaMta ane makavaja maitrI : bhAi praka ! ApaNe cittavRtti aTavImAM pramattatA nadImAM cittavikSepa ma`DapanI a'dara mahAmeAha rAjAnI sabhA joI hatI, te tane kharAbara yAda che ne ? e ja sabhAmAM eka sadasya tarIke te makaradhvajane paNa joyeA hatA ne? te makaradhvajanA priya mitra vasata che. zizira RtunI samApti thaI tyAre kAraNavazAt vasaMtane peAtAnA priyamitra makaradhvaja pAse javAnuM thayuM. banne jaNA gheADA divasa sAthe rahyA. mIlanasAra ane AnaMdI svabhAva hAvAthI sAthe rahetAM, vAtA karatAM emanI maitrI vadhu gADha manI gai. vasaMta" mahArANI zrI kAlapariNatidevInA khAsa anucara che. ethI eNe peAtAnA mitra makaradhvaja AgaLa peAtAnI aMtaravyathA ThAlavI. vahAlA mitra makara ! mAre mArA svAminI zrI kAlapari zruti devInI AjJAthI bhavacakranagaranA avAMtara nagara mAnavAtrAsa"mAM javAnuM che. be mAsa sudhI mAre tArA viraha sahana karavA paDaze. mane virahavyathA khUba ja vyathita karaze. vayeAganA duHkhathI mArUM hRdaya kamakamI uThe che, chatAM mArA matranI eka uDatI mulAkAta laI AvuM, ema vicArI tArI pAse Avyo chu.
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA saddhAra makaradhvaje vahAlabharyA zabdamAM jaNAvyuM, vAha re, vasaMta vAha! sAce ja te bhUlakaNe jaNAya che, zuM ATalA alpa samayamAM ja tuM pelI vAta bhUlI gayo ? gaye varSe ApaNe bane mAnavAvAsamAM sAthe ja rahyA hatA, mojamajAmAM be mahinA kyAMya jatA rahyAM hatA. e vAta zuM visAre paDI? are ! mahAdevIe jyAre jyAre je nagare javAne Adeza Apele che, te te vakhate mane paNa mahArAjA zrI mahAmahe e nagarane rAjyavahivaTa sepele che. je vakhate tuM je nagaramAM jAya te vakhate mAre paNa e ja nagarane vahIvaTa saMbhALavAne che. tene virahanI zaMkA kAM thaI ? ApaNe viraha kayAM thavAne che ? vasanta-dhanya makara ! teM sarasa yAda karAvyuM. madhura smRti karAvI te AnaMdita karyo. mitra ! virahanI vyathA mAnavInA attarane evI valovI nAkhe che ke e pitAnA hAthamAM lIdhelA kAryone paNa suyogya rIte amalamAM mUkI zakatuM nathI. huM to viraha vyathAthI kAyara banIne zAna bhAna gUmAvI beThe hatA. paNa te badhuM yAda karAvI ApyuM. huM tAre aMta. rathI AbhAra mAnuM chuM. mitra makara ! dhanyavAda, huM vidAya lauM chuM. tuM jaldIthI Avaje. makaradhvaja--mitra vasaMta ! tAre mArga vijayavaMta bane. tyAra pachI vasaMta mAnavAvAsa nagaramAM Avyo. eNe badhA udyAne, kAnane, upavane, vanakhaMDamAM pitAne vilAsI
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAme hatuM sAma'tacakra 191 ane uttejanAjanaka prabhAva kevA pAtharyAM che, te tane me jaNAvI dIdhuM che. vanazrInI zAbhA vasa'tane AbhArI che. makaradhvajanA rAjyAbhiSeka : praka ! vasaMtanI vidAya pachI makaradhvaje zrI viSayAbhilASa maMtrIzvarane vina MtipUrvaka jaNAvyuM ke pUrvaparaMparAthI cAlatI AvelI rAjakIya maryAdAonuM suceAgya paripAlana thavuM joie. mahArAjA zrI mahAmeAhadeve vasaMta jyAre mAnavAvAsa nagare jAya e vakhate tyAMnA rAjyanuM sukAna mane seAMpavAmAM Avaze evuM pharamAveluM. e kRpAnA AdhAre dara varSe mane vasaMtanA sAthe javAnuM ane rAjyapAlana karavAnuM maLe che. tA prativarSanI jema A vakhate paNa mahArAjAnI kRpAthI tyAMnuM rAjya mane maLavuM joie. viSayAbhilASa maMtrIe A nivedana zrI rAgakezarI mahArAjAne jaNAvyuM ane zrI rAgakezarI mahArAjAe peAtAnA pUjya tAtapAda zrI mahAmaha mahipati samakSa vijJaptirUpe rajI karyuM' ane sAthe namratApUrvaka jaNAvyuM. " dRDha pratijJa ane prabhutAne varelA nAyakAe potAnA vakAdAra ane vizvasanIya sevakeAnI sevAthI suprasanna banI je utkarSa karI ApcA hAya, enI maryAdAonuM suvyavasthita rIte pAlana thavuM joie. " ekavacanI mahAmeAha mahArAjAe e vijJaptinA saharSa
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 upamiti kathA sAre dvAre svIkAra karyo. potAnI rAjyasabhA bharAvI ane dareka rAjAene sUcana karyuM. he rAjAo! tame sau zAMtithI sAMbhaLe. "mAnavAvAsa nagaranuM rAjya hAlamAM huM mArA priya sevaka A makaradhvajane arpaNa karI rahyo chuM. enA rAjyAbhiSeka vakhate tamAre saue AvavAnuM che ane enA vaphAdAra sainikanI jema khaDe page sevA karavAnI che." makaradhvajane yogya lAgaze e sevA tamane sepaze. tamAre enI AjJAne saharSa amala karavAnuM che. huM paNa mAnavAvAsa nagare AvIza ane makaradhvajanA maMtrI tarIke kArya karIza." sau rAjAoe mahAmahanI AjJA svIkArI, mastaka mUkAvI AnaMda vyakta karyo. prasanna vadana banelA zrI mahAharA makaradhvajane kahyuM, beTA makara ! mAnavAvAsanuM rAjya tane saMpuM chuM. ezvaryazALI rAjyane rAjA banI tuM abhimAnI nA thaIza. tArA hAtha nIcenA rAjAone Adara satkAra karate raheje. emanA hakko ane emanI saMpattio AMcakI levAnI vRtti nA karIza. saune premathI vaza rAkhaje. sattAnI tumAkhIthI kAma sArA na thAya. saunuM suMdara gaurava jALavaje. makaradhvaje e AjJAne saharSa svIkAra karyo. sau mAnavAvAsa nagare AvyA. makaradhvajane rAjyAbhiSeka
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmeAhanuM sAma'tacakra 183 karavAmAM AvyuM. sau rAjAe enA sevaka banI AjJAnA amala karavA tatpara thayA. makaradhvajanA pratApa : mahApratApI makaradhvaja rAjA mAhyapradezanA lalitapuranA rAjavI leAlAkSane peAtAnA ejasathI parAbhava pamADI saparivAra nagarathI bahAra hAMkI rahyo che, parantu amupa leAlAkSa rAjA e nathI samajI zakatA ke huM makaradhvajathI parAbhava pAmyA chuM. praka ! tane khyAla AvI gayA haze ke mahAmeAharAyanI kRpAthI rAjavI padane pAmelA makaradhvajanA pratApathI rAjavI lAlAkSa ane janasamUha vividha ceSTAo karI rahyAM che. praka--mAmA ! makaradhvaja hAlamAM kayAM che ? vimaza--bhadra ! e tA pAse ja che, jAte hAjara rahIne ja AvA nATako karAve che. praka--tA e ahIM kema DhekhAtA nathI? vimaza--bhAi ! e aMtaraga pradezanA leAkeA cegI jevA hAya che. " pragaTa thavuM ane adRzya thavuM " e emane mana sAmAnya ramata che. parakAyapraveza vidyAmAM paNa niSNAta hoya che. peAtAnA vijayathI e ghaNAM khuzI thaI rahyAM che. A bAhya janasamuhanA zarIramAM rahyA rahyA nATakA joi rahyA che. praka--mAmA ! tame e leAkAne kevI rIte joi zakA che?
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ umiti kathA sAroddhAra vima--vimalAleAka aMjananI yaugika zaktithI huM e saune joi zakuM chuM. 184 praka--mAmA ! Apa mArA upara kRpA kare ane mArA nayanAmAM e aMjana AMjI Ape, jethI huM paNa e leAkeAne joI zakuM . vize prakanA nayanAmAM aMjana AMjI dIdhuM. nayanAnI yAti divya khanI gai. pachI mAmAe kahyuM, praRSa ! tuM leAkamAnasane jo, divya caiAtinA prakAzathI emanA hRdayanI prakriyAnuM vAcana kara. praka aMjananA pratApe leAkahRdayane joI zakatA hatA. enA bhAvA vAMcI zakatA hatA. ethI e gelamAM AvI gayA ane jorathI hasI paDyo. jIvA mAmA ! rAjyarAne vahana karatA rAjyAbhiSikta anelA makaradhvaja rAjA dekhAya che, makaradhvajanI sevAmAM mahAtmAha vigere rAjavIe paNa hAjara thai gaelA dekhAya che. makaradhvaja paNa siMhAsana upara beThA beThA A leAkeA upara ANNAnA varasAda varasAvI rahyA che. lAlAkSa rAjA paNa mANeAthI vidhAIne kAmavaza banI gayA che. ratidevI saune vikAravaza joine peAtAnA pati makaradhvaja sAthe khaDakhaDATa hase che. tALIo pADI AnaMda vyakta kare che. mahAmeAha rAjA paNa makaradhvaja rAjAnI yathAzakaya sahAyatA karI rahyo che. leAkeAne makaradhvajanA AdhIna banAvI mATethI hasI rahyo che. bIjA sevakA paNu khAlI rahyA che ke ThIka
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmeAhanu N sAma'tacakra leAlAkSane ane prajAne haMphAvyA. badhAne ja banAvI dIdhAM che. 185 kAmAsakta ahAhA ! mAmA ! tame te bhAre navAi upajAve evuM nATaka batAvyuM. huM kRtyakRtya khanI gayA. tamArA jevA mAmA hoya pachI mAre kaI vAtanI kamInA hoya ? ApanI kRpA badala ApanA jeTalA AbhAra mAnuM eTalA eche che. rAjyAbhiSekamAM sanI hAjarI : mAmA ! tame te ghaNuM jovA jevuM batAvIne mane khUba khIlavI rahyA che. hA. huM tamane eka vAta pUchI lauM ? sukhethI pUchI zake che. mAmA ! makaradhvajanI khAjumAM mahAmeAha, rAgakezarI, viSayAbhilASa, hAsya vigere sau pAtapotAnI patnI sAthe dekhAya che, paNa dveSagajendra, arati, zAka vigere kema dekhAtA nathI? zuM makaradhvajanA rAjyAbhiSekamAM emanI hAjarI na joie ? vimaza--bhANA praka ! ahIM sau kAI AvelA che. me' pahelAM ja tane jaNAvyuM hatuM ke A leAkeA aneka rUpe karI zake che. ghaNIvAra pragaTa thAya ane ghaNIvAra antardhyAna thaI jAya. atyAre dveSagajendra, zAka, arati vigere hAjara che. sevAne avasara ane makaradhvaja mahArAjAnI AjJAnI rAha jIve che. AjJA thatAM ja pragaTa thaI jaze. atyAre mahAmaha vigerene sevA soMpavAmAM AvI che. eTale e leAkeA peAtAnI pharaja upara hAjara che. mahAme huM
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 upamiti kathA sArodvAra lAlAkSa rAjA ane prajA upara peAtAnA prabhAva pAtharyo che. eTale e leAkeA bIjI vastuone khUba cAhI rahyA che. hAsya paNa peAtAnI pharaja khajAvI saune hasAhasa karAvI rahyo che. rAgakezarIe peAtAnI asara evI pAtharI ke eka bIjA strI-purUSa eka bIjAne bheTI paDavA Atura banI gayA che. bhAgatRSNA, mUDhatA, tucchatA vigere paNa peAtAne seAMpelI sevA majAvI rahI che. praka--mAmA ! A badhA makaradhvajanI sevAmAM AvyA che, eTale cittavRtti aTavImAM Avela mahAmeAhunA maMDapa atyAre zUnazAna paDyo haze ne? vima--nA re bhAI nA. A abhya'tara leAkeA bhAre jamarA hoya che. ghaNA rUpe) karI zake che. e ahIMyA che, tema tyAM paNa che ja. maheAmeAhunI rAjadhAni te tyAM ja che. e vizvavyApaka mahArAjA che. A mAnavAvAsamAM thoDA samaya pUratuM ja makaradhvajanuM rAjya che, e paNu mahAmeAhanI kRpAthI prApta thayuM che. vaLI mahAmeAha rAjAnA bhAre vicitra ane kautukI svabhAva che. e peAtAnA nAkarAne paNa rAjA manAve ane jene je adhikAro ApyA hAya te surakSita rAkhe che. A kAraNe ja eNe makaradhvajane rAjya ApyuM ane peAte vaphAdAra sainIka manI sevA bajAvI rahyo che. enuM mULa sthAna zAzvata che. A badhAnI tyAM sabhAmAM paNa kAryavAhI vyavasthita cAlI rahI che.
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmahanuM sAmatacaka prakarSa--Ape ghaNuM sarasa samAdhAna ApI mAruM haiyuM haLavuM banAvI dIdhuM. surApAna ane vivekanAza : prakarSa bhavacakanagaranA kautuka jovAmAM bhAre rasa levA lAge. cAre tarapha avanavuM jevA mATe najara pheravyA ja kare. evAmAM lAkSa rAjA hAthInI aMbADIethI nIce utarI ghaNuM janasamUha sAthe vananA madhyabhAgamAM Avela zrI caMDikA devInA maMdire darzana mATe gaye. caMDikAdevIne madirAthI abhiSeka karI vividha dravyathI pUjA karavAmAM AvI. pUjA karyA bAda devI maMdiranA vizALa paTAMgaNamAM rAjA, rAjaparivAra ane nAgarIke madyapAna karavA beThA. rAjasevake vizALa pAtromAM surA tyAM lAvyA. ratna, suvarNa ane rajatanA madyapAnanA caSaka-pyAlAo saunI sanmukha mUkavAmAM AvyA. saune eka pachI eka uttama, madhura, zaktivardhaka ane mAdaka madya ApavAmAM AvyuM. AnaMdathI madyapAna karavA lAgyA ane unmattatA vadhavA lAgI. udaramAM jeTalA naMkhAya eTalA caSake gaTagaTAvI gayA. pramANathI vadhu madyapAnanA kAraNe sau vivekahInatA yukta banavA lAgyA. samaya, sthAna ane kartavyAkartavyanuM bhAna bhUlavA lAgyA. leke nAcagAnanA tAnamAM masta banI DelavA lAgyA. vAjiMtranA mAdaka vikArI, sure ane mRdaMganA mAdaka tAla zarU thaI gayA. keTalAka hAthatALI daI nAcavA lAgyA.
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 upamiti kathA sAridvAra madhanA kephI nazAmAM cakacUra banI bhAna bhUlelA madyapa kayuM vivekahIne vartana na Adare? ratilalitAne nAca : madyanA nazAmAM masta banele lelAla rAjA A tamAse joI rahyA hatA. emanI bAjumAM emane laghubaMdhu ripukaMpana yuvarAja beThe hate. eNe madyapAna vadhu pramANamAM karyuM hevAthI utkaTa na caDhela hate. yuvarAja ripukaMpane pitAnA paDakhe beThelI pitAnI priya tamAM ratilalitAne vivekavihIna banI kahyuM. are e vahAlI ! juve che zuM ? ubhI thA. nAcavA lAga, tAruM mattamayUra nRtya dekhADa. ratilalitAne vaDilanI sanmukha nRtya karatAM lajajA AvatI hatI. nRtya karavA mATe mana mAnatuM na hatuM, paNa patidevanI AjJAnuM ullaMghana karavAnI enAmAM zakti na hatI. ratilalitA lajajApUrNa hRdaye nRtya mATe ubhI thaI aMgUlImaDa, hAvabhAva, zarIraDolananI nRtya prakriyAomAM e ghaNu nipuNa hatI. eNInA zarIranuM lAvaNya mada ubharAve tevuM hatuM. nayane mada sabhara ane kaTAkSa karavAmAM pAvaradhA hatA. lelAla rAjA e namaNuM nArInA nRtyane nihALI rahyo. nRtya nIhALatA nayanamAM kepha vadhavA lAgyA. A avasarane lAbha laI makaradhvaje lelAla upara pitAnA paMcajAtIya bANene sakhta mAre cAlu karyo. e ghaNuM ja jhaDapathI ghavAI ga ane makaradhvajanI AdhInatAmAM AvI gaye.
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAhanuM sAmaMtacaka 18 makaravajanA bANenA AghAtathI lolAkSa nAnA bhAInA nRtya karatAM patnI ratilalitA upara Asakta banavA lAgyo. manamAM ratilalitAne AliMgana karavAne umaLake jAgyo. anya madyapAna karanArAo madyanI asarathI bebhAna jevA banI gayA hatAM. sthAna ane samaya vigerene viveka naSTa thaI gayo hato. jyAM madyapAna karela te ja sthaLe ghaNAM mUcchita thaI DhaLI paDyA hatA. bhUtanA vaLagALavALA mAnavInI jema ghaNAM tyAM ja ALoTavA lAgyA. maghanI viparIta asaranA kAraNe keTalAne tyAM ja vamana thayuM hatuM. mUchita banI vamanamAM ja ALoTavA lAgyA. kutarAo ane kAgaLAo AvI madyapAna karanArAonA mukha cATatA hatA ane vamanane khAtA hatA. keTalA kutarAo jAtIsvabhAvanA kAraNe potAne paga uMce karI e lokonA mukhamAM mutarI detA hatA. makaradhvajanA pratApe lalAkSarAjA ratilalitAmAM kAmAtura banI cUkayo hato. rAgakezarIe emAM preraNA ApI ane mahAme harAjAe vadhu utsAhita karyo, ethI potAnI bane bhujAone pahoLI karI ratilalitAne AliMgana karavA ubhuM thaI e tarapha doTa mUkI. pitAnA jeTha lAkSane kAmAtUra banI potAnA tarapha AvatA joI ratilalitA ekadama bhayathI gAbharI banI gaI. bhayabhIta thavAnA kAraNe madyane nazo tarata utarI
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 upamiti kyA saddhAra gaye pitAnA bacAva khAtara daDavA jAya che tyAM lAkSe baLajabarIe eNane hAtha pakaDI pADyo jorathI jhATake mArI hAtha choDAvI ratilalitA bhAgI tyAM pharI eNe pakaDI lIdhI. ratilalitAe rakajhaka karI kaLa vAparI hAtha cheDAvI lIdhuM ane svarakSaNa khAtara dhrujatI dhrujatI maMdiramAM dAkhala thaI, devInI mUrtinA pAchaLanA bhAge saMtAI gaI. zreSagajendrane samaya : A samaye dveSagajendrane pitAnI pharaja upara hAjara thavA makaradhvaja rAjAnI AjJA thaI. dveSagajendra pitAnA krodha mAna vigere ATha bALakonI sAthe pharaja adA karavA medAne AvI pahoMce. prakarSa-mAmA! A te zreSagajendra hAjara thate lAge che. vimarza-bhAI ! pharaja upara upasthita thavAnI AjJA thaI eTale hAjara thavuM ja paDe. te zAMtithI AnA tINa ane tejasvI parAkramane je te khare. zreSagajendra lAkSanA zarIramAM praveza karI enA mAnasa upara pitAne kabajo meLavyuM eTale lAkSane vicAra Avyo ke are ! A duSTA ratilalitA mArA upara prema * koI bhaya pamADe athavA svataH bhaya Ave te dArUnuM ghena naSTa thaI jAya che,
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmohanuM sAmaMtacaka 191 karatI nathI ? mArI IcchAne tRpta thavA detI nathI? jyAM tyAM nAzabhAga kare che, lAva tyAre ene khatma ja karI nAkhuM. nagna ane tIkSaNa talavAra hAthamAM laI caMDikAdevInA maMdiramAM dAkhala thayo. madyanuM ghena hatuM, barabara bhAna na hatuM, eTale ratilalitAnA bhramamAM caMDikAdevInuM marataka uDAvI dIdhuM. "he Aryaputra ! bacA, he Aryaputra ! bacAve." AvA pikAra karatI bhaya bahAvarI banelI ratilalitA maMdiranI bahAra deDI gaI. pitAnI priyatamAne avAja kAnamAM javAthI ripakaMpana saphALe ghenamAMthI jAgRta banyo. tarata ja pUchayuM, priye! tane zene bhaya lAge che? kema avAje kare che? ratilalitAe patidevane pitAnA bhayanuM kAraNa jaNAvatAM kahyuM, Aryaputra! ApanA vaDilabadhu mArA upara balAtkAra karavA dhasI rahyA che. A avasare zreSagajendra ripukaMpananA zarIramAM praveza karyo ane enA antaHkaraNa upara pitAnuM Asana jamAvI dIdhuM. ratilalitAnI vAta sAMbhaLI ripakaMpanIne krodha bhabhukI ukyo. meTA bhAIne tiraskArabharyA zabdo dvArA yuddha mATe AhAna ApyuM. lAkSanuM mRtyu : yuddhanA AhvAnane jhIlI lelA yuddha mATe AvI gaye.
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 upamiti kathA sArAdvAra bIjAonA naze| utarI gayA ane cAddhAe talavAra bhAlA tIrA lai yuddhanA medAnamAM AvI pahoMcyA. koIne yuddhanA kAraNanI jANa nathI. keAine koie pUchyuM' nathI. adha nazAbharI hAlatamAM yuddhanuM ghamazANa jAmI paDayu. banne bhAionA sainyamAM bhaya'kara yuddha khelAyuM ane ghaNA maraNane zaraNa thayAM, tA paNa anne bhAie eka bIjA upara talavAranA ghA jhIkatA hatA. yuddha emanuM cAlu ja rahyuM. ripuka'pananA krodha vadhu tIvra banyA. baLa ane sphUrtithI talavAranA ghA karavA lAgyA. emAM lAga joI ripuka'pane leAlAkSanA gaLA upara tIvra ghA mAryo ane jhADa uparathI nALIyera paDe tema mastaka dhaDathI vikhuTuM paDI gayuM. A vinAzaka yuddhane joi mAmA bhANeja nagaranA kAI surakSita sthaLe jai pahoMcyA ane virAma levA beThA. vimaza--bhANA ! dveSagajendranI zakti joine ? praka--mAmA ! sArI rIte joi. hada thai gai hA. zuM vilAsI mAnavIenI AvI ja dazA thatI haze ? zuM madyapAnanuM AvuM ja karUNa pariNAma ? vima"--hA bhAi, madyapAnanI kuTevathI buddhi nAza thAya, verajhera kalaha thAya, dhana jAya, paraleAkamAM durgati thAya ane A bhavamAM paNa ghaNI ApadAonA sAmanA karavA paDe. vaLI je leAke madyapAna karIne paranArImAM kAmAtura banI AliMgana karavA taiyAra thAya emanI AvI bhayaMkara duzA
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmehanuM sAmaMtacaka thAya emAM zuM Azcarya ? madyapAnanA te A sAdhAraNa pariNAme che. paNa paralokamAM naraka vigerenI mahAyAtanAo sahana karavAnI nasIbamAM AvI paDe che. prakarSa-mAmA! tame je kahe che te barAbara che. ApanI kRpAthI mane badhuM pratyakSa jovA maLyuM. mithyAbhimAna : mAmA ane bhANeja mAnavAvAsanA lalitapuramAM ArAma khAtara thoDA divasa rahyA, reja nagaranA judA judA darzanIya sthaLe jatA hatA. eka divase pharatA pharatA rAjamahela pAse AvyA, tyAM eka dIrghakAya purUSa jovAmAM AvyA. prakarSa mAmA! A te pelo mithyAbhimAna dekhAya che. pahelAM ApaNe ene rAjasacittanagaramAM je hate. vimarza hA. e teija mithyAbhimAna che. te paNa judA judA rUpe banAvI zake che. makaradhvaja mahArAjAnI AjJA thavAthI potAnI pharaja bajAvavA ahIM Avyo che. prakarSa-mAmA! A mithyAbhimAna kayAM jAya che? vimarza--saumya ! sAMbhaLa, caMDikA devInA maMdiramAM te ripakaMpanane joyuM hatuM ne? yAda che? yuddhamAM pitAnA badhu lAkSane yamapurImAM pahoMcADyA bAda e lalitapurane rAjA banyA che ane A sAme dekhAte ene rAjamahela jaNAya che. game te kAraNe mithyAbhimAna A mahelamAM praveza karavA IcchI rahyo lAge che.
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 upamiti kathA sArAdvAra praka--ApaNe A rAjamahela jovA jaIzuM ? viza--tArI IcchA hoya tA ema. mAmA bhANeja rAjamahelamAM gayA. putrajanma ane vadhAmaNAM : " ripuka pana rAjAne matikalitA " nAmanA bIjA eka rANI hatA. e bhAgyavatI rANIe eka suMdara putraratnane janma ApyA. A putranI prApti mATe aneka mAnatA AvI hatI. sUryanA udaya thavAthI sAvaramAM kamaLe! khIlI uThe, tema putranA janma thatAM mahelanuM vAtAvaraNu khIlI uThayuM. mahelane suzAlanAthI suMdara rIte susajja karavAmAM AvyA. mAnavAmAM priyavadyA dAsI mahArAjAzrIne putraratnanA janma thayAnA vadhAmaNA ApavA jAya che. harSoMnA atireka enA mukha upara vahI rahyo hatA. gulAmanA vikasita puSpa jevuM enuM smita hatuM. vikasita, kamaLadaLa jevA enA nayanA hatA. vakSasthala upara rahelAM mAMsala stanA kanaka kaLazanI zeAbhAne dharatA hatA. enI kumakuma cAla jonArane magalanA AbhAsa karAvatI hatI. mahArAjAzrInA samIpamAM jai namaskAra karavApUrvaka kAyala kaMThe ane rajata ghaMTaDInA raNakAra jevA madhura ane priya svare putraratnanA maMgaLa vadhAmaNAM ApyA. rAjavI ripuka'pana putrajanmanA samAcAra sAMbhaLatAM ja ghaNA prasanna banI gayA. enA zarIranA rAmezama vikasvara banI gayA. rUvAM uMcA thaI gayA.
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmAhanuM sAmatacaka 15 A avasara joI mithyAbhimAna mahelamAM ghusI gaye ane zIvratAthI rAjAnA zarIramAM praveza karI pitAne prabhAva pAtharyo. mithyAbhimAnanA pratApe rAjAne AnaMda ghaNAja vadhI gaye. haiyuM harSanI urmiothI ubharAvA lAgyuM. e putrajanmanA samAcArathI e ghele ghela banI gayuM hatuM ke zarIramAM samAI zakto na hate. chAtInA kasa tUTI gayA ane gajagaja phUlAI gaI. enA mAnasamAM taraMga uThavA lAgyA. ahe! huM Aje parama bhAgyazALI banI gayo. mane ja kalyANanI saMpadA prApta thaI. mAruM kuLa AbAda banI gayuM. vaMzaparaMparAne velo AgaLa vadhaze. huM vaDabhAgI banI gayo. mAruM rAjaya Aje saphaLa banyuM. mArA vilAse sArthaka thayA. mArA manavAMchita phaLyAM. mArA mahele amirasa bharyA megha varasyAM. Aja sudhI mane putra na hate. ghaNA prayatna putraratna prApta thavAthI huM mahAbhAgyavaMta banI gaye. - mithyAbhimAnanA pratApe ripukaMpana AvA vicAramAM mazagUla banI gaye. e zarIramAM samAtuM nathI, gAma sAMkaDuM paDe che ane nagaramAM mAte nathI, vizva paNa ene mana have vAmana jaNAya che. harSane prabhAva : putrajanmanA maMgaLa vadhAmaNA lAvanAra dAsI priyaMvadAne dAridra nAza pAme evuM mahApAritoSika ApavAmAM AvyuM. rAjyamAM putrajanma mahotsava ujavavAne Adeza ApavAmAM
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathAsAradvAra Avyo. gAma, nagara, mahela, rAjapatha, cagAne, vane, upavane vigere zaNagAravAmAM AvyA. AzapAlavanA toraNIyA baMdhANA, kumakumanA chApA devANA. nRtya, gIta ane vAjiMtranA marajana kAryakrama maMDANa. rAjamahelamAM moTA "vardhanaka" vAjiMtro vAgI rahyA hatAM. dAse nAcatA hatAM, dAsIo nAcatI hatI. parivAra paNa nAcavAmAM masta banyuM hatuM. rAjA ripukaMpana paNa tAnamAM AvI gayA ane nAcavA lAgyo. jerathI tALIo pADI gAvA lAge. uMce uchaLI uchaLI kUdavA lAge. vadhAmaNAnI rItabhAta, vAjiMtranI surAvalI ane ripukaMpananuM nRtya joI prakarSane ghaNuM Azcarya thatuM hatuM. animeSa nayane A tophAna joI rahyo hate. manamAM vicArate hatuM ke AvuM gAMDapaNa kema thaI rahyuM che? mAmAne prazna karyo. | mAmA ! A mahelanA naranArIoe zarIra upara zA mATe mATInA lepe cepaDyAM che? zuM karavA rADo pADI rahyA che? zA mATe hAthapaga uchALIne dhamapachADA karI rahyA che? A rAjA paNa nAnA bALaka jevuM hAsyapAtra zuM karI rahyo che? rAjA thaIne rADo pADe ane vAMdarAnI jema hRpa hUpa karate jAya ane kUdAkUda kare e sAruM lAge? hAthapaga pahoLA karI zuM tamAze batAvI rahyo che? zA mATe zarIrane AvuM kaSTa Ape che? gAMDe te nathI banI gaye ne ?' . 1 adhyAtmanI dRSTie prakarSane prazna ghaNo ja suMdara che. "
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmeAhanuM sAmaMtacakra vimaza--bhAi ! ApaNe jyAre rAjamahelamAM AvatAM hatA, tyAre te mithyAbhimAnane joyA hatA ne? e A rAjamahelamAM AvyA ane A badhA leAkeA pAse AvuM nATaka karAvI rahyo che. A mithyAbhimAnanA pauDhapratApa che,. e pratApathI leAkeAne peAtAnI jAtanuM paNa bhAna rahetuM nathI, ethI A nRtya, gIta, saMgIta karI rahyA che. ghaNAne bhUtAvaLa vaLagI hAya evuM lAge che. praka--mAmA badhAne AvI rIte nacAvanArA mithyAbhimAna kharI rIte rAjAnA zatru ja gaNAya ne ? A rIte mithyAbhimAnathI kramAelA ripuka'pana rAjA kema gaNAya ? enuM rAjApaNuM kevuM ? enI sattA kevI ? e ripune kapAvanArA kevA ? vimarza--bhANA ! e kAMi bhAripuka pana nathI. bhAva zatruonA nAza karanAre nathI. bAhya zatruonA vijetA che mATe ripuka pana gaNAya che. bAhya zatruAne jitavA mAtrathI kAMI bhAvazatruone parAbhava thatA nathI. jyAM sudhI AtmajJAna na thAya, khAdya ane abhyaMtara zatruonI parIkSA karavA jeTaluM viveka jJAna na thAya, tyAM sudhI AMtara vijetA manAtuM nathI. A ripuka'panamAM jJAnanuM biMdu paNa nathI. sArAsArane viveka nathI. eTale ja mithyAbhimAna peAtAnI dhArelI rIti mujaba bahu caturAI pUrvaka enI viDa"banA karI rahyo che ane e viDa'khanAmAM ripupana AnaMda mAnI rahyo che.
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 upamiti kathA sAjoddhAra zekanuM Agamana : mAmA bhANeja AnaMdathI vAta karI rahyA hatA, eTalAmAM rAjamahelanA tAraNa dvAre kaI be vyaktie AvI pahoMcI. e be vyaktine joI bhANAe prazna karyo. mAmA A be keNa che? vimarza-bhANuM ! ekanuM nAma "matimaha" che ane bIjAnuM nAma "zeka" che. vimarza ATale uttara Ape nA Ape tyAM rAja mahelanA prasUtigRhamAMthI karuNa, karNaka, hRdayabhedaka ane amaMgaLa sUcaka pokAre AvavA lAgyA. vAtAvaraNamAM viSAda DelavA vAgyuM. amaMgaLa sUcaka avAje sAMbhaLI ripukaMpana rAjA bahAvaro banI gayo ane vAMjitronA maMgala sure, nRtya gIta vigere utsavanA kAryo baMdha karAvyA. "prasUtigRhamAM zuM banyuM haze." e jANavA Atura banyA. hAhAkAra karatI, haiyAphATa raDatI, bhayabhIta haraNalIonA jevA bhayabhIta nayanevALI, hatAzAthI nisteja mukhI banelI dAsIe prasUtigRhamAMthI deDatI deDatI AvI. he nAtha ! bacAve, he nAtha! bacAve. kumAranA prANa kaThe AvI pahoMcyA che. AMkho kheMcAI gaI che. nADInA dhabakArA baMdha thaI gayA che. e amArA narapati ! bacAve. bacAve, deDe deDa, rAjakumAranI rakSA kare, rakSA kare. -
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAhanuM sAmatacaka 19 ripukaMpananA hRdaya upara vajInA AghAta karatAM kArame AghAta thayo. AkuLa vyAkuLa banI gaye. chatAM dhIraja ekaThI karI parivAra sAthe rAjamahelanA prasUtigRhamAM AvyuM. prasUtigRhamAM jatAMja pitAnA pratibiMba je ane mahAtejasvI putrane je, paNa enA prANe vidAyanI taiyArImAM gUMcavAyA hatA. kaMThapradeze prANe javAnA samayanI rAha jatA aTakyAM hatA. rAjakumAra jIvana ane maraNa vacce jhelA khAI rahyo hate. rAjAjJA thatAM ja dhanvantarI vaidyane belAvavAmAM AvyA, vaidyarAje nADa hAthamAM laI tapAsI joyuM. zarIrane paNa sUkSama nirIkSaNa pUrvaka tapAsI lIdhuM. reganI jhINavaTa bharI tapAsa karI jaNAvyuM. mahArAja kumArane mahAbhayaMkara kALajavara lAgu paDyo che. ApaNuM auSadhe kazI asara karI zakavAnA nathI. jhagamagate dIvaDA pavananA eka jhapATe sadA mATe olavAI jAya tema maMdabhAgI ApaNA saunA jetAjotA kALajavaranA jhATake kumArane prANa dIvaDe sadA mATe bujhAI jaze. prANa paMkheruM uDI jaze. rAjavI ripukaMpane jaNAvyuM, e mArA nagaranA leke ! je mArA putranA rogane nAza karaze, ene maratAM bacAvaze te huM e vaDabhAgIne A mAruM saMpUrNa rAjya ApI daIza. huM ene vaphAdAra sainIka banIne jIvanabhara rahIza. dAsa banI enI AjJA mastake caDAvIza.
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 upamiti kathA sArodvAra rAjAnI vinatithI nagaranA naranArIee judA judA auSadha, maMtra, tatra, mAnatA, khAdhA, AkhaDI, khAdhA, AkhaDI, mAdaLIyA, rakSAma dhana, jApa, pATha, hAma, yajJa, ArAdhanA, zAMti, grahapUjA vigere upacArA karyAM, chatAM paNa kumAra nA khacyA. kSaNavAramAM enuM prANu 5'kherUM cAlyuM gayuM. e kumAranuM zarIra nizceSTa thaI tyAM DhaLI paDayuM. ripuka'pananuM mRtyu : samayasUcakatA vAparI matimAha ane zeke rAjA-rANInA zarIramAM praveza karyAM ane peAtAnI sattA ajamAvavI cAlu karI. matimAha ane zAkanA prabhAvathI rAjArANI hAhAkAra karavA lAgyA, e mArA putra ! tuM kyAM gayA ? e mArA lADIlA ! tArA vagara amArA prANA kema Takaze? are mArA punAtA naMdana ! tane A zuM thaI gayuM ? tane zuM khATa jaNAI ? amane mukI tuM kema cAlyA gayA ? tArA javAthI amArA aramAne, amArI AzAe, amArI mahecchAo bhAMgIne bhUkko banI gaI. e ratana! ame zuM karIzuM ? Ave mahAkaNu vilApa karatAM rAjArANI sUcchita thaI bhUmi upara DhaLI paDyAM. atyata zAka thavAne kAraNe rAjA ripuka'pana DhaLatAMnI sAthe mRtyu pAmyA. rAjAnA paNa prANu paMkherU putra virahathI paraleAka sidhAvI gayA. rAjAnA mRtyu thayAnA samAcAra phelAtAM cAtaram hAhAkAra macI gayA. badhA naranArIe mahAkaruNa avAjo karavA lAgyA.
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmeAhanuM sAmaMtacakra 201 ceAdhAra AMsue raDavA lAgyA. mAthA pachADI pachADI karuNu AkraMdana karavA lAgyA. vAtAvaraNa ghaNuM bihAmaNuM, dayAmaNuM ane zAkathI vyApta banI gayuM. antaHpuramAM rANIene A karuNa samAcAra maLatAM tyAM ja bhayaMkara raDAkUTa cAlI. bhIMta sAthe mAthA pachADI pachADI rANIe raDavA lAgI. hAthathI mastakanI veNInA vALA tANI tANIne teADavA lAgI. mAthA ane bhIMta sAthe afALI aphALI hAthanA saubhAgya kakaNAne teADI pADyA. ghaNI rANIe mUcchita banI jamIna upara jema tema ALATavA lAgI. praka ane vimarzanI tattvavicAraNA: praka--are mAmA ! A leAkeA pahelA kAi bIjo nAca karatAM hatA ane gheADIvAramAM A bIjo nAca kema cAlu karyA ? A mahelamAM vima--bhadra ! te' matimeAha ane zekane A nRtyamAM praveza karatAM joyA hatA ne ? e be jaNAe ja pheraphAra karAvyA che. e bannenI A mAyAjALa che. praka--tA zuM A leAkeA svataMtra nRtya nathI karatA ? kAma karavAnuM vima--bhAi ! leAkeA svataMtra nathI. abhyaMtara leAkeAnI je hAya che. a`tara'ga leAkeA karavAnuM ane naThArUM kAma sAMpe te naThArUM kAma karavAnuM. peAtAnI icchA ke buddhithI svataMtra rIte mAhyaleAkeAne kAma karavAnA hAtA nathI. sArU kAma soMpe te sArU kAma meM tane pahelAM ja kahyuM hatuM ne, A A leAkA eke kAmAM svataMtra nathI. AjJA thAya e rIte
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 upamiti kathA sAroddhAra A loke ajJAnathI aMdha che, pAmara ane dIna che. pahelAM mithyAbhimAna nRtya karAvatuM hatuM ane hAlamAM zeka temaja mati meha maLIne nRtya karAvI rahyA che. prakarSa-mAmA ! judA judA virUddha jAtIya nRtyo A rAjAnA mahelamAM ja thaI zakatA hoya che ke bIjA sthaLe paNa thaI zake che? ghaDInA chaThThA bhAgamAM khela bIje badalAya khare? vimarza-bhalA! AvA nRtye te saMpUrNa bhavacakramAM thatAM hoya che. ghaDIkamAM harSa ane ghaDIkamAM zAka evA nRtya bhavacakamAM Thera Thera jovA maLatAM hoya che. bhANu! have A mahelamAM zeka jaNAvatAM kALAvo sau paheraze, karaNa svare chAtI phATa sau raDaze. Dhela ane vAjiMtramAMthI mRtyu ane zekasUcaka svaro nikaLaze. vAtAvaraNa ghaNuM karUNa ane gaMbhIra banI jaze. svajane ripukaMpana rAjAnA zarIrane bAMdhI mahelanI bahAra laI jaze. A bihAmaNI zokajanya kriyAo thAya e agAu ApaNe mahelanI bahAra jatA rahevuM uttama jaNAya che. prakarSamAmA "jevI ApanI marajI." mAmA bhANeja mahelamAMthI nIkaLI bajAramAM cAlyA gayA. zrI sUryanArAyaNa paNa ripukaMpana rAjAnA mRtyuzokathI nisteja banI snAna karavA mATe pazcima samudramAM utarI paDayA.
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa navamuM mahezvara ane dhanagarva rAjamahelamAMthI mAmA bhANeja nagarabhaNI nikaLI gayA hatAM. sUrya asta thaela hevAthI aMdhakAre pitAnuM sAmrAjya phelAvyuM. badhe kAjaLa jevuM aMdhAruM vyApta banI gayuM hatuM. rAjya taraphathI rAjamArgo upara tejasvI dIpamALe karavAmAM AvI hatI. dukAnamAM saue raMgaraMgIna dIpamALe pragaTAvI hatI. mAmA bhANejanA jovAmAM eka vizALa dukAna AvI emAM aneka raMgI dIvAe prakAza pAtharI rahyA hatA. moTI gAdIe emAM bichAvelI hatI. cAre tarapha catura vaNika putre beThA hatA ane vacce eka garbhazrImaMta jaNAtA dhanapati zobhI rahyAM hatAM. e zrImaMta dhanapatinA sAme jhagajhagAyamAna ratnane samuha paDyo hateA. rane ghaNAM mahArNa ane phaladAyI hatA. prakarSa-mAmA! A mahezvara dhanapati pitAnA ratnone joI joI zA mATe khuza thAya che? stabdha je kema banI jAya che? AnA nayane nirmaLa dekhAya che chatAM sAmAne kema barAbara jete nathI? kAnamAM baherAza heya evuM jaNAtuM nathI chatAM vinayapUrvaka belatA yAcakonA vacana kema sAMbhaLatuM nathI ?
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 upamiti kathA sAroddhAra vimarza -ANA! mithyAbhimAnane priyamitra "dhanagarva" che. e dhanagarva AnA zarIramAM pravezI AvI ceSTA karAvI rahyo che. prakarSa-are mAmA! ApaNe pahelAM rAgakezarI ane enA ATha bALake joyA hatA, emAMne pAMcame bALaka A zeThanI bAjumAM ja AvIne beThelo dekhAya che. vimarza-bhAI! tAruM kahevuM barobara che, eja bALaka che. ATalI vAtacIta thaI tyAM eka keI ajANyA mAnavI Avyo. lebhamAM phasAye : ajANa vyaktie e dhanapatinA kAnamAM gupta ane ekAMta sthaLamAM vAta karavA mATe jaNAvyuM. eTale baMne jaNA ekAMtamAM gayA ane pilA vyaktie ekAMtamAM kayAMkathI lAvela mahAmUlyavAnuM ratnajaDita mukuTa dekhADyo. mahezvara dhanapatie muguTa je ane lAvanAra vyakti tarapha bArIkAIthI joyuM. e oLakhI gayA ke A vyaktinuM nAma "duSTa zIla" che ane te "hemapura" nagaranA mahArAjA zrI "bibhISaNa"ne sainika che. cokkasa A rAjamukaTa cerI. karIne laI Avelo jaNAya che. e vinA AnI pAse Ave kyAMthI ? A vakhate rAgakezarIne pAMcame putra dhanapatinI bAjumAM hate e tarata ja dhanapatinA zarIramAM pisI gaye. enA pratApe dhanapatine vicAra Avyo, ke e mukuTa cerIne lAvyo hoya ke bIjI rIte lA heya, enuM mAre zuM kAma?
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahezvara ane dhanagava 205 mAre te A mukuTa kharIdI ja levuM joIe. A meghere lAbha keNu ja kare? ' A vicAra karI duSTa zIla pAsethI mukuTanI kharIdI karI ene paisA cUkavI dIdhA. paisA laI duSazIla cAlyo gayo. mahArAjA bibhISaNunA carapurUSa ane sainike mukuTanI corI karanAranI zedha mATe nikaLI paDyA hatA. carapurUSane kyAMkathI bAtamI maLI ke mahezvara dhanapatie mukuTa kharIdI lIdhe che. A bAtamI maLatAM carapurUSa ane sainike e enI dUkAna pharate ghero ghAlyo. A lokee muddAmAla sAthe dhanapatine pakaDI pADyA. dhanapatinI dUkAna luMTI levAmAM AvI. hIrA jhaverAta badhuM ja kabaje karavAmAM AvyuM. sarvasva paDAvI levAmAM AvyuM. - sainikone samuha joi dukAnamAM beThelA vaNika putre bhAgI gayA. sagAsaMbaMdhIo paNa jyAM tyAM cAlyA gayA. bhayanA mAryA keI paNa tyAM na rahyA. AphatamAM keNa sahAyatA kare? rAjapurUSoe dhanapatine barobara bAMdhI gadheDA upara besADyo. dhUtkAratA haDadhUta karatA muddAmAla sAthe dIna hIna banelA dhanapatine hemapura tarapha laI gayA. leke paNa dhanapatinA lAbha ane dhanagarva upara kaTAkSa karatA hatA. " acAnaka dhanapatinI AvI durdazA joI prakaSe mAmAne pUchyuM. mAmA ! anAyAse raMgamAM bhaMga kAM paDyo? AvI ghaTanA kema banI? A dhanapatinuM dhana kayAM ? pelA ratnanA
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 upamiti kathA sArAdvAra DhagalA dekhAtA nathI. vinaya dekhADatA leAkA jaNAtA nathI. enA bava badhA kyAM AgaLI gayA? enA mukhanuM teja kyAM aleApa thaI gayuM ? are mAmA ! kSaNavAramAM AvuM vicitra vAtAvaraNu kema banI gayuM ? dhananI asthiratA : vima--bhAI ! dhananA gava ane dhananA lAbha mAnavInI AvI paristhiti kare emAM Azcaya nathI, dhananA gava thI AvI ApattiyA ja Ave. dhanaleAlathI A karatAM paNa vadhu durdazA thAya. A dhanapatinI cArInA mAla levA badala A zA sainikAe karI che. dhanaleAbhamAM na paDyo hAta te AvuM na manata. parantu A jagatamAM ghaNIvAra pApanA udaye nyAyasapanna AtmAonA dhanane rAjA lai jAya, bhAgIdAra upADI jAya, taskara cArI jAya, agni mALI nAkhe, pANI peAtAnA pravAhamAM tANI jAya. pachI anyAya saMpanna dhananuM te zuM pUchavuM ? bhAI ! dharmagranthA dhanane unALAmAM tApathI tapelA pakSInA gaLA jevuM capaLa jaNAve che. pANInA taraMga jeTalI enI sthiti hoya che. enA jarAya vizvAsa karavA jevA hAtA nathI. tethI nirmaLa buddhivALA purUSA dhanane lAbha karatA nathI ane dhananA garva paNa karatA nathI. kRSikAra pAtAnA khetaramAM dhAnya vAve tema meAkSanI
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ ramaNa ane gaNikA 207 AkAMkSA rAkhanArA nyAyathI prApta karelA dhanane sAtakSetra rUpa uttama sthAnamAM vyaya kare che ane mokSa phalane meLave che. vatsa! dAna karavuM e dhananI uttama gati che. bhegamAM dhanane vyaya e madhya gati che ane e svArthabhAvanA vadhAre che. na ApI jANe. na bhegavI jANe enuM dhana te jaMgalamAM ugelA kula jevuM nakAmuM che. ramaNa ane gaNikA : vimarza ane prakamAM dhananI anityatA ane sadupayoga viSe vAtacita karatA hatA, tyAM emaNe phATalA tUTalA ane jIrNa kapaDAvALA, zarIre malIna ane durbala yuvAnane bajAranA rastAmAM je. e durbala yuvAne eka dukAnamAMthI rUpiyA ApI suMdara kapaDAnI kharIdI karI. miSTAnna bhaMDAramAMthI lADavA lIdhA. kulavALAne tyAMthI ceDA kula ane hAra kharIdyo. pAnavALAne tyAMthI be pAna lIdhA. attara paNa kharIdI lAvyA. bAjumAM snAnAgAra hatuM tyAM jaI sau prathama lADavA khAdhA ane pachI sArI rIte aMgamardana karI snAna karyuM. nAna karI vacce paheryo, mukhamAM tAMbula nAkhyuM, phulane hAra paheryo ane ceDA kula hAthamAM rAkhyA. vastra upara attara chAMTI sugaMdhita banAvI A durbala yuvAna dhIre dhIre cAlate AgaLa vaLyo. cAlatAM cAlatAM pitAnA zarIranI zobhAne vAraMvAra joyA karate ane manamAM malakAyA karate. prakarSa-are mAmA ! A yuvaka keNa che? enI AMkhe,
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA saradAra caherA ane cAla vikAra bharapUra dekhAya che. e ahIMthI kyAM jaI rahyo che? vimarza-bhANa ! A nagarane ja rahenAra che. ahIMnA zreNI samudradattane putra che. "ramaNa" enuM nAma che. nAnapaNathI ja kAmuka banI gayo hate. ene vezyAne tyAM javAnI lata lAgelI che. A gAmamAM ja "madanamaMjarI" nAmanI vezyA rahe che. ene "kuMdakulikA" putrI che. te yuvAna ane ghaNI ja rUpavatI che. lAvaNya enA zarIra upara nRtya karI rahyuM che. kuMdalikAmAM A ramaNa Asakata bane che ane potAnA pitA samudradatta nagaramAM dhanakubera gaNatA hatA chatAM A kAmIputre ghara taddana khAlI karI nAkhyuM che. dhana gharamAM hatuM nahi eTale vezyAe paNa ramaNane tarachoDI dIdhuM. apamAnita karIne tagaDI mUkavA chatAM kuMdakalikAne e bhUla nathI, emAM ja Asakta che. vezyA uparanI AsaktinA kAraNe jyAM tyAMthI majurI karI alpadravya upArjana karI lAvyo che. e dravya lAvIne ramaNe bajAramAM kharIdI vigere karI, e badhuM te najaronajara joyuM che ne ? A bhAI sAheba kuMdakalikA sAthe vilAsanI jhaMkhanA rAkhatA DelatA DelatA jaI rahyAM che. makaravaja ane bhaya : mAmA bhANejane A vAta kahI rahyAM hatAM tyAM bhANejanI najara bIjI dizAmAM gaI ane joyuM ke keI eka mANasa
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ ramaNa ane gaNikA jorathI mANu paNacha upara caDAvI rahyo che ane mAravAnI taiyArI karI rahyo che. 209 m A jotAM ja prakaSa rADa pADI uThyo ane mAmAne kahyuM. e mAmA ! mAmA ! pele mANasa ramaNune jorathI khANu mArI rahyo che, tame ema karatAM aTakAvA. vima--bhAI ! A tA svayaM makaradhvaja che. e "bhaya" nAmanA anucarane lai nagaranI rAtrIcarcA jovA nikaLyAM che. A ramaNu makaradhvajanI preraNAthI ja kudrukalikAnA tyAM jaI rahyo che. ApaNA rAkavAnA prayatnathI ze! lAbha ? ApaNA kahevAthI kAI mAne ema nathI. ramaNunI kevI dazA thAya che e tAre jovuM hoya teA cAle! ApaNe gaNikAne ghare jaie. prazna --cAleA tyAre. mAmA-bhANeja vezyAnAgRha tarapha vaLyA ane gheADIvAramAM paheAMcI gayA. kudrukalikA gRhadvAra upara ja beThI hatI. 14 kuMdakalikAne jotAM ja vize nAka maraDayuM, mAMmAMthI cUkayuM, mastaka ka pI uThayuM. mAM agADI hAthanI hathelIthI nAka dAmI dvIdhuM. meDhAmAMthI ararara zabdo nikaLI paDyA. caheza udAsa ane rUkSa thaI gayA. prakarSa A joIne prazna karyAM, are mAmA ! tamane shejavAramAM A te zuM thaI gayuM ? nAka DhAkhI keAnI ghRNA karA che? zuM kAMI durgaMdha Ave che? viSa--are ! vastra alaMkArAthI DhaMkAela ane kula
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 upamiti kathA sAroddhAra attarothI ladAela A pAse rahelA azucinA DhagalAne tuM joI zakatuM nathI ? tane A prazna ja kema thAya che? -keI azuci padArthane ghaDe ke pAtra sarvatra baMdha heya, kayAMya chidra na hoya te ThIka, paNa A kuMpI nava ThekANethI durgadha vahAvI rahI che. huM ahIM ekakSaNa ubhuM rahI zakuM tema nathI. A duga'dhathI mAruM mAthuM phATI jAya che. cAla, ahIMthI ApaNe bIje jaIe. mAruM mAthuM dukhavA AvI gayuM che. - prakarSa-mAmA ! tamArI vAta sAcI che. mane paNa ghaNI dugadha Ave che. mane paNa cakkara Ave che ane gabharAmaNa thAya che. cAlo ApaNe dUra jaIe. mAmA bhANeja dUra jaIne ramaNa ane kuMdakalikAne joI zakAya e rIte ubhA rahyAM. makaravajathI dabAele ramaNa ane vezyAe karelI durdazA: AzAonA mahelamAM mahAlate ramaNa gaNIkAnA gRhamAM prave. makaradhvaja eka pachI eka bANa ramaNane lagAve jAte hate. makaradhvaja ane bhaya paNa vezyAgRhamAM gayA. kuMdakalikAne jotAM ja ramaNa harSathI nAcI uThyo. jANe navajIvana ane navacetana prApta thaI. jANe mahAmUlA navanidhi ghara AMgaNe phaLyA. paMcadivya pragaTyAM ane rAjya prApti thaI e harakhaghela banI gaye. madanamaMjarIne khyAla AvI gaye ke ramaNa rUpIyA laIne Ave che. eTale eNIe kuMdakalikAne IzArAthI samajAvI
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ ramaNa ane gaNikA dIdhI. kuMdakalikAe ramaNane hAsya dvArA sanmAna ApyuM. nayananA bANathI ane hAvabhAvathI enA hRdayane kSaNavAramAM khuza karI viMdhI nAkhyuM. samaya joI kAmadeva zrI makaradhavaje ramaNane bANo upara bANathI mAryo. eka moTuM zara laI ramaNanI chAtImAM vidhI dIdhuM. makaradhvajanA bANothI atikAmuka banelA ramaNe kuMdakalikAnA gaLAmAM hAtha nAkhyo ane gRhanA atyaMtara bhAgamAM kAmecchAthI laI gayo. atyaMtara bhAgamAM jaI ramaNe lAveluM dhana AnaMda pUrvaka madanamaMjarInA karakamalamAM mUkyuM. madanamaMjarIe AbhAra mAnatA jaNAvyuM, priya deva ! tame padhAryA te ghaNuM sAruM karyuM. amAruM AgaNuM pAvana thayuM. A putrI kuMdakalikA tamane vAraMvAra yAda karatI hatI. ApanA mIlana mATe ghaNuM jhaMkhatI hatI. paratu ApaNuM "bhIma rAjAnA kuMvara zrI "caMDa" hamaNAM padhAravAnA che te tame ahIM kyAMka saMtAI jAo, nahi te e caMDakumAra AvezamAM kAMIka navAjunI karI besaze. bhayanI kAryavAhI maMdanamaMjarInA mukhathI khaMjara jevI aNIyALI vAta sAMbhaLatA ramaNanA hRdayamAM bhaya pesI gaye. eja vakhate caMDakumAra vezyAgRhanA daravAje AvI pahoMce. ramaNanA te hAMjA gagaDI gayA. bhayabhIta banI dhrujavA lAgyo..
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 upamiti kathA sAroddhAra caMDakumAre vezyAnA gRhamAM praveza karyo. enI najaramAM dhrujate ramaNa AvI gayA eTale kamaramAMthI tINa yamachaThThA je chare kAlyo. caLakate charo jeTha ramaNanA metIyA marI gayA. memAM AMgaLA nAkhI caMDanA caraNamAM paDI gayo. e mArA prabhu! rakSaNa kare, rakSaNa kare" ema bolI karagaravA lAgyo. AMkhomAMthI daDadaDa AMsu paDavA lAgyA. paga pakaDI prANa rakSA mATe kAkaludI bharI prArthanA karavA lAgyA. A joI caMDane dayA AvI. eNe ramaNane mAryo nahi paNa havAmAM ThelatAM suMdara vALanA jhUmakhAMo kApI nAkhyA. bane kAna, nAka kApI nAkhyA. gAlamAMthI mAMsane lonca laI lIdhe. eka AMkha charIthI kADhI lIdhI. moDhAmAM zetAM dAMte mArIne teDI pADyA. jamIna upara pachADI ghaNA ja pAda prahAro karyA. chevaTe mastaka upara lAta mArI ghara bahAra kADhI mUko. mA madanamaMjarI ane putrI kuMdakalikA bane khUbaja hasatAM hatA ane caMDanA dIlane khUza karatAM hatAM. caMDa paNa madhurAM vacanethI kuMdakalikA prati vadhu AkarSita banI rahyo hate. ramaNa mahAmuzkelIo vezyAgRha bahAra nikaLe. bahAra AvatA caMDanA sinikee paNa sArI peThe mAryo. A rIte jyAM tyAM mAra khAtAM naraka jevI yAtanAo bhegavI eja rAtre ramaNa yamadvAra pahoMcI gaye. - tatva vicAraNA: prakarSa-mAmA ! A dazya te jotA kamakamATI upajAve
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ ramaNa ane gaNikA 13 tevuM hatuM. pelA makaradhvajanuM parAkrama tA bhAre jamaruM, bhaya paNu enAthI utare tevA nathI. eNe paNa ThIka pATha bhajavyeA. madanamaMjarI ane kuMdakalikAnI kaLA kevI vicitra ? ramaNane ThaMgI lIdheA. ramaNanI dazAnA vicAra karatAM mArUM hRdaya bharAI jAya che. sa'tapurUSAne AnA caritrathI dayA Ave. bIjAe mATe te hAsyanuM ramakaDuM ane. zuM A ramaNunuM kAMI jIvana hatuM ? viSa--saumya praka ! je mAnavI vezyAmAM Asakta ane che, tevAonI AvI dazA thatI hAya che. vezyAnI lata bhayakara Apattine AmatrI lAve che. vezyAe lAbhanI pUtaLIyA haiAya che. e dhanane jIve paNa dhananA dhaNIne nahi. zahetA bhArAbhAra bharI heAya. enA duHzIlapaNAnuM varNana azakya che. enuM citta eka vyakti upara hAtuM nathI. ca'cala citta jyAM dhana jIve tyAM DhaLe. emAM dayA, dAkSiNutA, lajjA, viveka, pApabhItA vigere guNanA aza paNu hateA nathI. mAtra svArtha parAyaNatA, dhanala paDhatA ane kapaTaparhutAnI kaThapUtaLIkAe hAya che. AvA aneka dASAthI khadabadI rahelI vezyAemAM sukhanI abhilASAthI jee Asakta ane kAmAtura manatA hoya che, eenI AvI ane AthI paNa kAjanaka vadhu durdazA thAya che. praka--mAmA ! Ape satya ane suMdara vAta kahI. mAmA bhANeja tyAMthI ubhA thaI kAi suMdara pArthazALAmAM gayA ane zeSa rAtrI ArAmamAM gALI.
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 upamiti kathA sAradvAra viveka parvata upara: sahasrarahima savitAnArAyaNe pitAne prakAza cAre tarapha phelA. vimarza ane prakaSa jAgarUka banI prAtaHkArya ApI lIdhuM. vize prakaSane kahyuM, bhANa! tane navuM navuM jovAnuM mana ghaNuM thAya che ane A bhavacaka mahAvizALa che. A bhavacakramAM Azcaryajanaka banAve sadA banatAM ja hoya che. e jevA jeTalo ApaNuM pAse samaya nathI ane jovAnuM ghaNuM rahI jAya che. mATe huM kahuM tema tuM kara. tane saMtoSa thaze. prakarSa-Apa kahe te mATe mAnya che. vimarSa-vatsa! sAme je te. nirmaLakAMtithI jhagamagate, mahAprabhAvI, uttuMga ane vistIrNa "viveka" nAmane mahAgiri dekhAya che. e mahAgirinA zikhara upara ApaNe caDIe te A bhavacakra pUrepUruM dekhAya. kyAMya javAnI jarUra nahi. beThA beThA ArAmathI bhavacakranA badhAM ja AzcaryakArI banAve joI zakAze. tuM e parvata upara cAla ane sArI rIte dharAIne bhavacakane joyA kara. jovAmAM kaI vAta na samajAya te tuM mane pUchaje. huM tane e samajAvIne khuza karIza. prakarSa-jevI ApanI IcchA. banne jaNA viveka parvata tarapha cAlyA ane thoDIvAramAM jhaDapabhera caDhI gayA.
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ jugAra ane kapAtaka zapa jugAra ane kapAtaka : prakarSa-mAmA ! A parvata ghaNe suMdara che. mane to ahIM ghaNuM game che. june? bhavacakanA badhA khela ahIMyAthI sArI rIte dekhAya che. basa, ArAmathI badhuM mane jevA de. arere mAmA ! pelA dUranA devaLIyAmAM zuM dekhAya che? june ! pele eka mANasa nAgo dekhAya che. mukha upara nirAzAno bhAre beje jaNAya che, cAre bAju krUra puruSe viMTaLAI vaLelAM che, hAtha khaDI paDavAthI dheLA dekhAya che. bhUkhyo, tarasya, dUbaLe, duHkhIye e bhAgI javAnI IcchAvALa lAge che. e keNa che? enA mAthAnA vALa paNa vikharAelAM che, cAre bAju dayAmaNuM najarathI joI rahyo che. bhUta je bihAmaNe kezu che? enI AvI hAlata kema thaI ? enA manamAM vicAranI kevI bharamALa cAle che? vimarza-bhadra! aDhaLaka dhana saMpattinA svAmI zrI kuberaThekIne "katika" nAmane e putra che. pahelAM enuM dhanezvara nAma hatuM paraMtu e kapatraka eTale kharAba putra banya mATe nAma paNa kapotaka paDI gayuM. bAlyAvasthAmAM ja ghatanuM vyasana lAgI gayuM. emAM prIti vadhI gaI. AsaktithI dhIre dhIre sarva dhana vRtamAM beI beThe. bApanI anargala saMpatti beTAe veDaphI nAkhI, kaMgAla banI gayo. chatAM dhUtanI Teva na gaI. ghUta ramavA mATe dhana joIe,
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA sAroddhAra eTale dhana khAtara cerI karavA lAgyo. ghaNIvAra cerI karatAM pakaDA ane zikSA karI paNa rAjamAnya zreSThIne putra che ema vicArI rAjA ene ja karatA hatA. nahitara mRtyudaMDa karI deta. Aja rAtre ghUta ramavA beThe. emAM pitAnA paheravAnA be vacce paNa hArI beThe, chatAM pitAnuM mastaka eNe duta ramatAM heDamAM mUkI dIdhuM. ghutamAM e pitAnuM mastaka paNa hArI gayo. eTale A bIjA jugArIo kapAtaka pAse mAthAnI mAgaNI karI rahyA che. A rIte kapataka pitAnA pApe viDaMbane bhegavI rahyo che. vimarza bhANejane kapAtakanI kathA kahI rahyA che, tyAM dhUtArA jugArIoe enuM mastaka teDI nAkhyuM. mAthuM uDADI devAnuM dazya joI prakarSa eka cIsa pADI gaye. arere! mAmA ! A zuM? ghUta ramanArA AtmAnI AvI duHkha dardabharI dazA thAya che? vimarza-bhAI ! emAM zuM ? dhRtanA ramanArA ane emAM Asakta bananArAonI A lokamAM AvI dazA thAya che ane paralekamAM te vadhu bhayaMkara dazA thAya che. mAnavI jyAM sudhI ghutanA vyasanamAM sapaDAtuM nathI tyAM sudhI ja enI satyabhASitA Take, gaurava jaLavAya, sajjanapaNuM rahe, dhananI sthiratA hoya ane jIvananI madhuratA jaNAya. paNa ghatanA sapATe caDyo eTale dhIre dhIre sarvavinAzanA paMthe nAza pAme.
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalana ane zikAra lalana ane zikAra : praka` enI najara upara paDI. bhavacakranA tamAsA lIlA vRkSeA ane ra17 joi rahyo che. jotAM jotAM vanavelaDIyeAthI zAbhatAM vana vanamAM eka zramathI zramita thaele nara joyA, e suMdara kadAvara azva upara beThA hatA. zramanA lIdhe prasvedathI zarIra nItarI rahyuM hatuM. kSudhA ane tRSA paNa ghaNI satAvatI hatI. hAthamAM tIkSNa hathIyArA hatA. are mAmA ! hAthamAM hathIyArA lai, gheADA upara doDatA ziyALane AgaLa rAkhI pAchaLa kyAM dADe jAya che ? e kANu che ? vima--mAnavAvAsa nagaranuM avAMtara * lalitapura '' nAmanuM eka nagara che. je vyaktine tuM joi rahyo che, e peAteja lalitapurane rAjA 66 lalana " che. lalanarAjA kharAba nItivALA, mAMsAhAra karavAmAM pAvarA, niraparAdhI prANIonA zikAranA ze!khIna ane mahAbhyasanI che. zikAranA zokhanA kAraNe eNe rAjyanA kArabhAra tajI dIdheA, A jagalanA prANIonA zikAramAM masta rahevA lAgyA ane aneka jAtanA prANIyAnA mAMsa bhakSaNa karavA lAgyA. rAjyaciMtA cheADI paDAva paNa jaMgalamAM karavA lAgyA. A lalana abhAgIyA che, rAjya mATenI ceAgyatA enAmAM
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 upamiti kathA sAre dvAra che nahi ema badhA zANA maMtrIo dvArA vicArapUrvaka nirNaya karI ene padabhraSTa karavAmAM AvyuM ane enA nItizIla putrane rAjyAbhirUDha karyo. lalana rAjyabhraSTa thaI gaye, nagaramAMthI ene kADhI mUkavAmAM AvyuM. behAla sthiti thaI chatAM zikAranI lata enI nA chUTI. jaMgalamAM nirdaya rIte nirdoSa jIvonA zikAra karI mAMsa khAI pitAnuM jIvana vItAve che. dayA jevA guNo emAM aMzamAtra nathI. lalananuM mRtyu : mAmA bhANejane lalananI duSTajIvana kathA saMbhaLAvI rahyAM che ane eja vakhate lalana ziyALanA zikAra mATe jorathI deDI rahyo hate. gheDo pUrapATa jate hatA. bhayanuM mAryuM ziyALa deDIne kyAMka lapAI gayuM ane lalana gheDAnI sAthe ja keI vizALa khADAmAM paTakAye. lalana uMdhe mAthe khADAmAM paDyo, enI khAparI tUTI gaI, vaLI vadhArAmAM ghaDAne sakhata vAgeluM, e paNa khADAmAM kUdAkUda karavA lAgyo ane enA pAda prahAro lalanane sakhta vAgatA hatA. e cIsAcIsa pADatA hatA paNa ahIMyA sAMbhaLa nAra ane vahAre dhAnAra keI na hatuM. zarIranA bhUkakebhUkkA thaI gayA. tyAM ja Arta ane raudra vicAraNAmAM mRtyune pAye. prakarSa-mAmA ! durAtmA lalanane zikAra karavAnA vyasananuM phaLa tarata ja maLI gayuM ? bicAre kevA behAle maryo? vimarza-are ! A zikAranuM phaLa nathI, phula che. bheLA
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ dumukha ane vikathA 29 bhANa ! A lalana narakamAM jaI ghara yAtanAo sahana karaze ane e zikAranuM phala gaNAze. - je pAmara AtmAe pArakAe mArelA prANuonA mAMsane khAya che, te bicArAo A bhavamAM duHkhI thAya che ane paralokamAM naraka vigerenA mahAduHkha pAmatA hoya che. parantu je nirdaya pApAtmAo jIvatA nirdoSa prANIone pitAnA hAthe ja haNI enA mAMsane khAtA hoya che ene mATe pUchavuM ja zuM? e pAmara pApAtmA anekagaNuM vadhAre yAtanA bhegavatA hoya che. durmukha ane visthA : prakarSa pitAnI daSTi bIjI dizA tarapha pherave che tyAM uzkerATa bharyuM dazya enA jevAmAM AvyuM. eka mAnavInI kUra purUSe jIbha bahAra kheMcI rahyA che ane mamAM tapAveluM agni jevuM lAla tAMbu reDI rahyA che. are mAmA ! A kevuM uzakerATa bharyuM dazya che? A nirdaya ane phUra purUSa zAmATe pelAnI durdazA kare che ? vimarza-vasa mAnavAvAsamAM caNakapura nAmanuM eka nagara che. tyAMne A rahevAsI che ane sumukha nAmane e sArthapati che. nAnapaNathI ja enI jIbhamAM kaTutA bharelI hatI. madhura ane mIta belatAM ja zIkhyuM na hatuM. karkaza ane marmabhedI zabda ja bolate. enI jIbha kRpANa karatA kAtIla gaNAtI eTale lekoe durmukha nAme belAvavAnuM cAlu karI dIdhuM.
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 upamiti kathA sAroddhAra A nagaramAM "tIvra" nAmanA rAjA rAjya karatA hatAM. eka vakhate caturaMga senA laI yuddha mATe bahAra gaelA. zatruone dAbI pitAnI sattA vyavasthita karavA emaNe yuddhamAM jhaMpalAveluM. rAjAsAheba yuddha mATe bahAra gayA pachI rAjakathA, bhejana kathA, dezakathA, ane strIkathAnA rasIyA dumukhe badhe vAte phelAvavI cAlu karI, ke ApaNe rAjA nibaLa che ane zatrunuM sainya sAgarasama vizALa che. ApaNe rAjA jarUra hArI jaze ane zatrurAjA A nagarIne lUMTI jaze. jenAthI bhAgI zakAya teNe A nagara cheDI cAlyA javuM. mahArAjA tIvra yuddhamAM zatrune jitI vijayavaja sAthe caNakapuramAM AvyA, paNa caNakapura ghaNuM ujajaDa baneluM joyuM. kAraNa tapAsatAM jANavA malyuM ke durmukhe nagaramAM beTI aphavAo phelAvelI ane e aphavAothI bhayabhIta banI nagaralake sthaLAMtara karI gayA che. sthaLAMtara karelA lake pAchA vasavATa mATe AvI gayA eTale nagaramAM dumukhanA dezanI jAherAta karAvI bhayaMkara sajA phaTakArI dIdhI che. prakarSa-e mAmA ! A rAMkaDo dumukha kaThora ane asatya bhASA bolavA mAtrathI AvA bhayaMkara trAsane pAme, e zuM vadhAre paDatuM nathI? zuM daMDa vadhu paDatuM nathI ? vimarza-nA re bhAI nA. bhadra! vikathA-niMdA karavAmAM ane AnaMda mANanArA, mukha upara niyamana nahi rAkha.
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ harSa ane vAsava 22 nArA, jema tema viveka vinAnuM belanArAonI A dazA vadhu paDatI na gaNAya. vANIne lAvA rasa jevI saMtapta banAvI denArAo ane prANuonA aMtara upara vANunA keraDA vijhanArAo A lokamAM kaSTa pAme che, eTaluM ja nahi paNa parabhavamAM mahAtrAsadAyaka jIvana jIvatAM hoya che. kalezanI hAramALA emanA lalATe lakhAI jAya che. durmukhane asidhArA vANI bolavAnuM phaLa te teM joyuM ne ? paNa e pAmara paralokamAM durgatie jaze. mATe vicArIne hita ane mIta bolatA zIkhavuM. harSa ane vAsava: mAmA bhANejane kaThora ane kaTu na bolavA viSe samajaNa ApatA hatAM, tyAM bhANeje rAjamArga uparathI pasAra thatA zveta ane gauravarNa eka purUSane joyo ane mAmAne pUchyuM, ke mAmAM A gaurAMga purUSa keNa che? vimarza bhAI ! A gaurAMga mAnavInuM nAma "harSa" che ane te rAgakezarI mahArAjAne sainika che. mAnavAvAsa nagaramAM "vAsava" vaNika vase che. e vAsavane bAlyakALamAM dhanadatta nAmanA vyakti sAthe mitratA thaI hatI. kALAMtare baMne judA paDyA. ghaNA vakhate Aje emanuM milana thaze ethI vAsavane ghaNe AnaMda thaze. e dhanadatta ahIM praveza karaze tyAre harSa paNa praveza karaze ane pachI zuM zuM khela khelAya che te tuM jeje.
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ rarara upamiti kathAsAddhiAra prakarSa vAsava tarapha jIve che ane e vakhate dhanadatta paNa AvI caDe che. harSa paNa sAthe AvI pahoMcyo. vAsava ane dhanadatta malyA. harSa vAsavanA zarIramAM pesI gaye. eTaluM ja nahi paNa saghaLA kuTuMbIonA zarIramAM pravezyo. mitra milananA harSamAM dhanadattanuM suMdara svAgata karyuM. kuTuMbIjane pAse satkAra karAze. akSate vadhAvyo. prItibhejana yojavAmAM AvyuM. AnaMda AnaMda vyApI gaye. prakarSa-mAmA ! A nATaka harSa karAvI rahyo jaNAya che? vimarza-vatsa! teM barAbara parIkSA karI. viSAda: vAsavanA daravAje kaI eka zyAmavarNo mAnavI praka dIThe ane mAmAne ene paricaya ApavA vinaMti karI. vimarza-bhANuM ! e zekane jIgarajAna mitra che. bhayaM. karatAne bhaMDAra ane kUra temaja dArUNu che. sAme je, eka musAphara AvI rahele dekhAya che. e vAsavanA gharamAM jaze eja vakhate A zyAmAMga "viSAda" paNa ghUsI jaze. viveka parvata upara mAmA bhANejane vAta karatA hatA, tyAM musAphara vAsavanA gharamAM gaye ane enA kAnamAM kAMIka kahyuM. eja samaye viSAda vAsavanA zarIramAM lIna banI gaye. vAsava zeThane musApharanI vAta sAMbhaLatAM ja mUccha AvI gaI ane daba daI jamIna upara pachaDAI gayA. tarata kuTuMbIjane tyAM deDI AvyA. zeThane pavana nAkhavA lAgyA ane bIjA zIta upacAra karavA lAgyA.
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ harSa ane vAsava 223 upacArothI mUrchA utarI eTale vAsa meTethI vilApa cAlu karyo. e mArA dikarA ! tane A zuM thaI gayuM? are mArA sukumAra putra! tuM kema AphatamAM AvI paDyo? vinayI vatsa! AvI avasthA kyAMthI AvI paDI? mArA durbhAgyathI tuM ApattimAM AvI gaye. e dikarA! meM tane e vakhate nA kahI hatI, chatAM avaLA bhAgyathI tuM cAlyo gayo. e mArA prANa ! A samaye huM zuM karuM? kayAM jAu? tArA vagara mAruM zuM thaze ? huM abhAgI kema jIvate rahyo ? he deva ! tAre mane pahelA teDAvI levuM hatuM. mAruM jIvana have ragadaMbAI gayuM. vAsava zeThane vilApa karatAM joI badhAM svajane vilApa karavA lAgyA ane vAtAvaraNa viSAdamaya banAvI dIdhuM. hAhAkAra ane gamagIna vAtAvaraNa banI gayuM. jyAM juve tyAM viSAda, zeka ane rUdana dekhAtAM hatA. kSaNavAra pahelAM jyAM harSathI sau mejamajA karatAM hatAM, tyAM vAsavanuM ghara smazAna jevuM bhayaMkara, duHkhadAyI ane rUdananA avAjethI bihAmaNuM banI gayuM. prakarSa-are mAmA ! A gharamAM ghaDIkamAM ja nATaka kema badalI gayuM? AnaMda maMgaLanA badale zoka rudana kema ? nAcatA hatA ane have chAtI kema kuTe che? vimarza-vatsa! meM tane pahelAM jaNAveluM che ke bAhya
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 upamiti kruthA sArAdvAra pradezeAnA nAgarikA svataMtra nathI hotA. aMtaraMga leAkeA jema nacAve tema kare. A leAkeA parAdhIna hAya che. pahelAM gaurAMga ha A vAsavanA gRhanA mANasAne nacAvatA hatA ane hamaNAM zyAmAMga viSAda peAte nacAvI rahyo che. viSAde saune haDapheTe lIdhA che. viSAda bhAre duSTa ane kaThAra vyakti che. praka--mAmA ! pahelAM musAphara AvyeA hatA, eNe vAsavanA kAnamAM zuM vAta karI ke jethI e sUcchita thaI DhaLI paDyo ? rUpa ane sau'da'thI dvIpatA hatA. zaNagAra hatA. ekanA eka putra hatA mAnatA mAnyA pachI thayA hatA. vima--bhadra! vAsava zeThane " vana ' nAme putra hatA. vinaya viveka guNA enA ane te paNa aneka yuvAnImAM dhanArjana mATe paradezeAmAM sAhasa karavAnuM mana thayuM. sa'pattizIla pitAe nA kahI chatAM utsAhathI te gayA. sAthe ghaNA mATe sA-kAkSA lIdheA hatA. dezAntare jaI vyApAra udyoga karI anagala lakSmI kamANeA. lakSmI ane sA bhegA karI peAtAnA nagara bhaNI AvavA prayANa AdaryuM. mAgamAM kADhakharI aTavI AvI. pallImAM vasatA taskarIe dhana cArI lIdhuM. ghaNAMone pakaDI adIvAna karyAM. vAsavaputra vadhanane pazu pakaDavAmAM AvyeA. badIone laI tarakaza pallImAM AvyA.
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ harSa ane vAsava 225 vardhana sArthane Iza-svAmI che. enI pAsethI ghaNuM dhana maLaze e IcchAthI taskare ene ghaNuM yAtanA ApatA hatA. duHkha devAmAM kamIne rAkhavAmAM AvatI na hatI. teM je musAphara mATe pUcheluM tenuM nAma "laMbanaka" che. vAsavanA gharanuM kAma karanAre, paga dhenAro vaphAdAra dAsa che. kAyamI sevaka che. pitAnA svAmIputra vardhanane duHkhI thatAM joI enuM hRdaya dravI uThatuM. avasara maLatAM te cerapallImAMthI nAsI chUTyo ane vAsava zeTha pAse AvI saghaLI hakIkata jaNAvI. dAsa laMbananI vAta sAMbhaLyA pachI zuM banyuM, e te te pratyakSa nihALyuM che ja. prakarSa-mAmA ! A badhA raDe che, chAtI phUTe che, kakaLATa karI mUke che, te ethI vardhanane lAbha thaze khare? vAsavanA vilApathI vinayI putra sukhI banaze ? vimarza-nA, bhAI nA. A leke game teTaluM raDe, game teTalA dhamapachADA kare te paNa vana sukhI nahi bane, ene aMzamAtra lAbha nathI. paraMtu duHkhamAM vadhAre ja kare che. pitAnuM duHkha pote ja ubhuM kare che, A mUrkhAe aniSTa sogamAM ane ISTa viyogamAM viSAda, zoka, AdhyAna, vilApa kare che ane pote ja navA duHkhe ubhAM karI duHkhI thAya che. 15
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 upamiti kathA sArAdvAra ajJa purUSanA aniSTanA vicAga thAya tyAre khuzI thAya che ane ISTa saoNMcAga-managamatI vastunA meLApamAM Sita thAya che. emanA mukha upara hAsyanI rekhAo jhaLakatI thAya che. vadhAmaNAM, mAna, sanmAna, khuzAlIthI chAtI gajagaja phulAI jAya che. paNa gheADA samaya pachI e badhuM ja ramaNa-bhamaNu banI jAya che. jANe sa dhyAnAM saiAhAmaNAM vAdaLAM pachI kALu bhammara aMdhArU ghanaghAra. huSa ane viSAda A vAsavanA ghare ja dhAMdhala macAve che ema nathI. vizvanA badhAja sthaLe A banne tAphAna macAvarAve che ane leAkeAne AnaMda ane zAkamAM DubADI nAkhe che. harSa ane viSAda ekadara kharAkha mANasA che.
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa dasamuM avAMtara nagara nagAdhirAja zrI vivekagirinA zaMga upara mAmA bhANeja bhavacakranI bhayAnakatA joI rahyA che. bhANe je pUche enuM mAmA samAdhAna karatA jAya che. pachI mAmAe kahyuM. bhANa ! bhavacakanagara te mahA vizALa che. enA dareka kautuka tane kevI rIte batAvuM? jyAM joIza tyAM navuM ja dekhAze. tane TuMkamAM samajAvI dauM eTale saMpUrNa cItArane khyAla AvI jaze. bhavacakanI dareka dareka vastunuM varNana karavuM zakya nathI. he vatsa ! hAla ApaNe viveka parvata uparathI joI rahyA chIe. sAmuM dekhAya te bhavacakranagara che. enA avAMtara nagare pAra vinAnA che paraMtu emAM cAra nagaronI mukhyatA che. mAnavAvAsa : sAme najara kara. e dekhAya che, te "mAnavAvAsa" nAmanuM nagara che. emAM rahenArA prANIone mahAmohAdi aMtaraMga vyakti khUba herAna karatA hoya, pitAnI zaktienI ajamAza khUba ajamAvatA hoya che. tethI A mAnavAvAsamAM keTaleya ThekANe mahApApa karanArA prANIo vasatA hoya che ane keIka ThekANe hRdayamAM dharmanI
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 upamiti kathAsAroddhAra bhAvanA hoya chatAM ajJAnathI viparIta vartana karatA hoya che. mahAdi adharmamAM dharma manAve che. keIka ThekANe harSa pitAnuM sAmrAjya vistAre che, te keIka ThekANe zekathI mahAduHkhanuM sAmrAjya chAI jAya che. keI sthAne lakSamInI relamachela jovA maLatI hoya che te keTalAkane dAMta ane annane vera jevuM jaNAtuM hoya che. - ghaNAM sthaLe IrSAthI kalaha kaMkAsa ane jhagaDA thatAM najare paDe che, te ghaNAM sthaLe premanuM vAtAvaraNa ane sukhada paristhiti dekhAya che. garIbI ane amIrI, suDela ane beDela, sabaLa ane nirbala, svataMtratA ane pativratA, unnati ane avanati, harSa ane viSAda, AnaMda ane zeka, sukha ane duHkha, A jAtanuM viparitapaNuM athavA viSamatA A mAnavAvAsamAM vadhu pramANamAM che. AvuM sadAkALa rahevAnuM paNa che. vibudhAlaya : bhAI ! saheja upara tarapha je te ? enuM nAma vibudhAlaya= devaloka che. enI zerIo mahAvizALa ane mArgo paNa vizALa che. jyAM juve tyAM prakAza prakAza hoya ane e nagara nayana ane hadayane gamI jAya tevuM che. tyAMnA mahelo uMcA pRthula ane dIrgha chatAM aneka ratna, suvarNa, maNi muktAthI maMDita che. saMpattine vAsa ahIM ja hoya evuM jonArAne lAge che.
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ avAMtara nagara 229 tyAMnA sarAvarA ratnanI pALeAthI badhAelA che. svaccha nirmaLa nIra ane nayanaharA nArIyAnA nayanAnI spardhA karatA kamaLa emAM ze|bhI rahyA che. ArAme ane upavanA, ma'dAra, pArijAta, sa'tAna, ricaMna ane kalpavRkSeAthI ze|bhI rahyA che. ahIM vanarAjI sadAkALa khIlelI hAya che. viSNudhAlayamAM vasanArAonA zarIra niLa, tejasvI ane ragarahita hAya che. khAMdhA dRDha, AkRti suDoLa ane khala apUrva hoya che. zakti aciMtya hAya che. jagatabharanI saudayatAe ahIM AvIne vAsa karyAM hAya evuM A vizALa avAMtara nagara che. A nagarane jotAM kAne AnadanI urmio na thAya ? meAhamahAmahipatie peAtAnA khAMDiyA rAjAvedanIyanA subhaTa sAta'ne A nagara bheTa ApyuM che. eTale viSudhAlaya upara sAtanA adhikAra, leAgavaTA ane sattA che. badhe tuM joI zake che ke mAtra sukhanA ja sAdhanA khaDakAelA dekhAze. e sAtane AbhArI che. praka--mAmA ! mahAmA vigerene adhikAra nathI ? e nahi AvatA hAya ramaNIyatA rahevA pAmI hazene ? vimabhAI ! evuM mAnavAnI tuM bhUla nA karIza. 1 sAta-sAtAvedanIya kama. ahIM AvavAnA eTale ja nagaranI
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 upamiti kathA saddhAra avAntara rAjAone ahIM vadhu pramANamAM prabhAva hoya che. avasara maLe pitAnI zakti parakhAvI Ape che. je! A vibudhAlayamAM IrSA, zeka, mada, krodha, lobha, bhaya, kAma vigerenuM paNa varcasva che. A atyaMtara mAna devene paNa AkuLa-vyAkula karI mUke che. prakarSa-mAmA ! je ahIMyA IrSA, zeka vigerenuM jora cAlatuM hoya te A lekane sukhI kema kahevAya? ane Ape te ahIM sukhanuM ja varNana karyuM ? vimarza-vatsa! vibudhAlayamAM vAstavika rIte sukha nathI, tema kaI paNa padArtha suMdara nathI. paraMtu viSayamAM sukha jenArA ane mehAdhIna AtmAone vibudhAlayamAM sukha dekhAtuM hoya che eTale meM sukhabharapura che, evuM varNana karyuM. mahAmaha vigerenuM sAmrAjya cAlatuM hoya ane leke sukhI heya e kayAMthI saMbhave ? jyAM mahAdi hoya tyAM sukhanuM nAmanizAna na hoya ane sukha hoya tyAM mahAdi na hoya. mehanA rAjyamAM sukhanI kalpanA e AkAza-kusuma che. pazusaMsthAna: bhadra! saheja najara pheravI je, peluM "pazusaMsthAna" nagara dekhAya che. e trIjA nagaramAM rahetA prANIo sadA mahAmahAdi dvArA duHkhane pAmatA hoya che. pazusaMsthAnanA prANIone kaI duHkhamAM zaraNu ApanAra vyakti nathI. A loke bhUkhathI pIDAya che. tRSA zamana karavA
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ avAMtara nagare 23 samayasara pAchuM meLavI zakatA nathI. vadha ane baMdhana sahana kare che. zIta, upaNuM ane varSAnA kaSTo anicchiAe paNa sahana kare che. A kArya karavA jevuM che ane A karavA jevuM nathI evuM jJAna paNa A lokone hetuM nathI. mAtra AtadhyAnAdi apadhyAnathI dIna, hIna ane niMdya rIte pitAnuM AyuSya-jIvana pUruM karatAM hoya che. emanA jIvanamAM bhautika sukhe paNa jaNAtAM nathI. kaleza ane kaSTa uThAvI jIvana pUruM karavAnuM rahe che. pApapiMjara: beTA ! najarane nIcenI bhUmi tarapha javAde joIe e cothuM mahAnagara che ane "pApapiMjara" nAma che. te nagara vedanIya rAjAne asAtane lakhI ApeluM che. mahAmaha prasanna banI dAnamAM adhikAro ane bhegavaTe asAtane lakhI ApyA eTale A lokonA duHkhane kadI anta Avate. sadA duHkha duHkha ane duHkha. sukhanI kSaNa paNa prArabdhamAM lakhI hotI nathI. pApiSTapiMjaranA lokone vadhu trAsa ApavA asAte parama adhArmika asurone gaThavelA che. A asure paramAdhAmI gaNAya che. A paramAdhAmIe hAthamAM mudugara, bhAlA, talavAra vigere zAstro dvArA ahIMnA prANIone saMtrAsa Ape che. keTalIvAra bhAlAnI aNIe chAtImAM ArapAra bheMkI daI mAMsanA levA bahAra kADhI nAkhe ane AkAzamAM uMcA
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra3ra upamiti kathA saddhAra uchALe eTale kAgaDAe enI chAtIne potAnI aNIdAra cAMcathI kecI kecI mAMsa khAvA lAge. rAjya vidhI bhASA bolanAranA mukhamAM tapta tAmra ke zIzu pAvAmAM Ave ema ahIMyA paNa sANasAthI mukhane haTha pahoLA karI dhagadhagatuM tAMbu, zIzu ane leha pAvAmAM Ave che. je ! pele enI vedanAthI bhayaMkara cIso pADI rahyo che. keTalAka ne cokhAnI jema agni nIce saLagAvI upara kaDAyAmAM bAphavAmAM Ave che. caNAnI jema bhUMjavAmAM Ave che. lAkaDAnI jema cIrI nAkhavAmAM Ave che ane talanI mAphaka moTA ghANAMmAM nAkhI pIlI nAkhavAmAM Ave che. bhAI! vizvanuM evuM koI dukha nahi hoya ke je A lokene sahana nA karavuM paDe. krUratAnI mUrti samA pApI paramAdhAmIe rAta-dina bhAre du:kha ApIne pote emAM AnaMda mAnatA hoya che, e khuzI thaI tALI pADatA hoya che. pApiSTapiMjaramAM sAta mahellA che. emAMnA traNa mahollAmAM A paramAdhAmIo dvArA duHkhe apAya che paNa e pachInA traNamAM paraspara e prANIo ja dukhe ubhA kare ane duHkhI thAya che. tema kSetranI vedanAo paNa pAravagaranI hoya che. sAtamAM mahellAmAM vasanArAo kSetranA vaja jevA kAMTAonI vedanA ane kSetranI asahya vedanA bhegave che. pApikanivAsanA prANIone sudhA evI asahya lAge che kejagatanA tamAma dhAnya ApI devAmAM Ave te paNa sudhA
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ avAMtara nagare 233 nA maTe. paNa emane khAvA kAMI maLatuM nathI. samudranA pANI pI jAya teya tRSA zAMta nA bane, evI bhayaMkara tRSA hoya che chatAM pIvA biMdu paNa na maLe. zItanI bhayaMkara vedanA ane uSNutAnI gamI asahya hoya che ane bhagavyA vinA chUTakavAre thatuM nathI. bacAva mATe keI nAnuM moTuM sAdhana paNa meLavI zakatA nathI ane banAvI zakatA nathI. bhANa ! A lokenI vedanAnuM varNana karavuM azakya che. aneka varSo thAya ane AyuSya pUruM thAya te paNa varNana nA thaI zake. Izvara paNa vANuthI nA varNavI zake. bhAI ! bhavacakanagaranA hajAre avAMtara nagare che. emAMnA mukhya cAra nagaranuM TUMka varNana tane samajAvyuM che. A cAra nagaree sarva nagarane lagabhaga AMtarI lIdhuM che. tane A cAra nagaranuM svarUpa khyAlamAM AvI gayuM haze te bhavacakanagarane lagabhaga khyAla AvI gayo haze, ema tAre mAnI levuM. sAta rAkSasIe : mAmA bhavacakanI samajutI ApatAM hatA ane bhANe bArIkAIthI bhavacaka joI rahyo hato. enA jevAmAM sAta strIo AvI. e joIne prakarSa camakI uThyo. ' are mAmA ! mAmA ! Ama te juve ! A strIo kevI vicitra dekhAya che? zarIre kALI, mukhe bihAmaNA, AMkhe krUra ane lAla. mAthuM moTuM ane dIThuM na game tevuM.
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 upamiti kathA sAradvAra vALa laTakatA, bhUkharA ane vikharAelA. lAMbI tADa vRkSa jevI. jenArane bhaya pamADatI A keNu che? svabhAva paNa AkAra je krUra hazene? vimarza-bhAI ! jarA dhIre thA. sAMbhaLa. 1 jarA. 2 jA. 3 mRti. 4 khalatA. 5 kurUpatA. 6 daridratA. 7 durbhagatA. enA nAme che. e badhI rAkSasIe jevI mahAbhayaMkara che. 1 jarA : A sAtamAM prathama rAkSasI jarA che. e karma pariNAma mahArAjAnA patnI kAlapariNatinI AjJAnuM sadA pAlana kare che. prauDhatva, vRddhatva enA parivAranA mANase che. jarA pitAnuM varcasva prANuo upara phelAve che tyAre zarIranI cAmaDImAM karacalIo paDavA maMDe che. vALa zyAma mAMthI sapheda rU jevA banatA jAya che ane mAthuM vALa rahita banI TAlIyuM dekhAtuM thAya che. dhamadhamatuM yauvana, hariphAI karatuM baLa, camakate vaNa, dIpatI kAMti, majabuta daMtapaMkti, dhabakata purUSArtha, AMkhanI ti, mukhanI madhurI vANIne vilAsa, A badhA guNa naSTa-bhraSTa banI jAya che. jyAre jarA rAkSasI mAnavIne AliMgana kare che tyAre e bicAre AMkhethI dekhate baMdha thaI jAya che, mukha legsa ane lALathI vyApaka banI jAya che. pitAnA putra, mitra ane patnIne paNa aLakhAmaNuM banI jAya che. keI sAme
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ avAMtara nagara 235 jevA rAjI hetuM nathI. bhAgyadevatA jANe rUThI gayA hoya, evuM ene zeSa jIvana gALavAnuM rahe che. 2. sujA: sundara ! je, bIjI strI che ene rujA kahevAmAM Ave che. e vedanIya rAjAnA "asAta" purUSanI AjJAnuM pAlana karatI hoya che. joke rujAne vyAdhi nAmathI paNa bolAve che. rujA e vAta, pitta ane kaphAdine vadhAre ghaTADe karI avanavA rege svastha zarIramAM ubhA karI de che. mahAbhayaMkara tAva, atisAra, saMgrahaNa, rAjayamA, dAhajvara, zivedanA, udarazula, daMtazUla, netrapIDA, galake, pAma, harasa, masA, bhagaMdara, saMnipAta, gAMDapaNa, guhyarege vigere dvArA sAhasika vyaktione paNa pAmara ane sattvahINe banAvI de che. enI gati-bhava bagADI nAkhe che. zarIra beDoLa ane adarzanIya banAvI de che. zarIranI suMdaratA, mananI dhIratA, Arogya, gaurava, zatruene parAbhavata karatuM parAkrama, lajajALupaNuM, dhIraja, buddhi, svAmitvazakti, ojasa, A badhA guNone eka ghAe rujA saMhAra karI nAkhe che. rujA dvArA AvelI vyAdhionA sakaMjAmAM sapaDAelA 1 pujAH AjanA meTA hespITalanA janarala mAM jaI rogathI pIDAtA dardIonI mulAkAta letA najare joI zakAya che, ke rogo kaI rIte mAnavIne dIna hIna ane dayAjanaka sthitimAM lAvI
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 upamiti kathA sAroddhAra prANI vAravAra karUNa rADA nAkhe che. dIrgha nIsAsA le che, jema tema ALATe che. dayAjanaka svare rUdana kare che. dInatA ane hInatAbharyAM svare khele che. mahAsamartha paNa taddana paravaza anI jAya che. rAjAnI raMka jevI sthiti manI jAya che. 3. smRti : 66 "" bhadra ! trIjI rAkSasInuM nAma "mRti" che. maraNa enuM bIju nAma che. AyuSya rAjAnI sattA naSTa thAya tyAre A AvIne prANI upara sattA ajamAve che. A kRtine parivAramAM keAI che nahi chatAM badhA karatAM enI zakti viziSTa che. sAte rAkSasIemAM enuM sthAna jabarUM che. smRti prANIonA zarIrane lAkaDA jevuM banAvI nAkhe che. pachI zvAseAzvAsa laI zakatA nathI, hAlI-cAlI zakatA nathI, dIrgha nidrAmAM sadA mATe peDhI gaelA khanI jAya che. ane zarIramAMthI mana ane magaja bagADI nAkhe evI durgadha nikaLavA lAge che. zarIra vikRta ane bhayAvaha thai jAya che. hImapAtathI sarezavaranA sAhAmaNA kamaLA khaLI anI naSTa thaI jAya che, tema mRtinA AvavAthI prANInA zvAsa, uzvAsa, jJAna, jIvana, prabhAva, sattA, huMkAra sadAne mATe cAlyA jAya che. smRtinI AjJAne anAdara karI zake evI kAI paNa vyakti A vizvamAM vidyamAna nathI. zUra hAya ke kAyara hAya, zrImanta hoya ke nina hoya, bhUkha hAya yA paMDita hAya,
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ avAMtara nagare 237 bAla heya cAhe yuvA ke vRddha hoya, sau keI enI AjJA mastake caDAvI bhayabhIta banelA ghara, dhana, dhAnya, jamIna, zarIra vigerene tajI paralokanA paMthe cAlyA jAya che. mRtinA nAmathI traNe lekanA moTA bhAganA prANIo kAMpatA hoya che. enI dhAka ane krUratA apAra che. 4. khalatA : vatsa ! A cethI rAkSasI tarapha dhyAna de. ene khalatA kahIne bolAvavAmAM Ave che. mULa rAjavI karma pariNAmane pApedaya eka khAsa senAnI che. e pApedayanI AjJA pramANe khalatA kAma karatI hoya che. zaThatA karavI, duSTa AcaraNa karavuM, kaTu bhASA belavI, guNI purUSanI IrSA karavI, upakArInA upakArane bhUlI javuM, sajajana sAthe zetAnapaNuM dekhADavuM, chala prapaMca ane mitradroha karavA, vizvAsaghAta ane paravaMcanatA karavI, A badhA khalatAnA kAryakSetramAM AvI jAya che. A badhA durguNe khalatAnA parivAranA sabhya che. A durguNa samUha dvArA khalatA lokonA manane pApamAM joDe che ane pachI prANuo pApAcAra Acare che. puNya, dAkSiNatA, sujanatA, upakAra, saralatA, guNa prazaMsA, vizvAsa, zraddhA, prema, prasannatA, yazakIrti, samAna vigere sAtvika guNone khalatA pitAnA pradezamAMthI dUra-sudUra hAMkI kADhe che. dezanikAla pAmelA mAnavInI jema pitAnA pradezathI nirvAsita kare che.
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 upamiti kathA sAroddhAra khalatAne AdhIna banelA prANIo pArakAne kapaTapaTutAthI chetaratA hoya che ane pApane paravaza banI e loke ko pApAcAra jIvanamAM nathI karatAM e kAMI kahI zakAya temaja nathI. jagatanA badhA pApa khalatAvALe AtmA AcarI zake che. pa kurUpatA : bhadra! pAMcamI rAkSasInuM nAma kurUpatA che. te "nAma" mahArAjAnA AjJAnuM anupAlana karanArI che. hInAMgatA, dIrdhAgatA, kujAgatA, kANAMgatA vigere parivArathI parivarelI che. A parivAra dvArA prANIonA zarIramAM vikRtio ubhI kare che. kekane taddana vAmanajI banAvI de te keIkane tADa je laMbataDaMga banAvI de. keIkanA hAtha, paga, chAtI, pITha, DhaMgadhaDA vagaranuM kare te keTalAkanA AMkha, kAna, nAka, dAMta, haTha khoDakhApaNavALA banAve ane e rIte lokene hInAMga ke apAMga banAve. surUpatA, gaurAMgatA, AkarSakatA, sukumAratA vigere zArIrika guNene dUra karI nAkhe che. anIti vyApAra ane lakSamIne veravikhera kare tema kurUpatA paNa zarIranI sauSThavatA, gauratA vigerene veravikhera kare che. kurUpatAnI sattAmAM AvI paDelA prANIo rUpavAna vyaktio mATe hAsyanuM sthAna banI jAya che ane jenArAne udvega, dhRNA ane tiraskAra utpanna kare che. te lekara dAMta, hAranuM kare che
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ avAMtara nagare 39 6. daridratA : saumya daridratA chaThI rAkSasInuM nAma che. e "pApadaya" ane "aMtarAya" rAjAonI AjJAne mAnanArI che. bubhukSitA, bahuputratA, dInatA, durbhAgatA enA parivAranA mANaso che. A parivAranA jore daridratA prANIone nirdhana banAvI mUke che. bhukha khUba vadhArI nAkhe paNa khAvAnuM na Ape. putronI vaNajhAra ubhI karI de paNa pAlanapaSaNanA phAMpha rAkhe. jyAM tyAM dInatA karAve paNa male nahi dokaDo. majurI karAve sakhta paNa hAtha na lAge kAMI rUpiyA rokaDe. mAnava thaI tiryaMca jevuM jIvana jIvavA pharaja pADe. gaurava, samAna, ezvarya, janapriyatva, lAbha, mana prasannatA, AtmasaMtoSa, vigere prabhAvika guNe daridratAnI najara lAgatA karamAIne nisteja banI jAya che. dUra dUra cAlyA jAya che. daridratAnA taLe caMpAelA prANIo pApI peTanA khAtara halakaTamAM halakaTa kAma karatA hoya che ane rAta divasa bharaNa-poSaNanI ciMtAnA kAraNe ArAmathI be ghaDI sukhabharI niMdrA laI zakatA nathI. ciMtAnI AgamAM sadA zekAtA rahe che. 7. durbhAgatA: prakarSa ! chellI rAkSasInuM nAma durbhAgatA che. e "nAma" mahArAjAnI AjJAne amalamAM mUkanArI che. trapA, abhibhAvatA, dInatA vigere enI sahIyarIo che.
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA saddhAra parivArathI yukta dubhagatA prANIone mahAkaSTo Ape che. e ekadama apriya-vahAle na lAge te banAvI mUke che. loko joIne tiraskAra ane dveSa pradarzita karavA lAge che. mAnabhera ane neha najare nihALavA keI rAjI thatuM nathI. AkAzamAM ghanaghora ghaTAe megha jAme hoya chatAM prazaMjanavAyu e meghaghaTAne vikherI nAkhe che tema durbhAgatA abhimAna, mahattA, saubhAgya, prameha, varcasva, sattA, ojasa vigere guNasamuhane veravikhera karI nAkhe che. dugatAnI najara heThaLa Avele prANa pitAnA svajanathI paNa niMdanIya banI jAya che. putra patnI paNa ene cAhatA nathI. dhUtkAra ane apazabdo saMbhaLAve. AvA daridranArAyaNa manuSyo pitAnI AjIvikA mahAkaNa pUrvaka ane jematema pUrI karatA hoya che. annane ane dAMtane vera jevuM hoya che. miSTajana ane miSTavANI e bane vastuo emane svapnamAM paNa prApta thatI nathI. vatsa A sAte rAkSasIenuM meM tArI AgaLa saMkSepamAM varNana karyuM che. A rAkSasIe bhavacakrapuramAM ja rahe che ane prANIone yAtanAo ApavI e emanuM kArya che. pIDA ApavAmAM pAvaradhI che. e rAkSasIonA saMkajAmAM Avela. prANI chaTakI zakatuM nathI. pratikAranI azakyatA : prakarSa-mAmA! A kUra rAkSasI bhavacakanagaranA lekane besumAra trAsa Ape che, te zuM ene kinArA rAjA vigere
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ avAMtara nagarA jA kAi nathI ? koTavAla vigere sattAdhIzeA kema pakaDatA nathI ? lekapAle zuM kAma kare che? nagararakSakA kayAM gayA ? vima--bhAI ! devendra, narendra, upendrAdi kAI paNa A rAkSasIone kamaje karI zake ema nathI. sAmAnya rAjavInuM te gajuM keTaluM ? sAdhAraNa mAnavI te kAMI cuMcA paNa na karI zake. A rAkSasIe bahu jakharI che. rAjA, mahArAjA, devA ane indro upara paNa AmanI sattA cAlatI hAya che. rAkSasIe pAse e bicArA ane dayAmaNAM manI jAya che. jarA paNa jora batAvI zakatA nathI. praka----tA mAmA! A rAkSasIene dUra karavAnA upAya paNa mAnavIee na karavA joie ? AvuM te hAya ? vima--vatsa ! nizcayathI vicArIe tA e mATenA prayatna na karavA joie. avazyaMbhAvI kAryAMmAM purUSAnI zI jarUra ? purUSArtha kare te paNa laprApti thatI nathI. chatAM vyavahAra dRSTie svadeSAnA nAzane mATe prayatna karavA joie. phaLa zuM maLaze e te prANI samajI na zake. niyati dvArA je vakhate je bhAva manavAnA haze te thaze. purUSAnuM phaLa purUSArtha che. . paMcasamavAya bhegA maLe tyAre kharUM phaLa maLe che. nivRti : praka--mAmA ! A virATa vizvamAM e kAI surakSita sthAna che ke nahi, jyAM A rAkSasIenA upadravA na thatAM 16
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ 242 upamiti kathA sAridvAra heya emane prabhAva ane sattA na cAlatAM hoya? vimarza bhANeja! "nirvati" nAmanI nagarI che ane tyAM rahelAM AtmAo upara A duSTa rAkSasIenuM kazuMe cAlatuM nathI. nivRtimAM anaMtajJAna, anaMtadarzana, anaMta cAritra ane anaMtavIrya hoya che. tyAM sata-cit--AnaMda sadA sthAyI hoya che. A rAkSasIone tyAM praveza paNa thaI zakato nathI. pachI te upadra ane tephAne kare kyAMthI? jeNe nivRti-mekSamAM javuM hoya te eNe samyagadarzana, samyagajJAna ane sammacAritra mATe udyama karavo joIe. A sAdhane dvArA prANa mekSanagaramAM sahelAIthI jaI zake che. bhAI! A bhavacakanagaramAM sadA ane sarvatra sAte rAkSasIonuM varcasva rahevAnuM ja. e sAthe bIjA paNa upadra yAtanAo ane duHkha paNa sadA rahevAnA che. bhavacakanA cAra meTA avAMtaranagaranI ane bIjA avAMtaranagaronI paNa A ja paristhiti rahevAnI che. prakarSa mAmA ! AvuM varNana sAMbhaLavA dvArA mane ema lAge che ke Ape bhavacakane dukha bharapUra varNavyuM. bhavacakramAM kAMI majA jevuM nathI. sukhane svAda ke AnaMdanI lahera nathI. mAtra saMtApa, yAtanA, kaSTa ane manadukha bharyuM che. vimarza-dhanya, vatsa dhanya! tuM mArA kahevAno bhAvArthane barobara samaje che. kharekhara bhavacaka duHkhathI ja ubharAI rahyuM che. sukhanI chAyA emAM kyAMya nathI.
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ avAMtara nagarA mahAme hAdinuM varcasva : praka--mAmA ! A bhavacakramAM sukhanI chAyA paNa na hAya tA ahIMnA vAsIe kema ka'TALI jatAM nathI ? emane bahAra javAnuM kema mana thatuM nathI ? 243 vima--bhAi ! tArI vAta sAcI che. duHkha-darda bharyAM bhavacakramAM rahevA chatAM A leAkeA kaMTALI gayA nathI e tuM tuM kharAkhara jaNAve che, paNu enuM kAraNa mahAme hArdi Alyatara yAgIo che. A mahAmahAdi ceAgIe bhavacakranA prANIe upara peAtAnI zaktithI evuM kAmaNa pAtharatA hAya che, ke jethI duHkhane A leAkeA sukha mAnavA lAge che. mahAmeAhArdi mahAzatrue che, chatAM emane peAtAnA lADilAM hitastrI khaMdhu mAne che. e mUrkhAone vAstavikatAnuM bhAna nathI. mahAme hAdithI dRmAine pachI emanI AjJA pramANe sArA narasA kAryAM prANI Acare ane karmo bAMdhe, pharI e ja rIte karmo khAMdhe ane cheDe. A rIte bhavacakrathI AtmAne chUTakavArA nathI ane nivRtinagare javAtuM nathI. anAyAse kAI mahAtmApurUSa bhavacakranA prANIne maLI jAya ane sukhanA satya upAya batAve te pazu A leAkeA e mahAtmAne sukhanA nAza karanAra pAtAnA kaTTo zatru gaNe. upakArI nahi paNa apakArI ane mAyAvI gaNe. enI mazkarI kare. bhANA ! mahAmahAdinuM sAmrAjya chavAeluM hoya ane
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 upamiti kathA sAroddhAra emanI sattA vyApaka hoya tyAM prANIone bhavacakrathI kaMTALo kaI rIte Ave? aNagame kyAMthI pedA thAya ? prakarSa-mAmA ! bhavacakranA leke A rIte madenmatta gAMDA ghelA jevA ja rahevAnA hoya ane zANAnI zIkhAmaNane paNa avaLe artha karavAnA heya te evA prANIonI ciMtA karavAthI ApaNane zuM lAbha? mithyAdarzana maMtrI kyAM ? mAmA ! Ape bhavacakranagaranI aMdara AvelA mahAmahAdi rAjAo ane emanI zaktionuM varNana mane jaNAvyuM, chatAM Ape mahAmohana maMtrI tarIke mithyAdarzanane jaNAvela paraMtu enuM nAmanizAna ane zaktine paricaya hAla sudhI jANavA paNa maLela nathI. vimarza-bhadra! teM ThIka yAda karyuM. bhavacakamAM vasanArA dareka upara enuM sAmrAjya hoya che. gheDA loke enAthI bacI jAya che, emAM paNa keIkavAra haDapheTe AvI zake che. chatAM paNa mithyAdarzananI khAsa sattA kayAM cAle che, e sthaLe huM tane dekhADIza. tuM barobara dhyAna Apaje. cha avAMtara nagara ane tyAMnA nAgarike : priya padmAkSa ! mAnavAvAsa nagaranA cha avAMtara nagara dekhAya che ne ? te tuM barAbara khyAlamAM laI le. e che avAMtara nagara upara mithyAdarzananuM zAsana jorazorathI cAle che. tyAMnA rahenArAo upara mithyAdarzananI sattA sArI rIte cAle che.
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ avAMtara nagare 245 e cha nagaramAM prathama nagarane "naiyAyika" nagara kahevAya che. emAM rahenArA nAgarikene "naiyAyika kahevAmAM Ave che. bIjA nagaranuM nAma "viSezika" che. emAM vasanArAone "vaizeSike " kahevAmAM Ave che. - trIjA nagaranuM nAma "sAMkhya" che ane tyAM vasanArAo paNa "sAMkhya" gaNAya che. cothA nagaranuM nAma "bauddhapura" che ane ahIMnA vAsIo "bauddha gaNAya che. pAMcamA nagaranuM nAma "mImAMsaka" che ane tenI aMdara vasanArA "mimAMsake" tarIke prasiddha che. chA nagarane "kAyatanAma ApeluM che ane tyAMnA lekene "bArhaspatyA" arthAt " nAstika" kahevAya che. A cha nagaranI aMdara vasanArA prANuo mithyAdarzanamaMtrInI AjJAne ghaNI rIte mAna ApatAM hoya che. mithyAdarzanane prabhu tarike lekhe che. enI kadaMpoSI kare che. prakarSa-mAmA ! vizvamAM je vadarzana tarike prasiddha banyA che tenuM Apa svarUpa batAve che ke e sivAya bIjuM kAMI upayogI jaNAvI rahyA che? vimarza-bhAI ! jarA dhIre thA. tane badhuM dhIre dhIre spaSTa samajAvuM chuM. nayAyika, vaizeSika, sAMkhya, bauddha ane lekAyata e pAMca darzana che, paNa mImAMsaka darzananI gaNanAmAM nathI, e nagara navuM sthapAyuM che.
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 umiti kathA sAroddhAra jaiminI nAmanA AcArya joyuM ke leAkeA adhama tarapha vaLI rahyAM che, ayeAgya pravRtti rakSA karavA mATe veda upara kahevAya che paNa leAkeA ane vadhI rahI che eTale vedAnI mIMmAsA racI eTale mImAMsa judA darzana tarIke gaNatA nathI. praka--jo Apa kaheA tema hAya tA leAkeA cha darzana kahe che, e chaThThuM darzIna kayAM AveluM che ? lAkAttara jaina dazana : vima--bhAI praka ! je vivekapa ta upara ApaNe ubhA chIe, enA uMcA ane nirmaLa zikhara upara e cha dana AveluM che. uMcA zikharanuM nAma apramattattva che. enA upara " jainadarzana nAmaka nagara AveluM che. ,, A nagaranA nAgarikone jaino " kahevAmAM Ave che. ane A nagara ghaNA zreSTha guNA dharAvatuM hAvAthI khIjA nagaro karatA uttama ane ajeya gaNAya che. mithyAdarzanamaMtrI vigere A jainonu kazuM nukazAna karI zakatA nathI. peAtAnI sattAnA amala karI zakatA nathI. apramatta zikhara uparanA " jaino "ne mithyAdarzana pIDA karI zakatA nathI eTale e leAkeA tattvajJAna dvArA nivRti purInA mArga zeAdhI kADhI mahAmahAdi AMtara zatruone saMpUrNataH nAza karI " nivRtimAM " pahoMcI jAya che. 66 naiyAyika vigere bIjA danakArI mithyAttvane AdhIna anelA sanmAne joI zakatA nathI ane pAmI paNa zakatA
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ avAMtara nagare 247 nathI. eTalA khAtara e lokone nivRtinagarImAM pahoMcavAnuM zakaya banatuM nathI. meM tane saMkSepamAM taiyAyika vigere mithyAdarzanane AdhIna batAvyA. vAstavikatAe enI saMkhyA gaNanAtIta che. darzanemAM avAMtara de, prabheda, zAkhAo, prazAkhAo, vidhio anuyAyIo vigere ghaNAM phAMTAo che. eka bIjAmAM asamAnatA paNa ghaNI che. prakarSa-mAmA ! ApanI kRpAthI meM bhavacakranagara joyuM. AMtara rAjAo ane emanI zakti, sattA ane vaibhavane paNa khyAla AvyA. paraMtu ApaNe je kAryane anulakSI nikaLelA e kArya visAre paDyuM. ApaNuM dhyAna A jANavA ane samajavAmAM rokAI gayuM. khera ! paNa mAmA ! A tarapha ApaNe mahAmohAdine sarvathA nAza karanArA mahAtmAonA ane "saMtoSa" rAjAnA dazane nikaLelA. ahIM AvyA chatAM joyAM nathI. te mAmA ! Apa kRpA karI emanA darzana karAve. liAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAmainiiiiiiiiiii
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa agyAramuM jainanagara avalekanA prakarSe mAmAnI AgaLa mahAme hAdine parAbhava karanArA mahAtmAonA ane saMteSamahArAjAnA darzananI mAgaNI karI, eTale mAmAe jaNAvyuM, bhAI ! ApaNe je parvata upara ubhA chIe enA ja upara AgaLa vadhIe eTale zikhare pahoMcaze. jyAMthI tane jainapura ane mahAtmAonA darzana thaze. saMteSa mahArAjAnA paNa tyAM ja darzana thaze. bhANa ! cAlo ApaNe tyAM jaIe. tane sAkSAta e saunA darzana thAya ane tArI jijJAsAnI tRpti thAya. sArU mAmA ! cAlo. bane jaNe cAlatAM cAlatAM e nagare pahoMcI gayA ane mULaguNe ane uttaraguNenA sthAnabhUta sAdhupurUSane joyA. mAmAe kahyuM, bhANa ! je mahAtmAoe mahAmahAdi AMtarazatruo upara vijaya prApta karyo che, te badhA A rahyA. tuM emanA darzana kara ane pavitra thA. A mahAtmApurUSanI cittavRtti aTavI ati nirmaLa che. apramattatA e aTavInI nirmaLatAnuM kAraNa che ane tethI ja A aTavI AkarSaka ane AdaraNIya thaI paDI che.
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainanagara avalokana 248 nirmaLa hRdayavALA A mahAtmAo game teTalo lAMbo kALa ahIM gALe chatAM mahAmahAdi emanuM kAMI bagADI zakatA nathI. jaLa ane kAdava dvArA utpanna thayA chatAM kamaLo banethI alipta hoya che, tema mahAtmAo bhegajala ane pApapakathI para hoya che. bhAI ! A kalyANakara mahAtmAonA darzana dvArA tuM tArA nayananI saphaLatA kara. A sAdhubhagavaMte pAparahita che ane AtmahitanI sAdhanA karatA parahita paNa ghaNuM karatA hoya che. mAmA ! Ape mane patitapAvana puNyamUrti samA sAdhu bhagavaMtanA sudarzanathI dhanya banAvyuM che. A rIte Ape mArA upara anahada upakAra karyo che. mAruM jIvana dhanya banyuM. mAruM hRdaya pavitra banyuM. mahArAjA zrI saMteSa : mAmA ! Apa pahelAM je mahAguNa purUSane bhArebhAra vakhANa karatA hatA, e saMteSa mahArAjAnA haju sudhI darzana kema na thayA? e kayAM birAjatA haze? vimaza--saumya ! sAme najara kara joIe. tyAM vizALa maMDapa dekhAya che ne ? e maMDapanuM nAma "cittasamAdhAna" che. emAM ujavaLatA ghaNu pramANamAM che. vAtAvaraNamAM saumyatA ane AnaMda che. zrI saMteSa mahArAjA jarUra tyAM haze. ApaNe e vizALa "cittasamAdhAna " maMDapamAM jaIe jethI tArI manokAmanA pUrNa thAya.
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258. upamiti kathA saridvAra jevI ApanI icchA, ema prakarSe kahyuM eTale banne jaNA potAnA hadayanI pavitratA ane vizadatA sAthe e cittasamAdhAna" maMDapamAM pahoMcI gayA. yogya jagyA zodhI bane jaNa tyAM ArAmathI beThA. A maMDapanA madhyabhAge eka beThaka banAvavAmAM AvelI hatI. enA madhyabhAge uMcuM ane mane hara siMhAsana gaThaveluM hatuM. e siMhAsana upara birAjI rahelA cAra mukhAraviMdavALA mahArAjazrIne prakarSe joyA. jotAMnI sAthe harSane lIdhe prakarSa uchaLI paDyo ane mAmA bhaNuM be, are mAmA ! AvA mahAyazasvI, tejasvI, AjAnabAhu jenA rAjA che evA jainapurane dhanya che. AvA puNyamUrti svAmI jenA che, e dhanyavAdane pAtra che. mAmA ! AvuM mahAsuMdaratama nagara Ape varNana karelA, deze ane dukhethI bharelA bhavacakranagaramAM AveluM che? viveka parvata upara che chatAM enI gaNanA bhavacakramAM gaNAya kharI? - vimarza-vatsa ! vAstavikatAe e bhavacakranagaranI sImA bahAranuM e nagara che. chatAM vidvAn purUSe vyavahArathI ke upacArathI bhavacakranagaranA avAMtaranagaramAM ene gaNe che. sAvikamAnasa nagara vigere : sAtvikamAnasa" nagara cittavRtti aTavInI madhyamAM Avela che, ane e nagaranI madhyamAM A vivekaparvata Avela che. bhavacakramAM sAtvikamAnasa nagara ane enI madhyamAM vivekagiri che. e rIte bhavacakamAM paNa gaNI zakAya.
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainanagaranuM avalAkana parva bhavacakranA bhayAnaka du:kheA ane trAsethI ahIMnA jaino para hoya che. mehArdi peAtAnI sattA ajamAvI zakatA nathI eTale bhavacakrathI bahAra paNa gaNAya. r praka--jIvA mAmA ! Apa jaNAvA e rIte A badhuM taMtra hAya te sAttvikamAnasa nagara enI sevA karanArA bAhyajane, viveka nAmaneA parvata, apramattattva zikhara, jainapura ane tyAMnA jainanAgarikA, cittasamAdhAna ma`Dapa, enA madhyabhAge AvelI vedikA ane suMdara siMhAsana, ahiMnA rAjAdhirAja ane emanA hAtha nIcenA rAjavIe, parivAra vigere sava khAkhatA mArA mATe navIna che, te Ape mane vigatavAra jaNAvavI joie. Apa kRpA karIne jaNAvaze evI AzA rAkhuM chuM. vimarza dvArA samAdhAna : 22 " che. bhAI praka ! A nagaranuM nAma " sAttvikamAnasa e nagara aMtaraga ratnAnI khANu gaNAya che. vizvamAM je je sAttvika ane nirmaLa guNA gaNAya che, te badhAM A nagara. mAMthI utpanna thatA hoya che. guNuratnanA samuha A nagaramAM hAvAthI ka pariNAma mahArAjAe A nagara mahAmAhAdirAjAone ApyuM nathI. jovA mATe nahi ane bhAgavaTA ke paTA upara paNa ApatAM nathI. sadA mATe potAnA ja kabajo-sattA rAkhe che. adhI sattA pAte khajAvI na zake eTale peAte enA vibhAgeA pADI bIjA sArA mANaseAne e sattA ApI enA hAtha nIce nagara rAkhe che. "" zubhAzaya vigere guNuzIla 6i
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ rapara upamiti kathA sAradvAra AtmAe dekharekha rAkhatA hoya che. zubhAzaya vigere A jainapura vigerenA zreSTha rAjAe gaNAya che. jainapura sAvikamAnasanagara, nirmaLacitta vigere ahIM AvelA nagare ja vizvamAM sArAmAM sArA gaNAya che. e sivAyanA nagare asAra ane dukhadAyI che. vaLI A nagaramAM je loke rahetA hoya che, emanAmAM dhIratA, vIratA, gaMbhIratA, udAratA, sadAcAra, sadvicAra, IcchAnirodha, vigere guNe avazya jhaLahaLatA hoya che. - nirmaLacittanagara vigerenA leke A vivekaparvata upara ArohaNa karI, jenapuramAM AvI sarva kalyANamALAne pAmatA heya che. akalyANa emanI sAme tAkI zakatuM nathI. je loke vivekagiri upara AvyA nathI ane jainapurane joyuM nathI tyAM sudhI ja emanI bhavacakramAM sukhanI buddhi rahe. paNa jainapura joyA pachI bhavacaka tarapha napharata jAgI jAya che. mahAprabhAvazAlI A mahAna vivekagiri upara ArohaNa karyA pachI bhavacakanagara hatheLImAM rahelI vastunI jema spaSTa dekhAya. tyAMnA kaleze ane kaleze bhegavatA manuSya spaSTa jANI zakAya. bhavacakranA vairAgya jagADanArA vividha daSTAnta, duHkhanI adhikatAo, prANIonI yAtanAo, roga, zoka, upAdhi A badhu nihALI jainapuranA leke vairAgI banI jAya che ane ethI ja e sukhI bane che.
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ jenanagaranuM avalokana 53 A vivekagiri sarva rIte sukhanuM kAraNa che. ahIM mahAmehAdi AvI zakatA nathI, tethI duHkha paNa pharakI zakatuM nathI. je kadAca mahAme hAdi AvI caDe te evI emanI durdazA karavAmAM Ave che ke e bIjI vAra ahIM AvavAnuM nAma paNa letA nathI. be bhUlI jAya che. - A rIte jenapura e kalpavRkSa karatAM zreSTha, ciMtAmaNiratna karatA adhika, kAmakuMbha karatAM kiMmatI che. maMdabhAgI AtmA ene aprApya che. puNyanA bhaMDAre bharAya tyAre A nagara meLavI zakAya che. keTalAka loke sAtvikamAnasa nagara meLavI le che, chatAM pramAda, viSaya, vikathAmAM paDI A girivara viveka upara ArahaNa karatAM nathI. keTalAka AtmAo ghaNe parizrama karI viveka parvata upara caDavAnI zarUAta kare che paNa enA zikhara upara pahoMcatA nathI. puNyanA jere zikhara upara pahoMcI jAya chatAM e jetapuramAM pravezI zakatA nathI. bhAI prakarSa ! vatemAM brahmacaryanuM pAlana atiduSkara che ema A jainapuranI prApti atiduSkara che. e kAMI saralatAthI maLI jAya ema nathI. athAga ane avirata purUSArtha hoya te ja prApta thAya. - nirmaLa hRdayI je sAdhu mahAtmAo A nagaramAM vase che, emane kaI jAtanI mane vyathA hotI nathI, emanuM hadaya zAMta, svastha ane pavitra hoya che. apavitra vicAre,
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 upamiti kathA sAradvAra aprazasta meha, viSayanI vAsanA emane pIDA ApI satAvI zakatI nathI. zreSTha dharmarAga saMbaMdhI mahAme hAdi prazastabhAva jarUra hoI zake che. cittasamAdhAna maMDapa Adi : varAnana prakarSa! jyAM mahAmahipati rAjAdhirAja bIrAjamAna thAya che ane ene parivAra paNa jyAM virAma kare che e maMDapanI zebhA tane huM zuM jaNAvuM? enI apUrvatAnuM kaI rIte varNana karuM? bhAI ! anekavidha trAsathI saMtapta hRdayavAlA prANIonuM hRdaya A cittasamAdhAna maMDapa sivAya kayAMya zAMti meLavI zake e saMbhava nathI. A maMDapanI chAyAmAM AvatAM ja hadayanA tApa zamI jAya che. samatAnI samatulA vRttine vikAsa thavA lAge che ane AnaMdanI jhAMkhI jaNAya che. zAMtinA cAhakee A maMDapamAM AvI zAMti meLavavI joIe. praka! A vedikA tarapha dhyAna de. AnuM nAma "niSpa hatA" che. saMpatti mAnavInuM kSaNavAramAM dAridra dUra karI nAkhe tema nispRhatA bhegalAlasAne ane Asaktine kSaNabharamAM chinnabhinna karI nAkhe che. A varedikAnI jenA mane maMdiramAM susthApanA thaI gaI heya tene IMdro, deva, rAjAe keI AkaSI zakatA nathI. devendro narendronI ene mana kAMI vadhu kiMmata hotI nathI. keInI jhaMkhanA hotI nathI. vatsa! tuM siMhAsanane je, "jIvavIrya" nAmathI enuM
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainanagaratuM avalokana 55 udhana thAya che. e mahAprabhAvazIla che. enA upara ArUDha thayA pachI ja rAjA pitAnA parivAra sAthe zAsana sArI rIte calAvI zake che. A che A siMhAsananI addabhutatA. je jIvavI nAmanuM mahAsamartha ane apUrva zaktiprada siMhAsana na heta te mahAme hAdi merA mAMDI zake ane A rAjavI pitAnI samRddhi sAthe khAlasA thaI jAya. paNa apUrva siddhidAyaka siMhAsana dvArA mahAme hAdinuM jora jAmatuM nathI ane varcasva vadhatuM nathI. siMhAsananA pratApe mahAmaha hI ane vAmaNuM banI jAya che. bhadra ! A rIte saMkSepamAM sArivakamAnasapura, tyAMnA nAgarIke, viveka parvata, apramatta zikhara, jainapura, jaina, cittasamAdhAna maMDapa, nispRhatA vedikA, jIvavIrya siMhAsana vigerenuM varNana jaNAvyuM che. tuM zANe che eTale samajI gaye haIza. - prakarSa ! have tane ahIMnA mahArAja, emanuM maMtrImaMDaLa, sabhya, parivAra, mitro vigerene paricaya ApuM chuM, te tuM sAMbhaLa. A vakhate prakarSa mAmAe kahelI vAtenuM rahasya vicAre che. enAmAM pitAnI buddhi pramANe vAtenA rahasyane samajI levAnuM sAmarthya che. eTale mane mana nirNaya kare che. akAmanijaranI apekSAe mithyASTi AtmAne jJAna vinAne apUrva vizvAsa ene ja " sAttvikamAnasapura" kahevAmAM AvatuM haze. nadInA patharA athaDAtA kuTAtA geLa
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 upamiti kathA saddhAra maTeLa thaI jAya che ema AtmAnA keTalAka karmo kharI paDe che paNa haju samyakajJAna hetuM nathI. chatAM karmo haLavA thavAthI mAnasa sAttvika guNovALuM banI jAya che. sAttvikamAnasapuranA sAttvika nAgarIke sArika mAnasathI kalyANa ane sukha aneka rIte pAme che. vaLI sAtvika buddhi thavAthI AtmA ane zarIra bhinna che, ema samajI zake che. putra, patnI, vaibhava saMpatti e badhuM pAradravya che. AtmA e badhAthI jude che. AvI buddhine ja "viveka" kahevAya che. vivekane mane maMdiramAM vAsa thavAthI doSe ochA thavA lAge che. AtmAmAM nirmaLa bhAve vadhatA jAya che. kaSAye pAtaLA banatA jAya che. pariNAme AtmAmAM apramattatA Ave che, e apramattatAne zikhara gayuM hoya ema lAge che. apramattatA dvArA jenapuramAM javAya che eTale e jenazAsanane pAme che. sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA e rUpa zramaNapradhAna caturvidha saMgha e jaino gaNAvyA che. e jainapuramAM cittasamAdhAna maMDapa, nispRhatA vedikA ane jIvavIrya siMhAsana e traNe nAma jevA guNavALA che. e yathArtha nAmaka vastuo che. A jAtane vicAra prakarSa mane mana kare che ane prasanna thAya che. mAmA! mane parivAra sAthe mahArAjAnuM varNana saMbhaLAve, cAritra dharmarAja : vatsa prakarSa! A sAme siMhAsana upara birAjamAna zrI cAritradharmarAja che. vizvamAM saune sukha ApanAra che. enA
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainanagaranuM avalAkana 257 guNA gaNI zakAya ema nathI. pavitratAnI mUrti che, AnaMdanuM jharaNuM che, samatAnI sarItA che. zrI cAritradharmarAja caturmukha` che. e cAra mukhAne dAna, zIyaLa, tapa ane bhAva kahevAmAM Ave che. e cAre mukhAnA guNe! tane jaNAvuM chuM. 1. dAnasukha : prathama mukha e jJAna Ape che jethI leAkeA mahAmeAhanuM svarUpa ane phasAvavAnI rItabhAtA samajI peAtAnA bacAva ane ene nAza karavAnI yuktie zeAdhI zake che. vaLI saune managamatuM C/C/ abhaya " Ape che. temaja supAtrAne vastra, AhAra, jIvane payeAgI vastuo apAve che. cegya vastune ja ApavAnuM A mukha jaNAve che. " ra. zIlasukha : Amukha sAdhu purUSone saMyamanI sumaryAdAmAM rahevAnuM jaNAve che, te aDhAra hajAra niyame jaNAve che. aDhAra hajAra zIlAMgaratha' ema niyameAnI viziSTa saMjJA paNa che. enA pAlana dvArA sAdhue meAkSanagarane pAme che. sAdhu vinAnA lAkA paNa yathAzakya niyamAnuM pAlana karI sukhanA bhAgI bane che. 3. tapasukha: A trIjA sukhanuM nAma "tapa" che. e prANIAne AzA, tRSNA ane vAsanA rAkhavAnuM nA kahe che. enA kahelA vacanAne pALavAthI prANI ghaNA sukhI thAya che. e kAInA dakhAeleA rahetA nathI. kAinI pAse AzAthI yAcanA karavAnuM ke mADhA jovAnuM rahetuM nathI. enA khAra prakAza che. ane tapanI ArAdhanAthI aneka labdhie ane vidyAe prApta thAya che. 17
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 upamiti kathA sAradvAra 4. bhAvamukha : A cethuM mukha ghaNuM zreSTha che. enA dvArA bAra bhAvanAone prasAra thayA kare che ane anitya, azaraNa vigere bhAvanAo temaja mathyAdi bhAvanA dvArA prANuo pitAnA hRdayane zuddha banAve che. saMpUrNa zuddha thayelA teo nittinagarImAM jAya che. bhavacakanA nAza mATe bhAvamukha cakaratna jevuM viziSTa zaktipuMja samu che. mahArAjAzrI cAritradharma A cAra mukhya dvArA jainapuramAM rahenArA nAgarIkone kartavyAkartavyanuM bhAna karAve che ane kartavyanA pAlanamAM utsAha ane akartavya karatA nivAravAne upAya jaNAve che. A rIte cAritradharmarAja saune AnaMdane denArA che, sukhane ApanArA che. mahArANI virati : bhAI praka! rAjayasiMhAsananA adha bhAgamAM birAjI rahelA sphaTika jevA zuddha kAMtivALA ane nirmaLa aMtaHkaraNavALA je nArI dekhAya che te zrI viratidevI che, e mahArAjA zrI cAritradharmarAjane atipriya che. mRganayanA e mahArANamAM paNa zrI mahArAjA jevA ja uttama guNa rahelA che. guNayalatA ane nirmaLatAne kAraNe pativallabhA e banI che. pAMca mitro: vahAlA prakarSa ! rAjAzrInI nikaTamAM beThelA pilA pAMca mAnavI dekhAya che, te emanA priya mitra che. 1. pahelA mitranuM nAma "sAmAyika" che. te jainapuranA mAnavIone niraMtara pApathI aTakAvyA karate heya che.
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainanagaranuM avalokana 259 2. bIjA mitranuM nAma "chedepasthApana" che. te pApane vadhu paDate cheda karavAnuM kArya kare che. 3. trIjA mitranuM nAma "parihAra vizuddhi" che. e mitra AsthAnamAM AgaLa vadhelA sAdhuone viziSTa keTInA aDhAra mAsanA tapavidhAnane batAve che. 4. ceAthe mitra "sUmasaM5rAya" nAmane che. e maLatAM pahelA AtmAnA sthUla kaSAyabhAve naSTa thaI gayA hoya che. 5. pAMcama mitra yathAkhyAta" kahevAya che. te ghaNe ja nirmaLa ane ojasvI che. sarva pApane sarvanAza e kare che.' yuvarAja zrI yatidharma: bhANuM mahArAjA zrI cAritradharmanI najIkamAM beThelA dekhAya che, te yuvarAja zrI "thatidharma" che. enA mukha upara - rAjateja dekhAI rahyuM che, rAjyagAdIne e vArasadAra che. parama AnaMdane ApavAmAM e samartha che. bahAranA vibhAgamAM te muni mahAtmAone joyelA che, e muni mahAtmAone A yuvarAja atipriya thaI gayo che. teo yuvarAjanI sevA karavAmAM AnaMda mAnatA hoya che. yuvarAja yatidharmanI samIpamAM enA pitAnA ja aMgabhUta dasa vyakti beThelA che, teonA nAma ane kArya tane TUMkamAM jaNAvuM chuM. 1 sAmAyika chedo pasthApana vigere pAMcanA svarUpa mATe tattvArtha sUtra juvo athavA gurUgamathI jANe.
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ 260 upamiti kathA sAroddhAra 1 kSamA-kepanI zAMtine kare che. 2 mAdava-sAdhuomAM namratAne guNa Ape che. 3 Aja-sAdhune saralatAne guNa zIkhave che. 4 muktatA-AzA ane tRSNAne cheda uDADe che. 5 tapa-vividha prakAranA tapanI zikSA Ape che. 6 saMyama-IdrinA dAsatvathI mukta karAve che. 7 satya-hita-mIta ane priya bolatA zIkhave che. 8 zauca-aMtara pavitratAnuM jJAna Ape che. 9 AkiMcanatA-parigrahanA grahathI dUra rAkhe che. 10 brahmacarya-AtmaramaNatAne umadA pATha zIkhave che. yuvarAja patnI: yuvarAja zrI yatidharmanA ardhAsanane zobhAvanArI nArInuM nAma "sadabhAvasAratA" ane e zrI yatidharma yuvarAjanI priyatamA che. caMdra ane cAMdanIne paraspara prema che, ethI vizeSa yatidharma ane sadbhAvasAratAne prema che. bhadra! A daMpatInA premane jeTa jagatamAM ge jaDe. tema nathI. apUrva ane zAzvata prema emanA vacce che. gRhidharma: rAjasiMhAsana pAse nAnA kuMvara je dekhAya che tene "gRhidharma" kahevAya che ane e yuvarAjazrI cAritradharmane nAne bhAI che. e bAra purUSAthI parivarelo che. jenapuramAM ghaNe AnaMda Ape che. e bAranA nAma ane kAryo te sAMbhaLa,
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainanagaranuM avelekane 26 1. sthUla prANAtipAta viramaNa-sthUla prANIonA prANa nAza karatAM aTakAvavAnuM e kArya kare che. - 2. sthUla mRSAvAda viramaNa-jenAthI mahAhAni thAya evuM moTuM asatya balavAnI manAI kare che. 3. sthUla adattAdAna viramaNa-anyane AghAta thAya evI cerI karatAM aTakAyata kare che. 4. sthUla maithuna viramaNa-strIo sAthe vadhu paDatI kAmecchAnI aTakAyata karI brahmacarya pALavA mATenI zakti Ape che. pa. parigraha parimANu-jIvana jarUrIyAtanA upagI sAdhanenI maryAdA karavAnI atula preraNA Ape che. 6. dizi parimANa-cAre dizAomAM rakhaDI karma baMdhana karatA AtmAne gamanAgamananI maryAdA upara sthira kare che. 7. bhagapaga parimANabhega ane upabhoganI sAdhana sAmagrImAM aMkuza lAvI niyaMtraNa lAve che. 8. anarthadaMDa viramaNa-je sAdhane dvArA pitAnA AtmAne ke zarIrane kAMI lAbha na thatuM hoya tevI vastune vAparatAM aTakAve che. 9 sAmAyika-samatAbhAvanI keLavaNI Ape che ane samatAnA sukhanuM bhAna karAve che. 10. dezAvagAsika-divasanA moTA bhAgamAM sAmAyikanuM mana karAvI, saMsAranA kAryane aha5 avakAza rAkhe che,
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ 262 upamiti kathA saddhAra ~ 11. piSadha-dina ane rAtadinanI maryAdAvALuM sAmayika. Atmane piSaNa Ape te pauSadha kahevAya. 12. atithi saMvibhAga-sAdhu ane sAdhvIjI mahArAjAene azana, upadhi vigere ApavAnI preraNuM Ape che. A rIte yuvarAjazrInA laghubaMdhu pinAnA bAra mAnava parivAra sAthe jonapuranA lekenuM kalyANa kare che. je jeno e gRhadhamanI jeTalI AjJA pALe eTaluM Atmasukha meLavI zake che. AjJApAlanamAM je jAtane bhAva heya e rIte phaLa meLavI zake che. gRhidharmakumAranI bAjumAM vipulanayana ane zobhana zarIra je sunArI birAjelI dekhAya che, e gRhidharmakumAranA adhaganA che. "sadaguNaraktatA" emanuM guNakArI nAma che. e ghaNuM namra nArI che. sAdhu maMDaLa enA upara ghaNe prema rAkhe che. vaDilonA vinayamAM e kuzaLatA meLavI cUkelI che. pitAnA prANanAtha upara nikhAlasa ane nirmaLa nehane rAkhanArI che. AvI guNavatI satI kenA nehane na meLave ? mahAmAtya zrI samyagadazana: zrI cAritradharmarAjanI pArzvamAM rahelA siMhAsana upara je tejasvI nara dekhAya che, e cAritradharmarAjanA vaDApradhAna che, emanuM nAma "samyagadarzana" che. vaDApradhAna zrI samyagadarzana prANIone sudeva upara deva
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainanagaranuM avalAkana 263 buddhi, sugurU upara gurUtvabuddhi ane sudharma upara dharma buddhi sthira karAve che ane e rIte prANIonI susevA bajAvI mahAmatrInA padane sArthaka kare che, mahAmeAha mahipatinA sapU sapUrNa rAjya taMtrane emanA mahAmAtya mithyAdarzana calAve che, ema cAritradhama rAjanA rAjyanA mahAta trane sucAru rUpe mahAmAtya zrI samyagdarzana calAve che. yatidharma kumAra ane gRhidharmakumAranI surakSA mahAmaMtrI ghaNI suMdara kare che eTale mahArAjAe evA niyama banAvye ke banne kumAree mahAmaMtrInI sAtheja rahevuM, mahAmaMtrI vinA kyAMya eka DagaluM bharavuM nahi. praka ! tuM jyAM A be kumArAmAMthI ekane paNa joIza tyAM mahAmaMtrI samyagdarzana vidyamAna haze. emanI anupasthitimAM kumAreza rahI zakatA ja nathI. ' "" mahAmatrInI pAse beThelAM sarAjanayanA, gaurAMgI aganA che, e mahAmatrInA ardhAMganA che. emanuM nAma suSTi che. A gaurAMga " sudRSTi" je prANInA hRdaya siMhAsana upara peAtAnuM sthAna meLavI le che, ane jainapura vinA bIje kyAMya gamatuM nathI. bhavacaka bhayAnaka dekhAva detuM lAge che. mukti tarapha mana DhaLI gayuM hAya che. mahAmAtya e sainyanA vaDAsenAdhipatinuM paNa pada sa'bhALe che. rAjyanI surakSAnA dora paNa emanA hastaka che.
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ 264 upamiti kyA saddhiAra sabaMdha maMtrI : - saumya! mahAmAtyanI samIpamAM beThelo je nara dekhAya che te paNa amAtya che. cAritradharmarAjanA maMtrIpadane sArI rIte saMbhALe che. enI buddhi ghaNuM vizALa che. pitAnI buddhithI ja vizvanA dareka padArthone nirNaya karI zake che. vizvamAM e eke padArtha nathI ke je A sadha na jANuM zakato hoya. ene vizva paNa hatheLImAM dekhAya che. sadhanI bAjumAM ja je rUpavatI strI che, e emanA supatnI che, emanuM nAma "avagati che. "avagati" sadhane atyaMta vahAlI che. sadadha ene pitAnuM svarUpa, jIvana, prANe, zarIra, sarvasva mAne che. je kAMI che te avagatimAM che. khUba ja vAtsalya ane zraddhA dharAve che. pAMca mitra : sabaMdha maMtrInI pAse je pAMca mahAnubhAve dekhAya che te maMtrInA prANapriya mitre che. zANA ane kuzaLa vyaktio che. 1. abhinibaMdhaH prathama mitra che; e nagaravAsIone iDhiye ane mana dvArA jJAna utpanna karAve che. 2. sadAgama : bIje mitra che. vizvanA sarva padArthonA rahasyane bIjAne samajAvavAmAM ghaNe catura che. je A mahApurUSa vidyamAna na hota te jagatanA svarUpane keI samajAvI 1 avagati H ava=sava apekSAe. gati=samajavuM.
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainanagaranuM avalokana na zakata. sadAgama sivAyanA cAre mitre muMgA che. pitAnuM svarUpa samajI zake paNa bIjAnA svarUpane na samajAvI zake. - 3. avadhi trIje mitra che. e lAbuM, TuMku ane ghaNuM, eAchuM vigere rUpanuM-rUpI padArthonuM darzana karAvI AnaMda Ape che. 4. mana paryAya : ceAthe mitra che. saMjJIjInA mane gata bhAvene khUba suMdara rIte darzana karAvavAnuM kArya bajAve che. pa. kevaLaH A pAMcame mitra sarva zreSTha che. e sarva lekanA sarva kALanA sarva padArthonA svarUpane eka sAthe batAvI zake che. enI zakti ajoDa che. dinapati sUrya aMdhakAranA AvaraNane dUra kare tema sadha maMtrI potAnA pAMca mitro sAthe jJAnasaMvaraNa rU5 aMdhakArane ' dUra karI jJAnane apUrva prakAza pAthare che. saMteSa darzana : prakarSa-are mAmA ! Ape zrI cAritrarAja ane enA . parivAranuM varNana karyuM te sAruM che paNa jenI AkAMkSA huM yAne rAkhI beThe e saMteSanA to Ape mane haju sudhI darzana karAvyA nathI. saMtoSanA darzana mATe huM ghaNe utsuka chuM. vimarza bhAI ! yatidharma yuvarAjanA AgaLa bAra jaNa dekhAya che, emAM chaThThA sthAne saMyama che. e saMyamanI AgaLa je eka sainIka je vyakti dekhAya che e pote ja "saMtoSa" che.
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA saddhAra prakarSa-are mAmA A zuM kahe che? je saMteSe mahA mehamahipati vigere samartha rAjavIone haMphAvyA ane badhA saMteSane ja pitAne kaTTo vireAdhI gaNe che, te e saMteSa koI mahArAjA nathI ? vimarza-nA bhAI nA. saMteSa te cAritradharmarAjane eka sAmAnya kakSAne sainIka che, paraMtu e ghaNoja zuravIra, nItimAna, buddhizALI, saMdhI-vigrahamAM kAbela, purUSAthI che, eTale cAritradharma mahArAjAe ene taMtrapAlanI jagyAe nimaNuMka karI che. lazkarI mANase ane yuddhanA saraMjAma sAthe saMtoSa manaphAvatI rIte pharate hate, evAmAM eka vakhata sparzana, rasana vigerene joyA. sAme paDakAra pheMkI e lokenA sakaMjAmAMthI keTalAka prANIone nivRtti nagarImAM dhakelI dIdhA che. sparzana vigerenuM jera saMteSa pAse cAlatuM nathI. mahAmehAdi rAjAe A vAta sAMbhaLI ukaLI gayA ane yuddhanI jhaMkhanAthI saravaratA cittavRti aTavImAM yuddha mATe AvI pahoMcyA che. saMteSa cAritradharmarAjane sainIka che, chatAM enI tAkAta ane parAkrama joI mahAmahAdi rAjAoe saMteSane ja pitAne pAke vidhi ane zatrusenAne mahArAja mAnI lIdhe che. leke te juve evuM bele. sane udarabhAga ta heya
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ jenanagaranuM avalokana che, chatAM e kALe nAga kahevAya che, ema saMteSa rAjA nathI chatAM rAjA gaNAya che. prakarSa ! cittavRtti aTavImAM saMtoSa ane mahAme hAdi rAjAonuM yuddha anekavAra thaI gayuM che. chatAM jaya-parAjayane nirNaya thayo nathI. keTalIvAra saMteSa e trAsa vartAve che ke mahAmahanI senAharaLa bhAMgIne kakaDA thaI jAya che, te keTalIvAra mahAmaha saMteSanA sainIkomAM bhayaMkara gAbaDuM pADI nAkhe che. eka bIjAne jitavAnI IcchAthI A baMne pakSenuM yuddha cAlyA ja kare che. kene jaya ane kene parAjaya thaze, e e nizcayAtmaka kahI zakAtuM nathI. bhadra! meM tane taMtrapAla zrI saMteSanA darzana karAvyA. tane je mATe ghaNuM mana thatuM hatuM te vyaktine barAbara yAne ? tAruM Azcarya zamyuM ne ? saMteSane aDIne paMkajanayanA bALA dekhAya che. e saMteSanA priya patnI che. "nipipAsitA" enuM nAma che. jagatamAM sparzAdi je sArA ane naThArAM che emAM niSipAsitA sAmya rAkhatA zIkhave che. jaya-parAjaya, lAbha, alAbha, sukha-duHkhamAM mane vRttiomAM thatAM khaLabhaLATane zamAvI devAnuM kArya bajAve che. niSkipAsitA samartha nArI che. vatsa ! A rIte meM tane cAritradharmarAja ane enA aMtaraMga parivAranA tathA bAhya parivAranA sabhyone paricaya karAvyuM che.
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268 upamiti kathA sAroddhAra paratu vedikAnI bAjumAM maMDapamAM rahelA je zubhAzaya vigere rAjAo dekhAya che, te cAritradharmarAjanA sainIke ja che. zubhAzaya vigere rAjAe cAritradharmarAjanI AjJAthI vizvamAM je kAMI suMdara ane mane hara jaNAya che te banAve che. vizvane je sukhane ApanArA nararatna, nArIrane ane bAlarane che e badhA paNa A maMDapamAM vidyamAna che. mahAmaha ane emane parivAra vizvanA mahAzatru che ema cAritradharma ane emane parivAra vizvanA mahAmitra che. A cAritradharmarAja ane emane parivAra saMsArasAgara pAra karavA mATe surakSita pulanuM kAma Ape che ane atyaMta sukhanA sthAnarUpa nivRtti nagarImAM pahoMcADI Ape che. saMkSepamAM A sarvane paricaya meM tane karAvyuM che. keTi jIbhane svAmI paNa A sarvane paricaya karaDe varSe pUre na ApI zake. bhAI ! tAruM kautuka pUrNa thayuM hoya, tArI utkaMThA zamI heya te have ApaNe bahAra jaIe. prakarSe saMmati ApI eTale mAmA bhANeja bahAra nikaLe che, e vakhate cAritradharmarAjanA caturaMga sainyane bArIkAIthI nirIkSaNa karatAM jAya che. e caturaga sainyamAM gaMbhIratA, udAratA, zUravIratA vigere ranI zreNIo zelI rahI hatI. yazasvItA, zreSThatA, vizvAsa, saujanyatA, nyAyapriyatA vigere hAthInI hAramALA manehara
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ jenanagaranuM avalokana 269 jaNAtI hatI. buddhivaibhava, vAkapaTutA, dAkSiNatA, hRdayavizALatA vigere ghoDAonA haNahaNATe AnaMda upajAvatAM hatAM ane acApalya, viddhatva, udAttatva vigere zUravIra sainIkenI paMktio apAra hatI. A vizALa sAgara samA caturaMga senyane nihALatAM mAmA bhANeja bahAra AvI jAya che. mAmAne aMta:karaNathI AbhAra: mAmA ! Ape te mArA mananI saghaLI IcchAo pUrNa karI ApI che. mArA aMgeaMgamAM harSa samAtuM nathI. je kAMI jovA jevuM hatuM te Ape mane badhuM dekhADI dIdhuM che. Ape mArA upara anahada upakAra karyo che. eTale upakAra mAnuM eTale e e che ja gaNAze. mAmA ! A nagaramAM keTalAka divasa rahIe ane AnaMda karIe evI mane icchA thAya che. Ape je je viSayomAM mane samajAvyuM che, e mATe huM vicAra karate jAuM. ApanI kRpAthI huM paNa prApurUSonI gaNanAmAM AvI jaIza. mAmAe mane parama ucca zreNIne banAvI devuM joIe, eTalA khAtara mAmAe A nagaramAM vasavATa karavo joIe. vimarza_bhANa ! jevI tArI IcchA pramAdhIna banele vyakti kadI IcchAne bhaMga kare? huM tArA vazamAM chuM eTale
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ 270 upamiti kathA sAroddhAra tArA sukhamAM ja sahabhAgI banIza. gheDe vakhata haju ahIM rekAI jaIzuM. tArA jJAnamAM vadhAro thAya e mane te ghaNuM ISTa che. prakarSamAmA! ApanI mahatI kRpA. mAmA ane bhANeja be mAsa lagabhaga jainapuramAM vadhu rahI jAya che. eka varSanI mudata laIne nikaLelA tethI vadhu ciMtA A baMnene hatI nahi.
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa bAramuM kArya nivedyana ane rasanA sAthenA vyavahAra vima ane praka vivekagiri upara vaselA jainapuramAM e mAsa rahyA. aneka guNAnA jIvanamAM vikAza sAthe. prakarSa peAtAnI jijJAsA pUrNa karI. A vakhate mAnavAvAsa nagaramAM mahAdevI zrI kALapariNatinI AjJAthI vasaMtakALa pUrA thayA ane atyaMta uSNa grISmakALa AvI pahoMccA. grISma varNana : grISmaRtue jagatane pAtAnI bhISaNuM uSNatAne kaTu paricaya ApavA cAlu karyAM eTale caMdra, caMdana ane zItaLa jaLanuM vAstavika mUlyAMkana leAkA jANI zakyA. zItaLa vastunI mahattAne pIchANI zakyA. sUryanA uSNu karaNeAnA sayAgathI uSNu anela pavana kuMkAvA lAgyA. lu sakhta vAvA lAgI. adRzya agnijvALA samI lu prANIonA zarIrane zeASavI nAkhatI hatI. vRkSanA phaLAne pakavI nAkhatI hatI. Amra agninI mahAbhaThThImAM dhAtunA gALA agnivarNI ane mahA dAhaka banI jAya che, tema AkAza ane pRthvInA vacce raheleA sUryanA agnipuMja sameA uSNu gALe uSNutA varasAvavA lAgyA. e uSNatAe prANIone trAsa trAsa khelAvI dIdhA.
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ 272 upamiti kathA sArAdvAra A RtumAM sAgaranA pANImAM vadhu bharatI AvavA lAgI ane divasanuM pramANu vadhavA lAgyuM. nadI, nALA ane jaLAzayanA jaLa ghaTI gayA, ema rAtrIe paNa nAnI thavA lAgI. bhISaNa uSNatAthI mAnavInA zarIramAMthI prasvedanI dhArAe vahevA lAgI. tethI A mAnavInuM zarIra udhAnamAM Ana Mda khAtara ubhA karelA kuvArAnA sajIva yaMtrapurUSa jevI ze|bhA ApatuM hatuM. mAnavIne zekI nAkhe evA unALA cAlu hatA tyAM vimaze bhANejane kahyuM, cAleA ApaNe deza tarapha pAchA pharIe. praka--mAmA ! Apa A zuM kaheA che ? javA mATe A samaya jarA paNu ceAgya jaNAtA nathI. AvI garmImAM rastA upara huM paga mUkI zakuM' tema nathI, eTale huM nahi cAlI zakuM. A dArUNa avasara ApaNe ahIMja pUrA karIe. e mAsa ahIMyA ja rahI jai A unALA pUrA karI daie. varSARtu Avaze ane mArgo zItaLa thaze eTale ApaNe deza tarapha ravAnA thai jaIzuM. vimaza--bhAI ! jevI icchA. ema jaNAvyuM ane pharIthI vadhu be mAsa mATe jainapuramAM rAkAi gayA. varSARtu varNana : uSNaRtunI uSNatAne kAraNe kAmIpurUSAnA murajhAi gaelA
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ kArya nivedana 273 kAmAMkurane punaH palavita karI navajIvana ApavA vAdaLanI garjanA ane mayUranA kekAravAnI sAthe varSARtue potAnA kumakuma pagalA pRthvI para mUkyA. garjanA ane aTTahAsyadvArA bhaya pamADI kAjaLa je kALe bIhAmaNe rAkSasa pitAnA aNIyAlA ane tIkSaNa dAMta rUpa karavatathI pravAsIone mArI bhakSaNa kare che. tema garjanA ane aTTahAsya dvArA bhayaMkara banelo kALavaNe ghanaghera megharAkSasa vIjaLIrUpa dAMte vaDe pravAsIonA prANane vidAre che. arthAta virahI yugalene marmabhedI virahavyathA ubhI kare che. dhanurdhArI pitAnA zatru upara bANane varSAda varSAvI mUke, tema ghanaghera meghe paNa AkAzamAM raMgaraMgIna meghadhanuSa banAvI svecchApUrvaka jaladhArArUpa bANonI varSA karI pRthvIne jalabaMbAkAra banAvI dIdhI. mahAdAnezvara dAtAra suvarNaratnanA mahAmUlA dAna ApIne yAcakanA mane rathane pUrNa kare, tema varSARtunA vAdaLadaLee paNa amRtatulya jalanuM dAna karIne kuvA, taLAva, sarovara ane nadIo rUpa yAcakane pUrNa chalachala karI dIdhAM. zaMkAzIla ane azuddhibharyA graMthe samajavA ghaNuM muzkela banI jAya che, e graMthamAM sugamatAthI praveza thaI zakatuM nathI. e rIte varSAnA kAraNe kAdava ane kaMTakathI vyApta banelA mArge musApharI mATe muzkela banI gayA. e mArgo upara sahelAIthI gamanAgamana baMdha thaI gayuM. vyApAra sthagita thayAM. 18
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA saradvAra A jAtanA comAsAnA varSotAMDavane nIhALI prakarSe mAmAne kahyuMH mAmA ! ApaNe jaldIthI dezamAM pahoMcI jaIe ane pitAjIne maLIe. kAraNa ke cAre bAju ghaNu ja varSo thaI che ane dhULa vigere unALAmAM uDatI hatI te baMdha thaI gaI che. rastAo paNa ujaLA banyA haze. cAlo, jaladI jaIe. - vimarzatuM A zuM bole che ? tane varSo RtunAM mArgIya vyavahAranuM jJAna nathI lAgatuM. bhAI ! hAlamAM te yAtAyAta vyavahAra vizeSarUpe baMdha hoya che. gamanAgamananI zakyatA A RtumAM ochI hoya che. keI prayANAdi kare te ene ghaNuM ja muzkelIone sAmane kara paDe. vatsa ! atyAre mArgomAM kAdava ghaNe heya, varSa cAluM rahe tethI kAdavanuM zeSaNa paNa na thAya eTale pravAsa ghaNe ja durgama gaNAya. varSARtumAM keI paNa pravAsIo pravAsa kheDatA nathI. bhANa ! ApaNe ATale samaya ahIMyA rahyA te haju be mAsa vadhu rahI jaIe. vaLI ahIM rahevAmAM kaI daSApatti nathI, mAtra lAbha na maLe che. ahIMnA pratyeka kSaNa tArA hitamAM che. tene te ghaNe ja lAbha che. jevI ApanI AjJA." e pramANe prakaSe mAmAne jaNAvyuM ane vadhu be mAsanI sthiratA jenapuramAM karI. varSA Rtu pUrNa thaye mAmA-bhANeje prayANa karyuM ane pitAnA nagare harSapUrvaka AvI pahoMcyA.
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ 275 phAya nivedana kArya nivedyana : A vakhate zrI zubheAya mahArAjA sabhAmAM khirAjI rahyAM hatAM. mahArANI nijacArUtA, putra vicakSaNukumAra ane putravadhu buddhidaivI vigere paNa rAjasabhAmAM birAjelA hatA. vimaze rAjasabhAmAM praveza karI zubheAdayarAjane vinayapUrvaka namaskAra karyo, vicakSaNukumArane bheTI paDyA ane mahena buddhidevIne sabhyatAthI namaskAra karyo. saue AzIrvAda ApyA ane cegya siMhAsana upara premathI besADyo. praka paNa rAjasabhAmAM mAmA sAthe ja AvelA. eNe zubheAdaya dAdAne namaskAra karyAM. dAdAe ene kheALAmAM lIdheA ane premathI bheTI paDyA. mastaka sUdhI kuzaLatA pUchI. e rIte dAdI, pitA, mAtA saue prakane kheALAmAM besADI AliMgana karI, mastaka sU'dhI kuzaLatA pUchI sAre sthAne besADyo. vimanI khakharasAra pUchI zubheAdayamahArAjae je kAya mATe gaelA, e kAryanI siddhi mATe pUchyuM. vize' prApta thaelI mAhitI ApatAM jaNAvyuM ke ame ahIMthI nikaLI keTaleA kALa khAhyapradezeAmAM ryo, tyAra pachI aMtaraMga pradezAmAM gayA. tyAM rAjasacitta nagara ane tAmasacitta nagara joyAM. pachI cittavRtti aTavImAM paDAva nAkhyA. cittavRtti aTavImAM mahAmAhurAjA ane bIjA sAta rAjAonA siMhAsaneA, parivAra, padyA vigere joyAM. rasanAnI zodha amane tyAM thai, e rAgakezarI mahArAjAnA viSayAbhilASa maMtrInI putrI thatI hatI.
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ 276 upamiti kathA sAradvAra tyAMthI amo bhavacakanagare kutuhaLathI gayA. ane aneka AzcaryakArI prasaMge joyA. vivekagiri parvate jaI mahAtmApurUSanA darzana karI jIvana saphaLa karyuM. cAritradharmarAja, saMteSa ane emanA parivArane joyAM. tyAMthI ahIM ApanI sevAmAM hAjara thayA chIe. A pramANe vimaze sarva hakikata vistArapUrvaka kahI saMbhaLAvI. rasanA jaDane vyavahAra : jaDakumAra lolatAdAsInA kahevA mujaba jAtajAtanA mAMsA ane magha dvArA rasanAne khUza karate hato paNa enA pApI pariNAmo kevA Avaze e tarapha jarAe dhyAna Apato na hatA. kuLanI AbarU ane niMdAne paNa gaNakAratuM na hatuM. eka vakhate jaDakumAre ghaNe dArU pIdhe, ethI enuM magaja kAbumAM na rahyuM viveka oNI beThe. mAMsa khAvA mATe eka meTA bakarAne kApavA jAya che paNa ghenamAM ene bhAna na rahyuM ane pazupAlane vadha karI nAkhyo. enuM mAMsa kADhI sudhArIvaghArIne latAnA Adeza mujaba rasanAne khAvA ApyuM ane rasanA e vakhate khUba harSita banI gaI. jaDa paNa harakhaghela banI gaye. mAnavamAMsane svAda rasanAne ghaNe madhura lAge, ethI latAe jaDane preraNA ApI ke tuM mAnavamAMsa khA. lalatAnI AjJAthI mAnavamAMsa khAvA mAnavahatyAo karavA lAge. rasanAne prasanna karavA lAgyA. lekemAM rAkSasa
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAryanivedana ra7 tarIke jAhera thayo ane saune virodhI banyo. sau enA zatru banyA. eka divase mAnavamAMsa khAvAnI IcchAthI aMdhArI rAtrImAM cAranI jema lapAte lapAte zUra nAmanA kSatrIyanA gharamAM ghUsyo. teNe zUranA chokarAne upADyo ane kUtaro pitAnuM bhakSya maLI jAya eTale bhAgavA lAge tema jaDa bhAgavA lAgyA. zUra e veLA jAgI gayuM ane putra ceratA jaDane joI ke lAhala karI mUkyo. kuTuMbIo jAgI gayA. re jaDane pakaDI pADyo. saue maLI khUba ja mAryo. zUre ene muzakeToTa bAMdhI lAThI laIne dhIbI nAkhyuM ane jaDa tyAMne tyAM ja mRtyune zaraNa thaye. prabhAtamAM A samAcAro gAmamAM phelAyA paNa keIe zarane Thapake na Ape. balake anumodana ApatA hatA. jaDanA baMdhu ane rAjAne paNa samAcAra malyA chatAM emaNe paNa zarane kAMI sajA na karI. eka kuladUSaNa putrane nAza thayo ema mAnI zurane zAbAzI ApI. sAruM karyuM ke pApIne ThekANe pADyo. vicakSaNanA vicAre : nirmaLahRdayI vicakSaNe jaDanI durdazAnI vAta sAMbhaLI vicAra karyo ke rasanAnA lAlana-pAlana khAtara aneka pApo karanAra ane lAlatAdAsInA kahuye cAlanAra jaDanI A bhavamAM mahAdurdazA thaI ane paralokamAM avazyameva durgati ja thaI haze. e vinA ene chUTakavA kayAMthI thAya?
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ se upamiti kathA sAroddhAra AvI vicAraNAne pariNAme vicakSaNa rasanAne pALavA pASavAmAM ghaNA ja bedarakAra banI gayA hatA. vaLI rasanAnI zeSa mATe mekalela vimarza ane prakanI rAha jovAtI hatI tyAM ee AvI pahAMcyA ane rasanAnI mULazeAdhanI vAta paNa jaNAvI. vize. 'bANapUrvaka vAta kahI, e sAMbhaLI vicakSaNane rasanAnA sapUNuM tyAga mATe vicAra AvyA ane pitAjI bhaNI elyA. tAtapAda ! rAgakezarI rAjAnA kulaSaNa doSavra kAdhipati viSayAbhilASa ma`trInI duSTa putrI rasanAe jaDanA kevA hAla havAla karyAM e jANyuM ne ? Apa kRpA karI mane AjJA Ape| tA huM duSTakulautpannA ane svaya' duSTA evI bhAryA rasanAnA tyAga karUM. ApanI AjJAnI rAha jouM chuM. . vatsa ! tArI IcchA anumAdanA pAtra che. paNu rasanA tArA patnI tarIke nAgarIkAmAM prakhyAti pAmI cUkelI che. eTale khAsa gUnA joyA sivAya vinA avasare tyAga karavA ucita nathI. samayanI pratIkSA kara. gUnAmAM Ave eTale tilAMjalI Apaje. utAvaLA na thA. tyAga karavAnA mArkA na male tyAM sudhI tAre kaI rIte rahevuM enuM tuM dhyAna rAkha. vize vAta karI te tArA khyAlamAM AvI haze. vivekapa ta upara mahAmeAha vigerenA nAza karanArA mahAtmAe vase che. tuM emanI sAthe rahe ane emanAM jevuM
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAryanivedana AcaraNa kare te rasanA patnI tarIke rahevA chatAM tAruM kAMI bagADI nahi zake. enI duSTatA tane nukazAnakAraka nahi nivaDe. te vivekaparvata upara tArA kuTuMba sAthe caDI jA ane tyAM sAdhumahAtmAonA sahavAsamAM rahe paNa sAthe lalatAne na laI jaIza. je lolatA Avaze te e anartha ubhA karaze. enA vinA rasanA kAMI kharAbI karI zakatI nathI. pUjya tAtazrI ! te girivara ahIM ghaNe dUra che. huM kuTuMbIjano sAthe kevI rIte jaI zakuM? utsAha paNa kema thAya? vatsa! ciMtAmaNi je vimarza mitra maLyuM hoya pachI AvI tuccha vAta karavAnI hoya ? tAre A mATe kaze vicAra karavA jevuM nathI. vimarzanI pAse atizreSTha gAMjana che ane e gAMjana tArA netrAmAM AMjI Ape eTale tane e nagAdhirAja dekhAvA lAge. vacce prakarSa belI ukyo, are pitAjI ! dAdA kahe che e vAta sAva sAcI che. vimarzamAmAe mane paNa e aMjana AMkyuM hatuM. meM e mahALe aMjanane prabhAva pratyakSa joyo che. vimarzamAmAM jyAM sudhI aMjana na AMjI Ape tyAM sudhI vivekagiri, jainapura, sAtvikamAnasa, bhavacakra vigere na dekhAya paNa jyAM vimalAloka aMjana AMjI de pachI vizvane keIe padArtha nathI ke je prANI joI na zake? aMjana aMjAyA pachI dareka padArtho dareka kALe joI zakAya che. cAritrarAjane parivAra, nagara, sinya vigere barAbara nihALI zakAya che.
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 upamiti kathA sAroddhAra vicakSaNe A vAta sAMbhaLI eTale ene ghaNI khuzI thaI. vimane kahyuM, bhAI ! mane paNa e ceAgAMjananA lAbha Ape, ane mArI ciMtA TaLe, kAma paNa saravALe caDe. vicakSaNanI vAta vicArI vize vivekapUrvaka e divyAM jana nayanemAM AMjyuM. vicakSaNane e pragaTaprabhAvI aMjanadvArA badhuM ghaNuM ja spaSTa dekhAvA lAgyuM. sAttvikamAnasa nagara, viveka parvata, apramattazikhara, jainapura, sAdhu bhagavaMtA, cittasamAdhAna maMDapa, nispRhatA vedikA, jIvavIya siMhAsana, cAritra dharmarAja, catiSama yuvarAja, saMtASa vigere parivAra Adi sarva vicakSaNanA jovAmAM AvI gayA. vicakSaNanI dIkSA : viveka parvata Adine joi prasanna khanelA vicakSaNa peAtAnA pitAjI zubheAya, mAtAjI nijacArutA; patnI buddhidevI, zALA vimaza ane putra praka temaja vanakATaramAM rahelA jugajInA patnI rasanA vigerene sAthe laI viveka parvata upara caDI jAya che. parantu leAlatAne tajIne ja ahIM AvyA. vivekagiri para AvyA pachI jainapuramAM praphulla hRdaye praveza karyAM. tyAM mahAtmAonA guru, guruvibhUSita AcAya bhagavata zrI guNadharasUrIjInA darzana thayA. vicakSaNe dIkSAnI yAcanA aMjali joDI karI. mahAtmAzrIe ene bhavabhaya uttAraNI dIkSA ApI.
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAyanivedana 281 vicakSaNa muni potAnA kuTuMbanA pAlana poSaNa karatA tyAM sAdhumaMDalanI aMdara ulUsita hadaye rahyA. munionA AcAra, sevA, jJAna, japa, yoga vigere ArAdhavAmAM parama rasa jAge ane alpa divasamAM kuzaLa banI gayA eTale egya samaye gurumahArAjAe saunI samakSa AcAryapada ApI pitAnA pade ene sthApana karyA. e vicakSaNa bIjA sthAnamAM paNa haratA pharatA viharatA dekhAya che chatAM paramArthathI vivekagirinA jetapuramAM ja vasatA hoya che. | he naravAhana rAjA ! te vicakSaNa huM pite ja chuM. viveka parvata upara mahAtmAo vase che, ema jaNAveluM te A parSadAmAM dekhAtA sAdhuo samajavA. rAjan ! tame mane dIkSA levAnuM kAraNa pUchyuM hatuM, eTale meM tamane vistArathI kahI saMbhaLAvyuM. AvI jAtanA kAraNathI mane bhavanirveda thayo ane dIkSA lIdhI. mAre dIkSA levAnA nimittamAM je dezaduSTa rasanA patnI hatI ene paNa meM haju sudhI tyAga nathI karyo. pApaNane haju sAthe ja rAkhuM chuM, vaLI mArA junA kuTuMbane sAthe lAvyo chuM ane enuM pAlanapoSaNa karuM chuM eTale huM tyAgI kema kahevAuM? mAre dIkSA kevI? mane dIkSA saMbhave ? * ahIM atarakuTuMba che, chatAM vicakSaNacArya potAnI laghutA jaNAvI rahyA che.
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82 upamiti kathA sAroddhAra mmmmmmmmmmm chatAM paNa tamArI guNagrAhaka daSTimAM huM eka mahAduSkarakAraka dekhAuM chuM emAM tamArI sajajanatA kAma kare che. nahitara mArA jevA vyakti upara ATale mahAna bhAva tamane kayAMthI thAya ? athavA jenasAdhuveSane A parama mahAprabhAva che, ke enA dhAraNa karanArA pUjya gaNAya che. e sivAya amArI mahattAmAM bIjuM kaI kAraNa nathI. A pramANe zrI vicakSaNAcArya rasanAnA nimitta pite dIkSA lIdhI e vArtA pUrI karIne mauna rahyA. (rasanA kathAnaka saMpUrNa.)
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa teramuM narvAhana dIkSA ane ripuThThANanI dazA naravAhana rAjAnI vicAraNA : zrI vicakSaNAcAya nI vAta sAMbhaLI ane emanI vANInA paramAne jANI naravAhana atyaMta Ana dita thayA ane vinayabharI madhurI vANIe kahyuM. taraNatAraNa ! A leAkamAM Apane zubheAya, nijacArutA, vimarza, praka vigerethI sa'yukta guNIyala kuTukha prApta thayuM, e mahAprazasApAtra ane puNyAinA samUhane batAve che. amArA jevAne evA guNIyala kuTubanI prApti kayAM saMbhave ? amAre mATe te e azakaya che. sAdhuveSamAM rahine Apa AvA zreSTha kuTuMbane pALeA pASA che. ethI Apa ja vAstavika susagRhastha che. Apa ja kuTu'khadhArI che. Ape teA duyA evI leAlatA upara vijaya meLavI rasanAdevInA baLane vikherI nAkhyuM. rasanA ApanI pAse rahevA chatAM e ApaDI pApaDI jevI peAcI banI gai enA gaja kAMI vAgatA nathI.
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 upamiti kathA sAroddhAra vaLI pilA banmatta mahAmaha ane enA baddhatA sainyane jitI laI Ape kamAla karI batAvyuM che. vijayamALAnA kAraNe Apa vivekagirinA jainapuramAM AnaMda mANatAM sadA rahe che. Apa jevA sAdhupurUSe duSkarakAraka na kahevAya, te A vizvamAM keNa e mahAnubhAve che ke je duSkarakArakanI gaNanAmAM AvI zake? kene ame duSkarakAraka mAnIe? amArA mATe te Apa sau mahAtmAe vaMdanIya che, pUjanIya che, dhyAna karavA yogya che. stuti dvArA stavanIya che. ema amArA aMtakaraNanuM sudaDha maMtavya che. dIkSA mATe vinaMti : e bhagavaMta ! Apa saue mahAmaha vigere zatruonA bhayathI bacavA khAtara jainapurane Azraya karyo che, ema mane paNa IcchA thAya che ke huM jenapurane Azraya karuM. mArA gurudeva! mane paNa mahAmohane mahA bhaya jAgyo che. enA sainyanI paNa bhIti rahe che. mane karuNA karIne Apa dIkSA Ape. mArA deva! mArAmAM yegyatA jaNAtI heya, keI truTi ke bhIti na jaNAtI hoya te mane dIkSA Ape. dIkSA Ape. pratyuttaramAM AcAryazrIe jaNAvyuM ke rAjana ! ApanI bhAvanA ghaNI prazaMsApAtra che. Apane purUSArtha ghaNe anumadanApAtra che. Ape meM kahelI vAtane hRdayamAM sArI rIte dhAraNA karI che. e viSayanuM rahasya barobara samajyA che.
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ naravAhana dIkSA 185 ApanI dIkSA levAnI cAhanA ghaNI uttama che. amalamAM vilakha karavA ucita nathI. tamArA jevA vizArada vyaktie mATe pAvanakArI dIkSA magaLabhUta che. kANu evA mUkha haze ke mahAmehArdizatruthI bhaya pAmIne jainapuranA rakSaNanI magaLakAmanA nA kare ? gurudevanI utsAhavanI vANI sAMbhaLI dvIkSA levAnA bhAvamAM ghaNA vadhArA thaI gayA. dIkSAnA bhAva amalamAM mUkavA nirNaya karyo. paNa rAjyagAdI upara kAne sthApana karavA e vicAra sheja muMjhavavA lAgyA. emaNe peAtAnI vedhaka dRSTi cAre tarapha pheravavI cAlu karI. agRhItasaMketa ! huM ripudAraNu e vakhate sabhAmAM zrotA tarIke beThelA hatA. pitAjInI najara mArA upara paDI. kuzedira ! huM e vakhate kSudhA, tRSA ane zramanA kAraNe atyaMta duraila ane kRza khanI gayA hatA. mArA junA mitra puNyAya rIsAine sabhAmAMthI cAlye gaelA te pAchA dhIra dhIte pharakavA lAgyA. e phakatA puNyanA lIdhe pitAjIne vicAra Avye. arere ! me' nAhaka putrane ghara bahAra kADhI mUkayA. mArA dvArA dUra karAyA pachI e khicArA kevI anAtha jevI durdazAne bhAgavI rahyo che ? hA ! hA! dikarA jevA dikarAne me dhakko mArI, tira * saMsArI jIva ripudAraNanA bhavanI peAtAnI vAta prajJAvizALA agRhItasa`kretA, bhavyapurUSa-sumati ane saddAgamanI samakSa kahI rahyo che.
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ 286 upamiti kathA sAroddhAra skAra karI kADhI mUke te sAruM na karyuM. are viSanA velAne vAvI ucheryo hoya te e velAne pite kApavuM egya na lekhAya te putrane kema tajI devAya? bhAvI je banavAnuM hatuM te banI gayuM paNa hAlamAM gya samaya maLyo che te rAjyagAdI upara ene sthApana karI huM mahAmaMgalakArI dIkSA grahaNa karI kRtakRtya banuM. bhavabhayathI vimukta banuM. sajanaziromaNi paramakRpALu pitAjIe A jAtane premabharyo vicAra karIne mane pAse bolAvyuM. AdarapUrvaka mAre hAtha pakaDI premathI khoLAmAM besADI paMpALe. mastake cUMbana karyuM. putranA mATe prazna ane samAdhAna : zrI naravAhana rAjAe pUjya AcArya bhagavaMtane prazna pUchaye ke, gurudeva ! mArA A putre durlabha evuM uttama kuLa, Arogya, saMpatti, zakti evuM badhuM meLavyuM chatAM pUve zuM duSkRta pApAcaraNa karyuM che ke jenA lIdhe A kumArane viDa banA, apamAna, apayaza prApta thayA? Apa jJAna dvArA badhI vigata jANe che ja. mATe jaNAvavA kRpA karaze ? praznanA uttaramAM AcArya bhagavaMte jaNAvyuM ke, rAjan ! tAre putra te nirdoSa che. e bIcArAne kAMI vAMka nathI, vAMka badhe zilarAja ane mRSAvAdane che. pUjya gurudeva! A mRSAvAda ane zailarAja pApamitrothI kumArane viyAga kayAre thaze ? ema pitAjIe prazna karyo.
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ naravAhana dIkSA 187 AcAryazrIe kahyuM, rAjan! hAlamAM viyeAga thAya ema zakaya nathI. e mATe ghaNA samaya joize. kAraNa ke ripuThThAraNu e anne zatru zailarAja ane mRSAvAdane priya mitra tarIke mAne che. ghaNA kALa gayA pachI kaI rIte e pApamitro sAthe ripudAraNanA vicAga thaze e hamaNAM ja Apane jaNAvI dauM. pApamitronI muktinA upAya H 'zubhramAnasa " nAmanuM eka nagara che. tyAM zrI zuddhAbhiSadhi " rAjA rAjya kare che. e rAjAnI yazaHprabhA ca'dranI prabhAnI jema digaMta vyApinI che. emane be rANIo che. ekanuM nAma varatA , khIjInuM nAma " vatA" " che. ,, 16 varatA rANIe eka guNuvatI putrIne janma ApelA enuM nAma "mRdutA " rAkhavAmAM Avela ane bIjI rANIe paNa zreSTha putrIne janma Apela ane enuM nAma satyatA rAkhavAmAM Avela. 66 "" A banne kanyAe rUparUpanI parI jevI che ane guNamAM khaMne ekabIjAne caDhe tevI guNavatI ane nirmaLa aMtaHkaraNavALI che. amRta sarakhI e bhAgyavatI kanyAonI prApti jyAre ripudAraNane thaze tyAre A banne pApamitro palAyana thai jaze. athavA kaTutA ane madhuratA sAthe rahI zakatA nathI aMdhakAra ane prakAza ane eka sthaLe vasI zakatA nathI, tema zailarAja ane mRdutA sAthe rahI zakatA nathI. SAvAda
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ 288 upamiti kathA sAroddhAra ane satyatA sAthe vasI zakatA nathI. A puNyavatI kanyAenA tamArA putra sAthe lagna thaze tyAre e pApamitra nahi rahe. amRtakuMbha samI mRdutAnI ane satyatAnI prApta thayA pachI viSapuMja samA zailarAja ane mRSAvAda adazya banI jAya che. viSa ane amRta sAthe rahI zakatA nathI. e bannenA lagna kayAre thaze, keNa karaze, keNa enI janA karaze, e badhI vicAraNA karanAra bIje kaI che. emAM tamArI buddhi ke yojanA zakti kAma ApanAra nathI. eTale vartamAna samaye Apane ISTa lAgatuM hoya e amalamAM mUkavuM joIe. zrI vicakSaNAcAryanA vacana sAMbhaLI naravAhana rAjA vicAramAM paDI gayA. are! mAmA putra pAse AvA bhayaMkara be zatruo kAyamI vasavATa karIne rahe? ghaNA dukhanI vAta che. bicArA rAMkaDA mArA putranI A dazA? garIbaDo che, enuM nAma ripudAraNa paNa khoTuM che. ripunuM e dAraNa nathI karate paNa ripuo kumArane dAraNa karI nAkhe che, raheMsI nAkhe che. A viSayamAM mAro prayatna kyAM kAmayAba thAya che ? mArI pratikriyA paNa saphaLa banatI nathI, eTale mAre mArA AtmAnAM hita khAtara sAdhanA karI levI joIe. ripadAraNane rAjya ane naravAhana dIkSA: pitAjIe rAjya mane ApavAne nirNaya karI vidhipUrvaka
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ naravAhana dIkSA rAjyAbhiSeka karI rAjyatilaka mArA bhAlamAM karAvyuM. e vakhate dIkSA nimitte yAcakone chUTe hAthe dAna apAyA, maMdiramAM utsa cAlyA, nagaramAM dhavaLa maMgaLa gIte gavAyAM. anya sarva ucita kriyAonA aMte zrI naravAhana rAjAe harSollAsa pUrvaka dikSA aMgikAra karI. pitAnA upakArI gurU tarIke zrI vicakSaNAcAryane sthApana karyA. zrI vicakSaNAcAryanI sAthe naravAhana rAjarSi vivekaparvata upara ArUDha thayA ane mahAmati hovAthI bAhyadezomAM paNa gurUdevanI sAthe viharatA rahyA. ripadAraNane garva: puNyodayanA pratApe mane rAjya maLyuM ethI mArA mitre zailarAja ane mRSAvAda ghaNu khUza thayA. mane banne jaNAe dhanyavAda ApyA ane mArA zarIramAM pharI AvI vasI gayA. zilarAjanA kAraNe mArI chAtI gajagaja phulI gaI. mRSAvAdanA kAraNe juThuM bolavAnI vRttio vadhu mAjhA mUkI gaI. mazkarA ane yuvAvasthAvALA mArI mazkarI karatA hatA. paMDite mArI niMdA karatA hatA. dhUtArAo mane mIThA mIThA veNa dvArA khUzI karI dhana paDAvatA hatA. A rIte meM pRdayanA pratApe keTalAka samaya rAjya karyuM. tapana cakavartInuM Agamana : bhadra! je vakhate huM rAjA hate, e vakhate sarva rAjAonA svAmI "tapa" nAmanA cakravatI rAjA pRthvI upara mahAzAsana karatA hatA. 19
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA sArAddhAra emane samagra pRthvInA paryaTananI bhAvanA thai, eTale peAtAnA sainya, parivAra, sarva sukhApabhAganI sAdhana sAmagrI sAthe pharatA pharatA eka vakhate amArA siddhAtha nagare AvI pahoMcyA. 290 e cakravartInA AgamananA samAcAra vAyuvege nagaramAM sarvatra phelAi gayA. vijJAna ane nItizAstranA vizArada evA mahAmAtyAe bhegA maLI hitabuddhithI mane jaNAvyuM. huM ripudAraNa rAjavI ! A tapana cakravartI pRthvI upara mahAtejasvI. zAsanavALA che. cha khaMDa pRthvInA pUrNa paNe svAmI che. emanI AjJA akhaMDa pAlana karavAnI hoya che. vaLI e sarva rAjAe mATe pUjya gaNAya che. ApanA vilA paNa pUjya mAnI pUjatA hatA. ApaNA gharanA AMgaNe padhArelA A zrI tapana cakravartI mahArAjAnI sanmukha padhAro ane emanuM AdarapUrvaka suMdara svAgata kare. emanuM sarva rIte sanmAna jALavavuM e ApaNI pavitra pharaja che. mRganayane ! maMtrIoe hitabuddhie A vAta mane jaNAvI parantu eja vakhate zailarAje mArA zarIramAM praveza karyAM ane mArI buddhine viveka viThUNI anAvI dIdhI. stabdhacitta lepa chAtI upara lagAvye ane sarvAMge stabdha banI gayA. me' maMtrIone kahyuM, are mUrkhAo ! e tapana vaLI mArI AgaLa kANu che? e tapanIyAnI huM pUjA karUM ? huM
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ navAhana dIkSA 91 pUjana karavA AvavAne nathI. tapananI icchA hoya teA ahIM Ave ane mArA caraNA pUje. mahAma`trI zrI mArA gava kharatAM vacana sAMbhaLI khelyA, deva ! Apa A pramANe na khAle. tapana cakravartInI pUjA nahi kare, emanuM jALavA te ApaNuM anatha thaze. peAtAnA hAthe peAtAnA page kuThAraghAta karyAM gaNAze. Apa jo zrI sanmAna nahi A cakravartI nigraha ane anugrahamAM samatha che. devatAo upara indranuM zAsana cAle che, ema mAnavA upara tapananI AjJA cAle che. devendranI AjJA devA na mAne tA devAne nigraha-zikSA karavAmAM Ave che. ema tapanacakrInI avajJA thaze teA ApaNA saune e nigraha karaze. he rAjana! Apa amArI namra vinaMti ane Agrahane dhyAnamAM laI cakrInuM aucitya jALavA, emanI pUjA, sevA, sanmAna jALavA. A pramANe melI e maMtrIe mArA pagamAM paDI gayA. suSAvAdanA Azraya : kamalAkSi ! ' e vakhate mRSAvAda mitranI sahAyatA lai maMtrIone jaNAvyuM, ke hAlamAM tapanacakrI pAse AvavA mArA haiyAmAM jarA paNa utsAha nathI. tame hAlamAM tyAM jA ane emanuM aucitya jALavA. jyAre cakrI rAjyasabhAmAM sihAsana upara birAjamAna thaze, e vakhate huM paNa tyAM hAjara thaI jaiza, tame jAe, huM AvI jaIza.
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ 292 upamiti kathA sAradvAra ApanI AjJA svIkAra che," ema jaNAvI maMtrImaMDaLa cakavartInI sevAmAM gayuM. tyAM cakInA sanmukha mahAmUlyavAna bheMTaNuM dharyo ane rAjA ripudAraNe vatI sanmAna, pUjAvidhi vigere sarva vinaya pUrvaka karyuM. mArA ane maMtrIo vacce je A vArtAlApa thayo te tapana cakravartInA guptacara dvArA emane jANavA maLI gaye. guptacare ane maMtrInA netro dvArA ja rAjA sahastrAkSa kahevAya che. mArA maMtrIoe hArdike sanmAna vinaya karI tapana cakavatInA manane prasanna karI dIdhuM. tapanacakrIe saune rAjasabhAmAM yogyatA mujaba premathI besavA Asane ApyA. cakI sabhAmAM birAjamAna thayA ane maMtrIo paNa pitAne ApelA Asane beThA. cakIe mArI kuzaLatA pUchI eTale mArA maMtrImaMDaLa vinayapUrvaka jaNAvyuM ke deva ! ApanI parama kRpAthI ripudAraNa rAjA kSemakuzaLa che. ghaNo AnaMda che. ApanA darzana mATe DIvAramAM ahIM hAjara thaze. ane ApanI sevAmAM agAu mekalyA che. samaya ghaNe thaye chatAM huM gaye nahi eTale maMtrImaMDaLe mane bolAvavA sevaka mekalyA. parantu zailarAja ane mRSAvAdanA saMpUrNa tAbAmAM hatuM, mArAmAM svayaM vicAra karavAnI zakti paNa naSTa thaI gaI hatI, eTale mane belAvavA AvelA sevakene jaNAvyuM.
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ naravAhana dIkSA 293 are ! pAchA jAo, dhUrta ane bhAmaTA maMtrIone jaNAve ke tame tapana pAse kenA kahevAthI gayA ? tamane DAhyA thavAnuM keNe jaNAvyuM che? svachaMdIo ! mArI AjJA vagara jatAM tamArA paga kema cAlyA? huM tyAM AvavAnuM nathI. je tamane tamAruM jIvatara vahAluM heya, haju bacavAnI bhAvanA hoya, te tapana pAsethI jaladI ahIM AvatA rahe, nahi te tamane mRtyudaMDa thaze. tamAruM AvI banyuM samajaje. sevake maMtrIo pAse gayA ane mAro saMdeza saMbhaLAvI dIdho. mAre saMdeze sAMbhaLatAM ja emanA mukhaDAM zAmaLA thaI gayA, teja paravArI gayuM. have zuM karavuM ? kema bacavuM ? ApaNuM thaze zuM? e vicAra karatAM eka bIjAnA mukhaDAM jevA lAgyA. sArvabhauma sattAdhIza zrI tapana emanA mukhanA bhAve tarata samajI gayA. eNe mIThA ane AzvAsananA zabdo bolatA jaNAvyuM, he uttama maMtrIo ! tame dhIrA thAo, gabharAo nahi. tamAre jarA paNa bhaya rAkhavAnI jarUra nathI. A avinaya ane asatyatAmAM tamAro aMza mAtra deSa nathI. tamAre rAjavI ripudAraNa ke duSTa che, e mArI jANamAM AvI gayuM che. tamAre enA taraphathI bhaya pAmavAne kAraNa nathI. huM ripadAraNane saMbhALI laIza. e tamAruM kAMI bagADI nahi zake, mArA sANasAmAMthI e chaTakI nahi zake.
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294 upamiti kyA sAroddhAra tamane mAtra mAre eTaluM ja jaNAvavAnuM ke AjathI ripudAraNa upara prema ane bhakti na rAkhavA. tamArA jevA vinayI ane guNa sevake mATe svAmI tarIkenI jarAya yegyatA emAM che nahi, kSudravRttine che. AvA vizALa rAjya saMpadAne prApta karavAnI ke bhegavavAnI enAmAM yogyatA nathI, e ApadAne regya che, nahi ke saMpadAne. AMbAnA kRNa ane madhurA pAMdaLAne svAda cAkhavAnI uMTamAM kyAMthI gyatA hoya? enA prArabdhamAM kaDa lIMbaDo ja hoya. mArA kukRtyothI atyaMta kaMTALI gaelA ane tethI mArA prati mamatA vihRNA banelA maMtrImaMDaLe zrI tapana cakravartInI AjJA "tathAstu" kahI svIkArI lIdhI. maMtrImaMDaLa mArAthI vimukha hatuM ane cakI pratye sanehALa hatuM. yogezvare karelI mArI durdazA: zrI tapana cakravatI pAse mahAsamartha eka taMtravAdI hate. mahAmAyA ane IndrajALa, jAdU vigere kaLAomAM khUba niSNAta hate. enuM nAma "gezvara" tarIke prasiddha hatuM. cakavartIe potAnI pAse belAvI enA kAnamAM mAre mATenI kaDaka AjJA pharamAvI. taMtravAdI yogezvare cakravartInI AjJA svIkArI ghaNA jana samudAyanI sAthe mArI pAse Avyo. huM sabhAmAM beThela hate. zailarAja ane mRSAvAdanuM mArA upara ghaNuM ja varcasva hatuM.
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ naravAhana dIkSA 295 mAkhaNayA leke mArI beTI prazaMsA karI mane rIjhavatA hatA ane mArI cAre bAju viMTaLAI beThA hatA. AvI paristhitimAM mane gezvara taMtravAdIe je ane mArI sanmukha AvI ubho rahyo. eNe potAnI jAduI jheLImAMthI sUrNanI muddi bharIne jorathI mArA mukha upara pheMkI. cUrNa kaI jAdUI jAtanuM hatuM, tarata mAruM magaja pharavA lAgyuM. mArI prakRtimAM ghaNe pheraphAra thaI gaye. aMdhakAramayI guphAmAM mAre praveza thayo hoya ema mane jaNAyuM. mAruM svarUpa huM bhUlI gaye. eka pAgala jevuM banI gaye. mArA khuzAmatIyAone khyAla Avyo ke A gezvara taMtravAdIne tapanacakIMe mekalyA che, eTale teo paNa gabharAI gayA. e badhA ubhA ubhA thatharavA lAgyA. meta sAme dekhAvA lAgyuM. puNyadayane vicAra Avyo ke "mAre have ahIM rahevA jevuM nathI." eTale e paNa palAyana thaI gayo. zailarAja ane mRSAvAda mitro paNa kyAMya saMtAI gayA. taMtravAdI yogezvare hAthamAM pAtaLI ane majabuta netaranI seTI hAthamAM lIdhI. e mukhethI bela "are nAlAyaka ! re duSTa ! haju sudhI te svAmI zrI tapana cakavatanI sevAmAM kema na Avyo ? badamAza ! tuM abhimAnathI ghaNe ja chAkaTe thaI gayo che ne ? le bA A seTIpAka. AvI rIte bolate jAya ane netaranI seTI chananana chananana mArato jAya. gayA.
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ 296 upamiti kathA sahAra huM te bhayabhIta banI gaye. dInatA lAvI karagaravA lAgyo, mArI zArIrika zakti taddana haNAI gaI. rAjAmAMthI raMka banI gayo. sAmAnya sevakanI jema huM taMtravAdInA caraNomAM vaMdana karavA mUkI paDayo. | mArA zarIramAM dAha thavA lAgyo. parasevAnA biMdue ubharAI gayA. gezvare rAjakarmacArIone AjJA karI ke AnA kapaDA kheMcI le. rAjakarmacArIoe mArA vacce kheMcI lIdhA. huM pizAca je nagna ane bihAmaNuM banI gaye. mArAM mAthAnA suMdara jhumakhAM jevA vALa kapAvI muMDe karAvyo. zarIre kALI zAhInA lapeDA karyA, aDadane cAMllo karyo. mAre dekhAva taddana bIhAmaNe ane beDeLa karI nAkhe. mane vacce rAkhI yogezvaranA mANase goLa kuMDALAkAre gherI vaLyA ane rAsaDA-garabA gAvA cAlu karyo. yo likaM madaM kuryAdanRtaM ca vadet kudhIH / ___ sa pApo nUnamatraiva, prApnotyevaM viDambanAH // je abhimAnI purUSa mithyAbhimAna karatA hoya che ane vAte vAte asatya belatA hoya che, te pApAtmAo A janmamAM ja AvI bhayaMkara durdazAne pAmatA hoya che. A gIta gAtA jAya ane garabA-rAsaDo letA jAya. huM paNa temanI jema rAsaDe belavA lAge ane rAsaDA lenArA enA caraNomAM paDI paDIne namaskAra karavA lAgyA.
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ navAhana dIkSA 297 rAjapurUSa mane saunA caraNamAM mUkate joIne moTethI garabo gAvA lAgyA ane bIjA jhIlavA lAgyA. moTI tALI pADI tAla jamAvatA jAya ane jhanunathI nAcatA jAya. pharI e lokee rAsaDo AgaLa lalakAryo. gurvAdiSvapi yaH pUrva, na nato ripudAraNa: / dAsAMdriSvapi so'dyaiSa, namatyAzcaryamIkSyatAm / / e manuSya ! juvo, juve. A ripadAraNa abhimAnathI akkaDa banIne vaDilo, gurUo, mAtA, pitAdi vagere kaI paNa Amavargane namaskAra karate na hato, te bicAro Aje dAsanA paNa dAsanA caraNomAM namI namI namaskAra kare che. Ave ! A Azcarya joI le. AvuM belIne rAsaDAne tAla jamAvatA gayA. mArA mukhamAMthI paNa e vakhate zabda sarI paDyA ke alikabhASiNA garvastabdhAMgena ca yanmayA // viSe karAvazA-z-vA-vadhavAn aa tasya pApasya me nUnaM, phalametA viDambanAH // asatya bolanArA, mithyAbhimAnane dharanArA meM zilarAja ane mRSAvAdanI priya mitratAnA kAraNe, sajjanenI avajJA karI, kaLAcAryanA apamAne ane tiraskAra karyA. maMgaLamUrti mAtA ane vahAlamUrti priyatamAne vadha karyo, te mArAM pApanA phaLa tarIke mArI viDaMbanA thaI rahI che. pApanuM phaLa A dekhAI rahyuM che. gezvare mArA pUrvavRttAMtane jANIne gAnArAone preraNA
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ 298 upamiti kathA saddhAra karI eTale saue pAdaprahAre dvArA mane ardhamRta banAvI dIdho. saue pATu upara pATu lagAve rAkhyuM. e yogezvare pharI rAsaDe gavarAvyo. gurvavajJAM madAtkuryAnmithyA brUte ca yaH kudhIH / vidhApayati tasyaivaM, tapano'yaM viDambanAH // je duSTa vyakti Asa-vaDilenI avajJA kare che ane tiraskAra kare che, vaLI jeo haDahaDatuM mRSA le che, tevA pApAtmAne zrI tapana cakavatI AvI viDaMbanA bharI mahA durdazA kare che. A rIte rAsaDe gAtAM gAtAM mane mukkAe mAre jatAM hatAM, vacce vacce ke jorathI lAta mAre jatAM hatAM. mAre jIva maravAnI aNI upara AvI gayo. yamarAjanA sevake keIne jIva laI javA AvyA hoya evuM A lake paNa mArI sAthe krUra vartana dAkhavatA hatA. huM ghaNuM kaDI hAlatamAM mUkAI gayo. pelA garabe gAnArAo haju mane cheDatA na hatA. garabe letA jAya, goLa goLa pharatA jAya ane mane mAratA jAya. A rIte jabarajastI gezvara ane rAsaDA lenArAe mane tapana cakavatI pAse laI gayA. cakravatI pAse AvyA pachI jogezvarane vadhAre tAna caDayuM ane jorathI rAsaDe gavarAvavA lAgyA. bIjA tritALa meLavatA jAya, tAva Ave tyAre mane lapaDAka lagAvatA jAya.
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ narevAhana dIkSA 299 geALakuMDALuM anI mane gherI rAkhyo hatA. kyAMya mAga mAkaLeA na hatA. jogezvara kuMDALAnI vacce AvI ubheA rahyo ane mArA upara phiTakAranA varasAda varasAvatA khelyA. A narAdhama ! tuM zuM Amatema najara nAkhe che ? DAphrADIyA kema mAre che ? rAjAdhirAja zrI tapana cakravartIne tArUM nRtya batAva. ahIM hAjara rahelA sarvenA caraNAmAM jhUkI jhUkIne vaMdanA kara, praNAma kara. ceAgezvara A pramANe khelI aMdha rahyo eTale saue krI rAsaDA gAvA cAlu karyAM. sau gAtA hatA ane huM saunA caraNAmAM mAthu mUkI namaskAra karatA hatA. mArA peAtAnA pApanA pratApe caMDAla, bhIla ane bhaMgIonA caraNAmAM jhUkI praNAma karavA paDatAM hatAM. huM nirmAlya khanI gayA. mArI ghaNI ja kaMgAla hAlata thaI gaI. mArI viDaMbanA ane durdazA joine tyAM AvelA janasamudAya mArA upara krodha ThAlavatA hatA ane nirbhayapaNe gAtA hatA, sAthe rAsanA tAla meLavatA jatA hatA. vacce vacce mATethI khaDakhaDATa hasI paDatA hatA. putrane rAjya ane mArUM' mRtyu : zrI tapana cakravartIe siddhApuranA rAjyAsana upara mArA putra kulabhUSaNane besADyo. cakrI pAte nagaramAM AvyA ane rAjyAbhiSekamAM bhAga lIdhe.
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ 300 upamiti kathA sAroddhAra sunayane ! gaDadA pATunA prahAre dvArA mAruM zarIra taddana azakta banI gayuM hatuM. peTamAMthI lehI nIkaLavA lAgyuM. chellA zvAsozvAsa cAlavA lAgyA. mArI eka bhavavedya guTikA pUrNa thaI ane huM mRtyunA mukhamAM dhakelAI gaye. bhavitavyatAe mane navI guTikA ApI. tenA prabhAvathI pApiSTa nivAsa nagarInA sAtamA mahAtamaH pADAmAM pahoMcI gaye. tyAM mane pApika kulapatraka banAvavAmAM Avyo. tetrIsa sAgarepama sudhI rahevAne hukama thaye. aneka duHkhe ane trAsa bhagavate vajana kaMTakamAM Ama-tema athaDAte kuTAte. meM mAruM vedanAbharyuM jIvana pUrNa karyuM. bhavitavyatAe bIjI goLI ApIne paMcAkSapazu saMsthA namAM mane mekalI Ape, tyAM huM ziyALa banyuM. e rIte zekhIne mArI strI bhavitavyatAe asaMvyavahAra nagara sivAyanA badhA sthAnamAM mane mokale, huM paNa enI AjJA pramANe vartana karate rahyo. dareka bhavamAM mane hInajAti, hInakuLa maLatuM hatuM. tyAM paNa mArI jIbha kApI nAkhavAmAM AvatI hatI. mUMge banAvI devAmAM Avate athavA aspaSTa zabda mahAprayatna belI batAvanAra thato. mArI durdazAone pAra nathI, kaparAmAM kaparI yAtanAo muMgA muMgA meM sahI. daridratA ane apamAna mArI prArabdhamAM sarvatra lakhAelAM hatA. bhikSAvRtti ane dInatAthI jIvana jarUrIyAta mahAmuzkelIthI pUrNa thatI.
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ naravAhana dIkSA 301 prajJAvizALAnI vicAraNA : saMsArI jIva pitAnI vitaka kathA saMbhaLAvI rahyo hate tyAM prajJAvizAlAe vicAra karyo ke, are o ! mAna ane asatyanI kevI bhayaMkaratA che? zailarAja ane mRSAvAde A taskaranI kevI kaphoDI hAlata karI nAkhI? zailarAja ane mRSAvAdane parAdhIna banI A saMsArIjIve uttama mAnava janma veDaphI nAkhyo ane aneka bhava sudhI nijAti ane hInakuLamAM janma laI mAtra duHkha ja bhagavyA karyuM. yAtanA vinA kAMI na maLyuM. saMsArIjIve kathA AgaLa calAvatAM jaNAvyuM, ke mane bhavitavyatA ekavAra bhavacaka nagaranA manujagati nagarImAM laI gaI ane tyAM mane madhyama guNavALo mAnavI banAvavAmAM Avyo. jIvanamAM guNane vAsa thayo eTale bhavitavyatA mArA upara ati prasanna banI. mArA junA mitra puNyadayane sAthe lAvI mane jaNAvyuM. Aryaputra! Ape manujAtinA vardhamAna nagare javAnuM che. ApanI sAthe yudaya Avaze ane ApanI sava abhilASAo pUrNa karaze. "jevI devInI AjJA " e pramANe meM vinayathI uttara Ape. mArI junI guTikA jIrNa thaI eTale bhavitavyatAe mane
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302 upamiti kathA saddhAra navIna guTikA ApI. e guTikAnA baLe mAre vardhamAnapura javAnuM hatuM. he mahAnubhAvo! jaDakumAra ane ripudAraNakumAranI vividha vedanAbharI vArtA sAMbhaLI, rasanA, zailarAja ane mRSAvAdathI dUra thavA prayatna kare. lalatA, mAna ane mRSAne tyAga karI mokSa sukha sahu jaga vare. iti zrI devendrasariviracite upamitibhavaprapaMca-kathAsAroddhAre mAna-mRSAvAdarasanendriya-vipAkavarNano nAma caturtha: tA: samApta: |
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI upamiti bhavaprapaMca kathA-- sArAddhAra gujarAtI prastAva-paMcama avataraNu
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacama prastAvanA pAtro. vadhu mAna-nagaranuM nAma. dhavaLa-vardhamAna nagaranA rAjA kamaLasu'darI-dhavaLa mahArAjAnI rANI vimaLa-dhavaLa mahArAjAnA putra. sAmadevavadha mAnanagaranA zeTha. kanakasurI-seAmadeva zeThanA patnI. vAmadeva seAmadevane putra, mULa saMsArIva. steya-vAmadevanA mitra, ceArInuM rUpaka mahalikA-vAmadevanI sakhI, mAyAnuM rUpaka. gaganazekhara vaitADhaya paryaMta uparanuM nagara. mANaprabha-gaganazekharanA rAjA, kanakazikhA-maNiprabhanI rANI. ratnazekhara-maNiprabhanA putra. ratnazikhA-maNiprabhanI putrI. maNizikhA-maNiprabhanI putro. meghanATTuranazikhAne pati. ratnacUDa-medhanAdanA putra, vimaLanA mitra, amitaprabha-maNizikhAnA pati,
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ : 305 : acaLa-amitaprabhane mATe putra, ratnacUDane haripha capaLa-amitaprabhane nAne putra, ratnacUDane haripha. cUtamaMjarI-ratnacUDanI patnI. caMdana-siddhaputra, ratnazekharano mitra. mukhara-dUta ane guptacara. pU. budhasUrijI-eka mahApurUSa. bhava-gAmanuM nAma. svarUpa-zivamaMdira. sAragurU-zaivAcArya baTaragurU-zavAcAryanuM bIjuM nAma. - budhacaritranA pAtro. dharAtala-antaraMga nagarazubhavipAka-dharAtalanA rAjA nijasAdhutA-zubhavi pAkanI rANI. budhakumAra-zubhavipAkanA putra, budhasUrijI. azubhavipAka-zubhavipAkane nAno bhAI. pariNati-azubhavipAkanI patnI. . maMdakumAra-azubhavipAkane putra dhiSaNa-budha kumAranI patnI. vicAra-budhakumArane putra. ra
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ ': 306 : prANumaMdakumArane mitra. bhujagatA-ghANanI paricArikA. mArgAnusAritA-vicAranI mAsI. satya-cAritrarAjane dUta. saMyama-cAritrarAjane vaDe sainIka. kamaLa-dhavaLarAjAne putra. vizakamAnasa aMtaraMga nagaranuM nAma. zubhAbhisaMdhi-vizada mAnasane rAjA. zuddhatA-zubhAbhisaMdhinI rANI. pApabhIratA-zubhAbhisaMdhinI bIjI rANuM. sajutAzubhAbhi zuddhatAnI putrI. acAratA-zubhAbhi. pApabhIratAnI putrI. kAMcanapura-nagaranuM nAma. vipusaDana-kAMcanapuranA rAjA. sarala-kAMcanapurane zeTha. badhumatI sarala zeThanI patnI. badhula-sarala zeThano mitra,
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa paheluM vAmadeva A virATa vizvamAM "vardhamAna" nAmanuM eka variSTha nagara hatuM. rAjahaMsanA svaira vihAravALA zrIdevInA parvAsavaramAM padma zobhe tema A nagara zobhatuM hatuM. vardhamAna nagaranuM vAtAvaraNa sadAya dIpAlikA parva jevuM jaNAtuM hatuM. kAraNa ke tyAMnA gaganacuMbI AvAsonA upalA bhAgamAM dIpamAlAo ghaNI hatI. e dIpamAlAone jyotisamUha rAtrImAM divALInuM vAtAvaraNa sarjana karI detuM. jyoti samUhathI jhagajhagATa jhagamagatA A nagaramAM dhavala" nAmanA mahArAjA suMdara ane svaccha rAjyadera calAvatA hatA. rAjyanA suvahivaTanA kAraNe emanI Adarza yazagAthA gavAtI hatI. potAnI svaccha yaza prabhA dvArA dhavala mahArAjAe jagatane paNa dhavala banAvI dIdhuM hatuM.' dhavala yazasvI dhavala mahArAjAne pratApa vananA mahAdAvAnaLa je prakhara hatuM. emanA pratApanA prasArane kaI AMbI zake ema hatuM nahi. prakhara vanadavathI parvatanI vaMza samRddhi naSTa bhraSTa thAya, tema dhavala mahArAjAnA pratApI pratApathI zatru rAjAonA vize naSTa bhraSTa banI gayA hatA. emanI sAme keI hAma bhIDatuM na hatuM.
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ 308 upamiti kathA saridvAra mahArAjA zrI dhavalane kamalavAsinI zrIdevInA rUpane zaramAvatI "kamalasuMdarI" nAmanI paTTarANuM hatI. rANInuM vadana kamaLa samu suzobhita hatuM. emanA vikasita nayane kamaLadaLa jevA vizALa suDoLa ane svaccha hatA. udAratA ane sadAcAra vigere guNe paNa emanA jIvanamAM vaNAelA hatA. sAkSAt bIjA zrIdevInI gaNanAmAM emanuM pratibhAzIla sthAna hatuM. mahArANI zrI kamalasuMdarInI ratnakukSIthI mahArAjAne eka putraratnanI prApti thaI. e kumAranuM nAma "vimala" rAkhavAmAM AvyuM. guNarane mATe e maMdira samAna hatA. vimala kharekhara dareka rIte vimala hate. mala enAmAM kyAMya hate nahi. vaLI A nagaramAM nagarajanamAnya ane rAjasanmAnya "semadeva" nAmanA garbhazrImaMta dhanapati rahetA hatA. A dhanapati paNa ghaNuja sAtvika guNene varelA hatA. emanA AvAsamAM lakSamInI relamachela hatI ane jIvanamAM udAra ane nirmaLa guNe ubharAtA hatA. dhanapati zrI somadevane suvarNarekhA sadaza kamanIya kAMtivALI "kanakasuMdarI" nAmanI zIlavatI ane guNavatI supatnI hatI. agRhItasaMketA ! bhavitavyatAe mane kanakasuMdarInA garbhamAM lAvI mUkyo. egya samaye anukULa vAtAvaraNamAM
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ viAmadeva 309 mAro janma thayo. mArA janmanI sAthe mArA juga juga junA mitra puNyadayane paNa janma thaye. mAta-tAte putra janmanA harSamAM nAnakaDo chatAM suMdara ullAsa bharyo utsava karAvyo. sanehIo ane nAtIlAonI khuzI vacce mArA nAmakaraNa vidhi thaye. "vAmadeva" mArUM nAma rAkhavAmAM AvyuM. rAjaudyAnamAM moMgherA AmravRkSane je rIte uchera thAya e rIte somadeva dhanapatinA gharamAM huM manamohaka ane tanasukhakara vAtAvaraNamAM mATe thavA lAge. steya ane mAyAnI mitratA: huM AnaMda pramedamAM mATe te game tema mArI jJAna zakti ane samaja zakti vadhavA lAgI. bAhya vyavahArane huM sAdhAraNa rIte samajate thaye. tyAre ekavAra zyAmavarNa be purUSa ane kadarUpI kamara vaLelI eka nArIne joI. e traNamAMthI eka purUSa mArI najIkamAM AvyuM. mane premathI bheTI paDyo ane bolya, are priya mitra! tuM mane oLakhe che ke nahi? meM kahyuM, "bhAI ! huM tamane oLakhate nathI. mArA A zabda sAMbhaLI e purUSanuM mukha nirateja banI gayuM. haiyuM udAsa banI gayuM. e bolya, are mitra! ApaNe juga purANuM mitra hatA, ApaNI prIti apAra hatI. jene huM jIgarajAna mitra mAnate hate, e mane bhUlI gayo? kharekhara A mArI pitAnI kamanazIbI che.
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA sAradvAra are varacana! meM tamane kyAM ane kyAre joyA che, e jaNAvaze? - mArA praznanA samAdhAnamAM eNe jaNAvyuM ke, Apane smRti thAya e mATe huM badhI vAta vistAra pUrvaka jaNAvuM chuM, tame dhIraja dharI sAMbhaLo. - tame pahelAM asaMvyavahAra nagaramAM rahetA hatA. tyAM tamane mArA jevA ghaNA mitro hatA, paNa huM mitra tarIke na hate. zrI karma pariNAma mahArAjAnI AjJAthI tamArI patnI bhavitavyatAne sAthe laI tame e nagarIthI pharavA mATe bahAra nikaLyA. - sau prathama tame ekAkSanivAsa nagaranI saphare gayA. pachI vikalAkSa nivAsanA nagaranI musApharI karI. tyAMthI paMcAkSapazu saMthAna bhaNI prayANa karyuM. emAM pharatAM pharatAM tame paMcAkSa garbhaja saMjJI kuLaputraka banyA. A sthaLe tamArI ane mArI maitrIne maMgaLa prAraMbha thaye. e vakhate huM gupta raheto hate. tyAMnI mitratAnI vAta tamArA khyAlamAM na hoya e saMbhavI zake che. ghaNAM vakhata sudhI paMcAkSapazusaMsthAnanA nagaramAM rahIne AgaLa saphara laMbAvI. bhamatA bhamatA manujagati nagarInA avAMtara vibhAganA siddhArtha nagaranI mulAkAte AvI pahoMcyA. siddhArtha nagaranA rAjAnA tyAM keTalAka divase tame kumAra tarIke rahyA. ripudAraNa nAmathI tamArI prasiddhi thaI. tamAruM mULanAma te saMsArI jIva hatuM.
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAmadeva zA navA navA nagarAnI sapharamAM tamArA nAmA navA navA thatA rahetA. mULanAma sa`sArIjIva pannu cAlu rahetuM. vhAlA mitra | varanayana ! ripudAraNanA bhavamAM tamArI ane mArI mitratA ghaNI vikasI gaI. tame mane mRSAvAda nAmathI eLakhatA hatA. ApaNe e vakhate khUba AnaMda ane ullAsamAM divase gALatAM hatAM. ramata gamata karI jIva bahelAvatAM hatAM. mArI kapaTakuzaLatA upara tamane ghaNI prIti hatI. mArI e zakti upara tame phIdA phIDhA thaI jatA hatA. tame mane eka vakhate pUchyuM hatuM, ke mitra mRSAvAda ! tuM AvI kuzaLatA kAnI pAsethI zIkhI lAvyo che ? tane evA kaLAgurU kANu maLyA ke jenA zikSaNanA pratApe tuM kapaTakaLA hastagata karI zakyA ? me e vakhate tamane kahyuM hatuM, mitra! zrI rAgakezarI mahArAjAnI suputrI mAyAdevInA upadezathI mArAmAM kaLAkauzala AvyA che. emanA zikSaNanA pratApe huM caturanaranI gaNanAmAM sthAna meLavI zakyA chuM. mArI vAta sAMbhaLI tamane mAyAdevInA milananI jhaMkhanA thai. ane tame jaNAvyuM, mitra ! e mAyAdevInA darzana mane paNa tuM karAva. meM tamArI vAtane svIkAra karelA ane jaNAveluM ke ceAgya avasare tamane mAyAdevInI mulAkAta karAvIza. tamArI sAthe enI paNa mitratA karAvI ApIza. e pratijJAnuM smaraNa
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ gara karIne mArI bahena ahIM AvyA chuM. upamiti kathA sArAdvAra mAyA " ne laI tamArA darzana karavA tame ripudAraNu hatA tyAre mArA upara tamArA sneha apAra hatA. mArA vagara tamane jarAya gamatuM na hatuM paraMtu Aje tame mane jarAya eLakhatA nathI e paNa mArI meTI kramanazIkhI ja gaNAyane ? tame mane bhUlI gayA ethI huM madabhAgI chu.. tamArA jevA mitra paNa mane bhUlI jAya ethI vadhu khedajanaka zuM hAi zake? have huM kyAM jAuM ? zuM karUM ? are mahAbhAga ! tame mane bhUlI gayA tethI mArI avadazA thaI paDI. e mArA prabhu ! mArU zuM thaze ? are mRSAvAda ! te pUrvabhavAnI vAta jaNAvI, paNa mane enI kAMi smRti thatI nathI. huM bhUlI gayA ha|Iza. ema chatAM tArA upara mArA aMtaranA snehabhAva ghaNA ubharAya che. A kAraNathI huM mAnuM chuM ke tuM mArA dIrgha paricita che. e ema na heAya teA tane joine tArA upara mArU heta kema ubharAya ? " snehIonuM darzana pUrvabhavAnA snehanI smRti karAve che, " tane maLatAM ja mane tArA upara sneha thayA, ethI mAnI zakAya ke ApaNe juga juga junA mitrA hatA, bhadra ! huM tane bhUlI gayA, e viSayamAM tAre jarAya manamAM na lAvavuM, tAre manaHsatApa na karavA. tuM mArA mitra che. tuM mArA prANusakhA che. tuM mArA priya banyu che. mArA jeluM je kAMi kAya hAya, te niHsa'kAca jaNAvI zake che. mRSAvAde kahyuM, mitra vAmadeva! mAre tamane eka ja vAta
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhImadeva 33 kahevAnI che. tame sAMbhaLo. juo ! A mArI bahena che. "mAyA" enuM nAma che. ene svabhAva ati premALa che. enA kAryothI janasamudAye khUza thaIne "bahalikA" nAma pADayuM che. A enuM hulAmaNuM nAma che. mAre tamane eTaluM ja kahevAnuM ke tame je rIte mArI sAthe metrIbharyo vyavahAra rAkhatA hatA, e ja vyavahAra mArI bahena bahulikA sAthe paNa rAkhaje. hamaNuM huM gupta rIte rahIza. mAre rahevA mATe hAla anukULa samaya nathI. paraMtu jyAM bahulikA rahetI hoya che tyAM guptapaNe mAre paNa aho jAmelo ja hoya che. jyAM huM tyAM bahulikA ane jyAM bahulikA tyAM huM. ame A nItithI abhinna svarUpa dharAvanArA chIe. priya vAmadeva ! A bIjo purUSa te mAro laghu badhu che. mahAparAkramI che. "steya" enuM nAma che. tamArI sAthe mitratA karavA jhaMkhanA rAkhe che. tamane enI mitratA lAbhamAM thaze, ema mAnI huM temane paNa tamArI mulAkAta mATe sAthe laI Avyo. tame je rIte mArI sAthe sanehALa vartana rAkhatA hatA e rIte mArA nAnA badhu teya sAthe paNa kuNuM vartana rAkhaze, evI namra AzA rAkhuM chuM. meM jaNAvyuM, mitra ! mAyA jema tArI bahena che ane tane jeTalI vahAlI che, ema e mArI paNa bahena che ane 1 bahulikA e mAyAne paryAyavAcI zabda che.
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ 314 upamiti kathA sAradvAra huM vahAlathI rAkhIza. teya tAre badhu che ema mAre paNa priya badhu che. huM premathI sAcavIza. | mArI vAta sAMbhaLI mRSAvAda harSathI nAcI uThyo. eNe kahyuM, mitra ! tame mArA upara khUba kRpA varSAvI dIdhI. A zabdo belI cagI purUSanI jema tarata adazya banI gaye. mAyA ane sTeyanI asare; mRSAvAdanA antardhAna thayA pachI mAyA ane te mArA zarIramAM praveza karyo. mArA upara potAnI zaktinI ajamA yaza cAlu karI dIdhI. e asarothI mAruM aMtaHkaraNa malIna thavA lAgyuM. vicAremAM tame guNane vikAsa thavA lAge, sattvaguNe vidAya lIdhI. | mAyA jevI caturA bahena maLavAthI ane teya jevA vicakSaNa mitranA meLApathI huM mane parama bhAgyavAna gaNavA lAge. mAyA ane temanA sahayogathI huM saune siphatathI chetaravA lAgyA. bIjAnuM dhana eravAmAM niSNAta banI gaye. kapaTakaLA ane taskarakaLAmAM huM kuzaLa banI gaye. sAkSAta mane kaI pakaDI zakatuM na hatuM. mArI kapaTakaLA ane cauryakaLAnI vArtA dhIre dhIre lekamAM vahetI thaI gaI. mane taNakhalA karatA halake gaNavA lAgyA. dhULa karatA huM tuccha gaNAye. sarSanI jema avizvAsuomAM mArI dhaNuM thaI. sapanI paDakhe kaI javA rAjI na thAya, ema mAre saMsarga karavA keI IcchatA na hatA. sau mArAthI dUra-sudUra rahetA.
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAmadeva vimaLa sAthe maitrI : A vardhamAna nagaranA kamaLavRMda samA gauravarNA hatA. kanakasuMdarI ane mArI hatI. ane nikhAlasa sAhelI ane sAttvika hatA. pa mahArAjA zrI dhavaLa H hatA. kanakasuMdarI " emanA paTTarANI mAtA e banne bahenapaNIo hatI. emanA prema zuddha 66 mahArANI zrI kanakasuMdarIne " vimaLa " nAmanA putra hatA. amArI mAtAe sakhIce hatI eTale ame paNa mitra manyA. e mane aMtarathI cAhatA hatA. parantu mAyAdevInA kahevAthI huM vimaLa sAthe kapaTapUrNa vyavahAra rAkhatA. magabhakta jevA mArA saMbaMdha hatA. e chatAM vimaLa mArI sAthe nimaLa vyavahAra rAkhatA. enuM atara zarada RtunA Abha jevuM nimA~La hatuM, vyavahAra paNa nirmaLa hatA. sAdagI saralatA ane saumyatAne e avatAra hatA. vimaLamAM sajjanatAnI jyeAtine prazAMta ane sthira prakAza hatA. paNa mArAmAM durjanatAnA aMdhakAra hatA, chatAM vimaLanI sahRdayatAnA lIdhe amArA divaseA AnaMdamAM jatAM. vimaLane zreSTa adhyApaka maLyA. dareka kaLAone sUkSma abhyAsa karyAM. ema karatAM yuvatinA hRdayane haranArA kAmadevanA AdhArastaMbha samA yauvananA madajhara vAtAvaraNamAM amee praveza karyAM.
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa bIjI nacUDa vimaLanA prema nirmaLa hatA. huM mAyAnA maMdira jevA hatA. chatAM vimaLanI sajjanatAthI amArI maitrI AgaLa vadhatI gai. ame mitrA karatA karatA eka divase nahi joyelA apUrva vanamAM AvI pahAMcyA. krIDAnaddana vana : e krIDAnaMdana vana hatuM. azAka, nAga, punnAga, makula, a`kAla vigere vRkSAthI suAAbhita hatuM. caMdana, agara, tagara, kapUranA vRkSeAthI maghamaghI rahyuM hatuM. latA ma'DapA ane drAkSanA ma'pAthI sUryanA kiraNA paNa uSNutA ubhI karI zakatA na hatAM. ketakI, gulAma, meAgarA, macakuMda, jAi, jIi, damanaka, kadama vigerenA puSpagucchAnI sugaMdhathI AkarSAine AvelA bhramaragaNA guMjarAva karI saMgItanuM vAtAvaraNa ubhuM karatA hatAM. tAla, hIMtAla ane nArIyelanA uMcA vRkSeA svanA naMdanavanane AmaMtraNa ApatA jaNAtA hatA. Amra, jAMbuna, kSusa, vigerenA vrukSA vananI ze|bhAmAM vadhAro karatAM hatAM. A vanamAM kAyalanA TahukA, mayUrane kekArava, kabutaranuM
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ ratnacUDa 317 guMjana, bulabulanA bela, menAnA kela vAtAvaraNane mAdaka banAvI detA hatA. AvA madasabhara kIDAnaMdana vanamAM ame AnaMdathI pharI rahyA hatA, tyAM amArA kAnamAM rUpAne jhAMjharanI ghUgharIone madhura jhaMkAra Avyo ane sAthe keI yugala vAte karatuM hoya ema jaNAyuM. vAte dhImI hatI eTale ame spaSTa samajI zakyA na hatA. yugala dazana: je dizA taraphathI e avAja AvatuM hatuM te tarapha ame cAlavA lAgyA. e mArgamAM kaI yugalanA netA pagalAM maMDAelA jaNAtA hatAM. vimale e pagalAM joyA ane mane kahyuM. vAmadeva ! jenA A pagalAM dekhAya che, te kaI sAmAnya yugala hoya ema lAgatuM nathI. A pagalAmAM svastika, aMkuza, cakra vigere rItasara joI zakAya che. AvA suMdara lakSaNathI jANI zakAya che ke A yugala keI mahAbhAga che. emAM eka nararatna che ane bIjI bhAgyavatI subhagA nArI che. A bane abhuta saMpatti ane saubhAgyane varelA jaNAya che. mitra vimaLa ! cAla AgaLa, ApaNe jAte ja enI khAtrI karIe. A pramANe meM jaNAvyuM. ame AgaLa vadhyA. eka gIca latAmaMDapa che. e latAmaMDapamAM eka nAnuM sarakhuM chidra amArA jovAmAM AvyuM. emAMthI ame dhIre rahIne joyuM. sAce ja eka yugala tyAM
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ 318 upamiti kathA sAroddhAra hatuM. kAmadeva ane ratine paNa hasI kADhe evuM suMdara sehAmaNuM hatuM. vimale te nakhazikha nihALI lIdhuM. ame tyAMthI pAchA haThI gayA. vimale dhIrethI kahyuM, vAmadeva! cokkasa A yugala sAmAnya nathI. A nara nArI mahAna ja hovA joIe. enA pagalAM jeTalA sulakSaNA che eTaluM ja enuM pUrNa aMga suMdara, surekha ane sulakSaNa che. enA aMgeaMgamAM puNya lakSaNo jaNAya che. mAruM mAnavuM che ke A nara avazya mahAna cakavartI banavuM joIe. A kemalAMgI nArI paNa mahAsaubhAgyavaMtI jaNAya che. eNanA zarIra uparanA sAmudrika lakSaNe jotAM lAge che ke A strIratna che ane mAnavIya parama saubhAgyane prApta karanArI nArI che. A cakravartInI patnI haze. A banne asAdhAraNa vyaktio che. meM kahyuM, mitra vimaLa! tArI vAta sAMbhaLI mane te strI ane purUSonA sAmudrika lakSaNe jANavAnI utkaMThA thaI che. AzA che ke kumAra e viSayaka pitAne anubhava mane jaNAvaze. vimaLa pitAnA anubhava ane jJAna pramANe sAmudrika vibhAga vigata pUrvaka jaNAve che. purUSanA ane strInA aMgeaMganuM varNana karI batAve che. varNana haju cAlu che tyAM eka ne ja prasaMga ubhe thaye. 1 naranArInA aMgalakSaNenuM varNana zrI ke. DI. kApaDIyAnA upamitane bhASAMtaramAM ghaNuM karyuM che. ethI vadhu jANavAnI icchA vALAe zrI bhadrabAhune sAmudrika graMtha je.
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ ratnasUDa 319 AkAzamAM yuddha: vimala aMgalakSaNa vibhAga mane samajAvatuM hatuM, tyAre je latAgRhamAM yugala AnaMda karI rahyuM hatuM enA uparanA AkAza vibhAgamAM kaI be mAna AvI caDyA. e sUrya jevA tejasvI, hAthamAM caLakatI talavArevALA ane bhayaMkara tAthI bharapUra jaNAtA hatA. e bemAMthI eka gajanA karate be, are duSTa ! tuM A jagata upara chellI najara karI le. tArA ISTadevanuM smaraNuM karI le. game tyAM nAzI jA ethI tuM chaTakI nahi zake. tArAmAM parAkrama hoya te amane dekhADa. latAgRhamAM kAM lapAI gayo che? apamAnajanaka zabda sAMbhaLI latAgrahavALo sulakSaNe nara pitAnI gabharAI gaela nArIne dhIraja ApI tyAM ja mukI bahAra Avyo ane pilA be purUSane kahyuM. are e narAdhame ! tame je belyA che te have bhUlaze nahi. ema kahI hAthamAMthI vijaLI jevI caLakatI talavAra laI AkAzamAM e narAdhame prati dha. jeNe garjanA karI latAgRhamAM rahelA sulakSaNA purUSane kedhita karele e benuM AkAzamAM bhayaMkara yuddha cAlyuM. krodhathI eka bIjA upara dhasavA lAgyA. siMha garjanA jevA hAkoTA karavAthI ane zonA bhayaMkara avAjethI cAre dizA avAjamaya banI gaI. gagana zabdAdvaita banI gayuM.
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ 320 upamiti kathA sArAdvAra m A rIte banne yuddha karI rahyA hatA tyAre trIjo purUSa latAgRhamAM praveza karavAnI IcchA rAkhatA hatA ane vAravAra e tarapha najara karatA hatA. latAgRhamAM mAtra pelI amaLA khALA hatI. A purUSane joI te bhayathI gAbharI banelI haraNInI jevI gAbharI manI gaI. enA nayanA bhayathI cakaLavakaLa thavA lAgyA. peAtAnA rakSaNa khAtara tyAMthI bhAgavA lAgI. bhAgatA bhAgatA eNIe vimalane joyA eTale te melI. " he nararatna ! huM tAre zaraNe chuM, tuM mArI rakSA kara. e mahApurUSa ! tuM mane khacAva, bacAva. ' vimale kahyuM, huM subhage ! tuM jarAya gabharAiza mA. trAsa pAmavAnuM keAI kAraNa nathI, dhIrI khana. zAMta thA. tArA vALa paNa kAI vAMkA karI zake ema nathI. A suMdarIne upADI javA khIjo purUSa tyAM AvI rahyo hatA. latAgRhamAM Ave e pahelAM ja kumAranA guNAthI AkarjAelA vanadevatAe ene tyAM ja sthira karI nAkhyo. eka kama paNa AgaLa na vadhI zakyeA. AkAzamAM addhara laTakatA rahyo. AkAzamAM yuddhe caDelA ane jaNA ghamasANa macAvI rahyA hatA. latAgRhamAMthI gaelA narane AvelA purUSane haphAvI dIdhA. te peAtAnA bacAva khAtara palAyana thayA ane tenI pAchaLa A nararatna paDyo. AkAzamAM vanadevatA dvArA sta'bhita thaelA purUSane paNa
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ tna cUDa 321 mm bhAgavAnI IcchA thaI ane vanadevatAne e vAtane khyAla Avyo eTale ene chUTe karyo. chUTA thatAM ja e paNa laDI rahelA purUSe tarapha doDyo. traNe jaNa eTalA dUra pahoMcI gayA ke latAgRhavALI bALA keIne joI zakatI na hatI. potAnA priya vyaktinA viraha thavAthI e bALA vilApa karavA lAgI. e mArA Aryaputra! tame kyAM gayA? kyAre Avaze? tuma viNa muja abaLAnuM zuM thaze? huM zuM karIza? meM ane vimaLakumAre bALAne dhIraja ane AzvAsana ApyuM. thoDA ja vakhatamAM latAgRhavALa suMdarIne sulakSaNe nara vijayamALAne varI hemakuzaLa tyAM AvI pahoMcyo. subhagAne priyanA darzana thavAthI AnaMda thayo. amRtathI siMcana karAyuM hoya ema e praphulla banI gaI. mukha upara milananuM mita ubharAvA lAgyuM. pitAnA priyane jaNAvyuM ke AbhAradarzana: he Aryaputra ! ApanA gayA pachI A mahAbhAge duSTanA saMkajAmAMthI mane bacAvI che. A puNyanara nA malya heta te sAceja mArI kaI durdazA thAta, e huM na kahI zakata. A nararatnane jeTalo upakAra mAnIe teTalo ocho che. priyatamAne vacana sAMbhaLI mithunake vimalakumArane praNAma karyA. hAtha joDI be ke tame mArA badhu che, pitA che, mAtA che. he narottama ! tame ja mArA prANajIvana che. 21
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA sArAdvAra tame duSTanA kuMDhAmAMthI mArI priyatamAne macAvI che, ene sa'rakSaNa ApyuM che, tethI huM ApanA eka tuccha kiMkara chu. Apane je kAMi kAryAM hoya te mane jaNAve,ApanuM priya kArya mane batAvA, huM e karI ApavA taiyAra chuM. 33 vimaLakumAre kahyuM, bhadre ! Ama utAvaLA zuM thAze che ? AbhAra mAnavAnI zuM AvazyakatA che? tamArI priyatamAnuM rakSaNa karanAra ame keANu chIe ? amArUM e gajuM nathI. bhAi ! tamArA peAtAnA ja pavitra prabhAvathI tamArI priyatamAnuM rakSaNa thayuM che. parantu ekavAtanuM mane ghaNuM Azcarya thaI rahyuM che, jANuvAnI utkaMThA thaI rahI che, te kumAra amane jarUra kaheze. Apa kANu che ? yuddha mATe AvelA pelAe kANu hatA ? enI pAchaLa gayA pachI zuM banyuM ? kAMI guptatA na heAya tA jaNAveA. Ape vAta sAMbhaLavI heAya te ApaNe ahIM zAMtithI besavu joize. A pramANe sulakSaNA purUSe jaNAvyuM eTale ame badhA latAgRhamAM vAta sAMbhaLavA zAMtithI besI gayAM, ratnacUDanI AtmakathA : vimaLakumAranI, mArI ane subhagA strInI hAjarImAM vijayamALAne varI Avele yuvaka peAtAnI kathA kahe che. zaraRR RtunA zAMta ane nirmaLa ca'dranA kiraNAnI yAti samuha jevA zveta rUpAnA banelA "vaitADhya " paryaMta che. e vaitADhya upara vidyAdharAne rahevAnA nagarA AvelA che.
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ ratnacUDa 323 uttarazreNI ane dakSiNa ema be vibhAgamAM vaheMcAelA che. uttarazreNImAM sATha ane dakSiNazreNamAM pacAsa nagare AvelA che. dakSiNamAM "gaganazekhara" nAmanuM eka nagara AveluM che. e nagaranA "maNiprabha" rAjA che ane emane kanakajyota jevI kanakazikhA rANuM che. emanA traNa saMtAno che. "ratnazekhara" nAmane putra ane "ratnazikhA" temaja maNizikhA" nAmanI be putrIo che. ratnazikhAne "meghanAda" nAmanA vidyAdhara sAthe paraNAvavAmAM AvI. emane huM putra chuM ane "ratnacUDa" mArUM nAma che. maNizikhAne "amitaprabha" nAmanA vidyAdhara sAthe paraNAvavAmAM AvI. "acala" ane "capala" nAmanA emane be putro hatA. | mArA mAmA ratnazekharane "ratikAMtA" nAmanI eka patnI hatI. ene mAtra A eka putrI hatI ane enuM nAma "cUtamaMjarI" che. A rIte acaLa, capaLa, huM ane cUtamaMjarI samavayaska hatA. bIjI tarapha mArA mAmA ratnazekharane eka "caMdana" nAmanA siddhaputra sAthe bALapaNAthI mitratA hatI. e caMdana jainadharmane acchA jANakAra ane sphaTika jevI svaccha buddhi dharanAro hate. jyotiSazAstra, nimittazAstra, maMtrataMtra, gavidyA, sAmudrikazAstra vigerene paNa sAre jJAtA hate. siddhaputra caMdananA saMsargathI mAmA ratnazekhara jenadhama
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ 324 upamiti kathA sAroddhAra banyA hatA. enA upadezathI huM ane mArA mAta-tAta paNa jainadharmane upAsanA karatA hatA. caMdana taraphathI ja amane dharmajJAna maLyuM. eka divase siddhaputra zrI caMdane pitAnA jotiSAdi zAstranA baLe mAmA ratnazekharane kahyuM ke A tamAre bhANeja ghaNuM puNya lakSaNethI yukta che. A chokare jarUra thoDA samaya pachI vidyAdhara cakavartI thaze. acaLa ane capaLanA zreSanuM kAraNa: siddhaputra zrI caMdananI vAta sAMbhaLI mArA mAmA ratnazekhara ghaNA khuzI thayA. ame baMne eka ja dharmanI ArAdhanA karatA hatA vaLI sAmudrika lakSaNethI huM hate ema mAnI pitAnI A guNavatI suputrI cUtamaMjarI mane ApI. ame aMtaranA premathI lagnagraMthIthI joDAyA. mArI sAthe cUtamaMjarInA lagna thayA che e vAtathI acaLa ane capaLa ghaNu gusse bharANA. keI paNa yukti prayuktithI cUtamaMjarIne uThAvI javAne emaNe nirNaya karyo. mArA dUSaNa jevA lAgyA. cUtamaMjarIne uThAvI javAne lAga jevA lAgyA. mane e vAtanI jANa thaI. mAruM khUna na thaI jAya eTale huM cetIne rahevA lAgyo. acaLa ane capaLanI hIlacAla upara dekharekha rAkhavA lAgyA. e mATe "sukhara" nAmanA 1. vimalakumAre vAmadevane A vAta kahelI. mATImAM paganA cinha joI e lakSaNe jaNAvate hato.
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ ratnacUDa 325 caranI goThavaNa karI dIdhI. mukhara ghaNe kAbela vyakti hatA, e Aje savAre mArI pAse AvyuM hatuM. eNe mane jaNAvyuM. deva! acaLa ane capaLa Aje AvyA che. emaNe kAlI" nAmanI vidyA siddha karI che. vidyA siddha karavAmAM emane ghaNe samaya lAgyuM. Aje AvatAnI sAthe emaNe maMtraNA calAvI nirNaya karyo che ke eka jaNe ratnacUDa sAthe yuddha karavuM ane bIjAe cUtamaMjarIne upADI cAlatAM thavuM. A viSayamAM Apane yogya lAge te kare. mukharanI vAta sAMbhaLI mane vicAra thaye, ke acaLa ane capaLa bhale vidyAsiddha thayA, huM dhAruM te emane baMnene yamadhAma pahoMcADI zakuM tema chuM. mArA mATe e jarAya mukela nathI. parantu mArA mAsIjInA dikarA thAya che, eTale mAravA gya nathI. vaLI apayaza ane dayAdharmane nAza thAya. acaLa ane capaLa duSTa svabhAva ane duSTa vicAranA che. e leke kayuM akArya na kare e kAMI kahI zakAya nahi. chala kapaTanA baLe A cUtamaMjarIne upADI jAya ane pAchI mukI de te paNa mArI halakAI gaNAya. mArI nAkhe te priyatamAne viga saha paDe. eka nirdoSa bALAnA prANe jAya. vaLI hAlamAM mAre e keI sahAyaka nathI ke je huM acaka ke capaLa sAthe yuddha karUM tyAre mArI priyatamAnuM saMra. kSaNa kare. sahAyaka zuddha hRdayI ane baLavAna joIe.
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA sAroddhAra AvI paristhitimAM A sthaLethI mAre kAi dUra pradezamAM cAlyA javuM eja ThIka lekhAze. evA vicAra karI huM cUtama'jarIne sAthe lai A krIDAnaMdana vanamAM AvI pahoMcyA. 326 acaLa ane capaLa sAthe yuddha : huM A latAmaMDapamAM mArI priyatamA sAthe rahyo hatA. acaLa ane capaLa paNa mane zeAdhatA zeAdhatA ahIM AvI pahAMcyA. acaLe abhimAnathI dhamadhamI mArA upara AkSepe karyAM. krUra zabdo khAlI mane uzkerI nAkhyo. eTale priyA upara ati phAmaLa ane premALa lAgaNI hAvA chatAM acaLanI sAme talavAra laI dhasI paDyo. acaLanuM ane mArUM' AkAzamAM yuddha cAlyuM, tame paNa e yuddha joI rahyA hatA. yuddhamAM acaLe pIche haTha karI ane bhAgavA lAgyA. huM enI pAchaLa paDyo ane kaThAra vAgye sabhaLAvI uzkerI enI sAthe yuddha karyuM. zarIranA hADakA me' DhIlA karI nAkhyA. jamIna upara pachaDAi gayA. enA page| pakaDyA ane pheravIne jamIna upara pachADayo. Apu' zarIra vaLa utarI gaela dArI jevuM DhIluM banI gayuM. ati zaktihIna banI gayA. mane lAgyuM ke have A karI yuddha mATe taiyAra nahi thAya. are! yuddhanA vicAra paNa nahi kare, ema mAnI huM latAgRha tarapha pAche vaLyo. mAmAM priyatamA sabaMdhI aneka vicAra taraMgA cAlatA hatA. huM latAgRha tarapha AvatA hatA ane capaLa sAmethI veza
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ ratnacUDa 37 pUrvaka AvI rahyo hate. ene jotAM ja mArA manamAM aneka vicAre ghoLAvA lAgyA. mAruM mana zaMkAzIla banI gayuM. are ! mArI priyatamA capaLanA jovAmAM nahi AvI heya? capaLe viSaya sukhanI mAgaNI karI haze ane cUtamaMjarIe nA pADI haze tethI gusse banIne mArI te nahi nAkhI hoya? mArI priyatamAne jIvatI joI hoya ane capaLa A rIte Ave e kema bane ? cokakasa cUtamaMjarIne mArI nAkhavAmAM AvI haze. A deva! priyatamA vagara mAre zuM karavuM? huM tareha tarehanI AvI zaMkAo karato hato, tyAM capaLa mArI pAse AvI pahoMcyo. enI sAthe paNa mArUM bhISaNa yuddha thayuM. jevA acaLanA burA behAla thayA, tevA ja capaLanA paNa burA behAla thayA. acaLa ane capaLane yuddhamAM nitIne aneka jAtanI zaMkA kuzaMkA karate, nehALa priyatamAnI kuzaLatA Icchate adhIra manavALe huM ahIM AvI pahoMcyo. snehamUti samI priya tamAne surakSita joI mArA haiyAmAM zAMti thaI. nayane AnaMdathI DolI uThyA. priyatamAe tamArI vAta jaNAvI ane tame kaI rIte bacAva karyo e jANune mAruM mana pUrNa svastha banyuM. amUlya ratna apaNa: bhadra vimaLa ! teM mArI priyatamAnuM rakSaNa karIne mahAna upakAra karyo che. teM mArA upara prathama upakAra karIne mane
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ 328 upamiti kathA saddhAra kharIda karI lIdhuM che. je ke tuM nispRha che, tane keI jAtanI lAlasA nathI, chatAM huM zuM pratyupakAra karUM e jaNAva ! A pramANe kahI ratnacUDa vidyAdhare eka bhAsvara ratna kADhayuM. e ratnanI ti AgaLa sUryane prakAza paNa jhAMkho ane nisteja jaNAtuM hatuM. ratna jevuM asAdhAraNa hatuM, enA raMge paNa evA ja asAdhAraNa hatA. emAMthI sapheda, lAla, lIlA, pILA, kALA vigere aneka raMgenI prabhA nIkaLatI hatI. sAmenI bAjue IndradhanuSanI jema enI kiraNAvalI AkAra pAmatI hatI. e ratnane mULa raMga kaye evo nirNaya kara ati muzkela hatuM. bhAI vimaLa ! A "sumecaka" ratna che. ghaNA vakhata pahelAM eka deva mArA upara prasanna banelA, eNe A ratna mane ApyuM che. A ratna regone nAza karI zake che, dAridrayane dUra karI zake che. durbhAgyane daphanAvI zake che. bIjA nAnA moTA aneka upadravane dUra karavAmAM ghaNuM upayogI che. prANIonI kaI paNa Apatti sahelAIthI dUra karI zake tema che. A ratnamAM evI viziSTatA che ke A vizvamAM e kaI padArtha nathI ke jenI IcchA A ratna pUrI nA kare. bIjA zabdomAM kahIe te A ratna ciMtAmaNi ratna jevuM che. badhu vimaLa ! A ratna grahaNa kare. Apa eTale mArA upara jarUra anugraha karaze. mane nirAza nahi kare. kAraNa ke mahAtmA purUSa pArakA upara anugraha karavAmAM AgrahI hoya
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ ratnaDa 319 che. jyAM sudhI A ratna grahaNa nahi kare| tyAM sudhI mane zAMti nahi thAya. avazya grahaNa karavuM joize. vimale kahyuM, bhAI ratnacUDa ! A viSayamAM tAre mane Agraha karavA nahi, manamAM duHkha paNu lAvavuM nahi. A ratna bhale tamArI pAse ja rahyuM, A ratnanA huM zuM upayAga karIza ? mitra ratnacUDa ! tArA jevA nararatnanA darzana thavA ja ati duSkara che. evA puNyavara nararatnanA darzana mane thayA che. A darzanathI mane zuM zuM nathI maLyuM ? tArA dananA ceAga eTale vizvanA tamAma padArthI mane maLI cUkavyA che. caitamajarI kahevA lAgI, he mahAbhAga vimaLa ! AyaputranI prArthanA tamAre mAnya karavI joie. emanI vinatinA asvIkAra tamAre na karavA joIe. mahApurUSA cittathI bhale nispRha hAya tA paNa premALa purUSanI prArthanAne pAchI dhakelI zakatA nathI. dAkSiNyatA guNane kAraNe satA nA kahI prAthanA bhaMga karatA nathI. vicAra karIne vimaLa uttara ApavAnI taiyArI kare che, tyAM te ratnacUDa vidyAdhare sumecaka ratna vimaLanA vastrane cheDe Adara pUrvaka khAMdhI dIdhuM. vimaLanA vAstavika paricaya : vimaLane mahAratnanI prApti thaI chatAM e mATenA AnaMda enA mukha upara na hatA. ratna prati jarAya Adara jaNAtA na hatA. spRhA ane AkAMkSAnI eka rekhA jaNAtI na hatI. nispRha va nathI ratnacUDane bhAre Azcarya thayuM.
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ 330 upamiti kathA saddhAra * ratnasUDane thayuM ke A keI purUSazreSTha he joIe. sAmAnya mAnavInuM mana zreSTharatnanA lAbhamAM Asakta ane urmizIla banyA vinA na ja rahe. sarva adabhuta guNenA sthAnabhUta ratnanI prApti chatAM kevI mahA nispRhatA? A vimaLanI sAthe enA mitrane pUchI jouM ke A tAro zreSTha mitra keNa che? kyA uttama kuLane che? pU0 pitAzrInuM zuM nAma che? kyAMne nivAsI che? kayA dharmanuM pAlana kare che? racUDe AvA vicAra karI mane ekAMtamAM laI gayA. mArA mitra vimaLanA jIvana saMbaMdhI dareka prazno pUchayA. meM kahyuM ke, he mahAbhAga ! Apane huM jaNAvuM chuM zAMtithI sAMbhaLe. vardhamAnapura nAmanA nagaranA adhipati mahArAjA zrI dhavala che, emane A vimaLa nAmane putra che. kSatriIomAM e zreSTha gaNAya che. haju sudhI e kaI vizeSa dharmane pAmelA nathI. chatAM paNa sajajana purUSonI jIvanacaryA keIka uttama jAtanI lokottara hoya che. Aje ame kIDAnaMdana vanamAM pharavA AvyA hatA ane emAM tamAre meLApa amane thaye. vimaLakumAre tamArA pAdacinho joI cakravartI thavAnI AgAhI karI hatI. vimaLa dareka rIte vimaLatAnI mUrti che. 1. A vArtAmAM vAmadeva mukhya che. meM ane huM zabado vAmadevanA badale ghaNe ThekANe Ave che. kAraNa ke e kathAkAra banI pitAnI kathA jaNAve che.
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa trIjuM vimaLane vikAza ratnacUDe vAmadeva pAsethI vimaLanI vAta jANe lIdhI. enA sAhajika guNe prati vadhu AkarSaNa jAgyuM. ratnacUDane thayuM ke vAmadeve sArI vAta kahI. prabhunA maMdirIe: vimaLa keI vizeSa dharmamAM jeDA nathI eTale paramatAraka devAdhidevazrInI pratimAjInA darzana karAvuM. prabhu pratimA aneka AtmAonA uddhAranuM amegha ane ajoDa sAdhana che. mArI pratyupakAra karavAnI IcchA paNa A kAryathI pUrNa thaze. A vicAra karI vimaLane kahyuM. bhadra vimaLa! mArA mAtAmaha ghaNu vakhata agAu A vanamAM AvyA hatA. emanuM nAma "maNiprabha" hatuM. A krIDAnaMdana vana jeIne emane AnaMda thaye hate. vidyAdharenA AvavA mATe emaNe A udyAnamAM eka suMdara jinamaMdira baMdhAvyuM. mULanAyaka tarIke yugAdIzvara zrI RSabhadeva paramAtmAnI pratimA sthApanA karI. A kAraNathI krIDAnaMdana vanamAM huM ghaNI vakhata darzane Avele. mArA upara anugraha karIne tuM paNa e prabhunA maMdirIe darzana karavA cAla.
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33ra upamiti kathA saddhAra vimaLe prabhu maMdirIe javA prasannatA batAvI. ame badhA zrI RSabhadeva svAminA maMdirIe gayA. prabhu darzana ane jAti smaraNa: e prabhu maMdira jotipuMjathI jhagajhagAyamAna hatuM. vajI, vairya, padvarAga, marakata, haMsagarbha vigere hIrA, ratna ane mANekathI dedIpyamAna hatuM. suvarNanI zilAothI ene talabhAga jaDelo hato. sta, vedikAe, ku, pulikAo, gavAkSe nirmaLa sphaTika suvarNa vigere dvArA nirmita thayA hatA. uMcAImAM e merUzikhara jevuM jaNAtuM hatuM. AvA maMdiramAM saue harSa pUvaka praveza karyo. aMdara pravezatAMnI sAthe ja ratnanirmita zrI yugAdideva RSabhadeva paramAtmAnI pratimAnA darzana karyA. nayanamAM amRta chATatAM je AnaMda thAya ethI vadhu AnaMda A pratimAjIne jetA thaye. nayane harSathI nAcI uThyA. saue prabhu pratimAne namI namIne namaskAra karyo ane ratnacUDa tathA cUtamaMjarIe vidhivata vaMdanA karI. saunA antaramAM AnaMdane udadhi ubharAvA lAge. romAMca vikasvara banI gayA. apratima prabhu pratimAnA darzana karI vimaLakumAra vicAra karavA lAgyuM ke ahe ! devAdhideva ane sarva atizayothI suzobhita AdinAtha prabhunuM kevuM rUpa che? kevI saumya kAMti che? kevuM nirvikAranuM jharaNa che? rAganI raja nathI ke dveSanA dvanda nathI. mAtra vItarAgatAnI AbhA dekhAya che.
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimaLanA vikAza A prabhunI prazamarasa jharatI pratimA ja kahI Ape che ke prabhu nirdoSa che, nivRra che. nivikAra che. vizvanA badhA ja DhASA vidAya laIne sadA mATe ahIMthI cAlyA gayA che. 333 zarIramAM vyAdhi hAya te| e zarIramAM kramanIya kAMti na ja hoya. prabhumAM rAga-rASa hoya te prabhu pratimAmAM zAMta ane saumya zaiAbhA kyAMthI Ave? zrI vItarAga devanA me pahelAM kyAMka dRna karyo che. mada abhyAsI peAtAnA zAstrAbhyAsane bhUlI jAya, tema huM paNu bhUlI gayA chuM, ke A prabhune me' pahelAM kyAM ane kyAre dIThAM che. mArI smRti uparathI e vAta khasI gaI che. vimaLakumAra vicArazamAM khUbaja lIna banI gayA. e vicAra lInatAmAM pUrvabhavAnI vAtAnI smRti karAvanAra jAtismaraNa jJAnanA kAraNu rUpa mahAmUrchA AvI gaI. mUchi ta thaI tyAM DhaLI paDyo. mane ane ratnacUDane sabhrama thaI gayA, are! A vimaLane ekAeka zuM thaI gayuM ? mUrchA zA kAraNe AvI? ame pakhA lai havA nAkhavA lAgyA ane anya zIte pacAra paNa karyA. vimaLane jAtismaraNa jJAna prApta thayuM ane mUrchA utarI. jAgRta banyA. cetanA svastha thai. ratnacUDe pUchyuM, priya vimaLa ! A prabhu maMdiramAM tane ekAeka zuM thaI gayuM ? vimaLanI AMkhAmAM harSanA AMsue ubharANA, ratnacUDa
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ 334 upamiti kathA sAroddhAra tarapha vadhu premabhAva jAge. vAraMvAra ene praNAma karavA lAge ane caraNamAM mUkI vaMdana karavA lAgyo. are mitra ratnacUDa! tuM mAruM jIvana che, tuM mAre priya badhu che, mAre nAtha che, tane mArA mAta tAta kahuM teya khoTuM nathI, tuM mAre gurU che, mAre deva paNa tuM che, are ! mAro paramAtmA paNa tuM ja che. tArA darzana e saphaLadarzana che. te prabhu darzana karAvI mArA upara mahAna upakAra karyo che. prabhu darzananA puNya pratApe mArA kalyANanA kAraNabhUta jAtismaraNa jJAna mane thayuM che. A jAtismaraNa jJAnanI zaktithI jyAre je bhavamAM samyagu darzana pAmyuM hatuM, tyAMthI Aja sudhInA badhA bhavene huM spaSTa joI zakuM chuM. badhI vAte mane yAda AvI gaI che. pUrvabhavanA smaraNa jJAnanA lIdhe mAruM mana zrI jinadharmamAM vadhu daDha banyuM che. jinadharma upara zraddhA, prIti ane bhaktinA bhAve vadhu jAgRta banyA che. dharma ApatAM te mane zuM nathI ApyuM? vizvamAM dharma jevuM kayuM tatva vadhu mUlyavAna che? te mane mahAmUlyavAna vastu ApI mahA upakAra karyo che. tuM mAre nirvyAja gurU che, tethI tArA caraNomAM vaMdanAdi karuM e te vinaya che. ane dharmagurUnA caraNomAM vaMdanAdi karavuM e kAMI lajajAnuM kArya nathI, huM tAre mahAna upakAra mAnuM chuM. vimaLa pharIthI ratnacUDanA caraNomAM namana karavA jAya che, tyAM ratnacUDe enA be hAtha jhAlI lIdhA ane kahyuM.
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimaLane vikAza 335 bhAI vimaLa! ghaNuM thayuM. ATalo badhe vinaya karavAne na hoya. jarA zAMta bana. te pote ja kalyANanuM vizrAma sthaLa che. amArI te evI kaI tAkAta che ke tArUM kalyANa karI zakIe ? te pote guNIyala che. sugya ane zreSTha vyakti che. te mArI priyatamAne saMrakSaNa ApeluM eTale e upa kArane badalo vALavAnI IcchA jarUra hatI, zrI AdinAtha prabhunI pratimAnA darzana karAvavAnA kAraNe tane jAtismaraNa jJAna ane dharma zraddhA thaI e jANuM mane addabhuta AnaMda thaye che. tArA dharmabhAvamAM huM nimitta banyo chuM, eTale mane saMteSa che. pratyupakAra karavAnI mArI manISA phalavatI banI. he mahAmanA ! tane pratyupakAra mATe sumecaka ratna ApeluM paNa e veLA mane thayuM ke A ratna ApavAthI mahAupakArane badala vaLatuM nathI. tyAra pachI prabhu darzana karAvavAnI utkaThAthI tane je hetuthI huM lAve te hetu saphaLa banyo che. huM kAMIka saMteSanI anubhUti karUM chuM. dharmabaMdhu ratnacUDa! zrI jinezvara paramAtmAe pharamAvelA jinadharmanI prAptimAM nimittakAraNa bane che. e mahApurUSa paNa dharma prApti karanAra prANIne dharmagurU bane che. te te mane prabhu darzana karAvyA ane mane dharmamAM joDyo che. te mAro dharmAcArya che. te mArA upara sumahAna upakAra karyo che. huM mArA prANe paNa tArI sevAmAM samarpaNa karI dauM, te paNa tArA upakArane
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ 336 upamiti kathA sAradvAra badalo vALI zakuM nahi. huM tArA RNane adA karI RNa rahita banI zake nahi. dIkSAnI bhAvanA ane kuTuMba ciMtA: bhadra vimaLa! saMsArathI mane vairAgya tha che. huM e bandhanene tajI daI bhavasAgarane taravAmAM naukAnuM kAma ApanArI dIkSA svIkAra karavA IcchuM chuM. have mane saMsAra prati rAga rahyo nathI. mAre mAtA, pitA, bhAI, bhaginI vigere sagA saMbaMdhIo ghaNuM che. je emane paNa baMdha ApavAmAM Ave ane e badhA saMsArano tyAga karI saMyamamAgane svIkAra kare te ghaNuM sAruM. mArI antarechA badhAne saMyamamArganA pathika banAvavAnuM che. priya ratnacUDa! e mATe kaI vizada ane saraLa upAya heya te jarUra jaNAve. uttaramAM ratnaDe kahyuM, priya bandha vimaLa ! gaI aSTamInA divase huM krIDAnaMdana vanamAM prabhu pUjana karavA mATe Avele, mAre parivAra paNa mArI sAthe ja hate. gurUdeva: A maMdiranA najIkanA bhAgamAM e vakhate meM eka sAdhu samudAyane je. e samudAyamAMthI eka meTA AcArya gaMbhIra vANathI amRtanA ghUMTaDA jevI madhurI dezanA ApatA hatA. AcAryazrInI vANI ati suMdara hatI paNa zarIra te mahAzyAma ane beDoLa hatuM. jemAM ja AMkhe pAchI kheMcI levAnuM mana thaI Ave.
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimaLanA vikAza 337 e AcArya zrIne joIne mane thayuM ke are! A mahAmAnuM vANImA ghaNuM zAMttvana ApanArU che. uccakeATinA tattvajJAnane jaNAvI rahyA che. eTale eezrI guNasAgara hAya emAM nA kahevAya zI rIte ? emanA guNA ane emanI madhurI vANI jevuM suyeAgya rUpa emanAmAM dekhAtuM nathI. AvI vicAradhArAmAM ja me' jinamadiramAM praveza karyAM. paramatAraka zrI paramAtmAnI stuti karI. bhAvabhaktithI namI paDyo. mahAsnAtra utsava karyAM. vilepanAdi karyAM. vidhivat aSTama`gaLa AlekhyA. sudrabyAthI prabhupUjA karI. puSpAdinI mALA paherAvI. bhAvabhInA saMgIta gItA gAI bhAvapUjA karI. gurudevanA darzana karavAnI IcchAthI huM prabhumadirathI bahAra AvyeA. bahAra AvatAM ja pUrva joelA AcAryazrIne me joyAM, hatA e ja, chatAM bIjA na hoya ema jaNAyuM. kAraNa ke A vakhate eezrI suvaNaeN kamaLa upara birAjamAna hatA. jAMbunaH suvanA kiraNeA jevI emanA zarIranI jyeAti hatI. emanA rUpa AgaLa kAmadevanuM rUpa phIkuca lAgatuM hatuM. caMdranA saubhAgya karatA eezrI vadhu saubhAgI jaNAtA hatA. huM jyAre maMdira praveza karatA hatA tyAre je rIte dezanA apAtI hatI e hajI pUrvavat cAlu hatI. me' emane pahelAM joyAM hatA ane avAja uparathI e vAtanA pU nirNaya paNa karyAM. mArA Azcayane pAra na rahyo. huM te animeSa nayaNe jotA ja rahyo. huM sthira anI gayA. ..
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ 338 upamiti kathA saddhAra are! A AcArya bhagavaMta huM jyAre maMdiramAM dAkhala thaele tyAre bhayaMkara kurUpa hatA. alpa samayamAM sumanahara suDeLa saumyavarNa kevI rIte banI gayA ? are ! AmAM Azcarya jevuM zuM che? sAdhubhagavaMtene tapanA prabhAvathI aneka labdhio prApta thAya che. e labdhionA prabhAvathI aneka jAtanA svarUpe karI zake che. labdhi ane siddhinA dvArA vizvanI evI kaI cIja nathI ke je na banI zake ke na maLI zake. AvA vicAra karatAM mane gurudeva prati khUba sadbhAva jAgyo. AnaMdamAM masta banI meM gurudevane vaMdana karyuM. bIjA munivarone paNa vaMdanAdi karyA. gurudevee "dharmalAbha" ne AzIrvAda Ape. zuddha ane yogya bhUmi joI huM ane mAre parivAra mehamAyAnA paDane haThAvanArI dharmadezanA sAMbhaLavA besI gaye. najIkanA eka sAdhumahArAjane meM dhIrethI prazna karyo. he pUjya ! upadeza ApI rahelA mahAtmAzrI keNa che? emaNe AdarapUrvaka kahyuM. bhAgyavAn ! A mahAtmAzrI amArA paramatAraka guruvarya che. "dharAtala" nagaranA nivAsI hatA. e nagaranA "zubhavipAka" rAjA che ane "nijasAdhutA" emanA rANuM che. amArA gurudeva emanA putraratna che. "pU0 budhasUrijI" emanuM nAma che. AcAryazrIne paricaya sAMbhaLI ane emanA judA judA atizane nihALI mAruM ane mArA parivAranuM mana jaina
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimaLanA vikAsa dhamamAM vadhu sthira banyuM. AcAya zrIne vaMdana karI huM mArA parivAra sAthe amArA nagare gayA ane AcArya zrI budhasUrijIe judI dizA bhaNI vihAra karyAM. 39 bhadra vimaLa ! mane lAge che ke jo e pU. budhasUrijI gurudeva ahIM padhAre te tArA mAta-tAta vigere svajana vargane pratimAdha ApI dvIkSA Ape. A ratnacUDa ! kAi paNa hisAbe vinati karI tArUM gurudevazrI budhasUrijIne ahIM lAvavA. avazya mArUM A kArya tuM karIza ema vimaLe kahyuM. ratnacUDe uttara ApyA, bhAi vimaLa ! tArI AjJA mAre sathA mAnya che. huM mastake caDAvuM chuM. parantu mArA mAtApitA mArA virahathI hAlamAM ghaNA ciMtAtura haze. r hamaNAM mane mAta-pitAnI ciMtA dUra karavA ane emane AnaMda ApavA javAnI icchA che. e pachI tarata ja huM tArA satkAryamAM joDAIza. e vAtamAM tuM aMtarathI zraddhA rAkhaje. virahanA beDha ane AbhAra : nirmaLa manAvimaLa ! tArA sAMsanA amRtanA AsvAda mANyA pachI " mane javA do " e zabdo melatAM paNuM a'tara akaLAya che. kheAlatAM jIbha cAlatI nathI. paNa zuM karUM ? ciMtAmAM jalatA mAta-pitAne AzvAsana ane AnaMda ApavA e paNa eka mahAkAya che, ema hRdayamAM vicArI " mane javA de " e zabdo mahAparANe eluM chuM.
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA sArAddhAra viyeAganI vAta sAMbhaLI vimaLanuM haiyuM bharAI gayuM. ene paNa kheda thavA lAgyA. vyathita hRdaye kahyuM: A ratnacUDa mAta-tAtanA zAntyana mATe avazya javuM joie. eTale tame jA. parantu gurudevane vinatipUrvaka ahIM lAvavAnI vAtanuM vismaraNa na thAya e lakSa rAkhaze. 347 ratnacUDe kahyuM: bhAI vimaLa ! tArUM kArya huM nahi bhUluM. thADI dhIraja dharaje. ema jaNAvI mane ane vimalane " Avajo Avajo" kahI patnI cUtamajarI sAthe vidAya lIdhI. AkAzamAge peAtAnA nagare pahoMcI gayA. ratnane bhUmimAM : huM agRhItasa MketA ! me' (vAmadeve) vimaLa ane ratna cUDanI dharmavArtA sAMbhaLI. amRtathI paNa vadhu hitakArI hatI, pazu huM abhadra hatA, aceAgya hatA, mArUM hRdaya e amRtavarSothI jarAya na bhIMjAzuM. kArA dhAkAra rahyo. viLe paramAtmA zrI RSabhadevane vAraMvAra premathI namaskAra karyo. e maMdiramAMthI ame bahAra AvyA tyAre madhurabhASI vimaLe mane kahyuM. mitra vAmadeva ! ratnacUDe jyAre ratna ApyuM e vakhate kahyuM hatuM ke A sumecaka ratna mahAmUlyavAna che. mahAprabhAvazAlI che. e avasare kAryasAdhaka manaze. parantu mane zreSTha dhana samA ratnAdi upara paNa vadhu rAga ke AsthA nathI. vaLI ene sAcavavAnI kALajI ane Adara paNa nathI. ghare laI jaIza tA thADA vakhatamAM e naSTa
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimaLane vikAza 24 thaI jaze kAM khavAI jaze. A ratnane ApaNe ahIM keI sthaLe jamInamAM dATI daIe te sArUM. pachI ApaNe jaIe. A pramANe kahIne vastranA cheDethI ratna cheDayuM ane mArA hAthamAM mUkayuM. - vananA eka vibhAgamAM meM khADe khedI e ratna mUkayuM. upara dhULa DhAMkI dIdhI. keI oLakhI na zake e bhUmipradeza meM banAvI dIdhuM. tyArabAda ame pitapatAnA ghare gayA. mitra teyanuM tekAna : teya ane mAyAe mArA zarIramAM aDDo jamAvela hatuM. ghare gayA pachI mane vicAra Avyo ke ratnacUDe vimalane jyAre ratna ApeluM e veLA kahyuM hatuM ke A ciMtAmaNi ratna jevuM zreSTha ratna che. - huM hamaNAM ja pAcho krIDAnaMdana vanamAM jauM ane e sumecaka ratna erI lAvuM. A vicAra karI huM mArI pathArImAMthI ubhe thaye. mitranA guNe, prema, vAtsalya vigerene vicAra na karyo. vizvAsaghAta thaI rahyo che e paNa na vicAryuM. vanamAM gayo ane dATelA ratnane kADhI laI bIje sthaLe dATI dIdhuM. ghare AvI sUI gaye. vaLI vicAra AvyuM ke kadAca vimala hamaNAM ja ahIM AvI caDe ane ratnanA sthAne ratna na juve te enA manamAM thAya ke mitra vAmadeva ratna carI gayo haze. e vinA ratna jAya kyAM? rananA sthAne ratna jevaDe goLamaTeLa pattharane TukaDo
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ 342 upamiti kathA sArodvAra mUkI devAmAM Ave te vAMdhA nahi, pachI bhUmi khATTu ane gALa patthara nIkaLe teA mAnI leze ke huM kamanazIba chuM. mArI kamanazIkhInA kAraNe ratna ratna maTI pattharanA TukaDA banI gayA. A rIte karavAthI vimalane mArA upara zaMkA nahi Ave. huM tarata vana bhaNI cAlyA. ratna jevA pANA zeAdhI mULa ratnanA sthAne dATI daIne ghera AvI rAtre pathArImAM sUi gayA. vaLI vanamAM : pathArImAM paDyo paNa keme uMgha AvatI nathI. vicAre caDyo, are ! e sumecaka ratnane huM na lAgyeA te sArU na karyuM". eka sthaLethI ratna kADhI bIje sthaLe ratna dvADhatAM mane phAI joI gayuM haze te ? ahIM ja lai AvavuM joituM hatuM. mArI meATI bhUla thaI. jarUra ratna dATatA mane kAi joi gayuM haze ane e upADI jaze. are ! AvuM suMdara ratna hAthamAM AvI jatuM raheze ? saMkalpa vikalpamAM mArI rAtrI pUrNa thaI. sheja paNa AMkhanA pAMpaNeA na mIMcANuA. - vahelA parADhIe huM ratna levA mATe vanamAM pahoMcI gayA. huM gayA vanamAM ane kharAkhara e ja aNInA vakhate vimaLa mArA ghare AvI paheAMcyA. eNe mArA parivArane pUchyuM ke vAmadeva kayAM gayA che ? parivAre uttara paNa tarata ApyA ke vimaLa ! tArA mitra vAmadevane hamaNAM ja kIDAnaMdana vana tarapha jatA ame joyA che.
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimaLanA vikAsa 343 mArI pAchaLa vimaLa paNa krIDAnaMdana vana tarapha Avye. vimaLane jotAM ja ratnanI jagyA huM bhayathI bhUlI gayA. me ratna saMtADeluM e sthaLa yAda na AvyuM ane patthara dATelA e khAdI kADhI mArA keDanA vastramAM saMtADI dRIdhA. e sthaLa kAIne vahema na Ave evI hAlatanuM manAvI IdhuM ane khIjA vanavibhAga tarapha cAlyA gayA. vimaLa mArI zeAdhamAM tyAM AvI pahoMcyA. AAbha, bhaya ane zakAthI mArA netrA cakaLavakaLa thatAM hatAM. hRdayanA dhabakArA vadhI paDyA hatA. svaccha ane svastha manavALA vimaLe pUchyuM, are vAmadeva ! tuM mane ekalA mUkI ahIM kema AvyA ? tuM Ama bhayabhIta mahAvarA kema DhekhAya che? tuM zAthI Dare che ? manAvaTa : me' kahyuM: mitra vimaLa ! savAre huM uMDhyo ane e vakhate mane samAcAra maLyA ke mitra vimaLa vanamAM gayA che, eTale huM paNa vanamAM AtmyA. cAre khAjI tapAsa karI paNa mane kayAMya najare na caDyo eTale manamAM trAsa trAsa thaI AvyA. tane jotAM mArA cittane TADhaka jaNAya che. huM have bhayamukta anyA chu. vimaLe kahyuM: mitra vAmadeva ! jo ema ja hAya tA mahu AnaMdanI vAta che. mane geAtavA tuM vanamAM AvyA ane tuM vanamAM AvyeA che. evA samAcAra mane maLatAM huM vanamAM AvyA. ApaNe ane ahIM ja maLI gayA. ghaNuM suMdara thayuM.
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 upamiti kathA sAradvAra mmmmmmmmmm cAle tyAre ApaNe prabhumaMdira jaIe. huM ane vimaLa prabhumaMdira bhaNI cAlyA. vimaLa maMdiramAM gaye ane prabhune vaMdana karyuM. * huM maMdiranA daravAjA upara ja ubhe rahyo. mane vicAra AvyuM ke vimaLane ratna caryAnI vAta khyAlamAM AvI gaI lAge che. baLajabarIthI mane maLeluM ratna paDAvI leze. mArI kanethI khUMcavI leze. ahIMthI pibArA gaNuM jAuM te sArUM. ahIM rahetA mAre chUTakAro thAya ema nathI. A nirNaya karI, huM tyAMthI bhAgyo ane traNa divasamAM aThThAvIza jana bhUmi pasAra karI nAMkhI. - aThThAvIza jana AvyA pachI meM kamarapadethI ratna kADhayuM. gAMTha cheDI joyuM te ratnanA badale goLa pANe. pANe jotAM ja tyAM mUcha AvI ane pachaDATa khAI DhaLI paDyo. jarA svasthatA AvI eTale huM moTI bUma pADI raDavA lAge ane mAthuM pachADavA lAgyA. kakaLa ane dhamapachADA karI mUkyA. raDe zuM vaLaze ? cAla pAcho e vanamAM ane ratna laI AvuM, A vicAra karI huM pAchuM vaLe. vAmadevanI zeAdha ane milana : he agRhItasaMketA ! e vakhate vimaLa prabhunA darzana karI jinamaMdira bahAra AvyuM ane mane tyAM eNe na joye. kaDAnaMdana vanamAM tapAsa karAvI paNa huM tyAM na ma. pitAnA mANasane cAre bAju zodha karavA mokalI ApyA. emAMthI zodha mATe A tarapha AvelA mANasee mane joI lIdhe.
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimaLane vikAza 34pa ~ ~ ~ ~ zodha karanArA mArI pAse AvyA ane kahyuM: vAmadeva ! tuM kyAM jato rahyo ? tArA viyogathI vimaLakumAra vilakhA banI gayA che. rAta-dina becena rahe che. kayAMya emane gaDatuM nathI. tane zodhavA amane mokalyA che. vimaLakumAra pAse jaldI cAle. jarAya samaya bagADavo ucita nathI. mane thayuM ke ratna caryAnI vAta vimaLanA khyAlamAM AvI nathI. huM nirbhaya banIne zedha karavA AvanArAo sAthe mArA nagara tarapha cAlyo. ame sau vimaLanA mahele pahoMcyA. vimaLa ubhe thaI tarata ja premathI mane bheTI paDyo. AnaMda vibhera banIne vimaLe mane pitAnA ardhAsane besADyo. are mitra vAmadeva ! acAnaka te kayAM jato rahyo? zA mATe tAre cAlyA javuM paDayuM ? tArA zarIre kuzaLatA che ne? mana prasanna te che? mAyAne prabhAva : badhu vimaLa ! zuM jaNAvuM? bhAre duHkha mArA mAthe AvI caDayuM. te prabhumaMdiramAM praveza karyo ane huM tArI pAchaLa ja prabhumaMdiramAM praveza karatuM hatuM tyAM AkAzamArgathI AvI rahelI eka vidyAdharIne meM je I. e vidyAdharI pitAnA rUpa lAvaNyanI prabhAthI prakAzarelAvI rahI hatI. hAthamAM sAkSAt yamarAjanA jIbha jevI khullI talavAra hatI. eka bAju AkarSaka rUpane kAraNe manahara jaNAtI hatI ane bIjI bAju hAthamAM nagna talavAranA kAraNe bhayaMkara jaNAtI hatI. ene jotAM mane bhaya
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ 346 upamiti kathA sAre dvAre ane Azcarya bane thayAM! tyAM te vidyAdharI samaLI hArane upADI jAya ema mane upADI ravAnA thaI. huM cIse pADate ho "he kumAra! bacAve. vimaLa ! bacAve." paNa vidyAdharI vegIlI cAlathI mane kayAMya dUra laI gaI. dUra laI jaI vidyAdharIe mane chAtI sarasa cAM. gADha AliMgana karyuM. mArA gAle ane heThe khUba cuMbana karyo. mane rativilAsa mATe premathI samajAvavA lAgI. vAraMvAra bhegecchA pUrNa karavA manAvavA prayatna karyo. mitra vimaLa ! tArA viyegane kAraNe mAdaka ane mehaka vidyAdharI mane jhera jevI lAgatI hatI. enA rUpa, saundarya ane madhurA bela mane gamatA na hatA. huM e vidyAdharIne kAMIka uttara ApavA jatuM hatuM tyAM eka bIjI vidyAdharI AvI pahoMcI. mane jotAM ja mArA tarapha ene anurAga thayo. eNue mane kheMcIne bhAgavA prayatna karyo. e baMne vidyAdharIomAM vAyuddha cAlyuM ane pachI sAmasAmA thaI laDI paDyAM. laDavAmAM mAre khyAla na rahyo. huM emanA hAthamAMthI gabaDI paDyo ane jamIna upara paTakAya. ucethI paDatAM mane ghaNo mUDha mAra lAgyA. tyAM mUcha AvI gaI ane huM bebhAna paDyo rahyo. vananI havAthI mArI mUrchA utarI. mane thayuM ke A vidyAdharIone pakaDavAno vakhata Ave e agAu huM ahIMthI
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimaLane vikAsa u47 nAzI jauM. yuddhamAM vidyAdharIone mAro khyAla na rahyo. tArA darzananI IcchAthI huM A tarapha AvavA ravAnA thayA. - nagara tarapha AvatAM rastAmAM tArA anucare mane malyA. e anucare kSemakuzaLa mane ahIM lAvyA che. A meM mArI ApavItI vAta tane kahI. . vimaLa sarala hatuM ane mArA tarapha akRtrima prema rAkhate hato. mArI vAta sAMbhaLI ene bhAre Azcarya thayuM. mArA zarIramAM rahelI mAyA A vAta sAMbhaLI ghaNuM khuza banI. mAyAne thayuM ke vAmadeve bheLa vimaLane ThIka banAvyA. kapaTakriyA e te mAyAnI priya vastu che. zaLanI vyathA : huM vimaLane vAta jaNAvI rahyo hato. eTalAmAM acAnaka mArA aMgeaMgamAM mahAvyathA cAlu thaI. jANe ke magaramaccha pitAnA jaDabAmAM laI mane dAbate na hoya, evI kAramI vedanA thavA lAgI. jANe mArA aMgeaMganA kaTakA thatAM hoya evuM mane lAgyuM. - zvAsanI gati khUba tIvra banI gaI. AMkhe uMcI thaI gaI. jIbha bahAra nikaLavA lAgI. zarIra lAkaDAM jevuM akkaDa banI gayuM. maraNatela dazAmAM mUkAI gaye. - aNadhArele banAva joIne vimaLa gabharAI gayo. bUmAbUma karI mUkI. zrI dhavala mahArAjA ane nagarajane ghaNAM tyAM AvI pahoMcyA. mane prAthamika sAravAra ane auSadhe ApavAmAM AvyA, paraMtu e sAravArathI mane kaze lAbha na thayo.
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ 348 upamiti kathA sAridvAra mArI vyathA vadhatI hatI. vimaLane sarva deSavinAzaka sumecaka ratna yAda AvI gayuM. jhaDapabhera vanamAM gaye ane je sthaLe ratna dATayuM hatuM e pradeza bedI kADhyo. paraMtu ratna hAtha na lAgyuM. ratnane patto na lAgavAthI vimaLane mArI ciMtA thaI. ratna vinA mitranI pIDA kema zamaze? ka upAya le? e kirtavyamUDha banI gaye. udAsa cahere mArI pAse AvyA. mArA duHkhathI e paNa duHkhI lAge. e mahAnubhAvane rana gayAnI jarAya ciMtA nathI paNa mAruM duHkha ene du:khI banAvI rahyuM hatuM. vanadevatAne camatkAra : e ja vakhate eka vRddha nArI aMga maraDavA lAgI, mAthAne eTale vikherI nAkhe. baMne hAtha uMcA karyA, cIso pADavI cAlu karI. mAthu dhUNAvA lAgI. tyAM rahelAone lAgyuM ke kaI vyaMtaradevane A vRddhAnA zarIramAM praveza thaye jaNAya che. - rAjAe ane lekee pUjA karI dhUpa-dIpa dharyA ane pUchyuMH Apa keNa che? jenAM bhavAM caDI gayA hatA ane netre lAla aMgArA jevA banI gayA hatA te vRddhAnA zarIramAM rahelI vanadevatAe kahyuM ke huM A kIDAnaMdana vananI adhiSThAyikA vanadevI chuM. vAmadevanI zarIra pIDA meM ubhI karI che. e mahApApI ane bezarama che. kAraNa ke eNe sahadayI mitra vimaLanI sAthe
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimaLano vikAsa 34 kapaTabharyuM vartana dAkhavyuM che. vimaLanA sadbhAvane ane lAgaNIne eNe kazo vicAra nA karyo ane chetaryo. A narAdhame vimaLanuM ratna cerI lIdhuM ane te sthaLe patthara mUko. uparathI AkhI banAvaTI vArtA ubhI karI nAkhI. vidyAdharIonI vAta joDI kADhI. keI upADI gayuM na hatuM. eNe bIje sthaLe dATayuM paNa vimaLa vanamAM game tyAre corI karavA jatAM A ratnanuM sthaLa bhUlI gayo hato. goLa patthara laI aThAvIza jana nAzI gayo. vanadevIe jyAM ratna saMtADayuM hatuM te bhUmi batAvI dIdhI ane kahyuM ke A narapizAcane huM hamaNAM ne hamaNAM pUre karI nAkhuM. vimaLakumAre vanadevIne stuti karI ane AgrahapUrvaka kahyuM he devI! Apa kRpA kare. vAmadevane na mAraze. nahi te mane ghaNuM duHkha thaze. vimaLanI prArthanAthI vanadevIe mane mApha karyo. parantu nagarajanee mArA upara phiTakAra varasAvyuM. svajanee tiraskAra karI ghara bahAra kADhI mUko. nagaramAM huM taNakhalA karatAM paNa halako thaI paDyo. mArA nAma upara loka nAka maraDatA ane ghUMkatA hatA. AvI paristhitimAM paNa vimaLa mArI sAthe pUrvavat rahevA lAgyA, neha jarAya e che na karyo. na dhUtkA, na kaTuveNa kahyAM. "mahApurUSe svIkAra karelI vAtane mithyA karatAM nathI." eNe mArI mitratA na tajI. meTAnI mahattAnA
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ 350 upamiti kathA sAradvAra darzana ahIM thAya che. vimaLanI vimaLatA nirmaLatA keTalI mahAnuM che e joI zakAya che. pUrvanI jema amAre mitra vyavahAra cAlu rahyo. bhagavaMta stuti : eka divase vimaLa mane sAthe laI kIDAnaMdana vanamAM laI gaye. tyAM rahelA jagadaguru zrI RSabhadevasvAmIne maMdiramAM vaMdanA mATe gayA. zrI jinezvara paramAtmAnI pUjA-sevA karI ane antamAM vimaLe sumadhura svare ane bhaktibharyA bhAve bhagavaMtanI stutie belavI zarU karI vimaLa ke kilaka ke stuti belI rahyo che. barAbara e ja vakhate ratnacUDa vidyAdhara ane cUtamaMjarI ahIM AvI caDe che. sAthe emane vizALa parivAra hate. vimaLanI sumaMjula stuti sAMbhaLI sau sthira banI jAya che. keI avAja karatuM nathI. mUrti jevA susthira banI gayA. stutio : jayAzeSajagannAtha !, jaya tatvopadezaka ! / jaya jJAna mahAkoSa !, jaya bhAvArivAraNa! // 1 // manye vizcinmayopArji, purA bhAvi paratra ca / zubhaM yeneha labdho'si, svAmI vizvAbhayapadaH // 2 // nAtha ! nAthamahaM nAnyaM, nAthe nAthe sati tvayi / ko hi kalpadrumaM prApya, karIre kurute ratim // 3 //
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimaLane vikAsa 351 abhavyo durabhavyo vA, kimahaM bhuvanezvara ! / prApte'pyApnomi yannAI, muktiM muktipade tvayi // 4 // carAcara jagatanA nAtha ! Apa jaya pAme. tattvajJAnanA upadeSTA ! Apa jaya pAme. saMpUrNa jJAnanA sAgara ! Apa jaya pAme. aMtaraMga zatruonA TALanArA nAtha ! Apa jaya pAme. Apa vijaya pAme. e mArA nAtha ! mane lAge che, ke gata janmamAM meM jarUra kAMIka puNya karyuM haze. ethI te sakalavizvanA abhayadAtA svAmI Apa mane A bhave malyA che. pratye ! AvatA bhave paNa puNyabale mane Apa jarUra AvI maLaze. 2 | muja nAtha ! have mane ApanA jevA priyanAtha maLyA che, tethI huM anya keIne paNa nAtha tarIke cAhata nathI. Apa ja muja, jIvananA sarvazreSTha svAmI che. paramAtman ! kalpavRkSa prApta karyA pachI keraDAnI te vaLI keNu jhaMkhanA kare? 3 e bhuvanezvara ! jIvitezvara ! zuM huM abhavya chuM? athavA te zuM huM durabhavya chuM? muktidAtA tArA jevA mane nAtha maLyA chatAM huM haju sudhI mukti kAM na meLavI zake ? mAre che aparAdha che? 4 kimabhakto'smi te nAtha !, vismRto vA'smi yana me / rAgAdiripuruddhasya, sArAdi kriyate tvayA // 5 // saMsArapAntabhrAnti-zrAntenA''zramavatU prabho ! / prApto'si tvaM mayA kRcchAniti tatprayaccha me // 6 //
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ 352 upamiti kathA sArAhAra soni kronika pramo! mAvI, samayaH samarAjya:| drakSyAmi tvAmahaM yatra sAkSAllokAgrasaMsthitam alaM sAMsArikairebhi - viSayairviSasannibhaiH / kintu nAtha ! sadAnandaM, dehi me paramaM padam || 7 || 585 devAdhideva zuM huM tArA bhakta nathI ? zuM Apa mane bhulI gayA ? jo ema na hoya, te rAgAdi zatruoe mane cAgarakrama gherI lIdheA che teA paNa Apa mArI khakharasAra kema letA nathI ? nAtha ! AvA ane mArI sabhALa le. pa prANezvara prabhA ! saMsAramAM bhamI bhamI thAkI gaelAenA ArAmamadira samA nAtha ! mahAmuzkelIthI Apane meM meLavyA che. mane muktimALA Ape. prA! mAre bIjuM kAMI joituM nathI. 6 vizvezvara ! jarUra evA paNu kAi AnaMda bharapUra samaya AvI maLaze ke jemAM leAkanA uparitana bhAgamAM rahelA Apane huM joi laiza. huM paNa mukti meLavIne ja jaMpaze. 7 karuNAdhana ! zaraNya ! halAhala tAlapura jhera samA A sa'sAranA viSayasukhAthI saryuM. mAre evA sukhA nathI joitA. parantu vItarAgadeva ! mane tuM amanda AnandanA dhAma samA paramapada meAkSane ApI de, ApI de. 8 AvI bhAvasabhara stutiyA khAlI narAdhIza dhavalanA putra vimale jinAdhIza zrI RSabhadevasvAmIne namaskAra karyAM. peAtAnA mastaka vigere pAMce aMge| bhUmine aDADI dIdhA.
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimaLane vikAsa 353 jhagajhagATa jyoti samuhathI vAtAvaraNane prakAzita karate racUDa, cUtamaMjarI ane anya vidyAdhare AnaMdita banI gayA. ratnasUDe kahyuM, dhanyavAda! dhanyavAda! vimaLa! tane zatazaH dhanyavAda ! prabhu stutio sAMbhaLI ame paNa khUba praphuhala, banyA chIe, vilaMbanuM kAraNa : * vimaLanI prazaMsA karI ratnacUDe paramAtmAne namaskAra karyA.' vidhivat aSTaprakArAdi pUjA ane caityavaMdana vigere yogya anuSThAne karyo. maMdiramAMthI bahAra AvI saue udyAnanI zuddha bhUmi upara geSTi mATe beThaka jamAvI. vimaLe ane ratnacUDe paraspara zarIra vigerenA samAcAra pUchayA. ratnacUDe kahyuM, vimaLa ! teM mane pU gurUdeva zrI budhasUrijIne atre lAvavA jaNAveluM paNa emAM vacce eka evuM agatyanuM kArya AvI paDayuM ke tethI AcArya bhagavaMtane lAvavAmAM vilaMba thaI gayo. vimaLa-bhadra ratnasUDa! evuM zuM mahatvanuM kArya hatuM? Apane kahevAmAM vadhe na hoya te jaNAve. ratnasUDa-badhu vimaLa ! te vakhate A ja udyAnamAMthI tArI rajA laIne huM mArA nagare gaye. mAta-tAtane vaMdana karyuM. ghaNuM samaye jevAthI mArA mAtA pitAne ghaNe AnaMda tha. e divasa saune AnaMdamAM gaye. prabhune namaskAra karI rAtre huM mArA palaMgamAM sUte. dravyathI mane nidrA AvI paNa bhAvathI jAgRta hatA. rAtrInA chellA
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ 354 upamiti kathA saddhAra vibhAgamAM mArA kAne madhura avAja Avyo. he mahAbhAga ! saubhAgyanA svAmI ! e paramAtmAnA caraNakamaLane madhukara ! Apa jAgRta bane. ubhA thAo. huM A zabdothI jAgRta ba. mArI sanmukha apUrva dazya hatuM. pitAnA devI zarIranI tiprabhA dvArA dizAone prakAzamAna karI detI aneka devIone meM mArI sAme ubhelA joyA. saMbhrama pUrvaka zayanamAMthI mAruM utthAna eja emanuM svAgata hatuM. mane A dazya joI ati Azcarya thatuM hatuM. prasannatAthI jeonA mukha upara madhura hAsyanI rekhAo aMkita banelI che evI te devIo belI, tuM dhanya che. kRtakRtya che. pUjanIya che. saubhAgyane adhipati che. amArA mATe vaMdanIya che. jenA hRdayamaMdiramAM dharmane sadA nivAsa che enA ame dAsa chIe. mAnasarovaramAM haMsalA rame ema ApanA manasarovaramAM dharma ramI rahyo che. ame Apane paDate bela jhIlanArI sevikAe chIe. hiNI prajJapti vigere amArA nAma che. svayaMvara kanyA pitAne priyatama zeAdhI kADhe ema ame badhA maLIne ApanA caraNe AvyA chIe. Apa vidyAdhara cakavatI thavAnA che. ame ApanA zarIramAM praveza karIzuM. Apa amArA nAtha che. amAro svIkAra kare. e maMgalamUrti! amArI AjJAthI vidyAdharonuM vRMda ApanA dvAre AvI ubhuM che. e ApanA sainIke tarIke raheze.
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimaLanA vikAsa ApanI AjJAnI pratIkSAmAM dvAra ubhA che. svIkAra karA. 355 Apa emanA bhAvara ane judA judA ala'kArAthI ze|bhatI vidyAdevIe vinati karatI hatI tyAM badhA vidyAdharA AvI pahoMcyA ane mArA caraNe mastakA jhUkAvI dIdhAM. sau e kara joDI sanmukha ubhA rahyA. khIjI tarapha pUrvAkAzamAM savitAnArAyaNa zrI sUrya pUrva dizAne cU'bana karI rahyo hatA, eTale vAdyakArAe moMgalavAdyonA sUrA calAvyA. rAjAnA maMgala pAThaka chaDIdAre dAharA lalakAryAM. so jyeSuno thAya, dharma gupta TrenanA: ! / yena vo'tarkitA eva, saMpadyante vibhUtayaH // huM mahAnubhAve ! sUryodaya thaI gayA che. nidrA khaMkherI tame jAgeA ane dharmanI ArAdhanA karI. kAraNa ke dhama . uttama vastu che. enA prabhAve tame nahi vicArI hAya evI sa'pattio tamane AvI maLaze. maMgala pAThakanA maMgala dArA sAMbhaLI mane paNa thayuM ke A sekaDA vidyAo ane vidyAdevIe dharmanA amAgha prabhAvathI vinA parizrame mane prApta thai che. parantu A kAMI ha nA prasa`ga nathI. A eka navuM vighna che. mAre vimaLa sAthe dIkSA grahaNa karavAnI abhilASA hatI, emAM meTI ApadA AvI paDI. jinezvara paramAtmAe kahyuM che ke puNyakarma paNa lAgavavuM.
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ 356 upamiti kathA sArAdvAra ja paDe che. parantu e paNa sAnAnI eDI jevuM ane tyAjya che. emAM Anada pAmavA jevuM nathI. puNyAnumantrI puNya paNa dIkSAmAM vighna ubhuM kare che. huM AvI vicAraNAmAM mazagUla hatA ane rAhiNI vigere devIee kSaNavAramAM mArA zarIramAM praveza karI lIdhA. ee mane svataH siddha thaI. vidyAdevIonA zarIra praveza pachI badhA vidyAdharo maLyA ane teoe vidyAdhara cakravartI tarIkenA mAza abhiSeka karyAM. abhiSekanA mahAtsava AkarSaka ane vizALa ujava vAmAM AvyA. bhadra vimaLa ! tyAra pachI navA rAjyane ucita pradhAna ma`DaLanI racanA, sAmantavanI goThavaNa, rAjapurUSAnI nImaNuMka, sainyanI sevAnA kAryakrama, nagarajanAne saMtASa vigere kAryAmAM keTalAka divase 'pasAra thaI gayA. sUrijInA sa'deze : nUtana rAjyanI vyavasthAmAMthI nivRtti maLatA tArA Adeza mane yAda AvyA, me' e mahAtmAnI zeAdha karI. zeAdha karatAM karatAM eka nagaramAM emanA pavitra darzana thayAM. meM pUjyazrIne vaMdanAdi karyo ane tArI dIkSAnI bhAvanA temaja sarvasvajana vargane pratimAdha ApI dIkSA mAge lAvavAnI bhAvanA jaNAvI. mArI vinati sAMbhaLI pUjyazrIe kahyuM ke tame vimaLakumAra pAse jAo tyAre mArI A sadezeA jaNAvaze,
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimaLane vikAsa 3pa7 "thoDA samaya pachI huM amuka rIte AvIza. vimaLakumAranA svajanene pratibodha karavAne upAya AmAM ja samAele che." he agahItasaMketA! ratnacUDe A saMdeze vimaLanA kAnanI najIkamAM jaI ane dhImethI kahyo tethI mArA sAMbhaLavAmAM Avyo nahi. vimaLe ratnacUDane kahyuM, bhAI ratnacUDa! tame ghaNuM sAruM karyuM. vidyAdhara cakravartI ratnacUDa be traNa divasa rahA ane pachI vimaLanI rajA laI pitAnA nagare gayA.
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa evuM vimaLane virAga ratnacUDanA gayA pachI vimaLa saMsAra sukhethI vadhu alipta rahevA lAgyo. Idri ane mana bhautika sukha bhaNuM jatAM virAma pAmyA. hRdaya pavitra banyuM. A rIte enA jIvanane kALa virAgamaya vItavA lAge. virAgI vimaLane joI mAta-tAta vicAre che ke amArA putranuM jIvana kevuM zreSTha che? traNe lokone mugdha banAve evuM AcaraNa che. vimaLa pAse khIlakhIlATa karatuM yauvana che, madamasta Arogya che ane apAra dhana vaibhava che. sAhitya, saMgIta ane kaLAene sumeLa eNe sAthe che, bhege enA caraNe cUMbI rahyA che, chatAM eka susAdhunI jema viSayothI virAgI rahe che. viSayasukhamAM lisa banatuM nathI. A kumAra viSaya bhegamAM je Asakta na bane te ApaNuM A mahA sAmrAjya niSphaLa che. ApaNe ja putrane viSayasevAmAM joDAvA kahIe. putra vinayazIla che, eTale ApaNI AjJAnuM ullaMghana nahi kare. dAkSiNya guNa enAmAM che eTale ApaNI AjJA jarUra pALaze. A jAtane vicAra karI ane ekAMtamAM nirNaya karI putrane potAnI pAse bolAvyo, amRtasI mIThI belImAM kahyuM, A bane te
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimaLane virAga 3pa9 beTA ! samudramAM zItaLa jyotibharyo caMdra utpanna thayo che tema aneka AzAo pachI samagraguNenA maMdira rUpa tuM amAre tyAM avataryo che. bhadra! tuM tArA divya yauvana tarapha je, rAjya bhegane samaya che. tuM alipta kAM banI gayo che? je rAjya tArA bhegamAM nathI AvatuM evA rAjyanuM paNa zuM prajana? vimaLamati vimaLane vicAra AvyuM ke mAta-tAtane bodha ApavA mATe A avasara sarasa che. AmAMthI ja bedhamArga maLI Avaze. e vicAra karI mAta-tAtane jaNAvyuM, ApanI AjJA mAre sarvathA mAnya che. AjJApAlana e mAre parama dharma che. kintu Apa mArA hRdayanA Azayane jANI le. huM ApanuM vacana jarUra mAnIza. pitAnA rAjyamAM vasanArA dareka duHkhIonA dukhene dUra karI sukhI sukhI banAvI pachI svayaM sukhane anubhava kare te sAce rAjA che. saune sukhI karavAnI vyavasthA karanAre rAjA e ja vAstavika pRthivIpati che. prajAne svAmI che ane darekanA kalyANane cAhanAre che ema mAnI zakAya. paratu je rAjA pitAnI prajAne dukhathI pIDAtI jevA chatAM pite ekale sukhanA sAdhanamAM vilAsI banI jAya evA peTabharA svAtha rAjavImAM prabhutva heya kayAMthI? enA zAsananI ke rAjyanI kiMmata zI? prajAne sukhI banAvavI e rAjyadharma che. ApaNe paNa e mATe gya karavuM joIe. hAlamAM gISmaRtu cAlI rahI che. sUrya AkAzamAMthI
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ 360 upamiti kathA sAdhAra aMgAra varSA karI rahyo che. zarIramAMthI ghAmanA lIdhe prasveda biMdue vahI rahyA che. vAyu paNa uSNa banI beThe che. huM ApaNA bhuvananA upavanamAM AvelA "mane naMdana" nAmanA udyAnamAM gISmaRtunA trAsanI pratikriyA karIza. e rIte ApanI AjJAnuM pAlana karIza ane tethI Apane AnaMda paNa thaze. paraMtu Apa rAjapurUSane cAre dizAomAM ekale ane je dukhI jaNAtA hoya teone ahIM hAjara karavAmAM Ave. te pAmare paNa A upavanamAM AnaMdane svAda jIvanamAM mANI jAya. ApaNe ApaNe rAjadharma bajAvIe. mAta-tAta vimaLanI vAta sAMbhaLI pramudita banI gayA. dhanya beTA ! dhanya. lADilA naMda! tane dhanya. mAta-tAtane saMteSa : mahArAjA zrI dhavaLanI AjJAthI manaMdana udyAnamAM eka vizALa himagRhanI racanA karavAmAM AvI. kamaLa kamaLa taMtuo ane sugaMdhI vALAo dvArA himagRhanI divAla banAvavAmAM AvI. gherA lIlA keLanA jhADanA thAMbhalA karavAmAM AvyA. nIlakamaLanA pAMdaDAethI upastina bhAga DhAMkavAmAM Avyo. caMdananA gheLa dvArA bhUmibhAga lIMpa vAmAM AvyuM. samIpavata pradezamAM madanaka, mallikA, mudugaranI zItaLa parimala yukta kRtrima jharaNuM banAvavAmAM AvyuM. khara ziSmaRtunA pratApI sUryanA prakhara kiraNo A himagRha upara pitAne prabhAva pAtharI na zakyA.
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimaLane virAga zItaLa himagRhamAM pitAnA nehIjane ane parivAra sAthe vimaLa gaye. griSma nivAraNa prakriyA karI ane tethI enA mAtA pitAne AnaMda thaye. je rAjasevakane duHkhIjane lAvavAnI AjJA karelI teoe duHkhIyArAone lAvavAnuM kArya cAlu karyuM, dhavalarAjAe saunA duHkha dUra karI AnaMda ane sukha samapyuM. saunA mane bhilaSita pUravAmAM AvyA. vAtAvaraNa AnaMda sabhara banI gayuM. suSu agRhItasaMkete ! mahArAja dhavala nAnI rAjasabhA bharI beThA hatAM. himagRhanI e pAzvabhUmi hatI. pramodabharI vArtA cAlatI hatI. evAmAM rAjapurUSo AvyA, emaNe eka purUSane paDadAnI aMdara rAkhyuM hatuM. rAjapurUSoe rAjAne namaskAra karyo, vinayapUrvaka belyA, he naradeva ! ApanI AjJA pramANe ame duHkhInI zodhamAM hatAM. eka sthaLe atyanta duHkhIne ame joyo. amane e dukhIne ahIM lAvavA bhAre kaSTa sahevuM paDayuM. e duHkhIyAre che, e karatAM dIThe vadhu kharAba che. je game tema nathI. ati bihAmaNuM che. rAjAzrInA darzana mATenI yegyatA enAmAM nathI. eTale ame ene samIpanA pradezamAM paDadA pAchaLa rAkhe che. ahIM lAvavA amAruM mana nA mAnyuM. vicitra duHkhIyAre; narapatie pUchyuM, tame e dukhIyArAne karyo sthaLe je
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ 362 upamiti kathA saddhAra hate? e ghaNe dukhI che, ema tame kaI rIte mAnyuM? A vAta barAbara mane jaNAve. | naranAtha ! ApanI AjJAne zirodhArya karI ame dukhInI zodhamAM nagaramAM gayA, paraMtu eka paNa duHkhI amArA jevAmAM na AvyuM. ame jaMgalamAM upaDyA. tyAM zedha AdarI emAM A duHkhI amArI najare AvI caDyo. vanavagaDAne verAna vibhAga hate. grISmaRtunA uttama banelA sahastra kiraNanA kaza kiraNae mArganI retImAM aMgAradAha a hatuM. paga mUkatAnI sAthe nakha sudhI asahya uSNatA utpanna thatI hatI. retabharyA uttama e aTavI mArgamAM A ughADapage cAlI rahyo hate. amane thayuM ke vizvamAM A ughADapaga daridrI je bIje keNa dukhI haze? ame dUrathI e daridrIne kahyuM, bhadra! u rahe, bhadra! ubhuM rahe. aDavANe page uSNapathe cAlatA daridrIe kahyuM, tame ja ubhA rahe. huM te susthita chuM. mAre ghebhavAnI jarUra nathI. bhadro! tame ja thobhI jAo. A pramANe belI AgaLa cAlavA eNe paga upADyA. devapAda ! e daridrInArAyaNane cAlate joI ame sau ene AMbavA doDyA. chevaTe pakaDI pADyo. eka ghaTAdAra vRkSa taLe lAvyA. enI dazA khUbaja dayA upajAve tevI hatI. e ughADapagAnuM zarIra parasevAthI rebajheba hatuM. zarIrane varNa baLI gayelA zyAma suMThA je hate. rege te enAmAM ja AvI vasI gayA jaNAtA hatA. vRddhAvasthAe majabuta
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimaLanA virAga 363 bharaDA laI zarIrane nisteja ane nisattva banAvI dIdhuM hatuM. dekhAva vikarALa ane bihAmaNeA hateA. zrama, atizvAsa ane asahya pipAsAthI enuM mukha khUbaja levAI gayuM hatuM. galitakuSTa rAganA lIdhe enA kAna, nAka, heATha ane hAthapaganA AMgaLA gaLI rahyA hatA. mAthe leAca suMDA karAvela hatA. khabhA upara garama dhAbaLA dharyAM hatA. enA vacce melA ane junA hatA. hAthamAM daMDa ane tuMbaDu hatuM. magalamAM unanI derIne vaNelA gucchaka hatA. sarva du:khAnuM e nidhAna ane daridratAnuM vAsabhuvana hatA pratyakSa nAraka jaNAtA hatA. AnAthI vadhu du:khI kANu hoi zake ? amane enA upara ghRNA upajatI hatI ane karuNuA paNa AvatI hatI. ame pUchyuM, e bhadre ! bheMkAra vanamAM ane bhISaNa tApamAM tuM aDavANA ane ekalavAyA kAM rakhaDe che ? daridrIe kahyuM, huM svataMtra nathI paNa parataMtra chuM. gurUdevanI AjJA hovAthI A rIte sadA paribhramaNa karUM chuM. ame punaH prazna karyAM, tuM gurUnI AjJAnA kAraNe Ama rakhaDe che, teA e gurU tArA upara zuM upakAra karaze ? bhAIe ! mArA mAthe ATha leNadArA che. yamarAja jevA ati krUra ane adhama che. e khaLavAna lezudArAthI mane gurUdeva cheADAvaze ema daridrIe uttara ApyA. amane saune vicAra AvyA ke bicArA A rAMkanI
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ 364 upamiti kathA sArAdvAra sthiti kevI che ? kevA pApAya che? kevI muzkelIo vacce e jIvana pasAra karI rahyo che ? ekatA paratatra che ane uMparathI krUra leNadArAnI herAnagati, vaLI leNadArAnuM devuM cUkavI mukta thavAnI mRgajaLa jevI mahecchA. AnAthI adhikA duHkhI kAi haze? du:khIzizamaNine rAjAzrInA caraNe laI jaIe, evA vicAra karI ame e du:khamUrtine kahyuM, bhadra! tuM ubhA thA, amArI sAthe rAjamadire cAla. abaghaDI ja tane tArI daridvA avasthA ane duHkha para parAthI mukta karAvIe. tuM AgaLa thA. parantu e daridrIe dhRSTatA bharyAM uttara ApyA. are ! tame mane sukhI karanArA ane duHkhathI mukti apAvanArA krANu che ? tamAre mArI ciMtA karavAnI jarUra nathI. tame mane zuM mukAvavAnA hatA ? ema belI cAlavA mATe kadama baDhAvyuM. amane thayuM ke A pApAtmA pAgala lAge che, chatAM paNa rAjAnAnA amala amAre karavA joie. rAjAjInI sanmukha hAjara karavA joie, ema vicArI maLajakharIthI pakaDI ahIM kheMcI lAvyA chIe. have Apane je cAgya lAge te karI zake che. mahArAjA zrI dhavaLane anucarAnI vAta sAMbhaLI khUma Azcaya thayuM. daridrIne jovAnI tamannA jAgI. rAjAe AjJA karI, e daridrIne paDadA bahAra karo. mAre paNa enuM svarUpa jovuM che. rAjaAjJA thatAM ja paDadA ucakI levAmAM AvyA. rAjasevakAe jevuM varNana kareluM evA ja daridrI rAjAe ane
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimaLane virAga 365 rAjaparivAre je. saunA Azcaryane pAra na rahyo. rAjasevakenA vacanamAM jarAya atizayokti na jaNAI vimaLanI kalpanA : dAridratAnI mUrtine jotAM ja vimaLa AnaMdita thaI gayo. ene manamAM thayuM, eha ! A te bhagavAna zrI budhasUrIzvarajI padhAryA che. are ! A AcArya devanI vijhiyazakti kevI viziSTa che? svArthathI nirapekSapaNuM kevuM umadA che? sarva jIvana hitanI bhAvanA kevI pAMgarelI che? mahAtmAone popakAra kare eja emane pitAne svArtha che. zItaLaguNa caMdana vRkSe pitAnI zItaLatA mATe vRddhi pAmatA nathI, paNa parAyA kAje vanamAM ugatA hoya che. mAta-tAtanA pratibaMdhanA upAya mATe zrI ratnasUDa dvArA mane A mahAtmAe kahevarAvyuM hatuM ke tAre samaya Ave duHkhathI pIDAtA prANIonI zodha karAvavI. huM vaikriyaladhithI rUpAntara karI tArA badhujanene pratibaMdha karavA AvIza. . tuM e vakhate mane eLakhI le chatAM paNa vaMdanAdi na karIza. pratibodhanuM kArya siddha na thAya tyAM sudhI ajJAtanI jema vartavuM joIe. nahi te kAryasiddhimAM vizna Ave kAM vilaMba thAya. vicArapUrvaka vimaLa gurUdevane mane mana bhAvathI namaskAra karyA ane gurUdeve paNa vimaLane manathI ja sarvasiddhi pradAyaka "dharmalAbha" AzIrvAda Apyo.
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA sArAddhAra 36 daridrInI siMha garjanA : rAjAjJAthI rAjapurUSo daridra mUrtine balAtkAre himagRhamAM rAjA pAse lAvyA, tyAM te jANe zramathI atizramita na banI gayeA hAya tema dhaba daI dharatI para DhaLI paDyo. azaktinA kAraNe e sthira ubhA rahevA paNa asamatha jaNAtA hatA. dharatI para DhaLelA daridrIne joI keTalAka janA enI niMdA karavA lAgyA. kAi apamAna karavA lAgyA. kAI vaLI mazkarI karI muktahAsya karI rahyA hatA. keAI vaLI AvA adIThaDAne upADI lAvavA badala zaiAka vyakta karI rahyA hatA. are ! A kALIyA bhIkhArAne kANu upADI lAvyuM ? dula, nikhala, keDhiyA ane mAMdaliyA bhUkhaDI khArasane zA mATe upADI lAvyA ? A durAtmA che, sAkSAt dehadhArI pApanA puMja che. pApanI mUrti che. AvA niSThura vacane ghaNA khelavA lAgyA. apamAna bharyA aNiyAlA vacanA sAMbhaLI zrI budhasUrijI krodhe bharANA. A krodha mAtra dekhAvanA ja huMte, chatAM emanI AkRti kALabhairava jevI sabhakSI khanI gai. emanA netramAMthI mahAvAlA bharyAM mahAnala lekeAne bALI nAkhe tevA bhayakara vavA lAgyA. teo gaI uThyA. are e pApIe! zuM huM tamArA karatA vadhu kadrupA chuM? zuM huM tamArA karatAM vadhu duHkhI chuM ? amA! tame zuM joine mane haMsA che ? mArI mazkarI karavAnA adhikAra tamane kANe ApyA che ?
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimaLane virAga mUkhazekhare ! tame ja kALIrAtrI jevA kALA ane bhUkhaDI bArasa cho. kaDha, tAva ane ghaDapaNe ja tamane thakavI nAkhyA che, phUla ane zvAsathI tame ja herAna banyA che. pAgala ane hinAMga tame ja che. devAdAra ane parataMtra paNa tame ja che. mUMziromaNie ! tamArI jAtane jotA zIkhe. khabaradAra che, mArA upara hasyA te. eka durbaLa muni mAnI mane hasI rahyA che ? mane lAge che ke yamarAjAe tamArA tarapha bANe tAkyA che. mRtyunA mukhamAM gabaDatA huM tamane pAmarene joI rahyo chuM. vanarAja kezarInI garjanA sAMbhaLI mRgalAonuM TeLakuM tharatharI uThe, ema A daridrI dekhAtA munIzvaranI vikarALa vANuM sAMbhaLI tyAM rahele janasamudAya tharatharavA lAge. ubhA ubhA dhrujavA lAgyA. nizcala pUtaLA jevA banI gayA. rAjAnI kalpanA : nirmaLa buddhinA adhipati dhavala mahArAjAnuM mana paNa saMbhrAMta banI gayuM. vimaLa prati belyA, vimaLa ! A kaI sAmAnya mAnavI nathI jaNAte, avazyameva A keI viziSTa vyakti hevI joIe. kayAM pahelAM maLathI malina jhINa Akhe ane kyAM kalpAMtakALanA sUryanA tejane jhAkhAM pADatA hAlamAM dekhAtA ne? kyAM ene muDadAla pahelAno avAja ane kyAM hAlamAM sAMbhaLela siMhagarava ? pralayakALanA mahAmeghanA mahAsvaranirdoSanI tele A avAja Ave che.
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ 368 upamiti kathA sAddhiAra AvA lakSaNethI cekakasa mAnI zakAya che ke A kaI deva che athavA apUrva zaktidhara vidyAdhara vigere hoI zake. keI agamya kAraNathI pitAnuM rUpa parAvartana karI ahIM Avela jaNAya che. daSTiviSa sarSanI jema A zaktidhara purUSa krodhamAM anya banI badhAne bhasmasAt na karI nAkhe e khAtara enI prasa tratA prApta karavA prayatna karavo joIe. nahi te ulkApAta jevuM kAMI aghaTita banI jaze. vimale kahyuM, pitAjI! ApanI vAta mane paNa sAcI jaNAya che. A keI sAmAnya vyakti na ja have joIe. Apa zIvratA pUrvaka e vyaktine rIjhavavA prayatna karaze. daridvImAMthI divyapurUSa : rAjAe parivAranI sAthe ubhA thaI muninA caraNamAM vaMdana karyuM. pitAnA mastakane bhUmItala upara lagAvI dIdhuM. | vinaMti karatAM belyA, he mahAna vibhUti! ajJAnI purU e je kAMI Apane aparAdha karyo che, kRpA karI Apa emane kSamA karo. divyajyotirdhara! Apa prasanna thAo ane ApanuM pavitra divyadarzana amane karAve. rAjA vijJapti karI ubho thAya che tyAM te pitAnA sAme alaukika camatkAra je. emanI najaramAMthI daridrI purUSa alepa banI gayuM hatuM ane ene sthaLe eka bhAsvara ane vikasvara suvarNakamaLa hatuM. enA madhyakoSamAM eka munIzvara birAjamAna hatA. rUpamAM kAmadeva emanI pAse nisteja
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimaLane virAga ( jaNAte. sUryanA karatAM vadhu tejasvI jaNAtA hatA. nayanene AnaMda ApanArA caMdra samA zItaLa hatA. guNagaNathI vibhUSita jaNAtA hatA. AzcaryakAraka munIzvarane joI rAjAnA nayane animeSa banI gayA. saune thayuM ke A zuM banyuM ? avanIpatie be karakamalo lalATe lagAvI vinaMti pUrvaka pUchyuM, Apa koNa che? kRpA karI amane nAtha ! ApanuM divyasvarUpa samajAve. " munIzvare kahyuM, rAjana! huM deva nathI, tema daitya paNa nathI. huM eka sAdhu chuM. Apa mArA veSathI paNa anumAna karI zako che ke A eka sAdhu che. - rAjAe kahyuM, bhagavana ! je Apa kahe temaja hoya te pahelAM ApanuM svarUpa kevuM hatuM ane hAlamAM ApanuM svarUpa kevuM che ? zyAmatA, koDha, vRddhatva, pAgalatA vigere deve e avasare ApamAM jaNAtA hatAM, chatAM Ape amArAmAM e dene Aropa mukyo enuM zuM kAraNa? amane Apa savistara samajA. . bhUpAla! saMsArIjIne emanI vAstavika dazAne khyAla ApavA bibhatsa vakriya rU5 banAvyuM hatuM. mAre e virUpa dvArA eka daSTAnta 2ju karavuM hatuM. A saMsAravatI AtmAo vikRta svarUpavALA ja che, chatAM e pAmaro pitAnA mULasvarUpane jANI zakatA nathI. annaprANIone sarvAnurUpa dANAnta pUruM pADe evuM meM mAruM vikriyarUpa banAveluM. e dvArA mAre badha ApavAne hate: 24
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ 370 upamiti kathA sAroddhAra zyAmatA, keDha, vRddhatva, pAgalatA vigere deze mArA e kurUparUpamAM hatAM, chatAM tamArA upara meM deSArepaNu sahetuka karyuM che. enuM kAraNa Apane jaNAvuM chuM te sAMbhaLe. spaSTIkaraNa : 1 zyAmatA : saMsAravatI AtmAo suvarNavarNa rUDA rUpALAM bhale jaNAtA heya paNa emanuM antaHkaraNa pApathI khadabadI rahyuM hoya che, viSayavikAronI kAlimAthI ubharAtuM hoya che. eTale tAtvikadaSTie vicAra karatAM eja zyAmaraMgA gaNAya. munivarenA deha bhale zyAma ane kapA dekhAtA hoya chatAM eenA antaHkaraNa saphaTika samA nirmaLAM hoya che. eTale vanI daSTie munivare ja zuddha suvarNarekhA jevA sahAmaNuM che. 2 kSudhA : bhAgyAnusAra meLavelA viSayanA sAdhane ane lakSamImAM jene saMtoSa nathI, vadhune vadhu meLavavA jhaMkhanA rAkhatA hoya evA jIne bhUkhaDI bArasa tattvadaSTie kahevAya. AvI sudhAthI pIDAtA lake ja sudhA pIDita gaNAya. bhalene emanA peTa khUba moTA kAM na dekhAtAM heya? bAhya kSudhA bhale satAvatI hoya ane enA kAraNe piTa pAtALe gayuM hoya chatAM AMtarakSudhA jeonI zAMta banI gaI che. zarIra durbala chatAM mana nirmaLa che evA munivare parama tRpta gaNAya. 3 tRSA : maLelA bhegane Asakti pUrvaka bhegavavA chatAM jenI jogatRSNA chIpAtI nathI. are! bhegone bhegavatA
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimaLano virAga 371 tRSNAne vadhu umere thAya che ane kaMThazeSa ubhuM thAya che e kharI pipAsA gaNAya. saMsArIo bhalene svAdu ane zItaLa jaLapAna karatA hoya paNa tattvataH e bhagatRSNAthI sadA tRSita ja hoya che, | nigraMtha munie bAhya najare bhale tarasyA jaNAtA hoya paNa bhegapipAsA emanI pUrNavirAma pAmI hovAthI vastutaH tRSita na gaNAya paNa vItatRSNa gaNAya. 4 mAgazrama : je saMsAramArganI Adi nathI tema anta nathI. duHkharUpI dhULathI paripUrNa bharela che. viSayarUpI cethI vadhu bhayAnaka banelA che. A mArgane samaya saMsAramArga kahe che. bAhya najare suMdara mahelAtemAM mahAlatA jaNAtA saMsArastha AtmAo sadA avirata A mArganI musApharI karatA hoya che ane bhAvathI e ja lake mArgazramanA zramathI zramita banelA gaNAya. paratu RSivare bAhya mArganA paribhramaNathI thAkI gaelA. jaNAtA hoya, emanuM zarIra paDuM paDuM thaI rahyuM hoya chatAM e "vivekagirivara" upara AvelA "jainanagara" nA "cittasamAdhAna" nAmanA himagRha samA varamaMDapamAM ArAmathI beThelA hoya che. e AMtarathI akhedI hoya che. 5 ketaH samyaktva e AtmAnuM rUpasaudarya che, e rUpasauMdaryane dUSita karanAra ane sarva duHkhanuM mahAkAraNa mithyAtva che. mithyAtva e ja bhAvakeDha roga che. A jIve bhale rUpe raMge rUDAM rUpALAM dekhAtAM hoya paNa emanAmAM mithyAtvanuM
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ 371 umiti kathA sArodvAra pUrajozamAM vaheNa vahI rahyuM che, ethI vAstavika rIte sa'sArIjIvA kADhI che. sAdhuonI kAyA bhale kADharAgI jevI kharAma jAtI hAya paNa emane AtmA samyag ratnanI sthira ane nirmaLa jyAtithI suAAbhita hAya che. eTale sAdhuo suMdara zarIrI gaNAya ane sa*sArIe asuMdara zarIradhArI kahevAya. 6 tApa: kaSAyAnA tApa eja kharA tApa che. sa'sArIjIvAne sUryanA kharatApa bhale na satAvatA hAya, paNa kaSAyanA antaratApathI e sadA sa`tama ja hAya che. e bicArA antarathI maLatA aLatA hAya che. munivarIne sUryanA tApa bhale lAgatA hoya paNa kAcAnA uttApa emane jarAya sparza karatA nathI. ee sadA zAnta ane zItaLa hAya che. 7 vara zULa : saMsAravAsIe mahArathI varanI pIDA ke zULanI vedanAthI mukta jaNAtA hAya, chatAM rAganA vara ane rASanuM zULa emane sadA kanaDatuM ja hAya che. eTale sa'sAravAsIone ja varAta ane mULAta kahevAya. munienA dehamAM pApeAye jvara ane zULanI kAramI vedanA phATI nIkaLI hAya tA paNa rAgane vara ke rASanuM zULa emane hAtuM nathI. tattvataH munivarI ja jvara ane zULa vinAnA hAya che. 8 vR khAdya janeAmAM yauvana khIlakhIlATa karatuM
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimaLane virAga 303 jaNAtuM hAya paNa vivekanI tarUNutA vinA e yauvana yauvanamAM ja na Ave. yuvAna chatAM vRddha che ema saMtapurUSAnuM maMtavya che. m munivaronA zarIra upara vRddhave bhale sarvAMgINa sattA jamAvI hoya, netra, kahyuM, nAsikA pAtAnA kAryo karavAmAM asamartha banI gaelA hAya, dekhAva arUcikara thayA hAya, chatAM vivekanI tarUNatAne pAmelA haiAvAthI nitya yauvanavantA munivareA kahevAya. emanA AtmAmAM yauvananI khUmArI bharI hAya che. 9 unmAda : jee ajJAnatAthI mRtyune karatA nathI ane akRtyAno amala karatA hoya che, evA bhavavAsI AtmAe kharI rIte pAgala kahevAya. kRtyAkRtyanuM bhAna na hAya evAone pAgala nahi te zuM kahevAya ? sAdhuone sa'sArIjIvA bhale pAgala gaNatA hAya, avyavahArU vyakti manAtA hoya, parantu vastutaH kRtyAkRtyanuM emane pUrNa lAna hAya che, ethI munivareAne kadI pAgala na ja gaNAya. nirmAAdI munivaro ja hoya che. 10 vikalAkSa : je bhavavAsI kAmadevanI sattAne parAskrIna khanI gamyAgamya. vigerenA vibhAga jANI zakatA nathI ane sarvatra svacchaMdrapaNe bhAgecchAthI bhamatA phare che, ene ja vicakSaNa vyaktie vikalAkSa kahe che. bAhya leAkAnA bAhya nayane bhale kamaLadaLa jevA hAya pazu Antara cakSu miDAI gaelAM hAI ee ja nayanahIna gaNAya. munivareAnA nayane bhale maneAramya ke AkarSaka na jaNAtA
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ 374 upamiti kathA soddhAra hoya, chatAM jJAnacakSu emanA sadA suvikasvara hoya che ane ethI vAstavikatAone joI zakatA hoya che. AthI munivaro sunayanaghara gaNAya, nahi ke vikalAkSa. - 11 nidrA: saMsAravAsI jIve jAgRta jaNAtA hoya chatAM pramAdarUpa, gADha nidrAthI e uMghatA ja gaNAya. jJAnI purUSe AvAone jAgatAM chatAM gheratA gaNAve che. - sAdhubhagavaMte keIkavAra nidrAne Azraya letA hoya che paNa pramAdazIla e hotA nathI. emanuM attara sadA jAgrata hoya che. emAM sutA chatAM tattvataH Antara jAgaruka gaNAya. ( 12 leNudAro : saMsAravAsIo bAhya RNathI mukta haze, mAthe devAdArapaNuM nahi hoya, paNa ATha kamarUpa leNadAnuM RNa emanA lalATe lakhAeluM ja hoya che. vastutaH RNanI pIDA emane AkuLavyAkuLa karatI hoya che. - jo ke sunimahAtmAone paNa A ATha kamaleNadAre hoya che, chatAM eo taraphathI munione kanaDagata hatI nathI. emanuM devuM lagabhaga bharapAI karI dIdhAM jevuM hoya che. eTale traNanI pIDA munimahAtmAone hetI nathI. | 13 parataMtratAH tattvajJAnI putra, mitra, patnI, dhana, vibhava vigere padArthone AtmAthI atyanta bhinna vastuomAM gaNe che. AtmAne e padArthothI kazo saMbaMdha nathI, evuM mAne che. chatAM saMsArI AtmAe pitAnA manathI pitAne svataMtra mAne che ane putra, patnI, ghana vigerenI evI gulAmagIrI
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimaLane virAga 375 bajAve che ke jenI kaI sImA nahi. parAdhInatAne ane kaSTone sumAra nahi. kharA parAdhIna te saMsArI jIve che. munivaree saMsAranA suMvALA baMdhane tajI gRhavAsane svecchAe tyAga karI gurUdevanI parataMtratAne svIkAra karyo che. tattvadaSTithI munivare svataMtra che. bandhanathI mukti meLavI cUkelA che. 14 daridratA : saMsAravAsIo pAse bhale suvarNarajatanA vizALa DhagalA hoya ke maNi mANekanA khaDake khaDakAelA heya chatAM e saMpattithI dhanavAnuM na gaNAya. tattvataH e bhIkhArI-daridrI che. samyagU darzana jJAna cAritra eja bhAvana che. bhAvadhana vihUNuM hovAthI saMsArIe daridrI gaNAya. munIzvara pAse bAhyA saMpatti kAMI na hoya mAtra junA ane jADA vastra aMga upara hoya chatAM emanI pAse samyagra darzana jJAna ane cAritrarUpa ratnatraya hovAthI kharA zrImatte munIzvare ja che. - he rAjana ! A pramANe virUpatA, durbhAgatA, asuMdaratA vigere durgaNe paNa pApakarmamAM rakta rahenArA saMsAravAsI jImAM ja ghaTatA hoya che. A vAta Antara sAthe saMbaMdhita che. munivaromAM deSanI nAnI kaNa paNa hotI nathI. ee satkarmo dvArA potAnA jIvananuM satya sAphalya karatA hoya che. emanA rAta ane divasa saphaLatAne pAmatA hoya che. A rIte zyAmatA, kSudhA tRSNA vigere denuM Aje paNa
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ 376 upamiti kathA sAroddhAra meM tamArA upara karyuM che. bAhyathI e deze muniemAM jaNAtA hoya che, paNa vastusthitinA uMDANamAM jatAM e deze saMsArIomAM ja hoya che, nahi ke munivaramAM. meM je Apa muka te yathArtha che ne? he avanIpati! sarva sAMsArIka ciMtAothI mukta banelA munione vAstavika je AMtara sukha hoya te sukha bIjAone kayAMthI saMbhave ? munie ja sukhI che. bIjA te duHkhathI ribAtA hoya che. " saMsArIone viSayabhegonuM sukha hoya che, paNa te kevuM hoya che? viSayasukha jarUra naSTa thavAnA, alpa samaya kA5nika zAMti ApanArA, pariNAme mahAkaTu duHkha ubhuM karI janArA hoya che. e viSaya sukhamAM chupI bhISaNatA ane bhayaMkaratAM rahelI hoya che. eTale viSayasukhe e paNa tatvathI dukhe ja che. paraMtu ajJAnI A AtmAo pitAnI kharI sthiti jANatAM nathI ane bIcArA pAmare svecchA pUrvaka AnaMdathI mAre upahAsa karI rahyAM che. jo ke A lokone deSa nathI. deSa mahane che. A AtmAe mehAdhIna banI gayA che, tethI bAragurUnI jema kharuM tatva meLavI zakatA nathI. * mahArAjA zrI ghavaLe prazna karyo, gurUdeva ! e baTharagurU koNa che? eo tatva kema na meLavI zakayA? Apa e dizAnta jaNAve.
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ wyd vamaLane virAga gurUdeve uttaramAM jaNAvyuM, ke tame zAMtithI sAMbhaLe. (saMsArIjI pitAnA vAmadevanA bhavanI vAta jaNAvI rahyo che. e mULa kathA sadAgamanI hAjarImAM bhavyapurUSa-sumati, agrahItasaMketA ane prajJAvizAlAne saMbhaLAvI rahyo che. hAlamAM vimaLakumAranA pitA dhavaLarAjanA pratibaMdha mATe Avela zrI budhasUrijIno adhikAra cAlI rahyo che.)
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa pAMcamuM aThaguja. A dharAtaLa upara "bhAva" nAmanuM eka vizALa gAma AveluM hatuM. e gAmamAM "tasvarUpa" nAmanuM suMdara zivaniketana AveluM hatuM. emAM anekavidha ratna ane suvarNAdi uttama dravyo bharapUra bharyA hatA. keI sAdhananI kamInA emAM na hatI. A zivaniketanamAM "sAraguru" nAmane zivabhaktone dharmAcArya vasate hate. enuM kuTuMba paNa sAthe ja rahetuM hatuM. paratu zivAcArya pAgala je vyakti hate. pAgala hovAnA kAraNe e premALa ane hitasvI kuTuMbanI ciMtA karato na hate. ene yogakSemane prayatna karate na hate. pitAnA hitanI kAMI paDI na hatI. pitAnA zivaniketananI samRddhinuM ene jarAya bhAna na hatuM. potAnA parivAranA lekenI saMkhyA ane samRddhinI gaNanAnuM paNa ene bhAna na hatuM. AvI hatI zivAcAryanI mUrkhatA. bhavagAmanI senerI TaLakIne lUMTArU sabhyane zivAcAryanI mUrkhatAne pUre khyAla AvI gaye. avasare lUMTI levAne nirNaya karI enI sAthe maitrI karI. maitrInA lebAzamAM aMdara dhUrtatA dhabakatI hatI.
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ baTharaguru " navA mitro kharekharA duzmana hatA. haiyAmAM kaThoratA ane krUratA hatI. Azaya bhAre kharAba hate paNa zivAcArya mUrkha hevAnA lIdhe vastusthiti samajI nA zakyo. are! duzmanane pitAnA priya deta mAnavA lAgyo. hitasvI ane sarjana eNe kapyAM. A pUtamitroe zivAcAryane mitratAthI e AMjI dIdhe ke e pitAnA kuTuMbathI paNa vegaLe banI gaye. e tarapha jarAya lakSa na Apate. kuTuMbIne bhUlI gaye. pitAnA gurunA vicitra vartanane joI zivabhaktoe zivAcAryane kahyuM, pUjyapAda! bhaTTAraka!! Ape je lekenI sAthe vadhu paDatI mitratA bAMdhI che, e mitra nathI paNa sonerI TeLInA sabhya-dhUrtasamrATe che. Ape sAvadhAna rahevA jevuM che. eo sAthe saMbaMdha na rAkhavo ghaTe. unmatta zivAcAye pitAnA bhaktonI vAta jarAya gaNakArI nahi. "baherA AgaLa gIta" jevuM banyuM. zivabhaktone thayuM ke mUkhane upadeza Apa e vyartha zrama karavA jevuM che. zramanuM phaLa kAMI nathI. mUkhamAM gaNuM kADhyo ane sAraguru nAma hatuM enA badale baTharaguru nAma sthApI dIdhuM. baTharagurU nAma karyA pachI dhUrtAothI viMTaLAelA pitAnA e gurune emaNe savinaya tyAga karyo. baTharagurunI dazA : zivabhaktoe baTharagurune bahiSkAra karyo eTale dhUtArAonuM varcasva vadhu jAmyuM. eoe baTharagurune bhejanamAM keI auSadha
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ 380 upamiti kathA sArAddhAra cUNu khavarAvI dIdhuM. aupadhayAgathI khaTharagurunA unmAda-pAgalatA vadhu vikAsa pAmI. avasara joI dhUtArAoe zivaniketana mathAvI pADayuM. khaDharaguru ane enA kuTuMbane keda karI vacalA eka AraDAmAM pUrI dIdhA. khArA sArI rIte baMdha karI devAmAM AvyA. jelamAM sakhaDatA kedI jevI emanI dazA karI. statatravAdI dhUtArAo khUkha gelamAM AvI gayA. emaNe eka mahAtaskara ane mahAdhUne nAyaka banAvyA. e nAyaka kara ane praca'Da hatA. dhUtArAo peAtAnA nAyakanI sAme jorathI gAya che. mATethI tAlIo pADI rAsaDA le che ane AraDAmAM rahelA maTharagurune nAca nacAve che. A pramANe khaDharagurunI viDaMbanA cAlu thaI. mUrkhAne hajI vAstavikatAnA khyAla AvatA nathI. nAca karavAmAM paNuM malakAya che ane antaramAM AnaMda mAne che. bhikSA mATe bhramaNa : nAca karatA thAkI gaelA khaTharane bhUkha lAgI. bhUkhathI peTa uMDu cAlyuM gayuM. dhUtanAyaka pAse leAjananI mAgaNI karI. emaNe kahyuM, tane bhUkha lAgI hoya teA A gAmamAM bhIkha mAgI khA, e vinA tane khAvA nahi maLe. dhUrtoe A pramANe jaNAvyuM ane khAranA zarIra upara mesanA TIlAM TapakAM karyAM. rakheADI lagAvI ane hAthamAM phuTelA ghaDAnuM khapara ApI jaNAvyuM, gurudeva ! Apa have gAmamAM bhIkha mAMgI khAo. gAmamAM rakhaDA,
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ maguru 381 bhavagAmamAM cAra meATI zerIyA hatI. enA anukrame atijaghanya, jaghanya, utkRSTa ane utkRSTatara e nAmeA hatA. khAra sau prathama atijaghanya zerImAM bhikSA kAje gayA. dhUtArAo paNa sAthe hatA. dhUtArAo mATethI tALIceAnA gaDagaDATa karatA hatA. ghare ghara bhIkha mATe Thera nAca karatA hatA. e vinA have khijo upAya na hatA. bhIkha atijaghanya zerImAM bhIkSAnI vAta javAdo paNa ' Apu" evuM kahenAra paNa kAI nA maLyo. uparathI dhUtArAee zerImAM vasatA gU'DAne isArA karyAM. e gUDAe aThera upara tUTI paDyA. khaTharane evA mAra mAravAmAM Avyo ke hAzakAza uDI gayA. lAMkhA gALA sudhI atijaghanya zerImAM duHkhA bhAgavavA paDyA. Akhare eka divase bhIkha mAgavAnuM khapara phuTI gayuM. aThara e zerImAMthI bahAra AvyeA, parantu dhRtarAjoe enA hAthamAM zakArUM-rAmapAtara pakaDAvI dIdhuM. sarAvaluM hAthamAM lai e jaghanya zerImAM bhIkha mAgavA gayA. dhRtArAe ahIM paNa sAthe ja hatA. jaghanya zerImAM ghaNuM ghaNuM rakhaDyo, ahIM bhikSAmAM kAMi maLyuM nahi. mAtra gUDAenA trAsa ane mAra inAmamAM maLyAM. eka divase zakerUM paNa phuTI gayuM ane khaThara zerI bahAra AvyeA. dhRta samrATe tAmrabhAjana hAthamAM bajhAvI dIdhuM, tAmrapAtra hAthamAM lai khaTharajI bhikSA kAje trIjI zerI utkRSTamAM ghUsyA. trIjI zerImAM aTharane thADI thoDI bhikSA
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ 382 upamiti kathA saddhAra maLatI hatI. tyAMnA leke upara zivaniketanA svAmI tarIkenI chAyA paDatI hatI. ratnapUrNa devamaMdiranA svAmI che, evI chApanA kAraNe bhikSA maLatI hatI. ahIM paNa gUMDAone trAsa sArA pramANamAM hatuM. chevaTe eka divase tAmrapAtra paNa tUTI gayuM ane e zerI bahAra AvyuM. dhUrtanAyake eka cakacakita rIpyapAtra enA karakamalamAM namratAthI mUkayuM. utkRSTatara nAmanI cethI zerI ghaNI dilAvara hatI. rajatapAtra hAthamAM laI baThara A zerImAM bhikSA kAje AvI pahoMce. dhUrto sAthe hatA. paratu viziSTa ane mahAdhya ratnanA bhaMDArane A mahAnAyaka che, evI chApa A zerImAM beTharanI hatI. e uttama yaza prabhAnA prabhAve gharegharathI sArA pramANamAM uttama bhikSAo prApta thatI hatI. bhikSAne utkRSTatama zerImAM duSkALa na hate. A pramANe dhUrtarAje baTaragurune pharI pharI cAre zerIomAM rakhaDAvatA ane bhikSA maMgAvatA. guMDAone trAsa muMge meDhe sahana karavAnuM rahetuM. A kAryakramane amala ghaNA samaya sudhI avirata cAlu rahyo. aneka viDaMbanAonI vacce paNa baTharane duHkha jaNAtuM na hatuM. mahAmuzibate bhikSA maLatI hatI chatAM e pitAne ghaNe zANe ane sukhI mAnate hate. A hatI bheLA baTharanI mUrkhatAnI parAkASThA. pitAne dhUtanArA dhUtArAone haju e priya mitre ja
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ aDaraguru 383 mAnate hate. ratnabharapUra zivaniketananI sAhyabI paDAvI levAmAM AvI, bhaktavargathI bahiSkAra karAvyo ane potAnA kuTuMbathI viga karAvyo chatAM potAnI karuNa dazAne vicAra ene jarAya sparzatuM nathI. pite duHkharUpa samudramAM pheMkAI gaye ene hajue khyAla AvatuM nathI. he rAjezvara ! baTharagurunuM A daSTAnta che, saMsArIjI paNa baTharaguru jevA badhira che. paramArthane jANatA nathI tema jANavAnI IcchA paNa rAkhatA nathI. taravataH saMsArasaMgI AtmAo ane baTharaguru e banne samAna vyaktio che. kathA upanaya : mahArAjA zrI dhavaLe prazna karyo, gurUdeva ! saMsArIjI baTharaguru jevA kaI rIte ? jagatanA cha mUkha ane aNusamaju che? kaI rIte ApanI vAta satya mAnavI? munIzvare jaNAvyuM, kSamApati! e kathAnA bhAvane jaNAvuM chuM. Apane ethI saMsArIjInI mUrkhatAne khyAla AvI jaze. kathAne bhAva Apa lakSapUrvaka sAMbhaLazo. bhava nAmanuM gAma batAvavAmAM AvyuM te ati vizALa saMsAranuM pratirUpaka che. arthAt bhava eTale saMsAra. A saMsAramAM rahetA jIvenuM mULa zuddha svarUpa ene ja zivaniketana jANavuM. samyaga darzana, jJAna, cAritra vigere aneka rastethI AtmA pUrNa che. e ratnanI surakSA kare te AtmA atula ane ameya AnaMdane vare.
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ 384 upamiti kathA sAradvAra jIvaleka e zivaniketanane svAmI che. paNa hAdi karmonA kAraNe e unmatta-pAgala banI gayela che. samatA, namratA, saralatA, nirlobhatA, udAratA, sadAcAra, savicAra, IcchAnidha, maitrI, karuNA, muditA, upekSA vigere guNe jIvanA nehALa svajane che. rAga, , ajJAna, kAma, krodha, mada, meha vigere dhUrtataskare che, chatAM paNa saMsArIjIne pitAnA AtmIya jane jevA Ata lAge che. baThare jema dhUne pitAnA badhu mAnelA. zivabhaktoe sAraguru-bakarane cetavyA, paNa e na samajo, tema jinamatanA jJAtA jeno jIvalokane dhUrtataskaronI mAhitI Ape che, ane enAthI sAvadha rahevAnuM jaNAve che chatAM kaI kazuM kAne dharatuM nathI, tattvane samajatA nathI. ne samajAvavA chatAM nahi samajatAM jIvalekane kahevAnuM mAhera zvare mAMDI vALe che. enA prati upekSA seve che. ene tajI. de che. rAgAdi bhAvataskaroe jIvalokane unmAda khUba vadhArI dIdhe. enA upara pitAnuM varcasva jamAvyuM. mananI mahA AzA-tRSNArUpa madhya eAraDAmAM jIvalokane pUrI devAmAM Ave che. AzAnA taMtuthI jakaDAela rahe che. baTharanI saMpattinuM svAmitva jhuMTavI laI dhUrtoe pitAnI TeLImAMthI ekane AgevAna banAvyo ane enI AjJA pramANe baTharane nRtya vigere karavA paDatA hatA, tema rAga dveSa taskaroe jIvanI saMpattinuM svAmitva jhuMTavI laI pitAnA vaDA meharAjane adhipati banAvyuM. maharAjanI AjJA pramANe jIve nRtya kare che.
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ agreja 385 " Thera nRtya karatAM zramita banI gaelA ane kSudhA lAgavAnA kAraNe bhAjananI prAthanA karI " ema jIvAne viSayecchAnI kSudhA atyanta lAgI ane rAgAdi pAse bhegarUpa bhAjananI mAgaNI karI. " taskarIe aTharane bhikSApAtra ApI bhavagrAmanI cAre zerIomAM bhIkha mATe pherabyA hatA; enA zarIre kALI masInA TIlAM-TapakAM karyAM hatAM." ema rAgAdie sau prathama pApapa masIthI jIvaleAkane vicitra citryA. judA judA pAtrA ApI judI judI zerIyAmAM pheravye. rAgAdi paNu sAthe ja jatAM, ghaNe sthaLe gUDAonA mAra A jIvAe sahana karyAM. bhavagAmamAM cAra zerIe jaNAvelI, te sa sAra pakSe cAra gati samajavI. naraka, tiryaMca, manuSya ane deva e cAra gati che. eja cAra zerI jANavI. khapura, zarAvatu, tAmrapAtra ane rajatapAtra e cAre cAra gatinA rUpaka jANavA. khappara malyuM . eTale narakAvAse gayA. zarAvatuM maLyuM tyAre tiya cagatimAM samajavA, tAmrapAtra manuSyagati ane rajatapAtra devagatine meLavyAnuM sUcave che. ghare ghare bhikSA yAcanA karatA, ghara eTale ceAni-utpatti sthaLa. cAryAzI lAkha ceAnirUpa ghareghara A jIva bhAgeAnI AzAnA pApathI bhaTake che. paramAdhAmIonA mAra, kSudhAnI vedanA, tRSAnuM duHkha, tApanA trAsa vigere gUMDAleAkeA samajavA. AyuSyanA pramANe e yeAnimAM jIvaleAkanuM paribhramaNa thatuM hoya che. emAM mAtra bhayAnaka duHkhA, saMtApA ane vedanAe sahana karavAnI hAya che. 25
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ 386 upamiti kathA saddhAra bakarane trIjI zerImAM kAMIka ane ethI zerImAM vadhu pramANamAM bhikSA maLatI ane enA kAraNamAM A baTharaguru ratnasamuhane svAmI che, evI chAyA enI paDatI hatI. tema jIvalekanuM puNya e ratnachAyA che. e ratnarUpa puNya prabhAnA kAraNe manuSyagati ane devagatimAM bhegarUpa bhejana ene prApta thaI jatAM hatAM. A pramANe bhegAbhilASI jIvaloka vAraMvAra kalezathI pIDAya che, chatAM e mUrkhalakane pIDAne khyAla AvatuM nathI. "pitAnuM sarvasva pote gumAvI beThe" evuM e mAnavA taiyAra nathI. are ! e te pitAne sukhIone zahenazAha mAnate heya che. zuM A jIvalekanA mUrkhatAnI parAkASTA nathI? rAjendra! jIvaleka duHkhanA dariyAmAM Dubela che ane baTharaguru paramArthane samajI zakyo na hato ema jIvaloka paNa paramArthane jANatA nathI. A daSTie mArI vAta sarvathA ghaTI zake che. rAjAne prazna ane kathAne uttarabhAga: dhavala-gurUdeva ! Ape kathA kahI te amane ja lAgu paDe che. ame ja bhavaviDaMbanAmAM paTakAyA chIe. amAre A jeremAMthI kayAre chUTakAre thaze? ame baMdhanathI mukta kyAre banazuM? gurudeva-dhavalarAja! ciMtA na kare, tame sau baMdhanathI mukta banI zake che. paNa zarta eka che. baTharagurue pAchaLathI pitAnA jIvanamAM alaukika parivartana karyuM ane rAha badalya ema tame paNa rAha badale te.
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ baTaraguru u87 dhavalarAja-bhagavana ! eNe kaI rIte rAha badalyuM ane sukhI banyo ? kRpA karI amane jaNAve. ame paNa e mATe sasprayatna karI zakIe. gurudeva-mahAnubhAva! sAMbhaLe. baTharaguru dhUta takonI aneka viDaMbanAo sahana karate hate. AvI karUNA utpanna karAvanArI paristhiti joI eka mAhezvaranA hadayamAM dayAnA aMkurA ugI nikaLyAM. ene thayuM ke A vaibhavazALI zivaniketanane svAmI duHkhathI rIbAya e sAruM nahi. e karUNAzIla mAhezvara mahAdya pAse gayo ane pUchyuM ke baTharagurunA roganA nivAraNane zuM upAya che? e mATe kayA auSadhe ane upakaraNe joIe? mahAve roga nivAraNanA upAyo batAvyA ane upakaraNe ApyA, eTale karUNAzIla mAhezvara baTharaguru pAse AvI pahoMce. baTaragurumAMthI sAraguru: mAhezvara zivaniketanamAM melaDI rAtre AvyA. ahIM dhUtasamrATa baTharagurune nacAvI nacAvI thAkI gaelA eTale e badhA ghasaghasATa uMghI gayA. aMdhArU badhe vyApaka hatuM. mATezvare zivaniketanamAM rahelAM dIpakanI jyota pragaTAvI. dIpakanI timAM baTharaguru enA jevAmAM Avyo. baTharane ati zramanA kAraNe sakhta tRSA lAgI hatI. mAhe zvara enA jevAmAM AvyuM. baThare mAhezvarane kahyuM, bhAI ! mane khUba tRSA lAgI che. thoDuM zItaLa jaLapAna karAvI te.
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ 388 upamiti kathA sArAdvAra wwww mAhezvarane joitA lAga maLI gayA. eNe nirmaLa ane zItaLa tItha jaLa pIvA ApyuM. kharagurue ati premathI e jaLapAna karyuM". jaLapAna karatAMnI sAthe khaDharagurunA unmAda gaLI gayA. sUcetanatA AvI gai. sabhAna manI zivaniketananI cAre tarapha khArIkAithI nirIkSaNa karyu. sAnerI TALakInA pelA tArAe enA jovAmAM AvI gayA. karUNlRAdhana mAhezvarane prazna karyo ke "A madhuM zuM che ? " mAhezvare Ara'bhathI anta sudhInA itihAsa saMbhaLAvI dIdhA. khaDharagurue kahyuM ke have mAre zuM karavuM joIe ? dayAsamudra mAhezvare khAragurunA hAthamAM eka vAdaDa ApyA. pachI jaNAvyuM, pUjyapAda ! A badhA ApanA virezadhI che. mahAdhUta ane taskara vidyAnA vizArade che. Apa have jarAya vilaMba ke ALasa nA karI. eka pachI ekane yIkhavA maDA. jarAya pAchuM jozeA nahi. khAraguru mAhezvaranA kahyA mujaba sutelA dhRta samrATo upara vIjaLI vege tUTI paDyo. badhAne yamasadane paheoMcADI dIdhA. madhya eraDAnA dvArA ughADI nAkhyA. samatA, namratA, satya, saMtASa vigere keTTa pUrAelA kuTubIjanAne joyA. peAtAnA ratnanA bhaMDArA nihALyAM. sAdhanA sAte sAdhu sAdhanAnI siddhi karatAM parama nyAtine meLavI je AnaMda anubhave, te AnaMda A maTharaguru
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ 389 mAru w peAtAnuM kuTuMba ane peAtAnA ratnavaibhava prApta karI anubhavavA lAgyA. Akhare vicAra karI dhRta nAgarikAnA vasavATavALA bhavagAmanA tyAga karI dUra dUra AvelA upadraveAthI aLagA rahelA " zivAlaya" nAmanA maThamAM rahevA mATe sAraguru pahoMcI gayA. dharaNIpati ! maTharagurunI khAkInA kathA vibhAga me tamane sa'bhaLAvI dIdhA. jIvaleAka paNa evuM kare tA avazya sadAnaMdanA svAmI banI zake. dhavalarAja----gurudeva ! jIvaleAka sAthe e vArtA kaI rIte ghaTI zake? upanaya : mahAtmA zrI budhasUrIzvarajIe jaNAvyuM, he narapAla ! aTharagurune samajAvavA mAhezvara Avela ema A sthaLe dharmopadezaka gurU samajI levA. jyAre jIvaleAka rAgAdi zatruethI gherAI jAya che ane duHkhanA dariyAmAM gAthA khAya che, leAkeAnI A sthiti joI dayALu gurUne dayA Ave che. duHkha dUra karavAnA upAya mATe gurU mahAvaidyasamA jinezvara paramAtmA pAse jAya che ane emanA upadeza drArA duHkha mukta karavAnA upAya prApta karI lAka upakAranI satpravRtti gurudevA kare che. tyAra pachI jIvaleAkanA rAgAdi dhUrto kSINa thayA hAya ke zAMta thayA hAya evA avasarane lAbha laI gurudevA jIva
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ 390 upamiti kathA sAroddhAra svarUpa rUpa zivaniketanamAM jai jJAnadIpa pragaTAve che. tyAra khAda samyagdarzana rUpa nirmaLa tIrthaMjaLanuM pAna karAvI hAthamAM samyag cAritra rUpa vAdaDa Ape che. samyajJAna dvArA jIvaleAka vAstavika vastune joi zake che ane samyagdarzananA pratApe pApakarmo haLavA thavAthI sacetanatA vikasita bane che ane mahAprabhAvaka cAritrarUpa vAIDathI atyAra sudhI mitra mAnelA rAgAdi upara gurudevanA vacane pramANe trATakI paDe che ane enA bhUkkebhUkA khAlAvI de che. rAga, dveSa, ajJAna zatruonA nAza pachI enA AtmA nirmaLa banatA jAya che. AMtara jyeAti vikasatI jAya che. apramattatA vigere guNurattAnA vikAza thatA jAya che. ema karatAM enA AMtara eraDAnA daravAjA khUlI jAya che ane peAtAnA sAhajika kuTuMbIonA meLApa thAya che. peAtAnA atula ane amUlya guNaratnAnA lAbhathI ene atizaya svasthatA prApta thAya che. peAtAnA aizvaryanuM bhAna ane prApti thavAthI niravavadha AnaMdane parama anubhava kare che. Akhare ene bhavagAmarUpa sa'sAra tyAga karavAnA bhAva atijAgRta thAya che. pariNAme rAgAdi cArAnA vasavATavALA A sa'sAranA tyAga karI nirAbAdha ane niSka Taka sthaLe rahelA maThe samA meAkSamAM jai vase che. tyAM ajara, amara, acala, akSaya, ananta, ajara, avyAkhAdha, apunarAvata avasthAne vare che.
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ baTharaguru 3 he rAjezvara ! AvuM je tamArA jIvanamAM banI jAya te tame mekSa meLavI zake che. bhava viDaMbanAothI sarvathA mukta banI AnaMdadhAma mAkSamAM jaI zake che. e vinA kharUM sukha meLavavAne eka upAya nathI. dhavalarAja-bhadanta! viveka udyAnanA ucheramAM piSaNapradA ApanI amRtavANI sAMbhaLI mane parama harSa thaye che. zrotAene paNa AnaMda thayo che. ApanA jevA akAraNuvatsala nAthane meLavyA pachI amAre mATe paNa koI vastu azakya rahetI nathI. bhAvazatruone nAza karavA ame paNa amArI tAkAta batAvI zakIzuM. bhajo ! Apa amArA upara parama karUNA kare. amAre have zuM karavuM joIe e mATe AjJA pharamAve. ame ApanI AjJAne pUjyabhAve zirodhArya karIzuM. gurUdeva-narapati! tame ghaNuM sarasa vAta raju karI. tamArA bela mane khUba gamyA. tamArA kathanathI mArA prayAsa rUpa vRkSa upara phaLa lacI paDatA dekhAya che. mAre parizrama huM saphaLa thatuM jAuM chuM. mArI tamane eTalI ja AjJA che ane ene tame amalamAM mUke. meM jIvanamAM je karyuM che, e tame paNa amala karI batAve. A che mArI AjJA. dhavalarAja-bhagavanta! Apa zuM jIvanamAM karyuM che? gurUdeva-rAjana meM saMsArane bhayaMkara kArAvAsa mAnya ane ene parityAga karI bhAgavatI dIkSA aMgIkAra karI.
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302 upamiti kathA sAroddhAra mArA upadezathI tamane saune baMdha thayo haya, tamane paNa saMsAra uparathI viraktabhAva thayo haya, enA parityAganI bhAvanA utkaTa banI heya, te tame sau bhavasantAnane veravikhera karI nAkhavAmAM mahAsamartha paramapAvanI dIkSAne svIkAra kare. dhavalarAja-bhane ! Ape je AjJA pharamAvI e amArA hadayamAM barAbara sthira banI gaI che. amane gamI gaI che. ene amala karavA ame pUrNa utsuka chIe. Ape amArA badhA mATe ghaNe parizrama karyo. ghaNA me amane ApanA upadezanI asara thaI parantu Apane kyA kRpALu gurUdeve baMdha Apyo? kaI paddhatithI bedha Ape? zA sArU baMdha Apyo? kaye sthaLe bedha Ape? A vAta Apa amane jaNAvaze, te amArA cittane parama zAMti thaze. gurUdeva-narendra! sAdhu purUSe AtmaprazaMsA ane paraniMdA kadI karatAM nathI. huM je mArA jIvananuM vRttAnta jaNAvuM te emAM AtmaprazaMsA ane paraniMdA Ave tema che. e chatAM Apane Agraha che ane jaNAvavAthI Apane lAbha thaze, evuM mAnI mArA bedhanuM kAraNa vigere Apane jaNAvuM chuM. Apa sAvadhAnamanA banI sAMbhaLo.
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa chaThuM sUrijInI AtmakathA A vizALa vizvamAM "dharAtala" nAmanuM ati vizALa nagara hatuM. aneka navA navA prasaMge reja ahIM thayA ja karatAM. ekane bhUlAve evA aneka Azcaryo A nagaramAM banyA karatAM. A nagaranA rAjayasiMhAsanane zrI "zubhavipAka" rAjavI zobhAvI rahyA hatA. vizvarUpa kamaLanA vikAsa mATe amRtavarSI caMdramA samA e zAnta ane AhUlAdaka hatA. emane "nijasAdhutA"nAmanI rANI hatI. pitAnA patidevanA dareka guNe nijasAdhutAmAM hatA. baMne guNa, rUpa, vaya, va5, vidyA ane svabhAvamAM maLatAvaDA hatA. emane "budhakumAra" nAmane eka suputra hatuM. guNagaNathI e guNiyala gaNAte. zubhavipAka rAjAne eka nAnA badhu hatA. enuM nAma azubhavipAka" hatuM. vizvanA sarve santApe ubhA karavA e enuM mukhya kArya hatuM. trAsa ApavA e enI AnaMdajanaka kriyA gaNAtI. azubhavipAkane enA jevAja guNa-svabhAvavALI "pariNati" nAmanI patnI hatI. vaLI darUpa sarparAjethI sadA viMTaLAI rahe "maMdakumAra" nAmane emane putra hate.
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ 394 upamiti kathA sAroddhAra budha kumAra ane maMdakumAra kAkA kAkAnA putro hatA. e rIte bhAIo gaNatA. bhAInA saMbaMdhane kAraNe emanAmAM nikhAlasa maitrI-prema thayo. akRtrima saneha tha e paNa sAhajika hatuM. baMne bhAIo haLImaLIne rahetA ane bIjanA caMdranI jema dinapratidina vRddhi pAmatA gayA.* budha kumAranA lagna: vimalamAnasa" nAmanuM eka nagara hatuM. zrI "zubhAbhiprAya" rAjAnuM rAjya tyAM hatuM. "dhiSaNa" nAmanI rUpavatI ane guNavatI emane eka suputrI hatI. madajhara yauvanamAM jyAre dhiSaNAe praveza karyo, tyAre zubhAbhiprAya rAjAe svayaMvara racAvyuM. emAM svayaMvarA dhiSaNA managamatA budhakumArane varI. rAjAe rAjakIya paddhatithI emane bhavya lagnotsava karAvyuM. - svayaMvarA viSaNuM ane buddhidhana budha kumArane saMsAra sukhe bhegavatAM eka putraratna thaye. guNamaMdira putranuM "vicArakumAra nAma sthApavAmAM AvyuM. dmANa ane bhujaMgatA : - eka vakhate budhakumAra ane maMdakumAra pitAnA udyAnamAM *sUrijInI AtmakathA AMtarapAtro sAthe saMbaMdha rAkhe che. A kathAmAM AvatA pAtronA nAmo buddhithI vicArI levA jevA che. mAnasazAstranA niyama pramANenI utkrAMti ane avakrAMtine citAra AmAM raju thAya che. kAryakAraNuM bhAne saMbaMdha paNa pAtromAM che. buddhinI tIkSNatAthI vAcaka varga vicAre e namra nivedana
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 sUrijInI AtmakathA AnaMdathI pharI rahyA hatA. emAM eka zila-laghuparvata emanA jevAmAM AvyuM. e laghuparvatanuM nAma "lalATa " hatuM. e lalATazaila upara "ziSa" nAmanuM zikhara hatuM. tyAM "kabarI" nAmane nAnesa gADha udyAna hatuM. tyAMnI jhADI khUbaja nIlazyAma ane ghaTAdAra chAyAvALI hatI. zISa zikhara uparanA kabarIvananI vanaghaTA jevA javAnuM budha ane maMda rAjakumArane mana thayuM. baMnee e pradeza tarapha javA Agekadama baDhAvyA. AgaLa vadhatA lalATazalanI taLeTImAM AvI pahoMcyA. taLeTImAM eka ramaNIya mahAguphA emanA jovAmAM AvI. mahAzilAonA samuhathI enuM nirmANa thayuM hatuM. guphAnuM nAma "nAzikA" tarIke jagajAhera hatuM. nAzikA guphA ghaNI moTI hatI. gaMbhIra uMDANa enuM jaNAtuM hatuM. cArekora mahAaMdhakAra vyApta thaela jaNAte hate. guphAne bIje cheDo jaNAtuM na hatuM. AdibhAga upara dvAre hatA, eTale prAraMbha kaLI zakAte paNa anta jANuM zakAtuM na hatuM. guphAnA madhyamAM eka zilA hatI. zilAnA kAraNe enA be vibhAga thatA. e vibhAge be oraDAo jevA jaNAtA. guphA eka AzcaryanuM sthaLa hatuM. ane rAjakumAre nAzikA guphAne AzcaryAnvita nayane nihALI rahyAM hatAM. kumArane ghaNu navAI jevI A guphA jaNAtI hatI. dhArI dhArIne guphA jotAM hatAM tyAM e guphA
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ 396 upamiti kathA sAdAra mAMthI navapallavitA bALA bahAra AvI. e bhAre capaLa ane cabarAka jaNAtI hatI. hAsya veratI bALAe namaskAra karyA ane kahyuM, prajo ! padhAre. huM Apa baMnenuM bhAvabhInuM svAgata karuM chuM. Ape ApanA pavitra darzana ApI amane khUba ja AnaMda Ape che. Ape amArA upara khUbaja anugraha karyo che. ApanI prasannatA e amArI prasannatA che. Aja mAre divasa raLIyAmaNe uge che. naveditA bALAnA madhuvacane sAMbhaLI maMdakumArane amaMda AnaMda thayo. bALAnI balavAnI kaLAthI e AkarSAI gaye. e bALA upara maMdakumArane paNa anurAga thayuM. eNe prazna karyo, he bALe ! sulocane ! tuM keNa che? A giriguphAmAM zA mATe tuM rahe che? A binA amane jaNAvaze? maMdakumAranA prazno sAMbhaLI bALAnA zekane pAra na rahyo. zaka sahana karavA e abaLA bALA asamartha banI. ene tyAM ja mUrchA AvI ane dharatI para DhaLI paDI. pavanathI velaDI dharatI para pheMkAI jAya ema e bALA pheMkAI paDI. naMdakumAra tarata ja pavana nAkhavA lAge. anya paNa zIte pasAra karyo. bALAnI mUcha utarI eTale maMde ene AzvAsana ApyuM ane Azcarya vyakta karatAM pUchyuM, subhra ! A acAnaka zuM thayuM? rUMdhAelA gadagadita svare bALAe kahyuM ke Apa mArA svAmInAtha che, huM ApanI eka sAmAnya paricArikA chuM.
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUcchinI AtmakathA 397 ciraparicita DAvA chatAM Apa mane bhUlI gayA ethI vadhu mAre bIjI kayuM mahAzAkanuM kAraNa hoya ? huM madalAgyA chuM. nahi te Apa mane bhUlA zAnA ? nayanAmAMthI nIra vahye jatAM hatAM. khaLAe AgaLa calAvyuM huM ApanI priya paricArikA hatI. mArUM nAma bhujaMgatA che. ApanA AdezathI A guphAmAM rahuM chuM. A guphAmAM ja ghrANu" nAmane ApanA priyamitra rahe che. Ape e mitranI sevAmAM rahevAnA Adeza ApyA ane huM enI paricArikA tarIke sevA karUM chuM. 66 e ghrANu sAthe Apane yugayugAntarI pahelAMthI mitratA che. e mitratA kayArathI ane kaI rIte thai hatI e huM Apane jaNAvuM. kRpALu nAtha ! Apa sAMbhaLeA. pUrva paricaya : sau prathama Apa asa vyavahAra nagaramAM rahetA hatA. e vakhate ka pariNAma mahArAjAnI sattA ApanA upara cAlatI hatI. emanI AjJAthI Apa anene ekAkSanivAsa nagaramAM laI javAmAM AvyA. ekAkSanivAsa nagarethI aneka janasamuhathI vyApta mahAvizALa traNa maheAllAo dvArA zAlatA vikalAkSanivAsa nagaramAM laI javAmAM AvyA. vikalAkSanivAsa nagaranA bIjA maheATTAmAM Apa bannene rAkhavAmAM AvelA. ApanI sAthe " 'trikaraNa" nAmanA kulaputrakA vasatA hatA. ApanI kArya zIlatAthI karma pariNAma mahArAjA prasanna
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ 398 upamiti kathA sArAdvAra anyA ane Apane A suMdara " nAsikA '" zukA dAnamAM ApI. e guphAnA rakhevALa " ghrANu " nAmanA hatA. ApanA dhrANu rakhevALa sAthe snehasabadha thayA ane mitra banyA. parantu ka pariNAma mahArAjAe ene nAsikA zukAmAM rahevAnA Adeza ApyA. e Adezane anusarI ghrANu sadAne mATe guphAmAM ja rahe che. kaDhI paNa e bahAra nikaLyA ja nathI. Ape e guphAvAsI ghrANunuM suryAgya rakSaNa, lAlana ane pAlana karyu che. Apa trikaraNa ane enA uparanA nagarAmAM gayA tyAM paNa ghrANane Ape sAthe ja e guphAmAM rAkhyo. manuSya gatimAM gayA tyAre Ape e mitranI sAravAramAM mane nImI hatI. ApanA AdezanuM paripAlana karatI huM sadA ghrANu sAthe rahuM chuM. e mArA nAtha ! Apa ApanI dAsIne kAM bhUlI gayA ? zuM A zekanuM mArA mATe kAraNa nathI ? zuM A mArUM duHkha ochu che ? .. haze, paNa havethI A dAsIne bhUlaze mA. pUrvanI jema snehALa najare joze. A pramANe kAlAM vacane vadatI bALA budhakumAra ane makumAranA caNAmAM jhUkI paDI. caraNa raja mastake caDAvI. 'kumAranI dazA : bhujaMgatA dAsInA madhulisa vacana sAMbhaLI mahaMdakumAranA hRdaya nikuMjamAM khUba prIti ubharAvA lAgI. caraNAmAM jhukelI bhuja gatAnA sukAmaLa khADuM jhAlI ubhI karI ane kahyuM, are cadravadana ! viSAdanA tyAga kara. are varaleAcane ! zAMta thA.
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUrijInI AtmakathA jo ke A banAva huM bhUlI gaye hatuM, paraMtu teM yAda devarAvyo. tane dhanyavAda ApuM chuM. tArA upara huM vArI gayo chuM. huM tAruM karyuM Icchita kArya karuM? teM mane premanA sukamaLa chatAM majabuta baMdhane bAMdhI lIdhuM che. te premathI mane vecANa laI lIdhuM che. huM tArA ISTa kAryane karavA harahaMmezane mATe tayAra chuM. nayananA kaTAkSethI maMdakumAranA haiyAne vIMdhatI bALA bhujaMgatAe kahyuM, Apa je kharekhara mArA upara prasanna banyA ho to ApanA mitra brANanuM pAlana poSaNa pUrvavata kare. e Apane che ane Ape enuM pAlana karavuM e pavitra pharaja che. ghANane supuSponI sugandha khUba game che. durgadhi vastuonA nAma paNa ene sAMbhaLavA gamatA nathI. sugaMdha maLI eTale saMteSa. kezaranI maheka, dhUpanI suvAsa, kasturInI parimala, kapUranI sugaMdha ane phulonI pherama ene atipriya che. kevaDA, rAtarANI, juI, jAI, gulAba, hine vigerenA attare bhaNI ene ghaNuM AkarSaNa che. taja, elA, laviMga, vigere sugaMdhi dravyanuM baneluM pINuM e pasaMda kare che. khasanA paDadA, caMdananA vilepana, ene manabhAvatA che. A prakriyAthI Apa ghANane pAlana karI sukhI karI zake che. enA hRdayane vadhu AkaSI zake che. Apa ghANanI sevAmAM sugaMdha bharI vastuo mUkI juve ane e pachI Apane paNa ke apUrva AnaMda thAya che ene
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ 400 upamiti kathA sArAddhAra anubhava karI jIvA. e Ana' evA madhura ane prItikara haze ke jenuM varNana karavA kavionI kalama kuMThita banI jaze. ekavAra mArI vAta amalamAM mUkI jIvA. vavI vANImAM aTaDAI gaelA makumAre kahyuM, huM sugAtre ! te ghaNI sarasa vAta jaNAvI. tane dhanyavAda Apu chuM. bhadre ! tuM zAMta ane svastha manI ahIM rahe. huM tArA mAnaddana pramANe vana manAvIza, naciMta raheje. "ApanI mahAkRpA " ema elI camarAka mALA bhujagatA mandrakumAranA caraNAmAM vinaya pUrvaka pharI jhUkI paDI. maMdakumAranA snehabharyA svIkArathI eNInA haiyAmAM Ana samAtA na hatA. mukha upara hunA taraMgA vahe jatA hatA. maMdakumAranA upakAra mAnyA. eka madabharyuM" hAsya veryuM. buddhidhana budhakumAre paNa bhujaMgatAnI bhAvabhInI vANI sAMbhaLI. vinayI vana joyuM. chatAM ene lAgyuM ke AnA vacana sehamaNA kAgaLanA phulA jevA che. mAtra dekhAva suMdara ane sugaMdhamAM kAMI nahi. haiyAnA bhAva asuMdara jaNAya che. bhujaMgatA sAthe khAlavuM paNa ucita jaNAtuM nathI. nahi tA bhAva viA chatAM miThA vacanemAM kayAMka sAvI ravADe caDAvI deze. parantu A pradeza mArA che, lalATa parvata ane zISa zikhara mArA che. kakharIvana ane nAsikA zukA mArA che ane prANa nAsikA guphAnA rahevAsI che eTale mAre prANanuM rakSaNu karavuM joIe. e mATe bIjoA vikalpa bIna jarUrI che. A bhamarALI bhujaMgatA bharamAvanArI che. kapaTapa}tA e
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUrijInI AtmakathA 401 enuM kauzala che. enA kahyA pramANe sugaMdhi padArthonI sugaMdhathI prANane khuza karavAnI vAta mAnya karyAM jevI nathI. enA zabdo chetarapIMDI bharyo che. jo mAre sukhanI icchA hAya tA bhuja'gatAnA vizvAsa na karavA joie. budhakumAre buddhithI niNaeNya karI ghrANanuM rakSaNa karavA lAgyA, paNa bhujaMgatAne taracheADI mukI. pariNAme mudhakumAra dareka rIte sukhI thayA. kayAMya kaze| vAMdhA naDatA na hatA. dASAthI mukta rahyA ane sukha pAmyA. bhammaranetrA bhuja'gatAne mAna ApI madakumAra ghrANune dareka sugaMdhi padArtho meLavI ApavA mATe aneka kalezezane sahana kare che. bhAminI bhujagatAe A rIte maMdakumAranA hRdayapradeza upara sattA jamAvI IdhI. Akhare duHkhI duHkhI behAla banAvI dIdheA. vicArakumAranuM dezATana : budhakumAra ane SiSaNAdevIne sa'sArasukhA mANatAM vicArakumAra nAmanA putra thaelA. yauvana vayamAM ene deza-videzanI yAtrAe javAnuM mana thayuM. mAta-tAtanI anumati lIdhA vinA ravAnA thaelA. bAhya pradeze ane ataraMga pradezeAnI mahAyAtrA karI hAlamAM ja pAche Avele. vicArakumAranI maniSA pUrNa thai hatI. ghaNA samaye milana thavAthI rAjakuLamAM ghaNA AnaMdaeN thaelA. "priyamilana" nAmanA mahA utsava ujavavAmAM AvyeA. e utsava daramyAna 26
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ 402 upamiti kathA sArAddhAra vicArakumArane jANavAmAM AvI gayuM ke tAtapAda zrI budhakumArane ane kAkA maMdakumArane prANa sAthe mitratA thaI che. vicArakumAra tAtazrIne ekAMtamAM laI gayA ane lalATe hAtha joDI vinayapUrvaka madhura vacanAthI jaNAvyuM, pUjya pitAjI ! Apane mAre kAMi paNa kahevuM ceAgya na gaNAya, chatAM eka vAta jaNAvavA jogI che eTale jaNAvuM chuM. zaitAnazekhara ghrANu sAthe ApanI mitratA na zeAle. e mAnava nathI paNa zetAna che. kAkAjInA paNa e mitra banyA che. Apa enA mULa sthaLane jANI le jethI Apane e vAtanA khyAla AvI jaze. pUjya tAtapAda ! ApanI anujJA lIdhA vinA ja huM dezavideza jovAnI IcchAthI ahIMthI nikaLI paDyo hatA. vizALa pRthvInA vizALa khetarA, nadIo, vanA, nagarA, grAmyapradezeAne jotA jotA AgaLa vadhI rahyo hatA. eka divase mahAvizALa bhavacakra nAmanA nagaramAM jai paheAMccA. mAsInuM mIlana : bhavacakra nagaranA mahApatha upara huM pharatA hatA, tyAM nayanAne amada AnaMdna denArI, ca`dranI jgyAnA jevI mRganayanA ane vikasita kapAlA nArI mArA jovAmAM AvI. mane ghaNA AnaMda thayA. enA prati AkarSaNa thayuM. e nArI paNa mane joi praphulla banI gaI. enA mukha sarAja upara AnadanI laherA ramavA lAgI. priyamilana jevA
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUrijInI AtmakathA 43 umareMga anubhavatI jaNAI. amRtasiMcAelI navavarNikA jema navapaddhavitA banI jAya ema e nArI sadyapraphulA banI gaI. meM enA prati mAtRbhAvathI joyuM ane savinaya mastaka namAvyuM. e vatsalA nArIe premabharyAM AzISa varasAvyA ane pUchyuM, vatsa ! tuM kANu che ? zA mATe A pradeze| tarapha AvyA che ? me' namratAthI uttara ApyA, mAtAjI! dharAtala nagaranA rahevAsI chuM. budhakumAra mArA pUjya pitAjI che. zrI SiSaNAdevIjI mArA mAtAjI che. vicAra mArUM nAma che. vizALa pRthvInA darzana karavAnuM mana thayuM eTale deza-videzanI yAtrAe nikaLI paDyo chuM. pharatAM pharatAM Aja ahIM AvI pahoMcyA chuM. mArI vAta sAMbhaLatAM ja e nArIe mane mAthamAM premathI jakaDI lIdhA, mArA mastaka upara premathI cUMbana karyuM. nayanAmAMthI harSanA AMsue vahI nIkaLyA. vAraMvAra premathI mastaka upara cUkhana karyuM. are vatsa ! Aja mAre AMgaNIe kalpavRkSa phaLI uThyA che. tArA meLApa e mAre mana vinA vAdaLe amRtavarSA jevA thayA che. puNyanA samuha Aje vikasI gayA. beTA ! tuM mane barAbara nahi eLakhatA hoya. tuM dhAvaNA hatA tyAre ja meM tane cheDI dIdheleA. tArI mAtA dhiSaNA mArI priya sakhI che. enA upara mane khUba heta che ane mArA upara ene khUba heta che. budhakumArane paNa huM ghaNI vahAlI hatI. mane mArgAnusAritA" kahI sau melAve che.
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA sAradvAra beTA ! e banenI AjJAthI huM vizvAvalokana karavA nIkaLI chuM. e vAtane Aje varSonA vahANA vIti gayA. tuM e vakhate mAnA kheALA date hate. Aje dekhAvaDe yuvaka banyuM che. tuM mAro bhANa thAya che. tuM mAre mana putra che tuM zarIra ane jIvana che. mAre mana tuM ja mAruM sarvasva che. vizvamAM je suMdara che e mAre tuM ja che. suputra! tuM vizvanA vizALa darzane nIkaLe te ghaNuM sAruM karyuM. te eka sAhasI nara che. tAre A parizrama kare gya che. deza-videza jevAnI tArI mahecchA saphaLa thaze. je nara A vizALa vizvanA darzana karatuM nathI, aneka Azcaryo ane abhuta vastuone nihALatuM nathI, e kUvAmAM rahelA saMkucita deDakA jevuM che. evA kUpamaMDuka naramAM dakSatva, vicakSaNatA, bolavAnI kaLA, sAhasa, videzanIti, niDaratA vigere guNe kyAMthI vikAsa pAme ? vatsa! tuM A vizALa nagaramAM AvyuM te sArU nahi paNa ghaNuM sAruM karyuM. bhavacakanagara e jovA jevuM mahAnagara che. pravara nagara gaNAya che. jeNe A vizALa nagaranA badhA sthaLe joyA eNe saMpUrNa vizvanuM avalokana karyuM gaNAya. kAraNa ke aneka Azcarya ane kutuhalane meLe A nagaramAM jovA maLe che. deza-dezanI prajAe, vastuo, AkarSaNatAe mAhitIo vigerene A nagara khajAne che. paMcaraMgI prajAnuM A nagara che.
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ surijInI AtmakathA 40pa meM kahyuM, mAtAjI ! mArA paramapuye A ajANyA pravara nagare A5nuM milana thayuM che. Apa mane A nagarane paricaya karAvaze ane dArzanIka sthaLe dekhADaze. nagara dazana : cakkasa. ema kahevA pUrvaka mAtAjI samA mAsIbAe e bhavacakranagaranAM judA judA Adarza sthaLe mane dekhADyA. aneka mAhitIo mane saMbhaLAvI. mane rAjI rAjI karI dIdhe. nagaramAM pharatAM pharatAM eka avAMtara nagara mArA jevAmAM AvyuM. e nagaranI madhyamAM eka parvata dekhAtuM hatuM ane e parvatanA zikhara upara eka gAma vaseluM jaNAtuM hatuM. mAsI mArganusAritAne meM kahyuMH mAtAjI! A sAme dekhAtuM avAMtara nagara kayuM che? enA madhyabhAge rahelA parvatanuM zuM nAma che ? vaLI parvata upara kayuM nagara vaseluM che? hAlA putra! A nagarane haju tane khyAla na AvyA? A nagara vizvamAM sukhyAta che. "sAttvikamAnasa" enuM nAma che. A viveka parvata paNa suprasiddha che. enA zikharane "apramattAcaLa" sau kahe che. parvatIya nagara e te vaLI vizvanA sauthI vadhu prasiddha sthaLamAM gaNavAmAM AvyuM che. "jenapura" enuM guNavAcaka abhidhAna che. vizvavikhyAta sthaLe mATe tAre kema pUchavuM paDyuM ? mAsIbA A vAta mane jaNAvI rahyA hatA, tyAM eka navI ghaTanA banI gaI. Apa e paNa jarA sAMbhaLI lo. dhyAna kheMce evI ghaTanA che.
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA sAradvAra saMyamane paDele mAra : pUjya pitAjI ! keTalAka mAnavabaMdhue parvata bhaNI eka mAnavabaMdhune laI jatA hatA. enA zarIra upara ghaNA ghA thaelA dekhAtA hatA. pIDAnI vedanA mukha upara tarI AvatI hatI. mane vyathA paNa ghaNI hatI. meM mAsIbAne pUchayuM, bA ! A kaNa mAnavabaMdhu che? beTA vicAra ! A vivekaparvata upara "cAritraghama" nAmanA rAjavI rahe che. emane "yatidharma" nAmane suputra che. ene "saMyama" nAmane A vIra vaDe sinika che mahAmaha vigere enA kaTTA virodhI duzmane che. eka vakhate saMyama ekAkI kyAMya gaele ane duzmanonI najare AvI gayo. ekalapaNAne lAbha laI sau enA upara khAbakI paDyA. duzmanonI saMkhyA ghaNI hatI ane saMyama ekale hate eTale tene mArI-mArI ghAyala karI nAkhe. ghA ghaNa ane uMDA paDyA che. raNabhUmithI ene hAMkI kADhyo. enA bIjA sainIke AvyA ane teo saMyamane upADI parvatIya nagara jainapuramAM laI jaI rahyA che, tyAM enA mAta-tAta ane bhAI-bhaginIo rahe che. mAtAjI ! cAritradharmarAja pitAnA padAti saMyamanA parAbhavathI jarUra zatruo upara karaDe thaze. e saMbaMdhI AghAte ane pratyAghAte zuM thAya che, e jANavAnI mane ghaNI utsukatA che. mAtAjI! ApaNe tyAM jaIe ane emanI kArya vAhInuM nirIkSaNa karIe.
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUrijInI AtmakathA 407 panetA putra ! jevI tArI IcchA. ame baMnee parvata upara caDavuM cAlu karyuM. dhIre dhIre girivaranA nagare AvI pahoMcyA. rAjasabhAmAM nivedana . jainapuranA "cittasamAdhAna " maMDapamAM mahArAjA zrI cAritradharmarAja rAjya siMhAsane birAjI rahelA hatA. emanI bAjumAM bIje nA rAjavI samudAya beThelo hate. ame tyAM pahoMcyA eTalAmAM pelA sainike saMyamane rAjasabhAmAM laI AvyA. senIkee saMyamanI dazAne citAra jaNAvyuM. zatruoe anItine Azraya laI enA upara kaI rIte dhAve belAvyo e vigere jaNAvyuM. yugAnta samaye pRthvInA pralayane sajavA sAgara dhamadhamI uThe, ema pratipakSIo dvArA parAbhava pAmelA saMyamane jotAM ja zatruonA nAza mATe tyAM rahelA dareka rAjAe dhamadhamI uThyA. keTalAka rAjavIo bhavAM caDAvI jorathI huMkAra garjanA karavA lAgyA, keTalAka rAjavIonA netro coMThI jevA lAla banI gayA. aMgAravarSo varSatI dekhAvA lAgI. "mAre, kApe, zatruone khAtame belA." vigere trADa nAkhI kahevA lAgyA. keTalAka te AjAnabAhu baLathI bhUjAe aphALavA lAgyA. keTalAka te vaLI za upara najara karI yuddhanA AhAhananI jhaMkhanA batAvavA lAgyA. badhA ja rAjavIo kaidhathI vikarALa banI gayA ane vAtAvaraNamAM khUba ja ugratA AvI gaI. rAjavIonA puNyaprakepane joI sabaMdha mahAmaMtrIe
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ 408 upamiti kathA sAradvAra cAritradharmarAjane vinaya sabhara vinaMti karatAM jaNAvyuM kevicAra vinimaya : mahA apratima zaktivaMta rAjendra !:dhIrapurUe AvA ukerATamAM na AvavuM che. AvA kSobha ane uttejanAnI jarUra nathI. A ApaNuM nAnA rAjavIone A5 zAnta banavAnI AjJA pharamAve. uttejanAthI kArya saphaLatA nathI meLavI zakAtI. mahApurUSe kAryanI siddhinuM lakSa rAkhe che. Apa rAjavIo tarapha nayananA IzArAthI zAnta rahevA jaNAve. emane pUche ke he vahAlA rAjavIo ! AvI pari. sthitimAM ApaNe ko mArga le joIe? mahArAjAe paNa e prazna sabhA samakSa mukI dIdhe. svamAnI rAjavIo tarata ja garjanA karI uThyA, are ! ApaNuM mAnanIya saMyama subhaTanA parAbhavane kema sahana thAya? Avo bhayaMkara rakAsa ApaNe kema sahana karI zakIe ? zatruo dvArA A bhayaMkara parAbhava thAya chatAM yuddha mATe kema vilaMba karavAmAM Ave che? ame sau yuddha mATe thanathanI rahyA chIe. zuSkatRNa, rU, rAkha ane raja paNa pratipakSa dvArA thatA apamAnane sahana karavA taiyAra thatAM nathI, te ApaNe mAnavIo are, kSatrIyana thaI kema upekSA karIe? paratu deva! yuddhamAM jhaMpalAvavAnI IcchA ApanI na thAya tyAM sudhI e pApAtmAone khAtame kaI rIte belAvI zakAya? Apa AjJA kare to vanarAja mRgaTeLAne veravikhera karI nAkhe, tema Apane eka padAti senika paNa mahAzatruone
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUrijInI AtmakathA 49 rADa nakhAvI de tema che. are! vIranaronI vAta javA do paNa ApanA sainyamAM rahelI vIrAMganAo paNa zatrusainyamAM kALe kera vartAvavA ati samartha che. ekaeka zatrune vINI vINIne uccheda karavAnI kSamatA dharAve che. gupta maMtraNa : yuddhane utsAha joIne cAritradharmarAje pitAnA mahAmAtya samyagadarzana ane sAdhane maMtraNa mATe bolAvyA ane ekAMtamAM surakSita sthaLe maMtraNA karavA cAlyA gayA. pitAjI mAsIbA antardhAna thaI gayA ane mane sAthe laI maMtraNAkhaMDamAM gayA. bAne sAMbhaLavAnI IcchA hatI, mane paNa sAMbhaLavAnuM kautuka hatuM. gupta maMtraNAo sAMbhaLavAmAM kene majA na paDe? zrI cAritradharmarAje mahAmAtma ane senApatine A viSaya mATe prazna karyo. yuddhane taravarATa saue joyelo hate. zrI samyagadarzane jaNAvyuM, pUjyapAda mahArAja ! hAlamAM yuddha karavuM e egya che. A avasarane lAbha jato karavA je nathI. ApaNane dhArI taka maLI che. rAjavIo yuddhane jhaMkhI rahyA che. yuddhanI caLa upaDI che. emane utsAha ApaNane jarUra vijayamALA apAvaze. vadhu maMtraNAonI jarUra nathI vicAromAM have ghaNAM uMDA utarI samaya ane zaktine apavyaya karavA jevo nathI. je mAnavI zatrune parAbhava sahana kare enA karatAM ene bhArabhUta janma A dharatI para na thAya te sArUM. kadAca
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ 410 upamiti kathA sAroddhAra janmI jAya te enuM mRtyu vadhAre ISTa che. napusaka ke niI. vanI jema jIvavuM jarAya sArUM nathI. - ApanA zUrA sainike samudranI jema zatrusainyane plAvita karavAmAM kAbela che. ApanI AjJAne avarodha vacce ADa na banyo hota, te ripudaLa daLadaLa banI cUkyuM heta. ApanI AjJA emane yuddhanI IcchA pUrNa karavAmAM vizvarUpa che. are ! mArA ziratAja rAjavI ! rAjAne eka ja zatru heya te enA upara paNa vijaya meLavavuM joIe. enI upekSA paNa kadI bhayaMkara ApadA ubhI karI zake che. Apane te hajAro lAkhe zatruo che. emanI upekSA karavI e zuM yogya lekhAya ? pratye ! prabhe !! zarIramAM jokhama ubhI karanArI vyAdhiene nAza karI svasthatA meLavI zakAya che. Apa paNa ApanA aridaLane saMpUrNa nAza karI vizALa sAmrAjyanI saMpatti ane AbAdInA sukhane avirata bhega. Apa zatruonA nAza pachI naciMta banI jaze. pitAne vicAra jaNAvIne zrI samyagadarzana mauna rahyA. zrI cAritradharmarAje zrI sadha maMtrI tarapha joyuM eTale sumatidhana zrI sadha maMtrIe pitAne vicAre rAjyazrIne kahevA anumati mAMgI ane jaNAvyuM. rAjarAjezvara ! gauravazIla zrI samyagradarzanajIe je gauravabharI bhASAmAM jaNAvyuM, te AvakArapAtra vAta che. A vicAro raju karavA dvArA eNe pitAnA svAmI prati apratima
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUrijInI AtmakathA 411 bhakti ane ajoDa niSThA pradarzita karI che. peAtAnI pratibhA zaktinA paNa khyAla ApyA che. kintu prajJAvAn purUSAe samaya ane zaktine vicAr karyA vinA kAI kAryanA prAraMbha karavA na ghaTe. nIti ane parAkramanI sArthakatA suryeAgya samaya sAthe sakaLAela che. vartamAnakALe nIti ane parAkrama bhale ApaNI pAse hAya paNa sAnukULa samaya te nathI. Apa e mATenA kAraNa sAMbhaLeA. rAjanItimAM 'cha guNA kahyA che. pAMca aMgeA, traNa zaktie traNa udaya siddhio, cAra nItie, cAra rAjavidyA kahelI che, te Apa sau jANeA che. ApaNe je kArya siddha karavA icchIe chIe, te hAla azakaya che. kAraNa ke A bhavacakra, ApaNe, ApaNA virAdhIe ane ApaNA mahArAjA zrI kama pariNAma vigere sau saMsArIjIvane AdhIna che. jenI sattA nIce A vizALa cittavRtti mahATavI rahelI che, e saMsArIjIva ApaNAmAMnA koinA nAmane paNa jANatA * sthAna, yAna, saMdhi, vigraha, sazraya ane dvaidhIbhAva e cha guNA che. upAya, deza, purUSa, ApatrakSA ane kAyasiddhi A pAMca aMgeA che. utsAhazakti, prabhuzakti ane matrazakti A traNa zakti che. sAma, dAma, daMDa ane bheda A cAra nItie che. takavidyA, trayI vidyA, vArtA ane daMDanIti e cAra rAjivadyA che. A rAjanItinaoN prayAga vatamAnakALe paNu dareka mahArAjyeA apanAvatA hAya che. yuddhanA divaseAmAM e prayAga barAbara joi zakIe chIe.
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAra upamiti kathA sArAddhAra nathI. mahAmaha, rAgakezarI, dveSagajendra vigerene peAtAnA vahAlAM svajanA gaNe che. kharI vAta e che ke sa`sArIjIva jene vadhu pakSapAta karaze enA ja vijaya thaze. enA pakSapAta vijayanuM mukhya sAdhana che. kAraNa ke Akhare badhAnA svAmI e ja che. sa'sArIjIva ApaNane eLakhe nahi tyAM sudhI e ApaNI tarapheNamAM Ave nahi, e ApaNI tarapheNa na kare tyAM sudhI yuddhamAM AMdhaLuM jhaMpalAvavuM mane yAgya jaNAtuM nathI. e svAmInA khaLa vinA ApaNA saunuM utsAhakhaLa zA kAmanuM ? utsAhazaktinA vijaya prabhuzakti upara avalaMbe che. Apa saue evI paNa kalpanA na karavI ke A sa'sArIjIva phrAI kALe ApaNane eLakhaze ke nahi eLakhe ? samayanI rAha juveA. eka samaya evA ya Avaze ane e sa'sArIjIva ApaNane saune sArI rIte oLakhatA thaI jaze. kAraNa ke zrI ka pariNAma mahArAjA mATe bhAge banne vibhAganA sainya upara samAna najare jotA hAya che ane saMsArIjIva emanA dareka paDatA meleA jhIlI le che. eTale avasare kama pariNAma ApaNI vAta ene karaze ane sa`sArIjIva e vAtAne jhIlI leze. sasArIjIva ApaNane oLakhI leze, enI nima*La najara ApaNA upara Tharaze. ane e jyAre ApaNane aridaLanA vinAza mATe AjJA kramAvaze, tyAre ariddaLane daLI nAkhavA ApaNe samartha banIzuM. Pu
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUrijInI AtmasthA 43 hAlamAM yuddha mATene cagya samaya jaNAtuM nathI eTale samayanI rAha jovI zreSTha che. avasare karAtI kriyAo saphaLatAne vare che. sarasenApati samyagadarzane jaNAvyuM, maMtrIzvara ! je ema ja hoya te ApaNe eka dUtane ekalIe. e tyAM sUcana Ape ke tamAre tamArI maryAdAonuM-sImAonuM ullaMghana na karavuM. ATalI sUcanA te avazya karavI joIe ne? vaDA amAtya zrI sabadhe jaNAvyuM, bhAI ! utAvaLA na bane. dUtanA mekalavAthI ApaNane zuM lAbha thaze? samayanI rAha joI hAla te sarvathA mauna ja rahevuM ucita che. jANe ApaNe kAMI jANatA nathI, e dekhAva ApaNane lAbha Apaze. zrI samyagadarzane pharI kahyuM, mahAmAtyajI ! ati bhIti rAkhavI na zobhe. AvI vAte kema kare che ? pelA duzmana ApaNuM upara game teTalA roSe bharAya te paNa ApaNuM e zuM karI levAnA hatA ? AvA bhaya kAM rAkhe che? Arya ! ApaNe dUtane ekalIe. e daMDanItino Azraya ane yuddhane dhvani na kare. mAtra saMdhikAra mATe sAmanItine Azraya laI mekalavAmAM kayuM bhayasthAna che? tane ekala joIe ema mAruM maMtavya che. zrI sAthe kahyuM, bhadra! IrSALu ane keAdhI mAna prati sAmanItine Azraya le eTale vadhAre IrSALu ane vadhAre kredhI banAvavAnuM kArya thAya "garamAgarama ghImAM zItaLa
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ 414 upamiti kathA sArAhAra pANInA chAMTaNA nAkhavAmAM Ave te e vadhu bhaDakA pragaTAve che. " sAmanIti kreAdhI sAme na ajamAvAya. "" chatAM tamAre mArA kathananI khAtrI karavI hAya ane tamArI jijJAsAvRtti satASagI hoya te kAi sArA ane vAcALa dUtane maThArI mAkale. ApaNane tarata ja e vArtAnA khyAla AvI jaze. 66 mahArAjAzrIne A ceAjanA gamI gai. emaNe e vAta mAnya rAkhI ane gabhIra, madhurabhASI, svaccha hRdayavALA ,, satya nAmanA dUtane khelAvyA. ene tyAM jaI kevI rIte ane kaI vAte rajI karavI e suzikSA ApI zatruonI chAvaNI tarapha ravAnA karyo. vidhIonI chAvaNImAM : pitAjI ! mAtAjI mArgAnusAritA tarata ja dUtanA raste mane sAthe lai ravAnA thayA. ame paNa mAhurAjAnI chAvaNImAM gupta rIte pahoMcI gayA. 66 pramattatA " nadInA tIre " cittavikSepa " maMDapa hatA. emAM eka sabhAsthAna hatuM. mehamahipati sabhA bharI madhyanA mahAghya siMhAsane unnati vane khirAjI rahyA hatA. satya dUta sabhAmAM AvyeA, eNe sabhyatAnI khAtara meAhumahArAjAne praNAma karyAM. mahArAjAe besavA Asana ApyuM. satya zAMtipUrvaka Asana upara beThA. madhurA vacaneAthI kuzaLa samAcAra pUchyA. mAhamahipAle paNa dUtane zAMti samAcAra pUchyA. te sAmanItithI mULa vAta AgaLa raju karatA khelyA.
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUrijInI AtmakathA 415 he rAjana ! bAhya ane aMtaraMga grAma, nagara, kSetra, dhana, vaibhava vigerene ane A cittavRtti mahATavIne vAstavika svAmI te A saMsArIjIva ja che. e khare hakkadAra che. e daSTie Apane paNa svAmI e ane amAre svAmI paNa e. ApaNA bannenA eka ja svAmI che. eka ja svAmI hevAthI paraspara ApaNe virodha paNa kema hoya? susevake ene ja kahevAya che ke jeo paraspara sanehala bhAvathI rahetA hoya. jANe eka ja mAnA badhA dikarA. ApaNA svAmI khAtara ApaNe nehala vartavuM joIe. e snehalatA Aja sudhI rahI che ane haju Aja pachI kAyama rahe. satyate madhura nivedana karI enA pratyAghAta jANavA mauna banI gaye. cAre tarapha cakAra cakSuethI jevA lAgyA. dUtanI vAtathI mehamahinAthanI sabhAmAM mATe khaLabhaLATa macI gaye. kaeNdhanA bhayaMkara ATepathI netre agnisamAM lAlaghUma banI gayA. ekadama barADA pADI belavA lAgyA. e dhUrta dUta! mUkhanA jAma ! saMsArIjIva ApaNe svAmI che ane ApaNe paraspara saMbaMdhI chIe evuM juThANuM tane koNe kahyuM? kayA mUkha bhejAmAMthI A kalpanA TapakI paDI che? alyA e nAlAyaka ! AvuM bolanArA pAtALamAM pesI jaze te paNa ame ene have choDavAnA nathI. ghaNe vadhu paDatuM bakavAda karavAthI lAbha? "saMsArI jIva ApaNe svAmI che ane tame amArA svajane thAo che " ThIka navI saMbaMdha
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ 416 upamiti kathA sAradvAra kalpanA joDI kADhI ? A te Aje ame navuM ja sAMbhaLyuM. kayA koSamAMthI zabda joDaNuM ghaDI ? re re duSTa dUta! jaladI ahIMthI tuM cAlyuM jA. tame sau pitAnA ISTadevatAnuM smaraNa karavA lAgI jAo. hamaNAM ja tArI pAchaLa ame AvI pahoMcyA mAnI le. jevA AvyA evA ja sIdhA. satyaDUtane dekAra belAvI sabhAmaMDapamAMthI tagaDI mUke. mahAmaha mahArAjAe potAnA sarva sainikane sAbadA karyA. taiyAra thavAne Adeza ApyA. pitAnA samartha senAnIo ane zaktizALI sAmagrIo ane zastrasaraMjAmane taiyAra karI yuddha ApavA cAlI paDyA. satyata cAritradharmarAjanI sevAmAM AvI gayuM. eNe sarva ghaTanAnuM nivedana yathAsatya jaNAvI dIdhuM. cAritradharmarAje yuddhanA raNaziMga pheMkayA. sarva zastrasaraMjAma laI eo paNa raNamedAne jaI pahoMcyA. cAritradharmarAjane prabhAva : cittavRtti mahATavIne chevaTanA eka vibhAgamAM bane senI aphaLAmaNa thaI. raNazIMgA phUMkAvA lAgyA. duSTAbhisaMdhi vigere rAjAe kuratApUrvaka cAritradharmanA sainyamAM ghUsI gayA. eka pachI eka vIra senAnIone khUrade belA cAlu karyo. emanI asahya krUratA ane vIratA AgaLa cAritradharmanA rAjavIo nisteja thatA gayA.
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUrijInI AtmakathA 417 vAdyakAre sainIkomAM zUrAtana jagADatA hatA. aneka aMtaraMga vidyAdhare yuddhamAM dhasI paDyA hatA. cAritrarAjanA sainya upara ugra dhA belAvyo ane meTuM bhaMgANa pADayuM. hAthI, ghoDA, rathadaLane cUre belAvI dIdhuM hatuM. A bhayaMkara yuddhamAM baLavAna mahAmehanA hAthe cAritradharmanI hAra thaI. enuM sainya tUTI paDayuM. parAbhavane kALe cAMllo kapALe coTa. cAritradharmarAja yuddhabhUmimAMthI nAsI chUTI potAnA rAjyamAM javA IcchatA hatA. yuddhabhUmimAMthI pAchA khasavA lAgyA. meharAjAnA sainIkoe bhAre dekAre belA ane cataraphathI gherI lIdhA. cAritradharmarAja phasAI gayA. mAsIbAe mane kahyuM, beTA vicAra! jevA je tamAro jene ? tArI IcchA pUrI thaIne? uttaramAM jaNAvyuM mAtAjI! ApanI kRpAthI ghaNuM sarasa jovA maLyuM. paraMtu A yuddhanuM mULa nimitta kAraNa zuM che, e jANavAnuM mana thayA kare che. ghANanI zeAdha : mAsIbAe kahyuM, vatsa ! meharAjAnI sabhAmAM rAgakezarInI AgalI haroLamAM te viSayAbhilASa mahAmaMtrIne joyA hatA. e mahAmaMtrIe vizva upara mahAmahanuM eka chatrIya mahArAjya sthApana karavAnI mahecchAthI potAnA vizvasanIya pAMca vIraratna purUne ravAnA karyA hatA. paratu cAritradharmarAjanA taMtrapAla zrI saMteze A pAMcane harAvyA. e vIrarane paNa saMteSa dvArA parAbhava pAmyA. A 27
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 upamiti kathA sAroddhAra kAraNe mahAmaha ane ene parivAra kedhe bharANe che. A emanA vairanuM mULakAraNa che. mAtAjI! e pAMce vIraratnanA zuM nAma che? kaI rIte vizva upara pitAnuM sAmrAjya sthApana karatA hoya che ? beTA ! spazana, sasana, prANa, daSTi ane zruti A emanA nAme che. sparza, rasa, gaMdha, rUpa ane zabdomAM jagatane AkarSe che. e rIte AkarSaNa karyA pachI pitAnuM varcasva enA upara pAtharI de che. AdhIna banAvI le che. vatsa! A pAMcamane eka vyakti dhAre te vizvane pitAne AdhIna banAvI zake tema che. are ! pAMce bhegA maLe pachI te pUchavAnuM ja zuM? vizvane parAdhIna kema na banAvI zake ? e kAMI AzcaryanI vAta gaNAya ? putra ! tuM have ghare ja. vizvAvalokana thaI gayuM che. tArI antarechA tRpta thaI che. ghare jA, huM tArI pAchaLa AvI pahoMcIza. AvuM jaNAvI mAsIbAe mane mokalI Ape, eTale huM ApanA caraNe AvI gaye. pUjyapAda pitAjI! vizvanA mahAzatruo je pelA pAMca vIraratna che, emAMne ghANa paNa eka mahAzatru che. e kaI sAro vyakti che ema na mAnaze. saheje vizvAsa karavA jevuM vyakti e nathI. mArgonusAritA paNa eTalAmAM tyAM AvI pahoMcI. eNIe paNa vicAranI vAtane pUrepUruM samarthana ApyuM. budhakumAre A
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUrijInI AtmakathA 419 vAta sAMbhaLIne brANanA tyAga mATe manera karyA. avasare sarvathA tajI devAne pUrNa daDha nirNaya karyo. maMdanuM mRtyu : bharIMga samI bhujaMgatAnA AdezathI maMdakumAra sugaMdhI padArthonA bhaMga upabhegathI ghANane saMtoSa Ape che. enI zAMtimAM pitAnuM sukha mAne che, paNa jarAya cetIne cAlate nathI. bhAvImAM zuM thaze enI ene paDI nathI. paNa bIjI bAju eka navina ghaTanA banI. A dharAtala nagaramAM devarAja nAmane eka rAjA hate. ene lIlAvaMtI nAmanI eka patnI hatI. e lIlAvaMtI maMdakumAranI bahena thatI hatI. lIlAvaMtIne bIjI eka zeka hatI. e zeka strIne eka putra hato. IrSAnA kAraNe zeka strInA putrane mAravAno vicAra karyo. niMdya purUSa pAse eka viSamaya gaMdhacUrNanuM paDIkuM taiyAra karAvyuM. gharanA bAraNe e gaMdhacUrNanuM paDIkuM mUkI pate gharamAM gaI. eNanI kalpanA hatI ke zeka strIne putra Avaze ane gaMdhacUrNa suMghaze. suMghatA ja e yamadhAma pahoMcI jaze. bhAgya saMge maMdakumAra bahenanA ghare AvI caDyo. daravAje ene sarasa sugaMdha AvavA lAgI. Amatema najara pheravatAM gaMdhacUrNanuM paDIkuM hAtha lAgyuM. bhujaMgatAe suMghavAne Adeza Ape. | maMdakumAre tarata ja paDIkuM kholyuM. sugaMdha sabhara cUrNane suMghavA lAgyuM. sugaMdha sarasa hatI paNa jhera emAM bhareluM hatuM.
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ 420 upamiti kathA sAridvAra tarata ja zarIramAM phelAyuM ane mUcha AvI gaI. thoDIvAramAM te enA prANe paralokanI musApharIe upaDI gayA. budha kumAranI dIkSA : maMdakumAranA mRtyuthI budha kumArane ghaNa upara bhAre tiraskAra AvyA. ghANanA tyAgane upAya mArgonusAritAne pUchaye. mArgonusAritAe jaNAvyuM, bhAI ! tame sadAcAra parAyaNa tamAruM jIvana banAvI de. sAdhu mahAtmAonI vacce rahevAne nirNaya kare. ema thavAthI A ghANa tamArI pAse haze te paNa e jarAya doSanuM kAraNa nahi thAya. e ghANa tajAe tamAre jANa. saMpUrNa tyAga paNa thaI jaze. - mArganusAritAnA vacane sAMbhaLI enA amalIkaraNa kAje gurUdevanI sAnidhyamAM pahoMcI gayA. muktigamananI IcchAe tIvra vega pakaDyo. gurUbhagavaMte muktipradA pravajyA budhakumArane sugya samajI ApI. AcAra vicAramAM e zreSTha hate, grahaNazikSA ane AsevanazikSAne pUrNa abhyAsI banyuM. tapa tyAganA pratApe aneka labdhione svAmI baje. sugya sAdhuomAM enI gaNanA thavA lAgI. gurUdeve yogya jANuM AcArya padavI ApI ane gaNane nAyaka banAvyuM. he rAjana ! te budhasUri huM pote ja chuM. Apane saune baMdha thAya e khAtara ga7ne anya sthaLe rAkhI huM ekalo Avele chuM.
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUrijInI AtmakathA 4rI he narapati ! Ape mane virAgya thavAnuM kAraNa pUchyuM ane meM e saMvidhAna raju karyuM. e ghaTanA kahI saMbhaLAvI. A ghaTanA mArA saMbaMdhamAM ghaTe che, e rIte tamArA saunA jIvana sAthe ghaTI zake che. A mAruM jIvanacaritra che. ApanA AgrahathI raju karyuM che.
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa sAtamuM vimaLanI dIkSA : mahArAjA dhavalanA AgrahathI pU0 budhasUrIzvarajI mahArAjAe potAnA bedhanuM kAraNa darzAvyuM. dhavalarAja vigerene dIkSA mATe upadeza Ape. upadezamAM AgaLa calAvyuM. he narapati! vizvavaMcaka spazana vigere dhUrtasamrATathI keNa ThagAtuM nathI? mahAmaha vigere pApAtmAo dvArA koNe herAnagatie bhegavI nathI? sahu ke ThagAyA che e dhUrtarAjethI ane sahu ke duHkhI banyA che e mahAmahAdithI. Apane A bhAvazatruothI virAga thaI rahyo hoya, saMsAranI sukhasAhyabIone tilAMjali ApavAnuM mana thayuM hoya, te kalyANa paraMparAnI kAmadhenu jevI nirmaLA dIkSAne Apa sau svIkAra kare. zuddha saMyama vinA zreyanI siddhi zakaya nathI. ajJAnarUpa sarponA jheranuM nivAraNa karavAmAM samartha evI amRtamayI gurUbhagavaMtanI dezanA sAMbhaLI mahArAjA dhavala ane tatrasthita janagaNanA hRdayamAM saMveganA jharaNAM vahI nikaLyA. mahArAjA dhavala dIkSA levA ati utsuka banI gayA. pitAnA guNazIla putra vimaLane jaNAvyuM, vatsa! tuM A rAjyagAdIne grahaNa kara ane ame dIkSA grahaNa karIe.
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimaLa dIkSA 43 vimaLe vimaLa hadaye jaNAvyuM, pitAjI! zuM Apane huM vahAle nathI? Apane priya putra nathI? narakamAM ghasaDI janArA rAjya upara kAM mane besADe che? rAjyagAdIe besI huM zuM sukhI thaIza? Apa muktinI priyasakhI samI dIkSA grahaNa karavA Icche che ane A rAjyane tyAga kare che. he pU. pitAjI! tAtapAdathI tajAtA narakanA dvAra jevA A rAjya vaDe mAre kAMI prayajana nathI. e rAjyane mAre zuM karavuM? ApanI sAthe ja dIkSA grahaNa karIza. mahApuNyane prakarSa prApta thayA pachI ja sakala guNanidhAna tAraka gurUdevanI prApti thAya che. gurUdevanA ja caraNa kamalamAM huM madhukara banIne rahIza. rAjyathI sayuM. mahArAjA dhavala pitAnA putra vimaLanI vAtathI suprasanna banyA. emane kamala nAmane suputra hato. rAjyasiMhAsane ene abhiSeka karAvyuM. e putra paNa nItivAnuM ane yazasvI hate. aSTAhikA utsava dIkSA nimitte cAlu thaye. anya ucita satkAryo karavAmAM AvyA. zubha dine maMgaladUranA maMgaLa dhavanI sAthe udyAnamAM padhAryA. AcArya zrI budhasUrIzvarajI mahArAjA dhavala, putra vimaLa, mahArANuM ane anya keTalAka bhAvikone dIkSA ApI. keTalAka AtmAoe dIkSA levAnI asamarthatA batAvI ane yathAzakti samyakatva, aNuvrata vigerene gurUdeva pAse
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ 424 upamiti kathA sAroddhAra svIkAra karI AtmAne pavitra banAvyA. eo paNa pitAne sudhanya mAnavA lAgyA, vAmadevanI vakatA : he agrahItasaMkete ! AcAryazrInA abhuta rUpane meM barAbara joyuM. emanA vacane barAbara sAMbhaLyAM, chatAM pASANamUrtine kAMI asara na thAya ema mane paNa bedhanI jarAya asara thaI na hatI. saheje ke maLa haiyuM nA banyuM. are! bahalikA-mAyAnI asara taLe hovAthI mane e vakhate viparIta asara thaI. meM vicAryuM ke kevI kapaTapaTutA che A dhUrtanI ? dhRSTatA paNa kevI jabarI che? bolavAmAM ke cabarAka che? bhAre khaMdhe che he ? IMdrajALanI vidyAmAM joradAra che. mAyAjALamAM bhalabhalAne bheLavI jANe che. bhAre pako Thaga nikaLe. A bicArA bheLA rAjA vigerene kevA phasAvyA ? AnI caturatA ajabanI che. A dhUrta game te hoya paNa mAre mitra vimaLa mane vinA IrachAe dIkSA levAnI pharaja pADaze. baLapUrvaka dIkSA apAvaze. vimaLanI AMkhamAM dhULa nAkhI jaladI kyAMya nAsI jauM. AvA vicAra karI baMne muThThIo vALI tyAMthI bhAgavA ja lAgyo. e bhAgye e bhAgyuM ke mArI gaMdha paNa 1 A vArtAno saMbaMdha AgaLathI cAlI rahyo che. je saMsArIjIva hAla vAmadeva che te pite saMbhaLAvI rahyo che. zrotAomAM agrahItasaMketA, prajJAvizAlA ane sumati-bhavyapurUSa che. sadAgamanI nizrAmAM varNana karAI rahyuM che e vAta vAcakavarga khyAlamAM rAkhe.
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimaLa dIkSA - rapa keIne na Ave. mane kaI zodhI paNa na zake. mArA bhAgavAnI keIne khabara paNa na paDI. mArA mATe prazna : vimaLa dIkSA svIkAra karavA gurUdeva pAse AvyA tyAre mArI eNe zedha karI. zedha mATe badhA sthaLe aneka rAjapurUne ravAnA karyA, paraMtu mAro patto na lAge. vimaLane bhAre acaMbo thaze. mArI ene ghaNuM ciMtA thaI. Akhare gurUdevane prazna karyo. gurUdeva! mAre mitra vAmadeva ekAeka kayAM alepa thaI gaye? zA mATe cAlyo gayo haze? zuM e have hAtha nahi lAge? gurUdeve jJAnane upayoga mUka ane mAruM caritra jANI lIdhuM. emaNe kahyuM, vimaLa! dIkSA nahi levAnI IcchAthI vAmadeva nAsI gayo. mAruM akSarazaH vartana jaNAvyuM. gurUdeva ! vAmadeva zuM abhavya che? durabhavya che? ApanA jevA samartha taraNatAraNa gurUvarya hovA chatAM ene dIkSAnuM mana kAM na thayuM ? viveka paNa jALavI na zaka ? dhRSTatAbharyuM enuM vartana zAthI che? vimaLa ! e abhavya nathI. tAre mitra duSTa nathI. asadAcaraNa zAthI karyuM enA kAraNe jANyA pachI Azcarya nahi thAya. vAmadevane AMtara be mitra che, teya ane mAyA mitra sAthe ati mitratA che. e bene Azraya levAthI vAmadeva
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti kathA sAroddhAra aghaTita AcaraNa kare che. e be mitra na hoya te vAmadevanuM vartana AvuM na hoya. gurUdeva ! A be pApamitrethI vAmadevane chUTakAre thaze ke nahi thAya? A prazna vimaLe pharI karyo tyAre gurUdeve kahyuM, . vimaLa! "vizadamAnasa" nAmanuM nagara che, tyAM "zubhAbhisadhi" rAjA che. tene nirmaLa AcAra ane nirmaLa vicAra dharAvatI "zuddhatA" ane "pApabhIrutA" nAmanI be rANIo che. e rANuone AnaMdapradA "RjutA" ane "acaratA" nAmanI putrIo che. - A guNavatI kanyAo sAthe vAmadevanA jyAre lagna thaze tyAre enI vakatA ghaTaze. saubhAgyazIlA kanyAonA lagna pachI pApamitrane saMsarga vAmadeva tajI deze. ghaNuM dIrghakALa pachI A sukanyAo sAthe lagna thaze. himaNuM te vAmadeva dharma prApti mATe sarvathA ayogya che. ene kAje kAMI paNa prayAsa karavo ucita nathI. AvA samaye upekSA karavI uttama gaNAya, gurUdevanA kathanathI mitra vimaLakumAre paNa mArI upekSA karI. gurUdeva navIna sAdhuone laI pitAnA gacchamAM AvI gayA. gacchanA sAdhuone ghaNo ja AnaMda thaze.
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa AThamuM vAmadevanI durdazA mAyAnA pratApe huM vimaLamati vimaLane tajI kayAMya nAsI chUTyo. saujanyanA badale me" dujanatA batAvI. e chatAM huM mArI jAtane bhAgyavata mAnatA. krUratA pharatA " kAMcanapura " nagare jaI pahoMcyA. tyAM bajAramAM pharavA lAgyA. eka dukAna upara huM caDyo. "sarala" zeTha e dukAnanA svAmI hatA. mAyAnA prayAga me ajamAvyuM ane AMkhAmAM AMsu lAvI saralazeThanA page paDI gayA. saralazeTha kharekhara sarala hatA. emaNe mane pUchyuM, A zuM karI che. ? AMkhamAM AMsu kema ? meM kahyuM, Apane jotAM mane mArA pitAjInI yAda tAjI thai. Apa ane mArA pitA dekhAvamAM ekasarakhA lAgeA che. vatsa ! jo ema ja che, te tuM mArA putra, mAre kAI putra nathI. AjathI tane mArA putra gaNIza. "" meM kahyuM, "huM Apane mArA pitA ja mAnuM chuM. saraLazeThe ghare laI gayA. pAtAnA patnI " andhumatI " te badhI vAta kahI. chevaTe putra tarIke saMbhALavAnuM jaNAvI dIdhuM.
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ 428 upamiti kathA saddhAra badhumatIe mane navarAvyo, vastra paherAvyA, khavarAvyuM. bhejana pachI ame ArAma khaMDamAM virAma Asane beThA hatAM tyAre mArA nAma, gAma, kuLa, gotra vigere bAbate pUchI. meM zeTha ane zeThANune e badhI vAta sAcI jaNAvI. are! A vAmadeva te ApaNuM ja jJAtine che, ema jANa thatAM saralazeThane ghaNe ghaNo AnaMda thaye. vizvAsu saralazeThe dhIre dhIre gharane badhe kArabhAra mane bhaLAvI dIdho. gupta bAtamIe paNa mane jaNAvI. saralanA tyAM cArIH saralazeThane dhana upara mUcha ghaNuM hatI. dukAnanI nIce emaNe ratnAdi dhanarAzi dATI rAkhI hatI. e kAraNe zeThajI dukAne ja suvAnuM rAkhatA. putra tulya mAnI mane paNa suvA tyAM laI jatAM. dATelA ratnarAzinI vAta paNa emaNe mane jaNAvI dIdhI. saralazeDane "badhula" nAmane eka mitra hatuM. baMdhulanA ghare putranI chaThThI jAgaraNane utsava e rAtre hate. badhulanuM saralazeThane khAsa AmaMtraNa hatuM. rAtre gayA vinA cAle tema na hatuM. saralazeThe mane kahyuM, beTA Aje mAre badhula mitranA tyAM chaThThI jAgaraNa mATe javuM paDaze. tuM ekale Aje rAte dukAne jaje ane sUI raheje. pitAjI! ApanA vinA mane dukAne nahi phAve. eTale
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAmadevanI durdazA 429 huM Aja rAte dukAne nahi jAuM. Aja te mAtAjInA pavitra caraNe ja rAta gALIza. saralazeThanA hRdayamAM thayuM ke A putrane mAta-tAta prati kevI prIti che ? kevuM nehabharyuM AnuM vartana che? evA vicAra karatA emaNe kahyuM, beTA ! tuM mAtAnI pAse raheje. A pramANe jaNAvI saralazeTha badhulanA ghare gayA ane huM ahIM ja rahyo. rAtrI cAlu thaI, adhakAra phelAvA lAgyuM. mArA antaHkaraNamAM paNa alpakAre jora pakaDayuM. teya mitre preraNA karI. are vAmadeva! Aje dukAnamAMthI ranarAzi levAne sarasa meke maLyo che. tuM A takano lAbha laIle. mUrkhAI na kara. teya mitranI preraNAthI huM rAtre pathArImAMthI ubhe thaye. ratnarAzi levA mATe dukAna meM ughADI. nagararakSake e dukAna khelatAM mane je. e lokone mArA upara zaMkA thaI. vAmadeve madhya rAtre dukAna zA mATe khelI haze e tapAsavA gupta rIte khyAla rAkhavA lAgyA. meM ratnarAzi khAdI kADhI ane dukAnanI pAchaLanA bhAganI jamInamAM khADo khodI tyAM ratnadhana dATI dIdhuM. A kArya karatAM lagabhaga rAta pUrI thavA AvI. prabhAtane samaya thayo. meM mATI dhamAla karI mUkI. jorathI bUmo pADavA lAgyo. hAhAkAra karavAthI AjubAjunA loke tyAM AvI pahoMcyA. nagararakSake AvyA ane saralazeThane samAcAra maLatAM e paNa tyAM AvI gayA.
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ 430. upamiti kathA saddhAra saralazeThe mane pUchayuM, vatsa! A zuM hakikata che? zA mATe dhamAdhama thaI rahI che? meM kahyuM, pitAjI! bhAre Aphata ApaNuM mAthe AvI paDI. udAsInapaNe khullI dukAna ane nidhAna sthaLa pitAjIne dekhADayuM. saralazeThe pUchyuM, beTA! A vAtane tane khyAla kaI rIte Avyo. ceree cAryuM che enI tane jANe kyAre thaI? pitAjI ! Apa rAtrI jAgaraNanA mATe mitra banyulane tyAM gayA hatA. ghare huM ekalo hate. ApanA virahanA kAraNe mane jarAya niMdrA na AvI. ApanA virahanI vyathAthI huM AkuLa vyAkuLa hate. zayyAmAM Ama tema ALoTyAM karyuM. mane thayuM ke dukAne jAuM. tyAM pUjya pitAjInA sparzathI pavitra thaelI bhUmi che, e pavitra bhUmi upara zayana karatAM mane jarUra zAMtipUrvaka nidrA Avaze. A vicAra karI dukAne Avyo. ahIM corI thaelI joI tethI meM hAhAkAra karI mUko. pitAjI ApaNe marAI gayA. sunayane! meM AkhI vArtA banAvaTa karIne tAtajIne kahI saMbhaLAvI. paratu nagararakSaka ke vicAravA lAgyA, zuM A duSTanI kRtanatA che? kevI kUTakalpanA ane ke vizvAsaghAta? bhAre dhIThTho mAnavI jaNAya che.' 1 corI karavAnuM keTalAkane vyasana hoya che. enI pAse sAdhana hoya chatAM ghaNAne corI karyA vinA cena paDatuM nathI. A gharane svAmI Akhare vAmadeva hato paNa cerInI TevathI lAcAra hatA.
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAmadevanI duzA 431 vAmadeve peAte ja cArI karI che ane khUbaja saphAithI e vAta upara DhAMkapIchADA karI rahyo che. khera, enI pAchaLa paDI ApaNe muddAmAla sAthe pakaDI pADIzuM. e bhAI upara pUrA jAso rAkhazuM, jarUra pakaDAI jaze. nagararakSakAe vicAra karI kahyuM, zeThajI ! Apa jarAya gabharAze mA. ciMtA phIkara nA karazo. ApanA dhananI cArI karanAra cArane pakaDI pADelA che, ema mAnajo. Apa jarA dhIraja dharajo. ApanA ratnasacaya Apane jarUra maLI jaze. A zabdo melatI veLA nagararakSakA mArA tarapha vakranayanAthI jotA jatAM hatAM. e veLA mane thayuM ke nagararakSakAe cArI karatAM mane joi lIdheA lAge che, mane khUba bhaya lAgyA. parasevA parasevA thaI gayA. nagararakSakAnA kaTAkSa vacanAnI mane bhAre asara thai. TALe maLelA leAkeA vikharAyA, ame amAre ghare gayA. nagararakSakAe mArI pAchaLa guptacara vibhAganA keTalAya mANusA gADhavI dIdhA. e divasa zAMtimAM pasAra thai gayA. sUrya asta thai gayA. rAtrInI zarUAtamAM ja huM dukAnanI pAchaLa gayA. saMtADeleA ratnasamuha kADhI ekadama nAsavA lAgyA. guptacarA mArI pAchaLa paDyA hatA e vAtanuM mane lakSa na rahyuM. nagararakSakAe mane muddAmAla sAthe tarata ja pakaDI pADyo. tyAM ekadama kAlAhala thavA lAgyA. ghaNA leAkA bhegA thai gayA. janasamudAya samakSa nagararakSakAe mArI gaI rAtanI mInA ane AjanI bInA khullI karI dIdhI.
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ 432 upamiti kathA sAroddhAra saralanI saralatA : janasamudAya mArA upara phITakAra varasAvavA lAgyA. vizvAsaghAtI, cAra, duSTa, nAlAyaka vigere zabdo dvArA tiraskAra karavA lAgyA. cemera mArI niMdA thavA lAgI. nagararakSakAe mane ripusUdana rAjA pAse hAjara karyAM. rAjAe mArI nAkhavAnA Adeza ApyA. A AjJAnI saralazeThane khabara paDI. teo tarata ja rAjA pAse AvyA. uttama bheTA dharI mane jIvatA mUkavA vinati karI. ati muzkelIthI mane jIvitadAna maLyuM. yamarAja pAsethI jIvana meLave ema rAjA pAsethI jIvana maLyuM. rAjAe saralazeThane enuM badhuM dhana pAchuM ApyuM ane kahyuM, huM zeTha ! A tArA putra tAre tyAM raheze teA sudharaze nahi, enI vyavasthA mAre tyAM thaze. Apa ciMtA na karaze. ene mukta rAkhave ucita nathI. mArA mitra puchyadaya pahelethI divase divase dubaLA thatA hatA. te mArA A duciratra joi mArA tyAga karI kayAMya jatA rahyo. huM puNya vaheMNA khanI gayA. rAjAjJAnA saralazeThe svIkAra karyA. e pAtAnA ghare gayA. mAre pharIjIyAta rAjamahele rahevAnuM thayuM. steya ane mAyA mArI sAthe hatA paNa rAjAsAheba taraphathI ugra ane kaThAra kreDanA bhaya ha MmezA rahyA karatA hatA. te bhayathI steya ane mAyA kAMIka zAMta anyA.
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAmadevanI durdazA 433 caurya ane mAyAne prayoga huM karI zakatA na hatA. baMne zAMta banI gayA hatA. chatAM paNa leke mArA upara zaMkito rahetA. anya koI cerI kare te paNa mArA upara vahema rAkhatA. mArI sAcI vAta mAnavA keI taiyAra na hatuM. bhadre agrahItasaMkete ! roja mAre lekenI niMdA sahana karavI paDatI. keI cerI kare te mAre mAra khAvuM paDatuM. mAra reja e chevatte maLatuM ja. A rIte rAjamahelamAM rahetA mAre ghaNe samaya vyatIta thaI gayo. phAMsInI sajA : eka divase rAjAnA lakSmIgRhamAM keIe cerI karI. cerI karanAra vyakti vidyAsiddha hatuM. rAjAnuM lakSamIgRha taddana khAlI karI nAkhyuM. ghaNuM zodha karI chatAM e hAtha na lAge. vidyAsiddha hatuM eTale pakaDAye nahi e cerInuM kalaMka mArA upara AvyuM. rAjAne thayuM ke vAmadeva jevuM sAhasa keI kare ema nathI. e sivAya rAjamahelamAM kaI kharAba mAnavI ahIM rahetuM nathI. AnuM ja kAma haze ema mAnI mane pakaDavAmAM AvyuM. pahelA cerI karelI e deSanA kAraNe Aje Apa Avyo. guno kabula karAvavA mane ghaNe mAra paDyo. AkhA gAmamAM gadheDe besADI pheravya. chokarAo mATe harIye belAvatA hatA. mArI ghaNI ghaNI kadarthanA karavAmAM AvI. ke pAyamAna banelA rAjavInI AjJAthI gAma bahAra laI jaI phAMsInA mAcaDe mane laTakAvI devAmAM AvyuM.
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ 434 upamiti kathA saddhAra um rakhaDapaTTI: mArI junI guTikA khalAsa thavA AvI eTale patnI bhavitavyatAe mane bIjI guTikA ApI. e guTikAnA prabhAvathI atyaMta tIvra vege huM pApiSTanivAsanA chellA pADAmAM pahoMcI gaye. pApikanivAsa nagarane kharAbamAM kharAba e sAtame pADo hate. tyAM asaMkhya asaMkhya jAtanA duHkha hatA. ene A dekhAtuM na hatuM. Akhare tetrIza sAgarepama pachI bIjI guTikA bhavitavyatAe ApI. huM paMcAkSapazusaMsthAna nagare gaye. tyAMthI navI guTikA maLatAM pharI pazusaMsthAnamAM gaye. vaLI pApinivAsamAM. asaMvyavahAra nagara sivAya evuM eka sthaLa nathI ke jyAM huM mArI patnI bhavitavyatAnI AjJAthI na pharyo houM. huM purUSa hovA chatAM paNa strI karatAM nIce hate. patnInI AjJAne sadA amalamAM mUko. steya ane bahalikA-mAyAnA pratApe mArA zA hAlahavAla thayA te meM tamane jaNAvyA. prajJAvizALAnI vicAraNA : saMsArIjIve pitAnI vedanAbharI kathA saMbhaLAvI eTale prajJAvizAlAnA hRdayamAM atyanta saMvega jAgRta thaye, vairAgya bhInAM antaHkaraNathI eNIe vicAra karyo ke are ! A teya ke kharAba vyakti che ? are ! pelI
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ 435 vAmadevanI durdazA mAyAe te dATavALI nAkhyo. teya ane mAyAe maLIne bIcArA saMsArIjIvane saMsAra bagADI nAkhe. e benI paravaza banelA saMsArIjIve kevA kAramAM dukha sahana karyA? teya ane mAyA vizvasanIya nathI. sarSathI AghA rahevAmAM Ave che, ema A bannene navagajanA namaskAra karavAmAM ja zreya samAeluM che. AnaMdanagara bhaNI : saMsArI jIve AgaLa calAvyuM. he kamalAnane ! bhavitathatAe mane manuSya banAvyuM. meM tyAM thoDuM ghaNuM sukRta karyuM eTale bhavitavyatA mArA upara suprasanna banI. patnI bhavitavyatA be mAnavene laI mArI sAme AvI. mane jaNAvyuM, priyatama ! Apa AnaMdapura padhAre. Apa tyAM AnaMdamAM vasaje. ApanI sahAya mATe A be manuSya lAvI chuM. A mAnavInuM nAma "sAgara" che. e rAgakezarI mahArAjAne putra che. enI mAtAnuM nAma "mUDhatAdevI" che. ApanI sevAmAM raheze. A mAnavI Apane june jANIte mitra che. puNyadaya enuM nAma che. Apane ghaNuM sahAya karaze. have Apa AnaMdapure padhAro. me kahyuM, "jevI devInI AjJA." huM ane mArA baMne mitro sAgara ane puNyadaya sAthe bhavitavyatAe Apela navI guTikAnA prabhAve AnaMdapuranI dizA bhaNI ravAnA thaI gaye.
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ 436 upamiti kathA saddhAra upa saMhA ra. he bhavya AtmAo ! apavargamAM javAnI kAmanA che? tamAre mekSanA sukha meLavavA che? jo hA, te tame semadevanA putra vAmadevanI ane maMdakumAranI kathAne samaje. bhayaMkara pariNAmeno vicAra karI mAyA, caurya ane gaMdhanI Asaktine taje. tame mAyA, teya ane gaMdhanI lAlasA tajI deze te budha kumAra, dhavala mahArAjA ane vimaLakumAranI jema vimaLa gatine pAmaze. iti AcArya-zrIzrIcandrasUrIzvaraziSyAvataMsAcArya zrI-devendrasariviracite upamitibhavaprapaJcakathA: sAroddhAre paJcamaH prastAvaH samAptaH iti zrI tapAgacchIyAcAryazrI vijayaharSavariziSyAvataMsapaMnyAsapraSThazrImaMgalavijayagaNivarANAM satpreraNayA tapAgacchIyAcAryazrIbuddhisAgarasUripaTTadharAcAryazrImatkIrtisAgarasUripaTTadharAcArya-zrI-kailAsasAgarasUrilaghuziSyeNa muni kSamAsAgareNa kRto gUrjarabhASAyAM bhAvAnuvAdAtmakazcaturtha-paJcama prastAvasvarUpo'yaM zrI-upamitibhavaprapaJcakathA-sAroddhArasya dvitIyo vibhAgaH samAptaH
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vardhamAna jaina tatva pracAraka vidyAlaya mu. zivagaja rAjasthAna sTezana javAhibAMdha A saMsthAmAM jenuM bALakone dhAmi ka tattvajJAna uMcI keTImAM apAya che temAM keTalAka vidhAthI ene vagara cArja bhAjana Adi ApI dhArmika mAstaro yAra karAya che tema dhAmi ke pUrvAcAryonA graMthone hiMdI tathA gujarAtI bhASAmAM chapAvI lagabhaga paDatara kIMmate ApI jena saMmAjamAM adhyAtmajJAnanuM' vAMcana, sarakAra paNa apAya che mATe mumukSu AtmAne lAbha levA namra vinaMti che. | hA re paDelA dhAmi ke grA upadeza. prAsAda hiMdI bhASA bhAga 1-2-3-4-darekanA kIMmata rUA. 4-00 upadeza. prAsAda hiMdI bhASA bhAga-5 | kIM. rUA. 6-C0 zAMta sudhArasa bhAvanA bhAga 1-2 ba nenA kI, rUA. 8-00 -solIsITara motIca da gIradhara kApaDIyAnuM gujarAtI bhASAMtara paMcasUtra (uMca prakAzanA paMthe) | kI'. rUA. 4-00 5 tyAsa bhAnavijayajIgaNInuM gujarAtI bhASAMtara upamiti sArodhAra AcArya devendrasUrIzvarajI phata vidvaya kSamAsAgarajInA gujarAtI bhASAMtara bhAga 1-2 ba tenA rUA. 8-00 upamiti sArAdhAra bhAga 3 jo presamAM 2024nA kArtika mAsamAM taiyAra thaze prA itathAna je na gAnApAsaka samiti che. beDAvAsa, mu. zivaga"ja rAjasthAna sTezana javAhIbAMdha. - zA. zA.tilAla jagajIvanadAsa The. mANekacoka, sAMkaDIzerInA nAke, yunAITeDa beMka nIce, amadAvAda 1. zA, ratIlAla bAdaracaMda buka selara che. dezIvADAnI poLa, amadAvAda-1 bhurAlAla kAlIdAsa buka selara che. ratanapALa, hAthIkhAnA, amadAvAda sAmaca'da DI. zAha mu. pAlItANA he, jIvana nivAsa sAme, sudhe.pA ephIsa ( saurASTra ) TAiTala : nyu sITI presa, amadAvAda.