Book Title: Trishashti Shalaka Purush Charitra Part 01
Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Arihant Prakashan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/032704/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI giSTi zalAkA puBE caritra Kullull, R. JEdA prakAIII rikataprakAthas TALELCHE Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ croc peacocco zrI triSTi zalAkA puruSa caritra. pa 1 lu-2 jI . zrI AdIzvarajI ane bharatacakrInuM caritra tathA zrI ajitanAthajI ane sagaracakrInuM caritra, navI AvRtti kalikAlasarvajJa A. zrI hemacaMdrAcAryaviracita saMskRta padyAtmaketu gujarAtI bhASAMtara. prakAzaka zrI jainadharma prasAraka sabhA (bhAvanagara)nA saujanyathI arihaMta prakAzana amadAvAda caitra sudI-15 BODDUDUDUDUDDUcvcricanca savata 2041 ki'mata-rUA. 200=00 (seTanA) ssssssssssss Med Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka : arihaMta prakAzana 711, jena cAlI, khamAsA geTa sAme, amadAvAda-380001 mukhya viketA : sarasvatI pusataka DAra zrI pArzva prakAzana hAthIkhAnA, ratanapoLa, nIzApoLa, jhaverIvADa, rIlIpharoDa, amadAvAda-380001 amadAvAda-380001 phona naM. 336624 anya prAptisthAna somacaMda DI. zAha jena prakAzana maMdira megharAja jena pustaka bhaMDAra jIvana nivAsa sAme, dezIvADAnI poLa, gaDIjInI cAla, pAyadhunI pAlItANA amadAvAda-1 muMbaI-2 sevaMtIlAla vI. jena zrI pArzvanAtha jaina pustaka bhaMDAra, 20, mahAjanagalI, A phuvArA sAme, taLeTI roDa jhaverI bajAra pAlItANA muMbaI-2 svargastasya gRhAMgaNaM sahacarI sAmrAjyalakSmI: zubhA / saubhAgyAdiguNAvalivilasati svairaM Sapurvezmani // saMsAraH sutara: zivaM karatalakoDe luThatyaMjasA / : HbhayAna nipaH nAM viSa kana: I ? | zrI triSaSTi zalAkA puruSa caritranA daza parvamA samAvelA caritronu yaMtra. parva. tIrthakara cakravartI. vAsudeva baLadeva prativAsudeva kula caritra 0 0 0 0 0 2 juna 1 3 juM 8 0 1 0 2 0 0 ma 0 5 - ha 8 5 8 0 0 e. - 4 0 0 6 0 0 8 6 A e e 6e. e 0 0 - 10 muM 1 0 IT 12 mudraka- pI. je. zAha DIlakSa prinTarsa, ghIkAMTA reDa-nagarazeTha vaDe amadAvAda-1 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navI AvRtinI prastAvanA pratyeka dharmAM-saskRtine tene AgavA itihAsa hAya che, e itihAsane ghaDanArA dhIra-vIra-ga'bhIra ane zAnta-udAtta mahApuruSa! hAya che ane e itihAsapuruSAnA jIvanane jIvaMta rIte vavanArA graMthA paNa hoya che. A traNa tattvo e kAI paNa saMskRtinAM prANa che; AmAMnAM ekAda tattvanI paNa nyUnatA e saMskRtine UgatI ja murajhAvI devA ke AgaLa vikasatI aTakAvavA mATe pUratI banI rahe. Aje te ApaNe tyAM, pazcimathI AyAta thayelI ane vijJAnanA nAme/eThAM heThaLa phUlelIphAlelI eka phezana lagabhaga sACtrika dhAraNe pravarte che ke dhArmika graMthAmAM lakhAyelI vAte e eka jAtanAM 'mitha' (Myths) eTale ke kalpita rUpI ja che ane janasAdhAraNanI AsthAnA ArAdhya deva banelA mahApuruSA paNu kAI samartha kavinI mAnasika kalpanAsRSTinI ja nIpaja che; ane vastuta: tevA kAI mahApuruSA thayA ja che ema mAnavu te anaitihAsika ane atizayeAktibharyu che. paurANika dharmaprathAmAM je pAtrA, temanA jIvanamAM banelI ghaTanAo vagere vAMcavA ke sAMbhaLavA maLe che. temAM aitihAsika tathya nagaNya che, kalpanAsRSTi vadhu. - je narI AMkhe dekhAya teneA ja svIkAra karavA'- evA cArvAkanA sAmAnya siddhAMtanA anukaraNarUpa A badhI Adhunika phezana che, ema AnA javAbamAM kahI zakAya. vijJAnanA yuga tarIke oLakhAtA A kALanA, potAnI jAtane vijJAnaparasta/vejJAnika gaNAvatA mAnavane ane tenA Adhunika vijJAnane, Aje, vadhumAM vadhu saphaLatA kayAMya maLI hoya teA te e kSetrAmAM : 1. mAnavajAtanA kalyANanA nAme, pracchanna rIte, teNe mAnavajAtanA nikadananI tamAma zakayatAo sarjI lIdhI che; ane 2. saMskRtiparasta mAnavInA manamAM UMDA mULa nAkhIne paDelI tenI dhArmika ane sAMskArika AsthAone ane te AsthAnI pariNatisamAna mugdhatA tathA pavitratAne teNe lagabhaga hacamacAvI-halabalAvI mUkI che. je AsthA bhAratIya mAnavanuM ane saMskRtinuM jIvanabaLa hatuM, tene ja jANe ke lUNA lAgI gayA che! e sivAya ApaNI AryAvattanI saMskAritAnA nava nidhi jevA graMthAne ane emAMnA itihAsane 'mitha' kahevAnI hiMmata kema cAle ? A paribaLeAnA pratikAra ane prativAda karavAnA-pUrepUrI tAkAtathI e paribaLA sAme jhajhUmavAnA avasara have AvI lAgyA che. A pratikAra karavAnuM sAmarthya meLavavAneA ekamAtra ane prabaLa zaktithALI srota che AsthA. jo ApaNAmAM dRDha AsthA hAya, teA ApaNI buddhi-prakhara buddhi-mana-nayanane ageAcara evA dezAtIta ane kAlAtIta padAtheryAM, pAtro ane prasaMgeAnI paNa yathAtAne prIchyA vinA rahe nahi. ApaNane ApaNA prAcIna mahApuruSA ane temanA jIvananI vividha ghaTanAonA astitva vize, aze ke sarvAMze, za`kA jAgyA kare che; temAM vizvAsa nathI jAmatA, tenuM kAraNa ApaNAmAM rahelI AsthAnI kacAza che, ane AsthA kAcI paDavAnu kAraNa ApaNA cittamAM ghara karI gayelA kArA -samajaNa ke viveka vihoNA, nAdAna buddhivAda che. buddhivAde ApaNane kevu-keTaluM nukasAna karyuM che te samajavA mATe ahIM ApaNe gujarAtI bhASAnA samakavi (ane UMcA gajAnA bhaktasAdhaka) zrI makaraMda davenuM eka prAsa'gika avataraNa joIe: "eka bAjue bhAgavatanI kathAmAM ramamANa rahetA hajArA bhAvikA che te bIjI bAju Ane samayanA durupayeAga gaNanArA buddhivAdI varga paNa che. temane mATe bhAgavata e mAtra 'mitha' che; Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devadevatA, RSimuni ane rAjA-mahArAjAonA nAme upajAvI kADhelI daMtakathAone e zaMbhumeLo che. je vastu sAmAnya samajamAM na Ave tene hajAro samaju mANaso kevI rIte sAMbhaLI rahetA hoya che e ja temane samajAtuM nathI hotuM. 'mitha'ne, purANakathAne teo mAtra zAbdika arthamAM ja letA hoya che athavA to rUpaka gaNI kADhatA hoya che. paNa daMtakathArUpe raju karavAmAM AvatI A kathAvastu cetanAnA amuka stare nakkara hakIkata hoya che, e bAbata e bhUmikAonA anubhava vinA jANI zakAtI nathI." ("bhAgavatI sAdhanA" 5.2)-makaraMda dave jee sujJa ane marmajJa che, teo uparyukta avataraNamAM thayelI kArano marma pAmI zakaze, ane buddhivAde keTaluM nukasAna karyuM che ne karyo jAya che te paNa samajI zakaze. - buddhivAda ane buddhiniSThA e baMne alAyadAM taravo che, e have ApaNe saveLA samajI levuM ghaTe. buddhivAdamAM tarka jaDatA ane tethI pedA thayelI AsthAhInatAnuM pramANa vizeSa hoya che ane tethI ja tyAM vaijJAnikatAno cheda UDI jato hoya che. ethI UlaTuM, buddhinikAne AsthA ane vaijJAnitA sAthe vadhumAM vadhu nikaTane nAte che. buddhivAda asAramAM sAra jovAnI kozIza karaze ane sAro samULo tyAga karavA preraze. jyAre buddhiniSThA e asAranI asAratA tarapha dhyAna deraze, ene tyajatAM zIkhavaze, ane sArI prati AsthA/AzA janmAvI eno Adara karavA preraze, ane Aja che sAcI vaijJAnikatAnI buniyAda. buddhiniSThA ane AsthAno sahayoga jIvanamAM sahajabhAve vaijJAnikatA pragaTAve che ane TakAve paNa che. A buddhinika, A AsthA ane A vaijJAnikatA ApaNAmAM janma ane vikase ane ritharI thAya, ane tarka jaDa buddhivAda ApaNAmAMthI nAmazeSa bane - e mATenuM zreSThatama sAdhana che : savAMcana. je sAhitya mAtra manoraMjana khAtara ke bauddhika kasaratane khAtara nathI nirmAyuM; paNa jenA sarjana pAchaLa, pratyupakAranI leza paNa apekSA vinAnI lokakalyANanI ja mAtra gaNatarI che; lokajIvana udAtta saMskAra ane naitikatA tathA dhArmikatAnA nirbheLa opa thakI suvAsita ane dIptimAna bane e ja je sarjanano ekamAtra Azaya che, tevuM koIpaNa sAhitya vAMcavuM te che savAMcana. prastuta 'triSaSTizalAkApuruSacaritra" te AvuM ja satsAhitya che. "kalikAlasarvajJa birUda dharAvatA ane gurjarI girAnI Adya gaMgotrI samA jainAcArya zrI hemacaMdrAcArye potAnI nirbhuja lokahitanI vRttino AviSkAra A graMthanimaNarUpe karyo che, ema kahI zakAya. 'triSaSTizalAkApuruSacaritra eTale jaina dharma saMskRtino saMpUrNa itihAsa. jaina dharmano paraMparAne svIkArya 63 ItihAsa puruSonAM samagra jIvananuM adhikRta varNana A graMthamAM zrI hemacaMdrAcAryuM karyuM che. Mythology nA saMzodhake A graMthane purANa--graMtha tarIke oLakhAve che, ane emAM varNavAyelA moTA bhAganAM jIvanacaritrone tathA te caritronA nAyakane kAlpanika mAne che; aitihAsika hovAnuM nathI svIkAratA. cArvAka darzanano taka jaDa buddhivAda emane AvuM mAnavA prerato hoya evuM bane. paNa buddhiniSThAnA pe epatI AsthA jene maLI che tevI daSTi te, A samagra caritrakathAo ane tenA nAyakanI jIvaMtatAne ane astitAne kazAya AyAsa ke kaSTa vinA, sahajapaNe ja, pitAnI sAme nihALI zake che-anubhavI zake che-mANI zake che. pAradarzI kAca jevI A naravI daSTi, dezakALanI apekSAe lAkho-karoDo-abajo varSo pUrve thayelA mahAnubhAvone ane ghaTI gayelI ghaTanAone paNa, dezakALanAM e paDaLAne, pelI nirmaLa AsthAnI sahAyathI, bhedI zake che, ane e mahAnubhAvone tathA e ghaTanAone, potAnI cetanAnA ke' aNadITha stare sAkSAta anubhavI le che, ane A anubhUti te Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 ja, AjanA kALe, A graMtha tathA tenA praNetA dvArA thatA upakAra; ane mATe ja A graMthanu` vAMcana te sAMcana. ApaNA parane pahelA tema ja ajoDa 'zalAkApuruSa' 63 hoya che. jaina siddhAMta anusAra, eka kALacakranA be vibhAga heAya che, ane te paikI pratyeka vibhAgamAMnA kALakhAM A 63 zalAkApuruSe thatAM heAya che. 'zalAkApuSa' eTale uttamapuruSo (235nnamaTMAvRtti,cariya') athavA 'zalAkA' eTale samyakRtva. je puNyAtmAo niyamA samyaktvarUpI zalAkA dharAve che temane zalAkApuruSa' kahevAmAM Ave che. (hradghAvahI). zrI hemacaMdrAcArye ja peAtAnA RmiyAnacintAmarmALa-zabdazamAM ApelI vyAkhyA pramANe TUMkamAM kahI zakAya ke puruSAmAM-sRSTimAM pedA thatAM-thayelAM ne thanAra puruSAmAM - je sarvazreSTha hoya--thAya -gaNAya, te kahevAya 'zalAkApuruSa'. AvA 63 zalAkApuruSA A kALakhaMDamAM paNa thayA che, ane temanuM sAMgeApAMga caritravana zrIhemacadrAcAya mahArAje saMskRta padyakAvyarUpe 36000 zlAmAM vistAryuM che. e puNyapuruSanA A vizALakAya graMthane akSarazaH ane vaLI leAkabhAgya anuvAda prastuta pustakA(4) dvArA janatA samakSa rajU thAya che. bhUtakALamAM anekavAra A graMtha chapAyA hovA chatAM, vadhu ekavAra te chApavAneA thAya che, te parathI A graMthanI spRhaNIyatA ane leAkaprIyatAneA saheje ja khyAla maLe che leAkeAnI sAMcananI A bhUkhane saMtASavAneA prayatna karavA badala A graMthanA prakAzaka dhanyavAdA che. zrI vijayanemisUrijJAnazALA pAMjarApeALa amadAvAda-1. --zIlaca' vijaya 22-1085 mahAddei 1 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya nivedana ghaNA samayathI kAI mATA jaina graMthanuM prakAzana karavAnI amArI icchA hatI. sAthe sAthe evI bhAvanA paNa hatI ke te gujarAtI bhASAmAM hoya teA vAcaka varga tene vadhu lAbha laI zake. kalikAla sarvajJa A. hemaca'drAcArya viracita trizaSTI zalAkA purUSa caritra, nI gujarAtI AvRti, ghaNA samayathI aprApya hatI. ane tenI mAMga paNa niraMtara rahyA karatI hatI. tethI chevaTe tenuM punaHmudraNa karavAnu amAe vicAryuM. ane tenA mULa prakAzaka jaina dharma prasAraka sabhA-bhAvanagara pAsethI te aMge anumatI mAMgI. sabhAnA TUsTI gaNeprastuta graMtha chApavA mATe sahu rajA ApI. te mATe ameA teozrInA AbhArI chIe. graMthanI zarUAtamAM tenI AgaLanI AvRtinI vistRta prastAvanA ApI che. te uparathI tenI upayAgitA samajAze. dasa pamAM vaheMcAyelA A graMtha cAra khaMDamAM prakAzita karyA che. tethI te vAMcavAmAM saraLa rahe. amArA A prayAsa jaina samAjane upayogI nivaDaze. te amArU sAhasa sAka thayelu' mANIzuM. TUMkI prastAvanA lakhI ApIne pUjya munirAjazrI. zilaca'dra-vijayajI ma. sAhebe amane upakRta karyA che. pustaka ajAramAM jaldI mUkI zakAya te hetuthI chApavAmAM zakaya eTalI utAvaLa karI che. tethI koika mudraNa doSa rahI javAnI sahabhAvanA che. teA te kSamya gaNavA vina'tI. pustakanuM jhaDapathI ane zuddha mudraNa karI ApavA badala. DIlakSa prinTarsa nA mAlika zrImati, pI. je. zAhunA amA AbhArI chIe, jaina samAjane A graMtha vadhu-ne vadhu upayogI thAya tevI abhyarthInA sAthe. prakAzaka saMvata 2041 caitra sudra-15 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA (noMdha : agAu A graMtha zrI jainadharma prasAraka sabhA-bhAvanagara taraphathI taiyAra thaI chapAyo hato. te sabhAe te vakhate A graMthanI prastAvanArUpe je lakheluM, temAMthI sAra bhAga ahIM uddhata karyo che:-). jaina pustakomAM je jJAna bhaMDAra samAyelo che tenA cAra vibhAgo karavAmAM AvyA che. dravyAnu. yoga, kathAnuyoga, gaNitAnuyoga ane caraNakaraNAnuyoga dravyAnuyogamAM philosophI eTale vastusvarUpanuM jJAna rapAvI jAya che. jIve sabaMdhI vicAra, udbhavya saMbaMdhI vicAra, kama saMbaMdhI vicAra ane TUMkAmAM kahIe te sarva vastuonI utpatti, sthiti, nAza vigereno tAvika bedha-eno A vargamAM samAveza thAya che. A anuyoga bahu kaThIna che ane tene sarala karavAnA upAya AcAryoe yojyA che. A anuyogamAM atIndriya viSayeno samAveza thaI jAya che, ane tethI tenuM rahasya samajavAmAM muzkelI paDe e tadana svAbhAvika che. tyArapachI kathAnuyoga Ave che. A jJAnanidhimAM mahAtmA pronAM jIvanacaritro ane te dvArA upadeza-prasAdI cakhADavAmAM Ave che. trIjA anugamAM gaNitano viSaya Ave che. temAM gaNatarIne viSaya eTale kSetranuM pramANa, tiSacakranuM varNana ItyAdi aneka hakIkate Ave che temaja ATha prakAranA gaNitano paNa temAM samAveza karela che. cothA anugamAM caraNasIrI ane karaNa sIttarInuM varNana ane saMbaMdhI vidhi vagere batAvela che. A cAra anuyoga para sUtro ane aneka graMtho lakhAyA che temAMthI ghaNAne nAza thayo che, chatAM paNa haju ghaNuM jena graMthe vidyamAna che ane te sarvamAM eka athavA tethI vadhAre anuyoga para vivecana karavAmAM AveluM hoya che. ame atre prayAsa karI je bhASAMtara bahAra pADyuM che te graMtha caritAnuyegana che. caritAnuyogathI lAbha e che ke te sAdhAraNa vyakti ane vidvAna sarvane ekasarakho lAbha karI zake che. sarva manuSyona" buddhibaLa sarakhuM kAma karI zakatuM nathI. ane khAsa karIne dravyAnuyoga jevA gahana viSayamAM to tadana sAmAnya buddhi bahu ochuM kAma karI zake che. avalokana karanArAone jaNAyuM haze ke jyAre dhArmika UMDA savAla para vyAkhyAno cAle che tyAre keTalAka bagAsAM khAya che, paNa kathAnA viSaya para sarvane eka sarakhe AnaMda Ave che; eTalu ja nahi paNa te ja kathA ghaNA rasathI yAda rAkhI sAMjanA gharanAM mANasone, pADozIne athavA devamaMdiramAM bIjAone saMbhaLAvavAmAM Ave che ane tenA sAMbhaLanArAo AnaMda pAme che. dIgha avalokana karanArA zAstrakAre manuSyasvabhAvanI A kucI pAmI gayA ane tenA lAbha levAno purato vicAra karyo. teone leke upara upakAra karavAnI ekAMta buddhi hatI ane te uttama hetuthI daravAIne teoe kathAno sAthe dharmanAM mukhya pharamAne, vartananA UMcA niyamo ane jIvananA UMcA uddezo joDI dIdhA. A to spaSTa vAta che ke-eka manuSyane ema kahevAmAM Ave che pramANikapaNe jIvana gALavAmAM bahu lAbha che tenA karatAM pramANikapaNe jIvana gALanAra amuka vyaktine amuka vadhAre lAbha thayo che, ema batAvI ApavAmAM Ave che te tenA para vadhAre asara kare che. A niyamane anusarIne ja uttama puruSonI kathAo racavAmAM AvI che. jyAre lekamAM dravyAnuyogano viSaya vaMcAto ocho thato gayo, loke jyAre A agatyanA viSayanA abhyAsamAM ocho thavA lAgyA tyAre AcAryoe banelA banAvonI upayogI kathAo sAthe dhArmika viSayo joDI dIdhA, ane saMskRta gadya tathA padyamAM kathArUpe bedhadAyaka vRttAMte mUkI dIdhAM. chevaTe prAkRtamAM paNa kathAo racI, ane Akhare abhyAsa bahu maMda sthiti para AvI gayo tyAre rAsa vigere paNa prAkata ane gujarAtImAM racavAmAM AvyA. A kathAnuyogathI aneka jIvo para upakAra thayo ane thAya che. bekane tatvajJAnanA abhyAsane Drylight kahe che ane tenA tarapha lokonuM dhyAna ochuM khecAya e tadana banavAjoga che, paNa kalpanAzakti sAmAnya vyaktiomAM vadhAre baLavAna hoya che ane kathAnuyogamAM kalpanAzaktino bahu karavo paDe che; tethI te sAmAnya vargane bahu AnaMda Ape che. ATalA uparathI jaNAyuM haze Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke kathAnuyoga sAmAnya buddhinA mANase para bahu lAbha kare che. buddhibaLano vaibhava dhAraNa karanArane paNa te bahu asara kare che; kAraNa ke thAkelA magajane tethI vizrAMti ane Teko maLe che. AvI rIte kathAnayogathI sarvane ekasarakho lAbha maLe che, tethI tenuM upayogIpaNuM jenagraMthakAre sArI rIte asalathI ja svIkAratA AvyA che. hemacaMdrAcArya eka mahAna AcArya thaI gayA che. teoe kumArapALa rAjAne bedha ApI, janadhamI banAvI, AkhA dezamAM janadharmano vijayavAvaTo pharakAvyo che ane teone upakAra eTalo badho che ke atyAre koI paNa jena teonuM nAma bahu magarUbItho leze. A mahAna AcAryane kumAra pALa bhUpALe vinaMti karI te paratho A graMtha daza parva (vibhAga)mAM lakhAya ema jaNAya che. A saMbaMdhamAM teo pote ja dazamAM parvanI prazastimAM lakhe che ke-"cedo, dazANuM, mAlava, mahArASTra, siMdhu ane bIjA dagama dezone potAnA bhajavIryanI zakitathI harinI jema jItanAra, paramArvata, vinayavAna ane caulukyanA kuLamAM thayelA kumArapALa rAjAe eka vakhate te (hemacaMdra) sUrine namIne kahyuM kesvAmina ! niSkAraNa upakAra karavAnI buddhivALA Apano AjJAthI narakagatinA AyuSya nAMnimittakAraNa mRgayA, ghata, madirA vigere durguNono mArI pRthvImAMthI meM niSedha karyo che tathA putrarahita mRtyu pAmelAnuM dhana leve paNa me choDI dIdhuM che ane badhI pRthvI ahaMtanA cAvaDe suzobhita karI dIdhI che te have huM sAMpratakALamAM saMpratirAjA jevo thayo chuM. agAu mArA pUrvaja siddharAjanI bhaktiyukta yAcanAthI vRttiyukta sAMga vyAkaraNa (siddhahaimavyAkaraNa) Ape raceluM che, mAre mATe nirmaLa yogazAstra raceluM che ane lokone mATe dvayAzrayakAvya, chaMdAnuzAsana, kAvyAnuzAsana ane nAmasaMpraha (abhidhAnaciMtAmaNi vigere koSa) pramukha bI ja zAstro paNa racelA che. te svAmina! tame svayameva loke para upakAra karavA mATe sajaja thayA che, tathApi mArI prArthanA che ke-mArA jevA manuSyone pratibaMdha thavA mATe saTha zalAkA puruSonAM caritra prakAza karo." kumArapALa rAjAnA AvA AgrahathI zrI hemacaMdrAcAryuM dharmopadeza jenuM eka pradhAnaphaLa che evuM A tripiTa zalAkA puruSa caritra vANInA vistAramAM sthApita karyuM. AvI rIte kamArapALanA AgrahathI lakhAyeluM A graMthe ayuttama hoya temAM kAMI paNa navAI nathI. kalikALasarvajJanuM biruda dhAraNa karanAra mahAtmAne lekha ane kumArapALa jevA paramahaMta rAjAnA AgrahathI ane tene bodha thavAnA uddezathI lakhAyelo graMtha kAvyacamatkRtine ane kathAviSayane namUne bane emAM kAMI paNa Azcarya jevuM nathI. A graMthanI khUbIo tarapha dhyAna ApIe to temAM hemacaMdrAcAryanI buddhinI vizALatA, vistRta smaraNazakti ane prazaMsanIya pRthakkaraNa zakti e khAsa dhyAna khecanArA thaI paDe che. hemacaMdrAcArya pote vyAkaraNa, keSa, kAvya ane alaMkAranA kartA hovAthI teomAM zabdade Ave ke tANItADIne Azaya lAvavAno aphalita prayAsa karavo paDe evuM to saMbhavita ja nathI. A graMthamAM eTalAM badhAM caritrono samAveza karavAmAM AvyuM che ke vAMcanAra vicAramAM paDI jAya che. nAnAM varNanA a lazkaranI vyuharacanA tathA senAnA pravAsanuM varNana addabhUta ApeluM che. prabhunA kalyANakanA mahotsava, cakrIno digavijaya ane devakRta samavasaNanI racanAnuM cittAkarSaka varNana vAMcatAM te samaya, te sthAno, te citra hadaya para khaDu thAya che ane jarA paNa lAgaNIvALA manuSya ApaNA loko cothA ArAnuM sukha kahe che teno kSaNabhara anubhava kare che. atra tenuM vizeSa vivecana na karatAM vAMcanAranI kalpanAzakti para choDo bIjI rIte vicArIe te dareka prabhunI inTe karelI stuti ane dareka prabhunI dezanA para khAsa dhyAna khecAya che. A graMthanA mULa daza vibhAga karelA che ane tene parva evo saMjJA ApelI che. te daza pAmAM sUrie evI khUbI karI dIdhI che ke tethI sarva siddhAMtanuM rahasya samajAI jAya. judA judA prabhunI dezanAmAM nAnuM svarUpa, kSetrasamAsa, jIvavicAra, karmasvarUpa, AtmAnuM astitva, bAra bhAvanA, saMsAra para vairAgya, jIvananI asthiratA ane TUMkAmAM bodha temaja jJAnanA sarva viSayo evI saraLatAthI ane cittAkarSaka bhASAmAM samAvyA che ke kathAnuyogane UMcAmAM UMce lAbha ApavA sAthe bahu bhAre bodha ApI vAMcanArane potAnI pharaja tarapha jAgRta karI dIdhA che. A prasaMge eTaluM lakhavuM vAstavika che ke Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathAnuyoganA citrakAra tarIke hemacaMdrAcArya pUrepUrA phatehamaMda utaryA che, ane tenuM citra taddana doSarahita hAI vAMcanAra ane sAMbhaLanArane AnaMda sAthe bodha Ape che. - kavi tarIke teonI phatteha pazcimAtya vidvAno paNa svIkArI cUkyA che ane pariziSTa parvanI prastAvanAmAM pro. jekebI kavi tarIke temane uttama sthAna Ape che. te prophesara temane mATe lakhe che ke - "zabdAnuzAsana jevA mahAvyAkaraNanA racanAra, abhidhAnaciMtAmaNi jevA keSanA racanAra ane chaMdAnazAsana jevA piMgaLanA racanAra tathA kAvyAnuzAsana jevA kAvyo para graMtho racanAranI vidvattA koI paNa prakAranI bhUlo dUra karavAne mATe pUratI hatI, chevaTe te lakhe che ke...Still he has done his work cleverly and he has succeeded in producing a narrative which the reader will paruse with as much pleasure and interest as many works of greater pretension. (ATaluM chatAM hemacaMdrAcArye A graMtha ati nipuNatAthI racelo che ane potAnI kathA vAMcakavarga samakSa mUkavAmAM teo eTalA badhA phattehamaMda thayA che ke AthI vadhAre sArA 2 the hovAno saMbhava na rAkhatAM apUrva pustakonI jeTalA ja AnaMda ane hoMzathI vAMcanAra A graMtha vAMcaze)" ame keTalIka tapAsa karyA pachI evA nirNaya para AvyA chIe ke A graMtha saMvata 1220 mAM lakhAyo che. e saMbaMdhI yogya purAvA ane dalIlo zrI hemacaMdrAcAryanA caritramAM vistArathI ApavAmAM AvI che. rAjyavahIvaTanI dareka bAbata para dhyAna rAkhanAra, rAjayasabhAmAM dararoja janAra ane satata graMtha racavAnA abhyAsI evA asAdhAraNa buddhibaLavALA kalikALamAM sarvajJatulya thayelA A sUrie rAjasabhAmAMthI upAzraye AvatAM ja hAthamAM kalama laI je anupama gratho banAvyA che te kharekhara jena kemane moTo vAraso che ane te vAraso jALavI rAkhavA mATe jana keme ta5ra temaja magarUba thavuM joIe. A pramANe daze parvanI upayogitA ane graMthakartAnI khUbInuM jarA jarA citra ApI have A graMthanA daza pamAM tresaTha mahApuruSonAM caritro kevI rIte samAvyAM che te batAvavAnI AvazyakatA che. 1 pahelA parvamAM zrI AdIzvara prabhu ane bharatacakrI maLI be mahApuruSonAM caritro che. 2 bIjA parvamAM zrI ajitanAthajI tathA sagaracakro maLI be mahApuruSonAM caritro che. 3 trIjA parvamAM zrI saMbhavanAthajIthI zItaLanAthajI paryata ATha tIrthakaronAM caritro che. cothA parvamAM zrI zreyAMsanAthajIthI dharmanAthajI sudhI pAMca tIrthakaronAM ane pAMca pAMca vAsudeva, baLadeva ane prativAsudevanAM tathA maghavA ne sanata kamAra e be cakrInAM maLI 22 mahApuruSonAM caritro che. 5 pAMcamA parvamAM zrI zAMtinAthanuM ja caritra che, paNa teo eka bhavamAM tIrthakara ne cakrI ema be padavIvALA thayelA hovAthI be caritra gaNelAM che. 6 chaThThA parvamAM zrI kuMthunAthajIthI munisuvratasvAmI paryaMta cAra tIrthakaronAM, cAra cakrInAM ane be-be vAsudeva, baLadeva ane prativAsudevanAM maLI kula 14 mahApuruSonAM caritro che. temAM paNa cAra cakrImAM be te kuMthunAthajI tathA aranAthajI ja te bhavamAM cakrI paNa thayelA hovAthI temane gaNelA che. sAtamA parvamAM zrI neminAthajI, dazamA tathA agiyAramA cakrI ane AThamA baLadeva, vAsudeva ane prativAsudeva-rAma, lakSmaNa tathA rAvaNanAM caritra maLI 6 mahApuruSonAM caritro che. A pavano moTo bhAga rAmacaMdrAdinAM cAritramAM rokAyela hovAthI te jaina rAmAyaNa tarIke oLakhAya che. 8 AThamA parvamAM zrI neminAthajI tathA navamAM vAsudeva, baLadeva ne prativAsudeva-kRSNa, baLabhadra tathA jarAsaMdhanA maLI 4 mahApuruSonAM caritro che. pAMDavo neminAthajInA samakAlIna hovAthI temanAM caritrono samAveza paNa A parvamAM karela che. 9 navamA parvamAM zrI pArzvanAthajI tathA brahmadatta nAmanA bAramAM cakrInA maLI be mahApuruSonAM caritro che. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. dazamA parvamAM zrI mahAvIrasvAmI bhagavaMtanuM caritra ja che, paNa prasaMgopAta zreNika, abhaya kumArAdika aneka mahApuruSonAM ghaNAM vistAravALA caritro temAM ApelAM che. A parva badhA pa karatAM moTuM che ane zrI vIrabhagavaMtanuM caritra ATalA vistArathI bIjA koI graMthamAM upalabdha nathI. A pramANe daza parvamAM maLI 63 zalAkA puruSonAM caritrono samAveza karavAmAM Avelo che. tenuM yaMtra paNa A prastAvanAnI prAraMbhamAM ApeluM che. A tresaTha mahApuruSo "zalAkA puruSa" eTalA mATe kahevAya che ke temanA mokSagamanano cokkasa nirNaya thayela che. covIza tIrtha karo to tadabhavamokSagAmI hoya che, cakravartamAM je te bhavamAM cAritra grahaNa kare che te svargo athavA mokSe jAya che ane je saMsAramAM ja rahe che te narake jaya che. A covIzImAM thayelA 12 cakrImAMthI subhUma ne brahmadatta be cakrI mahApApAraMbha karI narake gayelA che, paNa te AgAmI bhave avazya mokSe janArA che. vAsudevane prativAsudeva te te bhavamAM narake ja jAya che, kAraNa ke te saMsAramAM bahu khucelA hoya che ne saMsAra tyajI zakatA nathI; paNa AgAmI bhave teo jarUra mekSe janArAM che. nava baLadeva uttama chavo hovAthI vAsudevanA kALa karI gayA pachI cha mAse snehabaMdhana tUTavAthI cAritra grahaNa kare che ane svargo athavA mekSe jAya che. svarge janArA baLadevo AgAmI bhave mokSe jAya che. zrI kALasittarI prakaraNamAM 11 rUdra tathA 9 nAradano paNa samAveza karI 83nI saMkhyA karelI che. dareka covIzImAM 11 rUdra thAya che. A vIzImAM 11 mA rUdra satyakI zrI mahAvIrasvAmInA samayamAM thayelA che, je "ziva'nA nAmathI prakhyAti pAmelA che ane dareka vAsudevanA samayamAM eka nArada thatA hovAthI 9 nArada thAya che. A graMthamAM batAvelA 63 zalAkApuruSomAM jIva 59 ane svarUpa 60 che; eTale ke zrI zAMtinAthajI, kuMthunAthajI tathA aranAthajI te ja bhavamAM cakravatIM paNa thayelA hovAthI te traNa bAda karatAM 60 svarUpa (zarIra) thAya che ane zrI mahAvIrasvAmIno jIva ja pahelA vAsudeva tripRSTha tarIke thayela hovAthI kula cAra bAda karatAM 59 jIva thAya che. cha anAdi kALathI bhavabhramaNa karatAM hovAthI tenA bhava te anaMtA thAya che; paraMtu jyAre te samakita pAme che tyArapachInA bhava gaNatrImAM gaNAya che. vadhAremAM vadhAre ardhA pugaLaparAvatananI aMdara to samakita pAmyA pachI mokSe jAya ja che. tIrtha karanA cha samakti pAmyA pachI teTaluM bhavabhramaNa karatA nathI. eka mahAvIrasvAmIno jIva kreDakroDa sAgaropama uparAMta samakita pAmyA pachI saMsAramAM rahyo che, bIjA tIrthakaranA jIvo to bahu thoDA kALamAM thoDA bhavamAM samakita pAmyA pachI mekSe gayA che. A caritragraMthamAM dareka prabhu samakita pAmyA te bhavathI prAraMbIne temanAM caritra varNavelAM che jemake zrI RSabhadeva prabhu teramA bhave dhanasArthavAhanA bhavamAM samakita pAmyA tyArathI temanuM caritra varNavela che. dareka tIrthaMkaranAmakarma trIjA bhave ja bAMdhe che ( nikAcIta kare cheane te vIza sthAnaka paukI eka athavA vadhAre yAvata vize sthAnakonA ArAdhanathI baMdhAya che. e viza sthAnakenuM varNana pahelA samAM chevaTanA bhAgamAM ApeluM che. A graMtha mahAkAvya hovAthI temAM mahAkAvyanA lakSaNa pramANe dareka bAbata samAyelI che. e tunuM varNana, nAyaka nAyikAnA rUpa vigerenuM varNana, deza nagarAdinuM varNana, yuddhanuM varNana vigere dareka parvamAM pRtha pRthapha prasaMge samAvela che. A graMthanA saMbaMdhamAM jeTaluM lakhIe teTaluM thoDuM che, kAraNa ke kartApuruSa mahAvidvAnuM ane dareka viSayamAM paripUrNa temaja vyAkaraNAdinA AdyakartA jevA hovAthI A graMthamAM koI vAta bAkI rAkhelI nathI. A AkhA graMthamAMthI prabhunI stutio ane prabhue ApelI dezanAono judo saMgraha karavAmAM Ave to tenI aMdara jinapravacananI sarva bAbato samAI jAya tema che Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM sudhI AkhA graMtha saMbaMdhI hakIkata pradarzita karavAmAM AvI. have A bukamAM samAvelA pahelA tathA bIjA parvanI aMdara khAsa dhyAna ApavA lAyaka bAbate zuM zuM samAvI che te jaNAvIe chIe. vizeSa te viSayAnukrama vAMcavAthI jANI zakAya tema che ane tethI vizeSa sAta caritra vAMcavAyo jANI zakAya tema che. pahelA tathA bIjA parvamAM cha cha sage che. pahelA parvanA sargamAM nIce pramANe bAbato samAvI che. 1 pahelA sargamAM zrI RSabhadevajInA prathamanA 12 bhavenuM varNana Apela che, temAM khAsa dhyAna ApavA lAyaka zrI dharmaSasUrinI dezanA che, jemAM dAnazIlAdi cAre prakAranA dharmanuM - varNana Apela che. tyAra pachI mahAbaLa rAjAnI sabhAmAM maMtrIone dhArmika saMvAda lakSa pUrvaka vAMcavA lAyaka che; temAM khAsa nAstika matanuM khaMDana ne khaMDana dhyAna ApavA yogya che. tyAra pachI munione prApta thatI labdhionuM tathA viza sthAnakanuM varNana che. 2 bIjA sargamAM kulakarotpatti ane zrI RSabhadeva bhagavaMtanA janmathI dIkSA levAnI IcchA sudhI hakIkata ApelI che. temAM prAraMbhamAM ApelI pahelA kulakara vibhaLavAhananA pUrvabhavanI-sAgaracaMdranI kathA vAMcavA lAyaka che. temAM durjane kevI durjanatA kare che ane satI kevI sahanazIlatA vApare che tene Abehuba citAra che. bhagavaMtano devadevIkRta janmotsava bahu vistArathI varNavelo che, ane prabhunA tathA sunaMdAnA rUpanuM varNana paNa vistArathI kareluM che. bhagavatane devakRta vivAhamahotsava vAMcavA lAyaka che ane chevaTe ApeluM vasaMtaRtunuM varNana kartAnI vidvAna tarIkenI khUbI batAvI ApavA mATe pUratuM che. trIjA sargamAM prabhune dIkSA mahotsava, kevaLajJAna ane dezanAne samAveza karavAmAM Avela che. temAM IdrakRta dIkSA mahotsavanuM tathA kevaLajJAna pAmyA bAda cAra nikAyanA dee maLIne karelA samavasaraNanuM vRttAMta savistAra ApeluM che. tyArabAda bhagavaMtanI dezanA ApelI che, che te pUratAM lakSathI vAMcavA yogya che; kAraNa ke tenI aMdara jJAna-darzana-cAritranI vyAkhyA bahu sArI rIte ApelI che. 4 cothA sargamAM bharata caue karelA digvijayanuM varNana samAveluM che. te sarganI prAMte bharata cakrIe potAnA 98 bhAIone belAvelA teo tenI pAse na jatAM, prabhu pAse gayA ane prabhune bharatacakrInI kRti saMbaMdhI vijJApanA karI, jethI prabhue teone atyuttama upadeza Apela che te kharekhara dhyAna daIne vAMcavA yogya che. 5 pAMcamA sargamAM bAhubali sAthenA vigrahanuM varNana che, temAM suvega dUte bAhubaline kahela yuktivALo saMdeze ane tene bAhubalie Apela yogya uttara vAMcavA lAgyuM che. raNasaMgrAmanI vidhinuM AmAM khAsa anubhava Ape tevuM varNana ApeluM che ane yuddha aTakAvanAra devo sAthe bharata ane bAhubaline thayela uttara pratyuttara khAsa dhyAna kheMcanArA che. chaThThA sagamAM bhagavaMtanA kevaLIpaNAnA vihAranuM varNana che ane yAvata bhagavaMtanA tathA bharatacakInA nirvANa payatanI hakIkata samAvIne pahelAM parvanI samApti karelI che. temAM aSTApadanuM ane zatruMjayanuM tathA aSTApada upara bharatacIe karAvelA siMhaniSaNA prAsAdanuM varNana khAsa vAMcavA lAyaka che. zaTha zalAkA puruSanAM nAma, mAtA, pitA, nagarI, Ayu, " aMtara vigere aneka bAbato A sargamAM bhagavaMtanI dezanAmAM samAvela che. prAte bharata cakrIne Adarza bhuvanamAM kevaLajJAna utpanna thayAnuM varNana pUratuM AkarSaNa kare tevuM ApeluM che. dareka sargamAM jyAM jayAM pAMce kalyANaka vigere prasaMgamAM Indra tathA bharatacakrI vigeree prabhunI stuti karelI che te dhyAna daIne vAMcavA lAyaka che; kAraNa ke temAM aneka bAbatane samAveza karela che. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjA parvanA cha sargamAM nIce jaNAvelI bAbate samAvI che, temAM khAsa dhyAna ApavA yogya zuM zuM che te paNa A nIce jaNAvyuM che. | 1 pahelA sargamAM ajitanAthajInA pUrvabhavanuM varNana ApeluM che. temAM vimalavAhana rAjAnA virAgyavAsanAvALA vicAra, maMtrIo ane putra sAthe temane thayela uttara-pratyuttara, ariMdabhAcArye ApelI dezanA ane ATha pravacanamAtA tathA bAvIza pariSahenuM varNana dhyAna daIne vAMcavA lAyaka che. 2 bIjA sargamAM bhagavaMtanA ne sagaracakrInA janma saMbaMdhI hakIkata ApelI che. temAM prabhuno devadevIe karela janmotsava bahu vistArathI varNavela che; paraMtu temAM khUbI e che ke pahelAM parvamAM Apela varNana karatAM AmAM Apela varNana jAdA ja prakAranuM che ke jethI punarA vRtti kahevAya tema nathI. jitazatru rAjAe karela janmotsava paNa vAMcavA lAyaka che. '3 trIjA sargamAM bhagavaMtanI ne sagarakumAranI bAlyAvasthA, yuvAvasthA ane bhagavaMtanI rAjya sthiti, dIkSA tathA kevalajJAna ane temaNe Apela dezanA samAvela che. temAM bhagavaMtane thayela vicAraNuM tathA sagara sAthe thayela uttara-pratyuttara vAMcavA lAyaka che. dIkSAmahotsava vistArathI varNavelo che. bhagavaMtanI stuti AkarSaNa kare tevI che ane bhagavaMtanI dezanAmAM to hada vALI che. AvI vistAravALI dezanA koI paNa graMthamAM dazyamAna thatI nathI. A dezanAmAM dharmadhyAnanuM svarUpa varNavatAM tenA cAra pAyAnuM svarUpa ApeluM che, temAM saMsthAnavicaya nAmanA cothA pAyAnA varNanamAM te traNe lokanuM varNana ane AkhA kSetrasamAsane samAveza karI dIdhela che. A dezanA citta rAkhIne vAMcavA lAyaka che eTaluM ja nahi paNa te zIkhavA lAyaka che. cothA sargamAM sagaracakrInA digvijayanuM varNana che. temaNe sAdhelA SakhaMDanuM varNana vistAra thI Apela che, paNa bharatacakrInA digvijayanA vRttAMta karatAM A varNananI Dhaba taddana judI ja che. 5 pAMcamA sargamAM rAkSasa vaMzanI utpatti kahyA bAda sagarakumAranuM dezATana ane aSTApada - samIpe nAgethI thayela temanA vinAzanuM savistAra varNana ApeluM che. temAM tIrtha pratyenI sagarakumAranI bhakti hRdayanuM AkarSaNa kare tevI batAvelI che. 6 chaThTho sarga karuNarasathI bharapUra che. temAM sagarakumAronA mRtyu saMbaMdhI cakrIne pahoMcADelA ' ', ' . khabara, tethI temane thayela zAka, tenuM nivAraNa karavA kahelI be iMdrajALikanI kathA ApyA " , bAda sagara cakrIe lIdhela dIkSA ane tenA tathA bhagavaMtanA nirvANa paryata hakIkata ApIne bIjA parvanI samApti karelI che. A saMga pUrepUro vAMcavA lAyaka che. temAM brAhmaNarUpa Ine cakrIe Apela AzvAsana ane cakrIne I ke Apela bAdha khAsa vAMcavA gya che. ::, be IjALikanI kathA cittane camatkRti upajAvavAne pUratI che ane bhagIrathanA suMdara vicAra , paNa manana karavA jevA che. 3: A pramANenA varNanathI bIjA parvanI samApti karavAmAM AvI che. temAM trIjo ne cho sarga vAMcavA avazya bhalAmaNa karIe chIe. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vistRta anukramaNikA parva paheluM : zrI AdIzvara caritra. DhA rasanAM covIza tIrthakarono stuti-prabhunA tera bhavamAMhethI pahelA bhavanuM varNana- dhanasArthavAhano vasaMtapura javAnI taiyArI-dharmaghoSa AcAryane sAthe javA vicAra-dhana sArthavAha pAse mAgaNI-muninA acAranuM svarUpa-sAthe cAlavuM-prIma ne varSARtunuM varNana-mArgamAM karele pArvaleonI du:khadAyaka sthiti-dharmaghoSa AcAryanuM dhanane thayela smaraNa-sArthavAhanuM sUri samIpe AvavuMteNe darzAvela pazcAttApa -AcAryo karela tenuM nivAraNa-vahoravA AvavAnuM AmaMtraNa-dhanazreSThIe karela ghatanuM dAna-bodhibIjanI prApti-rAtrie punaH sUri pAme gamana-sUrie ApelI dezanA-dAnAdi cAra prakAranA dharmanuM varNana-dAnadharmanuM savizeSa varNana-abhayadAna saMbaMdhe chevonuM varNana-sArthavAhanuM svasthAna gamana-paDAva upADo-Icchita sthAne pahoMcavuM-prAMte maraNa pAmI bIja bhavamAM uttarakakSetramAM yugalika puruSapaNe upajavuM-daza prakAranA kalpavRkSanuM varNana-trIje bhave saudharma devalokamAM deva thavuM-cothe bhave mahAvideha kSetramAM mahAbaLa nAme vidyAdhara-tenA pitA zatabaLa rAjAe karela suTha vicAraNA-prApta thayela virAgya-mahAbaLanuM rAjya para sthApana-zatabaLa rAjAe lIdhela dIkSA-temane svargagamana-mahAbaLanI rAjyasthiti-svayaMbaddha maMtrIne thayela hitavicAra-teNe rAjAne karela sabhA samakSa sadupadeza-te sAMbhaLI sa bhinamati nAmanA maMtrIe karela tenuM khaMDana ane nAstika matanuM laMDana-svayabaddha maMtrIe karela nAstika matanuM khaMDana- zatamati maMtrIe karela kSaNikavAdanuM sthApana-svayaMkha karela tenuM khaMDana-mahAmati maMtrIe karela bApAvAdanuM sthApana svayaM buddhe karela tenu khaMDana-mahAbaLa rAjAe uThAvela egya avasara saMbaMdhI praznasvayaMba tene karela khulAso_rAjAna pUrvapuruSone kahela itihAsa -rAjAnuM eka mAsAvazeSa AyuSya-rAjAne te jANavAthI thayela kheda-tenuM nivAraNa-mahAbaLa rAjAe lIdhela dIkSA-bIja devalokamAM lalitAMgadevapaNe upajavuM (pAMcamo bhava)devasthitinuM varNana-svayaMprabhAdevInuM varNana-tenuM AvI javuM-lalitAMgadevane thayela ati zeka svayabuddha, maMtrInuM te ja vimAnamAM deva thavuM-teNe lalitAMgadevane karela upadeza-tenI thanArI devInA vartamAna bhava (nirnAmikA)nuM varNana-te bhavamAM teNe sAMbhaLela munidezatA-munie karela cAre gatinA du:khanuM varNanateNe lIdhelI dIkSA-tenuM svayaMprabhAdevIpaNe upajavuM-lalitAMgadevane thayelAM vyavanacihno-tenuM cavavuMmahAvideha kSetramAM vajaghapaNe upajavuM (chaThTho bhava) svayaMprabhAdevInuM zrImatI thavuM-tenI sAthenA pANigrahaNa saMbaMdhI vRttAMta-zrImatI sahita potAnA rAjyamAM AvavuM-rAjyalomathI putre karelA viSadhUmrathI thayela maraNa-uttarakumAM yugalika (sAtame bhava) saudharme devatA (AThamo bhava)-mahAvideha kSetramAM chavAnaMda vidyaputra (navamo bhava -tenA pAMca mitro-vyAdhigrasta muninuM dekhavuM-tenA yAdhinivAraNa mATe cha mitroe maLIne karelA prayAsa-vyAdhinuM nivAraNa-cha mitroe lIdhela dIkSA-bAramA devalokamAM upajavuM (dazamo bhava)-mahAvidehamAM vajanAbha cakravartI thavuM (agyAramo bhava. tenA pitA vajusena tIrthakaranI dIkSA-kevaLajJAna-dezanA-vajanAbha cakrIne thayela sadvicAra-temaNe lIdhela. dIkSA-vaseta. tIrthakaranuM nivaNa-vajanAbhAdi munione utpanna thayela labdhionuM varNana-vajanAbhe karela vIzasthAnakanuM ArAdhana-vIza sthAnakanuM varNana-bAMdhela tIrthaMkarapada-sarvArthasiddha vimAne sarvanuM upajavuM, (bAramo bhava) paSTha 1 thI 41 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karInA samAM--sAgaracaMdra zreSThIputranuM vattAMta teNe karela bahAdurI tenA pitAe Apela zikhAmaNa-teNe Apela namra uttara-priyadarzanA sAthe teno vivAha-azokadara mitre karelI durjanatAtenA prapaMcathI strIbhataranA snehane bhaMga-temanuM mRtyu-trIjA ArAnA prAMte bharatakSetramAM yugalika thavuMcha ArAnuM vistArathI varNana-vimalavAhana pahelA kulakara-kalpavRkSanA prabhAvanI maMdatA-hAkAra nItinuM sthApana-sAte kulakarAnuM varNana-traNa prakAranI nIti-vajanAbha cakrInA jIvanuM sarvArthasiddhathI avavuMbhadevAnI kukSimAM avataravuM-mAtAe dIThelAM cauda svapna-tenuM varNana-nAbhirAjAe kahela tenuM phaLaIkonuM mAtA pAse AvavuM-temaNe kahela svapnaphaLa-garbhanI vRddhi-pautra vadi AThame prabhuno janmachapana dizAkumArIonuM Agamana-temaNe karelA pratikriyA-dikamANIkata janmotsavanuM savista varNana-saudharma IndranA AsananuM calAyamAna thavuM-tene thayela vicAra-karelo nirNaya-prabhunI IdrakRta stuti temanI AjJAthI gamelI deve karela ghaTAnAda tathA uddaghoSaNa-pAlaka vimAnanI racanA-IdanuM prayANa-mAtA pAse AvavuM naI karelAM pAMca rUpa-prabhune meruparvata para laI javA-sarva IdronuM Agamanate saMbadhI savistara varNana-Indoe karela janmotsava-te vakhate devanI bhaktivicitratA-saudharma Indra karela vRSabharUpe snAtra-pharIne karela pAMca rU5-svasthAne prabhune mUkavA-naMdIzvara drope jaI aTTa mahotsava-svasthAne gamana- prabhunuM nAma sthApana-vaMzasthApana-prabhunI bAlyAvasthA-prApta thayela yuvAvasthAprabhunA dehanuM (rUpanuM varNana-eka yugalika naranuM bharaNa-sunaMdA yugalaNI-tenA rUpanuM varNana sIdha, vivAha mATe karela prArthanA-bhagavaMte karela svIkAra-I karela pANigrahaNa mahotsavaasarAono vivAhakArya saMbaMdhI kolAhala- sunaMdA sumaMgalAne zaNagAravuM-prabhunuM vivAhamaMDape Agamana-vivAha saMbaMdhI kriyA-kanyAnI sakhIoe anuvaranI karelI mazkarI-sAMsArika sukha bhogavatAM prabhane thayela 100 putra ne be putrIo-yugalika dharmanI maMdatA-prabhuno rAjA tarIke svIkAra-vinItA nagarIna kabere karela nirmANa-vinItAnuM varNana-annajananI zarUAta-agninI utpatti-bhagavate batAvela prathama zilpa-putra putrIne zikhavela kaLAo-bhagavaMtanI rAjyasthiti-vasaMtaRtunuM vanabhagavaMtane thayela pUrva sukhanuM smaraNa--utpanna thayela vairAgya-kAMtika devanuM Agamana-temaNe karela prArthanA. | pRSTha 42 thI 83 - rInA nAM -bharata cakrIne rAjyAbhiSeka-putrone karI Apela dezonI vahecaNabhaMgavate Apela sAMvatsarika dAna-inda karela dIkSA mahotsava-bhagavaMte karela kezaluMcana-aMgIkAra karela cAritra-utpanna thayela mana:paryavajJAne-indra kala stuti-bhagavaMte karela vihAra-bhikSAnI aprAMtikaccha-mahAkadine thayela kSadhAvedanA-bhagavate dhAraNa karela mauna-kaccha-mahAkachAdie svIkArela tApasavRtti-nAmivinaminuM Agamana-temaNe prabhu pAse karela rAjyayAcanA-temanuM prabhunI sevAmAM rahevuMdharaNenuM prabhune vAMdavA AvavuM-namivinaminI bhakti joI tene thayela prasannatA-teNe Apela aneka vidyAo sahita vaitADhayanuM rAjya-vaitADhayanuM varNana-temaNe tAtyano be zreNI para vasAvela 110 nagaratenA nAmaMdharaNeke karI ApelI vidyAdhare mATe maryAdA-vidyAdharonI soLa nikAya-bhagavate bhikSA levAne karelaoN nirNaya-gajapura padhAravuM-gajapuramAM zreyAMsAdikane Avela svapana- prabhunI nAgarikoe karela strIAdika levA mATe prArthanA-prabhue karela asvIkAra-koyAMsanuM prabhu pAse AvavuM tene thayela jAtismaraNa-yAda Avela pUrvabhava-bhagavaMtane teNe Apela IkSarasanuM dAnapragaTelA paMca divya-akSayatRtIyAnI sthApanA-zreyAMsa sAthe nAgarikono saMvAda-zreyase karela khulAso-bhagavaMtanuM bAhubalinI takSazilAe padhAravuM-bAhubalie vAMdavA javA mATe karAvela taiyArI-prAta:kALe javAne karela nirNaya-meTA ADabarathI tenuM vAMdavA nIkaLavuM bhagavate prAtaHkALamAM ja karela vihAra-prabhunAM darzana na thavAthI bAhubaline thayela pArAvAra kheda-tyAM teNe karela aDrAImahotsave-bhagavaMtane thayela kevaLajJAna-jJAnesiva mATe Indrana Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ T tyAM AvavA nIkaLavuM--airAvata hastInuM varNana-samavasaraNanI racanA-prabhunu temAM padhAravu -AvelI khAre padA-Indre karela stuti. marudevA mAtAne putranA virahathI thatA kheda-bharate Apela tenA uttara-bharatane Avela be prakAranI samakALe vadhAmaNI-(prabhune jJAnaprApti te cakraratnanu pragaTa thavu)--bharate karela prabhuva`dananA nirNaya- marudevA mAtAnI teNe karela prArthInA--temanu hastI para besI prabhune vAMdavA nIkaLavuM-netranA paDaLanu dUra thavuM-zubha bhAvamAM vRddhi thatAM thayela kevaLajJAna-a'takRta kevaLI thaIne marudevAnuM meAkSagamana-bharatane samavasaraNamAM praveza--teNe karela prabhunI stuti-bhagavate Apela dezanA--temAM batAvela saMsAranI asAratA--mekSa meLavavAne karavA yAgya prayatna-jJAnadarzanacAritranI AvazyakatA-te traNenu varNa na-aneka jIvAne prabhuno dezanAthI thayela vairAgyaRSabhasenAdike lodhela dIkSA-bhagavaMte saMbhaLAvela tripadI-temaNe karela dvAdazAMgInI racanA--temanI gaNadharapade sthApanA-bharatacakrIe uchALela bali-bIchapArasIe gaNadharanI dezanA--yakSayakSiNInI sthApanA-bhagavaMtane anyatra vihAra-bhagavaMtanA atizayanuM varNana. pRSTha 84 thI 110 cothA samAM:bharatacakrIe karela cakraratnanuM pUjana--digvijaya mATe taiyArI. sainyanuM prayANu, hastIratna para cakrInu AreAhaNa. khIjAM bAra ratnAnu sAthe cAlavuM. gaMgAne kinAre AvavuM, mAgadhatIthe pahoMcavuM. tyAM karelA paDAva. bhAgadhI kumAradevane sAdhavAnA prayatna. cakrIe mUkela bANu. tene caDelA kApa. tenA maMtrIe karela sAMtvana. bheTa laI cakrIne namavA AvavuM. cakrInI AjJAne svIkAra. cakrIe karela tenA aThThAImahotsava. dakSiNa tarapha prayANu. varadAma tIrthe pahoMcavuM. varadAmapatine sAdhaveA. prabhAsatI tarapha prayANa. prabhAsapatinuM karela sAdhana, sidhu tarapha prayANa, sidevInu sAdhana. vaitADhaya tarapha prayANa, vaitADhayapati devane vaza karavA. misrA guphA tarapha prayANa. tenA adhiSThAtA kRtamAla devanu` sAdhana. dakSiNa sindhunikUTa sAdhavA senAnIne meAkalaveA. tyAM rahelA mleccha rAjAone senApatie vaza karavA. sidhu utarI cakrI pAse pAchA Avavu'. misrA guphA ughADavA cakrIe karela AjJA. tamisrA zukrAMtu ughADavuM. cakrIe karela praveza. kAMkiNIratnavaDe karelAM mAMDalAM. sainyanA praveza. unmagnA nignA nadI para baMdhAvela pUla. uttaradvAranuM svayameva ughaDI javuM. cakrIne uttara khaMDamAM praveza. tyAMnA bhilarAjAone thayela utpAta cinho. duSa~da karAtAnI yuddha karavAnI taiyArI, agra sainya sAthe karela yuddha. cakrInI senAne pamADelA trAsa. senApatinu: yuddha mATe uDavuM. kamaLa pIDa azvanu` vana. suSeNanA mArAthI kirAtAne thayela trAsa, temanuM nAsI javu... siMdhu nadImAM ekaThA maLI kirAtAe karela nAgakumAranuM ArAdhana. te devanu' pragaTa thavu, kirAtAne temaNe karela madada. cakrInA sainyane karela asahya metheApadmava. carmaratnane chatraratnaneA cakrIe karela upayeAga. temAM sainyanu nirUpadravaNuM. rahevuM. bharatacakrIne thayela vicAra. a`garakadevAe nAgakumArezane tiraskArapUrvaka kahevuM. nAgakumArAnuM meghane saharIne svasthAne cAlyA javuM. svecchAe lIdheluM cakrInuM zaraNa. aMgIkAra karela AjJA. cakronu kSudrahimAdri tarapha prayANa. kSudrahimAdridevanu vaza thavuM. RSabhakUTa tarapha prayANa. kAMkiNIratnavaDe cakrIe lakhela nAma. vaitADhaya tarapha prayANu, nabhivinami tarapha prerela khANuM. vidyAdharA sahita temaNe karela yuddha, prAMte baMnenuM vaza thavuM. strIratna (subhadrA)nI prApti. tenA rUpanu" varNana. gaMgA tarapha prayANa. gaMgAuttaraniSkRTanu senApatie karela sAdhana. gaMgAdevInuM ArAdhana. tenuM vaca thavuM. bharatane joI ga`gAdevAne thayela kAmeAtpatti cakrIne potAnA jIvanamAM laI javu. cakrIe bhAgavela devasukha. eka hajAra varSe pAchA sainyamAM AvavuM. khaDaprapAtA guphA tarapha prayANa. tenA adhiSThAyaka nATayamAla devanuM vaza thavu. khaDaprapAtA guphAnuM ughADavuM. cakrIe karela temAM praveza. kAMkiNIratnavaDe temAM karelAM mAMDalAM. e nadI para baMdhAvela pAja, raunya sahita guphA bahAra nILavuM. nava nidhAnapatinu N ArAdhana. nava nidhAnanuM pragaTa thavuM. nava nidhAnanu` vana gaMgAnA dakSiNaninu senAnIe karela sAdhana. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 cauda ratnane nava nidhAna sahita ayeAdhyA tarapha prayANa. mAkramaNa, ayeAdhyAmAM cakrInA pravezane lagatI thaI rahelI taiyArI cakrIe karela aThThama tapa. ayeAdhyAmAM praveza. nagarajanene thayela ha. rAjamahela samIpe pahoMcavu.... a`garakSaka deve vagerene cakroe Apela rajA. mahelamAM praveza. cakrone rAjyAbhiSeka mahAtsava. cakrInI Rddhinu varNana, sabadhI va`nu cakrIne thayela smaraNa. su darInI sthiti. tene joI cakrIne thayela kheda. sevAne Apela ThapakA temaNe kare khulAsA. sudarInI cAritra levAnI dRDha icchA, cakrIe Apela AnA. bhagavatanuM padhAravuM. cakronu vAMdavA nILavu. cakroe karela stuti. sudarIe karela cAritra grahaNa. ava'nuM smaraNa. temanI pAse krU meAkalavA. temaNe dUtane Apela uttara. 98 bhAIonu ekatra maLIne prabhu pAse gamana. temaNe bhagavaMtanI karelI stuti tathA vijJapti. bhagavate Apela upadeza, teone thayela vairAgya. temaNe prabhu pAse lIdhela dIkSA. bharate karela temanAM rAjyAne svIkAra. pRSTha 111 thI 142 pAMcamA samAM-cakranuM AyudhazALA bahAra rahevuM, cakrIe pUchela tenuM kAraNa, maMtrI e karela khulAse, bAhubaline AjJA manAvavAnI jaNAvelI AvazyakatA, cakrInA mananuM AMdolana, dUta mAkalavAne thayela niCya, suvega dUtanuM te tarapha prayANa, tene thayelA apazukana, bahalI dezeAmAM tenA praveza, tene thayela Azraya, takSazilA nagarIae paDoMcavu, nagarInI madhyamAM thai rAjamahelamAM praveza, rAjasabhA joI tene thayela camatkAra, bAhubalie karela kuzala pRcchA, suvega dUte Apela yuktiyukta uttara, temAM batAvela zAma, dAma, daMDa te bheda, bAhubalie ApelA tenA karA uttara, suveganuM bhayabhItapaNe bahAra nIkaLavuM, nagarajaneAmAM thatI vAtacIta, yuddhavArtAnA prasAra, yuddhanI thaI rahelI taiyArI, suvegane thayela vicAra, tenuM ayeAvyA paheAMcavu. bharate karela kuzaLapRcchA. suvege Apela uttara. temAM batAvela bAhubalinI mahattvatA, bharatanA manano asthira sthiti, suSeNa senApatie cakrI pratye batAvela vicAra, temAM yuddhanI jaNAvela AvazyakatA, sacivano te vicAramAM maLelI samati, cakrIe Apela prayANanI AjJA, sainyanuM bahula deza tarapha prayANa, cakrIe sAMbhaLela lAkokti, bahalIdeza samIpe pahoMcavuM, tenI sImAe karelA paDAva, bAhubalie paNa karela sAmuM prayANu, teNe paNa karela najIkamAM ja paDAva, rAtrie baMne sainyamAM senApatinI sthApanA, yuddha mATe thai rahelI taiyArI, rAtrinuM atikramaNa, prAta:kALe yuddha mATe ane senAnu` nIkaLavuM, raNasaMgrAmavividha. bharata tathA bAhubalie karela devapUjA, teeAe karela prabhunI stuti, tenuM sainyamAM Avavu, baMne senAnu` sAmasAme ekaDA thavu', devatAoe yuddha karavAmAM karela aTakAva, temanuM bharatacakrI pAse AvavuM, devAe cakrIne kahelAM hitavacanA, cakrIe Apela tenA uttara, devAnuM bAhubali pAse Agamana, bAhubali pratye kahelAM vacano, bAhubalie Apela tenA uttara, devAe karela sainyayuddhanu nivAraNa, daSTiyuddhAdi dvayuddhanA karelA niya, yuddha baMdha karavAnA pratihArIe karela nirdeSa, bane senAnA sau.nAne thayela kheda, bharatanA sainikone jIta mATe thayela zakA, cakrae peAtAnA baLanI parokSA batAvIne tene karela nivAraNa, dvaMdvayuddha mATe baMnenu raNabhUmimAM Avavu`. yuddhanI zarUAta, dRSTiyuddha temAM thayela cakronI hAra, vAyuddha, temAM thayela cakronI hAra, bAhuyuddha, temAM paNa cakrInI hAra, muSTiyuddha, temAM paNa cakranuM hAravuM, daDayuddha bharate bAhubali para karela daDaprahAra, bAhubalinu jAtu sudhI pRthvImAM khUMcI javuM. teNe karela bharata upara daDaprahAra, bharatanu kaMThe sudhI khUkheMcI javu, bharatane thayela cakrIpaNAnI zakA, cakranuM cakrI pAse Avavu', te joI bAhuline Avela dhikkAra, cakrAe cakrane cheDavu', tenA vinAza karavA bAhubalie karela vicAra, cakranuM pAchuM pharavuM, bAhubaline thayela krAdha, muSTi upADone bharata tarapha doDavu, bhAga mAM thayela saciAra, krodhane tajI dai zAMtabhAvaneA karela svIkAra, te ja muSTivaDe bAhubalie karela kezalu cana, agIkAra karela cAritra, bharatane thayela kheda, teNe karela Atmani dA ne bAhubalinI stuti, bAhubalinA rAjye caMdrayazAnu sthApana, cakrInuM ayeAdhyA pAchA javuM, bAhubalinI kAyAtsaga sthiti, bhagavaMta pAse na javAnI dhAraNA, varSAMte prabhue brAhmI-su darIte temanI pAse meAkalavuM, temanA vacanAthI thayela mInadazAnuM nivAraNa, prabhu Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAse AvavA mATe caraNa upaDatA bAhubaline prApta thayela kevaLajJAna, prabhu pAse AvI kevaLInI parSadAmAM besavuM. | pRSTha 143 thI 174 chaThThA sagAM-bharataputra marIcie prabhu pAse lIdhela dIkSA, tene cAritra pALavAmAM jaNAyela muzkelI, teNe zodhela navIna mArga, tridaDI parivrAjakapaNAnI niSpatti, tene thayela rogapatti, nioe na lIdhelI saMbhALa, tethI ziSya karavAnI tene thayela IcchA, kapila rAjaputranuM maLavuM, tene thayela tenA dharma para prIti, marIcie bhAkhela usUtra. tethI thayela bhAvavRddhi, kapile tenI pAse lIdhela dIkSA, bhagavaMtanA atizayonuM varNana, bhagavaMtanuM aSTApada padhAravuM, aSTApadanuM varNana, deve racela savasaraNa, bhagavaMtano praveza, temAM maLelI bAra parSadA, IdranuM Agamana, indra bhagavaMtanI karela stuti, bharatane zailapAlake Apela vadhAmaNI, bharatanuM caturaMga senA sahita vAMdavA nIkaLavuM, aSTApade pahocavuM, aSTApada para caDI samavasaraNamAM praveza, bharate karela bhagavaMtanI stuti, bhagavaMte Apela dezanA, bharate laghubaMdhune rAjya sevA karela prArthanA, teno asvIkAra, bharate maMgAvela 500 gADAM anna, tene paNa rAjapiMDa hovAthI karele asvIkAra, bharatane thayela kheda, tenA nivAraNa mATe I karela avagraha saMbadhI pRthvI, prabhu ne kahela pAMca prakAranA avagraha, lAvela anna zrAvakone ApavAno karela nirNaya, IdranuM svarUpa joI cakrone thayela camatkAra, mULa rUpa jovAnI bharate batAvela IcachA, Ide eka AMgaLInuM batAvavuM, cakrIe karela teno mahotsava. prabhuno anyatra vihAra. bharate sarva zrAvakene karela AmaMtraNa. temanA mukhe kahevarAvela zabdo, te parathI bharate karela vicAra, rAIoe karela vijJapti, zrAvakano parIkSA karavAne karela nirNaya, kAMkiNIratnathI karela traNa rekhAo, brAhmaNa ane yajJopavitano u5tti, bharatanI ATha pATanuM saMkSipta varNana, bharate racelA Aryaveda. kALAMtare tenuM viparyaya thaI javuM. bhagavaMtanuM aSTApade punaH padhAravuM. bharatane paDela khabara, tenuM tyAM AvavuM. teNe prabhunI karela stuti, bhagavate Apela dezanA. bharate pUchela bhAvI dharmacakrI tathA cakrI saMbaMdhI prazna bhagavate ra4 tIrthakara ne bAra cakavarInuM karela varNana, prasa gepAta vAsudeva, baLadeva ne prativAsudevanuM paNa karela varNana, "A vIzImAM tIrthakara thanAra koI jIva ahIM che?' evI bharate karela pRcchA, bhagavate carama tIrthaMkara thanAra tarIke batAvela marIci, bharatanuM tenI pAse javuM. bhagavate kahela vAta kahIne bhAvI tIrthaMkarapaNe karela vaMdanA, marIcine thayela kuLamada, tethI bAMdhela nIca gotra. bhagavaMtanuM zatruMjaya padhAravuM. zatrujyanuM varNana bhagavaMtanI tyAM sthiti vihAra samaye paMDarIka gaNadharane tyAM rahevAnI karela AjJA. munio sahita puMDarIka gaNadharanuM tyAM thayela nirvANa. bharate karAvela prathama uddhAra. bhagavaMtanA parivAranuM varNana. bhagavaMtanuM anazana mATe aTApada padhAravuM. bhagavate karela anazana. bharatane paDelA khabara. khedayukta citte tenuM tatkALa tyAM AvavA nIkaLavuM. teNe karela prabhunI caraNasevA, IdrInuM tatra Agamana. bhagavaMtanu nirvANa, bharatane thayela pArAvAra kheda, rUdana pravRttinI zarUAta. bharate karela pralApa I Apela bodha. Idroe karela nirvAnumahesava agnihotranI zarUAta Ina karelA traNa tUpo. bharate karAvela siMhaniSaghaprAsAda. tenuM vistArayukata varNana, bharate karela rakSaNano baMdobasta. cakravattI e karela jinapUjA teNe karela prabhunI stuti. bhAvI 23 tIrthakaronI paNa stuti. bhAratanuM ayodhyA AvavuM. tenA cittanI vyAkSiptatA. maMtrIoe tenuM karela nivAraNa. bharate bhogavela sAMsArika bhoga. ekadA tenuM Adarza bhuvanamAM AvavuM. AMgaLImAMthI mudrikAnuM nIkaLI javuM. sarva aMgo utArela AbharaNa zobhA rahita zarIra joI bharatane thayela vicAraNA. bhAvanI vRddhi. kSapakazreNi para Ara. haNa. kevaLajJAnanI niSpatti. munizane svIkAra, AdityayezAne rAjyAbhiSeka, bharatamunino vihAra. temanuM nirvANa. | pRSTha 175 thI 205 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara pa khIjuM zrI ajitanAthajI caritra. pahelA samAM:----ja khUdrIpanA mahAvidehamAM vatsavijayanuM, susImA nagarInuM tathA vimaLavAhana rAjAnu` vana. vibhaLavAhana rAjAne thayela vairAgyavAsanA, aridamAyA tuM padhAravu, munimaDaLanI sthiti, rAjAnuM sUrane vAMdavA javuM. rAjAnA pUchatAthI sUrie kahela peAtAnA vairAgyanu kAraNa, rAjAe batAvela cAritra levAnI icchA. ghera AvI putrane rAjya ApavAnA matrIone jaNAvela vicAra, maMtrIee Apela anukULa uttara, putrane khelAvI rAjya levAnI karela AjJA. putra sAthe thayela uttara-pratyuttara, putranuM rAjya para sthApana. putre karela niSkramaNAtsava. vimaLavAne lIdhela dIkSA. gurue ApelI dezanA, AThe pravacanamAtA tathA khAvIza pariSahAnuM varNana, vimaLavAne karelu vIca sthAnakanuM ArAdhana, tIrthaMkaranAmakarmanu` bAMdhavuM. prAMte anazana karI vijaya nAmanA anuttara vimAnamAM upavuM. pRSTha 206 thI 219 zrInA samAM:bhagavaMtanA ne sagaracakrInA mAtApitAnu varNana. baMnenI mAtAe dIThelA cauda cauda svapnAnu pRthak pRthak varNana, bhagava'tano mAtA pAse IMdranu Agamana, iMdranI AjJAthI kubere vinItAnagarIne dravyAdivaDe pUrNAM karavI, rAjAe kheAlAvela svapnapAThako, temaNe kahela svapnaphaLa, devIoe karelI prabhunI mAtAnI sevA, ajitanAthajIneA janma, dig kumArIoe karela prasUtika, temaNe karela janmAtsavanuM vistRta varNana, IMdranA Asanakapa, devakRta janmAtsavanu vistArathI varNana, acyute ke tathA saudharmendre karelI jinastuti, vaijayaMtIne thayela putrajanma, bannenI jitazatru rAjA pAse gayela vadhAmaNI, temaNe karelA apUrva janmotsava, ane kumAranA nAmakaraNanA utsava. pRSTha 247 tho 269. zrInA samAM:--ajitanAtha ne sagarakumAranI bAlyAvasthA, sagarakumAranuM adhyApana. sagare karela abhyAsa, prabhu pAsethI meLavela vizeSa kaLAlAbha, khatenI yauvanAvasthA, baMnenA rUpanuM varNana, khaMte vivAha, jitazatru rAjAe batAvelI cAritrecchA, ajitanAthanuM rAjyapade ane sagarakumAranuM yuvarAjapade sthApana, prabhue karela pitAneA niSkramaNeAtsava, prabhunI rAjyasthitinuM varNana, ekadA bhagavaMtane thayela zubha vicAraNA, jAgRta thayela tIvra tyAgavRtti, sagarane rAjya levAnuM kahevu, teNe matAvelI sAthe rahevAnI dRDha lAgaNI, bhagavatanA AgrahathI teNe karela rAjyanA svIkAra, sagaranA rAjyAbhiSeka, bhaga va Mte Apela sa MvatsarI dAna, IMdronuM tyAM AvavuM, bhagavaMtanA dIkSAmahe|tsavanuM vistAryukata varNana, bhagavaMte 'gIkAra karela cAritra, Indra karela prabhunI stuti, bhagava Mte karela prathama pAraNuM, bhagavatanA chAva sthika vihAra, bhagavaMte karela tapa tathA sahela pariSaddha, guNasthAnake caDavu', prApta thayela kevaLajJAna, kevaLa jJAnatA mahimA karavA idronuM tyAM Agamana, devAe racela samavasaraNa, bhagavaMtaneA tatra praveza, IMdre karela atizayanA varNanagabhi*ta prabhunI stuti, sagaracakrIne maLela vadhAmaNI, tenu vAMdavA nIkaLavu, samavasaraNamAM AvIne temaNe karela prabhunI stuti, bhagavate ApelI ati vistAravALI dezanA, temAM varNavelu dharma dhyAnanA cAra pAyAnuM svarUpa, AnAvicaya, apAyavicaya, vipAkavicayamAM pAMca prakAranA viApakanu tathA ATha karmAnuM sa`kSipta varNana, sasthAnavicayamAM lokanAlikA, cauda rAjaloka, Urdhva, adhAne tisthya lAkanu N savistara varNana, kSetrasamAsanA karI dIdhelo sa`pUrNa samAveza, sagaracakrInA pitAnI dIkSAyAcanA, temaNe lIdhela dokSA, gadharAno sthApanA, alituM uchALavuM, yakSaya kSaNono sthApanA, bhagavate karela vihAra, bhagavatanuM kauzAMbI padhAravuM, prabhu pAse Avela eka brAhmaNa brAhmaNo, temanI sAthe thayela meAgama praznottara, gaNadhare pUchela khulAsA, bhagavate kahela zuddhabhaTTa ne sulakSaNAnuM samakitanA mahimAgarbhita vRttAMta, te baMnee prabhu pAse lIdhela dokSA, temane thayela kevaLajJA, bhagavaMtane anyatra vihAra. pRhA 220 thI 240 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 cothA samAM --sagaracakrInI AyudhazALAmAM cakraratnanuM pragaTa thavu', sagare karela tene mahAtsava, digvijaya mATe prayANu, digvijayanuM vistArathI varNana, mAgadha, varadAma, prabhAsa, sidhu, baitADhaya taminnA, culahimAdri, ga`gA, khaDaprapAtA vigerenA adhiSThAyika devAnu sAdhana. mlecchAne jItavuM. vidyAdharAne vaza karavA. RSabhakUTe nAma lakhavuM. navanidhAnanuM pragaTa thavuM. chae kha'nuM sAdhavuM. cakravatI nI RddhinuM varNana, vinotA tarapha prayANa. vinItA pAse paDAva. cakrInu' azvakrIDA mATe nokaLavu. strIratnanI prApti. tene laine chAvaNImAM AvavuM. vinItAmAM praveza. nAgarikAe karela maheAtsava. cakrInA mahArAjyAbhiSeka mahAtsava. pRSTha 243 thI 277 pAMcamA samAM :--bhagavatanuM sAtapura (vinItA) padhAravuM, sagaracakrInuM vAMdavA Avavu. teNe karela pRcchA. bhagavaMte Apela uttara. rAkSasava'zanI utpatti prabhuneA anyatra vihAra. sagara cakrIe bhAgavela sAMsArika bhAga. tene thayelA sATha hajAra putrA, temaNe karelI dezATana mATe vijJApti, cakrIe Apela AjJA. prayANano taiyArI. temane thayelA apamAMgaLika, tera ratneA sahita kumArAnuM prayANa. anukrame aSTApadagiri Avavu. kumAreAe maMtrI pratye pUchela vRttAMta. maMtrIe karelu aSTApadanuM varNana. aSTApada para saunu caDavuM. kumArAe karela jinapUjA bhagavaMtanI stuti. te tI'nA rakSaNa mATe thayela vicAra. dharatI khAI kheAdavAnA, karela vicAra. da'DaratnavaDe khAInuM kheAdavu'. tethI thayela bhuvanapatine upadrava, nAgarAjanu sagarakumArA pAse AvavuM. nAge'dranA kApa, janTukumAre karela sAMtvana. nAge`dranu pAchA javuM. sagarakumAreAe khAi pUravA mATe lAvela ga`gAne pravAha, tethI nAgakumArezane thayela savizeSa upadrava. nAge drane kApa. sagarakumArAne bALI bhasma karI pAchA javuM. pRSTha 278 thI 291 chaThThA samAM:cakrInA sainyamAM utpanna thayela zekAnaLa ata:puramAM thatA vilApa. senApati vigerenA pralApa. ayeAdhyA tarapha pAchA javAneA niya. ayAkhyA samIpe pahoMcavuM. cakrInA bhayathI tathA lajjAthI saue mRtyu pAmavAnA karelA nizcaya. IMdranu brAhmaNarUpe tyAM Avavu. teNe sainyane Apela AzvAsana. kRtrima brAhmaNanuM cakrI pAse AvavuM. teNe karelA pokAra. cakroe pUchela prazna teNe kahela vRttAMta. potAnA putranA mRtyuthI brAhmaNe batAvela pArAvAra zAka mAMgaLika agnino mAgaNI, teno aprApti. cakravatIe potAnA mahela sabadhI kahela vRttAMta cakroe zAka nivAraNArthe Apela upadeza, brAhmagrUpa IMdre Apela yutika uttara, prAMte putraranA kahela samAcAra. te ja samaye sAma`tAdikane rUdana sAthe sabhAmAM praveza. cakrInuM stabdha thaI javu. IMdre Apela edha, sabhAmAM ane aMtaHpuramAM thaI rahela atyaMta Ada. brAhmaNarUpe I ke pharIne Apela edha. sagara cakrAne bAdha te meAha ba'tenI samakAle prApti. subuddhi pradhAne mehanivAraNArthe kahela IrAlikano camatkArika kathA. te uparathI levAnA khAdha. bIjA matroe kahelI khIjA IMdrajAlikano Azraya vALI kathA. te parathI levAneA edha. cakrane prApta thayela saddavicAra. teNe pragaTa karelI sadvicAraNA. aSTApada najIka rahenArA leAkAne pAkAra jaLanA upadrava nivAraNa karavA mATe bhagIrathane mekalavA. teNe upadravanu karela nivAraNa. pAchA vaLatAM kevaLAmunine thayela samAgama. jantukumArAdikanA pUrvabhava saMbaMdhI bhagIrathe karela pRcchA. kevaLIe kahela temane pUrvabhava. bhagIrathane thayela niveda. tenu' ayeAdhyA Avavu. sagaracakrIe jaNAvela cAritrecchA. bhagIrathanA rAjyAbhiSeka, ajitanAthajInuM tyAM padhAravuM. sagara cakrInuM vAMdavA javu`. cakrIe karela prabhunI stuti, jaNAvela cAritrecchA. bhagorathano dokSAmahetsava karavAno prAnA. teneA svIkAra. bhagIrathe karela niSkramaNotsava. cakrIe lodhela dokSA. niraticAra pratipAlana. cakrane thayela kevaLajJAna. bhagavaMtanA piravAranu varNana. bhagavatanuM sametazikhara padhAravuM. bhagavaMtanuM tathA sagaracakronuM nirvANuM, dre karela nirvANamahAtsava. pRSTha 292 thI 324 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI triSaSTizalAkApuruSacaritra parva pahelu zrI AdinAtha caritra | zrImate namaH | natvA parAtmAnamaciMtyarUpa-masaMskRtAbhyAsavatAM hitAya / kurve zalAkAcaritaprabaMdhe, bhASAMtaraM gurjarasadgirA'ham // 1 // sakalAhatpratiSThAna madhiSThAnaM zivazriyaH / bhUrbhuvaHsvastrayIzAna-pAhatyaM praNidadhmahe // 1 // sarvane pUjAnA sthAnarUpa, mokSalakSamInA nivAsarUpa ane pAtALa, bhUmi ane svarga lokanA Izvara evA ahaMtanA samUhanuM ame dhyAna karIe chIe. je 1 che nAmAkRtidravyabhAvaH, punata strijagajanam / kSetre kAle ca sarvasmi-nahaMtaH samupAsmahe // 2 // | sarva kSetrane viSe ane bhUta, bhaviSya tathA vartamAnakALane viSe nAma nikSepa, sthApanA nikSepa, dravya nikSepa ane bhAva nikSepa vaDe karIne traNa jagatanA lokone pavitra karatA evA ahaMta prabhunI vaMdanA, satkAra ane samAnAdikathI ame sevA karIe chIe. mArA AdimaM pRthivInAtha mAdimaM niSparigraham / AdimaM tIrthanAthaM ca, RSabhasvAminaM stumaH // 3 // prathama pRthivInA pati (rAjA), prathama parigrahatyAgI-sAdhu ane pahelA tIrthakara evA "RSabha svAmInI ame stuti karIe chIe. je 3 che attanAM vimAnamAram ! awAnavajArza saMtarAtaM tuMre A vizvarUpI kamaLavALA sarevarane prakAza karavAmAM sUryanA jevA ane jeNe potAnA nirmaLa evA kevaLajJAnarUpI darpaNamAM traNa jagat pratibiMbita kareluM che evA pUjana karavA yogya "ajitanAtha" bhagavAnanI huM stuti karuM chuM. . 4 / vizvabhavyajanArAma-kulyAtulyA jayaMti tAH / dezanAsamaye vAcaH, zrIsaMbhavajagatpateH // 5 // sarva jaganA pati evA " zrI saMbhavanAtha prabhunI sarva jagatanA bhayajanarUpI udyAnane siMcana karavAmAM nIkanA jevI dezanA samayanI vANI jayavaMtI varte che. je pA Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgaLAcaraNuM. saga 1 le anekAMtamatAMbhodhi-samullAsanacaMdramAH / dadyAdamaMdamAnaMda, bhagavAnabhinaMdanaH // 6 // syAdvAdamatarUpI samudrane ullAsa karavAmAM caMdrarUpa evA "zrI abhinaMdana" bhagavAna atyaMta AnaMdane Ape. | 6 | ghusa kirITazANAgro-ttejitAMghrinakhAvaliH / bhagavAn sumatisvAmi, tanotvabhimatAni vaH // 7 // devatAonA mugaTarUpI zarAnA agrabhAganA khUNAothI jemanI nakha paMkita tejavaMta "thaelI che evA "sumatisvAmI" bhagavAn tamArA vAMchitone vistAra. 7 | padmaprabhaprabhodeha-bhAsaH puSNaMtu vaH zriyam / aMtaraMgArimathane, kopATopAdivAruNAH // 8 // aMtaraMga zatruo je kAmakrodhAdi teone mathana (dvara) karavAne karelA kapanA prabaLapaNAthI jANe lAla thaI hoya tevI "padmaprabha " prabhunA dehanI aruNa (rAtI) kAMti tamArI mokSalakSmInuM poSaNa karo. | 8 | zrIsupArzvajineMdrAya, maheMdramahitAMdhaye / namazcaturvarNasaMgha-gaganAbhogabhAsvate // 9 // sAdhu, sAdhavI, zrAvaka ane zrAvikA-e caturvidha saMgharUpI AkAzamAM prakAzane vistAravAmAM sUrya samAna ane jenA caraNenI IdrAe pUjA karI che evA "zrIsupArzvajiteMdra ne namaskAra ho 9 che caMdraprabhapramozcaMdra-marIcinicayojjvalA / mUrtimUrtasitadhyAna-nirmiteva zriye'stu vaH // 10 // caMdrakiraNanA samUhathI paNa ujajavaLa-tethI jANe mUrtimaMta evA zukala dhyAna vaDe ja banAvI hoya tevI "caMdraprabha prabhunI mUti, tamane jJAnalakSamI mATe thAo. | 10 | karAmalakavadvizva, kalayan kevala shriyaa| aciMtyamAhAtmyanidhiH, suvidhirbodhaye'stu vH||11|| je potAnI kevaLajJAnarUpI lakSamIthI, sarva vizvane hAthamAM rahelA nirmaLa jaLanI mAphaka jANe che ane je na ciMtavI zakAya tevA mAhAsyanA nidhAnarUpa che, evA "suvidhi bhagavAn tamArA bedhane mATe thAo. che 11 che satvAnAM paramAnaMda-kaMdodbhedananavAMbudaH / syAdvAdAmRtanisyaMdI, zItalaH pAtu vo jinH||12|| prANIonA utkRSTa AnaMdanA aMkurane pragaTa thavAmAM navIna meghanA jevA ane syAdvAda matarUpI amRtane jharanArA " zrI zItala" tIrthakara tamArI rakSA kare che 12 bhavarogAttajaMtUnA-magadaMkAradarzanaH / niHzreyasazrIramaNaH zreyAMsaH zreyase'stu vaH // 13 // jemane darzana saMsArarUpI rogathI pIDAyelA ne vaidya samAna che ane je mokSarUpI lakSamInA svAmI che evA "zrI zreyAMsa" bhagavAna tamArA kalyANane arthe thAo. 13 vizvopakArakIbhUta-tIrthakRtkarma nirmitiH / surAsuranaraiH pUjyo, vAsupUjyaH punAtu vaH // 14 // jeNe sarva vizvane upakAra karanAra evA tIrthakaranAmakarmane niSpanna kareluM che ane * ahIM darzana eTale "samyapha" evo artha thAya che. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM maMgaLAcaraNuM je deva, asura ane manuSyane pUjavA lAyaka che evA "zrI vAsupUjya svAmI tamane pavitra kare. 14 che vimalasvAmino vAcaH, katakakSodasodarAH / jayaMti trijagacceto jalanamalyahetavaH // 15 // katakaphaLanA cUrNa jevI, traNa jagatanA cittarUpI jaLane nirmaLa karavAmAM kAraNarUpa zrI vimala svAmInI vANuM jayavaMtI varte che. je 15 che svayaMbhUramaNasparddhi-karuNArasavAriNA / anaMta jidanaMtAM vaH, prayacchatu sukhazriyam // 16 // svayaMbhUramaNa (chellA) samudranI harIphAI karanAra arthAt tethI paNa adhika evA karuNArasarUpI jaLa vaDe yukta "zrI anaMtanAtha bhagavAna tamane, jene aMta nathI evI mokSasukharUpI lakSmIne Apa. 5 16 | kalpadrumasadharmANa-miSTaprAptau zarIriNAm / catudhirmadeSTAraM, dharmanAthamupAsmahe // 17 // prANIone vAMchita phaLanI prAptimAM kalpavRkSanI jevA ane dAna, zIla, tapa tathA bhAvarUpa cAra prakAranA dharmane batAvanArA "zrI dhamanAtha ' nI ame upAsanA karIe chIe. 17 sudhaasodrvaagjyotsnaa-nirmliikRtdingmukhH| mRgalamA tamaHzAMtya,zAMtinAthajino'stu vH| pitAnI amRta jevI vANIrUpI caMdrikAthI jeNe dizAonA mukhabhAgone nirmaLa karyA che ane jene mRganuM cihna che evA "zrI zAMtinAtha jina tamArA ajJAnanI zAMtine mATe thAo. 18 che zrIkuMthunAtho bhagavAn , snaatho'tishyrddhibhiH| surAsurannAthAnA-mekanAtho'stu vaH shriye||19 * atizanI samRddhi vaDe yukta ane deva, asura tathA manuSyonA svAmIo je Indra cakravartI vigere tenA advitIya pati "zrI kuMthunAtha bhagavAna tamane kalyANarUpI lakSamIne arthe che. me 19 | aranAthastu bhagavAM-zcaturthAranabhoraviH / caturthapuruSArthazrI-vilAsaM vitanotu vaH // 20 // cothA ArArUpI AkAzamAM sUrya samAna "zrI aranAtha bhagavAna tamArA mokSalakSmInA vilAsane vistAra kare. je 20 che surAsuranarAdhIza-mayUranavavAridam / karmadranmUlane hasti--mallaM mallimabhiSTumaH // 21 // deva, asura ane manuSyonA pati evA Idra cakravaryAdirUpI mayUrane ullAsa karavAmAM navIna megha samAna ane karmarUpI vRkSane ukheDI nAMkhavAmAM aAvata hasti jevA zrImallinAtha"nI ame stuti karIe chIe. je 21 che jaganmahAmohanidrA--pratyUSasamayopamam / munisuvratanAthasya, dezanAvacanaM stumaH // 22 // | sarva jaganA lokonI mehanIya karmarUpI nidrAmAM prabhAtakALanA jevA "zrI munisuvratanAtha ne dezanA vacananI ame stuti karIe chIe. je 22 che * atizaya dareka tIrthakarane 34 heya che. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgaLAcaraNa sarga 1 le. luThaMto namatAM mUrdhni, nirmalIkArakAraNam / vAriplavA iva namaH, pAtu pAdanakhAMzavaH // 23 // namaskAra karatA evA prANIonA mastaka upara paDatA evA jaLanA pravAhanI mAphaka (AtmAne) nirmaLa karavAnA kAraNarUpa "zrI nami" bhagavAnanA caraNanA nakhonA kiraNa tamArI rakSA kare. je 23 yaduvaMzasamudre duH, karmakakSahutAzanaH / ariSTanemirbhagavAn , bhUyAdvo'riSTanAzanaH // 24 // yaduvaMzarUpI samudramAM caMdra samAna ane karmarUpI vanakhaMDamAM agni samAna "zrI ariSTanemi" bhagavAna tamArA upadravane nAza karanArA thAo. | 24 che kamaThe dharaNendre ca, svocitaM karma kurvti| prabhostulyamanovRttiH, pArzvanAthaH shriye'stuvH||25|| kamaTha ane dharaNe, ke je potapotAnA yogya karma karatA hatA, tathApi teo upara jemanI mane vRtti sarakhI che evA zrI pArzvanAtha" prabhu tamArI jJAnalakamIne mATe sthiei. 25 che kutAparAdhe'pi jane, kRpAmatharatArayoH ISadvASpayorbhadra, zrIvIrajinanetrayoH // 26 // je "zrI vIrabhagavAna"nA netroaparAdha karanArA prANI upara paNa dayAne sUcavanArI kIkIovALA che ane tevI dayA vaDe ja) jarA azruthI bhIMjAyelA thaI gayelA che. tevA te netronuM kalyANa thAo.x . 26 ! * A zlokamAM "kamaTha ane dharaNendra pitAne yogya kAma karatA hatA, te paNa temAM prabhunI talya manovRtti hatI." evo artha batAvI graMthakartAe pArzvanAtha bhagavAnanuM apUrva samadaSTimAhAmya batAvyuM che; kAraNa ke kamaTha tApasa je prabhune pUrvabhavane vaurI hato te "meghamALI" nAme devatA thayo hato, te pitAne yogya karma (upasarga) karato hato, ane je dharaNendra hato tene prabhue pUrva bhavamAM (sarpAvatAramAM) agnithI bacAvyo hato, tethI te dharaNaMdra thaI prabhunA upasargane dUra karavArUpa pitAne yogya karma karato hato, tathApi prabhue te baMnemAM mane vRtti tulya rAkhI te apUrva samadaSTi. mAhAbhya che. * A zlokane bhAvArtha upara eka evI kathA che ke "saMgama" nAmanA devatAe mahAvIrasvAmIne cha mAsa sudhI upasarga karyA hatA, tathApi mahAvIrasvAmI kaMI paNa kSobha pAmyA na hatA. AvI bhagavAnanI DhatA joI te deve svargamAM javAnI IcchAthI prabhune kahyuM -"he deva ! he Arya ! tame svecchAthI bhikSA mATe kare, have huM tamane upadrava karIza nahi." AvuM tenuM kahevuM sAMbhaLI mahAvIra svAmIe kahyuM-hu" chAthI ja bhikSA mATe pharu chuM. keInA kahevAthI nathI pharate.' AvuM' prabhunuM vacana sAMbhaLI te deva svasthAne javA cAlyo; eTale tene joI mahAvIrasvAmInA netramAM azru AvyA ke " he ! A deva mane upasarga karavAthI karma bAMdhavAne lIdhe duHkhI thaze." juo, kevI prabhunI dayALutA ! Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caritrAraMbha upara kahelA 24 tIrthakaronA tIrthonI aMdara bAra cakravartI, nava addha cakravatI, nava baLadeva ane nava prativAsudeva thayelA che. e sarve A bharatakSetramAM avasarpiNI kALanI aMdara thayelA triSaSTi (63) zalAkA puruSa che. temAMnA keTalAekane mokSalakSmI prApta thayelI che ane keTalAekane thavAnI che. zalAkA puruSapaNuthI zobhatA evA teonuM caritra ame kahIe chIe; kAraNa ke mahAtmA jananuM kIrtana karavuM te kalyANa ane mokSanAM sthAnarUpa che. temAM prathama bhagavAna RSabhadevajInuM caritra, temanA samakitaprAptinA kAraNarUpa evA prathama bhAvathI mAMDIne kahIe chIe. asaMkhya samudra tathA asaMkhya dvIparUpI kaMkaNe vaDe ane vAmaya vedikA vaDe vIMTAI rahele ja budvIpa nAme dvIpa che. nadIo, kSetre ane varSadhara parvatothI zobhatA evA te jabudvIpanA madhya bhAgamAM jANe tenI nAbhi hoya te suvarNa ne ratnamaya meruparvata Avela che. te lAkha jana UMce che. traNa mekhaLAthI zubha che. 3 cAlIza jananI tenI upara cUlikA che ane te ahaMtanA cicethI ghaNe zebhI rahyo che. tenI pazcima taraphanA bhAgamAM rahelA videha kSetramAM kSitipratiSThita nAme eka kSitimaMDalanA ke maMDaLarUpa nagara che. te nagaramAM dharmakarmamAM sAvadhAna ane ghaNI samRddhie zubha prasannacaMdra nAme iMdra samAna rAjA hatA. te nagaramAM sarva saritAonuM sthAna jema samudra che tema sarva saMpattionA sthAnarUpa ane yazarUpI dhanavALo dhana nAme eka sArthavAha raheto hato. moTI icchAvALA te sArthavAha pAse keInI dhAraNAmAM na AvI zake teTalI tathA caMdrakAMtinI mAphaka popakAra karavA rUpa phaLavALI ghaNI lakSamI hatI. hamezAM sadAcArarUpI nadInA pravAha mATe parvata samAna ane sarva pRthvIne pavitra karanAra te dhanazeTha sarvane sevA karavA gya hatuM. tenAmAM yazarUpI vRkSanA ameghapa bIjanA jevA audArya, gAMbhIrya ane dhairya vagere guNo hatA. te sAthe vAhane ghera kaNanA DhagalAnI peThe ratnonA DhagalA hatA ane guNonI mAphaka divya vastronA DhagalA hatA. jaLajatuothI jema samudra zobhe tema gheDA, khAcara, UMTa ane bIjA vAhanathI tenuM bhavana zetuM hatuM. sarva zArIrika vAyumAM prANavAyunA peThe te sArthavAha dhanADhaya, guNI ane kIrtivaMta lekamAM agresara hatA. jema mahA saMre varanI najIkanI bhUmi tenAM jharaNAM vaDe purAI jAya che tema ghaNuM dravyavALa te sArthavAhanA dhanathI tenA sevako bharapUra thaI gayA hatA. eka vakhata jANe mUrtimaMta utsAha hoya evA te sArthavAhe meTA upaskara laIne vasaMtapura javAnI IcchA karI. tyAre teNe sarva nagaramAM pitAnA mANasa pAse +paTa 1. e sarve te bhavamAM athavA AgAmI bhavamAM nizcaye mokSagAmI hovAthI teo zalAkA puraSa kahevAya che. 2. varSa-kSetra tene judA pADanAra te varSadhara-parvata. 3. prathama mekhaLA e naMdanavana, bIjI - mekhaLA e somanasa vana ane trIjI mekhaLA e pAMDuka vana che. 4. pRthvImaMDaLanA. 5. saphaLa. tra kariyANAM, + Dhela TIpAvIne. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ da saga 1 le. vagaDAvI evI gheASaNA karAvI ke "dhana sArthavAha vasaMtapura javAnA che, mATe jeo temanI sAthe javA icchatA hoya te cAleA. jene pAtra nahi hoya tene te pAtra Apaze, jene vAhana nahi heAya tene vAhana Apaze, jene sahAya nahi hAya tene sahAya Apaze ane jene pAtheya (bhAtu) nahi hoya tene pAtheya Apaze. mAgamAM cAra lokothI ane zikArI prANIenA upadravathI te sanI rakSA karaze. je keAI azakta haze tenuM potAnA khaMdhunI mAphaka te pAlana karaze." evI rIte udghASaNA karAvIne kuLastrIee jenu magaLa karyu che evA AcArayukta sAthe vAhe sArA muphte rathamAM besI prasthAna karyu. prayANa vakhate jANe tenI taraphathI khelAvanArA mANasA hoya evA tenA lerIvAdyanA bhAMkAra zabdothI vasaMtapura javAnI icchAvALA sarve leAkeA nagara bahAra nIkaLyA. e samaye sAdhucaryAthI ane dharmathI pRthvIne pavitra karatA dhama dhAya AcAryaM sA vAha pAse AvyA. AcAya ne joI sabhramathI UThI, hAtha joDI, sUnI mAphaka tapanI kAMtithI prakAzamAna evA te AcAya ne sAvAhe vaMdanA karI. pachI AgamananuM kAraNa pUchyuM; eTale 'ame tamArI sAthe AvazuM" ema AcArya mahArAje kahyuM. evuM sAMbhaLI sA vAhe kahyuM-'he bhagavan ! Aje huM dhanya thayA ke Apa jevA sAthe laI javA lAyaka mArI sAthe AveA che. Apa khuzIthI mArI sAthe cAlA.' pachI sArthavAhe potAnA rasoI karanArAone AjJA karI- A AcAryane mATe tamAre hamezAM annapAnAdika taiyAra karavuM.' sA vAhanI evI AjJA thatAM AcAye kahyu -' sAdhuone potAne arthe karelA, karAvelA ane saMkalpa karelA na hoya tevA ja AhAra kalpe che. huM sApati ! vAva, kUvA ane taLAvamAM raheluM jaLa paNa agni vagere zasrA sivAya aceta thatuM nathI tethI sAdhuene kalpatu nathI, evI, jine drazAsanamAM AjJA karelI che.' evA vakhatamAM koI puruSe AvIne bhraSTa thayelA sa`dhyAkALanAM vAdaLAMnI jevAM suMdara varNInAM pAkelAM AmraphaLathI bharelA eka thALa sAthe vAhanI pAse mUkayA. dhana sArthavAhe ghaNA havALA manathI AcAryane kahyuM- Apa A kLA grahaNa karI mArA upara anugraha karaze.? AcArya" kahyuM- huM zraddhALu! AvAM sacita phaLane sparzI karavA paNa munine kalpe nahi, tA tenuM bhAjana karavuM teA kema ja kalpe ? ' sArthavAhe kahyuM- ahA ! tame te koI mahAduSkara vratane dhAraNa karanArA che. AvA vratane dakSa chatAM paNa pramAdI puruSa eka divasa paNa dhAraNa karI zake nahi; tathApi Apa sAthe cAlA; je Apane patu haze tevuM annAdika huM Apane ApIza.' evI rIte kahI namaskAra karI, teNe munine visa, pachI sAtha vAha moTA taraMgAthI jema samudra cAle tema caMcaLa gheADA, UMTa, zakaTa ane baLado sahita cAlavA lAgyA. AcAya paNa jANe mUrtimaMta thayelA mULa guNu ane uttara guNu hAya evA sAdhuothI AvRtta thaI cAlavA lAgyA. sarva saMghanI AgaLa dhanasA vAha cAlatA hatA, tenI pAchaLa sA vAhane mitra maNibhadra cAlatA hatA ane baMne bAjue avArita asvArAnA samUha cAlatA hatA. te samaye sA vAhe zveta chatrAthI jANe zaraRtunA meghamaya hoya tevuM ane mayUra chatrAthI jANe varSARtunA meghamaya hoya tevu AkAza karI dIdhuM hatuM. ghanavAta jema pRthvIne vahana kare che tema te sAtha vAhanAM duhu upaskarane UMTa, baLada, sAMDha, khaccara ane kharee vahana karyA hatA. vegathI jeenA caraNapAta jaNAtA nathI tethI jANe mRgalA hoya ane pRSTa upara guNA lAdelI che tethI jANe UMcI pAMkhAvALA hoya tevA UTA jhaDapathI cAlatAM hatAM. aMdara beThelA yuvAna lAkone krIDA karavAne cAgya * A vAyu pRthvInI nIce AdhArabhUta che. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM gADAMo jANe cAlatAM ghara hoya tevAM zubhatAM hatAM. meTI kAyAvALA ane meTA skadhavALA mahiSe jANe pRthvI para AvelA megha hoya tema jaLane vahana karI lokonI tRSAno nAza karatA hatA. te sArthavAhanA upaskaranA bhArathI AkrAMta thayelI pRthvI cotarapha thatA evA zakaTanA citkAra zabdathI zabda karatI hoya tevI jaNAtI hatI. baLadathI, UMTothI ane ghoDAothI UDelI raja AkAzamAM citarapha evI rIte vyApI gaI ke, jethI soyathI vIMdhAI zakAya tevo aMdhakAra thaI gayo. dizAonA mukhabhAgane badhira karanArA sAMDhAnA ghaMTAnA raNakArathI camarI mRge, pitAnAM baccAMo sAthe dUrathI ja UMcA kAna karI trAsa pAmatAM hatAM. moTA bhArane vahana karanArAM UMTa cAlatAM cAlatAM paNa potAnI grIvAo vALIne vRkSonA agrabhAgane vAraMvAra cATatAM hatAM. jeonA pRSTha upara chAlakA mUkelA che evA gadheDAe potAnA kAna UMcA karI ane grIvAo pAMsarI karI paraspara ekabIjAne dAMta vaDe DaMsa karatA karatA pachavADe rahetA hatA. dareka dizAomAM hAthamAM hathiyAra dhAraNa karIne rahelA rakSakathI vIMTAyele te sArtha jANe vajana paMjaramAM rahyo hoya tema mArge cAlato hato. mastaka upara mahAmUlya maNine dhAraNa karanArA bhujaMganI peThe ghaNA atha (dravyone vahana karanArA te saMghathI cAra loke dUra ja rahetA hatA. nirdhana ane dhanADhayanA yogakSemamAM ekasarakhA udyamavALo te sArthavAha, cUthapati hAthI jema nAnA hAthIone laIne cAle tema sarvanI saMghAte cAlavA lAge. locanone praphulla karI sarva lokoe Adara karele te sArthavAha sUryanI peThe divase divase prayANa karavA lAgyA. tevA vakhatamAM sarovara ane nadIonAM jaLane rAtrionI peThe saMkeca karanAra, pAMthajanane bhayaMkara ane mahAutkaTa e grISmaRtune samaya Avye. bhaThThInI aMdaranAM kASThonI jevA ghaNA dusaha pavana vAvA lAgyA. sUrya potAnA agninA kaNiyAnI jevA taDakAne cotarapha prasAravA lAgyA. te samaye saMghanA patha loko samIpa bhAge AvatAM jhADe jhADe vizrAma levA lAgyA ane pANInI parabe parabe praveza karI jaLapAna karIne ALoTavA lAgyA. mahiSe niHzvAsethI jANe prerelI hoya tevI pitAnI jillAonuM AkarSaNa karavA lAgyA ane niSedha karanAra puruSonA zabdonuM apamAna karIne nadInA kAdava ra praveza karavA lAgyA. paroNAnA ghA paDatA hatA te paNa sArathIonuM apamAna karIne vRSabha kumAge rahelAM vRkSo pAse vAraMvAra javA lAgyA. sUryanAM tapelAM leDhAnI soyanAM jevAM kiraNothI mINanA piMDanI jema pazu ane manuSyanAM zarIre cAre tarapha ogaLavA lAgyAM. sUrya hamezAM potAnAM kiraNone tapAvelA loDhAnAM phaLonI jevAM karavA lAge ane pRthvInI raja mArgamAM nAMkhelA chANAnA agninI jevuM viSama paNuM dhAraNa karavA lAgI. sAthe. mAMhenI strIo mArgamAM AvatI nadIomAM pesI kamalinInAM nALavAM grahaNa karI karIne pitAnA gaLAmAM nAkhavA lAgI, sAthenI puraMdhIo 1 pasInA vaDe bhIMjAyelAM vastrothI jANe jaLAdri thayelI hoya tema mAgamAM ghaNuM zobhavA lAgI. pAMtha loko palAza, tAla, hitAla, kamala ane kadalIpatranA paMkhA karI ghAmathI thayelA zramano cheda karavA lAgyA. pachI grISmaRtunI sthitinI peThe pravAsIonI gatino nAza karanAra meghanAM cihnavALI varSARtu AvI. AkAzamAM cakSanI mAphaka dhanuSyane dhAraNa karato ane dhArarUpI bANanI vRSTi karato varasAda caDhI AvyuM. sarva saMghanA lokoe tene ghaNuM trAsathI che. te megha saLagAvelA uMbADIAnI peThe vIjaLIne bhamAvIne bALakonI peThe saMghanA sarva lokone bIvarAvavA lAgyA. AkAza sudhI gayelA ane prasaratA evA jaLanAM pUro e pAMthAnA hRdayanI 1 strIo. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 1 lo peThe nadIonA vizALa taTane toDI nAMkhyA. meghanA jaLoe pRthvInA UMcAnIcA bhAgane sarakho karyo, kemake jaDa purUSone udaya thAya to paNa tene viveka kayAMthI Ave ? jaLa, kAMTA ane kAdavathI mArganA durgamapaNAne lIdhe eka gAu paNa sa yojana jevo thavA lAge. patha le ke potAnA jAnu sudhI navA kAdavamAM saMlagna thavAthI jANe baMdhanamAMthI mukta thayA hoya tema dhIme dhIme cAlavA lAgyA. dareka raste pAMtha lokone aTakAvavAne jANe duSTa deve pravAhanA miSathI potAnA bAhurUpI bhagaLane pasAryA hoya tevA jaLapravAhe jaNAvA lAgyA. zakaTara kAdathI vikaTa thayelA rastAmAM tarapha kheMcI javA lAgyAM, te pRthvIe jANe potAnA ghaNA kALathI thayelA mananA reSathI grasta karyA hoya tevAM jaNAvA lAgyA. UMTane calAvanArAe e mArgamAM nIce utarI rajajune dhAraNa karIne AkarSaNa karelAM UMTa potAnA caraNe bhraSTa thavAthI pagale pagale paDavA lAgyAM. varSARtuthI mArganuM AvuM durgAmapaNuM thayeluM joI dhanasArtha vAhe te mahA aTavImAM taMbUo nAkhIne nivAsa karyo. tyAM sarve lokoe varSARtu nirgamana karavAne mATe Azrama karyA; kemake dezakALane ucita kriyA karanArAo duHkhI thatA nathI. sArthavAhanA mitra maNibhadra jaMturahita pRthvI upara rahela uTajarUpIya upAzraya banAvyA, eTale temAM sAdhu sahita AcArya nivAsa karyo. saMghanA loko ghaNA hovAthI ane varSARtune lAMbe vakhata hovAthI sarvanI pAse mAtu ane ghAsa vagere khUTI gayuM; tethI sarve sArthavAsIo kSudhAtta thaI malina vastravALA tApasa nI peThe kaMdamULAdika bhakSaNa karavAne Amatema pharavA lAgyA. sArthanA lokenI AvI duHkhI hAlata joI sArthavAhanA mitra maNibhadde eka divase sAyaMkALe te sarva vRttAMta sArthavAhane nivedana karyo. te sAMbhaLI saMghanA lokonA duHkhanI ciMtAmAM, pavana rahita samaye niSkapa thayelA samadranI peThe sArthavAha nizcaLa thaI gaye. evI rIte ciMtAmagna thayelA sAthe vAhane kSaNa mAtramAM nidrA AvI gaI. " jyAre ati duHkha ke ati sukha Ave tyAre tatkALa nidrA AvI jAya che, kema ke te baMne nidrAnAM mukhya kAraNa che." tevAmAM rAtrine chelle pahora thayo eTale adhazALAno koI bhadrika AzayavALo cAmarakSaka nIce pramANe bolyA dareka dizAomAM jenI kIrti vistAra pAmI che evA amArA svAmI viSama dazAne prApta thayA che, to paNa potAnA zaraNAgatanuM pAlana sAru kare che !" AvI tenI vANI sAMbhaLI sArthavAhe vicAra karyo ke-"AvuM bolI koI mANase mane upAlaMbha dIdho jaNAya che. mArA saMghamAM duHkhI mANasa koNa che ? are ! mArA jANavAmAM AvyuM ke-mArI sAthe dharmazeSa AcAryo AvelA che, jeo akRtapa akArita prAsuka" bhikSAthI ja phakta udarapoSaNa karanArA che ane kada, mULa tathA phaLAdi padArthane kaI vakhata sparza paNa karatA nathI. hamaNAM AvA du:khita sArthane viSe teo kema vartatA haze? aho! je AcAryane mArganAM sarva kRtya sAcavavAnuM aMgIkAra karIne huM mArI sAthe A mArge lAvyo, teonuM huM Aje ja maraNuM karu chuM. meM mU khe A zuM karyuM ? Aja sudhI jeonuM vANImAtrathI paNa ucita sAcavyuM nathI, teone Aje huM kevI rIte mukha batAvIza? tathApi Aje temanuM darzana karIne huM mArA pApanuM prakSAlana to karu; kAraNa ke te sivAya sarva vastunI IcchA rahita evA te puruSanuM mAre zuM kAma karavuM?" AvI ciMtAmAM munidarzanane mATe utsuka thayelA sAthe vAhane rAtrine cothe prahara bIjI rAtrinA jevaDo thaI paDayA. pachI rAtri vItI gaI, eTale 1. ahI jaDanA bIjA arthamAM jaLa samajavuM 2. gADAMo, 3 jhUMpaDI. 4. paheregIra. 5 pitAne arthe nahI karela. 6. nahi karAvela. 7. jIva rahita. (acitta). 8. dhoI nAkhavuM. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM prabhAtamAM ujajavaLa vastrAbhUSaNa dhAraNa karI sArthavAha pitAnA mukhya mANasane sAthe laI sUrinA Azrama pratye gayA. tyAM jaI palAzanA AcchAdanathI AcchAdita thayelA, chidravALA, tRNanI bhI tovALA ane nirjIva bhUmi upara racelA evA AzramamAM teNe praveza karyo. tyAM pAparUpI samudranA jANe maMthana karanAra hoya, mokSanA jANe mAga heya, dharmane jANe maMDapa hoya ane tejanA jANe sthAna hoya evA dharma gheSa munine teNe joyA. teo kaSAyarUpI ga9mamAM hima jevA, kalyANalakSmInA hAra jevA, saMghanA advaita bhUSaNa jevA ane mokSanI IcchAvALA puruSone kalpavRkSa jevA lAgatA hatA. jANe ekatra thayela tapa hoya, mUrtimAna Agama hoya, tIrthane pravartAvanAra tIrthakara hoya evA teo zobhatA hatA. temanI AsapAsa bIjA munio beThA hatA, jemAMnA keIe potAno AtmA dhyAnane AdhIna ryo hato, keIe maunavrata avalaMbana karyuM hatuM, koI kAryotsargamAM rahyA hatA, koI AgamanuM adhyayana karatA hatA, koI vAcana ApatA hatA, koI bhUmi pramAjaMna karatA hatA, kaI gurune vaMdana karatA hatA, kaI dharmakathA karatA hatA, koI zratane upadeza karatA hatA, keI anujJA ApatA hatA ane kaI tavane kahetA hatA, sArthavAhe prathama AcAryane ane pachI anakame sarva sAdhuone vaMdanA karI. teoe tene pApano nAza karanAra dharmalAbha Ape. pachI AcAryane caraNakamaLanI pAse rAjahaMsanI peThe besI sArthavAhe AnaMda sahita nIce pramANe kahevAno AraMbha karyo.-- - "he bhagavana ! Apane mArI sAthe AvavAnuM kahetAM meM zaradaRtunA meghanI garjanAnI mAphaka mithyA saMbhrama dekhADayo. kemake, te divasathI AraMbhIne AjasudhI meM ApanuM darzana karyuM nahi, vaMdanA karI nahi ane annapAna tathA vastrAdikathI Apano kayAre paNa satkAra karyo nahi. jAgrata chatAM suSuptAvasthAmAM rahelA evA meM A zuM karyuM? ApanI avajJA karI, pitAnAM vacanano bhaMga karyo. he mahArAja ! A mArA pramAdAcaraNane mATe Apa kSamA karo. mahAtmA loka sAva sahana karavAthI hamezAM savasahAnIka upamAne pAmelA ja hoya che.' AvuM sArthavAhanuM vacana sAMbhaLI sUrie kahyuM-" sArthavAha ! mArgamAM hiMsaka pazuothI ane cAra lokethI tame amArI rakSA karI che tethI amAro sarva prakArane satkAra tame karyo che. tamArA saMghanA loko ja amane yogya annapAnAdi Ape che tethI amane kaMI paNa duHkha thayuM nathI, mATe he mahAmati ! jarA paNa kheda karaze nahIM." sArthavAhe kahyuM - "saMta puruSo niraMtara guNane ja jue che, tethI Apa doSa sahita e je huM tene mATe e pramANe kaho che, paraMtu huM have sarva rIte mArA pramAdathI lajijata thAuM chuM mATe A5 prasanna thAo ane sAdhuone AhAra levA mArI sAthe mokale, jethI huM IcchA pramANe AhAra ApuM." sUri bolyA-"vartamAna ga vaDe je akRta, akArita ane acitta anAdika hoya te amArA upayogamAM Ave che ema tuM jANe che. evI rIte sUrie kahyA pachI "je Apane upayogamAM Avaze te ja huM sAdhuone vahorAvIza." ema kahI namaskAra karI sArthavAha pitAnA AvAsa pratye gaye. tenI pachavADe ja be sAdhu vaheravAne gayA, paNa daivayoge tenA gharamAM sAdhune vahorAvavA yogya kAMI paNa anapAnAdika te samaye hatuM nahIM. pachI sArthavAhe Amatema jovA mAMDayuM, tevAmAM jANe pitAnuM nirmaLa aMtaH1 eka jAtanuM ghAsa. 2. nidrAvasthA, 3, pRthvI, Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 1 le karaNa hoya tevuM tAju ghata jovAmAM AvyuM. sArthavAhe kahyuM-" A tamAre kalpaze ?" eTale sAdhue IcchuM chuM" ema kahI pAtra dharyuM, pachI 'huM dhanya thaye, huM kRtArtha thaye, huM puNyavaMta thaye," evuM ciMtavana karavAthI jenuM zarIre romAMcita thayuM che evA sAthe patie sAdhune svahaste vRta vahorAvyuM. jANe AnaMdAzru vaDe karIne puNyAMkurane utpanna karatA hoya evA te sArthavAhe ghatadAna karyA pachI te be munine vaMdanA karI, eTale munie sarva kalyANanI siddhimAM siddhamaMtra je "dharmalAbha ApI nijAzrama pratye gayA. sArthavAhane e dAnanA prabhAvathI mokSavRkSanA bIjarUpa ane durlabha evuM belibIja' prApta thayuM. rAtre pharIne sArthavAha munionA AzramamAM game tyAM AjJA mAgI,gurumahArAjAne vaMdana karI beTho, eTale dharmaghoSasUrie tene meghanA jevI girAthI zrutakevaLInA jevI nIce pramANe dezanA ApI-- dharma utkRSTa maMgala che, svarga ane mokSane ApanAra che ane saMsArarUpI vanane ullaMghana karavAmAM mAgadezaka che. dharma mAtAnI peThe poSaNa kare che, pitAnI peThe rakSaNa kare che, mitranI jema prasanna kare che, baMdhunI peThe saneha rAkhe che, gurunI peThe ujajavaLa guNone viSe uccapaNe ArUDha kare che ane svAmInI jema utkRSTa pratiSThAne prApta karAve che. te khano mahAhaka che. zatrurUpa saMkaTamAM varma che, zItathI utpanna thayelI jaDatAne chedana karavAne dharma che ane pApanA marmane jANanAra che. dharmathI jIva rAjA thAya che, dharmathI baLadeva thAya che, dharmathI ardhacakrI thAya che, dharmathI cakravatI thAya che, dharmathI deva ane iMdra thAya che, dharmathI caiveyaka ane anuttara vimAnamAM ahamiMdra devapaNAne pAme che ane dharmathI tIrthaMkara padane paNa prApta thAya che. jagatamAM dharmathI sarva prakAranI siddhi thAya che. hatimAM paDatA jatuone dhAraNa kare che tethI te "dharma' kahevAya che. te dharma dAna, zIla, tapa ane bhAvanA bhedathI cAra prakAra che. temAM je dAnadharma che te jJAnadAna, abhayadAna ane dharmopagrahadAna evA nAmathI traNa prakAre kahyo che. dharmane nahi jANanArA puruSone vAcanA ane dezanAdikanuM dAna ApavuM agara jJAnanA sAdhananuM dAna ApavuM te jJAnadAna kahevAya che. jJAnadAna vaDe prANI pitAnuM hitAhita jANe che ane tethI jIvAda tane jANI viratine prApta kare che. vaLI jJAnadAnathI prANI ujajavaLa kevaLajJAna pAmI, sava lokanA anugrahakArI lokAgre upara ArUDha thAya che eTale mokSapadane pAme che. mana, vacana ane kAcAe karIne jIvana vadha kare nahIM, karAvavA nahI ane karanAranI anumodanA karavI nahIM tenuM nAma abhayadAna kahevAya che. te jIva-sthAvara ane trasanA bhedathI be prakAranA che ane te baMnenA paNa paryApta ane aparyApta che evA be prakAra che. paryAptapaNAnA kAraNarUpa cha paryAptio-AhAra, zarIra, iMdriya, dhAra chUvAsa, bhASA ane mana, e nAmanI che. te paryAyio ekedriyane cAra, vikaseMdriyane pAMca ane paMcadriya jIvane cha-ema anakrame hoya che. pRthvI, pANI, agni, vAyu ane vanaspati te ekendriya sthAvara kahevAya che. temAM pahelA cAra che, te sUkSama ane bAdara evA be prakAranA che ane vanaspati pratyeka ane sAdhAraNa evA be bhedavALI che. temAM paNa sAdhAraNa vanaspatinA sUkSama ane bAdara evA be bheda che. trasa jIve dvIMdriya, ciMdriya, caturiMdriya ane paMcuM 1. samakita, 2. mArga batAvanAra. 3. mahela. 4. bakhatara. 5. uSNatA. 6. vAsudeva. 7. pitAne hoya teTalI paryApti pUrI kare te paryApta kahevAya che ane pUrI karyA agAu maraNa pAme che te aparyApta kahevAya che. 8. beIkI, tedI ane caukI. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM 11 driya, ema cAra prakAranA che. temAM pacaMdriyanA saMjJI ane asaMjJI evA be bheda che. jeo mana ane prANa pravRtta karI zikSA, upadeza ane AlApane jANe che te saMjJI kahevAya che ane teothI viparIta te asaMzI kahevAya che. sparzana, rasana (jihuvA), ghANa (nAsikA), cakSu ane zrotra (kAna) e pAMca IMdriya che ane teonA anukrame sparza, rasa, gaMdha, rUpa ane zabda e viSaya che. dvIdriya jIvomAM kRmi, zaMkha, gaDelA, jaLa, kapardikA 1 ane chIpa vagere vividha AkRtivALA prANIo che. jU, mAMkaNa, maMkaDA ane lIkha vagerene trikriya jaMtuo kahyA che, ane pataMga, makSikA (mAkhI), bhramara ane DAMsa vagerene caturiMdriya gaNyA che. jaLa, sthaLa ne AkAzacArI tiryaMcA, temaja nArakI, manuSya ane devatA e sarvane pacaMdriya jIva kahyA che. A prakAranA sarva jIvone paryAya (AyuSya)no kSaya kare, teone duHkha ApavuM ane teone kaleza utpana kare e traNa prakAre vadha kahevAya che. te traNe prakAranA jIvavadhane tyAga karI tenuM nAma abhayadAna kahevAya che. je puruSa abhayadAna Ape che te dharma, artha, kAma ane mekSa e cAre puruSArtha Ape che; kAraNa ke vadhathI bacAvelo, jIva ja jIve che te tene cAre puruSArtha prApta thaI zake che. . dareka prANIne rAjya, sAmrAjya ane devarAjya karatAM paNa jIvitavya vadhAre priya che ane te ja kAraNathI azucimAM rahelA kRmine ane svargamAM rahelA IMdrane paNa prANApahArI bhaya sarakho che, mATe subuddha puruSe niraMtara sarva jagatane ISTa evA abhayadAnane viSe apramatta thaIne pravartavuM joIe. abhayadAna devAthI manuSya parabhave manahara zarIravALA dIrdhAyuSI, ArogyavaMta, rUpavaMta, lAvaNyamAn tathA zaktimAnuM thAya che. "dharmopagraha dAnanA dAyakazuddha, grAhakazuddha, deyazuddha, kALazuddha ane bhAvazuddha evA te prakAra thAya che. temAM nyAyapArjita dravyavALe, sArI buddhivALo, AzasA vinAne, jJAnavAnuM tathA ApIne pAzcAtApa nahi karanAre dAna Ape te dAyakazuddha dAna kahevAya che. AvuM citta, AvuM vitta ane AvuM pAtra mane prApta thayuM tethI huM kRtArtha thaye chuM ema mAnanAre te zuddha dAyaka kahevAya che. je sAvadya vegathI virakta, traNa gauravathI varjita, traNa guptike dhAraka, pAMca samitima pALanAra, rAgadveSathI vajita, nagara-nivAsa-sthAna-zarIra- upakaraNadimAM mamatA rahita, aDhAra sahastra zilAMganA dhAraNa karanAra, jJAna-darzana-cAritrarUpa ratnatrayInA dhAraNa karanAra, dhIra, suvarNa ane lehamAM samadaSTimAna, dharmadhyAna ane zukaladayAnamAM sthiti karanAra, jiteMdriya, kukSisaMbala, hamezAM zakti pramANe nAnA prakAranA ta5 karanAra, akhaMDitapaNe sattara prakAranA saMyamane pALanAra, aDhAra prakAranAM brahmacaryane dhAraNa karanAra-evA grAhakane dAna devuM te grAhakazuddha dAna kahevAya che. beMtALIza daSathI rAhata azana, pAna, khAdya, svAdya ane vastra, saMsmArakAdikanuM je dAna te dezuddha dAna kahevAya che. yogya kALe pAtrane dAna ApavuM te kALazuddha dAna ane kAmanA rahita zraddhAthI ApavuM te bhAvazuddha dAna kahevAya che. deha vinA dharmanuM ArAdhana thatuM nathI ane annAdika vinA deha raheto nathI, mATe hamezAM dharmopagrahadAna devuM. je mANasa azanapAnAdi dharmopagrahadAna supAtrane Ape che te tIrthano aviccheda kare che ane paramapadane pAme che. 1. keDIo. 2. pApasahita. 3. rasagaurava, Rddhigaurava, sAtAgaurava. 4. managupti, vacanaguti, kAyagupti. 5. irSA samiti, bhASA samiti, eSaNe samiti, adAnanikSepaNa samiti. pAriSThApanikA samiti , udarapUrti mAtra ja AhArane grahaNa karanAra, 7, saMthAre vagere. 8. vAMchI, 9 dharmanA upaSTabha-bhUtadAna. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 1 le "sAvadyoganuM je pratyAkhyAna karavuM tene zIla kahe che ane te dezavirati tathA sarva virati evA be prakAre che. temAM dezaviratinA pAMca aNuvrata, traNa guNavrata ane cAra zikSAvrata evA bAra prakAra che. sthUla ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya, aparigraha e pAMca aNuvrata jinezvare kahyA che. divirati, gopabhoga virati ane anarthadaMDa virati e traNa guNavrata kahevAya che ane sAmAyika, dezAvagAzika, pauSadha tathA atithisaMvibhAga e cAra zikSAtrata kahevAya che. e prakArane dezavirati guNa zuzraSA 1 vagere guNavALA, yatidharmanA anurAgI, dharma pathya bhajanane IcchanArA, zama, saMvega, nirveda, anukaMpA ane Astika e pAMca lakSaNa yukta samakitane pAmelA, mithyAtvathI nivRtta thayelA ane sAnubaMdha kAdhanA udayathI vajita evA gRhamedhIra mahAtmAone cAritrahanIno nAza thavAthI utpanna thAya che. sthAvara ane trasajIvonI hiMsAdikanuM sarvathA vajavuM te sarvavirati kahevAya che ane te siddharUpI mahela para caDavAne nisaraNarUpa che. e sarvavirati prakRtithI alpa kaSAyavALA, bhavasukhamAM virAgIya ane vinayAdi guNone viSe rakta evA mahAtmA munione prApta thAya che. je karmane tapAve te tapa kahevAya che. tenA bAhya ane atyaMtara evA be bheda che. anazana, UdarI, vRttisaMkSepa, rasatyAga, kAyakaleza ane saMlInatA e cha prakAranAM bAhya tapa kahevAya che, tathA prAyazcita, vaiyAvRtya, svAdhyAya, vinaya, kAyotsarga ane zubha dhyAna e cha prakAranAM atyaMtara tapa kahevAya che. "jJAna, darzana, cAritrarUpa ratnatrayIne dhAraNa karanArane viSe advitIya bhakti, tenA kAryanuM karavuM, zubhanI ja ciMtA ane saMsAranI niMdA karavI te bhAvanA kahevAya che. e cAra prakArane dharma apAra phaLa (mokSaphaLa)ne ApavAmAM sAdhanarUpa che, tethI bhavabhramaNathI bhaya pAmelA manuSyoe sAvadhAna thaIne te sAdhavA gya che." upara pramANe dezanA sAMbhaLI dhanazeThe kahyuM-"svAmin ! A dharma ghaNe kALe mArA sAMbhaLavAmAM Aje Avyo che, ATalA divasa sudhI huM mArA karmathI ThagA chuM. e pramANe kahI garanA caraNakamaLane tathA bIjA munione vaMdana karI potAnA AtmAne dhanya mAnato potAnA nivAsasthAna pratye gaye. evI dharmadezanAthI paramAnaMdamAM magna thayelA sAthe vAhe te rAtrine kSaNavat nirgamana karI. zayana karI UThelA te sArthavAhanA samIpa bhAge prAta:kALe kaI magaLapAThaka saMkhanA jevI gaMbhIra ane madhura dhvani vaDe A pramANe belyo- "ghanAMdhakArathI malinA thayelI, padminInI zebhAne coranArI ane puruSonA vyavasAyane haranArI rAtri varSARtunI peThe cAlI gaI che jemAM tejavI ane pracaMDa kiraNavALo sUrya udaya pAmele che ane je puruSone vyavasAya karavAmAM sahada samAna che e A prAta:kALa zaradaRtunA samayanI mAphaka vRddhi pAmato jAya che. je zaradaRtunA samayamAM tattvabodhavaDe buddhivaMta puruSonA mananI peThe sarovara ane saritAonA jaLa nirmaLa thavA lAgyAM che. AcAryanA upadeza vaDe saMzaya rahita thayelA graMthanI peThe sUryanA kiraNothI zuSka paMkavALA mArgo ghaNuM sugama thayelA che. mArganA cIlAnI ane cakradhArAnI aMdara jema zakaTanI zreNio cAle tema nadIo potAnA baMne taTanI madhyamAM dhIme dhIme vahana thavA lAgI che ane rastAo pakava thayelA zyAma,4 nIvAra, vAlaMka ane kavalAdikathI jANe pAMthAnuM Atithya karatA hoya tevA jaNAya che. te zaradaRtu pavane 1. dhama zravaNe cho. 2. gRhastha 3. saMsArasukhathI virata. 4. tucha dhAnya. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 parva 1 luM vahana karI calita thayelA ikSuvananA zabdothI jANe pravAsIone cAnAdhirUDha thavAno samaya sUga vatI hoya tevI lAge che. vAdaLAMo sUryane pracaMDa kiraNothI tapelA patha lokone kSaNavAra chatrarUpa thavA lAgyA che. saMghanA sAMDhaDAo pitAnI kaDhathI bhUminuM bhedana kare te jANe sukhayAtrA karavA mATe pRthvInuM viSamapaNuM TALatA hoya tevA jaNAya che. agAu mArSamAM jaLanA pravAhe garjanA karatA ane pRthvI upara uchaLatA jovA mAM AvatA hatA, te A vakhate varSARtunA meghanI mAphaka nAza pAmI gayA che. phaLa vaDe namra thayelI valIothI ane pagale pagale nirmaLa jaLanAM jharaNathI mArgo pAMtha lokone yana sivAya pAtheyavALA yelA che; ane utsAha bharelA cittavALA udyamI loko rAjahaMsanI peThe dezAMtara javAne utAvaLa karavA lAgyA che." maMgala pAThakanA evA zabdo sAMbhaLIne, "eNe mane prayANasamaya jaNa vyo ema vicArI sAthe vAhe prayANabherI vagaDAvI. pRthvI ane AkAzanA madhya bhAgane pUrI denAra bhedInAdathI, gopAlanA gozaMganA zabdathI jema gAyano samUha cAle tema sarva sAthe tyAMthI cAlyo. bhavya prANIrUpI kamaLone baMdha karavAmAM pravINa muniothI parivRtta AcAryo kiraNo vaDe parivRtta sUryanI peThe tyAMthI vihAra karyo. sarva saMghanI rakSAne mATe AgaLa, pAchaLa ane pArzva bhAgamAM rakSaka purUSone rAkhIne sArthapati dhanazeThe prayANa karyuM. sAthe jyAre te mahATavI utarI gayA tyAre sAthe patinI AjJA laI dharma gheSa AcArya tyAM thI anya sthAnake vihAra karI gayA. nadIono samUha jema samudrane prApta thAya tema sArtha. vAha paNa nirvidhrapaNe mArganuM ullaMghana karI vasaMtapura pahoMcyo. tyAM thoDA samayamAM teNe keTalAka upaskaro vezyA ane keTalAka navA grahaNa karyA. pachI samudrathI jema megha bharAya tema sarvatra dravyAdikathI bharapUra thaI dhanazeTha punaH kSitipratiSThitapure Avyo. keTaleka kALe AyuSya pUrNa thatAM te kALadharma pAmyo. | munidAnanA prabhAvathI te jyAM sarvadA ekAMta suSama nAmane A vate che evA tramAM sItA nadInA uttara taTa tarapha ane jabUvRkSanA pUrve bhAgamAM yugalIArUpe utpanna thaye. te kSetranA yugalI A trIjA divasane cheDe bhaya padArthanI IcchAvALA, base chappana pRSTa kaDake yukta, traNa kezanA zarIravALA, traNa palyopamanA AyuSyavALA, a95 kaSAyavALA, mamatA rahita ane Ayune aMte eka vakhata jeone prasava thAya che. evA hoya che. teone eka apatyanuM joDaluM thAya che, tene ogaNapacAsa divasa sudhI pALIne pachI teo mRtyu pAme che ane tyAMthI devagatimAM utpanna thAya che, te uttara karakSetramAM svabhAvathI ja zarkarA jevI svAdiSTa retI che, zaradaRtunI caMdrikA jevA nirmaLa jaLa che ane ramaNika bhUmio che. te kSetramAM madyAMga vagere daza prakAranA kalpavRkSe che, jeo cugalIAone ayane vAMchita padAtha Ape che. temAM madyAMga nAmanA kalpavRkSe madha Ape che. bhagaga nAmanA ka9pavRkSe pAtra Ape che, turyAga nAmanA kaHpavRkSe vividha zabdo vaDe uttama evA vAjitra Ape chedIpazikhAMga ane jyotikAMga nAmanA ka95vRkSo adabhUta prakAza Ape che, citrAMga nAmanA kalpavRkSe puSponI mALAo Ape che, citrarasa nAmanA kalpavRkSe bhejana Ape che, maNaMga nAmanA kalpavRkSe AbhUSaNo Ape che, gehAkAra nAmanA kalpavRkSa ghara Ape che ane anagna nAmanA kalpavRkSo divya vastro Ape che. e kalpavRkSa niyata ane aniyata baMne prakAranA ane Ape che. tyAM bIjA paNa kalpavRkSo sarva prakAranA Icchitane ApanArA che, sarva Icchita tIrthane ApanArA kalpavRkSo prApta thavAthI dhanazeThano jIva yugalI ApaNe svagInI jema viSayasukhane anubhava karavA lAgyA. 1. pAMsaLIe. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 1 lA yugalIAnuM AyuSya pUrNa karI te dhanazeThanA jIva pUrvajanmanA dAnanA phaLathI saudhama devalAke devatA thayA. tyAMthI cyavI pazcima mahAvidehamAMhenI gadhilAvatI vijayamAM vaitADhaya patanI upara gadhAra dezamAM gaMdhamRddhi nagarane viSe vidyAdharaziromiNa zatabaLa nAmanA rAjAnI caMdrakAMtA nAmanI bhAryAnI kUkSIthI putrapaNe utpanna thayA. baLa vaDe te mahAbaLavAn hAyAthI tenuM 'mahAmaLa' evuM nAma pADayuM. rakSakAe rakSA karelA ane lAlanapAlana karelA mahAbaLa kumAra vRkSanI peThe vRddhi pAmavA lAgyA. caMdranI peThe anukrame sarvAM kaLAothI pUrNa thayelA te mahAbhAga leAkeAnA netrane utsavarUpa thayA. yAgya samaya AvyA eTale avasarane jANanArA mAtA-pitAe jANe mUti matI vinayalakSmI heAya tevI vinayavatI nAmanI kanyA sAthe tenA lagna karyA. kAmadevanA tIkSNa hathiyArarUpa, kAminIne kANurUpa ane ratinA lIlAvanarUpa yauvanane te kumAra prApta thayA. tenA caraNa anukramathI kUrmInI peThe unnata ane sarakhA taLiyAvALA hatA, tenA madhya bhAga sihanA madhyabhAgane tiraskAra karavAmAM agresara hatA ane tenu vakSaH sthaLa paryaMtanI zilA sadeza hatu`. tenA uddhRta evA ane skadhA vRSabhaska'dhanI zAbhAne dhAraNa karavA lAgyA. tenI bhujAe zeSanAganI AnI zeAbhA dhAraNa karavA lAgI, tenuM lalATa addha UgelA pUrNimAnA caMdranI lIlAne grahaNa karavA lAgyuM ane tenI sthira AkRti maNuinA jevI daMtazreNIthI ane nakhAthI tema ja suvaNaeNnA jevI kAMtivALA meruparyaMtanI samagra lakSmIno tulanA karavA lAgI. eka divasa subuddhivAn, parAkramI ane tattvajJa vidyAdharapati zatabaLa rAjA ekAMte vicAra karavA lAgyA-ahA ! A zarIra svAbhAvika azucimaya che, te tene upakarAthI navu navu' karI keTalA kALa sudhI gepavavuM ? aneka prakAre satkAra karyA chatAM paNa jo eka vakhata satkAra na thAya to khaLa puruSanI peThe A deha tatkALavikAra pAme che. ahA ! bahAra paDelA viSTA, mUtra tathA kapha vagere padAtherghAthI prANIo dvAya che, paNa zarIranI aMdara teja sa padArza rahelA che tenAthI kema duNAtA nathI ? jINu thayelA vRkSanA kATaramAM jema sarpa, vI'chI vagere kara prANIo utpanna thAya che tema A zarIramAM pIDA ApanAra aneka rogo utpanna thAya che. zaraRtunA meghanI mAphaka A kAyA svabhAvathI nAzavaMta che. yauvanalakSmI vidyutUnI peThe jotajotAmAM nAzI janArI che. AyuSya patAkAnI peThe capaLa che, saMpattie taraMganI jevI tarala che. bhAga bhuja'ganI aa jevA viSama che ane saMgama svapnanI jevA mithyA che. zarIranI aMdara rahelA AtmA kAma-krodhAdikanA tApothI tapAyamAna thaI puTapAkanI peThe rAtri divasa raMdhAyA kare che. ahA ! A ati duHkha prApta karAvanArA viSayAmAM sukha mAnanArA prANIe azucisthAnamAMhenA azuci kIDAnI peThe kAMIpaNa virAga pAmatA nathI ! duraMta viSayanA svAdamAM parAdhIna cittavALA manuSya, aMdha jema kUvAne Dhekhe nahI' tema potAnA paganI AgaLa rahelA mRtyune dekhatA nathI. viSathI mAphaka ApAtamAtramAM ja madhura evA viSayeAthI AtmA mUrchA pAmI jAya che ane tethI peAtAnA hitane mATe kAMIpaNa vicAra karI zakatA nathI. cAre puruSArthanI tulyatA chatAM paNa AtmA pAparUpa evA artha-kAmane viSe pravarte che, paraMtu dharma ane meAkSamAM pravartatA nathI, prANIAne A apAra saMsArarUpI samudramAM amUlya ratnanI peThe manuSyapaNuM ghaNuM durlabha che; kadApi mAnuSya prApta thayuM tathApi temAM bhagavAna atadeva ane sAdhu gurU puNyayAgathI ja prApta thAya che. jo ApaNe manuSya bhavanuM phaLa grahaNa na karIe teA vastIvALA zaheramAM cArAthI lUMTAyA jevuM thAya, mATe kavacadhArI mahAbaLakumArane rAjyabhAra AropaNa karIne huM svecchita karuM. ema vicArI zatakhaLa rAjAe tarata ja putrane khelAvyo ane te 12 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ va 1 huM 15 vinItakumArane rAjya grahaNa karavAne bAdha karyAM. pitAnI AjJAthI teNe rAjyabhAra vahana karavAne kabUla karyuM. mahAtmAe gurujanAnI AjJAnA bhaMga karavAmAM bhIru hAya che. pachI zatabaLa rAjAe mahAbaLa kumArane siMhAsana upara besADI-abhiSeka karI potAnA hAthe tilaka maMDaLa karyuM, macakuMdanA puSpa jevI kAMtivALA caMdananA tilakathI te nAnA rAjA caMdra vaDe jema udayAcaLa zobhe tema zeAbhavA lAgyA. haMsanI pAMkha jevA peAtAnA pitA saMbaMdhI chatra vaDe, zaraRtunA meghathI jema girirAja zele tema zeAlavA lAgyA. nirmaLa bagalAnA joDAthI jema megha zele tema calAyamAna e sudara cAmarothI te virAjavA lAgyA. caMdranA udaya samaye jema samudra ne kare tema tenA abhiSeka samaye dizAene gajAvI mUkatA maMgaLa vAjiMtrone dhvani gabhIra zabda karavA lAgyA. rUpAMtare jANe khIjo zatakhaLa rAjA hoya tema sAmatA ane ma`trIe tenI pAse AvI tene mAnya karavA lAgyA. AvI rIte putrane rAjyapade besADI zatabaLa rAjAe AcAryanA caraNa samIpe jaI zamasAmrAjya (cAritra) grahaNa karyuM. teNe asAra viSayAne cheDI daI sArarUpa traNa ratnA (jJAna, darzIna, cAritra) dhAraNa karyAM, tathApi tenI samacittatA akhaMDa rahI. te jiteMdriya puruSe kaSAyane, nadI jema kAMThAnA vRkSane unmUlana kare tema mULathI unmUlana karyA. te mahAtmA manane AtmasvarUpamAM lIna karI, vANIne niyamamAM rAkhI ane kAyAthI niyamita ceSThAvaMta thaIne mahAtsavapaNe duHsahu pariSahAne sahana karavA lAgyA. maigyAdika bhAvanAthI jenI dhyAnasaMtati vRddhi pAmelI che, evA te zatakhaLarAjarSi jANe muktimAM hoya tema amada AnaMdamAM magna rahevA lAgyA. dhyAna ane tapa vaDe peAtAnA AyuSyane lIlAmAtramAM nirgamana karI te mahAtmA devatAonA sthAnane prApta thayA. mahAbaLakumAra paNa potAnA baLavaMta vidyAdharAnA parivAra vaDe indranI peThe akhaMDa zAsanathI pRthvInuM rAjya karavA lAgyA. haMsa jema kamamalanInA khaDomAM krIDA kare tema te ramaNiyAnI sAthe vIMTAI suMdara ArAmapa`ktiomAM harSa thI krIDA karavA lAgyA. tenA nagaramAM haMmezAM thatA saMgItanA pratizabdothI jANe saMgItanA anuvAda karatI hoya tevI baitADhaya patanI guphAo jaNAvA lAgI. AgaLa, pArzva bhAgamAM ane pazcAt bhAgamAM strIothI vITAI rahelA te jANe mUrtimAna zruMgArarasa hoya tevA dIpavA lAgyA. svaccha MdatAthI viSacakrIDAmAM Asakta thayelA tene viSuvatnIra peThe rAtrivisa sarakhA lAgavA lAgyA. 6: eka divasa jANe khIjA maNistaMbheA hoya evA aneka amAtya sAmatAthI ala"kRta thayelI sabhAbhUmimAM kumAra beThA hatA ane tene namaskAra karIne sarva sabhAsado paNa pAtapeAtAnA ceAgya sthAna para beThA hatA. teo kumArane viSe ekAgra netra karI jANe ceAganI lIlA dhAraNa karatA heAya tevA jaNAtA hatA. svayaMbaddha, sa`bhinnamati, zatati ane mahAmati e cAra mukhya maMtrIe paNa AvIne beThA hatA; temAM svAmInI bhaktimAM amRtanA si'tulya, buddhirUpI ratnamAM rAhaNAcaLa parvata samAna ane samyagdaSTi evA svaya buddha maMtrI te samaye A pramANe vicAra karavA lAgyA.- ahA ! ame jotAM chatAM A viSayAsakta amArA svAmInuM duSTa azvonI peThe iMdriyAthI haraNa thAya che. tenI upekSA karanArA amane dhikkAra che! AvA viSayavinAdamAM vyagra thayelA amArA svAmInA janma vyartha jAya che, ema jANIne thADA jaLamAM jema mIna TaLavaLe tema mAru' mana duHkhita thAya che. amArA jevA maMtrIethI jo A kumAra uccapadane prApta na thAya te amArAmAM ane 1. maitrI, karuNA, prameAda ane mAdhyastha e cAra bhAvanA. 2. tulA ane meSa rAzinA sUrya thAya tyAre divasa rAtri sarakhAM thAya che tene viSuvat kahe che. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 saga 1 lo parihAsika maMtrIo mAM taphAvata che ? mATe amAre A svAmIne vijJapti karI hitamArgamAM lAvavA joIe; kAraNa ke rAjAo sAraNInI peThe, pradhAno jyAM dore tyAM derI zakAya che. kadApi svAmInA vyasanathI jIvanArA leka apavAda bolaze te paNa amAre kahevuM: joIe, kAraNa ke haraNanA bhayathI kSetramAM java vAvavAnuM baMdha rakhAtuM nathI. " svayaM buddha maMtrI je sarve buddhivaMtamAM agraNI hato teNe AvI rIte vicAra karI aMjali jeDI rAjAne nIce pramANe kahyuM are ! A saMsAra samudratulya che. nadIonA jaLathI jema samudra tRpti pAmato nathI, samudranA ja nathI jema vaDavAnaLa tRpti pAmatA nathI, jaMtuothI jema yamarAja tRpti pAmate nathI, kAThethI jema agni tRpti pAmate nathI, tema saMsArane viSe A AtmA viSayasukhathI kyAre paNa tRpti pAmatuM nathI. nadInA taTanI chAyA, durjana, viSa, viSaya ane sarpAdi jherI prANIo atyaMta segyAthI vipattine artha thAya che. sevana kare che kAmadeva tatkALa sukha A panAro lAge che, paraMtu pariNAme virasa che ane te khaMjavALelI dadranI mAphaka sevana karavAthI atyaMta vRddhine pAme che. kAmadeva narakane dUta che, vyasanane sAgara che, vipattirUpI latAne aMkura che ane pAparUpI vRkSanI nIka che. madaneka manI peThe paravaza karele puruSa sadA cA rApI mALa thI bhraSTa thaI bhavarUpI khADAmAM paDe che. gRhasthane gharamAM uMdara praveza kare che te te jema aneka sthAnake khedI nAMkhe che tema kAmadeva mANasanA zarIramAM praveza kare che te te prANInA artha, dharma ane mokSane khodI nAMkhe che. strIo viSayavallInI peThe darzana, sparza ane upabhegathI atyaMta vyAmoha utpanna kare che. te kAmarUpI lubdhaka (pAradhinI jALa che ane tethI hariNanI mAphaka puruSane anarthakAraka thaI paDe che. jeo mazkarInA mitre che teo phakta khAvA pIvAnA ane strIvilAsanA mitra che, tethI teo potAnA svAmIna paraleka saMbaMdhI hita ciMtavatA ja nathI. teo svArthatatpara, nIca, laMpaTa ane khuzAmatIA thaI pitAnA svAmIne strIkathA, gIta, nRtya ane parihAsika vacanothI meha pamADe che. badarIpa vRkSanA saMsargathI jema kadalI vRkSa kayAre paNa AnaMda pAmatuM nathI tema kusaMgathI kuLavAna puruSone kyAre paNa abhyadaya thatuM nathI; mATe he kuLavAnuM svAmina ! prasanna thAo. Apa pote ja sujJa che mATe meha pAme nahI ane vyasanAsakti choDI dharmamAM mana lagADe. chAyA vinAnuM vRkSa, jaLarahita sarovara, sugaMdhahIna puSpa, daMkUzaLa vinAno hastI, lAvaNya rahita rUpa, maMtrI vinAnuM rAjya, devabhUti vinAnuM citya, caMdra vinAnI rAtri, cAritra rahita sAdhu, zastra rahita sainya ane netra vinAnuM mukha jema zobhatuM nathI, tema dharma vinAno puruSa kadI paNa zebhAne pAmato nathI. cakravatI rAjA paga je adhamI thAya che te te parabhave e janma pAme che ke jyAM kutsita anna maLe te paNa rAjya maLyA jevuM kapAya che. je mANasa mahAkuLamAM utpanna thayA chatAM paNa dhama upArjanathI rahita hoya te te bIjA bhavamAM dhAnanI peThe anya ucchiSTa karelA ananuM bhejana karanAre thAya che. brAhmaNa paNa dharmahIna hoya te te pApane bAMdhe che ane pachI biDAlanI peThe duSTa ceSTAvALe thaImyunimAM utpanna thAya che. dharma rahita bhavI prANIo paNa biDAla, sarpa, siMha, bIja ane gIdha vagere nIca yonimAM ghaNA bhava paryata utapanna thAya che. ane tyAMthI narake jAya che tyAM jANe vairathI krodha pAmelA hoya tevA paramadhAmika devatAothI aneka prakAre kadarthanA pAme che. sIsAno piMDa jema agnimAM 1. mazkara. 2, nIka. 3. dhAdharanI. 4. kAmadeva. 5. boraDI. 6. keLa. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM 17 gaLe che tema aneka vyasananA AvegarUpI agninI aMdara rahelA adhama prANIonA zarIre gaLyA kare che, mATe tevA adhamIone dhikkAra che. parama baMdhunI peThe dharmathI sukha maLe che ane nAvanI peThe dharma vaDe ApattirUpI nadIo tarI javAya che. jeo dharma upArjana karavAmAM tatpara che te puruSone viSe ziromaNi thAya che ane latAo jema vRkSano Azraya kare che tema tema saMpattio temano Azraya kare che. dharma vaDe Adhi, vyAdhi ane virodha vagere je pIDAhetu che te, jaLathI jema agni nAza pAme tema tatkALa nAza pAmI jAya che. paripUrNa parAkramathI karela dharma anya janmamAM kalyANa saMpatti ApavAne mATe jAmInarUpa che. he svAmin ! vadhAre zuM kahuM ? paraMtu niHzreNIthI jema mahelanA agrabhAga para javAya che tema prANuo baLavAn dhamathI lokagrane prApta thAya che. Apa paNa dharma vaDe A vidyAdhAna nareMdrapaNAne pAmelA cho, mATe tame utkRSTa lAbhane vAste dharmane Azraya kare." svayaM buddha maMtrIe e pramANe kahyA pachI amAvAsyAnI rAtrinI peThe mithyAtvarUpI aMdhakAranI khANarUpa ane viSa sarakhI viSama mativALe saMmiti nAmano maMtrI belyo-"are ! are ! svayaM buddha! tamane zAbAza che ! tame potAnA svAmInuM bahu sAruM hita Iccho cho ! oDakArathI jema AhArano anubhava thAya che tema tamArI girA vaDe ja tamArA bhAvanuM anumAna thAya che. hamezAM sarala ane prasanna rahenArA svAmInA sukhane mATe tamArA jevA kulIna amAtyo ja AvI rIte kahe, bIjA te kahe nahI ! svabhAvathI kaThina evA kayA upAdhyAye tamane bhaNavyA che ? jethI akALe vajapAta jevAM vacano tame svAmI pratye kahyAM? sevake potAnA bheganA arthane mATe svAmInI sevA kare che to teoe potAnA svAmIne "tame bhoga bhego nahIM" evuM kema kahevAya ? jeo A bhava saMbaMdhI bhegane choDI daI paralokane mATe yatna kare che teo hathelImAM rahela lehya padArthane choDI keNI cATavA jevuM kare che. dharmathI paralokamAM phaLa maLe che ema je kahevAya che te asaMgata che, kemake, paralokI janone abhAva che tethI paraleka paNa nathI ja. jema goLa, piSTa ane jaLa vagere padArthothI madazakti utpanna thAya che tema pRthvI, apa, teja ane vAyuthI cetanA utpanna thAya che. zarIrathI jude koI zarIradhArI prANI nathI ke je A zarIrane choDI paralokamAM jAya, mATe viSayanuM sukha niHzaMkapaNe bhogavavuM ane potAnA AtmAne Thagavo nahIM, kAraNa ke, svArthabhraMza kare te ja mUrkhatA che. dharma ane adharmanI zaMkA ja karavI nahI, kAraNa ke, sukhAdikamAM te vidAkAraka che ane dharma-adharma kharazaMganI peThe vidyamAna ja nathI. snAna, vilepana, puSpa ane vastrAbhUSaNathI pASANunI pUjA karAya to teNe zuM puNya kayuM? ? ane bIjA pASANa upara besI mANase mUtretsarga ane viSTA kare che teNe zuM pApa karyuM? je prANIo karmathI utpanna thatA hoya ane mRtyu pAmatA hoya to pANInA parapoTA kayA karmathI utpanna ane vipanna thAya che? jyAM sudhI IcchA vaDe ceSTA kare che tyAM sudhI cetana kahevAya che ane vinaSTa thayelA cetanano punarbhava nathI. je prANI mRtyu pAme che te ja punaH utpana thAya che evuM vAkaya sarvathA yuktirahita che, tethI kahevA mAtra ja che. zirISanA jevI komaLa zasyAmAM, rUpalAvaNyathI suMdara evI ramaNIonI sAthe ApaNA svAmI avizakitapaNe krIDA kare ane amRta samAna bhejya ane peya padArthonuM yathAruci AsvAdana karo; teno je 1. nisaraNa athavA dAdara. 2. cATavA gya. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 sarga 1 lo niSedha kare tene svAmIne varI samaja. he svAmina ! jANe saurabhyathI ja niSpanna thayA he tema kapUra, aguru, kasturI ane caMdanAdikathI tame rAtri-divasa vyApta rahe. he rAjana ! netranI prItine mATe udyAna, vAhana, killA ane citrazALAo vagere je je zobhitA padArtho hoya tene vAraMvAra juo. he svAmin ! vINA, veNa, mRdaMga vagere vAjitra vaDe gavAtAM gItathI thatAM madhura zabda niraMtara tamArA karNane rasAyarUpa thAo. jyAM sudhI jIvavuM tyAM sudhI viSayanA sukha vaDe jIvavuM ane dharmakAryane mATe talakhavuM nahIM, kAraNa ke dharmaadharmanuM kAMI paNa phaLa nathI." saMbhinnamatinAM vacane sAMbhaLI svayaM buddhi kahyuM-"are ! potAnA ane paranA zatrurUpa nAstika le kone dhikkAra che ke jeo, aMdha mANasa jema aMdha ToLAne dorI kUvAmAM pADe tema mANasane, AkarSaNa karI ardhagatine viSe pADe che. jema sukhaduHkha svasaMvedanathI jANI zakAya che tema AtmA paNa svasaMvedanathI ja jANavA gya che, te svasaMvedanamAM badhAne abhAva hovAthI AtmAne niSedha karavAne kaIpaNa zaktimAna nathI. huM sukhI chuM, huM dukhI chuM" evI abAdhita pratIti AtmA sivAya koIne kyAre paNa thaI zakatI nathI. e pramANenA jJAnathI potAnA zarIrane viSe AtmAnI siddhi thAya che, te anumAnathI parazarIramAM paNa tenI siddhi thAya che. sarvatra buddhipUrvaka kriyAnI prApti dekhAvAthI para zarIrane viSe paNa AmA che evo nizcaya thAya che. je prANI mRtyu pAme che te ja punaH utpanna thAya che, tethI cetanane paraleka paNa che evuM saMzaya rahita jaNAya che, jema bAlyAvasthAthI taruNAvasthA prApta thAya che ane tAruNyamAMthI vRddhAvasthA prApta thAya che temaja cetana eka janmamAMthI bIjA janmamAM paNa jAya che. pUrvabhavanI anavRtti sivAya taratane janmela bALaka paNa zikhavyA sivAya mAtAnA stana upara potAnuM mukha kema arpaNa kare? A jagatamAM kAraNane anurUpa evuM ja kArya jovAmAM Ave che, to te acetana bhUtothI cetana kema utpanna thAya ? vaLI he saMbhinnamati! huM tane pUchuM chuM ke cetanA pratyeka bhUtathI utpanna thAya che ke samagranA saMgathI upaje che ? je dareka bhUtathI cetana utpanna thAya e prathama pakSa laIe te teTalI ja cetanA hovI joIe ane sarva bhUtanI ekatratA thavAthI ja cetanA utpanna thAya e bIjo pakSa grahaNa karIe to te bhinna svabhAvavALA tethI eka svabhAvavALe cetana kema utpana thAya? e sarva vicAravA jevuM che. rUpagaMdha-rasa-sparza guNavALI pRthvI che, rUpa-sparza-rasAtmaka guNavALuM jaLa che, rUpa ane sparza guNavALuM teja che ane eka sparza guruvALe marutu che, e pramANe te bhUtanI bhinna svabhAvatA sarvane jANavAmAM ja che. jema jaLathI visadaza evA matonI u5tti jovAmAM Ave che tema acetana bhUtothI paNa cetananI utpatti thAya ema tuM kahIza te te paNa yukta nathI, kemake metI vageremAM paNa jaLa dekhAya che, tema jaLa ane motI bane paugalika ja che, tethI temAM visazipaNuM nathI. piSTa, gALa ane jaLa vagerethI thayelI bhadazaktinuM tuM daSTAMta Ape che, paNa te madazakita paNa acetana che, tethI cetanamAM te daSTAMta kema saMbhave ? deha ane AtmAnuM aikayapaNuM kyAre paNa kahI zakAya tevuM nathI; kemake tadavastha (mRtyu pAmelA) dehamAM cetana (AtmA) upalabdha thatuM nathI. eka pASANa pUjAya che ane bIjA pASANa upara mUtrAdikanuM lepana thAya che e daSTAMta paNa asat che, kemake pASANa acetana che te tene sukhaduHkhAdine anubhava ja zene heya? mATe A dehathI bhinna eve paralekavAna 1. punarbhava karanAra, paralokamAM janAre. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM AtmA che ane dharma-adharma che kAraNa jenuM evo paraloka paNa che ema siddha thAya che. agninA tApathI jema mAkhaNa ogaLI jAya che tema strInA AliMganathI manuSyono viveka sarva prakAre nAza pAme che. anargaLa ane ghaNuM rasavALA AhAranA muddagalane bhegavanAra mANasa, unmatta pazunI peThe ucita karmane jANatuM ja nathI. caMdana, agurU, kastUrI ane ghanasAra vagerenI sugadhIthI sarpAdikanI peThe kAmadeva manuSyanuM AkramaNa kare che. vADamAM bharAyelA vastranA cheDAthI jema mANasanI gati khalanA pAme che tema strI vagerenA rUpamAM saMlagna thayelA cakSuthI puruSa khalita thaI jAya che. dhUrta mANasanI maitrInI jema the DIvAra sukha ApavAthI vAraMvAra moha pamADatA saMgIta hamezAM kuzaLane mATe thatA nathI. mATe he svAmin ! pApanA mitro, dharmanA virodhI ane narakane AkarSaNa karavAnA pAsarUpa viSayane dUrathI ja choDI de. eka sevya thAya che ane eka sevaka thAya che, eka yAcaka thAya che ane eka dAtA thAya che. eka vAhana thAya che ane bIje tenI upara besanAra thAya che, eka abhaya mAge che ane eka abhayadAna ApanAra thAya che, e vagerethI A lekamAM dhama-adharmanuM sTeTu phaLa jaNAya che. te jotAM paNa je mANasa mAne nahIM tevA buddhivAnanuM kalyANa thAo ! ! vadhAre zuM kahIe? he rAjan ! Ape asat vANInI peThe duHkha ApanAra adharmano tyAga kare ane sat vANInI peThe sukhanA advitIya kAraNarUpa dharmane grahaNa karo. evuM sAMbhaLIne zatamati nAmane maMtrI belyo-"pratikSaNabhaMgura padArtha viSayanA jJAna sivAya jude evo koI AtmA nathI ane vastuomAM sthirapaNAnI buddhi che tenuM mULa kAraNa vAsanA che, mATe pUrva ane apara kSaNonuM vAsanArUpa ekatva vAstavika che, kSaNonuM ekatva vAstavika nathI." svayaMbuddhe kahyuM-keIpaNa vastu anvaya (paraMparA) rahita nathI, jaLa ane ghAsa gAyomAM dUdhane mATe kapAya che, AkAzapuSpa ane kUrmanA roma jevI niranvaya vastu A jagatamAM kaI nathI, tethI kSaNabhaMgurapaNAnI buddhi vRthA che. je vastu kSaNabhaMgura hoya te saMtAnaparaMparA paNa kema kSaNika na kahevAya ? je saMtAnanuM nityapaNuM mAnIe to samasta padArtha kSaNika kevI rIte thAya? je sarva padArtho anitya mAnIe te thApaNa mUkelI pAchI mAgavI, pUrva vAtanuM smaraNa karavuM ane abhimAna karavuM e sarva kema ghaTe ? jo janma thayA pachI anaMtara kSaNamAM ja nAzapaNuM hoya to bIjI kSaNamAM thayele putra prathamanA mAtA pitAne putra na kahevAya ane putrane prathama kSaNamAM thayelA mAtApitA te mAtApitA na kahevAya tethI tema kahevuM asaMgata che. je vivAhanA samaya pachIne kSaNe daMpatI kSaNanAzavaMta hoya to te strIne te pati nahIM ane te patinI te strI nahI ema baMne mATe te asamaMjasa che. eka kSaNamAM je azubha karma kare te ja bIjI kSaNamAM tenuM phaLa na bhogave ane tene bIje bhagave te tethI kRtane nAza ane amRtane Agama evA be heTA dezanI prApti thAya." tyAra pachI mahAmati maMtrI bolyo-"A sarva mAyA che. tattvathI kAMI nathI. A sarva padArtho jaNAya che te svapna ane mRgatRgAvata mithyA che. gara ziSya dharma-adharma, pitAno ane pAraka-e sarva vyavahArathI jovAmAM Ave che, paNa tavathI kAMI nathI. jema ziyALa lAveluM mAMsa nadInA tIra upara choDI mAchalAne mATe pANImAM deDayo 1, eMdhANa Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 1 le. eTalAmAM mIna jaLamAM pesI gayuM ane peluM mAMsa gIdha pakSI upADI gayuM," tema jeo ahika sukha cheDI paralokane mATe doDe che teo ubhayabhraSTa thaI pitAnA AtmAne Thage che. pAkhaMDI lokonI khoTI zikhAmaNa sAMbhaLI-narakathI hIne mahAdhIna prANIo vrata vagerethI pitAnA dehane daMDe che ane lAvaka pakSI jema pRthvI paDI javAnI zaMkAthI eka pAda vaDe nAce che tema manuSya narakapAtanI zaMkAthI tapa kare che. - svayaM buddhe kahyuM-" je vastu satya na hoya te tethI pitapatAnAM kRtya karanAra pite kema thAya ? AvI je mAyA hoya svapnamAM prApta thayele hAthI kArya kema karate nathI? tame padArthonA kAryakAraNubhAva satya mAnatA nathI te paDatA vajanI bIka zA mATe rAkho cho ? ane jo evuM hoya te tame ane huM-vAya ane vAcaka evuM kAMI paNa nathI. tyAre vyavahArane karanArI ISTanI pratipatti paNa kema thAya ? he deva ! vitaMDAvAdamAM paMDita, sArA pariNAmathI parA mukha ane viSayAbhilASI evA A lakathI tame chetarAo cho, mATe vivekanuM avalaMbana karIne viSane tyAga karo ane A leka paralekanA sukhane mATe dharmane Azraya kare." | evI rIte maMtrIonAM judAM judAM bhASaNa sAMbhaLIne prasAdathI suMdara mukhavALA rAjAe kahyuM-"he mahAbuddhi svayaM buddha ! tame ghaNuM sAruM kahyuM, tame dharma grahaNa karavAnuM kahyuM te yukta che, ame paNa dharmaSI nathI, paraMtu yuddhamAM jema avasare maMtrAstra grahaNa karAya che tema avasare dharmanuM grahaNa karavuM yogya che. ghaNe kALe AvelA mitranI peThe prApta thayelA yauvananI yogya pratipatti karyA vinA kaNa upekSA kare ? tame je dharmopadeza karyo te ayogya avasare karyo che, kemake vINuM vAgatI hoya te samaye vedane uddagAra zobhata nathI. dharmanuM phaLa paraleka che te saMdehavALuM che, mATe tame A lekanA sukhAsvAdane kema niSedha kare che ?' rAjAnAM evAM vacana sAMbhaLI svayaMbuddha aMjali jeDI be -"mahArAja ! Avazyaka evA dharmanA phaLamAM kyAre paNa zaMkA karavI yukta nathI Apane yAda che ke, bAlyAvasthAmAM ApaNe eka divasa naMdanavanamAM gayA hatA, tyAM ApaNe eka suMdara kAMtivAna devane jeyA hatA. te vakhate prasanna thayelA te deve Apane uddezIne kahyuM hatuM-hu atibaLa nAme tamAre pitAmaha chuM. naThArA mitranI peThe viSayasukhathI udvega pAmIne meM tRNanI jema rAjya choDI ' ane ratnatrayInuM karyuM. aMtAvasthAe paNa vratarUpI mahelane kaLazarUpa tyAgabhAvane meM grahaNa karyo, to tenA prabhAvathI huM lAMtakAdhipati devatA thayA chuM, mATe tamAre paNa asAra saMsArane viSe pramAdI thaIne rahevuM nahi." evI rIte kahI vIjaLInI jema AkAzane prakAzita karatA te deva aMtardhAna thaI gayA hatA; mATe mahArAja ! Apa tamArA pitAmahanA te vacanane smaraNa karI paraka che ema mAne; kAraNa ke pratyakSa pramANa hoya tyAM bIjA pramANanI kalpanA zA mATe karavI joIe ?" nRpatie kahyuM-'tame mane pitAmahanA vacananuM smaraNa karAvyuM te bahu sAruM karyuM, have huM dharma-adharma jenuM kAraNa che evA paralekane mAnya karuM chuM." rAjAnuM evuM Astikaya vacana sAMbhaLI mithyAdaSTienI vANurUpa rajamAM megha samAna svayaM buddha maMtrIe avakAza pAmIne AnaMda sahita A pramANe kahevAno AraMbha karyo: he mahArAja ! pUrve tamArA vaMzamAM kucaMdra nAme rAjA thayela hatuM. tene karamatI nAme eka strI hatI ane harizcaMdra nAme eka putra hatA. te rAjA koLInI jema moTA AraMbha Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 parva 1 luM ane parigrahane karavAvALa, anArya kAryane viSe agresara, yamarAjAnI je nirdaya, durAcArI ane bhayaMkara hato; to paNa te rAjAe ghaNA kALa paryata rAjya bhogavyuM, kemake pUrvopArjita puNyanuM apratima phaLa hoya che. te rAjAne avasAna vakhate dhAtuviparyayano roga thayo ane te najIka AvelA kalezanI vaNikA rUpa thaye. e regathI tene rUnI bharelI zagyAo kaMTaka zayyA jevI thaI paDI, sarasa bhejano lIbaDAnA rasanA jevA nirasa lAgavA mAMDyA. caMdana-agaru-kapUra-kastUrI vagere sugaMdhI padArtho durgadhI jaNAvA lAgyA. putra ane strI vagere zatrunI peThe daSTine ugakArI thayA ane suMdara gAyane gadheDA, UMTa ane ziyALanA svaranI jema karNane kalezakArI lAgavA mAMDyA, jyAre puNyano vicheda thAya che tyAre sarva viparIta ja thAya che. prAMte duHkhakArI paNa kSaNamAtra prItikArI viSayopacAra karatA kurumanI ane harizcaMdra gupta rIte jAgRta rahevA lAgyA. chevaTe aMgArAe jANe cuMbana karela hoya tema dareka aMgamAM dAhathI vihvaLa thayele te rAjA raudradhyAnaparAyaNa thaI mRtyu pAmyA. tenI aurvadehika kriyA 3 karIne jANe sadAcArarUpI mArgane pAMca hoya e tene putra harizcaMdra rAjyane vidhivat pALavA lAgyA. pitAnA pitAnuM pApanA phaLathI thayeluM maraNa joIne, grahomAM sUryanI jema sarva puruSArthamAM mukhya evA dharmanI te stuti karavA lAgyo. eka vakhata teNe pitAnA subuddhi nAmanA zrAvaka-bALamitrane evI AjJA karI ke-"tamAre hamezAM dharmavettA pAsethI dharma sAMbhaLI mane kahe." subuddhi paNa atyaMta tatpara thaIne te pramANe karavA lAgyo. anukULa adhikAravALI AjJA sArA mANasane utsAha artha thAya che, pApathI bhaya pAmela harizcaMdra, regathI bhaya pAmele mANasa jema auSadha upara zraddhA rAkhe tema subuddhinA kahelA dharma upara zraddhA rAkhato hato. "eka vakhata nagaranI bahAra udyAnamAM zIlaMdhara nAme mahAmunine kevaLajJAna utpanna thayuM, tethI devatAo temanuM arcana karavAne jatA hatA. A vRttAMta harizcaMdrane subuddhie kahyo eTale zuddha manavALe te rAjA adhArUDha thaI munIMdra pAse Avyo. tyAM namaskAra karIne te eThe eTale mahAtmA munie kumatirUpI aMdhakAramAM caMdrikA jevI dharmadezanA ApI. dezanAne aMte rAjAe hasta joDI munine pUchayuM-"mahArAja! mArA pitA mRtyu pAmIne kaI gatimAM gayA che ?" trikALadaza munie kahyuM-"rAjana ! tArA pitA sAtamI narakane viSe gayelA che; tenA jevAne bIjuM sthAna na ja hoya." te sAMbhaLI rAjAne vairAgya utpanna thayo. munine vaMdana karI tyAMthI UThI tatkALa pitAnA sthAna pratye gaye ane tyAM jaI putrane pitAnA pade sthApana karI subuddhine kahyuM--huM dIkSA grahaNa karIza, mATe mArI peThe A putrane paNa tame dharmano niraMtara upadeza karaje." subuddhie kahyuM--"mahArAja ! huM paNa tamArI sAthe vrata grahaNa karIza ane mArI mAphaka tamArA putrane mAre putra dharmopadeza saMbhaLAvaze." pachI rAjA ane subuddhi maMtrIe karmarUpI parvatane bheda karavAmAM vaja samAna vrata grahaNa karyuM ane tenuM dIrghakALa paryata pratipAlana karIne mokSane prApta thayA. he rAjana ! tamArA vaMzamAM bIjo eka daMDaka nAme bhUpati thayuM che. pracaMDa zAsanavALe te rAjA zatruone viSe jANe sAkSAt yamarAja hoya te hato. tene maNimAlI nAme prakhyAta putra hato; te potAnA tejathI sUryanI mAphaka dizAone vyApta karate hato. daMDaka rAjA putra, mitra, strI, ratna, suvarNa ane dravyamAM atyaMta mUcchavAnuM hatuM ane e 1. zArIrika dhAtuonuM pheraphAra thaI javuM. 2. narka saMbaMdhI duHkhanI vAnakI. 3. maraNa pAmyA pachI karAtI agnisaMskArAdi kriyAo, Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 1 le sarvane potAnA prANathI paNa adhika priya mAnate hate. AyuSya pUrNa thaye ArtadhyAnamAM ja vartanAre te, kALa karI potAnA bhAMDAgAramAM durdhara ajagara thaye. je mANasa bhAMDAgAramAM praveza kare tene agni je savabhakSI ane dAruNAtmA te ajagara gaLI javA lAgyo. eka samaye ajagare maNimAlIne bhAMDAgAramAM praveza kare che tyAre pUrvajanmanA smaraNathI teNe "A mAro putra che," ema tene oLakhe. te vakhate jANe mUrtimAna sneha hoya tevI zAMtamUrtine batAvatA ajagarane joI "A koI mAre pUrvajanmane baMdhu che" ema maNimAlInA samajavAmAM paNa AvyuM. pachI jJAnamuninI pAsethI "e pitAne pitA che' ema jANI maNimAlIe tenI pAse besI tene jainadharma saMbhaLAvyuM. ajagare paNa at dharmane jANI saMvegabhAva dhAraNa karyo ane zubhadhAnaparAyaNa thaI mRtyu pAmI dhruvapaNAne prApta thaye. te devatAe putranA premane lIdhe svargamAMthI AvIne eka divya muktAmaya hAra maNimAlIne arpaNa karyo hato, je adyApi tamArA hRdaya upara raheluM che. Apa harizcaMdranA vaMzamAM thayelA che ane huM subuddhinA vaMzamAM thaye chuM, mATe kramathI AvelA A pracArathI tame dharmane viSe pravarte. have meM tamane avasara sivAya dharma karavAnI vijJapti karI tenuM kAraNa sAMbhaLo-Aje naMdanavanamAM be cAraNa munione meM joyA. jagatanA prakAzane utpanna karanArA ane mahAmoharUpI aMdhakArane chedanArA te munio jANe eka ThekANe maLelA sAkSAt sUrya-caMdra hoya tevA jaNAtA hatA. apUrva jJAnathI zobhatA te mahAtmAo dharmadezanA ApatA hatA. te vakhate meM teone ApanA AyuSyanuM pramANa pUchayuM, tyAre tamAruM mAtra eka mAsanuM AyuSya bAkI che" ema teoe jaNAvyuM. he. mahAmati ! e uparathI huM Apane dharma karavAnI tvarA karuM chuM." mahAbaLa rAjAe kahyuM-"he svayaM buddha ! he buddhinA samudra ! mArA baMdhu te tame eka ja cho, ke je mArA hitane mATe lakhyA kare che. viSayone AkarSelA ane mohanidrAthI nidrALu thayelA mane tame jAgRta karyo te bahu sAruM karyuM. have mane kahe ke huM zI rIte dharma sAdhuM? AyuSya alpa rahyuM che, te teTalAmAM mAre keTale dharma sAdhava ? agni lAgyA pachI tatkALa kUve kheda te kema bane ?' - svayaM buddha kahyuM- he mahArAja ! kheda kare nahI ane daDha thAo. tame paralokamAM mitra samAna yatidharmane Azraya kare. eka divasanI paNa dIkSA pALanAra mANasa mokSa prApta karI zake che, te svarganI zI vAta?" pachI mahAbaLa rAjAe tema karavuM svIkArI, AcArya jema prAsAdamAM pratimAnuM sthApana kare tema putrane pitAnI padavI upara sthApana karyo. tadanaMtara dIna ane anAtha lokone teNe evuM anukaMpAdAna ApyuM ke tethI te nagaramAM yAcanA kare evo koI paNa dIna rahyo nahIM. jANe Idra hoya tema teNe sarva cityomAM vicitra prakAranA vastra, mANijya, suvarNa ane kusumAdikathI pUjA karI. pachI svajanene khamAvI, munIMdranA caraNa samIpe jaI teNe mokSalakSmInI sakhIrUpa dIkSA aMgIkAra karI. sarva sAvadhayoganI virati karavAnI sAthe te rAjarSie caturvidha AhAranuM paNa pratyAkhyAna karyuM. pachI samAdhirUpI amRtanA jharAmAM niraMtara magna rahI kamalinInA khaMDanI peThe teo jarApaNuM glAni pAmyA nahIM, paraMtu mahAsaziromaNi te jANe bhe jya padArthanuM 1. bhaMDAramAM. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 parva 1 luM bhajana karatA hoya ane peya padArthanuM pAna karatA hoya tema akSINa kAMtivALA thavA lAgyA. bAvIza divasanuM anazana pALIne prAMte samAdhimAM paMcaparameSThI namaskAranuM smaraNa karatAM temaNe kALa karyo. tyAMthI jANe divya a hoya tevA pote saMcita karelA prazya vaDe teo tatkALa dUrlabha evA IzAna ka95ne 1 prApta thayAM. tyAM zrIprabha nAmanA vimAnamAM utpanna thavAnA zayanasaMpuTane viSe meghanA garbhamAM jema vityuMja utpanna thAya tema te upanna thayA. divya AkRti, samacaturastra saMsthAna, sapta dhAtuothI rahita zarIra, zirISa puSpanA jevI sukumA2tA, dizAonA aMtarabhAgane AkrAMta kare evI kAMti, vajA jevI kAyA, moTo utsAha, sarva prakAranAM puNya lakSaNo, IcchA pramANe rUpa dhAraNa karavAnI zakti, avadhijJAna, sarva vijJAnamAM pAraMgatapaNuM, aNimAdi ATha siddhinI prApti, nirdoSatA ane aciMtya vaibhava-evA sarva guNe yukta te lalitAMga evuM sArthaka nAma dhAraNa karanAra deva thayA. baMne caraNamAM rananAM kaDAM, kaTIbhAga upara kaTIsUtra, hAthamAM kaMkaNa, bhujAomAM bAju baMdha, vakSasthaLa upara hAra, kaMThamAM raiveyaka (gaLaca), kAnamAM kuMDaLa, mastaka upara puSpamALA tathA kIrITa-vagere AbhUSaNe, divya vastro ane sarva aMgenA bhUSaNarUpa yauvana tene utpanna thavAnI sAthe ja prApta thayuM. te vakhate prati zabdothI dizAone gajAvI mUkatA duMdubhi vAgyA ane "jagatane AnaMda kare tathA jaya pAme " evA zabdo maMgaLapAThaka bolavA lAgyA. gIta vAjiMtranA nirdoSathI ane baMdIjanonA kelAhalathI AkuLa thayeluM te vimAna, jANe potAnA svAmInA AvavAthI thayelA harSa vaDe garjanA karatuM hoya tevuM jaNAvA lAgyuM. pachI jema sUtele mANasa UThe tema te lalitAMga deva UDIne AvI rItane dekhAva joI vicAravA lAgyo-"zuM A IndrajALa che? zuM svapna che? zuM mAyA che? ke zuM che? A sarva gItanRtyAdi mane uddezIne kema pravare che? A vinIta loko mAre viSe svAmIpaNuM dhAraNa karavAne mATe kema talapI rahyA che? ane A lakSamInA maMdirarUpa, AnaMdanA sadanarUpa, sevavA lAyaka, priya ane ramaNIya bhuvanamAM huM kyAMthI Avyo chuM ?" AvI rIte tenA manamAM vitarko phurI rahyA hatA, tevAmAM pratihAre tenI pAse AvI, aMjali jeDI komaLa girAthI nIce pramANe vijJapti karI- - "he nAtha ! ApanA jevA svAmIthI Aja ame dhanya thayA chIe ane sanAtha thayA chIe, tethI namra sevako upara A5 amRtatulya daSTithI prasAda karo. he svAmin ! sarva ichitane ApanAruM, avinAzI lakSmIvALuM ane sarva sukhanuM sthAna evuM A IzAna nAme dvitIya devaloka che. A devalokamAM je vimAnane hamaNAM Apa alaMkRta kare che te zrIprabha nAme puNyayoge prApta karyuM che. ApanI sabhAnA maMDanarUpa A sarve sAmAnika devatAo che, jethI tame eka cho te paNa jANe aneka che evuM A vimAna mAM dekhAya che. he svAmin ! maMtranA sthAnarUpa evA A tetrIsa purohita devatAo che ane teo ApanI AjJAnI IcchA kare che, mATe temane samayocita Adeza kare. AnaMda karavAmAM pradhAnapaNuM karanArA A parSadAna devatAo che, jeo lIlAvilAsanI gejhImAM ApanA manane ramADaze. niraMtara bakhtaranA paheranArA, chatrIza prakAranAM tIkSNa zastro dhAraNa karanAre ane svAmInI rakSA karavAmAM catura evA A tamArA AtmarakSaka devatAo che. ApanA nagaranI (vimAnanI) rakSA karanArA A lekapALa devatAo che, sainyanA dhuraMdhara evA A senApatio che ane A pauravAsI tathA dezavAsI jevA prakIka devatAo 1. kalpa devaloka, IzAna kalpa-bIju devaloka. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 sarga 1 le ApanI prajArUpa che. teo sarve ApanI AjJAne nirmAlaya tarIke paNa potAnA mastaka upara dhAraNa karaze. A abhiyogika devatAo ApanI dAsarUpe sevA karanAra che ane A kilibaSaka devatAo sarva prakAranAM malina kArya karanArA che. suMdara ramaNIothI ramaNika AMgaNAvALA, manane prasanna karanArA ane ratnothI racelA A tamArA prAsAde che, suvarNakamaLanI khANurUpa A ratnamaya vApikAo che, ratnanA ane suvarNanA zikharavALA A tamArA kIDAparvata che. harSakArI ane svaccha jaLavALI A kIDAnadIo che, nitya puSpa phaLane ApanArA A kIDAudyAne che ane pitAnI kAMti vaDe dizAonA mukhane prakAzita karanAra jANe sUryamaMDaLa hoya evo suvarNa ane mANikathI racele A tamAro sabhAmaMDapa che. cAmara, Adarza ane paMkhA jeonA hAthamAM che evI A vArAMganAo tamArI sevAmAM ja mahotsavane mAnanArI che ane cAra prakAranAM vAdyamAM catura e A gaMdharva varga ApanI pAse saMgIta karavAne sajaja thaI rahyo che." A pramANe pratihArIe kahyA pachI dIdhuM che upaga jeNe evA te lalitAMga devane avadhijJAnathI jema AgalA divasanI vAtanuM maraNa thAya tema pUrva janmanuM smaraNa thayuM. aho! pUrve huM vidyAdharone svAmI hate. mane dharmamitra evA svayaMbuddha maMtrIe jene dra dharmano baMdha karyo hato, tethI dIkSA laIne meM anazana karyuM hatuM. tenuM A phaLa prApta thayuM che. aha dharmane aciMtya prabhAva che !" evI rIte pUrvajanmanuM smaraNa karI tatkALa tyAMthI UThI chaDIdAre jene hAthane Teko ApyA che evA te deve siMhAsana alaMkRta karyuM. te samaye jayadhvani phurI rahyo. devatAoe temane abhiSeka karyo, cAmara vIjAvA lAgyA ane gAMdharvo madhura ane maMgaLagIta gAvA lAgyA. pachI bhakti vaDe bhAvita manavALA te lalitAMga deve tyAMthI UThI caityamAM jaI zAzvatI apratimAonI pUjA karI ane devatAonA traNa grAmanA ugArathI madhura ane maMgaLamaya gAyananI sAthe vividha tetrothI jinezvaranI stuti karI. pachI teNe jJAnadIpaka pustako vAMcyAM ane maMDapanA taMbha upara DAbalAmAM rahelA arihaMtanA asthinuM arcana karyuM. pachI pUrNimAnA caMdra jevuM divya Atapatra dhAraNa karavAthI prakAzamAna thaI te kriIDAbhuvanamAM gayo. tyAM teNe potAnI prabhAthI vidya-prabhAne paNa bhagna karanArI svayaMprabhA nAme devIne dIThI. tenAM netra, mukha ane caraNa atizaya kamaLa hatAM, tethI teonA miSathI jANe lAvaNyasiMdhunA madhyamAM rahela kamalavATikA jevI te jaNAtI hatI. anupUrvathI skUla ane geLa evA urathI jANe kAmadeve pitAnA bhAthAne tyAM sthApana karyA hoya tevI te jaNAtI hatI. rAjahaMsanA TALa vaDe vyApta taTothI jema saritA 3 zebhe tema nirmaLa vastravALA vipula nitaMbathI te zobhatI hatI. puSTa ane unnata stanane bhAra vahana karavAthI kuza thayuM hoya tema vajInA madhyabhAga jevA kRza udarathI te manahara lAgatI hatI. tene traNa rekhAvALo ane madhura svara belanA kaMTha jANe kAmadevanA vijayane kahenAra zaMkha hoya te jaNAto hato. biMbaphaLane tiraskAra karanAra cheSThathI ane netrarUpI kamaLanA nALavAnI lIlAne grahaNa karanArI nAsikAthI te ghaNI suMdara jatI hatI. pUrNimAnA ardhA karelA caMdramAnI sarva lakSamIne haranArA tenA suMdara ane snigdha lalATathI te cittane harI letI hatI. kAmadevanA hiMDoLAnI lIlAne ceranArA tenA kaNa hatA. puSpabANanA dhanuSyanI zobhAne haranArI tenI bhrakuTi hatI. sukharUpI kamaLanI pAchaLa pharanAre jANe bhramara samUha 1. chatra. 2. kamaLanI vADI. 3. nadI. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM hoya te ane snigdha kAjaLa jevo zyAma teno kezasamUha hato. sarvAge dhAraNa karelAM ratnAbharaNonI racanAthI jANe jaMgamapaNAne pAmelI kAmalatA hoya tevI te jaNAtI hatI ane manahara mukhakamaLavALI hajAro apsarAothI te vIMTaLAyelI hatI, tethI jANe ghaNI saritAthI vIMTAyelI gaMgAnadI hoya tevI te zebhatI hatI. lalitAMga devane pitAnI samIpe AvatA joI teNIe atizaya nehathI yukti vaDe UbhA thaI teno satkAra karyo, eTale te zrIprabha vimAnano svAmI teNInI sAthe eka paryakala upara beTho. eka kathArAmAM rahelI latA ane vRkSa zebhe tema sAthe beThelA teo zebhavA lAgyA. nigaDa (beDI)thI niyaMtrita thayelAnI jema niviDa rAgathI niyaMtrita thayela temanAM citta paraspara lIna thaI gayA. jeno prema-saurabhara avicchinna che evA te zrIprabha vimAnanA prabhue devI svayaMprabhAnI sAthe kIDA karatAM eka kaLAmAtranI peThe ghaNe kALa nigamana karyo. . pachI vRkSathI jema patra paDI jAya tema Ayu pUrNa thavAthI svayaMprabhA devI tyAMthI rayavI gaI. AyuSya kSINa thaye Idra paNa rahevAne samartha nathI, priyAnA virahathI utpanna thayelA duHkhathI te deva jANe parvatathI AkrAMta thayo hoya ane jANe vajathI tADita thayo heya tema mUracha pAmyo. pachI kSaNavAre saMjJA prApta karIne potAnA pratizabdathI AkhA zrIprabha vimAnane vilApa karAvato te vAraMvAra vilApa karavA lAgyo. upavanamAM tene prIti thaI nahIM, vApikAmAM AnaMda prApta thayo nahI, krIDA parvatamAM svasthatA pAmyo nahI ane naMdanavanathI paNa te harSita thayo nahIM. "he priyA ! he priyA ! tuM kayAM che?" ema belI vilApa karato te akhila vizva svayaM prabhAmaya jate tarapha pharavA lAgyo. - ahIM svayaM buddha maMtrIne potAnA svAmInA mRtyuthI vairAgya utpanna thayA ane teNe zrI siddhAcArya nAme AcAryanI pAse dIkSA aMgIkAra karI ghaNu kALa paryata aticAra rahita vrata pALIne kALa karI, te IzAna devalokamAM idrano da4dhama nAme sAmAnika deva thayo. te udAra buddhivALA deve pUrva bhavanA saMbaMdhathI baMdhunI peThe prema-vyApta thaI, tyAM AvI lalitAMga devane AzvAsana pamADavAne kahyuM-"he mahAsatva ! phakta strIne mATe Ama kema deha pAme che ? dhIrapuruSa prANatyAgane samaya Ave te paNa AvI dazAne prApta thatA nathI." lalitAMge kahyuM-baMdhu! tame ema kema bole che ? prANane viraha saDana thaI zake, paNa kAMtAviraha dusaha che. A saMsAramAM sAraMgalocanA ja eka sArabhUta che, kemake tenA vinA sarva saMpattio asa2 thaI gaI che. tenA evA duHkhathI izAnaIdra te sAmAnika deva paNa duHkhI thaI gayo. pachI avadhijJAnano upayoga daI teNe kahyuM- he mahAnubhAva ! tame kheda karo nahIM. meM jJAna vaDe tamArI thanArI priyA kayAM che te jANyuM che; mATe svastha thAo ane sAMbhaLa-pRthvI upara dhAtakIkhaMDanA pUrva videha kSetrane viSe nadI nAme grAmamAM daridra sthitivALe nAgila nAme gRhapati rahe che. te udarapUrti karavAne mATe niraMtara pretanI peThe bhame che, te paNa zudhita ane tRSita sthitimAM sUve che ane te ja pAcho UThe che. dAridrayane bubhulAnI jema tene maMda bhAgyamAM ziromaNi evI nAgazrI nAme strI che. pamAnA" vyAdhivALAne jema uparAuparI phoDakIo thayA kare tema nAgilane uparAupara cha putrIo thaI. tenI te putrIo gAmanA DukkaranI jema prakRtithI ghaNuM khAnArI, kurUpa ane jagane viSe niMdA pAmanArI thaI. pachI pharIthI paNa tenI 1. palaMga. 2. sugaMdha. 3. haraNa sarakhA lenavALI strI4. bhUkha, 5. khasa, Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 sarga 1 le strI sagarbhA thaI. prAye daridrIne zIgha garbha dhAraNa kare evI strI hoya che. e samaye nAgila manamAM ciMtA karavA lAge-"A mAre kyAM karmanuM phaLa haze, jethI huM manuSya lakamAM rahIne paNa narakanI vyathA bhegavuM chuM. janmathI prApta thayelA ane jene pratikAra thavo azakya che evA A dAridrayathI, udhaI vaDe jema vRkSa kSINa thAya tema huM kSINa thaI gayuM chuM. jANe pratyakSa alakamI hoya, jANe pUrvajanmanI vairinuM hoya tevI ane nirlakSaNa mUrtivALI A kanyAoe mane paDyo che. jo have A vakhate paNa duhitAne prasava thaze to huM A kuTuMbane tyAga karI dezAMtaramAM jato rahIza." ema ciMtA karyA kare che tevAmAM te daridranI gRhiNue putrIne ja janma Apyo. karNamAM soyanA praveza je duhitAno janma teNe sAMbhaLyo eTale adhama baLada jema bhorane choDI cAlyo jAya tema te nAgila kuTuMbane choDIne cAlyo gayo. tenI strIne prasavaduHkha upara patipravAsanI vyathA tatkALa paDelA ghA upara kSAra paDyA jevI thaI. ati dukhita thayelI nAgazrIe te kanyAnuM nAma paNa pADayuM nahIM, tethI loko tenuM nirnAmikA evuM nAma kahevA lAgyA. nAgazrIe tenuM samyapha prakAre pAlana karyuM nahIM to paNa te bALA vRddhi pAmavA lAgI. hAthI haNAyelA prANInuM paNa AyuSya truTita na thayuM hoya to mRtyu thata nathI. atyaMta durbhagA ane mAtAne udvega karanArI te bAlikA bIjAne ghare halakA kAma karI kALa nirgamana karavA lAgI. ekadA utsavane divase koI dhanADhayanA bALakanA modaka jaI te bAlikA pitAnI mAtA pAse modaka mAMgavA lAgI. te vakhate tenI mAtAe gusse thaIne kahyuM-modaka zuM tArA bApa bApa thAya che ke tuM te mAMge che? jo tAre modaka khAvAnI IcchA hoya te aMbaratilaka parvata upara kAkane bhAre levA deraDI laIne jA." pitAnI mAtAnI aDAyA chANanA agni jevI dahana karanArI vANI sAMbha rUdana karatI te bALA raju laIne parvata bhaNI cAlI. te samaye te parvatanA zikhara upara ekarAtri pratimAe rahelA yugadhara nAme munine kevaLajJAna utpanna thayuM hatuM, tethI saMnihita rahelA devatAoe kevaLajJAnanA mahimAno utsava karavAno AraMbha karyo hate. parvatanI najIkanA nagara ane grAmavAsI le ko e samAcAra sAMbhaLI te munIzvarane vaMdana karavA utAvaLA utAvaLA AvatA hatA. nAnA prakAranA alaMkAra ane bhUSaNothI zobhita thayelA lokone AvatA joI jANe citramAM AlekhelI hoya tema vimaya pAmIne nirnAmikA UbhI rahI. paraMparAe le kanuM Agamana-kAraNa jANI duHkhanA bhA2nI peThe kASThanA bhArAne choDI daI tyAMthI cAlI ane bIjA lokenI sAthe parvata upara caDhI. tIrtho sarvane mATe sAdhAraNa che. te mahAmuninA caraNane kalpavRkSa sadaza mAnanArI nirnAmikAe AnaMdathI temane vaMdana karI. kahyuM che ke gatine anusaranArI mati thAya che. munIzvare meghanI jevI gaMbhIra vANIthI lokasamUhane hitakArI ane AhUlAdakArI dharmadezanA ApI- kAcA sUtranA bharelA khATalAnI upara ArahaNa karanArInI jema manuSyone viSayanuM sevana saMsArarUpa bhUmine viSe pADavAne mATe ja che. jagatamAM putra, mitra ane kalatra vigereno samAgama eka grAmamAM rAtrinivAsa karI sUtelA vaTemArga jevuM che. corAzI lAkha nimAM bhamatAM jene je anaMta duHkhane bhAra che te pitAnA karmonA pariNAmathI utpanna thayele che." A pramANenI dezanA sAMbhaLI aMjali joDI nirnAmikA bolI-"he bhagavana! Apa 1. putrI. * durbhAgyavALI. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM 27 rAya ane raMkane viSe samadaSTivALA cho tethI huM vijJapti karIne pUchuM chuM ke Ape saMsArane duHkhanA sadanarUpa kahyo; paraMtu mArAthI adhika duHkhI kaI che?' - kevaLI bhagavaMte kahyuM--"he duHkhI bALA ! he bhadra! tAre to zuM dukha che, tArA karatAM paNa atyaMta duHkhI jIve che tenI hakIkata sAMbhaLa. jeo potAnA duSkarmanA pariNA mathI narakagatimAM utpanna thAya che, temAMthI keTalAkanAM zarIra bhedAya che, keTalAkanAM aMga chedAya che ane keTalAkanAM mastaka judAM paDe che, te narakagatimAM paramAdhArmika asurothI keTalAka prANIo tala pIlavAnI peThe yaMtrathI pIlAya che, keTalAka kASThanI jema dArUNa karavatathI verAya che ane keTalAeka moTA lehanA ghaNathI lohapAtranI peThe kUTAya che. te asure keTalAkane zULInI zayyA upara suvADe che, keTalAkane vastranI peThe zilAtaLa sAthe aphALe che ane keTalAkanA zAkanI peThe khaMDa khaMDa kare che. te nArakI jIvonAM zarIra vaikriya hovAthI tarata pharIthI maLI jAya che, eTale te paramadhAmika punaH tevI rIte pIDita kare che evI rItanAM duHkha bhegavatAM teo karuNa svarathI AjaMda kare che. tRSita thayelA jIne vAraMvAra tapAvelA sIsAno rasa pAya che ane chAyAnI IcchAvALA prANIone asipatraka nAmanA vRkSa nIce besADe che. pitAne pUrva karmanuM samaraNa karatA te nArake muhUrta mAtra paNa vedanA vinA rahI zakatA nathI. he vatsa! te napuMsakavedI nArakIone je duHkha thAya che te sarvanuM varNana paNa mANasane duHkha utpanna kare che. vaLI e nArakIonI vAta to dUra rahI, paraMtu pratyakSa dekhAya che evA jaLacara, sthaLacara ane AkAzacArI tiryaMca prANIo paNa potAnA pUrva karma vaDe prApta thayelA aneka prakAranAM duHkha bhogave che. jaLacara jIvomAMnAM keTalAMka te ekabIjAnuM bhakSaNa karI jAya che, keTalAkane bagalAMo gaLI jAya che. tvacAnA arthI manuSya teonI tvacA utAre che, mAMsanI peThe teo zuM jAya che, khAvAnI IcchAvALA teone pakAve che ane carabInI IchAvALA teone gALe che. sthaLacara jaMtuomAM nirbaLa mRga vagerene sabaLa siMha vagere prANIo mAMsanI IcchAthI mArI nAkhe che. mRgayAmAM Asakta cittavALA mAMsanI IcchAthI athavA krIDA nimitte te niraparAdhI prANIono vadha kare che ane baLada vigere prANIo sudhA-tRSA-TADha-taDako sahana kare, atibhAra vahana karavo ane cAbuka-aMkuzapaNane mAra khamavo vagere kriyAthI ghaNI vedanA pAme che. AkAzacArI pakSIomAM tetara, zuka, kapata ane cakalA vagerene teonA mAMsanI IcchAvALA bAja, siMcAnaka ane gIdha pakSIo pakaDIne khAI jAya che tathA zikArIo e sarvane nAnA prakAranA upAyathI pakaDI ghaNI viTaMbanA pamADe che, te tiryaMcane bIjA zastra tathA jaLAdikanA paNa aneka bhaya hoya che, mATe pitapotAnA pUrva karmanuM nibaMdhana jene prasAra na rokI zakAya evuM che. ke jeone manuSyatva prApta thAya che teo mAM paNa keTalAka prANIo janmathI ja AMdhaLA, baherA, paMgu ane kaDhIo thAya che, keTalAeka cerI karanArA ane parastrIgamana karanArA prANIo nArakInI peThe judA judA prakAranI zikSAthI nigraha pAme che ane keTalAka nAnA prakAranA vyAdhiothI pIDAtA potAnA putrothI paNa upekSAne pAme che. keTalAeka mUlyathI vecAyelA (nokara, gulAma vagere) khaccaranI peThe potAnA svAmInI tADanA-tarjanA ame che, ghaNe bhAra upADe che ane kSudhA-tRSAnAM duHkha sahana kare che. - parasparanA parAbhavathI kaleza pAmelA ane potapotAnA svAmInA svAmItvathI baddha * talavAra jevA pAMdaDAvALA. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 1 le ' thayelA devatAone paNa niraMtara duHkha raheluM che. svabhAvathI dArUNa ane apAra evA A saMsAramAM, samudramAM jema jaLajaMtuone pAra nathI tema duHkhane paNa pAra nathI. bhUtapretAdikathI saMkulita sthAnamAM jema maMtrAkSara tene pratikAra karanAra hoya che, tema duHkhanA sthAnarUpa A saMsAramAM jinapajJaka dharma saMsAraduHkhane pratikAra karanAra che. ati bhArathI jema vahANa samudramAM DUbI jAya tema hiMsAthI prANa narakarUpI samudramAM DUbI jAya che, mATe kadApi hiMsA karavI nahIM. haMmezAM asatyane tyAga karo, kAraNa ke asatya bolavAthI mANasa vaMTALIAthI jema tRNa bhame tema A saMsAramAM cirakALa bhamyA kare che. koI paNa adatta levuM nahIM eTale ke koI paNa cIjanI corI karavI nahIM, kAraNa ke kavaca kaLanA sparzanI jema adatta levAthI kayAre paNa sukha thatuM nathI. abrahmacaryano tyAga kare, kAraNa ke abrahAcarya rAMkanI peThe gaLe pakaDIne mANasane narakamAM laI jAya che. parigraha ekaTho kare nahIM, kAraNa te ghaNuM bhArathI vRSabha kAdavamAM khUMcI jAya che, tema mANasa parigrahanA vazathI duHkhamAM DUbI jAya che. jemAM hiMsA vagere pAMca avratane dezathI paNa tyAga kare che teo uttarottara kalyANa saMpattinA pAtra thAya che. kevaLI bhagavAnanA mukhathI evI hakIkata sAMbhaLIne nirnAmikAne vairAgya' utpanna thayo ane lehanA goLAnI peThe tenI karmagraMthi bhedANI. teNue te munIzvara pAse samyak prakAre samyakatva grahaNa karyuM, sarvajJapraNIta gRhastha dharma aMgIkAra karyo ane paralokarUpa mArgamAM pAtheya tulya ahiMsAdi pAMca aNuvrata paNa AdaryA. pachI muni mahArAjAne praNAma karI jANe kRtArtha thaI hoya ema mAnatI te nirnAmikA bhAro laI pitAnA ghare gaI. te divasathI te subuddhimAna bALAe pitAnA nAmanI peThe yugadhara muninI girAne vismaraNa nahIM karatAM nAnA prakAranAM tapa karavA mAMDaDyAM. te yauvanavatI thaI te paNa te durgAne koI parayuM nahIM, kAraNa ke kaDavuM tuMbaDuM pAkI gayuM hoya te paNa tenuM kaI bhakSaNa karatuM nathI. hAlamAM vizeSa vairAgyathI ane bhAvathI te nirnAmikA yugadhara muninI pAse anazatrata grahaNa karIne rahelI che, mATe he lalitAMga deva! tame tyAM jAo ane tene tamAruM darzana karAve, jethI tamArAmAM Asakta thayelI te mRtyu pAmIne tamArI patnI thAya. kahyuM che ke aMte jevI mati tevI gati thAya che." pachI lalitAMga deve tema karyuM ane tenA upara rAgavatI thayelI te satI mRtyu pAmIne svayaMprabhA nAme tenI patnI thaI. jANe praNaya kedhathI nAzI gayelI strI pAchI prApta thaI hoya tema potAnI priyAne prApta karI lalitAMga deva adhika kIDA karavA lAgyo kemake ghaNe tApa lAgyo hoya tyAre chAyA prItine mATe ja thAya che. evI rIte krIDA karatAM keTaleka kALa gayA pachI lalitAMgadevane pitAnA avananA cinho jovAmAM AvyA. jANe teno viyoga thavAnA bhayathI hoya tema ratnAbharaNe nisteja thavA lAgyA, mukuTanI mALAo plAna thavA lAgI ane tenAM aMgavastro malina thavA lAgyA. jyAre duHkha najIka Ave che tyAre lakSamIpati paNa lakSmIthI mukta thaI jAya che. e samaye tene dharmano anAdara ane bhogamAM vizeSa Asakti thaI, jyAre aMta samaya Ave che tyAre ghaNuM karIne prANIonI prakRtimAM pheraphAra thAya ja che. tenA parijanonA mukhamAMthI apazukanamaya-zekakAraka ane virasa vacane nIkaLavA lAgyA. kahyuM che ke bolanArAnA mukhamAMthI bhAvi kAryane anusaranArI ja vAcA nIkaLe che. janmathI prApta * jinezvare kahela dharma. + bhAtu. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM thayelI lakSmI ane lajajArUpa priyAe, jANe teNe kAMI aparAdha karyo hoya tema tene choDI dIdho. kIDIne jema mRtyu samaye ja pAMkhe Ave che tema te adIna ane nidrArahita hatA, te paNa aMtasamaya najIka AvavAthI tene dInatA ane nidrA prApta thaI. hRdayanI sAthe tenA saMdhIbaMdha zithila thavA lAgyA. mahA baLavAna puruSothI paNa akaya evA tenA kalpavRkSo kaMpavA lAgyAM. tenA nirogI aMga ane upAMganA sAMdhAo jANe bhaviSya kALe AvavAnI vedanAnI zaMkAthI hoya tema bhagna thavA lAgyA. jANe bIjAone sthAyIbhAva jovAne asamartha hoya tema tenI daSTi padArtha grahaNa karavAmAM (jovAmAM) asamartha thavA lAgI. garbhAvAsamAM nivAsa karavAnA duHkhane bhaya lAgyuM hoya tema tenAM sarva aMge kapAyamAna thavA lAgyAM ane upara mahAvata beThele hoya evA gajedranI peThe te lalitAMgadeva, ramya-krIDA parvate, saritA, vApikA, dIghikA ane ullAmAM paNa prItine pAme nahi. tenI AvI sthiti joI devI svayaMprabhAe kahyuM-"he nAtha ! Apane meM zuM aparAdha karyo che ke Apa Ama vihvaLacitta jaNa e che ?" teNe kahyuM- priyA ! teM kAMI paNa aparAdha karyo nathI, he subhra ! aparAdha te meM ja karyo che ke pUrva bhave ghaNo ja ocho tapa karyo. pUrvajanmamAM huM vidyAdharano rAjA hatuM tyAre bhogakAryamAM jAgRta ane dharmakAryamAM pramAdavALo hato. mArA subhAgye prerela hoya tema svayaM buddha nAmanA maMtrIe eka mAsa zeSa Ayu rahyuM tyAre mane jainadharmano bodha karyo ane meM tene svIkAra karyo. te TUMkI mudatamAM karelA dharmanA prabhAvathI, huM ATale kALa zrIprabha vimAnane svAmI rahyo; paraMtu have huM cavIza, kAraNa ke alabhya vastu kyAre paNa maLI zakatI nathI." te evI rIte bole che tevAmAM ke AjJA karela daDhadharmA nAme deva tenI pAse AvIne kahevA lAgyo-"Aje izAnaka95nA svAmI naMdIzvarAdika dvIpamAM niMdrapratimAnI pUjA karavAne javAnA che, mATe tame paNa tenI AjJAthI cAlo." evuM sAMbhaLI "aho bhAgyavazAt svAmIne hukama paNa samayane ucita ja thaye !" ema bolate harSa pAmIne potAnI valalabhA sahita tyAM javA cAlyA. naMdIzvara dvIpamAM jaI teNe zAzvatI apratimAnI pUjA karI ane pUjA karatAM upajelA pramodathI pitAno cyavanakALa visarI gaye. pachI svastha cittavALe te deva bIjA tIrtho pratye jato hato. tevAmAM AyuSya kSINa thavAthI kSINa telavALA dIpaka nI peThe te mArgamAM ja abhAva pratye pAye-tryavI gayA. jabudvIpamAM sAgaranI samIpe rahelA pUrva videhamAM, sItA nAmanI mahAnadInA uttara taTa tarapha puSkalAvatI nAmanI vijayane viSe, lehAgala nAmanA mhoTA nagaranA suvarNa jaMgha rAjAnI lakSmI nAme strInI kUNIthI te lalitAMga devane jIva putrapaNe utpanna thaye. AnaMdathI praphulita thayelA mAtApitAe prasanna thaI zubha divase te putranuM vajabaMdha nAma pADayuM. lalitAMgadevanA viyogathI duHkhAtta thayelI svayaMprabhA devI paNa keTaleka kALe dharmakAryamAM lIna thaI tyAMthI cyavI ane te ja vijayamAM puMDarIkiNI nagarInA vajana rAjAnI guNavatI nAme strIthI putrIpaNe utpanna thaI. te atizaya zobhAvALI hovAthI mAtApitAe tenuM zrImatI evuM nAma pADayuM. jenA hastapalalava vilAsa karI rahyA che evI ane komaLAMgI te bALa udyAnapAlikAthI jema latA lAlita thaI vRddhi pAme tema dhAtrIethI lAlita thayelI anukrame vRddhi pAmavA lAgI. potAnI snigdha kAMtithI jANe gagana Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 sarga 1 le taLane pallavita karatI hoya evI te rAjabALAne suvarNanI mudrikAne jema ratna prApta thAya tema-yauvana prApta thayuM. ekadA saMdhyAnI abhralekhA jema parvata upara caDe tema te pitAne tebhadra nAmanA mahela upara caDI. tevAmAM manorama nAme udyAnamAM kaI munIzvarane kevaLajJAna utpanna thavAthI tyAM jatA devatAe tene jovAmAM AvyA. teone joI AvuM meM pUrve jeyeluM che" ema vicAranArI te bALAne rAtrinA svapnanI peThe pUrvajanmanuM smaraNa thayuM. jANe hRdayamAM utpanna thayelA pUrvabhavanA jJAnane bhAra vahana karavAne asamartha hoya tema te kSaNavAramAM mUccha pAmI pRthvI upara paDI gaI. sakhIoe caMdanAdika vaDe upacAra karavAthI saMjJA AvI, eTale UThIne pitAnA cittamAM vicAravA lAgI kepUrvajanmamAM lalitAMga nAme deva mArA pati hatA, te svargathI cyavelA che, paNa hAla te kayAM avatarelA che tenI khabara na hovAthI mane pIDA thAya che. mArA hRdayamAM te ja saMkrAMta thayelA che ane te ja mArA hRdayezvara che; kAraNa ke kapUranA pAtramAM lavaNa koNa nAkhe ? te mArA prANapati je mArA vacanagocara na thAya te bIjAnI sAthe AlApa karavAthI mAre sayuM? ema vicArIne teNee mauna grahaNa karyuM. jyAre te bolI nahIM tyAre tenI sakhIoe devadeSanI zaMkAthI maMtratatrAdikanA yAcita upacAra karavA mAMDyA. tevA seMkaDo upacArothI paNa teNIe mauna choDayuM nahIM, kemake "anya vyAdhine anya auSadha zAMtikAraka thatuM nathI." prajana paDe tyAre te pitAnA parijanane akSara lakhIne athavA bhrakuTI ane hasta vigerenI saMjJAthI jaNAvavA lAgI. eka vakhate zrImatI pitAnA krIDA udyAnamAM gaI, te samaye ekAMta jANI tenI paMDitA nAmanI dhAtrIe kahyuM-"rAjaputrI! tuM mArA prANa jevI che ane huM tArI mAtA samAna chuM, tethI ApaNe baMnene paraspara avizvAsa rAkhavAnuM kAMI paNa kAraNa nathI. he putrI ! je hetuthI te mauna dhAraNa karyuM che te hetu mane kahe ane duHkhamAM mane bhAgiyaNa karIne tAruM du:kha halakuM kara. tAruM duHkha jANyA pachI tenA upAyane mATe huM prayatna karIza; kemake rega jANyA vinA tenI cikitsA thaI zakatI nathI." pachI prAyazcita lenAre mANasa jema saddaguru pAse yathArtha vRttAMta nivedana kare tema zrImatIe pitAne pUrvajanma yathArtha rIte paMDitAne saMbhaLAvyo, eTale te sarva vRttAMta eka paTamAM AlekhIne upAyamAM paMDitA 1 evI te paMDitA paTa laIne bahAra cAlI. te samayanA arasAmAM vajasena cakravartInI varSagAMTha AvelI hovAthI te prastAva upara ghaNA rAjAo ane rAjakumAra tyAM AvavA lAgyA hatA. te vakhate jANe zrImatIne moTo manoratha hoya evA te AlekhelA paTane skuTa rIte pahoLo karI paMDitA rAjamArgamAM UbhI rahI. keTalAeka Agama jANanArAo AgamanA artha pramANe Alekhela naMdIzvaradvIpa vigere joI tenI stuti karavA lAgyA. keTalAka mANaso zraddhAthI potAnI grIvAne kaMpAvatA temAM AlekhelA zrImat ahaMtanA pratyeka biMbanuM varNana karavA lAgyA, kaLA-kauzalyamAM pravINatA dhAraNa karanArA keTalAeka pAMthe tIkaNa netra vaDe te paTa joIne rekhAonI zuddhinI vAraMvAra prazaMsA karavA lAgyA ane keTalAeka leke kALA, dhoLA, pILA, lIlA ane rAtA raMge vaDe saMdhyAbraka sadeza karelA te peTanI aMdaranA raMgenuM varNana karavA lAgyA. evA vakhatamAM yathArtha nA mavALA durdazana rAjAno duta nAmano putra tyAM AvI caDayo. te kSaNavAra paTane joI kapaTa-mUchae pRthvI upara paDayo ane pachI jANe saMjJA prApta * mArI sAthe vAtacIta na karI zake. 1. catura. 2. avasara. 3. zAstra. 4. sAMjanA vAdaLAM. 5. zuddhi. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 parva 1 luM thaI hoya tema uThayo. UThaDyA pachI lokoe tene mUcchanuM kAraNa pUchyuM, eTale kapaTa nATaka vaDe te pitAne vRttAMta kahevA lAgyo-"A paTamAM koIe mAruM pUrvajanmanuM caritra AlekhyuM che; tenA darzanathI mane jAtimaraNa jJAna utpanna thayuM. A huM lalitAMga deva chuM ane mArI devI svayaMprabhA che." evI rIte je che temAM lakhyuM hatuM te pramANe teNe kahyuM. pachI paMDitAe tene kahyuM- evI rIte hoya to A paTamAM sthAna kayA kyA che te aMguLI vaDe batAve." duddate kahyuM-"A meruparvata che ane A puMDarikINI nagarI che. pharI paMDitAe muninuM nAma pUchyuM tyAre teNe kahyuM-muninuM nAma huM vimRta thaI gaye chuM? teNIe punaH pUchayuM ke-maMtrIothI vIMTAyelA A rAjAnuM nAma zuM ane A tapasvInI koNa che te kahe." teNe kahyuM-"huM teonA nAma jANatA nathI. e uparathI "A mAyAvI che" ema paMDitAe jANyuM, eTale teNIe upahAyathI kahyuM-vatsa! tArA kahevA pramANe A tAruM pUrvajanmanuM caritra che. lalitAMga devane jIva tuM che ane tArI patnI svayaMprabhA hamaNA naMdIgrAmamAM karmadeSathI paMgu thaIne avatarelI che. teNIne jAtismaraNa thayuM che tethI pitAnuM caritra A paTamAM AlekhIne jyAre huM dhAtakI khaMDamAM gaI hatI tyAre teNI e mane ApyuM hatuM. te paMgu strInI dayA AvavAthI meM tane zodhI kADhaye, mATe have mArI sAthe cAla, huM tane dhAtakIkhaMDamAM tenI pAse laI jAuM. he putra ? e garIba bicArI tArA vigathI du:kha vaDe jIve che, mATe tyAM jaIne tArA pUrvajanmanI prANavalalabhAne AzvAsana Apa.' ema kahI paMDitA mauna rahI, eTale tene samAna vayasva mitre e upahAsyapUrvaka kahyuM-'mitra ! tamane strIratananI prApti thaI tethI tamArA puNyane udaya thaye jaNAya che, mATe tyAM jaIne te paMgu strIne maLe ane hamezAM tenuM peSaNa karo' mitranuM evI rIte upahAsya sAMbhaLI durdItakumAra vila thaye ane vecelI vastumAM avaziSTa vastu rahe tevo thaIne tyAMthI cAlyo gayo. - thoDA vakhata pachI te jagyAe lahArbalapurathI Avela vAjaMgha kumAra Avyo. teNe citramAM AlekheluM caritra joyuM ane tethI te mUccha pAme. paMkhAothI tene pavana nAkhe ane jaLathI siMcana karyuM eTale te UThayo. pachI jANe svargathI AvyuM hoya tema tene jAtisamaraNa thayuM. e vakhate "he kumAra! paTane Alekha joI tamane kema mUccha AvI?" ema paMDitAe pUchyuM, eTale vajabaMdha nIce pramANe kahevA lAge-"he bhadre ! strI sahita mArA pUrvajanmanuM vRttAMta A citramAM AlekheluM che te joIne huM mUccha pAmyo. A zrImAna IzAna kalpa che, temAM A zrIprabha vimAna che, A huM lalitAMga deva chuM ane A mArI devI svayaM prabhA che. dhAtakIkhaMDamAM naMdIgrAmane viSe A gharanI aMdara mahAdaridrI puruSanI A nirnAmikA nAme putrI che. te ahIM gaMdhAratilaka nAmanA parvata upara ArUDha thaI che ane teNe A yugadhara muninI pAse anazana vrata grahaNa kareluM che. ahIM mArAmAM Asakta evI te strIne huM Atmadarzana karAvavAne Avelo chuM ane pachI te A ThekANe mRtyu pAmIne svayaMprabhA nAme mArI devIpaNe utpanna thaI che. ahI huM naMdIzvara dvIpamAM jinezvaranA biMbonuM arcana karavAmAM tatpara thaye chuM ane tyAMthI bIjA tIrthomAM jatAM ahIM eNvI gayo chuM ekAkinI, dIna ane rAMka jevI thayelI A svayaMprabhA ahIM AvelI che ema huM mAnuM chuM ane te ja mArI pUrvabhavanI priyA che. te strI ahIM ja che ane teNIe ja A jAtismaraNathI lakheluM che ema huM mAnuM chuM, kAraNa ke 1. laMgaDA, Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 saga 1 le anubhava vinAnA bIjo koI mANasa A pramANe jANI-lakhI zake nahIM." sarva sthaLo batAvIne e ema kahI rahyo eTale tamAruM kahevuM yathAsthita che ema kahI paMDitA zrImatInI pAse AvI ane hRdayane zalya rahita karavAmAM auSadharUpa te AkhyAna tene kahI batAvyuM. meghanA zabdothI vidara parvatanI bhUmi ratna vaDe aMkurita thAya tema zrImatI potAnA pyArA patino vRttAMta sAMbhaLavAthI romAMcita thaI. pachI teNe paMDitAnA mukhathI potAnA pitAne vijJapti karAvI. asvataMtrapaNuM e kuLajIono svAbhAvika dharma che. macUra jema meghanA zabdathI khuza thAya tema paMDitAnI vANIthI vajasena rAjA khuza thayA ane pachI tarata ja vAsaMgha kumArane belAvIne teNe kahyuM- mArI putrI zrImatI pUrvajanmanI peThe A bhavamAM paNa tamArI gRhiNI thAo." vAsaMghe te kabUla karyuM, eTale vajasena cakravartIe, samudra jema viSNune lakSamI paraNAve tema pitAnI putrI zrImatInuM tenI sAthe pANigrahaNa karAvyuM. pachI caMdra ane cAMdanInI peThe joDAyelA te strI-bhartAra ujajavaLa rezamI vastra dhAraNa karIne nRpatinI AjJA laI lohAgaMlapure gayA. tyAM suvarNa jaMgha rAjAe putrane yogya jANI rAjya upara besADaDyo ane pote dIkSA grahaNa karI. ahIM vajasena cakravartIe potAnA putra puSkarapALane rAjyalakamI ApI, dIkSA aMgIkAra karI ane teo tIrthaMkara thayA. potAnI priyA zrImatInI sAthe vilAsa jogavatAM vAgha rAjAe. hAthI jema kamaLane vahana kare tema rAjyane vahana karyuM:. gaMgA ane sAgaranI peThe viyegane nahIM pAmatA-niraMtara bhegasukha bhegavatA te daMpatIne eka putra utpanna thaye. evAmAM sarpanA bhArAnI upamAne sevana karanArA ane mahAkrodhI evA sImAnA sAmaMta rAjAo puSkarapALa kumAranI viruddha thayA. sarpanI peThe teone vaza karavAne teNe vAjaMgha rAjAne belAvyo ane te baLavAna rAjA tene madada karavA cAlyo. iMdranI sAthe iMdrANI cAle tema acaLa bhaktivALI zrImatI paNa tenI sAthe cAlI. ardhamAge gayA tyAM amAvAsyAnI rAtrie paNa caMdrikAnA bramane ApanAruM eka moTuM zakiTanuM vana temanA jovAmAM AvyuM. "A vanamAM dRSTiviSa sarSa rahe che" ema pAMthAe kahyuM eTale te bIje mArge cAlyA, kAraNa ke nItiza puruSe prastutArthamAM ja tatpara hoya che. anukrame kuMDarIkanI upamAvALA vAgha puMDarIkiNa nagarImAM AvyA ane tenA baLathI puSkarapALane sarva sAmate vaza thayA. vidhijJa puSkarapALe vaDilanI mAphaka vajAjegharAjAne ghaNo satkAra karyo. - anyadA zrImatInA baMdhunI AjJA laIne, lakSmInI sAthe jema lakSmIpati cAle tema vAgha rAjA zrImatInI sAthe tyAMthI potAnA nagara tarapha cAlyA. zatruone nAza karanAra te rAjA jyAre zarakaTa vana najIka AvyA tyAre mArganA kuzaLa puruSoe tene kahyuM-hamaNAM A vanamAM be munione kevaLajJAna utpanna thayuM che, tethI devatAonA AvavAnA ? te daSTiviSa sarSa nirviSa thaye che. sAgarasena ane munisena nAmanA be munio sUryacaMdranI peThe hajI paNa ahIM ja vidyamAna che ane teo sahadara che." evuM jANI rAjA atyaMta khuza thaye ane viSNu jema samudramAM nivAsa kare tema teNe te vanamAM nivAsa karyo. devatAonI parSadAthI vIMTAyelA ane dezanA ApatA te baMne munione bhaktibhArathI jANe nagna thaI gaye hoya tema rAjAe strI sahita vaMdanA karI. dezanAMte rAjAe ane, pANI, vastra ane upakaraNAdikathI munine pratilAvyA. pachI cittamAM vicAra karyo-"aho! sahodara bhAvamAM samAna evA A baMne niSkAya, nirmama ane parigrahavarjita munione Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrva 1 lu 1 dhanya che ! huM evA nathI tethI adhanya chu' ! tane grahaNa karanAra potAnA pitAnA sanmAne anusaranArA te aurasa putra che ane huM teA tema na karavAthI vecAtA lIdhelA putra jevA chuM ema chatAM have paNa jo vrata grahaNa karu' to te ayukta nathI, kAraNa ke dIkSA, dIpikAnI ra peThe grahaNa karavA mAtrathI aMdhakAra (ajJAna)nA cheda kare che, mATe ahI'thI nagaramAM jaI putrane rAjya ApI, haMsa jema hu'sanI gatineA Azraya kare tema huM pitAnI gatinA Azcaya karIza.' pachI jANe eka mana hoya tema vrata grahaNamAM paNa vAda karanArI zrImatInI sAthe te potAnA lAhAla nagaramAM AvyA. tyAM rAjyanA lAbhathI tenA putre dhana vaDe amAtyamaDaLane khuTaLyuM hatuM. jaLanI peThe dhanathI kANa na bhedAya ? prAtaHkALe peAtAne vrata grahaNa karavu che ane putrane rAjya ApavuM che e ciMtAmAM rAtre zrImatI ane rAjA sUI gayA. te samaye sukhe sUtela te daMpatIne mArI nAkhavAne rAjaputra viSadhUmra karyAM. gharamAM uThelA agninI peThe tene vAravAne krANu sama thaI zake ? jANe prANane AkarSaNa karavAnA AMkaDA hAya evA te viSadhUmranA dhUmADA nAsikAmAM pesavAthI rAjA-rANI tatkALa mRtyu pAmyA. 33 te daMpatI tyAMthI uttarakurukSetramAM yugmarUpe utpanna thayA. eka ciMtAthI maraNu pAmelAnI ekasarakhI ja gati thAya che.' e kSetrane yAgya AyuSya pUrNa karI, mRtyu pAmI teo saudhama devalAke snehavALA devatA thayA. ghaNA kALa sudhI deva saMbaMdhI bhega bhAgavI AyuSya pUrNa thaye AtapathI jema kharaphanI graMthi gaLe tema vAja'dhanA jIva tyAMthI cavIne jabudvIpanA videha kSetramAM kSitipratiSThita nagarane viSe suvidhi vaidyane ghera jIvAnaMda nAme putrarUpe utpanna thayeA. te vakhate jANe zarIradhArI dharmanA cAra bheda hoya tevA te nagaramAM khIjA cAra bALako utpanna thayA. teomAM prathama izAnacaMdra rAjAnI kanakAvatI nAme strIthI mahIdhara nAme putra thayA, khIjo sunAzIra nAme matrInI lakSmI nAmanI strIthI jANe lakSmIputra hoya tevA mumuddhi nAme putra thayA, trIjo sAgaradatta nAmanA sAvAhanI abhayamatI nAmanI strIthI pUrNa bhadra nAme putra thayA ane cAthI dhanazreNInI zIlamatI nAmanI strIthI jANe zIlapu ja hAya tevA guNAkara nAme putra thayA. bALakAne rAkhanArI strIoe prayatnathI rAtri-divasa rakSA karAtA tee aganA sarva avayavA jema sAthe vadhe tema sAthe vadhavA lAgyA. hamezAM sAthe krIDA karanArA teo vRkSeA jema meghanu' jaLa grahaNa kare tema saM kalAkalApane sAthe ja grahaNa karavA lAgyA. zrImatIneA jIva paNa devalAkathI racavI ja nagaramAM izvaradatta zeThanA kezava nAme putra thayA. pAMca karaNuka ane chaThThA aMtaHkaraNanI peThe viyeAga rahita evA te cha mitra thayA, temAM suvidhi vaidyanA putra jIvAnaMda auSadhi ane rasavI nA vipAkathI potAnA pitA sabaMdhI' aSTAMga Ayurveda jANanAra thayA. hastImAM airAvata ane navagrahamAM sUryanI jema prAjJa ane nirdoSa vidyAvALA te sarva vaidyomAM agraNI thayA. te cha mitro jANe saheAdara hoya tema niraMtara sAthe ramatA hatA ane paraspara ekabIjAne ghera ekaThA thatA hatA. eka vakhate vaidyaputra jIvAnane ghare teo beThA hatA, tevAmAM eka sAdhu vaheAravAne AvyA. te sAdhu pRthvIpALa rAjAnA guNAkara nAme putra hatA ane teNe maLanI jema rAjya cheADI zamasAmrAjya ( cAritra ) grahaNa karyuM hatuM. grISmaRRtunA AtapathI jema nadIe kRza thaI jAya tema tapa vaDe teo kRza thaI gayA hatA. akALe ane apathya bhAjana karavAthI teone kRmikuSTa vyAdhi thaye 1. zarIrathI utpanna thayelA, ra, dIvAnI, 3. iMdriyA. 4. pitA pAsethI jANelA. 5 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 1 le hatA-sarvAMge kRmikuthI vyApta thayA hatA, to paNa te mahAtmA koI vakhata auSadhanI yAcanA karatA nahAtA. mumukSu janA kAyA upara anapekSAvAna ja heAya che. gaumUtrikAnA vidhAnathIx ghera ghera pharatA te sAdhune chaThThane pAraNe teoe potAnA AMgaNAmAM AvatA joyA. te vakhate jagatamAM advitIya vaidya jevA jIvAnaMdane mahIdhara kumAre kAMIka parihAsapUrvaka kahyuM-'tamane vyAdhinuM jJAna che, auSadhanuM vijJAna che ane cikitsAmAM paNa kuzaLa che; paraMtu tamArAmAM eka dayA nathI. vezyA jema dravya vinA sAmuM jotI nathI, tema nira'tara stuti karanArA-prArthanA karanAra-pIDita janAnI sAme tame paNa jotA nathI, paraMtu vivekIe ekAMta alubdha thavu na joIe; koI vakhate dha ne aMgIkAra karIne paNa cikitsA karavI joIe. nidAna ane cikitsAmAM tamAruM kuzaLapaNuM che tene dhikkAra che ke-AvA rogI muninI paNa tame upekSA karI che ?' evu' sAMbhaLI vijJAnaratnanA ratnAkara evA jIvAnaMde kahyuM-'tame mane smaraNa karAvyuM te ahu sAru' thayuM; jagatamAM prAye brAhmaNa dveSa rahita jovAmAM AvatA nathI, vaNika avaMcaka heAtA nathI, dehadhArI nirogI hAtA nathI, mitrA IrSyA rahita hotA nathI, vidvAn dhanADhya hAtA nathI, guNI ga vinAnA hotA nathI, strI cApalya rahita hAtI nathI ane rAjaputra sArA cAritravALA hotA nathI. e mahAmuni avazya cikitsA karavA lAyaka che, paNa hAla mArI pAse auSadhanI sAmagrI nathI te a'tarAyarUpa che. te vyAdhine lAyaka auSadhamAM mArI pAse lakSapAka tela che. paNa geAzISa caMdana ane ratnaka baLa nathI te tame lAvI Ape. te baMne vastu ame lAvazuM.' ema kahI te pAMce jaNA cauTAmAM gayA ane muni svasthAne gayA. te pAMca mitrAe cauTAmAM kAI vRddha vika pAse jaIne kahyuM-'amane gozISa caMdana ane ratnaka baLa mUlya laIne Apo.' te viSNuddhe kahyu- e dareka vastunuM mUlya lAkha sAmaiyA che te ApIne laI jAe; para`tu te pahelAM tenu' tamAre zuM prayeAjana che te kaheA.' teoe kahyuM-'je mUlya hoya te lyA ane ane vastu amane ApeA. te vaDe eka mahAtmAnA roganI cikitsA karavAnu pracAjana che.' ema sAMbhaLI vismaya pAmavAthI te zeThanA uttAna leAcana thaI gayA, rAmAMce tenA hRdayanA AnaMda sUcavyA ane cittamAM A pramANe vicAra karavA lAgyA- ahA ! unmAda, pramAda ane kAmadevathI adhika mavALuM A save nu yauvana kAM ? ane vayAvRddhane ucita evI vivekavALI tenI mati kAM ? mArA jevA jarAvasthAthI jara kAyAvALA mANasoe karavA lAyaka zubhakAma A sarve kare che ane damana karavA Agya bhAranu teo vahana kare che.' ema vicArI vRddha vaNike kahyu -' huM bhadre ! A gozIcaMdana ane ratnaka baLa laI jAe. tamAruM kalyANa thAo ! mUlyanI kAMI jarUra nathI, e vastunu' dharUpI akSaya mUlya huM grahaNa karIza, tamAe sahAdaranI peThe mane dharma kAryamAM bhAgIdAra karyA che.' ema kahI te zreSThie baMne vastu ApI. pachI bhAvita AtmAvALA te dIkSA laI paramapadane pAmyA. 34 evI rIte auSadhanI sAmagrI grahaNa karI mahAtmAomAM agraNI evA te mitro jIvAnandanI sAthe muni pAse gayA. te muni mahArAjA eka vaTavRkSa nIce jANe vRkSanA pAda hoya tema nizcaLa thaI kAyAtsage rahyA hatA. temane namaskAra karI teo melyA- he bhagavan ! Aje cikitsAkA thI ame ApanA dha kAryamAM vighna karazu Apa AjJA Ape| x sAdhu vaheAravA jAya tyAre geAmutrane AkAre gRhapraveza karavAnu` kahela che. eTale zreNiba`dha na cAlatAM baMne khAjI eka pachI eka ghare anukrame javAthI koI gharavALA prathamathI asujhatI taiyArI karI zakatA nathI. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM 35 ane puNya vaDe amane anugraha kare." munie cikitsA karavAnI AjJA ApI eTale teo tatkALanuM gomUtaka lAvyA; kemake subaidyo kyAre paNa viparIta (pApayukta) cikitsA karatA nathI. pachI temaNe muninA dareka aMgamAM lakSapAka tela vaDe mardana karyuM, eTale nIkanuM jaLa jema udyAnamAM vyApta thaI jAya tema muninI dareka nasamAM te tela vyApta thayuM. ghaNA uSNa vIryavALA te telathI muni saMjJA rahita thaI gayA. ugra vyAdhi zAMtimAM ugra auSadha ja hoya che, pachI telathI AkuLa thayelA kRmio, jaLa nAMkhyAthI jema daramAMhenI kIDIo bahAra Ave tema muninA kalevaramAMthI bahAra nIkaLyA; eTale caMdra jema potAnI cAMdanIthI AkAzane AcchAdita kare tema chavAnaMde ratnakaMbaLathI munine AcchAdita karyA. te ratnakaMbaLamAM zItaLapaNuM hovAthI sarva kRmio grISmaRtunA madhyAhna vakhate tapelA mAchalAMo jema zevALamAM lIna thaI jAya tema temAM lIna thaI gayA. pachI ratnakaMbalane halAvyA vinA dhIme dhIme laIne sarva kRmione gAyanA mRtaka upara nAMkhyA. puruSo sarva ThekANe dayAyukata hoya che. pachI jIvAnaMde amRtarasa samAna, prANIne jIvADanAra gazIrSa caMdananA vilepanathI muninI AzvAsanA karI. A pramANe prathama tvacAgata kRmi nIkaLyA eTale pharIthI teoe tailAzcaMgana karyuM ane udAna vAyuthI jema rasa nIkaLe tema mAMsamAM rahelA ghaNA kRmio bahAra nIkaLyA. pachI pUrvanI peThe ratnakaMbaLanuM AcchAdana karyuM eTale be traNa divasanA dahIMnA jaMtuo jema aLatAnA puTa upara tarI Ave tema kRmio 2chAdana karelA 2kabaLa upara tarI AvyA ane teone pUrva nA rIte ge mRtakamAM kSepana karyA. ahe! kevuM te zaidyanuM buddhikauzalya ! pachI megha jema grISmaRtuthI pIDita thayelA hAthIne zAMta kare tema chavAnaMde gozISacaMdananA rasanI dhArAthI munine zAMta karyA. thoDIvAre trIjI vAra atyaMga karyuM eTale asthigata kRmio rahyA hatA te paNa nIkaLyA, kemake baLavAna rUchamAna thAya tyAre vajapiMjaramAM paNa rahevAtuM nathI. te kRmione paNa pUrvanI rIte ratnakaMbaLamAM laI mRtakomAM nAMkhyA. adhamane adhama sthAna ja ghaTe che. pachI te vaiziromaNie parama bhakti vaDe jema devane vilepana kare, tema gozISacaMdananA rasathI munine vilepana karyuM. e prakAre auSadha karavAthI muni nirogI ane navIna kAMti vALA thayA ane mArjana karelI (ujALelI) suvarNanI pratimA zobhe tevA zobhavA lAgyA. prAMte bhaktimAM dakSa evA teoe te kSamAzramaNane kSamAvyA. muni paNa tyAMthI bIje vihAra karI gayA; kemake tevA puruSe eka ThekANe sthiti karIne rahetA nathI. pachI avaziSTa rahelA gazIrSa ane ratnakaMbaLane vecIne te buddhimatoe suvarNa lIdhuM. te suvarNathI ane bIjA pitAnA suvarNathI teoe merunA zikhara jevuM ahaMta caitya karAvyuM. jinapratimAnI pUjA ane gurunI upAsanAmAM tatpara evA teoe karmanI peThe keTaloka kALa paNa vyatIta karyo. anyadA matimAn evA te che mitrone saMga (vairAgya ) prApta thaye, eTale teoe kaI muni mahArAjAnI samIpe jaI janmavRkSanA phaLarUpa dIkSA aMgIkAra karI. eka rAzithI bIjI rAzi upara jema nava graho kALe pharyA kare che tema nagara, gAma ane vanamAM niyata kALa rahetA teo vihAra karavA lAgyA. upAvasa, chaThTha ane aThThama vagere parUpI zarANathI teoe potAnA cAritraratnane atyaMta nirmaLa karyuM. AhAradAtAne koI jAtanI pIDA nahIM karatA phakta prANadhAraNa karavAnA kAraNa* gAyanuM maDadu. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 sarga 1 le thI ja mAdhukarI vRttie teo pAraNAne divase bhikSA grahaNa karatA hatA. subhaTo jema prahAra sahana kare tema teo paiyanuM avalaMbana karI kSudhA, tRSA ane Atapa vagere pariSahane sahana karatA hatA. mahArAjAnA jANe cAra senAnI hoya tevA cAra kaSAyane teoe kSamAdika astrothI jItyA. pachI teoe dravyathI ane bhAvathI saMlekhanA kIte karmarUpI parvatane nAza karavAmAM vA jevuM anazana vrata grahaNa karyuM. prAMte samAdhine bhajanArA teoe paMcaparameSThInuM smaraNa karatAM potAne deha choDa. mahAtmAo hamezAM moharahitaja hoya che. te chae mahAtmAo tyAMthI azruta nAmanA bAramA devalokamAM IndranA sAmAnika deva thayA. tevA prakAranA tapanuM sAdhAraNa phaLa hetuM nathI. tyAMthI bAvIza sAgarepamanuM AyuSya pUrNa karI teo cyavyA, kAraNa ke mokSa sivAya kaI paNa ThekANe sthirapaNuM nathI, jaMbudvIpanA pUrva videhamAM puSkalAvatI vijayane viSe lavaNasamudra najIka puMDarIkizuM nagarI che. te nagarInA vajasena rAjAnI dhAraNI nAme rANInI kukSIne viSe teomAMthI pAMca anukrame putrapaNe utpanna thayA. temAM jIvAnaMda vaidyane jIva caturdaza mahAsvama sUcita vajanAbha nAme pahelo putra thaye. rAjaputrane jIva bIje bAhu nAme thayo, trIje maMtrIputrane jIva subAhu nAme thayela ane zreSThIputra tathA sArthezaputranA jIva pITha ane mahApITha nAme thayA. kezavane jIva suyazA nAme anya rAjaputra thaye. te suyaza bALapaNathI ja vajAnAbhane Azraya karavA lAgyA. kahyuM che. pUrvabhavathI saMbaddha thayela sneha baMdhupaNane ja bAMdhe che. jANe cha varSadharara parvate narapaNAne pAmyA hoya tema te rAja. putro ane suyazA anukrame vadhavA lAgyA. te mahAparAkramI rAjaputre bahAranA rastAmAM vAraMvAra gheDA khelavatA hatA tethI teone kaLAcArya sAkSIbhUta ja thayA; kAraNa ke heTA maheoTA mANasane svayameva guNa utpanna thAya che. zilAnI jema hoTA parvatone teo pitAnI bhujAthI taLatA hatAM, tethI teonI bALakrIDA keIthI paNa pUrNa thatI nahIM. evAmAM lekAMtika devatAoe AvIne vasena rAjAne vijJapti karI- "svAminuM! dharmatIrtha pravartAvo." pachI vajasena rAjAe vajI jevA parAkramathI vajanAbhane rAjya upara besAryo, ane megha jema jaLathI pRthvIne tRpta kare tema teNe sAMvatsarika dAnathI tRpta karI dIdhI. pachI deva, asura ane manuSyanA svAmIoe jemane nirgamatsava karyo che evA te vasena rAjAe caMdra jema AkAzane alaMkRta kare tema udyAnane alaMkRta karyuM ane tyAM te svayaM buddha bhagavAne dIkSA aMgIkAra karI. te ja samaye temane mana:paryavajJAna utpanna thayuM. pachI AtmasvabhAvamAM lIna thanAra, samatArUpI dhanavALA, mamatA rahita, niSparigrahI ane nAnA prakAranA abhigrahane dhAraNa karanArA te prabhu pRthvI para vicaravA lAgyA. ' ahIM vAtAbhe pitAnA dareka bhrAtAne pRthapha pRthak deza ApyA ane cAra kapALethI jema idra zobhe tema nitya sevAmAM hAjara rahenArA cAra bhAIo vaDe te zobhavA lAgyo. aruNa jema sUryane sArathi che tema suyazA tene sArathi thayo. mahAvIra puruSoe sArathi paNa pitAne yogya ja karavo joIe, 1. madhukarabhama jema puSpaparAgane grahaNa kare, paNa tene pIDA upajAve nahIM, tenI jema muni paNa gRhasthane gharethI AhAra rahaNa kare paNa tene pIDA upaje tema kare nahIM. 2 culahimavaMta, mahehimavaMta, niSadha, zikharI, rUpI ane nIlavaMta e cha parvate bharata himavatAdi kSetrone judA pADanAra hovAthI varSadhara parvata kahevAya che varSa=kSetra, tene dhAraNa karanAra. 3. lokAMtika devatAono evo zAzvata AcAra ja che. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM 37 have vajrasena bhagavAnane ghAtikama 1 rUpI maLanA kSaya thavAthI, darpaNu uparanA melanA kSaya thavAthI jema ujajavaLatA prakaTa thAya, tema ujajavaLa kevaLajJAna utpanna thayuM. te ja vakhate vajranAbha rAjAnI AyudhazALAmAM sUrya ma`DaLanA paNa tiraskAra karanAra cakre praveza karyA. khIjA' tera ratnA paNa tene tatkALa prApta thayAM, " jaLanA mAna pramANe jema paminI UMcI thAya che, tema sapatti paNa puNyanA pramANamAM ja prApta thAya che. " sugaMdhe AkarSaNa karela bhamarAnI jema prabaLa puNyAe AkarSaNa karelA nava nidhie tenA bhavananI sevA karavA lAgyA. pachI teNe AkhI puSkalAvatI vijaya sAdhI eTale sarva rAjAoe temane cakravatI paNAne abhiSeka karyA. jANe vRddhi pAmatI vayanI spardhA vaDe vadhatI hoya tema bhAgane bhAgavanArA te cakravartInI dharmabuddhi adhika adhika vadhavA lAgI. puSkaLa jaLa vaDe jema vallI vRddhi pAme, tema bhavabairAgyarUpa sapatti vaDe tenI dharmabuddhi puSTi pAmavA lAgI. eka vakhata jANe sAkSAt meAkSa hoya tevA parama AnaMda utpanna karanArA vAsena bhagavAna vihAra karatA karatA tyAM AvI samavasaryA. samavasaraNane viSe caityavRkSanI nIce besI temaNe kAnane amRtanI prapAra jevI dha dezanA devAnA AraMbha karyAM. vajranAbha cakravatI prabhunuM Agamana jANI khaMvarga sahita rAjahaMsanI peThe jagatbaMdhu evA jinezvaranA caraNakamaLa samIpe haSaeNthI AvyeA. traNa pradakSiNA karI jagatine vaMdanA karI, jANe nAnA bhAI hoya tema IMdranI pAchaLa te beThA. pachI bhavI prANIonA manarUpI chIpamAM bAdharUpI meAtIne uttpanna karanArI, svAti nakSatranI vRSTi jevI prabhunI dezanA te zrAvakAgraNI sAMbhaLavA lAgyA. mRga jema gAyana sAMbhaLIne utsuka manavALA thAya tema bhagavAnanI vANI sAMbhaLIne utsuka thayela te cakravatI harSathI A pramANe vicAra karavA lAgyA- A apAra saMsAra, samudranI peThe dustara che. temAMthI tAranAra traNa bhuvananA adhipati evA A mArA pitA ja che. aMdhakAranI peThe puruSone atyaMta aMdha karanAra mAhane, sUryanI peThe sarva bAjuthI bheda karanArA evA A jinezvara che. ghaNA kALathI ekaThA thayelA A karAzi mahAbhaya kara asAdhya vyAdhirUpa che, tenI cikitsA karanArA A pitA ja che. vadhAre zuM kahevuM? paNa karuNArUpI amRtanA sAgararUpa A prabhu duHkhanA nAza karanArA ane sukhanA advitIya utpanna karanArA che. ahA ! AvA svAmI chatAM paNa mAhathI pramAdI thayelAmAM mukhya evA meM pAtAnA AtmA keTalAeka kALa sudhI vaMcita karyAM,' ema vicArI cakravatI e, dharmanA cakravatI evA prabhune bhaktithI gadgad vANI vaDe vijJapti karI-" he nAtha ! a sAdhanane pratipAdana karanArA nItizAstroe darbho jema kSetranI bhUmine kathita kare tema mArI matine ghaNAkALa paMta kathita karI, temaja viSayamAM lelupa banelA me' nepathya kathI A AtmAne naTanI peThe ghaNI vAra nacAvyeA. amAru sAmrAjaya atha ane kAmanA nikha'dhana karanAruM che, temAM je dharmAM ci'tavAya che, te paNa pApAnuba dhaka thAya che. Apa jevA pitAnA putra thaine jo huM sa'sArasamudramAM bhramaNa karu' teA bIjA sAdhAraNa manuSyamAM ane mArAmAM zuM phera kahevAya ? tethI jevI rIte Ape ApelA rAjayanuM meM pAlana karyuM, tevI ja rIte have huM sa'camI sAmrAjyanuM paNa pAlana karIza mATe te mane Ape." A pramANe kahyA pachI pAtAnA vaMzarUpI AkAzamAM sUrya jevA cakravatIe putrane rAjya soMpI bhagavAnanI pAse vrata grahaNa karyuM. pitAe ane jyeSTha khaMdhue grahaNa karelA 1. AtmAnA anAdiM gune ghAta karanAra jJAnAvaraNI, danAvaraNI, meAhanI ne aMtarAya e cAra memAM ghAtika kahevAya che. 2. paraba. 3. zrAvaka samUhamAM mukhya. * nATaya karma-judA judA veSa dhAraNa karavA te. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 1 le vatane tenA bAhu vigere bhAIee paNa grahaNa karyuM; kAraNa ke teone kuLakrama tevo ja hate. suyazA sArathIe paNa dharmanA sArathi evA bhagavAnanI pAse potAnA svAmInI sAthe ja dIkSA grahaNa karI, kemake sevake svAmIne anusaranArA ja hoya che. te vajInAbha muni a65 samayamAM zAstrasamudranA pA2gAmI thayA, tethI jANe pratyakSa eka aMgapaNAne pAmelI jaMgama dvAdazAMgI hoya tevA jaNAvA lAgyA. bAhu vigere munio agiyAra aMganA pAragAmI thayA. "kSapazama vaDe vicitratA pAmelI guNasaMpattio paNa vicitra prakAranI hoya che arthAt pUrvanA kSapazama pramANe ja guNa prApta thAya che." teo saMtoSarUpI dhanavALA hatA, te paNuM tIrthaMkaranA caraNanI sevAmAM ane duSkara tapa karavAmAM asaMtuSTa rahetA hatA. mApavAsAdi tapa karatA hatA, te paNa niraMtara tIrthakaranI vANIrUpI amRtanuM pAna karatA hatA, tethI teo glAni pAmatA nahotA. pachI bhagavAna vAsena tIrthakara uttama zukaladhyAnane Azraya laI devatAoe jene mahatsava karyo che evA nirvANapadane pAmyA. - have dharmane jANe baMdhu hoya evA vajAnAbha muni pitAnI sAthe vrata dhAraNa karanArA muniothI avRta thaI pRthvI para vihAra karavA lAgyA. aMtarAtmAthI jema pAMca IMDiye sanAtha thAya, tema vanAbha svAmIthI bAhu vagere cA2 bhAIo tathA sArathi-e pAMca munie sanAtha thayA. caMdranI kAMtithI jema parvatane viSe auSadhio pragaTa thAyatema ganA prabhAvathI temane khelAdi labdhio pragaTa thaI. temanA zleSmane lavamAtrathI mardana kareluM kuSTa reganuM zarIra, koTivedha rasa vaDe karIne jema tAmrarAzi suvarNamaya thaI jAya tema suvaNI thatuM hatuM (khelauSadhi labdhi). temanA kAna, netra ane aMgane mela sarva rogInA rogane haNanAro ane kasturI je sugaMdhIdAra hate (jallaSadhi labdhi). temanA zarIranA sparzamAtrathI amRtanA snAnanI peThe rogI prANIo nIrogI thatA hatA (AmaSadhi labdhi). varasAdamAM varasatuM ane nadI vageremAM vahetuM jaLa temanA aMganA saMgathI, sUryanuM teja jemU aMdhakArano nAza kare tema sarva rogano nAza karatuM hatuM. gaMdhahastInA madanI sugaMdhathI jema bIjA gaje dro nAsI jAya tema temanA aMgane sparza karIne AvelA vAyuthI viSa vagerenA de dUra jatA hatA. je kadApi viSa saMyukta anAdika temanA mukha athavA pAtramAM praviSTa thayuM hoya te te paNa amRtanA pradezanI peThe niSipaNAne pAmI jatuM hatuM. jANe jhera utAravAnA maMtrAkSara hoya tema temanA vacananuM smaraNa karavAthI mahAviSanI vyAdhithI pIDA pAmatA mANasanI pIDA dUra thatI hatI ane chIpanuM jaLa jema motIpaNAne pAme tema temanA nakha, keza, dAMta ane temanA zarIrathI thayeluM saghaLuM auSadhipaNane prApta thayuM hatuM (sarvoSadhi labdhi). vaLI soyanA nAkAmAM paNa taMtunI peThe praveza karavAne samartha thAya evI aNutva zakti temane prApta thaI. meruparvata paNa jAnu sudhI Ave evI potAnA zarIrane meTuM karavAnI mahatva zakti temane prApta thaI jethI pitAnA zarIrane pavanathI paNa halakuM karI zake evI laghutra zakti prApta thaI. iMdrAdika deva paNa sahana karI zake nahi evuM vAthI paNa bhAre zarIra karavAnI guruva zakti temane prApta thaI. pRthvI upara rahyA chatAM paNa jhADanAM pAMdaDAnI jema merunA agrabhAgane tathA grahAdikene sparza karI zake evI prApti zakti temane prApta thaI jethI bhUminI peThe jaLamAM gati thaI zake ane jaLanI peThe bhUmine viSe unmajajana nimajajana karI zake evI prAkAmya zakti temane prApta thaI cakravatI ane indranI Rddhi vistAravAne samartha evI Izava zakti temane prApta thaI. jethI 1. ahIMthI labdhionuM varNana zarU thAya che. 2. suvarNa jevuM athavA sArA varNavALuM, Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM 39 svataMtra evA krUra jatuo paNa vaza thaI jAya evI apUrva vazitva zakti temane prApta thaI. chidranI jema parvatanA madhyamAMthI niHsaMga gamana karI zake evI apratighAti zakti temane prApta thaI. pavananI peThe sarva ThekANe adazya rUpa dhAraNa karI zake evuM apratihata aMtardhAna sAmarthya temane prApta thayuM ane samakALe aneka prakAranAM rUpathI lekane pUrI devAmAM samartha thAya evI kAmarUpa zakti paNa temane prApta thaI. eka artharUpa bIjathI anekArtharUpa bIja jANI zake evI bIjabuddhi, kaThImAM rAkhelA dhAnyanI jema pUrve sAMbhaLelA artho smaraNa karyA sivAya paNa yathAsthita rahe evI kaSTabuddhiA ane Adi, aMta ke madhya-evuM eka pada sAMbhaLavAmAM Ave ke tarata AkhA graMthane baMdha thAya evI padAnusAriNIka labdhi temane prApta thaI. eka vastune uddhAra karIne aMtarmuhUrtamAM samasta mutasamudranuM avagAhana karavAnA sAmarthyathI teo manobalIpa labdhivALA thayA hatA. eka muhUrtamAM mULAkSara gaNavAnI lIlAthI sarva zAstrane gekhI jatA hatA tethI teo vAMgubalI paNa thayA hatA ane ghaNuMya kALa sudhI pratimA paNe (kAyasage) sthira rahetA paNa zrama ane glAni pAmatA nahIM, tethI teo krAyabalI 6 thayA hatA. temanA pAtramAM rahelA kutsita annamAM paNa amRta, kSIra, madhu ane vRta vigerene rasa AvavAthI tathA duHkhathI pIDAelA mANasone temanI vANI amRta, kSIra, madhu ane vRta jevI zAMti ApanArI thatI hatI tethI teo amRtakSIramakhvAjyAzravI labdhivALA thayA hatA. temanA pAtramAM paDeluM alpa anna paNa dAna karavAthI akSaya thatuM-khUTatu nahIM, tethI teone akSINa mahAnasI labdhi prApta thaI hatI. tIrthakaranI parSadAnI peThe alpa pradezamAM paNa asaMkhya prANIone sthiti karAvI zakatA tethI teo akSINa mahAlaya labdhivALA hatA; ane eka idriyathI bIjI IdrinA viSayane paNa prApta karI zakatA, tethI teo saMbhinnazrota labdhivALA hatA. teone ja ghAcAraNa labdhi prApta thaI hatI jethI teo eka eka pagale rUcakadvIpe javAne samartha thatA ane tyAMthI pAchA vaLatAM pahele pagale naMdIzvara dvIpe AvatA 1deg ane bIje pagale jyAMthI gayA 1. A badhI bAbatane vaikriya labdhimAM samAveza thAya che ane te siddhi athavA zakitao kahevAya che. 2. jema kaNI rUDI rIte kaSAyelI bhUmine viSe bIja vAve ane te bIjA aneka bIja ApanAra thAya tema jJAnAvaraNIyAdi karmanA lepazamanA atizayathI eka arUpa bIjane sAMbhaLavAthI aneka artha bIjane jANe te bIjabuddhi labdhi. 3. jema keThAne viSe dhAnya sArI rIte rahe tema jene viSe paropadezAdika avadhArelA sUtra ane artha sArI rIte rahe arthAta avismRtipaNe rahe te kekabuddhi labdhi. 4. kaI sUtranuM eka pada sAMbhaLavAthI ghaNA zruta pratye pravarte te padAnusAriNI labdhi. temAM anuzrota padAnusAriNI eTale paheluM pada athavA tene artha sAMbhaLI chellA pada sudhI arthanI vicAraNAmAM zreNibaMdha pravarte te, pratizrota padAnusAriNuM chelluM pada sAMbhaLavAthI pratikULapaNe rahelA pada sudhInI vicAraNA thAya te ane ubhaya padAnusAriNI eTale madhyanuM keIpaNa eka pada sAMbhaLavAthI AgaLa sarva padonuM jJAna thAya te ema traNa prakAra che. 5-6-7 manebalI, vAlI ane kAyabalI e labdhio vIryA rAyanA kSayopazamathI pragaTa thAya che. 8. zrI gautama svAmIe eka pAtramAM AvelI kSIra vaDe 1500 tApasane pAraNuM karAvyuM te akSINa mahAnasI labdhi vaDe samajavuM. 9. sarva Idriyo sAMbhaLe athavA sarva IdriyonA viSaya eka Idriye jANe, cakravatanA kaTakane kelAhala chatAM paNa zaMkha, bherI, paNava vagere vAjIMtro ekaThAM vagADyAM hoya te paNa sarvanA judA judA zabdane jANe te saMbhinna- zrata labdhi. 10. ja badrIpathI teramo dvIpa. 9, jabudvIpathI AThamo dvIpa.. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 sarga 1 le. hoya tyAM AvI zakatA hatA. je urdhvagati kare arthAta UMce jAya te eka pagale meru parvata upara rahelA pAMDuka udyAnamAM jaI zakatA hatA ane tyAMthI pAchA vaLatAM eka pagale naMdanavanamAM ane bIje pagale utpAtabhUmi pratye AvavAne samartha hatA. vidyAcAraNa labdhi vaDe teo eka pagale mAnuSettara parvata ane bIje pagale naMdIzvara dvIpe javAne samartha hatA ane pAchA vaLatAM eka pagale pUrva utpAtabhUmi pratye AvavAne samartha hatA. UrdhvagatimAM jaMghA cAraNathI viparIta paNe gamanAgamana karavAne zaktimaMta hatA. teone AzIviSa labdhi paNa hatI ane bIjI nigraha anugraha karavAmAM samartha evI ghaNI labdhio teoe meLavI hatI, paraMtu e labdhione teo upayoga karatA nahotA. kemake mumukSu puruSe prApta thayelI vastumAM paNa AkAMkSA rahita hoya che. have vajAnAbha svAmIe vIza sthAnakanA ArAdhanavaDe tIrthaMkaranAma-gotrakarma daDha rIte upArjana karyuM. te vIza sthAnakomAM paheluM sthAnaka ahaMta ane ahaM tenI pratimAnI pUjAthI, temanA avarNa vAdano niSedha karavAthI ane saddabhUta arthavALI temanI stavana karyAthI ArAdhAya che (arihaMta pada) siddhisthAnamAM rahelA siddhinI bhaktine arthe jAgaraNa utsava karyAthI tathA yathArtha paNe siddhatvanuM kIrtana karavAthI bIjuM sthAna ArAdhAya che. (siddha pada), bAla, valAna ane navadIkSita ziSyavagere yationo anugraha karavAthI tathA pravacananuM vAtsalya karavAthI trIjuM sthAnaka ArAdhAya che. (pravacana pada) ane bahumAnapUrvaka AhAra, auSadha ane vastra vagerenA dAna vaDe gurunuM vAtsalya karavuM te cothuM sthAnaka (AcArya pada), vIza varSanA dIkSA paryAyavALA (paryAyasthavira), sATha varSanI vayavALA (vayavara) ane samavAyAMganA dharanAra (zratasthavira) nI bhakti karavI te pAMcamuM sthAnaka (sthavira pada). arthanI apekSAe potAthI bahuzrutapaNAne dhAraNa karanArAonuM annavastrAdi ApavA vagerethI vAtsalya karavuM te chaThuM sthAnaka (upAdhyAya pada). utkRSTa tapane karanArA munionuM bhakti ane vizrAmaNa vaDe vAtsalya karavuM te sAtamuM sthAnaka (sAdhupada). prazna ane vAcanA vigerethI niraMtara dvAdazAMgIrUpa zratane sUtra, artha ane te baMnethI jJAnapayAga karavo te AThamuM sthAnaka (jJAna pada) zaMkA vigere deSathI rahita, dhairya vagere guNothI bhUSita ane samAdi lakSaNavA samyagu darzane te navamuM sthAnaka (darzana pada). jJAna, darzana, cAritra ane upacAra e cAra prakArane-kamane dUra karanAra vijya te dazamuM sthAnaka (vinayapada). IcchA mithyA karaNAdika dazavidha sAmAcArInA vegamAM ane AvazyakamAM aticAra rahitapaNe yatna karavo te agyAramuM sthAnaka (cAritra pada). ahiMsAdika mULa guNamAM ane samityAdika uttara guNo mAM aticAra rahita pravRtti karavI te bAramuM sthAnaka ( zIla-vata pada). kSA kSaNe ane lave lave pramAdano parihAra karIne zubha dhyAnamAM pravartavuM te teramuM sthAnaka (samAdhi pada). mana ane zarIrane bAdhA-pIDA na thAya te yathAzakti tapa kare te caudamuM sthAnaka (tapa pada). mana, vacana ane kAyAthI zuddhipUrvaka tapasvIone annAdikanuM yathAzakti dAna ApavuM te paMdaramuM sthAnaka (dAne pada) AcAryAdi dazanuM anna, pANI ane azana vigerethI vaiyAvRtya karavuM te seLamuM sthAnaka (vaiyAvacca pada). catuvidha saMghanA sarva vidane dUra karavAthI manane samAdhi upana karavI te sattaramuM sthAnaka 1. jinezvara, sUri, vAcaka, muni, bALamuni, sthaviramuni glAnamuni, tapasvImuni, caitya ane zramaNasaMgha e daza samajavA. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 parva 1 luM (saMyama pada), apUrva evA sUtra, artha ane te baMnenuM prayatnathI grahaNa karavuM te aDhAramuM sthAnaka (abhinava jJAnapada). zraddhAthI, uddabhAsanathI ane avarNavAdane nAza karavAthI zruta jJAnanI bhakti karavI te ogaNIsamuM sthAnaka (zruta pada). vidyA, nimitta, kavitA, vAda ane dharmakathA vagerethI zAsananI prabhAvanA karavI te vIsamuM sthAnaka (tIrtha pada). e vIza sthAnakamAMthI eka eka padanuM ArAdhana karavuM te paNa tIrthakara nAmakarmanA baMdhanuM kAraNa che, paraMtu vAnAbha bhagavAne te e sarve padanuM ArAdhana karIne tIrthakaranA makane baMdha karyo. bAhu munie sAdhuonI vaiyAvacca karavAthI cakravatanA bhagaphaLane ApanAruM karma upArjana karyuM. tapasvI mahaSIonI vizrAmaNuM karanArA subAhu munie lokottara evuM bAhubaLa upArjana karyuM. tevAre vajanAbha munie kahyuM- ahe! sAdhuonI vaiyAvacca ane vizrAmaNa karanArA A bAhu ane ane subAhu munine dhanya che." teonI evI prazaMsAthI pITha ane mahApITha muni vicAravA lAgyA- je upakAra karanAra che te ja ahIM prazaMsA pAme che; ApaNe baMne AgamanuM adhyayana ane dhyAnamAM tatpara hovAthI koI paNa upakArI thayA nathI, ethI ApaNI koNa prazaMsA kare ? athavA sarva loka pitAnA kArya karanArAne ja grahaNa kare che. A pramANe mAyA-mithyAtvathI yukta evI IrSA karavAthI bAMdhelA duSkRtanuM Alocana nahIM karavAthI teo e strInA makarma strItvapaNAnI prAptirUpa karma upArjana karyuM. te cha maharSioe aticAra rahita ane khaDraganI dhAra jevI pravrajyAne cauda lAkha pUrva sudhI pAlana karI. pachI dhIra evA te cha munio baMne prakAranI saMlekhanA pUrvaka pAdape pagamana anazana aMgIkAra karI sarvArthasiddhi nAmanA pAMcamA anuttara vimAnane viSe tetrIza sAgaropamanA AyuSyavALA devatA thayA. ityAcArya zrIhemacaMdraviracite triSaSTizalAkApuruSacaritre mahAkAvye prathame parvaNi dhanAdi dvAdazabhavavarNano nAma prathamaH sargaH // 1 // 1. bahumAna yukta zuddhi karavI-prakAza kare te. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sage bI. A jaMbudvIpamAM pazcima mahAvidehanI aMdara zatruothI nahIM chatAyelI evI aparAjitA nAme nagarI hatI. te nagarImAM potAnA parAkramathI jagatane AkrAMta karanAra ane lakamIthI jANe IzAnaMdra hoya te IzAnacaMdra nAme rAjA hatA. tyAM ghaNI lakSamIvALe caMdanadAsa nAme zreSThI rahete hato. te dharmiSTha purUSomAM agresara ane jagatane AnaMda ApavAmAM caMdana jevo hato. tene jagatanA netrane AnaMda utpanna thavAnA kAraNarUpa sAgaracaMdra nAme putra hate. samudra jema caMdrane AhlAdara Ape tema te putra tenA pitAne A lAda Apato hato. svabhAvathI ja sarala, dhArmika ane vivekI-e - te AkhA nagarane eka mukhamaMDana thaI paDa hato. eka vakhata te vaNika putra, IzAnacaMdra rAjAnA darzanane mATe ane sevAne mATe AvelA sAmaMta rAjAothI vyApta thayelA rAjabhuvanamAM gaye. tyAM Asana, tAMbuladAna vagere satkArapUrvaka te vaNikasutane, tenA pitAnI peThe rAjAe ghaNuM nehathI je. te samaye koI eka maMgalapAThaka, rAjadvAramAM AvI zaMkhanA dhvanine parAbhava karanArI girAthI A pramANe kahevA lAgyA-"rAjana ! Aje tamArA udyAnamAM jANe udyAnapAlikA hoya tevI aneka pupe sajaja karanArI vasaMtalasmI vRddhi pAmelI che. vikAsa pAmelA puSponI sugaMdhathI dizAonA mukhane suMgadhI karanAra te udyAnane idra jema naMdanavanane zobhe tema A5 zabhA." AvI maMgalapAThakanI vANI zravaNa karI rAjAe dvArapALane AjJA karI-"ApaNuM nagaramAM evI uddaghoSaNA karAvo ke kAle prAtaHkALe sarva lokoe ApaNuM udyAnamAM javuM." pachI rAjAe pote sAgaracaMdrane Adeza karyo tamAre paNa AvavuM." svAmInI prasannatAnuM e lakSaNa che. te pachI rAjAe visarjana karela vaNikaputra harSa pAmI potAne ghera AvyA. tyAM akidatta nAmanA pitAnA mitrane rAjAnI AjJA saMbaMdhI sarva vAta kahI bIje divase prAtaHkALe rAjA potAnA parivAra sahita udyAnamAM gayo. tyAM nagaranA leke paNa AvyA hatA, kAraNa ke "prajA rAjAne anusaranArI hoya che." malayAcalanA pavananI sAthe jema vasaMtaRtu Ave tema sAgaracaMdra paNa potAnA mitra azokadatta sAthe udyAnamAM AvyuM. kAmadevanA zAsanamAM rahelA sarva loke puSpa cUMTI nRtya gIta vagerethI kriIDA karavAmAM pravaryA. sthaLe sthaLe ekaThA thaIne krIDA karatA nagarajane nivAsa karelA kAmadevarUpI rAjAnA paDAvanI tulanA karavA lAgyA. jANe anya iMdriyonA viSayane jaya karavAne uThelA hoya tevA pagale pagale gAyana ane vAdyonA dhvani pravartAvA lAgyA. tevAmAM najIkanA keI vRkSanI guphAmAMthI "rakSA kare, rakSA kare" e kaI strIne akasmAta vani nIkaLe. evI vANI sAMbhaLatAM ja jANe tenAthI AkarSita thayo hoya tema 1. jItanAra. 2. AnaMda. 3. vANIthI. 4. sAda paThA. 5. AjJA. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 je 43 sAgaracaMdra "A zuM che ?" ema saMbhrama pAmIne deDa. tyAM jaIne juve che te vyAgha jema mRgalIne pakaDe tema pUrNabhadra zeThanI priyadarzInA nAme kanyAne baMdIvAnoe pakaDelI teNe dIThI. jema sarSanI grIvA bhAMgIne maNi grahaNa kare tema sAgaracaMdra eka baMdIvAnanA hAthamAMthI charI kheMcI lIdhI. AvuM tenuM parAkrama joI bIjA baMdIvAno nAsI gayA; kAraNa ke "jAjavalyamAna agnine jaI vyAdhro paNa nAsI jAya che.' evI rIte sAgaracaMdra, kaThIArA lokonI pAsethI AmralatAnI jema priyadarzanAne choDAvI. te samaye priyadarzanAne vicAra thaye-"papakAra karavAnA vyasanI puruSomAM mukhya e A keNa haze? aho ! mArA saddabhAgyanI saMpattiothI AkarSaNa karela A puruSa ahIM AvI caDo te sAruM thayuM ! kAmadevanA rUpane tiraskAra karanAra e puruSa mAre bhartAra thAo." ema ciMtavana karatI priyadarzanA pitAnA maMdira tarapha gaI. sAgaracaMdra paNa jANe parovAI gaI hoya tema priyadarzanAne pitAnA hRdayamAM rAkhI akadasa mitranI sAthe potAne ghera gaye. tenA pitA caMdanadAse paraMparAthI e vRttAMta jA. te vRttAMta gupta paNa kema rahe ? caMdanadAse e vRttAMtathI potAnA hRdayamAM vicAryuM-"A putrane priyadarzanA upara rAga thaye che te yukta che; kemake kamalinIne rAjahaMsa sAthe ja mitrAI thAya che, paraMtu sAgaracaMdra AvuM ubhaTapaNuM karyuM te yukta nathI, kAraNa ke parAkramavALA paNa vaNikoe potAnuM parAkrama prakAzita karavuM nahIM. vaLI sAgaracaMdra svabhAve sarala che. tene mAyAvI azakadattanI sAthe mitrAI thaI che te kadalInA vRkSane jema badarI vRkSano saMga hitakara nathI tema hitakAraka nathI," ema ghaNIvAra sudhI vicAra karI, sAgaracaMdra kumArane bolAvI jema uttama hastine tene mahAvata zikSA ApavAno AraMbha kare tema mIThAM vacanathI zikSA ApavAne aebha karyo. vatsa sAgaracaMdra ! zAstrane abhyAsa karavAthI tuM vyavahArane sArI rIte jANe che te paNa huM tane kAMIka kahuM chuM. ApaNe vaNiko kaLA kauzalyathI jIvanArA chIe, tethI ApaNe anuddabhaTa evA manahara veSavALA hoIe te ja ApaNI niMdA na thAya. mATe tAre yauvana avasthAmAM paNa gUDha parAkramavALA rahevuM joIe. jagatamAM sAmAnya arthane viSe paNa vaNike AzaMkAyukta vRttivALA kahevAya che. strIonuM zarIra jema DhAMkeluM ja zobhAne pAme che tema haMmezAM ApaNI saMpatti, viSayakrIDA ane dAna-e sarve gupta ja zobhe che. jema uMTanA pagamAM bAMdheluM senAnuM jhAMjhara zobhe nahIM tema potAnI jAtine anucita karma zobhatuM nathI, mATe he vahAlA putra ! potAnI kuLaparaMparAthI AvelA yogya vyavahAramAM parAyaNa thaI ApaNe saMpattinI peThe guNane paNa pracchanna rAkhavA. ane svabhAvathI ja kapaTayukta cittavALA durjana hoya che tethI temane saMsarga cheDI deva; kAraNa ke durjanane saMga haDakAyAnA jheranI peThe kALoge vikArane pAme che, he vatsa ! tAre mitra azokadatta, kaDhane rega prasAra pAmyAthI jema zarIrane dUSita kare tema vadhAre paricayathI tane dUSita karaze. e mAyAvI, guNikAnI peThe haMmezAM manamAM jude, vacanamAM judo ane kriyAmAM paNa jude che." e pramANe zeTha AdarapUrvaka upadeza karI mauna rahyA eTale sAgaracaMdra manamAM A pramANe vicAravA lAge-"pitAjI Ave upadeza kare che tethI huM dhAruM chuM ke priyadarzanA saMbaMdhI vRttAMta temanA jANavAmAM Avyo che ane A mAro mitra azokadara pitAjIne 1. gupta. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 saga 1 jo saMga karavAne ayeAgya lAge che. mANasane madabhAgyapaNAne lIdhe ja AvA (zikhAmaNa denAra) vaDIleA hAtA nathI. bhale emanI marajI pramANe thAo.' ema kSaNavAra manamAM vicArI sAgaracaMdra vinayayukta namra vANIthI khelyA- pitAjI ! Apa Adeza kare te mAre karavuM ja joIe, kemake huM tamArA putra chu'. je kAryAM karavAmAM gurujaneAnI AjJAnu ullaghana thAya tevuM kAma karavAthI sayuM. paraMtu keTalIka vakhata daivayeAge akasmAt evuM kAI AvI paDe che ke je vicAra karavAnA thADA samayane paNa sahana karI zakatuM nathI. jema koi mUkha mANasane paga pavitra karatAM patra veLA vItI jAya tema keTalAeka kArya nA kALa vicAra karatAM vItI jAya che. evA prANasa`zayanA kALa prApta thaze teA paNa he pitAjI ! havethI huM evuM kArya karIza ke je Apane lajjA pamADe tevu nahIM hoya. Ape azeAkadatta saMkha`dhI vAta karI; paNa tenA doSathI huM doSita nathI ane tenA guNathI huM guNI nathI. haMmezanA sahavAsa, sAthe dhUlikrIDA, vAravAra darzana, tulya jAti, sarakhI vidyA, samAna zIla, samAna vaya, parAkSe paNa uparIpaNuM ane sukhaduHkhamAM bhAga pADavApaNuM-vagere kAraNeAthI mAre tenI sAthe mitratA thaI che. tenAmAM huM kAMI paNa kapaTa jotA nathI, mATe te mArA mitra sabaMdhI Apane koie mithyA kahelu che, kAraNa ke khaLa lokeA sarvane kheda pamADanArA ja hoya che' kadApi te tevA mAyAvI haze te paNa mane zuM karaze ? kemake eka ThekANe rAkhyA chatAM kAca te kAca ja rahero ane maNi te maNi ja raheze, '' evI rIte kahIne sAgaracaMdra mauna rahyo eTale zeThe kahyuM- putra! tuM buddhivAn che tA paNa mAre kahevuM ja joie; kAraNa ke pArakA 'taHkaraNA jANavA muzkela che. ' pachI putranA bhAvane jANanArA zeThe zIlAdika guNAthI pUrNa evI priyadarzanane mATe pUrNabhadra zeTha pAse mAgaNI karI. tyAre 'AgaLa tamArA putre upakAra karavA vaDe mArI putrIne kharIda karelI ja che.' ema kahI pUrNa bhadra zeThe tenu vacana svIkAryuM. pachI zubha divase ane zubha lagna temanA mAtApitAe sAgaracadranA priyadarzInA sAthe vivAha karyAM. icchita dudubhI vAgavAthI jema ha thAya tema manavAMchita vivAha thavAthI vadhuvara ghaNA harSa pAmyA. samAna aMtaHkaraNavALA hAvAthI jANe eka AtmAvALA hoya tema teonI prIti sArasapakSInI peThe vRddhi pAmavA lAgI. caMdravaDe jema caMdrikA zaiAle tema niraMtara udayakAMkSI ane saumya darzInavALI priyadarzInA sAgaracaMdra vaDe ze|bhavA lAgI. cirakALathI ghaTanA karanAra devanA yAgathI te zIlavaMta, rUpavaMta ane saralatAvALA 6'patInA ucita yAga thayA. paraspara vizvAsa hAvAthI kAI vakhate paNa temAM avizvAsa ta thatA ja nahIM. kAraNa ke sarala AzayavALA kadApi viparIta za'kA karatA nathI. eka vakhata sAgaracaMdra bahAra gayA hatA tevAmAM azeAkadatta tene ghare AvyA ane priyadarzInAne kahevA lAgyA -' sAgaracaMdra haMmezAM dhanadatta zeThanI strI sAthe ekAMta kare che tenu' zu prayAjana haze ?' svabhAvathI ja sarala evI priyadarzanA belI-'tenuM prayAjana tamArA mitra jANe athavA sadA temanuM bIjuM hRdaya evA tame jANeA. vyavasAyI evA mahatpuruSAnA ekAMta sUcita kArya keNu jANI zake ? ane je jANe te ghare zAmATe kahe ?' azeAkado kahyuM -'tamArA patine tenI sAthe ekAMta karavAnu je prayAjana che te huM jANuM chuM paNa kahI kema zakAya?? ... priyadarzanAe kahyuM-' tevu` zu` prayAjana che ? ' azAkadatta-"he suzru! je prayAjana mAre tamArI sAthe che te prayAjana tene tenI Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 parva 2 ju sAthe che." evI rIte teNe kahyuM te paNa tenA bhAvane nahIM samajanArI ane sarala AzayavALI priyadarzInA bolI-tamAre mArI sAthe zu prajana che?" teNe kahyuM- "he subhra ! tArA pati sivAya rasajJa evA bIjA kyA sacetana puruSane tArI sAthe prayajana na hoya ?" kaNa mAM sUcI (soya) jevuM ane tenI duSTa IcchAne sUcavanAruM azakadattanuM vacana sAMbhaLI priyadarzana sakopa thaI gaI ane nIcuM mukha rAkhI AkSepa sahita belI-"re amaryAda! re puruSAdhama ! teM AvuM kema ciMtavyuM? ane ciMtavyuM te kahyuM kema ? mUkhanA AvA sAhasane dhikkAra che ! vaLI re duSTa ! mArA mahAmAM patinI tuM avaLI rIte pitAnA jevI saMbhAvanA kare che to mitranA miSathI zatru jevA tane dhikkAra che. re pApI! tuM ahIthI cAlyA jA, Urbha na rahe, tArA darzanathI paNa pApa thAya che." evI rIte teNIe apamAna karela azokadatta coranI peThe zIdhrapaNe tyAMthI nIkaLyo, jANe gauhatyA karanAre hoya te, pAparUpI aMdhakArathI malina mukhavALe ane vimanaska azokadatta cAlyo jato hato, tevAmAM sAmA AvatA sAgaracaMdra tene dIThe. svaccha aMtaHkaraNavALA sAgaracaMdra "he mitra! tame udvigna kema jaNAo cho ?' ema pUchayuM, eTale mAyAnA parvata jevA azakadara dIrgha niHzvAsa mUkI, jANe kaSTathI duHkhI tharyo hoya tema heTha caDAvIne kahyuM-"he bhrAtA ! himAlaya parvatanI najIka rahenArAone TharI javAno hetu jema pragaTa che jo A saMsAramAM nivAsa karanArAone uganAM kAraNa pragaTa ja che. te paNa kaThe. kANe thayelA traNanI jema A vRttAMta te gupta rAkhI zakAya tema paNa nathI ane prakAza paNa karI zakAya tema nathI.' evI rIte kahI pitAnA netramAM kapaTa azrune dekhAva karI azokadatta mauna rahyo eTale niSkapaTI sAgaracaMdra vicAra karavA lAgya-aho ! A saMsAra asAra che, jemAM AvA puruSone paNa akasmAt AvA saMdehanA sthAna prApta thAya che; dhUmADe jema agnine sUcave tema dharyathI nahIM sahevAto e ene aMta:udvega baLAtkAre enAM azruo sUcave che." evI rIte cirakALa vicAra karIne tenA duHkhathI dukhita thayele sAgaracandra pharIthI gadgad svare A pramANe kahevA lAge-"he baMdhu ! je aprakAzya na hoya te A tamArA udveganuM kAraNa hamaNAM ja mane kahe ane tamArA du:khane bhAga ApIne tame alpa duHkhavALA thAo." azokadare kahyuM-"he mitra! prANatulya evA tamArI pAse bIjuM paNa aprakAzya na hoya to A vRttAMta to kema ja aprakAzya hoya ? tame jANo cho ke saMsAramAM strIo amAvAsyAnI rAtri jema aMdhakArane utpanna kare tema anarthane utpanna karanArI che. sAgaracanTe kahyuM-"he bhAI ! paraMtu hamaNAM tame sarpiNInI jevI kaI strInA saMkaTamAM paDayA cho ?" azokadara kRtrima lajajAne dekhAva karIne bolya-priyadarzana mane ghaNA vakhatathI agya vAta kahyA karatI hatI, paNa koI vakhata potAnI meLe ja lajajA pAmIne raheze ema dhArI meM salajajapaNe keTalAka vakhata sudhI tenI avajJApUrvaka upekSA karI, te paNa te to asatIne yogya vacana kahevAthI virAma pAmI nahIM. aho ! strIone kevo asada Agraha hoya che ! he baMdhu! Aje huM Apane zodhavA mATe tamAre ghera gayo hate 1. kacavAtA manavALo. 2. gumaDAnI Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 2 je evAmAM chaLane jANanArI evI e strIe rAkSasInI peThe mane re, paNa hasti jema baMdhanathI chUTo thAya tema huM tenA rodhathI ghaNe yane chUTo thaI utAvaLo ahIM Ave. mArgamAM meM vicAryuM ke-A strI mane jIvatA sudhI choDaze nahIM, mATe mAre svayameva AtamaghAta karavo ke kema ? athavA apamRtyuthI mRtyu pAmavuM paNa gya nathI, kAraNa ke mArI pakSamAM te strI mArA mitrane A pramANe ja kaheze ke anyathA kaheze ? mATe huM piote ja mArA mitrane A sarva vAta kahuM, jethI strImAM vizvAsa karIne e vinAza pAme nahi; athavA e paNa yukta nathI, kAraNa ke meM te strIne mane ratha pUrNa karyo nathI te tenuM duHzIla kahIne zA mATe kSata upara kSAra nAMkhyA jevuM karuM? ema vicAra karato hato tevAmAM tame mane joyo. he bAMdhava ! e mArA udveganuM kAraNa jANe." azokadattanAM AvAM vacana sAMbhaLI jANe halAhala jheranuM pAna karyuM hoya tema vAyu vinAnA samudranI peThe sAgaracaMdra sthira thaI gaye. sAgaracaMdra kahyuM-strIone emaja ghaTe che, kAraNa ke khArI jamInanA navANanA jaLamAM khArApaNuM ja hoya che. he mitra! have kheda na kare, sArA vyavasAyamAM pravarte, svastha thaIne rahe ane tenuM vacana saMbhAre nahIM. he bhrAta! vastutAe te jevI hoya tevI bhale che, paNa tenAthI ApaNA baMne mitronA mananI malinatA na thAo !" sarala prakRtivALA sAgaracaMdranA evA anunayathI te adhama azokadatta khuza thayo, kemake mAyAvI leke aparAdha karIne paNa potAnA AtmAnA vakhANa karAve che, te divasathI sAgaracaMdra, priyadarzane upara niHsneha thaI rogavALI AMgaLInI peThe udvega sahita tene dhAraNa karavA lAge to paNa agAunI peThe ja tenI sAthe anukULapaNe vartAvA lAge, kemake pote ucherelI latA kadApi vaMtha hoya to paNa tenuM unmelana karAtuM nathI. priyadarzanAe paNa, mArAthI te mitrone bheda na thAo-ema dhArI azokadatta saMbaMdhI vRttAMta potAnA patine kahyo nahIM. sAgaracaMdra saMsArane kArAgRha je mAnI sarva Rddhine, dIna ane anAtha lokone dAna karavAvaDe kRtArtha karavA lAgyA. kALe karI, priyadarzana, sAgaracaMdra ane azokadatta-e traNe potapotAnuM AyuSya pUrNa karI kALadharma mUhu) pAmyA. temAM sAgaracaMdra ane priyadarzanA, A jaMbudvIpamAM bharatakSetranA dakSiNa khaMDamAM gaMgA siMdhunA madhya pradezamAM, A avasarpiNInA trIjA ArAmAM palyopamano AThamo bhAga zeSa rahyo hato te samaye yugaliArUpe utpanna thayA. - pAMca bhArata ane pAMca airavata kSetramAM kALanI vyavasthA karavAmAM kAraNarUpa bAra ArAnuM kALacaka gaNAya che. te kALa, avasarpiNIka ane utsarpiNIpa evA bhedathI be prakAra chetemAM avasarpiNI kALanA ekAMtamAM suSamA vigere cha ArAo che. ekAMta suSamAM nAme pahele Aro cAra kaTAkeTI sAgaropamane, bIje suSamA nAme A traNa kaTokaTI sAgaropamane, trIje suSamaduHSamAM nAme Are be koTAkoTI sAgaropamano, ci duHkhamasuSamAM nAme Aje beMtALIza hajAra varSe nyUna eka koTAkoTI sAgaropamane, pAMcamo dAkhamAM nAme A ekavIza hajAra varSa ane chello (cho) A ekAMta duHkhamAM nAme Are paNa teTalA pramANana (ekavIza hajAra varSano) che. A avasarpiNInA je pramANe cha ArA kahyA che te ja pramANe pratikramathI utsarpiNa kALanA paNa cha ArA jANI levA. ava1. prArthanAthI. 2. judAI 3. jaMbudrIpamAM eka, dhAtakI khaMDamAM be ane puSkarAddhamAM be evI rIte pAMca bhArata ane pAMca airAvata kSetra jANavA. A avasarpiNuM eTale utaratA, 5. utsarpiNI eTale caData, 6, avaLA kamathI, Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 jI 47 sarpiNI ne utsappaNI kALanI eka dara saMkhyA vIza koTAkoTI sAgaropamanI thAya che; te kALacakra kahevAya che. prathama ArAmAM manuSye traNa patyeApama sudhI jIvanArA, traNa gAu UMcA zarIravALA ane ceAthe divase bheAjana karanArA hoya che. teo samacaturasa saMsthAnavALA, sa lakSaNAthI lakSita; vaRSabhanArAca sahanana ( sa`ghayaNa ) vALAM ane sadA sukhI hoya che. vaLI teo krodha rahita, mAna rahita, niSkapaTI, lAbhavarjita ane svabhAvathI ja adhanA tyAga karanArA hoya che. uttarakurunI peThe te samaye rAtridivasa teenA icchita manAthane pUrNa karanArA, madyAMgAdi daza prakAranAM kalpavRkSeA hoya che. temAM madyAMga nAme kalpavRkSeA yAcanA karavAthI tatkALa svASTi madya vigere Ape che. bhRtAMga nAmanAM kalpavRkSe bhaMDArInI peThe pAtrA Ape che. sUryAMga nAmanAM kalpavRkSeA traNa prakAranAM vAjItrA Ape che, dIpazikhA ane jyeAtiSikA nAmanA kalpavRkSA atyata udyota Ape che. citrAMga nAmanA kalpavRkSa vicitra puSpAnI mALAe Ape che. citrarasa nAmanAM kalpavRkSa rasAiAnI peThe vividha jAtanAM bhejana Ape che. maNDaMga nAmanAM kalpavRkSeA icchita bhUSaNA ( ghareNAM ) Ape che. gehAkAra kalpavRkSeA gaMdhava nagaranI peThe kSaNavAramAM sArAM ghara Ape che ane anagna kalpavRkSA huMcchA pramANe vastra Ape che. e tamAma vRkSeA bIjA paNa aneka icchita artha Ape che. te kALe bhUmi zarkarA karatAM paNa atyaMta svAdiSTa hoya che ane nadI vagerenAM jaLa amRta samAna madhuratAvALAM hAya che. te ArAmAM anukrame dhIme dhIme AyuSya, saMhananAdika ane kalpavRkSAnA prabhAva nyUna nyUna thatA jAya che. . khIjA ArAnA prAraMbhamAM manuSyA e patyeApamanA AyuSyavALA, be kAza UMcA zarIravALA ane trIje divase bhAjana karanArA hoya che. te kALe kalpavRkSe! kAMIka nyUna prabhAvavALA, pRthvI nyUna svAdavALI ane jaLa paNu mAmAM prathamathI jarA utaratAM hAya che. pahelA ArAnI jema A ArAmAM paNa, hastInI zuDhamAM jema AchI echI sthULatA hAya che tema sa khAkhatamAM anukrame nyUnatA thatI jAya che. trIjA ArAnA prAraMbhamAM manuSyA eka palyApama sudhI jIvanArA, eka gAu UMcA zarIravALA ane bIje divase bhejana karanArA hoya che. A ArAmAM paNa pa nI jema ra, AyuSya, pRthvInuM mA ane kalpavRkSanA mahimA nyUna thatA jAya che. ceAthe| ArA pUrvanA prabhAva(kalpavRkSa, svAdiSTa pRthvI ane madhura jaLa vagere)thI rahita hAya che. tenA prAraMbhamAM manuSyA keTi pUrvanA AyuSyavALA ane pAMcaze. dhanuSa UMcA zarIravALA heAya che. pAMcamA ArAnA prAraMbhamAM manuSya sa va nA AyuSyavALA ane sAta hAtha UMcA heAya che tathA chaThThA ArAmAM phakta soLa varSanA AyuSyavALA ane eka hAtha UMcA zarIravALA hAya che. ekAMta duHkhamA nAme pahelA ArAthI zarU thatA utsarpiNI kALamAM e ja pramANe padhdhAnupUrvI thI cha ArAmAM manuSya jANavA. sAgaraca`dra ane priyadarzInA trIjA ArAnA aMtamAM utpanna thayA, tethI teo navaze' dhanuSanA zarIravALA temaja palyApamanA dazamAMza AyuSyavALA yugalIA thayA. tenu zarIra vaRSabhanArAMca saMhananavALuM ane samacaturasra saMsthAnavALuM hatuM. meghamALA vaDe jema meruparyaMta zeAle tema jAtyavaMta suvaNaeNnI kAMtivALA te yugmadhamI (sAgaracandranA jIva) potAnI priMyuMgu vaNu vALI strI vaDe zeAbhatA hatA. lla azokadatta paNa pUrva janmamAM karelA kapaTathI te ja ThekANe zveta varNavALA, cAra dAMtapAM tulA hastI jevA hastI thayA. eka vakhate svecchAe te hastI karatA hatA thA pAtAnA pUrvajanmanA mitra (sAgaracandra)ne joyA. tAmAM Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 2 jo darzanarUpa amRtanI dhArAthI jenuM zarIra vyApta thayuM che evA te hastIne khIja mAMthI jema aMkura utpanna thAya tema sneha utpanna thayA, tethI teNe pAtAnI zuDhathI tene sukha thAya tevI rIte AliMgana karI tenI icchA nahIM chatAM paNa peAtAnA skaMdha upara besADavo. paraspara dananA abhyAsathI te baMne mitrAne thADA vakhata agAu karelA kAnI jema pU janmanuM smaraNa thayuM. te vakhate cAra dAMtavALA hastInA skaMdha upara beThelA sAgaracaMdrane vismayathI uttAna lAcanavALA bIjA yugalIAe iMdranI jema jovA lAgyA. zaMkha, Dolara puSpa ane caMdra jevA vimala hAthI upara te beThA hatA, tethI yugalIAe tene vimalavAhana evA nAmathI khelAvavA lAgyA. jAtismaraNuvaDe sarva prakAranI nItine jANanArA, vimala hastInA vAhanavALA ane prakRtithI svarUpavAn-te sathI adhika thayA. keTaleAeka kALa vyatIta thayA pachI cAritrabhraSTa yationI peThe kalpavRkSAnA prabhAva mada thavA lAgyA. jANe duve ravIne bIjAM ANyAM hoya tema madyAMga kalpavRkSeA thADuM ane virasa madya vilaMbe ApavA lAgyA. bhutAMga kalpavRkSa jANe ApIe ke nahI', ema vicAra karatAM hAya ane paravaza thayA hoya tema yAcanA karatAM paNa vila`e pAtrA ApavA lAgyA. turyAga vRkSa jANe veThathI tiraskAra karI lAvelA gaMdharvA hoya tema joIe tevu saMgIta racatA nahAtA. vAraMvAra prArthanA karela dIpazikhA ane jyAtiSka kalpavRkSa jema divase dIvAnI zikhA prakAza na kare tema tAdaza prakAzakatA nahAtA citrAgavRkSo paNa vinayI sevakanI jema icchAnusAra tatkALa puSpamALAo ApatA nahAtA. citrarasa vRkSeA dAnanI icchA kSINa thayelA sutrInI jema cAra prakAranuM-vicitra rasavALuM bhojana agAu pramANe ApatA nahAtA. maNyaga vRkSeA jANe pharIthI kema prApta thaze, evI citAmAM Akula thai gayA hoya tema agAu pramANe AbhUSaNA ApatA nahAtA. vyutpatti zaktinI maMdatAvALA kavi jema sArI kavitA maMdatAthI karI zake tema gehAkAra vRkSa ghara ApavAmAM madatA lAgyA ane naThArA graheAvaDe avagraha thayelA megha jema thoDA thADA jaLane Ape tema anagna vRkSeA vastra ApavAmAM skhalana pAmavA lAgyA. kALanA tevA anubhAvathI yugalIyAone paNa dehanA avayavAnI jema kalpavRkSeA upara vizeSa mamatA thavA lAgI. eka cugalIAe svIkAra karelA kalpavRkSanA bIje yugalIka Azcaya kare teA prayana svIkAra karanArane moTo parAbhava thavA lAgyA, tethI paraspara tevA parAbhava sahana karavAne asamartha yugalIAoe potAthI adhika evA vimalavAhanane svAmIpaNe agIkAra karyA. jAtismaraNathI nItijJa vimalavAhane vRddha puruSa jema potAnA geAtrIone dravya vahe...cI Ape tema yugalIAene kalpavRkSa vaheMcI ApyA. jo keI bIjAnA kalpavRkSanI icchAe maryAdAnA tyAga kare teA tene zikSA karavAne mATe teNe hAkAra nIti pragaTa karI, samudranI bharatInuM mAjI jema maryAdA ullaghe nahIM, tema 'hA ! teM duSkRtya karyu" evA zabdathI zikSA karelA yugalIAe tenI maryAdAnuM ullaMghana karatA nahotA. IMDAdikAnA ghAta sahana karavA sArA paNa hAkAra zabdavaDe karelA tiraskAra sArA nahI.' ema te yugalIAe mAnavA lAgyA. te vimalavAhananu cha mAsa AyuSa avazeSa rahyuM eTale tenI cadrayazA nAme strIthI eka yugmanA janma thayA. te joDaluM asaMkhya pUrvanA AyuSyavALu, prathama sa'sthAna ane prathama saoNMghayaNavALuM, zyAma varNanu' ane AThase dhanuSa pramANa UMcA zarIravALu hatuM. mAtApitAe tenAM cakSuSmAn ane cakAMtA evAM nAma pADyAM. 1. sadAtrata denArAnI. karavA 48 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 2 ju 49 utpanna thayela latA ane vRkSanI peThe teo sAthe vRddhi pAmavA lAgyA. cha mAsa sudhI potAnAM be bALakone pALI, jarA ane roga vinA mRtyu pAmI, vimalavAhana suvarNa. kumAra devalokamAM ane tenI strI caMdrayazA nAgakumAra devalokamAM utpanna thaI, kemake caMdrano asta thatAM caMdrikA rahetI ja nathI. te hastI paNa potAnuM AyuSa pUrNa karI nAgakumAra nikAyamAM devapaNe utpanna thaye kemake kALanuM mahAsya ja evuM che ? tyArapachI cakSuSmAn paNa potAnA pitA vimalavAhananI peThe hAkAra nItithI ja jugalIAonI maryAdA calAvavA lAgyA. aMtasamaya najIka AvyA eTale cakSumAna ane caMdrakAMtAthI yazasvI ane surUpA nAme yugmadhamIM joDaluM utpanna thayuM. teo tevAM ja saMghayaNa ane saMsthAnavALA tathA koIka nyUna AyuSyavALA thayA. vaya ane buddhinI. peThe te baMne anukrame vRddhi pAmavA lAgyA. sADAsAtaze dhanuSa pramANa UMcA zarIravALA, ane niraMtara sAthe pharanArA teo teraNanA staMbhanA vilAsane dhAraNa karatA hatA. AyuSya pUrNa thaye mRtyu pAmI cakSumAn suvarNakumAramAM ane caMdrakAMtA nAgakumAramAM utpanna thayAM. yazasvI potAnA piMtAnA 56, gepArI jema gayAnuM pAlana kare tema saMva yugalI A enuM lIlAthI pAlana karavA lAgyA, paraMtu tenA vakhatamAM madamAM AvelA hAthIo jema aMkuzanuM ulaMghana kare tema yugalIA anukrame hAkAra daMDanuM ullaMghana karavA lAgyA, tyAre yazasvIe mAkAra daMDathI teone zikSA karavA mAMDI. kemake eka auSadhithI rega sAthe na thAya tyAre bIjuM auSadha ApavuM joIe. te mahAmati yazasvI a5 aparAdhavALAne zikSA karavAmAM hAkAranIti, madhyama aparAdha hoya to bIjI mAkAra nIti ane je moTo aparAdha hoya to te baMne nIti vAparavA lAgyo. te yazasvI ane surUpAnuM kAMIka apUrNa AyuSya vAmAM jema buddhi ane vinaya sAthe u5-na thAya tema tenAthI eka joDaluM upanna thayuM. mAtApitAe, putra, caMdra jevo ujajavaLa hato tethI abhicaMdra nAma pADayuM ane putrI priyaMgulatAnI pratirUpa (sadaza) hatI tethI tenuM pratirUpA nAma pADayuM. teo potAnAM mAtApitAthI kAMIka alpa AyuSyavALA ane sADAchaze dhanuSa UMcA zarIravALA hatA. eka ThekANe maLelA zamI ane pIpaLAnA vRkSa nI jema teo sAthe vRddhi pAmavA lAgyA. gaMgA ane yamunAnA pavitra pravAhanA mizra thayelA jaLanI jema teo baMne niraMtara zebhavA lAgyA. AyuSya pUrNa thatAM yazasvI udadhikumAramAMnuM utpanna thayo ane surUpa tenI sAthe ja kALa karIne nAgakumAramAM utpanna thaI. abhicaMdra paNa pitAnI peThe te ja sthiti vaDe ane te baMne nIti vaDe sarva yugalIAone zikSA karavA lAgyuM. pachI ghaNAM prANIoe IcachelA caMdramAne jema rAtri janma Ama tema prAMta avasthAe pratirUpAe eka joDalAne janma ApyuM. mAtApitAe putranuM prasenajita nAma pADayuM ane putrI sarvanAM cakSune manahara lAgatI tethI tenuM cakSa:kAMtA evuM nAma pADayuM. teo baMne potAnA mAtApitAthI jUna AyuSyavALA, tamAlanA, vRkSa jevI zyAma kAMtivALA, buddhi ane utsAhanI peThe sAthe vRddhi pAmanArA, chaze dhanuSa pramANa zarIrane dhAraNa karanArA ane paviSuvatu kALamAM jema divasa ne rAtri tulya hoya tema rakhI kAMtivALA thayA. temanA pitA abhicaMdra mRtyu pAmIne udadhikumAramAM utpanna thayA ane 1. bhuvanapatinI daza nIkAya paikI trIjI nIkAya. 2. bIjI nIkAya. 3. te kALamAM pazuo paNa yuga| lika thAya che ane mRtyu pAmIne devagatimAM jAya che. 4. bhuvanapatinI daza nIkAmAMthI eka nIkAya. pA talA ane meSa rAzimAM jyAre sUrya Ave tyAre tene vizvavata kALa kahe che. takomAM Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 sarga 2 jo ane pratirUpA nAgakumAramAM utpanna thaI. prasenajit paNa potAnA pitAnI peThe sa jIgalIAnA rAjA thayA, kemake mahAtmA leAkeAnA putro ghaNuM karIne mahAtmA ja thAya che. kAmAjanA jema lajajA ane maryAdAnuM ulla'ghana kare tema te samayanA yugalIAe hAkAra ane mAkAra nItinuM paNa ullaghana karavA lAgyA, tyAre prasenajit anAcArarUpI mahAbhUtane trAsa karavAmAM ma`trAkSara jevI trIjI dhikkAra nItinA upayoga karavA lAgyA. prayAgamAM kuzaLa evA te prasenajit, traNa kuzathI jema hAthIne zikSA kare tema traNa nItithI sarva yugalIAene zikSA karavA lAgyA. pachI keTaleka kALe te yugmada'patI kSINu AyuSyavALA thayA, tevAmAM cakSuHkAMtA e strIpuruSarUpa yugmane janma ApyA. sADApAMcaze dhanuSa pramANa zarIravALA te, anukrame vrukSa ane tenI chAMyaDI peThe sAthe vadhavA lAgyA. te ba'ne yugmadharmI marudeva ane zrIkAMtA evA nAmathI A lAkamAM khyAti pAmyA. suvaNu jevI kAMtivALA te marudeva, potAnI priyaMgulatA sadeza varNavALI priyAvaDe, naMdanavanamAM raDelI vRkSazreNithI kanakAcala (meru) zele tema ze|bhavA lAgyA. prasenajit kALa karIne dvIpakumAramAM utpanna thayA ane cakSuHkAMtA kALa karIne nAgakumAramAM gaI. marudeva sarva yugalIone te ja nItinA kramathI iMdra jema devatAne zikSA kare tema zikSA karavA lAgyA. marudeva ane zrIkAMtAnA prAMtakALanI vakhate temanAthI nAbhi ane marudevA e nAmanu` yugma thayuM. savApAMcaze' dhanuSa pramANa zarIravALA tee kSamA ane saMyamanI peThe sAthe ja vRddhi pAmavA lAgyA. marudevA priya gulatA jevI kAMtivALI ane nAbhi suvarNa jevI kAMtivALA hatA, tethI jANe potAnA mAtApitAnA pratibiMba heAya tevA te zeAbhatA hatA. te mahAtmAonu AyuSya temanA mAtapitA marudeva ane zrIkAMtAnA AyuSyathI kAMIka nyUna-saMkhyAtA pUtra nuM thayuM. marudeva kALa karIne dvIpakumAramAM utpanna thayA ane zrIkAMtA paNa te ja vakhate kALa karIne nAgakumAramAM utpanna thaI. teonA mRtyu pAmyA pachI nAbhirAjA yugalIAnA sAtamA kulakara. thayA. te paNa pUrvokta traNa prakAranI nItivarDa ja yugmadharmI manuSyAne zikSA karavA lAgyA. trIjA ArAnA cArAzI lakSa pUrva ane navyAzI pakSa (traNa va, sADAATha mAsa ) khAkI rahyA hatA evA samaye ASADha mAsanI kRSNa caturdazIne divase uttarASADhA nakSatramAM cadranA cAga AvatAM vajranAbhanA jIva, tetrIza sAgare pamanuM AyuSya bhogavI sarvArtha - siddha vimAnamAMthI cyavI, jema mAnasa sarovarathI gagAnA taTamAM haMsa utare tema, nAbhi kulakaranI strI marudevAnA udaramAM avataryA. prabhu garbhamAM AvyA te samaye prANImAtranA duHkhanA uccheda thavAthI zaileAkayamAM sukha thayuM ane sarva sthAnake moTA udyota thayA. je rAtrie devalAkamAMthI cyavIne prabhu mAtAnA udaramAM AvyA te ja rAtrie nivAsabhuvanamAM sUtelI marudevAe catu za mahAsvapnA dIThAM. temAM prathama svapnuM ujajavaLa, puSTa dhavALA, temaja sarala pucchavALA, suvarNanI ghugharamALavALA ane jANe vidyuta sahita zaradaRtunA megha hoya tevA vRSabha joyA. bIje svapne zveta varNavALA, kramathI UMcA, niraMtara jharatA madanI nadIthI ramaNIya ane jANe cAlatA kailAsa parvata hoya tevA cALa, dAMtavALA hastI joyA. trIje svapne pILA netravALA, dIgha jihuvAvALA, capala kezarAvALA 1. pahelA vimalavAhana, khIjA cakSuSmAn, trIjA yazasvI, ceAthA abhica, pAMcamA prasenajita, chaThThA bhadeva ane sAtamA nAbhi kulakara thayAM. kulakara saMjJA yugalIAnA rAjAne mATe che, Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 ju 51 ane jANe zUravIrane jayadhvaja hoya tema puchane ulALatA kezarIsiMha dIThe. cothe svane padma jevA lenavALI, padmamAM nivAsa karanArI ane digUgajendroe pitAnI zuDhathI upADelA pUrNakuthI zebharI lamIdevI daDI. pAMcame svapna nAnA prakAranAM devavRkSonAM pukhethI zuM thelI, sarala ane dhanuSyadhArIe ArohaNa karela dhanuSya jevI lAMbI puSpamALA dIThI. chaThe svapna jANe pitAnA mukhanuM pratibiMba ja hoya tevuM, AnaMdane kAraNarUpa ane kAMtisamUhathI jeNe dizAone prakAzita karelI che evuM caMdramaMDaLa dIThuM'. sAtame svane rAtrine viSe paNa tatkALa divasanA bhramane karAvanAra, sarva aMdhakArane nAza karanAra ane vistAra pAmatI kAMtivALe sUrya je. AThame svane capala kAnavaDe jema hastI zebhe tema ghugharIonI paMktinA bhAravALI ane calAyamAna evI patAkAvaDe zebhato mahAdhvaja dIThe. navame svane vikasita kamaLathI jene mukhabhAga acita karela che e, samudra maMthana karavAthI nIkaLelA sudhAkuMbha jevA ane jaLathI bharelo suvarNane kalaza dIThe. dazame svapna jANe Adi aha"tanI stuti karavAne aneka mukhavALuM thayuM hoya tema bhramaranA guMjAravavALA aneka kamaLathI zobhatuM mahAna upavAkara joyuM. agyArame svane pRthvImAM vistAra pAmelA zaradaRtunA meghanI lIlAne ceranAra ane UMcA taraMgenA samUhathI cittane AnaMda ApanAra kSIranidhi dIThe. bArame svapna jANe bhagavAn devapaNumAM temAM rahyA hatA tethI pUrvanA nehathI AvyuM hoya tevuM ghaNuM kAMtivALuM vimAna dIThuM. terame svane jANe kaI kAraNathI tArAone samUha ekatra thayA hoya tevA ane ekatra thayelI nirmaLa kAMtinA samUha je ratnapuMja AkAzamAM rahele dIThe. caudame svapna vailokyamAM rahelA tejasvI padArthonuM jANe piMDIbhUta thayeluM hoya te (prakAzamAna) nidhUmaagni mukhamAM praveza karate dIThe. rAtrinA virAma samaye, svapnane aMte vikasvara mukhavALI svAminI marudevA kamalinInI piTha prabodha pAmyA (jAgRta thayA) ane temaNe jANe pitAnA hRdayanI aMdara harSa mATe na hoya tethI, te svapna saMbaMdhI sava vRttAMta kemala akSarothI ugAra karatA hoya tema yathArtha nAbhirA jAne kahI saMbhaLAvyuM. nAbhirAjAe potAnA sarala svabhAvane anusaratI rIte svapnano vicAra karI "tamane uttama kulakara putra thaze ema kahyuM. te samaye svAmInI mAtra kulakarapaNathI ja saMbhAvane karI e ayukta che ema dhArI jANe kopAyamAna thayA hoya tema iMdranA Asana kaMpAyamAna thayA. amArA Asana akasamAt che. 'yA ? evo upaga detAM, bhagavAnanA cyavananI hakIkata iMdrionA jANavAmAM AvI eTale tatkALa saMketa karelA mitronI jema ekaThA thaI sarva idro bhagavAnanI mAtAne svapnArtha kahevA mATe tyAM AvyA. pachI aMjali jeDI vRttikAra jema sUtranA arthane skuTa kare tema vinayapUrvaka svapnArtha ne skuTa karavA lAgyA-"he svAminI'tame svapnAmAM prathama vRSabha je tethI tamAre putra moharUpI paMkamAM kheMcI gayelA dharmarUpI rathane uddhAra karavAmAM samartha thaze. he devi ! hastInA darzanathI tamAro putra mahaMta puruSone paNa guru ane ghaNA baLane eka sthAnakarUpa thaze. siMhanA darzanathI tamAre putra mahaMta puruSamAMsiMharUpa, dhIra, nirbhaya, zUravIra ane akhalita parAkramavALe thaze. he deva ! tame svapnamAM lakSamIdevI dIThI tethI savA puruSomAM uttama evo tamAro putra vailokyanI sAmrAjyalakSamIne pati thaze. puSpamALA jaI tethI tamAre putra puNya darzanavALe thaze ane akhila jagat tenI AjJAne mALanI peThe mastaka upara vahana karaze. he jaganmAtA ! tame svapnAmAM pUrNacaMdra dIThe tethI tamAre putra manahara ane netrane AnaMda ApanAra 1 pAkara-paddhasarevara. 2 kSIrasamudra Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para sarga 2 je thaze. sUrya dIThe tethI tamAre putra meharUpI aMdhakArane nAza karI jagatmAM udyota karanAra thaze ane mahAdhvaja dIThe tethI tamAre Atmaja ApanA vaMzamAM moTI pratiSThAvALe 1 dhamadhavaja thaze. he mAtA ! tame svapnamAM pUrNa kuMbha je tethI tamAre putra sarva atizayenuM pUrNa pAtra thaze- arthAt sarva atizayayukta thaze. padmasarovara jevuM tethI tamAre suta saMsArarUpI aTavImAM paDelA manuSyane (pAparUpa) tApane haraze ane tame samudra joye che tethI tamAro putra avRSya chatAM paNa temanI samIpe avazya javA gya thaze. he devi ! tame svapnane viSe bhuvanamAM addabhuta evuM vimAna joyuM tethI tamAro putra vaimAnika devethI paNa sevAze. aMkurita kAMtivALe ratnapuMja je che tethI tamAro tanaya sarva guNarUpa ratnonI khANa tulya thaze ane tame tamArA mukhamAM praveza karate jAjavalyamAna agni joye che tethI tamAre putra anya tejasvIonA tejane dUra karanAre thaze. he svAmini ! tame cauda svapna joyAM che te evuM sUcave che ke -tamAre patra cauda rAjalokano svAmI thaze." AvI rIte svapnArtha kahIne temaja marUdevA mAtAne praNAma karIne sarva idro potapotAne sthAnake gayA, svAminI marUdevA paNa svapnArthanI vyAkhyArUpI sudhAvaDe siMcAyAthI, varasAdanA jaLavaDe siMcAyAthI pRthvI jema ulAsa pAme tema ulAsane pAmyA. have suryathI jema meghamALA zobhe, muktAphaLathI jema chIpa zobhe ane siMhathI jema parvatanI guphA zobhe tema mahAdevI marudevA te garbhathI zobhavA lAgyA. jo ke svabhAvathI ja teo priyaMgulatA jevA zyAma hatA, te paNa zaradaRtuthI jema meghamALa pAMDuvaNuM thAya tema garbhanA prabhAvathI teo pAMDuvarNavALA thayA, jaganA svAmI amArA payanuM pAna karaze evA harSathI ja jANe hoya tema temanA stane puSTa ane unnata jaNAvA lAgyA. jANe bhagavAnanuM mukha jevAne agAuthI ja utkaMThita thayAM hoya tema temanA lecana vizeSa vikAsa pAmyA. temane nitaMbabhAga je ke vipula hato, te paNa varSAkALa vyatIta thayA pachI jema saritAnA taTanI bhUmi vizALa thAya tema vizeSa vizALa thaye. te mahAdevInI svabhAvathI ja maMda gati hatI te have madAvasthAne pAmelA hastInI peThe vizeSa maMda thaI. prAta:kALe jema vidvAna mANasanI buddhi vRddhi pAme ane grISmaRtumAM jema samudranI velA vRddhi pAme tema garbhanA prabhAvathI temanI lAvaNyalamI vizeSa vRddhi pAmavA lAgI. teo lokyanA ekasArarUpa garbha dhAraNa karatA hatA to paNa temane kAMI kheda thato nahoto, kAraNa ke garbhavAsI ahi to e prabhAva hoya che. pRthvInA aMtarabhAgamAM jema aMkura vRddhi pAme tema marudevAnA udaramAM te gabha gupta rIte dhIme dhIme vadhavA lAgyo. zItaLa jaLamAM himakRtikA nAMkhavAthI jema vizeSa zItaLa thAya tema garbhanA prabhAvathI svAminI marudevA adhika vizvavatsala thayA. gabhamAM AvelA bhagavAnanA prabhAvathI, yugmadhamI lokomAM nAbhirAjA potAnA pitAthI paNa adhika mAnya thaI paDyA. zaradaRtunA vegathI jema caMdranAM kiraNe adhika tejavALAM thAya tema sarva kalpavRkSo viziSTa prabhAvavALAM thayAM. jagamAM tiryaMca ane manuSyanAM paraspara vaira zAMta thaI gayAM, kAraNa ke varSAkALanA AvavAthI sarva ThekANe saMtApa zAMta thaI jAya che. 1. ahIM e paNa artha nIkaLe che ke meTA vaMza-vAMsaDAmAM sthApana karele aTale eka hAra jana UMcA dharmadhvajavALo te thaze 2. na dhasAre karI zakAya tevuM. 3. barapha. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 ju na paDe e pramANe nava mAsa ane sADAATha divaso vyatIta thayA pachI rautra mAsanA kRSNapakSanI aSTamIne divase ardharAtre sarva graha ucca sthAnakamAM AvyA hatA ane caMdrane ga uttarASADhA nakSatramAM Avyo hato tyAre mahAdevI marudevAe yugaladhamI putrane sukhe karIne prasavyo. te vakhate jANe harSa pAmI heya tema dizAe prasanna thaI ane svargavAsI devatAonI peThe loko ghaNA harSathI krIDAmAM tatpara thayA. u5pAdazAmAM utpanna thayelA devatAonI jema jarAyu (era) ane rudhira vagere kalaMkathI vajita bhagavAn atizaya zobhavA lAgyA. te samaye jagatanAM netrone camatkAra pamADanAra ane aMdhakArane nAza karanAra-vidyutanA prakAzanI je-traNa jagatamAM udyota thaI rahyA. kikoe nahIM vagADavA chatAM paNa meghanA jevA gaMbhIra zabdavALA duMdubhi AkAzamAM vAgavA lAgyA, tethI jANe svarga pite ja harSathI garjanA karatuM hoya tema jaNuMvA lAgyuM. te vakhate kSaNavAra nArakIone paNa pUrve nahIM prApta thayeluM evuM sukha thayuM, to tiyaca, manuSya ane devatAone sukha thAya temAM to zuM kahevuM? bhUmi upara maMda maMda prasaratA pavanoe sevakonI peThe pRthvInI raja dUra karavA mAMDI. meghe celakSepanI jema sugaMdhI jaLanI vRSTi karavA lAgyA, tethI aMdara bIja vAvelAnI jema pRthvI uvAsa levA lAgI. e samaye pitAnAM Asana calAyamAna thavAthI-bhegaMkarA, bhagavatI, subhoga, bhegamAlinI, toyadhArA, vicitrA, puSpamAlA ane aniMditA-e nAmanI ATha dika takAgra pratye AvI. Adi tIrthakara ane tIrthakaranI mAtAne traNa vAra pradakSiNA daI vaMdanA karIne teo A pramANe kahevA lAgI-"he jaganmAtA ! he jagadIpakane prasavanArA devi ! ame tamane namaskAra karIe chIe; ame adhelakamAM nivAsa karanArI ATha dikakumArI e pavitra evA tIrthakaranA janmane avadhijJAnavaDe jANIne, temanA prabhAvathI temane mahimA karavAne mATe ahIMyAM AvI chIe, tethI tame amArAthI bhaya pAmaze nahIM." ema kahI IzAna keNamAM rahelI teo e tyAM pUrva dizA tarapha mukhavALuM ane eka hajAra staMbhavALuM sUtikAgRDa racyuM. pachI saMva nAmanA vAyuthI sUtikAgrahanI tarapha eka jana sudhI kAMkare ane kAMTA dUra karI, saMva7 vAyune saMharI, bhagavAnane praNAma karI gIta gAtI temanI najIka UbhI rahI. tevI ja rIte AsananA kaMpavAvaDe prabhune janma jANI, methaMkarA, meghavatI, sumeghA, meghamAlinI, toyadhArA, vicitrA, vAriNuM ane balAhakA nAmanI meruparvata upara rahe. nArI ATha UlakavAsI dikakumArikAo tyAM AvI ane jinezvara tathA jinezvaranI mAtAnI namaskArapUrvaka stuti karI. teoe bhAdrapada mAsanI peThe tatkALa AkAzamAM abhrapaTa (vAdaLa) vikRta karyuM (racyuM). te vAdaLa vaDe sugaMdhI jaLanI vRSTi karIne sUtikAgrahanI tarapha eka jana sudhI caMdrikA jema aMdhakAranI paMktino nAza kare tema rajane nAza karyo. jAnu pramANa paMcavaNa puSponI vRSTithI jANe jAtajAtanAM citrovALI hoya tema pRthvIne bhItI karI ane pachI tIrthakaranA nirmaLa guNonuM gAna karatI tathA harSane utkarSathI zebhatI teo pitAne ucita sthAne UbhI rahI. pUrva rucikAdri upara rahenArI naMdA, naMdettarA, AnaMdA, naMdivardhanA, vijayA 1. devatAone upana thavAnI rAmyA. 2. jAnu-DhIMcaNa, 3, caka nAmanA teramAM kopamAM cAredizAe mAM tathA cAre vidizAomAM parvata che. temAMnA pUrva dizAnA parvata upara rahenArI-e. pramANe bIjI dizA tathA vidizAo mATe samajavuM. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 sarga 2 jo jayaMtI, jayaMtI ane aparAjitA nAmanI ATha dizAkumArIo paNa jANe mananI sAthe spardhA karanArA hoya tevAM vegavALAM vimAnamAM besI tyAM AvI. svAmIne tathA marudevA mAtAne namaskAra karI, pUrvanI peThe kahIne, pitAnA hAthamAM darpaNe rAkhI mAMgalika gIta gAtI gAtI teo pUrva dizA tarapha UbhI rahI. dakSiNa gucakAdri para rahenArI samAhArA, supradattA, suprabuddhA, yazodharA, lakSmIvatI, zeSavatI, citraguptA ane vasuMdharA nAmanI ATha dikumArikAo jANe prade prerelI hoya tema pramoda pAmatI tyAM AvI prathamanI dikumArikAonI jema jinezvara ane temanI mAtAne namaskAra karI, kArya nivedana karI, hAthamAM kaLaza dhAraNa karI, dakSiNa dizAmAM gAyana karatI UbhI rahI. pazcima rucaka parvata para rahenArI IlAdevI, surAdevI, pRthvI, padmAvatI, ekanAsA, anavamakA, drA ane azokA nAmanI ATha dikumArikAo, jANe bhaktithI eka bIjIno jaya karavAne IcchatI hoya tema tvarAthI tyAM AvI ane pUrvanI peThe bhagavAnane tathA mAtAne namI, vijJapti karI, hAthamAM paMkhA dhAraNa karI gIta gAtI pazcima dizAmAM UbhI rahI. uttara rucaka parvatathI alaMbusA, mizrakezI, puMDarIkA, vArUNI, vAsA, sarvaprabhA zrI ane hI nAmanI ATha kumArikA , jANe ratharUpa thayelA vAyuvaDe Ave tema abhiyAgika devatAonI sAthe vegathI tyAM AvI ane bhagavaMtane tathA temanI mAtAne pUrvanI peThe namaskAra karI, potAnuM kArya vidita karI, hAthamAM cAmara grahaNa karI, gAyana karatI uttara dizAmAM UbhI rahI. | vidizAmAM rahelA rucaka parvatathI citrA, citrakanakA, saterA ane sutrAmaNi nAmanI cAra dikumArikAo paNa AvI ane pUrvavat jinezvarane tathA mAtAne namana karI, potAnuM kArya vidita karI, hAthamAM dIpaka rAkhI IzAna vigere vidizAomAM gADI UbhI rahI. sacadvIpathI rUpA, rUpAsikA, surUpA ane rU5kAvatI nAmanI cAra dikumArikAo. paNa tatkALa tyAM AvI. teoe bhagavAnUnA nAbhinAlane cAra aMgula rAkhI chedana karyuM. pachI tyAM eka khADo khodI temAM te nizcita karI khADAne rana ane vajothI pUrI dIdhe ane tenA upara durvA (dhro)thI pIThikA bAMdhI. pachI bhagavAnanA janmagRhane lagatAM pUrva, dakSiNa ane uttaramAM teoe lakSamInA gRharUpa traNa kadalIgraha karyA. te dareka gRhamAM teoe vimAnamAM hoya tevA vizALa ane siMhAsanathI bhUSita catuzAla (coka) racyA. pachI jinezvarane potAnI hastAMjalimAM laI, jinamAtAne catura dAsInI peThe hAthane Teke ApI, teo dakSiNa catuH zAlamAM laI gaI. tyAM baMnene siMhAsana upara besADIne, vRddha mardana karanArI strInI jema teo sugadhI lakSapAka telathI atyaMgana karavA lAgI. tenA amaMda AmodanI khuzabethI dizAone pramudita karI, divya udvartanathI teo e baMnene udvartana karyuM. pachI pUrva dizAnA catuHzAlamAM laI jaI, siMhAsana upara besADI potAnA mananI jevA nirmaLa udakathI baMnene teoe snAna karAvyuM. sugaMdhI kASAya vastrovaDe temanAM aMga luMchIne gazIrSa caMdananA rasathI temane carcita karyA ane baMnene divya vastro tathA vidyanA udyota jevA vicitra AbharaNe paherAvyAM. pachI bhagavAna ane bhagavAnanI mAtAne uttara catuHzAlamAM laI jaI siMhAsana upara besADyAM. tyAM teoe Abhigika devatAo pAse kSadra himavaMta parvatathI gazIrSa caMdananA kASTa jaldI maMgAvyAM, araNinA be kASThathI agni utpana karI, homavA yogya karelA gazIrSa caMdananA kAithI teoe homa karyo. te Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 je papa agnithI thayelI bhasmanI teoe rakSA poTalI karo baMnene hAthe bAMdhI. teo (prabhu ane mAtA) moTA mahimAvALA hatAM to paNa e te dipakumArione bhaktikrama che. pachI * tame parvatanI jevA AyuSyavALA thAo" evuM prabhunA kAnamAM kahI pASANanA be gaLAnuM teoe AsphAlana karyuM. pachI prabhune ane mAtAne sUtikA bhuvanamAM zagyA upara suvADI teo maMgalika gIta gAvA lAgI. have sUtikarma karIne dikakumArikAo svasthAnake gaI te samaye laveLAe jema sarva vAjiMtro eka sAthe vAge tema svargamAM zAzvata ghaMTAone eka sAthe Uce dhvani thaye, ane parvatanA zikharanI peThe acaLa evAM IMdronAM Asana, saMbhramavaDe hRdaya kaMpe tema kaMpAyamAna thayAM, te vakhate saudharma devalokanA pati sadharmendranAM netra kepanA ATopathI lAla thaI gayAM, lalATapaTa upara bhrakuTI caDAvavAthI temanuM mukha vikarALa thayuM. jANe aMdaranA krodharUpa vahninI zikhA hoya tevA adhara pharakavA lAgyA. jANe Asanane sthira karavAnuM hoya tema eka paga UMco karavA lAgyA ane " Aje yamarAje kene kAgaLa mekalyo che? ema belI potAnA zUrAtanarUpa agnine vAyu samAna vaja grahaNa karavAnI IcchA karI. evI rIte krodha pAmelA kezarI jevA iMdrane joI jANe mUrtimAna mAna hoya tevA senApatie AvI vijJapti karI "he svAmi ! Apane mArA jevA padAti chatAM zA mATe Apa pote ja AvezamAM Ave che? he svargapati! AjJA karo ke kayA nA zatrunuM huM' mathana karuM ?' te kSaNe potAnA mananuM samAdhAna karI avadhijJAnathI I joyuM te adiprabhuno janma temane jANavAmAM Avyo. harSathI tatkALa temanA krodhane vega gaLI gayo ane vRSTithI zAMta thayelA dAvAnaLavALA parvatanI jema Idra zAMta thaI gayA. "mane dhikkAra che ke meM AvuM ciMtavyuM, mAruM mithyA duSkRta thAo, ema bolI teNe IMdrAsanane tyAga karyo, sAta ATha pagalAM bhagavaMtanI sanmukha cAlI, jANe bIjA ratnamukuTanI lakSamIne ApanAra hoya tevI karAMjali mastake sthApana karI, jAnu ane mastaka kamalathI pRthvIne sparza karavAvaDe prabhune namaskAra karI, romAMcita thaI teNe bhagavaMtanI A pramANe stuti karI-"he tIrthaMkara ! he jagatane sanAtha karanArA ! he kRpArasanA samudra! he nAbhinaMdana ! tamane namaskAra karuM chuM. he nAtha naMdanAdikara traNa udyAnathI jema mera parvata zebhe che tema mati vagere traNa jJAna sahita upajavA thI tame zebhe che. he deva ! Aje A bharatakSetra svargathI paNa vizeSa zobhe che, kemake mailokyanA mugaTaranI samAna tame tene alaMkRta karyuM che. he jagannAtha ! janmakalyANakane mahatsavathI pavitra thayelo Ajane divasa saMsAramAM rahuM tyAM sudhI tamArI peThe vaMdana karavAne gya che. A tamArA janmanA parvathI Aje nArakI ene paNa sukha thayuM che. kemake ahaM tene udaya kAnA saMtApane haranAra na thAya? A jambudvIpane viSe bharatakSetramAM nidhAnanI peThe dharma naSTa thaI gayuM che, tene tamArI AjJArUpI bIjathI pAcho pragaTa karo. he bhagavan! tamArA caraNane prApta karIne have keNu saMsArane taraze nahIM ? kemake nAvanA gavaDe lo paNa samudranA pArane pAme che. he bhagavan! vRkSa vinAnA dezamAM jema kalpavRkSa utpanna thAya ane marudezamAM jema nadIno pravAha pragaTa thAya tema tame A bharatakSetramAM lokonA puNyathI avatarelA che." evI rIte prathama devalokanA idra bhagavAnanI stuti karIne potAnA senAdhipati gamiSI nAmanA devane AjJA karI ke -"he senApati jabUdvIpanA dakSiNArdha bharatakSetranA 1. A ghaTanAdanI hakIkata anyatra AvatI nathI. AsanakaMpa ja thAya che. 2 naMdana, seminasa ane pAMDuka. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 2 je madhya bhUmibhAgamAM lakSmInA nidhirUpa nAbhi kulakaranI patnI marudevAnA udarathI prathama tIrthakara putrapaNe avataryA che, temanA janmasanAtrane mATe sarva devatAone bolAve." e pramANe IMdranI AjJA zravaNa karI teNe eka jananA vistAravALI ane adabhuta dhvanivALI sughoSA nAmanI ghaMTA traNa vakhata vagADI, mukhya gAnAranI pAchaLa jema bIjAo gAyana kare tema te sughASA ghaMTAne avAja thatAM, bIjA sarva vimAnonI ghaMTAo tenI sAthe ja zabda karavA lAgI. kulapurAvaDe jema uttama kuLa vRddhi pAme tema te sarva ghaMTAeno zabda, dizAonA mukhamAM thayelA zabdarUpa tenA paDadAthI vRddhi pAme. batrIza lAkha vimAnamAM uchaLano zabda tALavAnI jema anuraNanarUpa thaI vRddhi pAmyo. devatAo pramAdamAM Asakta hatA. teo A zabdathI mUccha pAmI gayA, ane "A zuM haze?" ema saMbhrama pAmI sAvadhAna thavA lAgyA, e rIte sAvadhAna thayelA dene uddezIne IMdranA zabdavarDa A pramANe kahyuM-"bhe bhe devatAo ! sarvane anulaya zAsanavALA Idra, devI vigere parivAra sahita tamane AjJA kare che kejabUdvIpanA dakSiNuddha bharatakhaMDanI madhyamAM kulakara evA nAmirAjAnA kuLane viSe Adi tIrthakara utpanna thayA che, temanA janmakalyANaka mahotsava karavAnI IcchAthI tame sau. mArI peThe javAnI utAvaLa kare; kAraNa ke e samAna bIjuM kaI utkRSTa kArya nathI." senApatinAM evAM vacana sAMbhaLI, mRgalA e jema va yunI sanmukha vegathI cAle tema keTalAeka devatA o bhagavata uparanA pagathI tatkALa cAlyA; camakapASANuthI jema letAnuM AkarSaNa thAya tema keTalAeka devatA o IdranI AjJAthI khecAIne cAlya:: nadI enA vegathI jema jalajaMtuo doDe tema keTalA eka devatA e potAnI strIoe ulAsa pamADavAthI cAlyA ane pavananA AkarSaNathI jema gaMdha cAle ( prasare ) tema keTalAeka devatAo potAnA mitrothI AkRSTa thaIne cAlyA. e pramANe potAnAM suMdara vimAnothI ane bIjA vAhanathI jANe bIjuM svarga hoya tema AkAzane zobhAvatA teo IdranI pAse AvyA. te vakhate pAlaka nAmanA Abhigika devane surapatie eka asaMbhAvya ane apratima vimAna racavAnI AjJA karI. svAmInI AjJA pALanAra te deve tatkALa IrachAnugAmI vimAna racyuM. te vimAna hajAro ratanastaMbhenAM kiraNanA samUhathI AkAzane pavitra karatuM hatuM ane gavAkSothI netravALuM hoya, dIrgha davAothI jANe bhujAvALuM hoya, vedikAothI jANe dAMtavALuM hoya tathA suvarNakuMbhathI jANe pulakita thayuM hoya tevuM jaNAtuM hatuM. te pAMcaze yojana UMcuM hatuM ane eka lAkha yajana vistAramAM hatuM. te vimAnane kAMtithI taraMgavALI traNa sopAna paMktio hatI. te himavaMta parvata upara jema nadIo 2 hoya tevI jaNAtI hatI. te sopAnapaMktinI AgaLa IdradhanuSyanI zobhAne dhAraNa karanArA-vividha varNavALAM ratnonAM teraNanAM trIka AvelAM hatAM. te vimAnanI aMdara caMdrabiMba, darpaNa, AliMgI mRdaMga ane uttama dIpikAnI peThe sarakhI ane corasa bhUmiezebhatI hatI. te bhUmi upara sthApana karelI ratanamaya zilAo, avirala evAM ghaNAM kiravaDe, jANe bhI tenAM citra upara javanIkAnI zebhAne dhAraNa karatI hoya tevI jaNAtI hatI. tenA madhyabhAgamAM apsarA jevI putaLIothI vibhUSita thayela-ratnacita prakSAmaMDapa hato ane tenI aMdara jANe vikasita kamalanI kaNikA hoya tevI suMdara mANikyanI 1 pagathIAno, 2. gaMgA, siMdhu ane hittAzA. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrva 2 jI 57 eka pIThikA hatI. te pIThikA vistAramAM ane laMbAImAM ATha ceAjana hatI ane jADapaNe cAra ceAjana hatI. jANe iMdranI lakSmInI zayyA hAya tevI te jaNAtI hatI. tenI upara jANe sava tejanA sAranA piMDa karIne banAvyuM hoya evu* eka si hAsana hatuM. te siMhAsananI upara apUrva zeAbhAvALu, vicitra ratnAthI jaDelu ane peAtAnA kiraNAthI AkAzane vyApta karanAruM eka vijayava& dIpatuM hatuM. tenA madhyamAM hAthInA karNa mAM hAya tevu eka vAMkuza ane lakSmIne krIDA karavAnA hiMDoLA jevI kuMbhika jAtanA meAtInI mALA ze|bhatI hatI ane te muktAdAmanI AsapAsa jANe gaMgA nadInA aMtara hAya tevI tenA karatAM adha vistAravALI addha kuMbhika mAtInI mALAo ze|bhI rahI hatI. spa sukhanA lAbhathI jANe skhalanA pAmela hoya tevA maMda gativALA pUrva dizAonA vAyuthI te mALAe maMda maMda DolatI hatI. tenI aMdara sa`cAra karato pavana zravaNane sukha Ape evA zabda karato hatA, tethI jANe priya khelanAranI jema iMdranA nirmaLa yazanuM gAna karato hAya tevA te jaNAto hatA. te siMhAsanane AzrayIne vAyavya ane uttara dizAnA madhyamAM tathA uttara ane pUrva dizAnA madhyamAM, jANe svargalakSmInA mugaTa hAya tevA ceArAzI hajAra sAmAnika devatAonA ceArAzI hajAra bhadrAsane racyAM hatAM; pUrva dizAmAM ATha agrahiSI (iMdrANIe )nAM ATha AsanA hatAM, te jANe sAdara hoya tema sadeza AkAre zAbhatAM hatAM; dakSiNa pUrvanA madhyamAM abhyaMtara sabhAnAM sabhAsadonA khAra hajAra bhadrAsanA hatAM, dakSiNamAM madhya sabhAnAM sabhAsada evA cauda hajAra devatAonA anukrame cauda hajAra bhadrAsanA hatAM. dakSiNa pazcimanA madhyamAM bAhya padAnA sALa hajAra devatAenAM sALa hajAra si`hAsanAnI paMkti hatI; pazcima dizAmAM jANe eka bIjAnAM pratibiMba hoya tevA sAta prakAranI senAnA senApati devatAonA sAta AsanA hatAM ane meruparvatanI cAtaram jema nakSatra zeobhe tema zakra siMhAsananI cAre tarapha cArAzI hajAra AtmarakSaka devatAonAM cArAzI cArAzI hajAra AsaneA ze|bhatAM hatAM. evI rIte paripUrNa vimAna racIne AbhiyAgika devatAoe IMdrane jANa karI, eTale IMdre tatkALa uttara vaikriya rUpa kyuM icchA pramANe rUpa karavu e devatAonA svabhAva che, pachI jANe dizAonI lakSmI ja hoya tevI ATha paTTarANIe sahita ga dharmanAM ane nATyanA sanyAnuM kautuka joto joto, zakra vimAnane pradakSiNA daI, pUrva taraphanAM pagathIAnA mArgathI peAtAnA mAnanI jevA unnata vimAnanI upara caDavA ane mANikayanI bhItomAM paDelAM tenAM aMganA pratibiMbathI jANe tenAM hajAro aga hAya tevA jaNAtA saudharmedra pUrvAbhimukha thaIne peAtAnA Asana upara beThA. pachI jANe iMdranAM bIjA rUpa hoya tevA tenA sAmAnika devatAo uttara taraphanA seApAnavaDe upara caDIne pAtapotAnA Asana upara beThA. eTale bIjA devatAe paNa dakSiNa taraphanA se'pAnavaDe upara caDIne potAnAM Asane upara beThA. kemake svAmInI pAse AsananuM ullaMghana thatuM nathI. si'hAsana upara beThelA zacIpatinI AgaLa da Nu vigere aSTa maMgaLika zobhavA lAgyA. mastake caMdranA jevuM ujajavaLa chatra zaiAbhavA lAgyu ane jANe cAlatA e haMsA hoya tevA e bAjue cAmaro DhoLAvA lAgyA. nijha raNAthI jema pa ta zAle tema patAkAothI zeAbhato hajAra ceAjana UMcA eka Idradhvaja vimAnanI AgaLa pharakI rahyo. te vakhate nadIonA pravAhathI vITAyelA jema sAgara zeAbhe tema sAmAnika vigere karoDo devatAothI vITa:yela 8 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 2 jo 58 iMdra zAbhavA lAgyA. bIjA devatAonA vimAnAthI te vimAna vIMTAyeluM hatuM, tethI ma'DalAkAra caityeAthI vIMTAyelu jema mULa caitya zobhe tema te paNa UMce prakAre zAbhatuM hatuM. vimAnanI suMdara mANikayamaya bhIMtonI aMdara eka bIjA vimAnanAM pratibiMba paDatAM hatAM, tethI jANe vimAnA, vimAnathI gabha vALA thayAM hoya tevAM jaNAtAM hatAM. dizAonA mukhamAM pratidhvanirUpa thayelA kha'dIjanAnA jayadhvanithI, duMdubhinA zabdothI ane gaMdharvAnA tathA nATakanAM vAjIMtronA avAjathI jANe AkAzane vidyAraNa karatuM hoya tevuM te vimAna iMdranI icchAthI saudharma devalAkanA madhyamAM thaIne cAlyu. saudhama devalAkanI uttare thaI ne jarA vAMku (ticchu") utaratuM te vimAna lAkha yeAjananA vistAravALuM hovAthI, jabudvIpane AcchAdana karavAnu DhAMkaNuM hoya tevuM jaNAvA lAgyuM. te vakhate raste cAlanArA devA eka bIjAne A pramANe kahevA lAgyA--hai hastivAhana ! dUra jAe, kemake tamArA hastIne mArA siMha sahana karaze nahI. he azvanA vAhanavALA ! tame jarA cheTe raheA, A mArA UMTa krodha pAmyA che te tamArA azvane sahana nahIM kare, huM mRgavAhana ! tame najIka Avaze nahIM, kemake mArA hAthI tamArA mRgane IjA karaze. he sarpanA vAhanavALA ! ahI'thI dUra jAe. jue, A mAruM vAhana garuDa che te tamArA sapane kaSTa pamADaze. are bhAI! tu' mArI gatine vighna karatA ADA kema paDe che ane mArA vimAnanI sAthe tArA vimAnanA sa`ghaTTa kema kare che ? bIjo kahe, 'are ! huM pachavADe rahyo chuM ane iMdra zIvrapaNe cAlyA jAya che, mATe paraspara athaDAvAthI kApa karo nahIM, kemake pavanA divasa sAMkaDAM ja hAya che, arthAt paryaMnA divaseAmAM bhIDa ja thAya che.' A pramANe utsukapaNAthI iMdranI pachavADe cAlanAra saudhama devalAkanA devatAonA mATo kolAhala thavA lAgyA. e prasaMge moTA dhvajapaTavALuM te pAlaka vimAna samudranA madhya zikharathI utaratuM jema nAva zeAbhe tema AkAzamAMthI utaratu' zAbhavA lAgyuM. jANe meghama'Dala pa`kita thayelA svarga ne namADatuM hoya tema vRkSAnI madhyamAM cAlanArA hastInI jema nakSatracakranI madhyamAM cAlatuM te vimAna AkAzamAM gati karatuM karatuM vAyunA vegathI asa`khya dvIpasamuhanuM ullaMghana karIne naTThIzvaradvIpe Avyu. vidvAn puruSa jema graMthanA sa'kSepa kare tema te dvIpamAM dakSiNa pUnA madhyabhAgamAM AvelA ratikara parvatanI upara iMdre te vimAnane sakSipta karyuM. tyAMthI AgaLa keTalAeka dvIpasamudrane ulladhI te vimAnanA anukrame tethI paNa saMkSepa karatA IMdra jaMbuDhIpanA dakSiNa bharatA mAM Adi tIrthaMkaranA janmabhuvanane vize AvI paheAMcyA. sUrya jema meruparyaMtanI pradakSiNA kare tema teNe te vimAnathI prabhunA sUtikAgRhanI pradakSiNA karI ane pachI gharanA khUNAmAM jema nidhi sthApana kare tema IzAna khUNAmAM te vimAnane sthApana karyuM. pachI mahAmuni jema mAnathI utare (mAnanA tyAga kare) tema vimAnamAMthI utarIne prasanna manavALA zake'dra prabhunI pAse AvyA. prabhune jotAM ja te devAgraNIe prathama praNAma kI, kemake ' svAmInuM darzana thatAM praNAma karavA te svAmIne pahelI bheTa che,' pachI mAtA sahita prabhune pradakSiNA karIne pharIthI praNAma karyAM, kemake bhakitamAM punarukata doSa thatA nathI. devatAoe mastaka upara abhiSikta karelA te bhaktimAna Idra, mastaka upara aMjali joDI svAminI marudevAne A pramANe kahevA lAgyA- pAtAnA udaranA ratnarUpa putrane dhAraNa karanArA ane jagadIpakane prasavanArA he jaganmAtA ! huM tane namaskAra karu chu, tame dhanya cheA, tame puNyavata che! ane tame saphaLa janmavALA tathA uttama Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 huM 59 lakSaNothI yukta che. traNa bhuvanamAM putravALI strIomAM tame pavitra che, kAraNa ke tame dharmane uddhAra karavAmAM agresara ane Adita thayelA mokSamArgane pragaTa karanAra bhagavAna AditIrthakarane janma Ape che. he devi ! huM saudharma devalokana Idra chuM, tamArA putra ane janmotsava karavAne huM ahIM Avelo chuM, mATe tamAre mAro bhaya rAkha. nahI. evI rIte kahIne surapatie marudevA mAtA upara avasvApanikA nAmanI nidrA nirmANa karI ane prabhunuM eka pratibiMba karIne temanA pArzva bhAgamAM mUkayuM. pachI Idra pitAnAM pAMca rUpa karyA; kemake tevI zaktivALAo aneka rUpe svAmInI yogya bhakti karavAmAM IcchAvAna hoya che. temAMthI eka rUpe bhagavaMtanI samIpe AvI, praNAma karI, vinayathI nagna thaI "he bhagavan! AjJA Apo" ema kahI kalyANakArI bhaktivALA teNe gozISa caMdanathI cacelA potAnA be hAthathI jANe mUrtimAnuM kalyANa hoya tevA bhuvanezvara bhagavAnane grahaNa karyA. eka rUpe jagatanA tApano nAza karavAmAM chatrarUpa evA jagatpatinA mastaka upara pRSTha bhAgamAM rahI chatra dharyuM. svAmInI baMne bAjue bAhu daMDanI peThe rahelAM be rUpe suMdara cAmaro dhAraNa karyA, ane eka rUpe jANe mukhya dvArapALa hoya tema vaja dhAraNa karIne bhagavAnanI AgaLa rahyo. jaya jaya zabdothI AkAzane eka zabdamaya karatA devatAothI vIMTAI rahelA ane AkAzanI jevA nirmaLa cittavALA Idra pAMca rUpe AkAzamArge cAlyA. tRSAtura thayelA paMthIonI daSTi jema amRta sarovara upara paDe tema utkaMThita devatAonI daSTi bhagavAnanA addabhuta rUpa upara paDI. bhagavAnanuM addabhuta rUpa jevAne pachAta rahelA ( AgaLa cAlanArA) devatAo, potAnA pRSTha bhAgamAM netrane IcchatA hatA. be bAju cAlanArA de, svAmIne jovAmAM tRpti pAmyA nahIM, tethI jANe oNbhita thayA hoya tevAM potAnAM netrone, bIjI tarapha pheravI zakyA nahIM. pachavADe rahelA devatAo bhagavAnane jovA AgaLa AvavAnI icchA karatA hatA, tethI teo ulaMghana thatA potAnA mitra tathA svAmIne paNa gaNatA nahotA. pachI devatAonA pati I, hRdayanI aMdara rAkhelA hoya tema bhagavAnane potAnA hadayanI samipe rAkhIne meruparvata upara gayA. tyAM pAMDukavanamAM cUlikAnI dakSiNe nirmaLa kAMtivALI atipaDakalA nAme zilAnI upara ahaMtasnAtrane gya siMhAsana upara pUrva dizAnA pati Idra sahita prabhune potAnA usaMgamAM laIne beThA. je vakhate saudharmedra meruparvata upara AvyA te ja vakhate mahASA ghaMTAnA nAdathI prabodhita thayelA aThThAvIza lAkha vimAnavAsI devatAothI paravArelA, trizUladhArI. vRSabhanA vAhanavALA, IzAna kalpanA adhipati IzAneMdra tenA puSpaka nAmanAM Abhigika devatAe racelA puSpaka nAmanA vimAnamAM besI, dakSiNa dizAne raste IzAnakalpathI nIce utarI, tirtho cAlI, naMdIzvaradvIpe AvI, te dvIpanA izAnakhUNAmAM rahelA ratikara parvata upara saudharmedranI peThe potAnuM vimAna saMkSepIne meruparvata upara bhagavaMtanI samIpe bhakti sahita AvyA. sanatakumAra Idra paNa bAra lAkha vimAnavAsI devatAothI paravArI sumana nAmanAM vimAnamAM besIne AvyA. maheMdra nAmanA iMdra ATha lAkha vimAnavAsI devatAo sahita zrIvansa nAmanA vimAnamAM besIne mananI jema utAvaLe tyAM AvyAM. brahma nAmanA IMdra cAra lAkha vimAnavAsI devatAo sAthe paravarI naMdyAvarta nAmanA vimAnamAM besI prabhunI pAse AvyA. lAMtaka nAme Idra pacAsa hajAra vimAnavAsI de sAthe kAmagava nAmanA vimAnamAM besI jinezvaranI pAse AvyA. zukanAme Idra cAlIza hajAra vimAnavAsI devatAo Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 saga 2 jo sAthe pItigama nAmanAM vimAnamAM besI meruparvata upara AvyA. sahasrAra nAme iMdra cha hajAra vimAnavAsI devatAonI sAthe maneAma nAmanA vimAnamAM besI jinezvara pAse AvyA, AnataprANata devalAkanA IMdra cAraze vimAnavAsI devAnI sAthe pAtAnA vimala nAmanA vimAnamAM besIne AvyA ane ArAcyuta devale kanA IMdra paNa traNaze vimAnavAsI devAnI sAthe peAtAnA ati vegavALA satAbhadra nAmanAM vimAnamAM besIne AvyA. te ja vakhate ratnaprabhA pRthvInA jADapaNAnI aMdara nivAsa karanArA bhuvanapati ane vyaMtaranA IMdrAnA AsanA kapyAM. camacA nAmanI nagarImAM sudharmA sabhAnI aMdara camara nAmanA siMhAsana upara camarAsura (camare) beThA hatA, teNe . adhijJAna vaDe bhagavAnanA janma jANIne sarva devatAone jaNAvavA mATe peAtAnA kuma nAmanA senApati pAse AghadhASA nAme ghaTA vagaDAvI. pachI potAnA ceAsaTha hajAra sAmAnika devatAo, tetrIza vAyastri zaka (gurusthAnane cAgya) deveA, cAra leAkapALa, pAMca agramahiSIo, abhya:tara-madhya-bAhya e traNa padAnA devA, sAta prakAranuM sainya, sAta senApati ane cAre dizAe rahenArA cAsaTha hajAra AtmarakSaka devA tathA bIjA uttama RddhivALA asurakumAra devAthI paravarelo te, abhiyAgya deve tatkALa racelA, pAMcaze. ceAjana UMcA moTA dhvajathI zAbhita ane pacAsa hajAra yeAjana vistAravALA vimAnamAM besIne bhagavAnane janmAtsava karavAnI IcchAthI cAlyA. te camare paNa zakredranI peThe pAtAnA vimAnane mArgomAM saMkSepIne svAmInA Agamana vaDe pavitra thaelA meruparvatanA zikhara upara AvyeA. alicacA nAme nagarInA amala nAmanA I paNa mahaudyasvarA nAmanI dIghaMTA vagaDAvIne mahAkuma nAmanA senApatinA belAvavAthI AvelA sATha hajAra sAmAnika devatAo, tethI cAraguNA aMgarakSaka devatAo tathA bIjA trAyastrizaka vigere devatAo sahita cama redranI peThe amada AnaMdanA madirarUpa meru parvata upara AvyA. nAgakumArano dharaNa nAme iMdra meghasvarA nAmanI ghaMTA vagaDAvIne bhasena nAmanI peAtAnI pAyadala senAne adhipatie pramAdha karelA cha hajAra sAmAnika devatA, tethI cAraguNA AtmarakSaka devatAo, cha peAtAnI paTTadevIe (iMdrANIe) ane bIjA paNa nAgakumAra devAthI yukta thaIne pacIza hajAra cAjana vistAravALA, aDhIze yAjana UMcA ane iMdradhvajathI zAbhita vimAnamAM besIne bhagavAnanA danane mATe utsuka thaI ma`darAcala ( meru ) nA mastaka upara kSaNavAramAM AvyA. bhUtAna nAme nAge'dra potAnI meghasvarA nAmanI ghaMTA vagaDAvIne, dakSa nAmanA senApatie elAvelA sAmAnika vigere devatAo sahita AbhiyAgika deva tAe racelA vimAnamAM besI, traNa jagatanA nAthavaDe sana tha thayelA meruparvata upAM AvyA. temaja vidyukumAranA Ik hira ane hissaha, sutra kumAra Idra veNudeva ane veNudArI, agnikumAranA IMdra agnizikha ane agnimANava, vAyukumAranA IMdra vela a ane prabhaMjana, stanitakumAranA iMdra sudhASa ane mahAdhASa, udhikumAranA IMdra jalakAMta ane jalaprabha, dvIpakumAranA iMdra pUrNa ane avaziSTa ane krikumAranA iMdra anita ane amitavAhana paNa AvyA. vyatAmAM pizAcanA IMdra kALa ane mahAkALa, bhUtanA Idra surUSa ane pratirUpa, yakSanA iMdra pUrNa bhadra ane maNibhadra, rAkSaseAnA iMdra bhIma ane mahAbhIma, kinnaronA Indra kinnara ane kipurUSa, kapuruSanA IMdra satpurUSa ane mahApuruSa mahAraganA IMdra * ratnaprabhA pRthvInuM 180000 yAjana jADApaNu` che. temAM te rahe che. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM atikAya ane mahAkAya gaMdharvonA Idra gItarati ane gItayazA ane aprajJapti ane paMcaprajJapti vagere vyaMtaranI bIjI ATha nikAya je vANavyaMtara kahevAya che tenA seLa Iko, temAM ajJaptinA Idra saMnihita ane samAnaka, paMcaprajJaptinA IMdra dhAtA ane vidhAtA, RSivAditanA Idra RSi ane RSipAlaka, bhUtavAditanA Idra Izvara ane mahezvara-kaMditanA Idra suvatsaka ane vizAlaka, mahAkaMditanA Idra hAsa ane hAsarati. kuSmAMDanA Idra ti ane mahAta, pAvakanA Idra pavaka ane pavakapatI ane tiththone asaMkhyAtA sUrya ane caMdra e be nAmanA ja Idro-evI rIte kula cosaTha IdroH meruparvata upara eka sAthe AvyA. pachI ayyata Ide jinezvaranA janma utsavane mATe upakaraNa lAvavAnI Abhigika devatAone AjJA karI, eTale teoe IzAna dizA tarapha jaI, zaikriya samuddaghAta vaDe kSaNavAramAM uttama pudganuM AkarSaNa karIne suvarNanA, rUpAnA, ratnanA, suvarNa ane rUpAnA, suvarNa ane ratnanA, suvarNa, rUpuM ane ratnanA, rUpAnA ane ratnanA, temaja mRttikAnA eka jana UMcA evA ATha jAtinA pratyeke eka hajAra ne ATha suMdara kaLazo banAvyA. kuMbhanI saMkhyA pramANe, te ja pramANenI suvarNAdi ATha jAtionI jhArIo, darpaNa, ratnanA karaMDiA, supratiSThaka (DAbalA), thALa, patrikA ane puSponI cagerIe -e sarve jANe agAuthI ja racI rAkhyAM hoya tema tatkALa banAvIne tyAM lAvyA. pachI varasAdanA pANInI peThe kSIranidhimAMthI teoe te kaLaza bharI lIdhA ane jANe Idrane kSIranidhinA jaLanuM abhijJAna batAvavAne mATe ja hoya tema puMDarIka, utpala ane kokanada jAtanAM kamaLo paNa tyAM sAthe lIdhAM. jaLa bharanArA puruSo kuMbha vaDe jaLAzayamAMthI jaLa grahaNa kare tema hAthamAM kuMbha dhAraNa karelA te devoe puSkarava2 samudramAMthI puSkara jAtanAM kamaLo gra jANe adhika kuMbhe karavAne mATe ja hoya tema mAgadhAdi tIrthomAMthI teoe jaLa ane mRttikA grahaNa karI. mAla lenArA puruSa jema vAnakI grahaNa kare tema gaMge vigere mahAnadImAMthI jaLa grahaNa karyuM. jANe agAuthI thApaNa mUkelI hoya tema kudrahimavaMta parvata uparathI siddhArtha (sarSa), puSpa, zreSTha gaMdhadravya ane sarvoSadhi grahaNa karI. te ja parvata uparanAM paddha nAmanA drahamAMthI nirmaLa, sugaMdhI ane pavitra jaLa ane kamaLa grahaNa karyA. eka ja kAryamAM prerelA hovAthI jANe paraspara spardhA karatA hoya tema bIjAoe bIjA varSadhara parvata uparanAM dromAMthI paNa padma vigere grahaNa karyA. te kSetromAMthI, vaitADhatha uparathI ane vijemAMthI atRpta evA te devatAoe havAmInA prAsAdanI jema jaLa ane kamaLa vigere grahaNa karyA. jANe temane mATe ja ekaThI karI rAkhela hoya tema vakSaskAra parvata uparathI bIjI pavitra ane sugadhI vastuo temaNe grahaNa karI. zreyavaDe karIne jANe potAnA AtmAne ja pUratA hoya tema ALasa rahita evA te devAe devakuru ane uttarakurukSetramAM rahelAM drahonAM jaLavaDe te kaLaze pUryA (bharyA ). bhadrazALa, naMdana, saumanasa ane pAMDuka vanamAMthI teoe gazIrSa caMdana vigere vastuo grahaNa karI. e pramANe gaMdhakA2 jema sarva prakAranA gaMdhadravyane ekaThAM kare tema teo gaMdhadravya ane jaLane ekaThAM karIne tatkAla meruparvata upara AvyA. tra vaimAnikanA daza iMdra, bhUvanapatinI daza nikAyanA vIza idra, vyaMtaranA (32) IMdra ane jyoti kenA be Iko gaNatAM 64 IMda thAya che; paraMtu jyotikAnA idro sUrya caMdra nAmanA asaMkhyAtA AvatA hovAthI asaMkhyAtA IMdro prabhune janmotsava kare che. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sagara je have daza hajAra sAmAnika devatAo, cALIza hajAra AtmarakSaka devatAo, tetrIza vAyaaiMzaka devatAo, traNa sabhAnA sarva devatAo, cAra lekapALa, sAta moTA sainya ane sAta senApatiothI paravArela AraNamyuta devakane Idra, pavitra thaIne bhagavAnane snAna karAvavAne udyamavaMta thayo. prathama acutaI uttarAsaMga karI niHsaMga bhaktithI vikAsa pAmelA pArijAta vigere puSponI aMjali grahaNa karI, ane sugaMdhI dhUpanA dhUmrathI dhupita karI trijagatpatinI pAse teNe te kusumAMjali mUkI. eTale devatAoe bhagavaMtanuM sAnnidhyapaNuM pAmavAnA addabhuta AnaMdathI jANe hasatA hoya tevA ane puSpamALAthI aciMta karelA sugaMdhI jalanA kaLaze lAvIne tyAM mUkyA. te jaLakaLazanA mukhabhAga upara bhramarAonA zabdathI zabdamaya thayelAM kamaLa hatA. tethI jANe te bhagavAnanA prathama snAtramaMgalano pATha bhaNatA hoya tevA jaNAtA hatA ane svAmIne snAna karavAne mATe pAtAlakalaze hoya tevA te kalaza jaNAtA hatA. ayyata I ke potAnA sAmAnika devatAonI sAthe jANe potAnI saMpattinA phaLarUpa hoya tevA eka hajAra ne ATha kuMbhe grahaNa karyA. UMcA karelA bhujadaMDanA agravatti evA te kuMbhe, jenAM nAlavAM UMcAM karelAM hoya tevA kamalakezanI zobhAnI viDaMbanA karatA hatA arthAt tethI vizeSa zobhatA hatA. pachI azrutaIdra pitAnA mastakanI jema kalazane jarA namAvI jagatpatine snAna karAvavAne AraMbha karyo. te vakhate keTalAeka devatAo guphAmAM thatAM pratizabdothI jANe meruparvatane vAcAla karatA hoya evA Anaka nAmane mRdaMge vagADavA lAgyA; bhaktimAM tatpara evA keTalAeka deve mathana karAtA mahAsAgaranA vininI zene coranAra zabdavALI dudubhAo vagADavA lAgyA keTalAeka devA ghaNAM tAnamAM AvIne pavana jema Akula inivALA pravAhanA taraMge athaDAve tema kAMsIone paraspara athaDAvIne vagADavA lAgyA; keTalAeka devatAo jANe UrvelakamAM jinedranI AjJAne vistAratI hoya tevI UMcA mukhavALI bherI UMcA svarathI vagADavA lAgyA; meruparvatanA zikhara upara rahIne keTalAeka deve gevAnI lo ke jema gAyanI zIMgaDIo vagADe tema meTA nAdavALA kAhala nAmanAM vAtra vagADavA lAgyA; keTalAka devatAo uSa karavAne mATe duSTa ziSyone hastavaDe tADana nI jema potAnA hAthathI muraja nAmanA vAdyane tADana karavA lAgyA; keTalAka devatAo tyAM AvelA asaMkhya sUrya caMdranI lakSamIne haranArI suvarNanI ane rUpAnI jhAlara vagADavA lAgyA ane keTalA eka devatAe jANe amRtanA kegaLA bharyA hoya tema potAnA unnata gAla phulAvIne zaMkha vagADavA lAgyA. evI rIte devatAoe vagADelA vicitra prakAranAM vAjIMtronA paDadAthI jANe AkAza paNa vAdaka (vagADanAra) vinAnuM eka vAdya hoya tevuM thaI gayuM. cAraNamunie 'he jagannAtha ! he siddhigAmI ! he kRpArNava ! he dharmapravarnAka! tame jaya pAmo, tame AnaMda pAmo" ema bolavA lAgyA. jAta jAtanAM dhruvapada, utsAha ane skaMdhaka-e prakAranA tathA galita ane vastuvadana-e prakAranAM paDyo ane manohara gadyathI bhagavaMtanI stuti karyA pachI pitAnA parivAranA devatAo sahita ayyadra bhuvanabhartA upara dhIme dhIme kuMbhajaLa nAkhavA lAgyo. bhagavAnanA mastaka upara jaLadhAra varasAvatA te kuMbhe meruparvatanA zikhara upara varasatA varasAdanI jevA zobhavA lAgyA. bhagavAnanA mastakanI baMne bAju devatAoe namAMvelA te kuMbhe mANikayanA mugaTanI zobhAne dhAraNa karavA lAgyA. eka ejananA mukhavALA bhemAMthI paDatI evI te jaLanI dhArAe parvatanI guphAmAMthI nIkaLatA nijharaNAnI jevI zobhavA lAgI. prabhunA mugaTa bhAgathI uchaLIne tarapha patA jaLanA chAMTAo jANe dharma Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM rUpI vRkSanA aMkurA hoya tevA zubhatA hatA. prabhunA zarIra upara paDatAM ja maMDalakAre vistAra pAmeluM kuMbhajaLa mastaka upara veta chatra jevuM, lalATa bhAgane viSe prasAra pAmelI kAMtivALA lalATanA AbhUSaNa jevuM, karNa bhAgamAM tyAM AvIne vizrAMta thayela netronI kAMti jevuM, kapola bhAgamAM kapUranI patravallInA samUha jevuM, manahara hoThane viSe smita hAsyanI kAMtinA kalA5 jevuM, kaMTha dezane manahara motInI mALA jevuM, skaMdha upara gazIrSacaMdananA tilaka jevuM, bAhu, hRdaya ane pRSTha bhAgane viSe vizALa vastra jevuM ane kaTI tathA jAnunA aMtarabhAgamAM vistAra pAmelA uttarIya vastra jevuM-e pramANe kSIradadhinuM suMdara jaLa bhagavAnanA pratyeka aMgamAM judI judI zemAne dhAraNa karatuM hatuM. cAtake jema meghanA jaLane grahaNa kare tema keTalAka devatAo prabhunA snAtranuM te jaLa pRthvI upara paDatAM ja zraddhAthI grahaNa karavA lAgyA. "AvuM jaLa pharI amane kyAMthI maLaze ?' ema dhArI marudezanA lokonI peThe keTalAeka devatAo te jaLanuM potAnA mastaka upara siMcana karavA lAgyA ane keTalA eka devatAo grISmaRtuthI pIDita thayelA hastIonI jema abhilASapUrvaka te jaLathI pitAnA zarIrane siMcana karavA lAgyA. meruparvatanA zikharomAM vegathI prasAra pAmatuM te jaLa tarapha hajAro nadIonI kalpanA karAvatuM hatuM, ane pAMDuka, saumanasa, naMdana tathA bhadrazALa udyAnamAM prasAra pAmatuM te jaLa nIkanI lIlAne dhAraNuM karatuM hatuM. snAtra karatAM karatAM aMdara jaLa ochuM thavAthI adhomukhavALA thatAM IdranA kuMbhe, jANe snAtra jaLarUpI saMpatti ghaTavAthI lajA pAmatA hoya tevAM jaNAtA hatA. te samaye IdranI AjJAne anusaranArA Abhiyogika devatAo te kuMbhane bIjA kuMbhenAM jaLathI pUratA hatA. eka devatAnA hAthamAMthI bIjA devatAnA hAthamAM ema ghaNA hAthamAM saMcAra pAmatA te kuMbhe zrImaMtanAM bALakonI peThe zobhatA hatA. nAbhirAjAnA putranI samIpe sthApana karela kaLazanI paMkti, ApaNu karelA suvarNakamaLanI mALAnI zebhAne dhAraNa karatI hatI. pachI mukhabhAgamAM jaLane zabda thavAthI jANe teo ahatanI stuti karatA hoya tevA kuMbhane devatA e pharIthI svAmInA mastaka upara DhoLavA, mAMDayA. yakSe jema cakravatInA nidhAna kaLazane bhare tema prabhune snAtra karAvatAM khAlI thayelA IdranA kuMbhane devatAo jaLathI bharI detA hatA. vAraMvAra khAlI thatA ane bharAtA te kuMbhe, saMcAra karanArA ghaMTIyaMtranA ghaDAonI peThe jatA hatA. AvI rIte azrute ke karoDe kuMbhethI prabhune snAtra karAvyuM ane pitAnA AtmAne pavitra karyo e paNa Azcarya che ! pachI AraNa ane azruta devalokanA svAmI ayyate divya gaMdhakaSAyI vastravaDe prabhunA aMgane umArjita karyuM (aMga luMchyuM ). te sAthe potAnA AtmAnuM paNa mArjana karyuM. prAtaH saMdhyAnI abhralekhA jema sUryamaMDaLane sparza karavAthI zobhe tema te gaMdhakaSAyI vastra bhagavAnanA zarIrane sparza karavAthI zubhatuM hatuM. unmArjita kareluM bhAgavatanuM zarIra jANe suvarNasAranA sarvasva jevA suvarNagiri (meru)nA eka bhAgathI banAvyuM hoya tevuM bhatuM hatuM. pachI Abhiyogika devatAoe gazIrSa caMdananA rasano kardama, suMdara ane vicitra rakAbIomAM bharIne ayyatendra pAse mUka, eTale candra jema pitAnI cAMdanIthI meruparvatanA zikharane vilepita kare tema I prabhunA aMga upara tenuM vilepana karavAno AraMbha karyo. te vakhate keTalAeka devatAo uttarAsaMga dhAraNa karIne prabhunI cotarapha udma dhUpavALA dhUpadhANA hAthamAM rAkhIne UbhA rahyA, keTalAeka temAM dhUpa kSepana karatA hatA teo sinagdha dhUmra-rekhAvaDe jANe meruparvatanI bIjI zyAma varNamaya cUlikA racatA hoya tevA jaNutA hatA, keTalA eka devatAo prabhunI upara UMcAM veta chatro dhAraNa karavA lAgyA. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 sarga 2 je tethI jANe teo gaganarUpI mahAsarane kumudavALuM karatA hoya tevA jaNAtA hatA, keTalAeka cAmare uDADavA lAgyA, tethI jANe teo svAmInA darzana mATe pitAnA AtmIya vargane belAvatA hoya tema jaNAtuM hatuM, keTalAeka baddha parikaravALA devatA e jANe AmarakSaka hoya tema potAnAM Ayudho dhAraNa karI svAmInI cotarapha UbhA rahyA, jANe AkAzamAM udyata thayelI vizuddhatAnI lIlAne batAvatA hoya tema keTalAkaeka devatAo maNimaya ane suvarNamaya paMkhA vaDe bhagavAnane pavana nAMkhavA lAgyA, keTalAka devatAo jANe bIjA raMgAcArya hoya tema vicitra prakAranAM divya puSponI vRSTi harSotkarSa pUrvaka karavA lAgyA, keTalAeka devatA o jANe pitAnAM pApanuM uccATana karatA hoya tema atyanta sudhI dravyanuM cUrNa karIne cAra dizAomAM varasAvavA lAgyA, keTalA eka devatAo jANe svAmIe adhiSThita karelA meruparvatanI Rddhi adhika karavAne IrachatA hoya tema suvarNanI vRSTi karavA lAgyA; keTalAeka devatAo, jANe prabhunA caraNamAM praNAma karavAne utaratI tArAnI paMktio hoya tevA UMce prakAre ranavRSTi karavA lAgyA, keTalAeka devatAo potAnA madhura svarathI gandharvonI senAne paNa tiraskAra karanArA navanavA grAma ane rAgathI bhagavAnanA guNanuM gAna karavA lAgyA; keTalAeka devatAo maDhelAM, ghana ane chidravALAM vAjiMtro vagADavA lAgyA, kemake bhakti aneka prakAre thAya che, keTalA eka devatAo jANe meru parvatanAM zikharone paNa nRtya karAvavA IcchatA hoya tema pitAnA caraNapAtathI tene kaMpAvatA nRtya karavA lAgyA; ane keTalAeka devatAo jANe bIjI vArAMganAo ja hoya tevI potAnI strIonI sAthe vicitra prakAranA abhinaya (hAvabhAva)thI ujajavaLa evA nATaka karavA lAgyA, keTalAeka devatAo jANe pAMkhovALA garUDa heya tema AkAzamAM UDatA hatA, keTalA eka krIDA thI kukaDAnI jema pRthvI upara paDatA hatA; keTalAeka aMkakAranI peThe suMdara cAla cAlatA hatA, keTalAeka siMhonI peThe AnaMdathI siMhanAda karatA hatA, keTalAeka hastIonI peThe UMcA avAja karatA hatA, keTalAeka anI peThe hAsya karanArA cAra prakAranA zabda bolatA hatA, keTalAeka vAMdarA jema vRkSonI zAkhAone kaMpAve tema potAnA caraNathI meruparvatanA zikharane kaMpAvatA kUdatA hatA, keTalA eka jANe raNasaMgrAmamAM pratijJA karavAne taiyAra thayelA ddhAo hoya tema pitAnA hAthanI capeTAthI udabhaTapaNe pRthvI upara tADana karatA hatA, keTalAeka jANe dAvamAM jItyA hoya tema kolAhala karatA hatA. keTalAeka vAjiMtranI jema potAnA praphulla gAlone vagADatA hatA, keTalAeka naTanI mAphaka vikRta rUpa karIne lokone hasAvatA hatA, keTalAka AgaLa pAchaLa ane pAzrvabhAgamAM kadukanI peThe uchaLatA hatAM, strIo jema goLa kuMDALe thaIne rAsaDA le tema keTalAeka goLa pharatAM pharatAM rAsaDArUpe gAyana karI manohara nRtya karatA hatA, keTalAeka agninI peThe javalatA hatA, keTalAeka sUryanI jema tapatA hatA, keTalAeka meghanI mAphaka gAjatA hatA, keTalAeka vIjaLInI peThe caLakatA hatA ane keTalAeka saMpUNa bhajana karelA vidyArthInI je dekhAva karatA hatA. prabhunI prAptivaDe thayela tevo AnaMda koNa gopavI zake? evI rIte devatAo aneka jAtanA AnaMdanA vikAra karI rahyA hatA te vakhate azrute prabhune vilepana karyuM. teNe pArijAtAdika vikasita puSpathI prabhunI bhakti vaDe pUjA karI ane pachI jarA pAchA osarI bhaktithI nagna thaI ziSyanI peThe bhagavaMtane vaMdana karI. moTA bhAI nI pAchaLa bIjA sahodaronI jema bIjA bAsaDa Ikoe paNa tevI ja rIte snAtra tathA vilepana vaDe bhagavAnanI pUjA karI. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM 65 pachI sudhama iMdranI peThe IzAna Ive potAnA pAMca rUpa karyA. temAMnAM eka rUpe bhagavAnane usaMgamAM grahaNa karyA, eka rUpe metInI jhAlarIo laTakavAthI jANe dizAone nRtya karavA Adeza karatuM hoya tevuM-kapUra jevuM veta chatra prabhu upara dhAraNa karyuM, jANe harSathI nRtya karatAM hoya tema hAthane vikSepa karI be rUpe be bAjue jinezvara upara cAmara vIMjavA lAgyA ane eka rUpe jANe prabhunA daSTipAtathI pitAne pavitra karavAne Icchato hoya tema hAthamAM trizuLa rAkhI prabhunI AgaLa UbhuM rahyo. pachI saudharma kalpanA IMdra jagatpatinI cAre dizAe cAra sphaTikamaNinA UMcA vRSabha banAvyA. uttagazaMgathI manohara evA te cAra vRSabhe cAra dizAmAM rahelA caMdrakAMta ratnanA cAra krIDAparvata hoya tevA zobhavA lAgyA. jANe pAtALa DayuM hoya tema te vRSabhenAM ATha iMgothI AkAzamAM jaLanI dhArAo cAlavA lAgI. mULamAMthI judI judI paNa prAMte maLI gayelI te jaLadhArAo AkAzamAM nadIsaMgamanA vibhramane batAvavA lAgI. sura ane asuranI strIoe kautukathI joyelI te jaLadhArAo, nadIo jema samudramAM paDe tema prabhu upara paDavA lAgI. jaLayaMtronI jema te zagamAMthI nIkaLatA jaLa vaDe zakendra Adi tIrthakarane nAna karAvyuM, bhaktithI jema hRdaya Adra thAya tema dUra uchaLatAM evA bhagavAnanA snepana jaLathI devatAonAM vastra Adra thaI gayA. pachI iMdrajAlika jema pitAnI iMdrajAlane upasaMhAra kare tema iMdra te cAra vRSabhane upasaMhAra karyo. snAna karAvyA pachI ghaNI prItivALA te devapatie devadUSya vastrathI prabhunA zarIrane ratnanA darpaNanI peThe lUchayuM. ratnamaya pATalAnI upara nirmaLa ane rUpAnA akhaMDa akSatavaDe prabhunI pAse aSTa maMgaLa AlekhyA. pachI jANe pitAne mATe anurAga hoya tevA uttama aMgarAgathI trijagadgurunA aMge vilepana karI, prabhunA hasatA mukharUpI caMdranI caMdrikAnA bramane utpanna karanArA ujajavaLa divya vastrothI iMdra pUjA karI ane prabhunA mastaka upara vizvanI muddhanyatAnA cihnarUpa vajA mANikayane suMdara mugaTa sthApana karyo. pachI I. sAyaMkALe AkAzane viSe pUrva ane pazcima dizAone jema sUrya ane caMdra zobhe tevI zebhAne ApanArA be suvarNa kuMDala svAmInA karNamAM paherAvyA. jANe lakSmIne hiMcakavAnI delA hoya tevI vistAravALI divya motInI mALA svAmInA kaMThamAM AropaNa karI. suMdara hastInA bALakanA jaMtuzaLanI upara jema suvarNanA kaMkaNa paherAve tema prabhunA bAhudaMDa upara be bAjubaMdha dhA2NuM karAvyA. vRkSanI zAkhAnA prAMtabhAganA gucchanI jevA-gaLAkAra moTA motIone maNimaya kaMkaNe prabhunA maNibaMdha4 upara ArUDha karyA. bhagavAnanA kaTIbhAgamAM varSadhara parvatanA nitaMba bhAga upara rahelA suvarNa kulanA vilAsane dhAraNa karanAra suvarNanuM kaTIsUtra paherAvyuM ane jANe deva ane daityonAM teja temAM lagna thaI gayAM hoya tevA mANijyamaya toDA prabhune baMne caraNamAM paherAvyAM. IMdra je je AbhUSaNo bhagavAnanA aMgane alaMkRta karavA mATe paherAvyAM te te AbhUSaNe ulaTA bhagavAnanAM aMgathI alaMkRta thayA. pachI bhaktiyukta cittavALA iMdra praphullita pArijAtanAM puSponI mALA vaDe prabhunI pUjA karI ane pachI jANe kRtArtha thayela hoya tema jarA pAchA khasI, prabhunI sanmukha UbhA rahI jagatpatinI ArAtrika karavA mATe AratI 1. uttuMga=UMcA. ga=vRSabhanA saMbaMdhamAM zI gaDAo ane parvatanA saMbaMdhamAM zikhare jANavAM. 2. mukhyapaNAnA. 3. hIMDoLA khATa, 4. kAMDA, Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 sagara je grahaNa karI javalAyatamAna kAMtivALI te ArAtrikathI prakAzavaMta auSadhivALA zikhara vaDe jema mahAgiri zobhe tema iMdra zobhavA lAgyo. zraddhALu devatAoe jema puSpasamUha verelo che evI te ArAtrika Idra prabhune traNa vAra utArI. pachI bhaktithI romAMcita thaI zakastava vaDe vaMdana karI Idra prabhunI A pramANe stuti karavAno AraMbha karyo "he jagannAtha! he gelekacakamalamArtaDa he saMsArarUpI marusthaLamAM kalpavRkSa! he viddharaNa bAMdhava! huM tamane namaskAra karuM chuM. he prabhu! e muhUrta paNa vaMdana karavA gya che ke je muhUrtamAM dharmane janma ApanArA-apunarjanmA-vidha jaMtuonA janmaduHkhanuM chedana karanArA Apane janma thayo che. he nAtha ! A vakhate tamArA janmAbhiSekanA jaLanA purathI lAvita thayelI ane yatna karyA sivAya jene mala dvara thaye che evI A ratnaprabhA pRthvI satya nAmavALI thaI che. he prabhu ! je manuSya tamAruM aharniza darzana karaze teone dhanya che; ame to avasare ja ApanuM darzana karanArA chIe. he svAmI ! bharatakSetranA jaMtuone mokSamArga khIlAI gayA che tene Apa navIna pAMthI thaI punaH pragaTa karaze. he prabhu! tamArI amRtanA taraMga jevI dharmadezanA te dUra raho paraMtu tamAruM darzana paNa prANIonuM zreya karanAra che. he bhavatAraka ! tamArI upamAne pAtra koI nathI tethI huM to tamArI tulya tame ja cho ema kahuM chuM, eTale have vadhAre stati kevI rIte karavI? he nAtha ! tamArA sabhUtArtha guNone paNa kahevAne huM asamartha chuM, kemake svayaMbhUramaNa samudranA jalane koNa mApI zake ?" evI rIte jagatpatinI stuti karIne pramodathI jenuM mana sugaMdhamaya thaI gayuM che evA zakedra prathama pramANe pitAnA pAMca rUpa karyA. temAMthI apramakara evA eka rUpe izAna idranA ullaMgamAMthI rahasyanI peThe jagatpatine pitAnA hRdaya upara grahaNa karyA. svAmInI sevA jANanArA IdranAM bIjAM rUpa jANe niyukta karyA hoya tema pUrvanI peThe svAmI saMbaMdhI potapotAnA kAryo karavA lAgyA. pachI potAnA devatAothI parivRtta amarANI (zakrendra) tyAMthI AkAzamArge cAlI marudevAe alaMkRta karelA maMdira pratye AvyA. tyAM prathama mUkeluM tIrthakaranuM pratibiMba upasaMhata karIne te ja sthAnake mAtAnI pAse prabhune sthApana karyA (mUkyA). pachI sUrya jema padminInI nidrAne dUra kare tema iMdra marudevAnI avasthApinI nidrA dUra karI. saritAnA taTa upara rahelI suMdara hasamAlAnA vilAsane dhAraNa karanAruM ujajavaLa, divya ane rezamI vastrayugala prabhune ozIke mUkavuM. bALapaNane viSe utpanna thayelA bhA maMDalanA vika95ne karAvanAruM ratnamaya kuMDalayugala praNa prabhune ozIke mUkayuM ane evI ja rIte senAnA prakArathI banAvela vicitra evA ratananA hAra ane ardha hArothI vyApta tathA sonAnA sUrya samAna prakAzavaMta zrIdAmacaMDa (geDIdaDe) paNa prabhunI daSTine vinada ApavAne mATe AkAzane viSe dinamaNi (sUrya) hoya tema uparanA caMdaravAnI sAthe laTakato sthApana karyo. pachI I kuberane AjJA karI ke batrIsa keTa hiraNya, teTaluM ja suvarNa, batrIza batrIza naMdAsana, bhadrAsana tathA bIjI paNa ati manohara vastra nepacca vigere sAMsArika sukhane utpanna karanArI mahAmUlyavAna vastuo, megha jema jaLa varasAve tema svAmInA bhuvanamAM varasA (mUka). kubere bhaka jAtinA devatA pAse tatkALa te pramANe varasAvyuM; kemake pracaMDa puruSonI 1. pharIne janma nahIM grahaNa karanArA. 2. satya arthane batAvanArA-vidyamAna. 3. apramAdI. 4. daza prakAranA tiryagrajabhaka devatAo che, te kuberanI AjJAmAM rahenArA che. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 lu' 67 AjJA vacananI sAthe ja siddha thAya che. pachI iMdre AbhiyAgika devatAne AjJA karI ke tame cAre nikAyanA devAmAM udghASaNA karI ke-ahaMtanuM ane temanI mAtAnuM je keAI azubha ciMtavaze tenu' mastaka a kama'jarInA peThe sAta prakAre bhedAze.' gurunI vANIne jema ziSyA UMcA svarathI udghASita kare tema teoe bhuvanapati, vyaMtara jye tiSI ane vaimAnika devatAone viSe te pramANe udyeSaNA karI. pachI sUrya jema vAdaLAmAM jaLanA saMkrama kare tema iMdre bhagavAnanA a'guSThamAM aneka prakAranA rase bharelI amRtamaya nADI sa'kramAvI. arthAt anuSThamAM amRtanA saMcAra karyAM. arhatA stanapAna karatA nathI tethI jyAre temane kSudhA utpanna thAya che tyAre teo potAnI meLe ja amRta rasane varSavanAra aMguSTha mukhamAM laI ne cUse che. pachI prabhunuM sarva prakAranuM dhAtrIkama karavAne mATe Indra pAMca apsarAone dhAtrI (dhAvamAtA) thaI ne tyAM rahevAnI AjJA karI. jinasnAtra thaI rahyA pachI idra bhagavaMtane mUkavA AvyA te samaye ghaNA devatAo meruzikharathI parabhAryA nadIzvaradvIpe gayA. saudharmedra paNa nAbhiputrane temanA maMdiramAM mUkI svavAsIenA nivAsarUpa na dIzvaraDhIpe gayA ane tyAM pUrva dizAmAM rahela kSudramerura jevaDA pramANavALA devamaNa nAmanA aMjanagira upara utaryA. tyAM temaNe vicitra maNinI pIThikAvALA caityavrukSa ane iMdradhvaja vaDe aMkita ane cAra dvAravALA caityamAM praveza karyA ane aSTAEnikA utsavapUrvaka RSabhAdika ahaM "tAnI zAzrvatI pratimAnI teNe pUjA karI. te aMjagirinI cAra dizAmAM cAra meATI vApikAe che ane temAM ekeka sphaTika maNine dhimukha paryaMta che. te cAre pava tAthI uparanA rautyAmAM zAzrvatA a`tAnI pratimAo che. zakrendranA cAra pALAe aSTAhinakA utsavapUrvaka te pratimAnI yathAvidhi pUjA karI. IzAnaiMdra uttara dizAmAM rahelA nityaramaNIka evA ramaNIya nAmano aMjanagiri upara utaryA, ane teNe te paryaMtanI upara rahelA caityamAM pUrva pramANe ja zAzvatI pratimAnI aAhinakA utsavapUrvaka pUjA karI. tenA piALAe te parva tanI cAre bAjunI cAra vAvaDImAM rahelA dhimukha pa tA uparanA caityamAMhenI zAzrvata pratimAonA te pramANe ja aThThAI mahAtsava karyA. camareMdra dakSiNa dizAmAM rahelA nityodyota nAmanA ajanAdri upara utaryA, ratnAthI nitya prakAzavALA te parvata upara rahelA caityamAMhenI zAzvata pratimAnI teNe mATI bhaktithI mAhnikA mahAtsavapUrvaka pUjA karI ane tenI ktI cAra vApikAnI aMdara rahelA cAra dhimukha paryaMta uparanA caityeAmAM tenAM cAra lAkapALAe acala cittathI mahAtsavapUrvaka taMtrastha pratimAnI pUjA karI. ali nAme idra pazcima dizAmAM rahelA svayaMprabha nAmanA aMjanigara upara meghanI jevA prabhAvathI utaryA. teNe te paryaMta upara rahelA caityamAM devatAonI dRSTine pavitrakaranAra evI zAzrvatI RRSabhAdi ahaMtanI pratimAonA utsava karyA, tenA cAra lAkapAlAe paNa te aMjanigiranI cAra dizAmAM rahelI cAra vApikAnI aMdara rahelA dhimukha pa ta uparanI zAzrvatI prati mAnA utsava karyA. evI rIte sarva devatAe nIzvaradvIpe mahimA-utsava karIne jema AvyA hatA tema pAtapAtAnA sthAna pratye gayA. ta 1. a kaNajarI eka jAtanA vRkSanI mAMjara che, te jyAre pakava thaIne phUTe che tyAre tenA sAta bhAga thaI jAya che. 2. khIjA cAra nAnA meru 84000 yAjana UMcA che teTalA UMcA 3. RSabha, caMdrAnana, vAriSaNa ne vasAna e cAra nAmanI ja zAzvatI pratimAo che. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 68 sarga 2 je ahIM svAminI marudevA prAta:kALe jAgyA eTale temaNe jema rAtrinuM svapna hoya tema pitAne pati nAbhirAjAne devatAonA AvAgamana saMbaMdhI vRttAMta kahyo. jagatpatinA urune viSe RSabhanuM cihna hatuM temaja mAtAe sarva svapnamAM prathama RSabha joyo hato, tethI harSa pAmelA mAtApitAe zubha divase utsAhapUrvaka RSabha evuM nAma pADayuM. te sAthe yugmadhame prasavelI kanyAnuM sumaMgalA evuM yathArtha ane pavitra nAma temaNe pADyuM. vRkSa jema nIkanuM jaLa pIve, tema RSabhasvAmI I saMkramaNa karela aMgUThAnA amRtanuM yogya kALe pAna karavA lAgyA. parvatanA meLAmAM (guphAmAM) beThele kizora siMhazobhe tema pitAnA ullaMgamAM beThelA bALaka bhagavAna bhatA hatA. pAMca samiti jema mahAmunine choDe nahIM tema Idra AjJA karelI pAMca dhAtrIo prabhune kyAre paNa reDhA mUkatI nahotI. prabhune janma thayAne eka varSa thavA AvyuM eTale saudharmedra vaMza sthApana karavAne mATe tyAM AvyA. sevake khAlI hAthe svAmInuM darzana karavuM na joIe evI buddhithI ja jANe hoya tema Idra eka hoTI IzruTi sAthe lIdhI jANe zarIravALe zaradaRtu hoya tema zobhato I IzudaMDa sahita nAbhirAjAnA utsaMgamAM beThelA prabhu pAse AvyA eTale prabhue avadhijJAna vaDe Idrane saMkalpa jANI laI hastInI peThe te IkSudaMDa levAne pitAne kara lAMbe karyo. svAmInA bhAvane jANanArA idra mastakavaDe praNAma karIne bheTanI peThe te IzlalatA prabhune arpaNa karI. prabhue IzuM grahaNa karI, tethI temane IkvAku evA nAmano vaMza sthApana karI Idra svargamAM gayA. yugAdinAthane deha veda-ga-malathI rahita, sugaMdhI, suMdara AkAravALe ane suvarNakamala jevo zete hato (1), temanA zarIramAM mAMsa ane rudhira gAyanA dUdhanI dhArA jevA ujajavaLa ane durgadha vinAnA hatA (2), temanA AhAranI hArane vidhi carmacakSune agecara hate (3) ane temane zvAsanI khuzabe vikasita thayelA kumudanI sugaMdha sarakhI hatI (4), e cAre atizaya prabhune janmathI ja prApta thayelA hatA. vajARSabhanArAjI saMghayaNane dhAraNa karanArA te prabhu jANe bhUmibhraMzanA bhayathI hoya tema maMdamaMda cAlatA hatA. vaye teo bALa hatA te paNa teo gaMbhIra ane madhura vinithI bolatA hatA, kemake lakattara puruSane zarIranI apekSAthI ja bALapaNuM hoya che. samacaturansa saMsthAnavALuM prabhunuM zarIra, jANe krIDA karavAnI IcchAvALI lakSmInI kAMcanamaya krIDAvedikA hoya tevuM zobhatuM hatuM, samAna vayavALA thaIne AvelA devakumAranI sAthe temanA cittanI anuvRttine arthe prabhu ramatA hatA. krIDA karatI vakhate dhULathI dhusara thayelA aMgavALA prabhu ghugharamALa dhAraNa karelA temaja madAvasthAne prApta thayelA hastInA bALaka jevA zobhatA hatA. prabhu je kAMI lIlA mAtrathI grahaNa karatA te laI levAne moTI RddhivALo kaI deva paNa samartha thate nahIM. je kaI deva, baLanI parIkSA karavAne mATe prabhunI AMgaLI grahaNa karate to prabhunA zvAsanA pavanathI te reNunI jema dUra jaIne paData. keTalAkaeka devakamAro kaMdukanI peThe pRthvI upara ALoTIne prabhune vicitra kaMdukathI ramADatA hatA keTalAka eka devakumAra rAjazuka thaIne cATukAranI "jI che, AnaMda pAmo, AnaMda pAmo.' evA zabdo aneka prakAre bolatA hatA; keTalAeka devakumAre svAmIne ramADavA mATe mayura rUpe thaIne kekAvANIthI SaDU ja svaramAM gAyana karI nAca karatA hatA, prabhunA manahara hasta1. zeraDIno sAMTho 2. tIrthakarane 34 atizaya prApta thAya che temAMthI A cAra atizayanI prAti te janmanI sAthe ja thAya che. 3. priya bolanArA. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM kamalane grahaNa karavAnI ane sparza karavAnI IcchAthI keTalAeka devakumAro haMsarUpe thaIne gAMdhAra svare gAyana karatA prabhunI AsapAsa pharatA hatA; keTalAeka prabhunA prIti bharelA daSTipAtarUpa amRtane pAna karavAnI icchAvALA thaIne temanI pAse krauMcapakSIrUpa thaI madhyama svare belatA hatA; keTalAeka prabhunA mananI prItine mATe kokilarUpa thaI najIkanA vRkSo upara besI paMcama svara karatA hatA; keTalAeka prabhunA vAhanapaNe thaIne pitAnA AtmAne pavitra karavAnI IcchAthI turaMgarUpa thaI dhaivata dhvanithI haSArava karatA prabhunI pAse AvatA hatA; keTalAeka hAthInuM rUpa dhAraNa karI niSAda svare bolatA adhamukha thaI pitAnI zuM DhethI bhagavAnanA caraNano sparza karatA hatA; koI vRSabharUpa thaI pitAnA ziMgaDAthI taTapradezane tADana karatA ane vRSabha jevA svare belatA prabhunI dRSTine vinoda karAvatA hatA; koI aMjanAcala jevA meTA mahiSa banI paraspara yuddha karIne prabhune yuddhakrIDA batAvatA hatA; koI prabhunA vinodane mATe malarUpa thaI pitAnI bhujAonuM AsphAlana karI eka bIjAne akSavATamAM belAvatA hatA; evI rIte bhegIo jema paramAtmAnI upAsanA kare tema devakumAre vividha prakAranA vinodathI niraMtara prabhunI upAsanA karatA hatA. evI sthitimAM vartatA hatA. udyAnapAlikAo jema vRkSanuM pAlana kare tema paMcadhAtrIoe pramAdarahitapaNe lAlana karelA prabhu anukrame vRddhi pAmavA lAgyA. - aMguSTapAnanI avasthA vyatIta thayA pachI bIjI avasthAne prApta thayelA gRhavAsI ahaM te siddhaanna(rAMdhela anna)nuM bhajana kare che; paraMtu nAbhinaMdana bhagavAna te uttarakurukSetrathI devatAoe lAvelA ka9pavRkSanAM phaLe ja ArogatA hatA ane kSIrasa jaLanuM pAna karatA hatA. gaI kAlanA divasanI peThe bAlyavayanuM ullaMghana karI sUrya jema divasanAM madhyabhAgamAM Ave tema prabhue, jemAM avayave vibhakta thAya che evA yauvanane Azraya karyo. yauvanAvasthA prApta thayA chatAM paNa prabhunA baMne caraNakamalanA madhyabhAga jevA mRdu, rakta, uSNa, kaMparahita, svedavajita ane sarakhA taLIovALA hatA. jANe namelA puruSanI pIDAnuM chedana karavAnuM hoya tema tenI aMdara cakranuM cihna hatuM ane lakSamIrUpI hAthiNIne haMmezAM sthira rAkhavAne mATe hoya tevA mALA, aMkuza ane dhvajAnAM cilDrana paNa hatAM. jANe lakSmInA lIlAbhuvana hoya tevA prabhunA caraNataLamAM zaMkha ane kuMbhanuM tathA pAnInA bhAgamAM svastikanuM cihyuM hatuM. prabhune puSTa, goLAkAra ane sarpanI phaNA je unnata aMgUThe vatsanI jema zrIvatsathI lAMchita hato. vAyurahita sthAnamAM rahelA kaparahita dIpakanI zikha jevI, chidrarahita ane sarala evI prabhunI AMgaLIo jANe caraNarUpI kamaLanAM pAtro hoya tevI jaNAtI hatI. te aMgulitaLamAM naMdAvartAnA cihna zobhatAM hatAM, jenA pratibiMba bhUmi upara paDavAthI dharmapratiSThA heturUpa thatAM hatAM. jagatpatinI dareka AMgaLInA parvamAM adhevApIo sahita javanAM cihna hatAM, te jANe prabhunI sAthe jagatanI lakSmInA vivAhane mATe tyAM vAvyA hoya ema jaNAtuM hatuM. pRthu ane goLAkAra pAnI jANe caraNakamalane kaMda hoya tevA zubhatI hatI; na jANe aMguSTa ane aMgulirUpI sapanI phaNa upara maNI hoya tevA zobhatA hatA ane caraNanA gUDha baMne gupho, suvarNakamalanI kaLInI kaNikAnA golakanI zebhAne vistAratA hatA. prabhunA baMne paganAM taLIo uparanA bhAgathI kAcabAnI pIThanI peThe anukrame unata, nase na dekhAya tevAM, rUvAMDAthI varjita ane snigdha kAMtivALAM hatAM; gIraja ghAo (pIMDIo) dhiramAM asthimagna thaI gayela hovAthI puSTa, vartulAkAra 1. eka akhADAnI bhUmi. 2. caityapratiSThAmAM naMdAvartanuM pUjana thAya che tema ahIM paNa dharmarUpa pratiSThAnuM e cihna samajavuM. 3 ghuMTIe. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 sarga 2 je ane mRgajaghAnI zobhAne paNa tiraskAra karanArI hatI. mAMsathI pUrAyela ane goLa evA jAnu, rUthI pUrAyela goLa esIkAnI aMdara nAMkhelA darpaNanA rUpane dhAraNa karatA hatA; mRdu, anupUrvapaNAthI uttarottara caDatA ane snigdha uru, kadalItaMbhanA vilAsane dhAraNa karatA hatA ane muSka, hastInI peThe gUDha ane samathitivALA hatA, kAraNa ke azvanI peThe kulIna puruSanuM puruSacihna ghaNuM gUDha hoya che. temanI guhya Idriya, zirAo - na dekhAya tevI, nahIM UMcInIcI, azithila, ahUrva, adIrgha, sarala, mRdu, romarahita ane geLAkAra hatI, temanA kezanI aMdara raheluM paMjara-zIta, pradakSiNAvarta zabdamuktAne dhAraNa karanAra, abibhatsa ane avartAkAra hatuM. prabhunI kaTi vizALa, puSTa, sthULa ane ghaNI kaThina hatI, temane madhyabhAga sUkamapaNAmAM vajanA madhyabhAga jevo jaNAto hata; temanI nAbhi nadInI bhramarInA vilAsane dhAraNa karatI hatI ane kukSinA baMne bhAga snigdha, mAMsala, kamala, sarala ane sarakhA hatA. temanuM vakSasthaLa suvarNa zilAnA jevuM vizALa, unnata, zrIvatsa ratnapIThanA cihnavALuM ane lakSmIne krIDA karavAnI vedikAnI zobhAne dhAraNa hatuM. temanA baMne skaMdha vRSabhanI kaMDha jevA daDha, puSTa ane unnata hatA, temanI baMne kAkha alpa ramavALI, unnata ane gaMdharvedamalathI rahita hatI, temanI puSTa ane kararUpI phaNAnA chatravALI bhujAo jAnuparyata lAMbI hatI; te jANe caMcala lakSamIne niyamamAM rAkhavAne nAgapAza hoya tevI jaNAtI hatI ane baMne kara navIna Amrapallava jevA lAla taLIyAvALA, niSkarma chatAM kaThora, darahita, chidravarjita ane jarA garama hatA. paganI peThe temanA hasta paNa daMDa, cakra, dhanuSa, maya, zrIvatsa, vaja, aMkuza, dhvaja, kamala, cAmara, chatra, zaMkha, kuMbha, samudra, maMdira, makara, RSabha, siMha, azva, ratha, svastika diggaja, prasAda, taraNuM ane dvIpa vigere cihnothI aMkita hatA. temanA aMgUThA ane AMgaLIo lAla hAthamAMthI utpanna thayelA tethI lAla ane sarala hatA. te jANe prAMta bhAgamAM mANekanA puSpavALA ka95vRkSanA aMkurA hoya tevA jaNAtA hatA. aMguThAnA pUrva bhAgamAM yazarUpI uttama ane puSTi karavAnA kAraNarUpa yavanA cihno spaSTapaNe zobhatA hatA. AMgaLIonA upalA bhAgamAM pradakSiNAvartAnA cihno hatA, te sarva saMpattine kahenArA evA dakSiNAvartI zaMkhapaNAne dhAraNa karatA hatA. temanA karakamaLanA mULa bhAgamAM traNa rekhAe zobhatI hatI, te jANe kaSTathI traNa jagatane uddhAra karavAne mATe ja karI hoya tevI jaNAtI hatI. temane goLAkAra, adIrgha temaja traNa rekhAthI pavitra thayelA gaMbhIra dhvanivALe kaMTha zaMkhanI tulyatAne dhAraNa karatA hata; nirmaLa, vartala ane kAMtinA taraMgavALuM mukha jANe kalaMkarahita bIjo caMdra hoya tevuM zobhatuM hatuM. baMne kapoLa kamaLa, snigdha ane mAMsathI bharapUra hatA, te jANe sAthe nivAsa karanArI vANu ane lakSmInA suvarNanA be darpaNa hoya tevA jaNAtA hatA ane aMdaranA AvartathI suMdara tathA skaMdhaparyata lAMbA baMne karNa jANe temanA mukhanI kAMtirUpI siMdhunA tIra upara rahelI be chIpe hoya tevA jaNAtA hatA; biMbaphaLanI jevA rakta temanA hoTha hatA, DolaranI kaLI jevA batrIza dAMta hatA ane anukrame vistAravALI tathA unnata vaMzanA jevI temanI nAsikA hatI. temanI haDapacI puSTa, goLAkAra, kamala ane sama hatI, tathA temAM mithune bhAga zyAma, ghaNe ghATe, sinagdha ane kemaLa hato. prabhunI chaThThA navIna ane kalpavRkSanA pravAla jevI lAla, kamaLa, ati sthULa nahIM tevI ane dvAdazAMga Agamana arthane prasavanArI hatI. temanA locana aMdara kRSNa tathA dhoLA ane prAMtabhAgamAM lAla hatA, tethI jANe nIlamaNi, sphaTikamaNi ane zeNumaNithI racelA Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM 71 hoya tevA jaNAtA hatA, te netre karNa sudhI pahoMcelA ( lAMbA) ane kajajalanA jevI zyAma pAMpaNavALA hatA, tethI jANe lIna thayelA bhramaravALA vikasvara kamala hoya tevA jaNAtA hatA. temanA zyAma ane vaka bhavAM daSTirUpI puSkaraNanA tIramAM utpanna thayelI latAnI zobhAne dhAraNa karatA hatA; vizALa, mAMsala, goLa, kaThina, komaLa ane sarakhuM evuM lalATa aSTamInA caMdra jevuM zobhatuM hatuM ane maulibhAga anukrame unnata hato, tethI adhamukha karelA chatranI tulyatA dhAraNa karato hato, jagadIzvarapaNAne sUcavanArA prabhunA maulikatra uparanA rahela goLAkAra ane unnata uSpaSa kaLazanI zebhAne Azraya karato hato ane vAMkaDA, kamala, sinagdha ane bhramaranA jevA kALA-mastaka uparanA keza yamunA nadInA taraMga jevA zobhatA hatA, prabhunA zarIra upara jANe suvarNanA rasathI lIMpelI hoya tevI geracaMdananA jevI gaura, snigdha ane svaccha tvacA zebhatI hatI; ane kamala, bhramaranA jevI zyAma, apUrva ugamavALI ane kamalataMtu jevI jhINI rUMvATI zobhatI hatI. evI rIte ratnothI ratnAkaranI jema nAnA prakAranA asAdhAraNa lakSaNathI lakSita evA te prabhu kone sevavA yogya na hoya ? arthAt sura, asura ane manuSya sarvee sevavA yogya hatA. Idra temane hastAvalaMbana ApatAM hatA, yakSo cAmara vIMjhatA hatA, dharaNendra temane dvArapALa thato hato, varuNa chatra dharate hato, "ghaNuM , ghaNuM cho" ema belatA asaMkhya devatAo temanI tarapha vIMTAIne rahetA hatA, tathApi kAMI paNa garva nahi dhAraNa karatA evA jagatpati yathA sukha vihAra karatA hatA. bali IMdranA usaMgamAM caraNa mUkI ane camaredranA usaMgarUpa palaMgamAM potAnA dehano uttarabhAga mUkI devatAoe lAvelA Asana upara beThelA ane banne hAthamAM hastazATaka (rUmAla) rAkhanArI apsarAoe upAsanA karelA prabhu ghaNI vakhata anAsaktapaNe divya saMgIta jotAM hatA. eka divasa bALapaNAne gya-paraspara krIDA karatuM koI yugalIAnuM joDuM tADa vRkSa nIce gayuM, te vakhate durdevanA yogathI tADavRkSanuM moTuM phaLa temAMnAM puruSanI upara tUTIne paDayuM. kAkatAlIya nyAya pramANe mastaka upara prahAra thatAM te bALaka puruSa apamRtyuthI paMcatva pAmI gaye; evo banAva A prathama ja banyA. alpakaSAyane lIdhe te yugalika bALaka svargamAM gayo. kemake a5bhArane lIdhe tulA paNa AkAzamAM jAya che. pUrva mahApakSIo pitAnA mALAnA kAchanI peThe yugalIAnA mRta zarIrane upADIne samudramAM nAMkhI detA hatA, paNa hAla te anubhavane nAza thaye hato, tethI te kalevara tyAM ja paDayuM rahyuM; kAraNa ke avasarpiNI kALane prabhAva avasarpaNa thato hate ( AgaLa vadhato hata ), te jeDAmAM bAlikA hatI te svabhAvathI mugdhapaNu vaDe zebhatI hatI. pitAnA sahavAsI bALakano nAza thavAthI jANe vikrata thatAM avazeSa rahelI hoya tema te capala netravALI bALA tyAM besI rahI. pachI tenA mAtApitA tene tyAMthI laI jaI ucheravA lAgyA ane tenuM sunaMdA evuM nAma pADayuM. keTaleka divase tenA mAtApitA mRtyu pAmI gayA; kAraNa ke jugalIAo apatya thayA pachI mAtra amuka divasa sudhI ja jIve che, mAtApitAnuM mRtyu thatAM te capalalecanA bAlikA have "zuM karavuM ?" te vicAramAM jaDa thaI gaI ane ToLA bhraSTa thayelI mRgalInI peThe vanamAM ekalI bhamavA lAgI. sarala galIrUpI patravALA caraNothI pRthvI upara pagalAM bharatI te jANe pRthvI upara vikasvara kamalene 1. akALa mRtyuthI. 2. vecAtAM. yathI. 2. vecAtA. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 sarga 2 je AropaNa karatI hoya tevI jaNAtI hatI. tenI banne jaMghA jANe kAmadevanA suvarNa khacita bhAthA hoya tevI zobhatI hatI. anukrame vizALa ane goLAkAra tenA baMne sAthaLa hastInI zuMDha jevA dekhAtA hatA. cAlatI vakhate tenA puSTa ane bhAre nitaMba kAmadevarUpI ghutakAre nAkhelA suvarNanA sogaThAnA vilAsane dhAraNa karatA hatA. muThamAM Ave tevA ane jANe kAmadevano AkarSa hoya tevA madhyabhAgathI tathA kAmadevanI kIDAvApI hoya tevI saMdara nAbhithI te ghaNI zobhatI hatI. tenA udaramAM tripalIrUpa taraMge rahelA hatA, tethI jANe pitAnA rUpavaDe traNa jagatane jaya karavAthI te traNa jayarekhAone dhAraNa karatI hoya tevI jaNAtI hatI, jANe ratiprItinA be krIDAparvate hoya tevA tenAM stano hatA ane jANe ratiprItinA hiMDalAnI be yaSTio hoya tevI tenI bhujalatAe zobhatI hatI. tene traNa rekhAvALo kaMTha zaMkhanA vilAsane haraNa karato hato. hoThavaDe te pAkelA biMbaphaLanI kAMtine parAbhava karatI hatI ane adhararUpI chIpanI aMdara rahelA muktAphaLarUpa dAMtothI tathA jANe netrarUpa kamalanuM nALa hoya tevI nAsikAthI te ghaNI manahara lAgatI hatI. tenA baMne gAla jANe lalATanI spardhA karatA hoya tema adhacaMdranI zobhAne ciratA hatA ane mukharUpI kamalamAM lIna thayelA jANe bhamarA hoya tevA tenA suMdara keza hatA. sarva aMge suMdara ane puNya lAvaNyarUpI amRtanI nadIrUpa te bALA vanadevInI peThe vananI aMdara pharatI zobhatI hatI. te ekalI mugdhAne joI kikattavyamAM jaDa thayelA keTalAeka yugalIAo tene nAbhirAjA pAse lAvyA. zrI nAbhirAjAe "A RSabhanI dharmapatnI thAo ema kahI netrarUpI kumudane cAMdanI samAna te bALAne svIkAra karyo. tyArapachI ekadA saudharmedra, prabhunA vivAha samayane avadhijJAnathI jANIne tyAM AvyA ane jagatpatinA caraNamAM praNAma karI temanI AgaLa pALAnI peThe UbhA rahI aMjali jeDI A pramANe vijJapti karI- "he nAtha ! je ajJa mANasa jJAnanA nidhirUpa evA svAmIne potAnA vicArathI vA buddhithI koI kAryamAM pravartAve che te upahAsanA sthAnarUpa thAya che; paNa hamezAM svAmI pitAnA mRtyone ghaNu prasAdathI jue che, tethI teo kaI vakhata svachaMdatAthI paNa bolI zake che, temAM paNa je potAnA svAmIne abhiprAya jANIne bele che te kharA sevake kahevAya che. he nAtha! huM Apane abhiprAya jANyA sivAya kahuM chuM, tethI Apa mArA upara aprasAda karaze nahI. huM jANuM chuM ke Apa garbhavAsathI ja vItarAga che ane anya puruSArthanI apekSA nahIM havAthI cethA puruSArtha (mokSa)ne mATe ja sajja thayelA che; tathApi he nAtha ! mokSamArganI peThe lokone vyavahAramArga paNa ApanAthI ja pragaTa thavAne che, tethI te lekavyavahAranA pravartana mATe huM Apane pANigrahaNa mahotsava karavAnI IcchA rAkhuM chuM. Apa prasanna thAo ! he svAmin ! bhuvanamAM bhUSaNarUpa, rUpavatI ane Apane yegya evI sunaMdA ane sumaMgalAne paraNavAne Apa yogya che." te samaye svAmI paNa avadhijJAnavaDe pitAne trAzI lAkha pUrva sudhI bhogavavAnuM daDha gakama che ane te avazya jogavavuM ja paDaze, ema jANI mastaka dhuNAvI sAyaM. kALanA kamalanI peThe adhamukha thaIne rahyA. IMdra svAmIne abhiprAya jANIne vivAha karmanA AraMbhane mATe tatkALa devatAone tyAM bolAvyA. IMdranA hukamathI tenA Abhiyogika devatAA e jANe sudharmA sabhAne anuja (nAne bhAI) hoya te eka suMdara maMDapa tyAM 2 temAM AropaNa karelA suvarNa, mANeka ane rUpAnA staMbha-meru, rehaNAcaLa ane vaitADhaya * DIma karavAnI vAvaDI. 2 zuM karavuM tenA vicAramAM. 3 ajJAnI. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pava 1 luM 73 parvatanI cUlikA jevA zobhatA hatA. temAM mUkelA suvarNamaya udyotakArI kuMbhe jANe cakravatInA kAMkaNIratnanAM maMDale hoya tevA zobhatA hatA ane tyAM suvarNa vedikAe pitAnA prasaratA kiraNothI jANe bIjA tejane sahana nahIM karavAthI sUryanA tejano AkSepa karatI hoya tevI jaNAtI hatI. temAM praveza karanArAo maNimaya zilAnI bhIMtomAM pratibiMbita thaI ghaNuM parivAravALA jaNAtA hatA. ratnanA staMbha upara pUtaLIo nRtya karavAthI zrAMta thayelI nartakIonA jevI zobhatI hatI. te maMDapanI dareka dizAe saMtAnavRkSa (kalpavRkSa)nAM tAraNo karyA hatAM, te jANe kAmadeve taiyAra karelA dhanuSyo hoya tevA zobhatA hatA ane sphaTikanA dvAranI zAkhA upara nIlamaNi toraNe racyA hatA, te zaradaRtunI meghamalAmAM rahelI pipaTanI paMktionA jevA suMdara lAgatA hatA. koI ThekANe sphaTikathI bAMdhelI bhUmi upara niraMtara kiraNe paDavAthI te maMDapa krIDA karavAnI amRta sarasInA vilAsane vistArato hate, kaI ThekANe padmarAga maNinI zilAonA kiraNe prasAratA tethI te kasuMbI ane vistAravALA divya vastronA saMcayavALo dekhAto hato, koI ThekANe nIlamaNinI zilAonA ghaNA manahara kiraNonA aMkura paDavAthI te jANe pharIthI vAvelA mAMgalika vAMkuravALo hoya tevo zobhate hato ane koI ThekANe marakatamaya pRthvInA kiraNo akhaMDita paDatA hatA tethI te tyAM lAvelA lIlA ane maMgaLamaya vaMzanI zaMkAne utpanna karAvato hato. te maMDapamAM upara ta divya vastrane uleca (caMdare ) hato te jANe tenA miSathI AkAzagaMgA kautuka jovAnI IcchAthI tyAM AvI hoya tema jaNAtuM hatuM ane caMdaravAnI cotarapha thaMbhe upara motInI mALAo laTakAvelI hatI, te jANe ATha dizAonA harSanA hAsya hoya tevI jaNAtI hatI. maMDapanA madhya bhAgamAM devIoe ratinA nidhAnarUpa ratnakaLazanI A kAza sudhI UMcI cA2 zreNio sthApanA karI hatI. te cAra zreNinA kuMbhane Teke ApanArA lIlA vAMse vizvane Teko ApanArA svAmInA vaMzanI vRddhine sUcavatA hatA. te samaye-"he raMbhA ! mALAno AraMbha kara, he urvazI ! dUrvA taiyAra kara, vRtAci ! varane adhya devAne mATe ghI ane dadhi vagere lAva, he maMjuSA ! sakhIone dhavala maMgaLa suMdara rIte gavarAva, he sugaMdhe ! tuM sugaMdhI vastuo taiyAra kara, he tilottamA ! dvAradezamAM uttama sAthiyA kara, he menA ! tuM AvelA lokone yogya AlApanI racanAthI sanmAna Apa, he sukezi ! vadhU ane varane mATe kezAbharaNa taiyAra kara, he sahajanyA ! ja yAtrA (jAna)mAM AvelA puruSone sthAna batAva, he citralekhA ! mAtRbhuvanamAM vicitra citra Alekha. he pUrNime! tuM pUrNa pAtro zIdhra taiyAra kara, he puMDarIka ! tu puMDarIkathI pUrNa kuMbhane zaNagAra, he amlecA ! tuM varamAMcIne gya sthAnamAM sthApana kara, he haMsapAdi! tuM vaghuvaranI pAdukAne sthApana kara, he puMjikAlA ! tuM zIdhra vedikA gamayathI lIpa, he rAmA ! tuM bIje kema rame che ! he hemA ! tuM suvaNane kema jue che? he kutasthalA ! tuM jANe gAMDI thaI hoya tema visaMsthUla kema thaI gaI che? he mArIci! tuM zuM vicAra kare che? he sumukhi ! tuM unmukhI kema thaI che ? he gAMdhavi ! tuM AgaLa kema nathI rahetI ? he divyA ! tuM phegaTa krIDA kema kare che ? have lagnasamaya najIka Ave che tethI pitapotAnA vivAhacita kAryamAM sarva rIte utAvaLa kare.A pramANe apsarAonA paraspara eka bIjAnA nAma ApI sa2sa kolAhala thavA lAge. 1. amRta-talAvaDI. 10 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 saga 2 je pachI keTalIeka apsarAoe sunaMdA ane sumaMgalAne maMgalasnAna karAvavAne mATe Asana upara besAryA. madhura dhavaLamaMgaLa gAtAM gAtAM prathama temane sarve aMge telathI atyaMga karyuM. pachI jenI rajanA paMjathI pRthvI pavitra thayelI che evI te bane kanyAene sUkama pIThIthI teoe udvartana karyuM. jANe temanA aMgamAM lIna thayelA nava amRta kuMDa hoya tema temane baMne caraNa, baMne hAtha, baMne jAnu, baMne khabhA ane eka kezamAM ema nava zyAma tilaka karyA. ane trAkamAM rahelA kasuMbAnA sUtrothI temanA savya ane apasavya aMgomAM jANe samacaturasa saMsthAnane tapAsatI hoya tema teoe sparza karyo. evI rIte apsarAoe suMdara varNavALI te bALAone dhAtrIonI peThe prayatna vaDe temane cApalyapaNAthI vAratI hoya tema varNakamAM nAMkhI harSathI unmatta thayelI te apsarAoe varNakanuM jANe sahodara hoya tevuM udvarNaka paNa te ja vidhithI karyuM. pachI jANe potAnI kuladevatA hoya tema teone bIjA Asana upara besADIne suvarNa kuMbhanA jaLathI snAna karAvyuM, gaMdhakaSAyI vastrathI temanuM aMga luM chayuM ane komaLa vastrathI temanA keza veSTita kya. pachI hIravANI vastro paherAvI bIjA Asana upara besADI, temanA kezamAMthI metInI vRSTinA bhramane karAvatuM jaLa kheravI nAkhyuM ane snigdha dhUmrarUpI lattAthI jemanI zobhA vRddhi pAmelI che evA temanA jarA Akeza divya dhUpathI dhupita karyA. gaurika dhAtu geru)thI jema suvarNane lepana kare tema te strIratnanA aMgane suMdara aMgarAgathI lipta karyuM ane temanI grIvA, bhujAnA agrabhAga, stana ane gAla upara jANe kAmadevanI prazasti hoya tevI patravallarI AlekhI. jANe ratidevane utaravAnuM navIna maMDaLa hoya tevA temanA lalATamAM caMdananuM suMdara tilaka karyuM. temanA ne nIlakamaLanA vanamAM AvatAM bhramaranA jevA kAjaLathI zaNagAryA ane jANe kAmadeve potAnA Ayu rAkhavAne zastrAgAra karyuM hoya tema teone aMDe vikAsa pAmelA puSponI mALAo, guMthIne bAMdhe, pachI caMdramAnAM kiraNone tiraskAra karanArA ane lAMbA cheDAvALAM vivAhavo (pAnetara vigere) temane paherAvyAM. pUrva ane pazcima dizAnA mastaka upara jema sUrya ane caMdra rahe tema teonA mastaka upara vicitra maNithI dedIpyamAna thayelA be mugaTa dhAraNa karAvyA. temanA baMne kaNamAM, potAnI zobhAvaDe ratnothI aMkarita thayelI meruparvatanI pRthvInA sarva garvane cAratA evA maNimaya avatasa AropaNa kya, karNalatAnI upara navIna puSpagucchanI zobhAne viDaMbanA karanArA motInA divya kuMDaLo paherAvyAM. kaMThamAM vicitra mANekanI kAMtithI AkAzane prakAzamAna karanArA ane saMkSepa karelAM IdradhanuSanI lamIne haranArA padaka paherAvyA. bhujA upara kAmadevanA dhanuSamAM bAMdhelA vIrapaTTanI jevA zobhatA ratnamaMDita bAjubaMdha bAMdhyA. temanA stanarUpa taTa upara te sthaLe caDatI-utaratI nadInA "mane karAvanAro hAra paherAvyA. temanA hAthe motInAM kaka AropyA, te jANe jaLalatAnI nIce jaLathI zobhI rahelA kyArA hoya tevA bhavA lAgyA. jemAM ghugharIonI zreNio ghamakAra karI rahI che evI maNimaya kaTimekhalA temanA kaTi. bhAgamAM bAMdhI, te jANe ratidevInI maMgalapIThikA hoya tevI zubhavA lAgI ane jANe temanA guNane kahetA hoya tevA jhaNajhaNakAra karatA ratnamaya jhAMjharo temanA caraNamAM AropaNa karyA. 1 varNakamAM nAMkhI eTale pIThavALI karI. pIThIyAtA karyA pachI bahAra javAnuM nathI. tethI asarAe temane caMpalapaNAthI rokanArI dhAtrIe hAyanI ? evI kavie uakSA karI che. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM 75 evI rIte baMne bALAone taiyAra karI, devIoe temane teDI mAtRbhavananI aMdara suvarNanA Asana upara besADI. te vakhate ke AvIne vRSabha laMchanavALA prabhune vivAha mATe taiyAra thavAne AgrahathI vijJAsa karI. "lokone vyavahAranI sthiti batAvavI gya che ane mAre bhogyakarma avazya jogavavuM paDe tema che." ema vicArI prabhue iMdranI vijJapti mAnya karI, eTale vidhine jANanArA Ide prabhune snAna karAvI, vilepana karI AbhUSaNathI yathAvidhi zaNagAryA. pachI prabhu divya vAhanamAM besI vivAhamaMDapa tarapha cAlyA eTale idra chaDIdAranI peThe AgaLa cAlavA lAgyA, apsarAe baMne bAjue lavaNa(luNa) utAravA lAgI, iMdrANIo zreyakArI dhavaLamaMgaLa gAvA lAgI, sAmAnika devIo ovAraNu levA lAgI ane gaMdha tatkALa thayelA harSathI vAjiMtro vagADavA lAgyA. evI rIte divya vAhanamAM besIne maMDapadvAra samIpe AvyA eTale pote ja vidhi jANanArA evA samadranI velA jema potAnI maryAdAbhUmie AvIne aTake tema vAhanamAMthI utarIne vivAhamaMDapanA dvAra pAse AvIne UbhA rahyA. Inhe prabhune hAthano Teke A hatuM tethI te vakhate vRkSano Teko laIne Ubho rahela hastI zebhe tema prabhu zobhavA lAgyA. tarata ja maMDapanI strIomAMthI keIe agni ane lavaNa aMdara hovAthI taDataDATa zabda karatuM eka sarAvasaMpuTa dvAranA madhyabhAgamAM mUkayuM ! koI strIe pUrNimA jema caMdrane dhAraNa kare tema durvA vigere maMgaLa padArtho vaDe lAMchita karele rUpAne thALa prabhunI AgaLa dharyo ane eka strI kaMsubI vastra paherIne jANe pratyakSa maMgaLa hoya evA paMca zAkhe yukta ravaiyAne U e karIne arthe ApavA mATe UbhI rahI. "he adhya ApanArI ! A adhya ApavA lAyaka varane arthe A5, kSaNavAra mAkhaNa uDADa, samudramAMthI jema amRta pheMke tema thALamAMthI dadhi laIne pheMka, he suMdari! naMdanavanamAMthI lAvelA caMdanarasane taiyAra kara, bhadrazALa vananI pRthvImAMthI maMgAvelI durvA harSathI ANa A5, kAraNa ke ekaThA thayelA lokonA netranI zreNivaDe jaMgama toraNa thayuM che jemane evA ane traNa lokamAM uttama evA vanarAjA toraNadvAramAM UbhA rahyA che, temanA dehane uttarIya vastranA aMtarapaTathI AcchAdita karyo tethI gaMgA nadInA taraMgamAM aMtarita thayelA yuvAna rAjahaMsanI jevA jaNAvA lAgyA. "he suMdari ! vAyuthI puSpa kharI paDe che ane caMdana sukAI jAya che, mATe e varane have dvAramAM ghaNIvAra rekI na rAkha. evI rIte devatAonI suMdarIo dhavalamaMgaLa gAtI hatI teve vakhate teNI (kasuMbI vastra dhAraNa karI mathanadaMDa-ra laIne UbhI rahelI strI) e trijagane adhya ApavA ya evA vararAjAne arthe A ane zebhAyamAna rakta hoThavALI te devIe dhavaLamaMgalanI peThe zabda karatA pitAnA kaMkaNa sahita sAthe trijagatpatinA bhAlane traNa vAra ravaiyAthI cuMbana karyuM. pachI prabhue potAnI vAmapAdukAvaDe hImakapU2nI lIlAthI agni sahita sarAvasaMpuTane cUrNa karI nAkhyuM ane tyAMthI arthe denArI devIe kaMThamAM kasuMbI vastra nAkhIne kheMcelA prabhu mAtRbhuvanamAM gayA. tyAM kAmadevano jANe kaMda hoya tevA madana phaLa (miMDhaLa)thI zobhatuM hastasUtra vaghuvarane hAthe bAMdhavAmAM AvyuM. kesarI siMha jema meruparvatanI zilA upara bese tema vararAjAne mAtRdevIonI AgaLa UMcA suvarNanA siMhAsana upara besADayA. suMdarIo samIvRkSa ane pIpaLAnI tvacAnuM cUrNa karIne tene lepa baMne kanyAnA hAthamAM karyo; te jANe kAmadevarUpI vRkSane dehada pUryA hoya tema jaNAtuM hatuM. jyAre zubha lagnane udaya thaye arthAt barAbara lagna samaya thayo tyAre sAvadhAna thayelA prabhue hastalepavALA te baMne bALAnA haste pitAnA hastathI grahaNa karyA. te vakhate iMdra jaLanA kayArAmAM jema zALanuM Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 2 je bIja rope tema hastalepavALA te baMnenA hastasaMpuTamAM eka mudrikA nAMkhI prabhunA baMne hAtha te baMnenA hAthe sAthe maLatAM, be zAkhAmAM lagna thayelI be latA vaDe jema vRkSa zobhe tema teo bhavA lAgyA. saritAonA jaLa jema samudramAM maLe te samaye vadhUvaranI daSTi paraspara tArAmalaka parvamAM maLavA lAgI. vAyu vinAnA jaLanI peThe nizcaLa thayelI daSTi dRSTinI sAthe ane mana mananI sAthe paraspara joDAI gayA ane eka bIjAnA netranI kIkIomAM teo paraspara pratibiMbita thayA, te jANe paraspara anurAgathI eka bIjAnA hRdayamAM peThA hoya tema jaNAvA lAgyA. e vakhate vidhutrabhAdika gajadatA eka merunI pAse rahe tema sAmAnika devatAo bhagavAnanI pAse anuvara (aNavara) thaIne rahyA hatA. kanyA taraphanI je strIo mazkarI karavAmAM catura hatI temaNe anuvara upara kautakadhavala gAvAne A pramANe AraMbha karyo-varavALe mANasa jema samudrane zeSaNa karavAnI zraddhAvALo hoya tema lADavA khAvAne A aNavara kyA manathI zraddhALu thayuM che? tare jema kAMdA upara tema mAMDA upara akhaMDa dRSTi rAkhanAra A anuvara kayA manathI pRhA kare che? janmathI mAMDIne jANe pUrve koI vakhata dIThA na hoya tema rAMkanA bALakanI peThe vaDAM khAvAne A anuva2 kayA manathI lalacAya che ? meghamAM jema cAtaka ane paisAmAM jema yAcaka tema pANImAM A anuva2 kayA manathI IcachA kare che? jema vAchaDe ghAsamAM zraddhALa thAya tema A anuvara Aje kayA manathI tAMbUlapatramAM zraddhALu thayo che ? mAkhaNanA piMDa upara jema bilADo laMpaTa thAya tema A anuvara kayA manathI cUrNa upara TAMpI rahyo che ? kayArAnA kAdava upara jema pADe zraddhA rAkhe tema vilepana (attara vigere)mAM anuvara kyA manathI zraddhA rAkhe che ? unmatta mANasa jema nirmAlya upara prIti rAkhe tema A anuvara puSpamALAnI upara capaLa locana karI kayA manathI zraddhA bAMdhe che ?" AvA kautukadhavaLane kautukathI UMcA kAna ane mukha karIne sAMbhaLanArA devatAo jANe citramAM AlekhyA hoya tevA thaI gayA. lekane viSe A vyavahAra batAvo egya che ema dhArI vivAdamAM nImAyelA madhyastha mANasanI jema prabhu tenI upekSA karatA hatA. pachI moTA vahANanI sAthe jema be nAvikAo bAMdhe, tema jagatpatinA cheDA sAthe baMne vadhUnA vastranA cheDA idra bAMdhyAM. Abhigika devatAnI peThe Idra pote bhaktithI prabhune kaTI upara teDI vedIgRhamAM laI javA cAlyA, eTale be iMdrANIo e AvI tatkALa baMne kanyAne kaTI upara teDI ane hathevALa chUTo pADavA sivAya svAmInI sAthe ja cAlI. traNa jaganA ziraratnarUpa te vadhUvare pUrva dvArathI dIvALA sthAnanI madhyamAM praveza karyo. koI trAyazciMza (gurusthAnakI) devatAo tatkALa jANe pRthvImAMthI uThayo hoya te agni vedI madhyamAM pragaTa karyo. temAM samidha ApaNu karavAthI AkAzacArI manuSyo(vidyAdharo)nI strIonA karNanA avataM sarUpa dhUmADAnI rekhA AkAzamArgamAM vyApta thaI gaI. pachI strIo maMgaLagIta gAtI hatI te samaye prabhue sunaMdA ane sumaMgalAnI sAthe aSTa maMgaLa pUrNa thatAM sudhI agninI pradakSiNA karI. pachI AzISanA gIta gavAtAnI sAthe pANikSanI sAthe cheDAcheDI paNa choDI. pachI prabhunA lagna utsavathI thayelA harSavaDe raMgAcArya (sUtradhAra)nI paThe AcaraNa karatA iMdra IMdrANIo sahita hastAbhinayanI lIlA batAvI nAcavA mAMDayuM. pavane nRtya karAvelA vRkSanI pAchaLa jema Azrita latAo nRtya kare tema IdanI pachavADe bIjA devatAo paNa nRtya karavA lAgyA. keTalAeka devatAo cAraNanI peThe jaya jaya zabda karavA lAgyA; koI bharatanI peThe vicitra prakAranA nRtya karavA lAgyA; kaI jAtithI ja gaMdharva hoya tema gAyana karavA lAgyA; koi potAnA mukhane skuTarIte jANe vAjiMtra hoya tema vagADavA lAgyA; kaI vAnanI Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM oo peThe saMbramathI ThekavA lAgyA; hasAvanArA vaihAsika hoya tema koI sarva mANasone hasAvavA lAgyA ane kaI pratihAranI peThe lokone dUra khaseDavA lAgyA. AvI rIte harSa thI ImAdI thayelA devatAoe jemane bhakti batAvI che evA ane potAnI baMne bAjue rahelI sumaMgalA ane sunaMdAthI zobhatA evA prabhu divya vAhanamAM besI svasthAne gayA. saMgItane samApta karI jema raMgAcArya pitAne sthAne jAya tema A pramANe vivAha mahotsavane nivRtta karI svargapati idra paNa svasthAne gayA. svAmIe batAvelI vivAhanI rIti tyArathI lokamAM pravatI, kemake moTA lokonI sthiti parane mATe ja hoya che. have anAsakta evA prabhu baMne patnI sAthe bhoga bhogavavA lAgyA. kemake te sivAya pUrvanA zAtA vedanIya karmano kSaya paNa thatuM nathI. vivAhAmaMtara prabhue te patnIenI sAthe jarA nyUna cha lakSa pUrva sudhI vilAsa karyo. te samaye bAhu ane pIThanA jIva sarvArthasiddha vimAnathI cavIne sumaMgalAnI kukSimAM yugmarUpe utpanna thayA ane subAhu tathA mahApIThanA jIva paNa te ja sarvArthasiddha vimAnathI cyavIne tevI ja rIte sunaMdAnI kukSimAM utpanna thayA. sumaMgalAe marudevAnI peThe garbhanA mAhAbhyane sUcavanArA caturdaza mahAsvapna joyA. devIe prabhune te svapno nivedita karyA eTale prabhue kahyuM- tamAre cakravatI putra thaze;" samaya AvatAM pUrva dizA jema sUrya ane saMdhyAne janma Ape tema sumaMgalAe pitAnI kAMtithI dizAone prakAza karanArA bhArata ane brAhmI e be apatyane janma ApyuM ane varSARtu jema megha ane vidyutane janma Ape tema sunaMdAe suMdara AkRtivALA bAhubali ane suMdarIne janma Apyo. pachI sumaMgalAe vidUra parvatanI bhUmi jema rane utpanna kare tema anukrame putranA ogaNapacAsa jeDalA (98 putro)ne utpanna karyA-janma ApyuM. viMdhyAdrimAM hAthInA bALakonI peThe mahAparAkramI ane utsAhI evA te bALaka Amatema ramatA anukrame vRddhi pAmavA lAgyA. jema ghaNI zAkhAothI moTuM vRkSa zobhe tema te apatyathI cotarapha vIMTAyelA RSabhasvAmI zobhavA lAgyA. te samaye prAtaHkALe jema dIpakanuM teja haNAI jAya tema kALadoSathI kalpavRkSono prabhAva haNAvA (ocho thavA) lAgyo. azvathya nA manA vRkSomAM jema lAkhanA kaNa utpanna thAya, tema jugalIAmAM krodhAdika kaSAye zanaiH zanaiH utpanna thavA lAgyA ane sa jema traNa prakAranA prayatnavizeSane na gaNe tema jugalIA hAkAra, mAkAra ane dhikkAra e traNa prakAranI nItinuM ullaMghana karavA lAgyA. tethI jugalIAoe ekaThA thaI prabhu pAse AvI asamaMjasa banatA sarva banA nivedana karyA. te sAMbhaLIne traNa jJAna dharAvanArA jAtismaraNavAna prabhue kahyuM-lokamAM jeo maryAdAnuM ulaghana kare che teone zikSA karanArA rAjA hoya che, tene prathama UMcA Asana upara besADI abhiSeka karavAmAM Ave che, temaja te caturaMga sainyavALe ane akhaMDita zAsanavALe hoya che." tyAre teoe kahyuM-"svAmin ! tame amArA rAjA thAo; amArI upekSA tamAre karavI na joIe, kemake amArAmAM ApanI sadaza bIje kaI jovAmAM Avato nathI prabhue kahyuM- tame uttama evA nAbhi kuLakara pAse jaIne prArthanA kare, te tamane rAjA Apaze, teo e te pramANe nAbhi kuLakaranI pAse jaI yAcanA karI eTale kuLakaramAM agraNI evA nAbhie kahyuM-"RSabha tamAro rAjA thAo." pachI sarva jugalIAo harSa pAmI prabhunI pAse AvI kahevA lAgyA-nAbhi kulakare tamane ja amArA rAja TharAvyA che." ema kahI 1. vidUSaka. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 2 jo 78 sarve yugmadhamI A svAmIne abhiSeka karavA mATe jaLa levA gayA. te vakhate svapati IMdranuM siMhAsana kapyuM. avadhijJAnathI prabhunA rAjyAbhiSeka samaya jANI te jema eka gRhamAMthI khIjA gRhamAM jAya tema kSaNavAramAM tyAM Avye. pachI saudha kalpanA IMdre suvarNanI vedikA karIne atipAMDukakhalA zilAnI jema tenI upara eka sihAsana racyu' ane pUrva dizAnA adhipati temaNe svastivAcaka(gAra) nI peThe deve lAvelA tIrthaM jaLathI prabhune rAjyAbhiSeka karyA, pachI indre nirmALapaNAthI jANe ca`dranA sudara tejamaya hoya tevA divya vastro vAmIne dhAraNa karAvyA ane traNa jagatanA mugaTarUpa svAmInA aMga para mugaTa vagere ratnAla'kAra cAgya sthAne paherAvyAM. eTalAmAM yugalIAe 2 abhAjinInA patramAM jaLa laIne AvyA. te prabhune bhUSita joI jANe ardhya dharI rahyA hoya tema UbhA rahyA. divya vastra ane ala'kArathI alaMkRta thayelA prabhunA mastaka upara A jaLa nAMkhavuM ghaTe nahI, ema vicArIne teoe temanA caraNu upara te jaLa kSepaLyuM. tethI A sarve yugmadharmI e sArI rIte vinIta thayA che ema jANI tene rahevAne mATe vinItA nAme nagarI nirmANa karavA kuberane AjJA karI Idra svasthAnake gayA. kubere khara ceAjana lAMbI, nava ceAjana vistAravALI vinItA nagarI racI ane tenuM ayeAdhyA evu' khIju` nAma paNa rAkhyu`. yakSapati kubere te nagarIne akSaya evA vastra, nepathya ane dhanadhAnyathI bharapUra karI. te nagarImAM hIrA, iMdranIlamaNi ane baiDDaya NinI mATI havelIe peAtAnA karyuMra kiraNAthI AkAzamAM bhIMta sivAya paNa citravicitra kriyAo karatI hatI ane merUparvatanA zikhara jevI suvarNanI U'cI havelIe dhvajAnA miSathI cAtaraka patrAlaMbananI lIlAne vistAratI hatI. te nagarInA killA upara mANekanA kAMgarAenI zreNi hatI, te vidyAdharanI suMdarIone yatna sivAya darpaNarUpa thai paDI hatI. te nagarIne viSe gharAnAM AMgaNAmAM meAtInA sAthIA pUrelA hatA; tethI temAMnAM meAtI vaDe khAlikA A svecchAthI pAMcIke ramavAnI krIDA karatI hatI, te nagarInA udyAnamAMhenA UMcA vRkSA upara aniza athaDAtA khecarIonA vimAnA kSaNavAra pakSIonAM mALAnA dekhAva ApatA hatA. tyAM aTArIomAM ane havelIomAM paDelA moTA ratnarAzine joI tevA zikharavALA rohaNAcalanI zakA thatI hatI. tyAM gRhavApikAe jalakrIDAne viSe rakta suMdarIonA meAtI hAra truTI javAthI tAmrapaNI saritAnI zAbhAne dhAraNa karatI hatI. tyAM evA tA dhanAtha leAkeA vasatA hatA ke jemAMthI eka vyApArInA putrane joI ne paNa jANe dhanada pAte ja vyApAra karavAne Avela hoya ema jaNAtuM hatuM. tyAM rAtrie caMdrakAMtamaNinI bhIMtAmAMthI jharatA evA jaLavaDe zerIonI raja sarvatra zAMta thatI hatI. e nagarI amRta jevA jaLavALA lAkhA vAva, kUvA ane sarovarathI navIna amrutanA kuMDavALA nAgaleAka jevI zeAbhatI hatI. janmathI vIza lakSa pUrva gayA tyAre prabhu prajAne pALavA mATe te nagarInA rAjA thayA. matrAmAM OMkAranI jema sarva rAjAomAM prathama rAjA evA vRSabhaprabhu potAnA apatyanI peThe prajAne pALavA lAgyA, temaNe asatpuruSane zikSA ApavAne viSe ane satpuruSane pALavAne viSe udyama karanArA ane jANe peAtAnA agIbhUta hoya tevA ma`trI nImyA. iMdranA leAkapALAnI jema mahArAjA RSabhadeve potAnA rAjyamAM cArI vigerethI rakSA karavAmAM dakSa evA ArakSakAnI nImaNuMka karI. rAjahasti evA prabhue rAjyanI sthitine 1. meru parvata uparanI tItha kara bhagavAnane janmAbhiSeka karavAnI zilA 2. kamalinI 3. vinayavALA, Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 lu 79 mATe, zarIrane viSe uttamAMga (zira ) nI jema senAnA utkRSTa aMgarUpa hastIe grahaNa karyA; sUnA gheADAnI jANe spardhA karatA hoya tevA U grIvAvALA UMcI jAtanA gheADAo prabhue dhAraNa karyA; pRthvImAM rahelA jANe vimAna hoya tevA suzliSTa kASThAthI ghaDelA suMdara rathA nAbhinaMdane pAte racAvyA; cakravattInA bhavamAM ekatra kare tema jenA satvanI bhale prakAra parIkSA karI che evI pAyadala senA paNa nAbhiputre ekaThI karI; navIna sAmrAjyarUpI mahelanA jANe staMbha hoya tevA balavAna senApati prabhue nimyA ane gAya, baLada, 'Ta, mahiSa ane khaccara vigere pazuo paNa temanA upayAgane jANanArA prabhue grahaNa karyA. have te samaye putra vinAnA vaMzanI peThe kalpavRkSeA viccheda pAmavAthI leAkeA kadamULa ane lArdika khAtA hatA, temaja zALa, ghauM, caNA ane maga vagere auSadhie ghAsanI peThe peAtAnI meLe ja UgavA lAgI hatI, paNa te teo kAcI ne kAcI khAtA hatA, te kAcI auSadhi ( dhAnya )ne AhAra temane jINu thayA nahIM.1 eTale teee prabhune vijJapti karI. prabhue kahyuM- tene cALI pheAtarA kADhI nAMkhIne bhakSaNa karo. ' pALaka prabhune tevA upadeza laI te tema karavA lAgyA, paNa auSadhinu kADhinya hovAthI te AhAra paNa jaryA nahi; tethI punaH teoe vijJapti karI eTale prabhue batAvyuM ke 'tene hAthathI ghasI, jaLamAM palALI, pachI pAMdaDAnAM paDIAmAM laI khAo.' evI rIte teoe karyuM. tA paNa ajINu nI vedanA thavA lAgI, eTale vijJapti karavAthI jagapatie kahyuM pUrvakta vidhi pramANe karyA pachI te auSadhane sRSTimAM athavA kAkhamAM ( garamI lAge tema ) thADA vakhata rAkhIne bhakSaNa karA, eTale tethI tamane sukha thaze. ' tethI paNa ajIrNa thavA lAgyu'; eTale leAkeA vidhurara thaI gayA. tevAmAM paraspara vRkSanI zAkhA ghasAvAthI agni utpanna thayA ane tRNukASThiAdikane khALavA lAgyA. prakAzita ratnanA bhramathI te agnine grahaNa karavAne te leAkeAe doDIne hAtha lAMkhA karyA paNa UlaTA te khaLavA lAgyA, eTale agnithI dagdha thayelA tee prabhunI pAse AvI kahevA lAgyA ke * vanamAM koi nivana addabhuta bhRta ( vyaMtara ) utpanna thayA che.' svAmIe kahyuM- ' snigdha ane rUkSakALanA ceAga thavAthI-maLavu thavAthI e agni utpanna thayA che, kemake ekAMta rUkSakALamAM ke ekAMta snigdhakALamAM agni Utpanna thatA nathI. tame tenI pAse rahI tenI samIpa bhAgamAM rahelA samasta tRNAdikane dUra karA ane pachI tene grahaNa karo. tyArabAda pUrvokta vidhi pramANe taiyAra karelI auSadhine temAM nAMkhI pakava karIne tenuM bhakSaNa karo.' te mugdha leAkAe tema karyuM eTale agnie te te sarva auSadhi bALI nAMkhI. tarata ja teoe svAmI pAse te vRttAMta nivedana karyuM. ane kahyuM- he svAmin! e agni teA koI peTabharAnI peThe kSepana karelI sava auSidhae bhukhALavA thaI ekalA ja khAI jAya che, amane kAMi paNa pAchuM ApatA nathI. ' te avasare prabhu hAthI upara beThelA hatA tethI tyAM ja teonI pAse lIlA mRttikAnA (mATIneA) piMDa magAbyA ane piDane hastInA kuMbha upara mUkI hAthathI vistArIne tevA AkAranuM pAtra prabhue banAvyuM. e rIte zilpomAM prathama kubhakAranuM zilpa prabhue pragaTa karyuM. pachI tene svAmIe kahyuM--AvI rIte bIjA pAtrA paNa anAvA ane tene agni upara rAkhI temAM auSadhine pacAvI pachI bhakSaNa karA ' teoe svAmInI AjJA pramANe karyuM. tyAMthI ArabhIne prathama kArIgara kuMbhakAra thayA. lokone ghara banAvavA mATe prabhue vAdhaMkI-makAna bAMdhanArAe banAvyA arthAt te kaLA zIkhavIne taiyAra karyA. mahApuruSAnI banAvaTA vizvanA sukhane mATe ja hoya che, 1, pace| nahI. 2. zithila. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 2 jo ghara vigere citaravAne mATe ane lokonI vicitra krIDAnA hetuthI te kRtArtha prabhue citrakAra paNa utpanna karyA, lAkone mATe vastra banAvavA sAru prabhue viMdA (vaNakarA) nI racanA karI, kemake te vakhate sa kalpavRkSane ThekANe prabhu eka ja kalpavRkSa hatA. lokone keza nakhanI vRddhithI pIDita thatA joine te jagatpitAe nApita ( vAlada) paNa banAvyA. te pAMca zilpA (ku MbhakAra, citrakAra, vAMkI, vaNakara, nApita )-darekanA vIza vIza bheda thavAthI leAkeAmAM saritAnA pravAhanI peThe seksa prakAre pravartya, arthAt sA zilpA pragaTa thayA. lokonI AjIvikAne mATe tRNuhara, kASThAhara, kRSi ane vyApAra vigere karma bhagavaMte utpanna karyA ane jagatanI vyavasthArupI nagarInA jANe catuSpatha hoya tevA sAma dAma, bheda ane daDa e cAra upAyanI kalpanA karI, jyeSTha putrane brahma (mULamatra) kahevuM joie evA nyAyathI ja hoyanI tema bhagavAne peAtAnA moTA putra bharatane baheAMtera kaLA zIkhavI. bharate paNu pAtAnA bIjA saheAdarAne tathA anya putrane te kaLAe samyak prakAre zIkhavI. kemake pAtrane zIkhavelI vidyAzata zAkhAvALI thAya che, mAhubaline prabhue hastI, azva, strI ane puruSanA aneka prakAranA bhedavALA lakSaNAnuM jJAna ApyuM. brAhmIne jamaNA hAthavaDe aDhAra lipi batAvI ane suMdarIne DAbA hAthathI gaNita batAvyuM. vastuenAM mAna, unmAna, avamAna temaja pratimAna prabhue batAvyA ane maNi vigere parAvavAnI kaLA paNa pravartAvI. temanI AjJAthI vAdI ane prativAdInA vyavahAra rAjA, adhyakSa ane kuLagurunI sAkSIthI pravavA lAgyA. hastI vigerenI pUjA, dhanurveda tathA vaidakanI upAsanA, sagrAma, arthazAstra, madha, ghAta, vadha ane geAkI vigere tyArathI pravarttavA lAgyA ane ' A mAtA, A pitA, A bhAI, A strI, A putra, A ghara ane A dhana mAru" evI mamatA leAkeAne viSe tyArathI zarU thaI. prabhune vivAha vakhate alakAra vaDe alaMkRta ane vajravarDa prasAdhita karelA joyA hatA, tyArathI lAkoe paNa potAne vastravALA tathA AbhUSaNavALA karavAnA pracAra karyA. prabhue karelu. prathama pANigrahaNa joine adyApi leAkeA paNa te ja pramANe prANigrahaNa kare che. kemake moTA lAkoe kalA-pravartAvelA mArga nizcaLa thAya che. prabhunA vivAhathI prAra'bhIne dattakanyA eTale khIjAe ApelI kanyA sAthe paraNavu zarU thayuM ane cuDA, upanayana, veDA vigerenI prathA paNa tyArathI ja zarU thaI. A sarva kriyAe sAvadya che, teA paNa peAtAnu kabya jANanAra prabhue leAkeAnI anukapAthI te sarve pravartAvI. temanI AmnAyathI pRthvI upara adyApi sudhI sarva kaLA vigere pravarte che, tene arvAcIna buddhivALA vidvAne e zAsrarUpe bAMdhela che. svAmInI zikSAvaDe sa leAka dakSa thayA, kemake upadeza vinA manuSyA paNa pazunI peThe AcarNa kare che, 80 vizvanI sthitirUpI nATakanA sUtradhAra evA prabhue ugra, bhAga, rAjanya ane kSatrIya evA cAra bhedathI leAkAnA kuLAnI racanA karI. ugra daMDanA adhikArI evA ArakSaka puruSo te ugra kuLavALA, indrane jema trAyasraza devatAe tema prabhunA maMtrI vigere te bhAgakuLavALA, prabhunI samAna vayavALA mitrA te rAjanya kuLavALA ane bAkI avazeSa rahelA puruSo te kSatriya thayA. evI rIte prabhu, vyavahAra nItinI navIna sthiti racIne navADhA strInI peThe navIna rAjyalakSmI bhAgavavA lAgyA. vaidya jema vyAdhivALA mANasanA roganI cikitsA karIne tene yAgya auSadha Ape tema daMDa karavA lAyaka lokone teonA aparAdha pramANe daMDa (zikSA ) ApavAnu` prabhue nirmANa karyuM. daMDathI bhaya pAmelA lAko cArI Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM 1 vigere (aparAdha) karatA nahI kemake daMDanIti che te sarve anyAyarUpa sapane vaza karavAmAM jAguMlImaMtra samAna che. suzikSita loka jema prabhunI AjJAnuM ullaMghana kare nahIM, tema koI koInAM kSetra, udyAna ane ghara vigerenI maryAdAne ullaMghana karatA nahotA. varasAda paNa pitAnI garjanAnA miSathI jANe prabhunA nyAyadhamane vakhANatA hoya tema dhAnyanI niSpattine mATe potAnA kALane anusarIne varasato hato. dhAnyanA kSetrothI hatA. dhAnyanA kSetrathI, IkSudaMDanA vADAthI ane gokuLathI AkuLa thayela janapada (deza) pitAnI RddhithI zobhatA hatA ane teo svAmInI Rddhine sUcavatA hatA. prabhue sarva lokone tyAjya ane grAhyanA vivekathI jANItA karyA; tethI A bharatakSetra ghaNuM karIne videDakSetranI tulya thaI paDayuM. evI rIte nAbhinA putra RSabhadeve rAjyAbhiSeka pachI pRthvIne pAlana karavA mAM tresaTha lakSa pUva ulaMghana karyA. eka vakhate kAmadeve nivAsa karelo vasaMta mAsa AvatAM, parivAranAM anurodhathI prabhu udyAnamAM AvyAM. tyAM jANe dehadhArI puSpamAsa hoya tevA puSpanA AbharaNathI bhUSita thayelA prabhu puSpanA vAsagRhamAM beThA. te vakhate puSpa ane mAkaMdanA makaraMdathI unmatta thayelA bhramare guMjArava karatA hatA, tethI jANe vasaMtalakSamI prabhune AvakAra ApatI hoya tema jaNAtuM hatuM. paMcama svarano uccAra karanArA kekie jANe pUrva raMgane AraMbha karyo che ema jANIne malayAcalane pavana naTa thaIne latArUpI nRtya batAvato hato. mRgalArcanA pitAnA kAmuka puruSanI peThe kurabaka, azoka ane bakulanA vRkSane AliMgana, caraNaghAta ane mukhane Asava ApatI hatI. tilaka vRkSa potAnI prabaLa khuzabethI madhukone pramAdita karIne yuvAna puruSanI bhAlasthalInI peThe vanasthalIne zobhAvatuM hatuM. jema kodarI strI potAnA puSTa stananA bhArathI namI jAya tema lavalI vRkSanI latA pitAnA puSpagucchanA bhArathI namI gaI hatI. catura kAmI puruSa maMda maMda AliMgana kare tema malayAnile AmralatAne maMda maMda AliMgana karavA mAMDayuM hatuM. lAkaDIvALA puruSanI peThe kAmadeva jAbuM-kadaMba-AjhacaMpaka-AsopAlavarUpa yaSTithI pravAsI lokone mAravAne samartha thavA lAgyo hato. navIna pADala puSpanA saMparkathI sugadhI thayela malayAcalane pavana tevA ja jaLanI peThe sarvane harSa Apato hato, makaraMda rasathI aMdara sAravALuM mahuDAnuM vRkSa madhupAtranI peThe prasaratA bhramarAothI kalakala zabdavaDe AkuLa thatuM hatuM. golikA ane dhanuSyane abhyAsa karavAne kAmadeve kadaMba puSpanA miSathI jANe galikA taiyAra karI hoya ema jaNAtuM hatuM, IcchApUrti jene priya che evI vasaMtaRtue vAsaMtIlatAne bhramara rUpI pAMthane mATe makaraMdarasanI eka paraba jevI banAvI hatI. jenA puSpanA AmanI samRddhi ghaNI dura che evA sidhuvAranA vRkSe nAsikA mAM vizvanI peThe pesI pravAsIone mATe moha utpanna karatA hatA. vasaMtarUpI udyAnapALe caMpaka vRkSomAM jaDelA bhramare rakSakenI peThe niHzaMka thaIne bhamatA hatA. strI puruSone jema yauvana zobhA Ape tema vasaMtaRtu uttama ane anuttama evA vRkSa ane latAone zobhA ApatI hatI. jANe moTA parvamAM vasaMtane artha ApavAne utsuka thaI hoya tema mRgalocanAo puSpa cuMTavAno AraMbha karatI hatI. temane puSpa cuMTavAmAM jANe evI paNa buddhi thaI hoya ke ApaNe hAjara thatAM kAmadevane bIjA (puSpanA) AyudhanI zI jarUra che? pitAnA puSpo cuMTAyAM eTale temanA viyogarUpI pIDAe pIDita thayelI vAsaMtIlatA jANe suMdara bhramarAonA 1. popakArArthe vAva, kUvA, paraba vigere karAvavA te, - 11 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 2 je guMjAravathI rUdana karatI hoya tema jaNAtI hatI. keI strI malikAne cuMTIne jatI hatI, tevAmAM tenuM vastra temAM bharAtA te UbhI rahI, tethI jANe "tuM bIje ja nahIM.' ema kahI tene te vAratI hoya ema jaNAtuM hatuM. keI strI caMbalIne cuMTavA jatI hatI tevAmAM temAM paDatA evA bhramarAe tene adhara upara DaMsa dIdhe, te jANe tene Azraya bhaMga karavAne kAdhe karIne ja hoya ema jaNAtuM hatuM. keI strI potAnI bhujArUpI latAne UMcI karIne tenI bhujAnA mULabhAgane jenArA puruSonA mananI sAthe UMce rahelA puSponuM haraNa karatI hatI: navIna puSpanA gurachone hAthamAM rAkhavAthI puSpa cuMTanArI strIo jANe jaMgama vallIo hoya tevI zobhatI hatI, vRkSanI dareka zAkhAomAM puSpa cuMTavAnA kutuhalathI strIo vaLagI rahI hatI, tethI jANe te vRkSo strIrUpI phaLavALAM thayAM hoya tevAM jaNAtAM hatAM. koI puruSe pite ja mallikAnI kaLiye cuMTIne potAnI priyA mATe motInA hAra jevuM sarva aMganuM AbharaNa karyuM hatuM keIe kAmadevanA bhAthAnI peThe pitAnI pyArInA kezapAzane khIlelAM puSpathI pUryo hate; kaI IMdranA dhanuSanI peThe pAMce varNanA puSpathI potAne hAthe guMthelI mALA ApIne potAnI priyAne saMteSa pamADatuM hatuM ane kaI puruSa potAnI priyAe lIlAthI nAMkhelA puSpanA daDAne dAsa jema pAcho Ape tema potAnA hAthathI pAcho Apate hato. keTalIeka mRgalocanA hiMcakA upara alana karavAthI gamanAgamanavaDe aparAdhavALA patione jema pAdaprahAra kare tema vRkSanA agrabhAganI upara potAnA pagathI prahAra karatI hatI, ane hiMcakA upara beThelI keI naveDhA suMdarI tenA svAmInA nAmane pUchatI evI sakhIonA latA prahArane lajajAthI pitAnuM mukha mudrita karIne sahana karatI hatI. keI puruSa sanmukha rahelI bIkaNa strInI sAthe besIne gADha AliMgananI IcchAthI hiMcakAne gADha rIte alana karatuM hatuM ane keTalAkaeka yuvAna rasike udyAnavRkSanI dareka zAkhAomAM bAMdhelA hiMcakAne lIlAvaDe AMdolana karatA satA vAMdarAnI jevI zobhA ApatA hatA. AvI rIte tyAM nagaranA loko khelatA hatA te joIne "AvI krIDA keI bIje ThekANe paNa meM joI che" ema prabhu vicAravA lAgyA. evuM vicAratAM avadhijJAnavaDe pote pUrve uttarottara bhegavela yAvat anuttara vimAnanA sukha paryata sarva sukha smaraNamAM AvyAM. pharIthI ciMtavatA temanuM mehabaMdhana gaLI gayuM ane vicAravA lAgyA ke "are! A viSayathI AkrAMta thayelA lokone dhikkAra che ke jeo pitAnA Atmahitane jANatA ja nathI, aho ! A saMsArarUpI kRpamAM araghaTTATi yaMtranA nyAyavaDe jatue potAnA karmathI gamanAgamananI kriyA kare che. mehathI aMdha thayelA prANInA janmane dhikkAra che ke jemane janma, sui gayelAnI jema rAtri vyartha cAlI jAya tema vyartha vItI jAya che. uMdara jema vRkSane chedI nAkhe tema rAga, dveSa ane moha udyamavaMta prANIonA dharmane paNa mULamAMthI chedI nAMkhe che. ahIM ! mugdha loko vaDanA vRkSanI peThe dha vadhAre che ke je ke pitAnA vadhAranAranuM mULathI ja bhakSaNa kare che. hAthI upara caDelA mahAvatonI peThe mAna upara caDelA manuSya maryAdAnuM ullaMghana karI keIne paNa gaNatA nathI, durAzaya prANIo kauMcanA bIjanI zIMganA jevI upatApa karanArI mAyAne choDatA nathI, ane taSadakathI jema dUdha bagaDe che ane kAjalathI jema ujajavaLa vastra malina thAya che, tema lebhathI prANa pitAnA nirmaLa guNagrAmane dUSita kare che. jayAM sudhI saMsArarUpI kArAgRhamAM paheregIranI peThe e cAra kaSA pAse rahIne jAgatA hoya che, tyAM sudhI puruSone mokSa kaLyAMthI prApta thAya? aho ! jANe bhUta vaLageluM hoya tema aMganAnA AliMganamAM vyagra thayelA prANIo potAnA kSINa thatA AtmAne jANatA nathI! koI mANasa auSadhathI Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM jema siMhane Arogya utpanna kare tema mANase judA judA prakAranA AhArathI pitAnA meLe ja potAnA AtmAne unmAdana utpanna kare che. (siMhane Arogya utpanna karavAthI te jema ArogyatA karanAranA ja prANa le, tema AhAradivaDe nIpajAvelo unmAda pitAne ja bhavabhramaNane mATe thAya che.) " A sugaMdhI ke A sugaMdhI ? huM kayuM grahaNa karuM ?" ema vicAro prANa temAM laMpaTa thaI, mUDha banI, bhramaranI peThe bhame che ane kadApi sukhane prApta karatA nathI. ramakaDAthI bALakane chetare tenI peThe phakta te vakhate ja manahara lAganArI ramaNika vastuothI loko potAnA AtmAne ja chetare che. nidrALu puruSa jema zAsanA ciMtanathI bhraSTa thAya tema haMmeza vega ane vINAnA nAdamAM karNa daIne prANI potAnA svArthathI bhraSTa thAya che. eka sAthe ja prabaLa thayelA vAta, pitta ane kaphanI peThe prabaLa thayelA viSayothI potAnA rautanyane lupta karI nAkhe che, tethI tene dhikkAra che." AvI rIte je vakhate prabhunuM hRdaya saMsAra saMbaMdhI vairAgyanI ciMtAsaMtatinA tata vaDe vyApta thaI gayuM, teja vakhate sArasvata, Aditya, vahi, asaNu, gataya, tuSitAzva avyAbAdha, maphata ane ziSTa e nava prakAranA brahma nAme pAMcamA devalokane aMte vasanArA lokAMtika devatAo prabhunA caraNa samIpe AvI bIjA mugaTa jevI mastake padmakaza sadaza aMjali jeDI A pramANe vijJapti karavA lAgyA- "IMdranA cUDAmaNi (mugaTa)nI kAMtirUpa jaLamAM jemanA caraNa mana thayA che evA ane bharatakSetramAM naSTa thayelA mokSamArgane batAvavAmAM dIpaka samAna evA he prabhu! tame jema lekanI A sarva vyavasthA prathama pravartAvI tema have dharmatIrthane pravartAvA ane tamArA kRtyanuM smaraNa kare.' evI rIte devatAo prabhune vijJapti karIne brahma devalokamAM potapotAnA sthAna pratye gayA ane dIkSAnI IcchAvALA prabhu paNa tatkALa naMdanodyAnamAMthI potAnA rAjamahela tarapha padhAryA. OM ityAcAryazrIhemacaMdrasUriviracite triSaSTizalAkApuruSacaritre mahAkAvye ho . prathamaparvaNi bhagavajanmavyavahArarAjyasthitiprakAzano nAma dritIyaH sa . 2 6 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga trIjo. have prabhue tarata ja potAnA sAmata vigerene tathA bharata, khAhubali vigere putrAne khelAvyA. prathama bharatane kahyuM-- he putra! tuM A rAjyane grahaNa kara. ame tA have sacamarUpI sAmrAjyane grahaNa karazu.' svAmInA tevA vacanathI bharata kSaNavAra adheAmukha thaI, pachI a`jila joDI, namaskAra karI, gadgad girAthI kahevA lAgyA-- he svAmin ! tamArA caraNakamalanA pIThanI AgaLa ALeATavAthI mane je sukha thAya che tevuM sukha ratnasi'hAsana upara besavAthI thavAnu' nathI, he vibhA ! tamArI AgaLa page doDatAM mane je sukha thAya che, te sukha lIlAthI hastInI pITha upara ArUDha thavAthI thavAnu nathI. tamArA caraNakamaLanI chAyamAM je sukha huM meLavu' chuM te sukha mane ujajavaLa chatrachAyA vaDe vyApta thavAthI thavAnuM nathI. jo huM tamArAthI virahI thAu tA pachI sAmrAjyalakSmIthI zuM kAma che ? kemake tamArI sevAnA sukharUpa kSIrasAgaramAM rAjyanuM sukha eka biMdumAtra che. ' svAmIe kahyuM----'ame rAjya cheADI daIe ane pachI pRthvI para jo rAjA na heAya tA pAche matsyanA jevA nyAya pravo; mATe he vatsa ! tame A pRthvInu yathAryAnya rIte pratipAlana karo. tame amArA Adarza pramANe vanArA che ame amArA Adeza paNa e ja che,' Ave! prabhunA siddhAdeza thatAM tene ullaghana karavAne asamartha evA bharate te aMgIkAra karyA, kemake gurune viSe vinayasthiti evI ja hoya che, pachI namra thayelA bharate svAmIne mastakathI praNAma karI peAtAnA unnata vaMzanI peThe pitAnA si`hAsanane alaMkRta karyuM. devatAoe jema prabhune abhiSeka karyAM hatA tema prabhunA AdezathI amAtya sAmata ane senApati vageree bharatane rAjyAbhiSeka karyAM. te vakhate prabhunA zAsananI peThe bharatanA mastaka upara pUrNimAnA caMdra jevu' akhaDa chatra zobhavA lAgyu. temanI baMne khAjue vi'jAtA evA cAmarA caLakavA lAgyA, te jANe bharatanA a yathI AvanArI lakSmInA e te AvyA hoya tevA jaNAtA hatA. jANe ghaNA ujjavaLa evA potAnA guNa hoya tevAM vasra ane muktAla'kArathI bharata zAbhavA lAgyA ane moTA mahimAnA pAtrarUpa navA rAjAne navA caMdranI peThe potAnA kalyANunI icchAthI rAjama`DaLe praNAma karyAM. prabhue bIjA mAhubali vigere putrane paNa cAgyatA pramANe deza vaheMcI ApyA. pachI prabhue kalpavRkSanI peThe-svecchAe karelI prArthanA pramANe manuSyAne sAMvatsarika dAna ApavAnA AraMbha karyA ane nagaranA catuthamAM tathA daravAjA vigeremAM UMce prakAre evI AgheSaNA karAvI ke je jenA athI hoya teNe AvIne te traNa karavu' svAmIe dAna ApavuM zarU karyuM. te vakhate iMdra Adeza karavAthI kubere prerelA jA bhaka devatAe ghaNA kALathI bhraSTa thayeluM-naSTa thai gayeluM, nadhaNIyAtu', maryAdAne ullaMghana karanAruM, 1. mAlAmAM meTAM mAchalAM nAnAM mAchalAMne gaLI jAya evA nyAya che, te pramANe je manuSyamAM paNa rAjA na hoya teA zaktivALAe azakitavAnane herAna kare. 2. bharatakSetranA uttarA ane dakSiNAhU evA e vibhAga. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM 85 giri ane kuMjamAM raheluM, smazAna vigere sthAnamAM guDha raheluM, gharamAM gUpta kareluM rUpya, suvarNa ane ratnAdika dravya sarva jagyAethI lAvIne varasAda jema pANIne pUre tema pUravA lAgyA. haMmezAM sUryane udaya thAya tyAMthI te bhojananA samaya sudhImAM prabhu eka koTI ane ATha lAkha suvarNa (naiyA )nuM dAna ApatA hatA. e pramANe eka varSamAM prabhue traNaze yAsI koDa, ezI lAkha suvarNanuM dAna karyuM. ' prabhu dIkSA levAnA che" ema jANI le kene paNa saMsAramAM vairAgya thavAthI phakta zeSA mAtra dAna grahaNa karatA hatA. jo ke prabhu IcchA pramANe dAna detA hatA, to paNa teo adhika grahaNa karatA nahotA. vArSika dAnane aMte pitAnuM Asana calita thavAthI Idra bIjA bharatanI peThe bhaktipUrvaka bhagavaMta pAse AvyA. jaLanA kuMbha hastamAM rAkhanArA bIjA IdronI sAthe rAjya bhiSekanI peThe teNe jagatpatine dIkSA utsava saMbaMdhI abhiSeka karyo. te kAryane adhikArI Idra tatkALa lAvelA divya alaMkAra tathA vastro prabhue dhAraNa karyA. jANe anuttara vimAna mAMhenuM vimAna hoya tevI sudarzanA nAme eka zibikA I prabhune mATe taiyAra karI. I hAthane Teko Apyo che jemane evA prabhu jANe lekArUpI maMdiranI pahelI nIsaraNI upara caDhatA hoya tema te zibikA upara ArUDha thayA. prathama romAMcita thayelA manuSyae ane pachI devatAoe jANe mUrtimaMta pitAno puNyabhAra hoya tema zibikAne upADI. te samaye sura ane asuree harSathI vagADelAM maMgaLavAjiMtroe potAnA nAthI puSparAvartaka meghanI peThe daza dizAone pUrI dIdhI. jANe A leka ane paralokanuM mUrtimaMta nirmalapaNuM hoya evA be cAmara prabhunA baMne pArdhabhAgamAM prakAzI rahyA ane baMdolakanI peThe vRdAraka (devatAo) manuSyanA kAnane prasanna karanAra e bhagavaMtane jayajayArava UMce svare karavA lAgyA. zibikAmAM ArUDha thaIne mArgamAM cAlatA prabhu uttama devonA vimAnamAM rahelI zAzvata pratimAnI jevA zobhatA hatA. evI rIte bhagavAnane jatAM joI save nagaravAsIo bAlako jema pitAnI pachavADe daDe tema doDavA lAgyA. meghane jenArA masUranI peThe kaI dUrathI svAmIne jovAne UMcA vRkSanI zAkhA upara ArUDha thayA; svAmIne jevAne mATe mArganAM maMdire upara caDhelA koI sUryanA prabaLa tApane paNa caMdratAnI je gaNavA lAgyA; kaI kALakSepane sahana nahI karI zakavAthI tatkALa azva upara na caDatAM jANe pote ja adha hoya tema mArgamAM ThekavA lAgyA ane kaI jaLamAM mAsyanI peThe lokasamUhanI aMdara praveza karI, svAmInA darzananI IcchAthI AgaLa nIkaLavA lAgyA. jagatpatinI pAchaLa doDanArI keTalIeka aMganAonA vegane lIdhe muktAhAra truTI jatA hatA tethI jANe te prabhune lAjAMjalithI vadhAvatI hoya ema jaNAtu hatuM. prabhu Ave che ema dhArI temane jovAnI IcchAvALI keTalIka strIo kaTIbhAgamAM bALakone teDI vAnara sahita latAonI jema UbhI rahI hatI; kucakuMbhanA bhArathI maMdagativALI keTalIeka strIo jANe be pAMkhe karI hoya tema be bAjue 2helI sakhIonI bhujAnuM AlaMbana karIne cAlatI hatI; keTalIka strIe prabhune jovAno utsavanI IcchAthI gatibhaMga karanArA potAnA bhAre nitanI niMdA karatI hatI; mArgamAM AvelAM gharamAM rahenArI keTalIeka kuLavadhu suMdara kasuMbI vastra paherI pUrNapAtrane dhAraNa karatI UbhI rahI hatI, tethI teo zazAMka ra sahita saMdhyAnA jevI jaNAtI hatI, keTalIeka capalanayanA o prabhune jovA mATe potAnA hastakamalathI cAmaranI peThe vastranA cheDAne calita karatI hatI. keTalI 1. motIrUpa dhANInI aMjaliothI 2. caMdra Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 saga 3 jo eka srIe nAbhikumAra upara dhANI nAMkhatI hatI, te jANe potAnA puNyabIja nirapaNe vAvatI hoya tevI jaNAtI hatI; keTalIeka srIe jANe bhagavaMtanA kuLanI suhAsaNA hoya tema'cira'jIva, cira' naMda' evI AzISA ApatI hatI; ane keTalIeka capalAkSI nagaranArIe nizcalAkSI thaine temaja maMgAminI zIghragAminI thaine prabhunI pachavADe javA lAgI hatI tathA temane jovA lAgI hatI. have potAnA moTA vimAnAthI pRthvItalane eka chAyAvALuM karatA cAre prakAranA devatAe AkAzamAM AvavA lAgyA. temAM keTalAeka uttama devatAe mannajaLane varasatA hAthIo laIne AvatA hatA, tethI jANe tee AkAzane meghamaya karatA hoya tevA jaNAtA hatA; keTalAeka devatAe AkAzarUpI udhamAM nAvarUpa turaMgA upara besIne cAbukarUpa nAvanA daMDa sahita jagatpatine jovA AvatA hatA ane keTalAeka devatAe jANe mUrti mAn pavana hoya tevA ativegI rathamAM besI nAbhinadanane jovA AvatA hatA; jANe paraspara vAhaneAnI krIDAmAM dAva ramavAnI pratijJA karI hoya tema teo mitranI paNa rAha jotA nahAtA. peAtAne gAme pahoMcelA vaTemArgunI peThe 'A svAmI, A svAmI ema paraspara khelatA teo potAnA vAhanane sthira karatA hatA.vimAnarUpI havelIethI ane hAthI, gheADA tathA rathAthI AkAzamAM jANe bIjI vinItAnagarI vI hoya tema jaNAtu hatu. sUryAM ane cadrothI vI...TAyelA mAnuSAttara patanI peThe jagatpati aneka devatA ane ane manuSyAthI vIMTAI rahyA hatA. temanI baMne bAjue bharata ane bAhubali sevA karatA hatA, tethI baMne taTathI samudra zAle tema te zAbhatA hatA. hastIo jema potAnA cUthane anusare tema bIjA aThThANuM vinIta putrA prabhunI pAchaLa cAlatA hatA. mAtA marudevA, patnI sunaMdA ne sumaMgalA, putrI brAhmI ne suMdarI ane bIjI strIo, jANe himaka sahita padminIe hAya tema azru sahita prabhunI pachavADe cAlatI hatI. e rIte jANe pUrva janmavALu' sarvArthasiddha vimAna hoya tevA siddhArtha nAmanA udyAnamAM jagatpatti padhAryA. tyAM mamatA rahita dhanuSya jema saMsArathI utare tema nAbhikumAra zikhikA2tnamAMthI azeAka vRkSa nIce utaryA ane kaSAyanI peThe temaNe vastra, mAlya ane AbhUSaNA tatkALa tajI dIdhAM. te vakhate IMdra pAse AvI jANe caMdranA kiraNAthI ja vaNelu hoya tevu' ujajavaLa ane jhINu' devadRSya vastra prabhunA skaMdha upara AropaNa karyuM. pachI caitra mAsanA kRSNapakSanI aSTamIne divase ca'dra uttarASADhA nakSatramAM AvyA hatA teve samaye divasanA pAchalA paheAre jaya jaya zabdanA keTalAhalanA miSathI jANe harSAgAra karatA hoya tevA asaMkhya devatA ane manuSyA samakSa jANe cAra dizA ene prasAda ApavAnA manavALA hoya tema prabhue cAra muSTithI potAnA kezane lucita karyA. prabhunA kezane saudharma patie potAnA vastranA cheDAmAM grahaNa karyA, tethI jANe e vasrane judA varNanA taMtuvaDe maDita karatA hoya ema jaNAtu hatuM. prabhue pAMcamI muSTithI bAkInA kezanA lAca karavAnI icchA karI, eTale IMdra prAthanA karI ke ' he svAmin ! have teTalI kezavaThThI rahevA gho, kemake jyAre pavanathI UDIne te tamArA suvaNaeNnA jevI kAMtivALA khabhAnA bhAga upara Ave che tyAre marakata maNinA jevI zAle che.' prabhue yAcanA svIkArIne teTalI kezavaThThI ne tevI rIte ja rahevA dIdhI; kemake svAmIe pAtAnA ekAMta bhaktonI yAcanAnu khaMDana karatA nathI. saudharma patie te kezane kSIrasamudramAM nAMkhI AvIne ra'gAcArya (sUtradhAra)nI peThe muSThisaMjJAthI vAjiMtrAnu nivAraNa karyuM, eTale karyAM che chaThThu tapa jemaNe Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM evA nAbhikumAre deva, asura ane manuSyanI samakSa siddhane namaskAra karIne, "saghaLA sAvadya yoganuM pratyAkhyAna karuM chuM," ema kahI mokSamArganA rathatulya cAritra grahaNa karyuM. zaradaRtunA tApathI tapta thayelA puruSane jema vAdaLanI chAyAthI sukha thAya tema prabhunA dIkSetsavathI nArakInA jIvone paNa kSaNavAra sukha thayuM. jANe dIkSAnI sAthe saMketa karIne raheluM hoya tema manuSyakSetramAM rahelA sarve saMjJI paMcendriya jInA manadravyane prakAza karanAruM mana:paryava jJAna tarata ja prabhune utpanna thayuM. mitroe vAryA chatAM, baMdhuoe kaLyA chatAM ane bharatezvare vAraMvAra niSedha karyA chatAM paNa kaccha ane mahAkacha vigere cAra hajAra rAjAoe, svAmInA pUrva nA atizaya prasAdanuM samaraNa karIne, bhramaranI peThe temanA caraNakamalane viraha nahIM sahana karI zakavAthI pitAnA putra, kalatra, rAjyAdi sarvene tRNanI peThe cheDI daI je svAmInI gati te ja amArI gati e nizcaya dhArI harSathI prabhunI sAthe dIkSA grahaNa karI. bhUtya lokone kama e ja hoya che, pachI Idra vagere devatAo aMjali joDI AdinAthane praNAma karI stuti karavA lAgyA-"he prabhu! tamArA yathArtha guNa kahevAne ame asamartha chIe, tathApi ame stuti karIe chIe; kemake tamArA prabhAvathI amArI buddhino vistAra thAya che, te svAmI ! trasa ane sthAvara jatuonI hiMsAno parihAra karavAthI abhayadAna ApanArI dAnazALArUpa thayelA Apane ame namaskAra karIe chIe. sarvathA mRSAvAdane parityAga karavAthI hitakArI satya ane priya vacanarUpI sudhArasanA samudra evA Apane ame namaskAra karIe chIe. he bhagavan! adattAdAnano tyAga karavArUpI khIlAI gayelA mArgamAM prathama paMthI thayelA Apane ame namaskAra karIe chIe. he prabhu ! kAmadevarUpI aMdhakArane nAza karanAraakhaMDita brahmacaryarUpI mahAtejavALA sUrya samAna Apane ame namaskAra karIe chIe. tRNanI peThe pRthvI vagere sarva jAtanA parigrahane eka sAthe tyAga karanAra nirlobhArUpa AtmAvALA Apane ame namaskAra karIe chIe. paMca mahAvratano bhAra upADavAmAM vRSabha samAna ane saMsArasiMdhune taravAmAM kAcabA samAna Apa mahAtmAne ame namaskAra karIe chIe. he AdinAtha ! jANe pAMca mahAvratAnA pAMca sahedarA hoya tevI pAMca samitine dhAraNa karanArA Apane ame namaskAra karIe chIe. AtmArAmane viSe ja joDelA manavALA, vacananI saMvRttithI zobhatA ane zarIranI sarvaceSTAothI nivRtta thayelA evA traNa guptidhAraka tamane ame namaskAra karIe chIe." evI rIte prabhunI stuti karIne devatAo, janmAbhiSeka samayanI peThe naMdIzvara dvIpa jaI, tyAM aThThAI mahotsava karI potapotAnA sthAna pratye gayA. devatAonI peThe bharata ane bAhubali vagere paNa prabhune praNAma karI mahAkaTe potapotAnA sthAna pratye gayA ane sAthe patrajita thayelA kacha ane mahAkacha vigere rAjAo thI paravarelA ane mauna dhAraNa karelA bhagavAne pRthvI para vihAra karavAno upakrama karyo. pAraNAne divase bhagavaMtane koI paNa sthaLethI bhikSA maLI nahIM; kemake te vakhate le ke bhikSAdAnane nahI jANanArA ane ekAMta sarala hatA. bhikSAne mATe AvelA prabhune pUrvanI peThe rAjA jANIne keTalAka loko sUryanA ucca zravA azvane paNa vegathI parAbhava karanArA ane ApatA hatA, koI zauryathI digagajene jaya karanArA hastIo bheTa karatA hatA, keI rUpa ane lAvaNyamAM apsarAene jItanArI kanyAo arpaNa karatA hatA. keI vidyutanA vilAsane dharanArAM AbhAra AgaLa dharatA hatA, koI saMdhyAkALanA abhra jevAM jAtajAtanAM varNavALAM va ApatA hatA, keI maMdAramALAnI spardhA karanArI puSpamALA arpatA hatA, koI meruparvatanA zikhara Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 3 je je kAMcanane rAzi bheTa karatA hatA ane kaI rehalAcalanI cUlA je ratnarAzi ApatA hatA. (paNa bhagavaMta temAMthI kAMI paNa grahaNa karatA nahotA. ) bhikSA na maLatAM paNa adIna manavALA prabhu jagama tIrthanI peThe vihAra karI pRthvItaLane pAvana karatA hatA. jANe temanuM zarIra saptadhAtu vinAnuM baneluM hoya tema bhagavaMta susthitapaNe kSudhA, pipAsA vigere parIjahone sahana karatA hatA. vahANe jema pavanane anusare tema svayameva dIkSita thayelA rAjAe paNa svAmIne anusarIne vihAra karatA hatA. - have sudhA vigerethI glAni pAmelA ane tattvajJAna rahita te tapasvI rAjAo pitAnI buddhi pramANe ciMtavavA lAgyA ke A svAmI jANe kipAkanAM phaLa hoya tema madhura phaLAnuM paNa bhakSaNa karatA nathI ane khAruM pANI hoya tema svAdiSTa jaLanuM paNa pAna karatA nathI. parikarmamAM (zarIrazuzraSAmAM) apekSA rahita hovAthI teo snAna ke vilepana karatA nathI, bhAranI peThe vastrAlaMkAra ane puSpane grahaNa karatA nathI. parvatanI peThe vAyue uDADelA mArganI dhULanI sAthe AliMgita thAya che. hamezAM lalATane tapAvanAra tApane mastaka upara sahana kare che, zayana vigerethI rahita che te paNa prayAsa pAmatA nathI (thAkatA nathI) ane hastIjhanI jema zIta ane uSNatAthI temane kaleza paNa thatuM nathI. kSudhAne gaNatA nathI, tRSAne jANatA nathI ane zairavALA kSatriyanI peThe teo nidrAnuM paNa sevana karatA nathI. ApaNe temanA anucararUpa thayA chIe te paNa jANe aparAdhI hAIe tema daSTithI paNa ApaNane prasanna karatA nathI, te bhASaNanI zI vAta ? A prabhu putra, kalatrAdika parigrahanA tyAgI che te paNa teo cittamAM zuM ciMtavana kare che te ApaNe jANI zakatA nathI. A pramANe vicArIne te sarve tapasvIo potAnA vaMdanA agresara ane svAmInI pAse sevakarUpe rahenArA kaccha ane mahAka7ne kahevA lAgyA ke "kSudhAne jItanArA A prabhu kyAM ane annanA kIDA tulya ApaNe kayAM ? tRSAno jaya karanAra prabhu kayAM ane jaLanA deDakA jevA ApaNe kayAM? Apane sahana karanAra prabhu kayAM ane chAyAnA mAkaDa jevA ApaNe kayAM ? zItathI parAbhava na pAme evA prabhu kayAM ane vAMdarAnI jema zItathI kapanArA ApaNe kayAM ? nidrA rahita prabhu kyAM ane nidrAnA ajagara jevA ApaNe kayAM? tathA Asanane nitya nahIM sevanArA prabhu kayAM ane A sanamAM paMgu samAna ApaNe kayAM ? samudranuM ullaMghana karavAne jema kAkapakSIo garuDane anusare tema svAmIe dhAraNa karelA vratanuM anukaraNa karavAne ApaNe upakrama karyo che. have ApaNe AjIvikAne arthe ApaNAM rAjya pAchA grahaNa karavAM ke kema ? athavA te te bhArate grahaNa karyA che te ApaNe have kyAM javuM? athavA zuM jIvanane mATe ApaNe bharatane zaraNe javuM? paraMtu svAmIne choDIne javAmAM ApaNane tene ja bhaya rahe che. he Aryo! tame prabhunA vicArane jANanArA ane nitya temanI pAse rahenArA cho, tethI have kAryamAM mUDha banI gayelA evA amAre zuM karavuM ? te kaho." [ teoe kahyuM ke-"svayaMbhUramaNa samudrane aMta ja pAmI zakAya te ja prabhune bhAva (vicAra) jANI zakAya. (te samudrane aMta pAma durlabha che tema prabhuno vicAra jANI zako durlabha che). agAu te ame svAmInI AjJA pramANe karatA hatA, paNa hAlamAM ja prabhu mauna karI rahyA che eTale kAMI AjJA karatA ja nathI; tethI jema tame kAMI jANatA nathI tema ame paNa kAMI jANatA nathI. ApaNuM sarvanI samAna gati che, tethI tame kahe te pramANe ame karIe." pachI teo sarve eka vicAra karI gaMgA nadInI najIkanA vanamAM gayA ane tyAM vecchAe kaMdamULa, phaLAdikane AhAra karavA lAgyA. tyArathI vanavAsa ane kaMdaphaLAdine AhAra karanArA jaTAdhArI tApase pRthvImAM pravartA. Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrva 1 lu 89 te kaccha mahAkacchanA nami ane vinami nAme vinayavAna putrA hatA. teo prabhue dIkSA lIdhA agAu temanI AjJAthI dUra dezamAM gayA hatA. tyAMthI pAchA AvatAM temaNe peAtAnA pitAne te vanamAM joyA. temane joI teo citavavA lAgyA ke vRSabhanAtha jevA nAtha chatAM anAthanI peThe ApaNA pitAe AvI dazAne kema pAmyA ? temane paheravAnAM jhINA vasra kaLyAM ane A bhilla leAkeAne cAgya vala vasra kayAM? zarIra para lagAvavAnA aMgarAga kathAM ane A pazune yAgye pRthvInI raja kAM? puSpavaDe guMthela kezapAza kAM ane A vaTavRkSanI jevI lAMbI jaTA kayAM ? hastInuM ArahaNa kayAM ane pALAnI jema page cAlavu kAM ?' AvI rIte ciMtavI teoe peAtAnA pitAne praNAma karyA ane sarve hakIkata pUchI. kaccha mahAkaae kahyuM- bhagavAna RSabhadhvaja prabhue rAjya cheADI bharatAdikane sa pRthvI vaheMcI ApI vrata grahaNa karyuM; che. hAthI jema iMnnunuM bhakSaNa kare tema ame saghaLAee temanI sAthe sAhasathI vrata grahaNa karyuM; paraMtu kSudhA, tRSA, zIta ane Atapa vagerenA kalezathI pIDA pAmIne, gadheDA athavA khaccara jema pAtA para rahela bhArane cheDI de tema ame tane cheDI dIdhuM che. ame jo ke prabhunI pramANe vavAne samartha thaI zakayA nahi te paNa gRhasthAvAsa a`gIkAra na karatAM A tapovanamAM vasIe chIe. ' e pramANe sAMbhaLyA pachI * ame paNa prabhunI pAse pRthvInA bhAga mAgIe, ' ema kahI te nima tathA vinami prabhunA caraNa samIpe AvyA. prabhu niHsaMga che evuM nahIM jANanArA teoe pratimArUpe ( kAusagga dhyAne) rahelA svAmIne praNAma karI vijJapti karI- amane baMnene dUra dezAMtara mAkalI tame bharata vigere putrAne pRthvI vaheMcI ApI ane amane gAyanA pagalA pramANu paNa pRthvI ApI nathI, mATe he vizvanAtha ! have prasAda karIne te Apo. Apa devanA deve evA amArA ze| doSa joyA che ke jethI Apavu* to dUra rahyuM, paraMtu amane uttara paNa ApatA nathI ? ' tee anee A pramANe kahyuM; paNa prabhue te avasare temane kAMi paNa uttara ApyA nahI. kemake mamatA rahita puruSA A lAka saMbaMdhI ciMtAthI lepAtA nathI. * prabhu kAMi paNa khelatA nathI paNa ee ja ApaNI gati che. (emane ja ApaNe anusaravAnu che). ' evA nizcaya karI te baMne prabhunI sevA karavA lAgyA, svAmInA samIpa bhAganI raja zAMta karavAne haMmezAM te jaLAzayathI kamalapatramAM jaLa lAvI prabhunI samIpe chAMTavA lAgyA. dharmacakravatI bhagavaMtanI AgaLa sugaMdhathI maDhavALA thayelA madhukarAthI yukta puSpagucchA lAvIne te pAtharavA lAgyAM. jema sUrya caMdra aharniza merupa tanI sevA kare tema teo haMmezAM prabhunA pAzva bhAgamAM UbhA rahI khaDaga khe'cIne sevA karavA lAgyA ane dararoja trikALa ajali joDI praNAma karI yAcanA karavA lAgyA-he svAmin! amane rAjya Apo, tamArA sivAya bIjo koi amAre svAmI nathI.' eka vakhate prabhunA caraNane vaMdana karavA zraDhAvAn nAgakumAranA adhipati dharaNedra tyAM AvyA. teNe bALakanI peThe sarala evA te baMne kumArone rAjalakSmInI yAcanA karatA ane bhagavaMtanI sevA karatA AzcaryathI joyA. nAgarAje amRtanA jharA jevI vANIthI temane kahyuM 'tame koNa che ? ane dRDha Agraha karIne zuM yAcA che ? jyAre jagatpatie varSa paMta icchita mahAdAna avicchinnapaNe Apyu. tyAre tame kayAM gayA hatA ? hAla te svAmI nima, niSparigraha, peAtAnA zarIramAM paNa AkAMkSA rahita ane rASatAthI vimukta thayA che.' A paNa prabhunA sevaka che ema dhArI nami tathA vinamie mAnapUrvaka tene 12 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 3 je kahyuM- A amArA svAmI che ane ame emanA sevaka chIe. temaNe AjJA karI amane koI sthAne mokalyA pachI bhArata vigere potAnA sarva putrane rAjya vaheMcI ApyuM. jo ke temaNe sarvasva ApI dIdhuM che to paNa amane teo rAjya Apaze. temanI pAse te che ke nathI evI sevake zA mATe ciMtA karavI? sevake to sevA karavI.ema sAMbhaLI dharaNe temane kahyuM- tame bhArata pAse jaI yAcanA kare; te prabhune putra hovAthI prabhu tulya che." temaNe kahyuM- A vizvanA svAmIne prApta karyA pachI temane mUkI ane bIjo svAmI karazuM nahI, kemake " kalpavRkSa meLavyA pachI keraDAnA vRkSanuM keNa sevana kare ? " ame paramezvarane cheDI bIjAnI pAse yAcanA nahIM karIe. zuM cAtaka pakSI megha sivAya bIjAnI yAcanA kare? bharata vigerenuM kalyANa thAo ! tamAre zA mATe ciMtA karavI paDe che? amArA svAmIthI je thavAnuM hoya te thAo, temAM bIjAne zuM ?' AvI temanI yuktithI nAgarAja harSa pAmyA ane kahyuM-"huM pAtAlapati chuM ane A svAmIne sevaka chuM. tamane zAbAza che. tame moTA bhAgyavALA ane moTA savavALA cho ke jethI tamArI "A svAmI ja sevavA yaMgya che, bIjA nahIM evI daDha pratijJA che. A tribhuvana svAmInI sevAthI jANe pAzathI AkRSTa thaI hoya tema rAjyasaMpattio puruSanI AgaLa Ave che; laTakI rahelA phaLanI peThe puruSone vaitADhaya parvata uparanA vidyAdharanuM svAmIpaNuM A mahAtmAnI sevAthI sulabha che ane emanI sevA karavAthI paga nIce rahelA nidhAnanI peThe bhuvanAdhipatinI lakSmI paNa vinA prayAse prApta thAya che. A prabhune sevanArA puruSone jANe kAmaNathI vaza thaI hoya tema vyaMtareMdranI lakSmI vaza thaIne name che; je saubhAgyavaMta puruSa A svAmInI sevA kare che tene svayaMvaravadhUnI peThe tiSpatinI lakSamI satvara vare che; vasaMtaRtuthI jema vicitra puSpanI samRddhi thAya tema emanI sevAthI IdranI lakSmI prApta thAya che; jANe muktinI nAnI bahena hoya tevI ane durlabha | evI ahamiMdranI lakSmI paNa emanA sevanathI zIdhra maLe che ane e jagatpatinI sevA karanAra prANI punarAvRtti rahita sadAnaMdamaya pada (mokSa)ne paNa pAme che. vadhAre zuM kahIe? paNa emanI sevAthI prANI temanI peThe ja A lokamAM traNa bhuvanane adhipati ane paralokamAM siddharUpa thAya che, huM A prabhune dAsa chuM ane tame temanA ja kiMkara cho; tethI tamane tamanI sevAnA phaLarUpa vidyAdharanuM aizvarya ApuM chuM. e tamane svAmInI sevAthI ja prApta thayuM che ema jANo, kemake pRthvI upara aruNane udyota thAya che te sUryathI ja thayeluM hoya che. e pramANe kahI temane pATha karavAthI ja siddhine ApanArI gaurI ane prajJapti vigere aDatALIza hajAra vidyAo ApI ane AjJA karI ke "tame zaitADhaya upara jaI baMne zreNimAM nagara vasAvI akSaya rAjya kare.' pachI teo bhagavaMtane namana karI, puSpaka nAmanuM vimAna banAvI, temAM ArUDha thaI panagapatinI sAthe ja cAlyA. prathama teoe potAnA pitA karacha mahAkacchanI pAse jaI svAmisevArUpa vRkSanA phaLarUpI te navIna saMpattinI prApti nivedana karI ane ayodhyAnA pati bharatarAya pAse AtmaRdvi vidita karI. mAnI puruSonA mAnanI siddhi pitAnuM sthAna batAvavAthI ja saphaLa thAya che. pachI sarva svajana tathA parijanone sAthe laI uttama vimAnamAM besI teo vaitAdya parvata tarapha cAlyA. vaitADhaya parvata prAMta bhAgamAM lavaNa samudranA taraMgasamUhathI cuMbita thayela che ane jANe pUrva ane pazcima dizAne mAnadaMDa hoya tevuM jaNAya che. bharatakSetranA dakSiNa ane Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM uttara bhAganI madhya sImArUpa te parvata uttara dakSiNa pacAsa jana vizALa che. pRthvImAM savA cha jana rahelo che ane pRthvI upara pacIza jana UMco che. jANe bAhu prasArita ryA hoya tema himAlaye gaMgA ane siMdhu nadIthI tenuM AliMgana karyuM che. bharatArdhanI lakSmInA vizrAmane mATe kIDAghara hoya tevI khaMDaprabhA ane tamisrA nAmanI guphAo tenI aMdara AvelI che. cUlikA vaDe jema meruparvata zebhe che tema zAzvata pratimA yukta siddhAyatana phUTathI te parvata abhUta zobhAvALe dekhAya che. jANe navIna kaMThAbharaNa hoya tevAM vividha ratnamaya ane devatAonA lIlA sthAnarUpa navA zikharone teNe dhAraNa karyA che. dakSiNa ane uttara bAjue vIza yejana UMce jANe vastro hoya tevI vyaMtaranI be nivAsaNie te parvata upara rahelI che. mULathI cUlikA paryata manohara suvarNanI zilAmaya te parvata, jANe svarganuM eka pAdakaTaka (paganuM AbharaNa--kaDuM) pRthvI upara paDayuM hoya tevuM jaNAya che. pavane calAyamAna karela vRkSanI zAkhArUpa prajAothI jANe dUrathI belAvatA hoya evA te zaitADhaya parvata upara nami tathA vinami AvI pahoMcyA. namirAjAe pRthvIthI daza jana UMce te parvata upara dakSiNa zreNie pacAsa nagara vasAvyA. kinnara puruSoe jyAM prathama gAyana kareluM che evuM bAhuketu, puMDarIka, hariketu, setaketu, sapariketu, zrIbAhu, zrIgRha, lehAgala, arijaya, svargalIlA, vajAgala, vAvika, sahIsArapura, jayapura, sukRtamukhI, caturmukhI, bahumukhI, ratA, viratA, A khaMDalapura, vilAsanipura, aparAjita, kAMcadAma, avinaya, nabha:pura, kSemaMkara, sahacinhapura, kusumapurI, sajayaMtI, zakrapura, jayaMtI, vaijayaMtI, vijayA, kSemaMkarI, caMdrabhAsapura, ravibhAsapura, saptabhUtalAvAsa, suvicitra, mahAghapura, citrakUTa, trikUTa, vaizravaNakUTa, zazipura, ravipura, vimukhI, vAhanI, sumukhI, nityadyotinI ane rathanUpuracakravAla evAM te nagara ane nagarIonAM nAma rAkhyAM. e pacAsa nagaranI madhyamAM Avela ( rathanuM puracakravAla) nagaramAM namie nivAsa karyo. dharaNendranA zAsanathI uttara zreNimAM tevI ja rIte vinamie tatkALa sATha nagara vasAvyA. ajunI, vANI, bairisaMhAriNI, kelAzavAruNa, vidyudvIpa, kilikila, cArUcUDAmaNi, caMdrabhAbhUSaNa, vaMzavata, kusumasUla, haMsagarbha, meghaka, zaMkara, lakSmIhaNya, cAmara, vimala, asumatkRta, zivamaMdira, vasumatI, sarvasiddhastuta, sarvazatruMjaya, ketumAlAMka, IdrakAMta, mahAnaMdana, azoka, vItazoka, vizaka, sukhAka, alakatilaka, nabhastilaka, maMdira, kumudakuMda, gaganavabha, yuvatItilaka, avanItilaka, sAMdharva, muktAhA2 animiSaviSTapa, agnivAlA. gurUjavAlA, zrIniketapura, nayazrInivAsa, ratnakuliza, vasiSThAzraya, praviNajya, sabhadraka, bhadrAzayapura, phenazikhara, gelIravarazikhara, vairyakSobhazakhara, girizikhara, dharaNI, vAruNI, sudarzanapura, durga, duddha, mahedravijaya, sugaMdhinI, surata, nAgapura ane ratnapura e nAmanAM sATha nagara ane nagarIonI madhyamAM pradhAna rUpe rahelA gaganavaThThabha nAmanA nagaramAM dharaNaMdranI AjJAthI vinamie nivAsa karyo. vidyAdharanI mahatu RddhivALI te baMne zreNi jANe tenI upara rahela vyaMtara zreNinA pratibiMba heya tevI zubhatI hatI. teoe bIjA aneka gAma ane zAkhAnaga2 (parAM) karyA ane sthAna gyatA pramANe keTalAeka 0 pada paNa rathApyAM. je je janapadathI lAvIne tyAM mANasane vasAvyA te te nAmathI tyAM deza karyA. e sarva nagaramAM hRdayanI peThe sabhAnI aMdara nami tathA vinamie nAbhinaMdanane sthApati karyA. vidyAre vidyAthI durmada thaIne durvinayI na thAya te mATe dharaNeke evI Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 saga 3 je maryAdA sthApanA karI ke "je durmadavALA puruSe jinezvara, jinerautya, caramazarIrI ane kAsage rahelA koI paNa munine parAjaya ke ullaMghana karaze teone lakSmI jema Ala syayukta puruSone taje tema vidyAo tatkALa tajI deze. vaLI je vidyAdhara potAnI strIne mArI nAMkhaze ane IrachA na karanArI parastrI sAthe ramaze tene paNa vidyAo tatkALa choDI deze." nA gapatie e maryAdA UMce svare kahI saMbhaLAvIne te yAvacaMdradIvAkara rahe teTalA mATe tene ratnabhittinI prazatimAM lekhita karI. pachI namivinami baMnene vidyAdharanA rAjApaNe prasAda sahita sthApati karI bIjI keTalIka vyavasthA karI ne gapati aMtardhAna thayA. potapotAnI vidyAonA nAmathI vidyAdharanI soLa nikAca ( jAti ) thaI. temAM gaurI vidyAthI gIreya thayA. mana vidyAthI manu thayA. gAMdhArI vidyAthI gAMdhAra thayA, mAnavI vidyAthI mAnava thayA, kauzikI vidyAthI kauzikI thayA. bhramituDa vidyAthI bhUmi/Daka thayA, mUlavIya vidyAthI mUlavIyaMka thayA, zaMkukA vidyAthI zaMkuka thayA. pAMDukI vidyAthI pAMDuka thayA. kALI vidyAthI kAlIkeya thayA, zvapAkI vidyAthI zvapAka thayA, mAtaMgI vidyAthI mAtaMga thayA. pArvatI vidyAthI pArvata thAya, vaMzAlayA vidyAthI vaMzAlaya thayA, pAMsumUla vidyAthI pAMsamalaka thayA ane vRkSamUla vidyAthI vRkSamUla thayA. e seLa nikAcanA be bhAga karIne nami ane vinami rAjAe ATha ATha vibhAga grahaNa karyA. potapotAnI nikAsamAM potAnI kAyAnI peThe bhaktithI teoe vidyAdhipati devatAnuM sthApana karyuM. nitya vRSabhasvAmInI mUrtinI pUjA karanArA teo dhamane bAdhA na Ave tevI rIte kALa nirgamana karatAM devatA sadeza bhega bhegavavA lAgyA. jANe bIjA zakra ne IzAna Idro hoya tema teo baMne kaI kaI vakhata ja badrIpanI jagatinA jaLakaTakane viSe kAMtAo sahita kIDA karatA hatA. kaI vakhata sumeru parva ta uparanA naMdanAdika vanomAM pavananI peThe IcchApUrvaka AnaMda sahita vihAra karatA hatA, koI vakhate zrAvakanI saMpattinuM e ja phaLa che ema dhArI naMdIzvarAdi tIrthomAM zAzvata pratimAnuM arcana karavAne jatA hatA, keI vakhate videhAdi kSetromAM zrI aha"tanA samavasaraNanI aMdara jaIne prabhunI vANIrUpa amRtanuM pAna karatA hatA ane, haraNa jema kAna UMcA karIne gAyane sAMbhaLe tema kaI vakhate cAraNamunio pAsethI teo dharmadezanA sAMbhaLatA hatA. samakita ane akSINa bhaMDArane dhAraNa karanArA teo vidyAdharothI AvRtta thaIne traNa varga, (dharma, artha ane kAma)ne bAdhA na Ave tevI rIte rAjya karatA hatA. huM ' kaccha ane mahAkacha jeo rAjatApasa thayA hatA teo gaMgA nadInA dakSiNa taTa upara mRganI peThe vanacara thaIne pharatA hatA ane jANe jagama vRkSe hoya tema vaMTakala vastrathI teo zarIranuM AchAdana karatA hatA. vamana karelA annanI peThe gRhasthAzramanA AhArano teo sparza paNa karatA nahotA. caturtha ane char3a vigere tapavaDe dhAtuna zoSaNa thavAthI ghaNu kaza thayeluM temanuM zarIra khAlI paDelI dhamaNanI upamAne dhAraNa karatuM hatuM.' pAraNane divase paDI gayelAM ane bhUmi upara paDI gayelAM pAMdaDA ane phaLAdikanuM azana karI bhagavAnanuM hRdayamAM dhyAna karatA tyAM ja rahyA hatA. - bhagavAna RSabhasvAmI Arya anArya dezamAM maunapaNe vicaratA hatA. eka varSa paryata nirAhArapaNe rahelA prabhue varSaprAMte vicAryuM ke "dIpaka jema telavaDe ja baLe che ane vRkSa jema baLathI ja Take che tema prANIonAM zarIra AhArathI ja rahe che. te AhAra paNa betA LIza doSa rahita hoya te sAdhue mAdhukarI vRttithI bhikSA vaDe yogya avasare grahaNa: - 1 madhukara-bhramara jema aneka puSpo upara besI jarA jarA rasa cusI potAnI tRpti kare paNa puNone kalAmaNA na upajAve tema muni paNa aneka gharethI thoDe thoDo AhAra grahaNa kare. gRhasthane pIDAkArI na thAya tevI vRtti te mAdhukarI vRtti samajavI. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrva 1 lu 93 karavA yukta che. gayelA divaseAnI peThe hajI paNa AhAra nahIM letAM huM abhigraha karIne rahIza tA mAruM zarIra teA raheze; paraMtu jema A cAra hajAra munio, bhAjana nahIM maLavAthI pIDita thaI bhagna thayA tema khIjA munie bhaga pAmaze.' AveA vicAra hradayamAM dhArIne prabhu bhikSA mATe sarva nagaramAM ma`DanarUpa gajapura nagare AvyA. te nagaramAM AhubalInA putra seAmaprabha rAjAnA zreyAMsa nAme kumAre te samaye svapnamAM evuM joyu ke * cAtarapha kAMI zyAma thayelA evA suvarNagiri (meru)ne meM dUdhanA ghaDAthI abhiSeka karIne ujajavaLa karyAM.' subuddhi nAmanA zeThe evuM svapna joyu ke sUryathI cavelAM sahasra kiraNA zreyAMsakumAre pAchA sUrya mAM AropaNa karyA ane tethI sUrya ati prakAzamAna thayA.' sAmayazA rAjAe evu` svapna joyuM ke ' ghaNA zatruoe cAtarapha rUMdhelA koI rAjAe pAtAnA putra zreyAMsanI sahAyathI jaya meLavyeA.' traNe jaNAe potapAtAnA svapnanA vRttAMta paraspara kahyo paNa tene niNuca nahI karI zakavAthI pAchA pAtapeAtAnA sthAna pratye gayA. jANe te svapnanA nirNaya pragaTa karavAnuM dhAratA hoya tema prabhue te ja divase bhikSAne mATe hastinApuramAM praveza karyAM. eka saMvatsara sudhI nirAhAra rahelA chatAM paNa RSabhanI lIlAthI cAlyA AvatA prabhu ha sahita nagaraleAkeAnA jovAmAM AvyA. prabhune joI paurAkeA sabhramathI UThI doDIne paradezathI AvelA baMdhunI peThe temanI AsapAsa vI'TaLAI vaLyA. kAI kahevA lAgyA-he prabhu ! tame amArA ghara upara anugraha kA, kema ke vasaMtaRtunI peThe tame cirakALe dekhAyA che. koI kahe-svAminlR ! snAna karavAne cAgya jaLa, tela, vastra ane pIDI vigere padArtha taiyAra che, tethI Apa snAna karA ane prasanna thAo. koI kahe-he bhagavaMta ! mArAM uttama caMdana, kapUra, kasturI ane yajJaka mane upayAgamAM lAvI mane kRtArtha karo. kAI kahe-he jagarana ! kRpA karI amArA ratna alakArAne ApanA aMgamAM AropaNa karI ala'kRta karI. kAI kahe he svAmin ! mAre maMdire padhArI ApanA aMgane anukUla rezamI vastra paherI tene pavitra karo. koI kahe-he deva ! devAMganA jevI mArI nyAne Apa grahaNa karI, ApanA samAgamathI ame dhanya thayA chIe. kAI kahe he rAjakuMvara ! krIDAthI paNa Apa page zA mATe cAleA che ? parvata jevA A mArA kuMjara upara ArUDha thAo. kAI kahe-sUryAdha samAne mArA ghoDAne Apa grahaNa karo, AtithyanuM grahaNa na karavAthI amane ayeAgya kema kareA che ? kaI kaheva A jAtiva`ta gheADAe joDelA mArA rathane svIkAra karo. Apa svAmI jyAre pagathI cAle! tyAre e rathanI amAre zu jarUra che ? keAi kahe-he prabhu ! A pAkA AmraphaLane Apa grahaNa karo, snehIjaneAnu apamAna na karavuM joie. kAi kahe huM ekAMtavatsala !. A tAMbulavallInAM patra ane seApArI prasanna thaine grahaNa karo. koi kahe-he svAmI ! ame ze aparAdha karyo che ke Apa sAMbhaLatA ja na heA tema uttara ApatA nathI ? evI rIte leAke temanI prArthanA karatA hatA tathApi te sarva vastune akalpya jANI temAMnu kAMi paNa na svIkAratAM caMdra jema nakSatre nakSatre phare tema prabhu ghera ghera pharatA hatA. pakSIonA prAtaHkALanA kALAhaLanI peThe nagarajanAnA te kolAhala peAtAnA bhuvanamAM rahelA zreyAMsanA sAMbhaLavAmAM AvyeA. teNe 'e zuM che ?' te jANavAne chaDIdAra mAkalyA. te chaDIdAra sa vRttAMta jANI pAche AvI a'jila joDI A pramANe kahevA lAgyA- rAjAonI peThe pAtAnA mugaTAthI iMdro dRDha bhaktithI jemanu sevana kare che, bhUtalaneA sparza karI pAdapITha AgaLa ALATatA sUrya jema padArthone khatAve tema jeoe A Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 sa 3 jo leAkamAM mAtra anukaMpAthI sarvane AjIvikAnA upAyarUpa karmo batAvyAM che, dIkSA grahaNa karavAnI icchAvALA jemaNe bharata vigerene ane tamane paNa pAtAnI zeSA (prasAdI) nI peThe A bhUmi ApI che ane jeNe sa sAvadya vastunA parihAra karI aSTaka rUpI mahApakane zeSaNa karavA mATe grISmanA AtaparUpa tapane svIkAryuM che, ta RSabhadeva prabhu niHsaMga-mamatA rahita nirAhArapaNe potAnA pAdasacArathI pRthvIne pavitra karatA vicare che. teo sUryanA AtapathI udvega pAmatA nathI ane chAMyAthI khuzI thatA nathI, paraMtu pa tanI peThe bannemAM samAnabhAva rAkhe che. jANe va kAyavALA hoya tema zItamAM virakta thatA nathI. uSNumAM Asakta thatA nathI ane jyAM tyAM rahe che. saMsArapI hastImAM kezarIsiha samAna te prabhu yugamAtra dRSTi karatA, eka kIDI paNa pIDA na pAme tevI rIte pAdasa'cAra kare che. pratyakSa nirdeza karavAne yAgya ane traNa jagatanA deva-te tamArA prapitAmahu bhAgyayeAge ahIM AvI caDayA che. gAvALanI pachavADe jema gAyA doDe tema prabhunI pachavADe doDanArA sarva paurajaneAnA A madhura kAlAhala che. prabhune AvelA sAMbhaLI tatkALa te yuvarAja pALAonuM paNa ullaMghana karIne page cAlatA doDaDyo. yuvarAjane chatra ane upAna rahita doDatA joine jANe tenI chAyA hoya tema tenI sarva sabhA paNa chatra tathA upAna tajI daine doDI. sa'bhramathI yuvarAjanA kuMDaLa capala thatA hatA tethI jANe zreyAMsa punaH svAmInI pAse bALalIlA AcaratA hoya tema zeAbhatA hatA. potAnA gRhAMgaNamAM AvelA prabhunA caraNakamalamAM ALoTI bhramaranA bhramane utpanna karanArA peAtAnA kezAthI teNe mAna karyuM. teNe UThIne jagatpatine traNa pradakSiNA karI. jANe harSAzruthI prakSAlana karatA hoya tema caraNamAM namaskAra karyA ane pachI ubhA thai pUrNimAnA caMdrane jema cakAra jue tema prabhunA mukhakamalanuM avaleAkana karavA lAgyA. 'Ave veza me kayAMka joyA che' ema ciMtavatA tene vivekavRkSanA bIjarUpa jAtismaraNu utpanna thayuM ane jANyuM ke "pUrve pUvideha kSetramAM bhagavata vajranAbha nAme cakravatI hatA tyAre huM tenA sArathI hata ane te ja bhavamAM svAmInA vajrasena nAme pitA hatA temane AvA tI karanA cihnavALA me joyA hatA. vajranAbhe vasena tIrthaMkaranA caraNa samIpe dIkSA lIdhI tyAre meM paNa emanI sAthe dIkSA lIdhI hatI. te vakhate vasena a`tanA mukhathI meM sAMbhaLyuM hatuM ke-A vajranAbha bharatakhaMDamAM prathama tIrthaMkara thaze. svaya'prabhAdikanA bhAmAM me emanI sAthe ja bhramaNa karyuM hatuM. tee hAla mArA pratiAmahapaNe varte che, temane meM bhAgyacAge Aje dIThA. te prabhu Aje jANe sAkSAt meAkSa hoya tema sarva jagatanA ane mArA anugraha karavA padhAryA che.'" te Ama vicAre che evAmAM koie AvIne navIna InnurasathI saMpUrNa bharelA ghaDAo ha pU ka zreyAMsakumArane bheTa karyA, eTale (jAtismaraNa jJAnathI) nirdoSa bhikSA devAnA vidhine jANanArA teNe prabhune kahyu "he bhagavan ! A kalpanIya rasa grahaNa karo.' prabhue ajali joDI hastarUpI pAtra tenI AgaLa dharyuM; eTale teNe IkSurasanA kuMbhA laI laIne temAM khAlI karavA mAMDathA. bhagavAnanA hastapAtramAM ghaNA rasa samAyA, paNa zreyAMsanA hRdayamAM teTalA harSa samAyA nahI.. svAmInI aMjalimAM AkAze jenI zikhA lagna thayelI che eve rasa jANe TharI gayA heAya tema sthabhita thaI gayA; kemake tI karo aciMtya prabhAvavALA hoya che, prabhue te rasathI pAraNu karyuM. ane sura, asura tathA manuSyeAnA netrAe temanA darzanarUpI amRtathI pAraNuM karyuM. te samaye jANe zreyAMsanA zreya (kalyANu)nI khyAti karanArA cAraNa bhATa hoya tema AkAzamAM pratinAdathI vRddhi pAmelA duMdubhi dhvani karavA lAgyA. manuSyanAM netranA AnaMdAzrunI vRSTinI sAthe AkA Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 95 parva 1 luM zamAMthI devatAoe ratnanI vRSTi karI. jANe prabhunA caraNathI pavitra thayelI pRthvIne pUjavAne mATe hoya tema devatAo te sthaLe AkAzamAMthI paMcavarNanA puSpanI vRSTi karavA lAgyA. sarva devavRkSanA kusumasamUhathI saMcaya karela hoya tevA gaMdakanI vRSTi devatAoe karI ane jANe AkAzane vicitra vAdaLAmaya karatA hoya tema devatAo tathA manuSyo ujajavaLa vastrone ukSepa karavA lAgyA. (tIrthakarane pratilAlavAthI e paMca divya pragaTa thayA). vaizAkha mAsanI zukala tRtIyAne divase ApeluM te dAna akSaya thayuM, tethI te parva akSaya nA nAmathI adyApi sudhI pravarte che. jagatamAM dAnadharma zreyAMsathI pravaryo ane bAkIne sarva vyavahAra ane nItino krama bhagavaMtathI pravarte. prabhue karela pAraNAthI ane te vakhate thayela ratnAdikanI vRSTithI vismaya pAmI rAjAo ane nagarale ke zreyAMsanA maMdiramAM AvavA lAgyA. karacha ane mahAkaracha vi kSatriyatApase paNa prabhunA pAraNAnI vAta sAMbhaLavAthI atyaMta harSavata thaIne tyAM AvyA. rAjAo, nAgariko ane janapadajane romAMcavaDe praphullita thaI zreyAMsane A pramANe kahevA lAgyA-"he kumAra ! tame dhanya che ane puruSomAM ziromaNi che, kemake tamAro Apela Iznarasa paNa svAmIe grahaNa karyo ane ame sarvasva ApatA hatA to paNa tene tRNatulya gaNune prabhue svIkAryuM nahIM. amArA upara pote prasanna thayA nahIM. prabhu eka varSa sudhI grAma, Akara, nagara ane aTavImAM pharyA te paNa amAruM koInuM Atithya grahaNa karyuM nahIM; tethI bhaktapaNAnuM mAna dharAvanAra amane dhikkAra che ! amArA maMdiramAM vizrAma kare tathA amArI vastunuM grahaNa karavuM te te dUra raho, paNa Aja sudhI vANIthI paNa prabhue amane saMbhAvita karyA nahIM. jemaNe pUrve lAkhe pUrva sudhI amAruM putronI peThe pAlana karyuM che te prabhu hamaNAM jANe paricaya ja na hoya tema amArI sAthe varte che." zreyAMse kahyuM - tame ema zA mATe kaho cho? A svAmI pUrvanI peThe hAlamAM paragrahadhArI rAjA nathI; paNa hamaNAM to teo saMsArarUpI Avarta (bhamarI)thI nivRtta thavAne mATe samagra sAvadya vyApArane tyAga karIne yati thayelA che. je bheganA Irachaka hoya te snAna-aMgarAga-AbhUSaNa ane vastrono svIkAra kare, paNa tethI virakta thayelA prabhune te vastuonI zI jarUra hoya? jeo kAmane vaza hoya te kanyAne svIkAra kare paNa kAmadevane jItanArA svAmIne te kAminio atyaMtapaNe pASANa samAna che. je pRthvInA rAjyanI IcchAvALA hoya te hAthI, ghoDA vigere grahaNa kare, paNa saMyamarUpI sAmrAjyane grahaNa karanArA prabhune to e sarva dagdha thayevA vastra jevA che. je hiMsaka hoya te sajIva phalAdi grahaNa kare, paNa A dayALu prabhu te sarva jIvane abhaya ApanArA che, tethI teo phakta eSaNIya, kalpanIya ane prAsuka annAdikane grahaNa kare che; paNa tame mugdha lo ke te jANatA nathI.' teoe kahyuM- yuvarAja ! A zilpAdika je Aje pravarte che te pUrve prabhue batAvela che te uparathI sarva loko jANe che ane tame je A kaho cho te to kAMI svAmIe jaNAvyuM nathI tethI ame kAMI jANatA paNa nathI. tame A zI rIte jANyuM? e kahevAne Apa gya che mATe kRpA karI kaho." A yuvarAje kahyuM--" graMthanA avalokanathI jema buddhi utpanna thAya tema bhagavaMtanA darzanathI mane jAtismaraNa jJAna thayuM che. sevaka jema eka gAmathI bIje gAma jAya tema svarga ane mRtyulokamAM vArApharatI ATha bhava sudhI huM svAmInI sAthe pharyo chuM. A bhavathI Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 3 je atikrAMta thayelA trIjA bhavamAM videhabhUmimAM bhagavaMtanA pitA vasena nAme tIrthakara hatA. temanI pAse prabhue dIkSA lIdhA pachI meM paNa dIkSA grahaNa karI hatI. te janmanA maraNathI A samagra mArA jANavAmAM AvyuM. temaja gaI rAtre mane, mArA pitAne ane subuddhi zreSThIne AvelA svapnanuM pratyakSa phaLa prApta thayuM. meM svapnamAM zyAma mane dUdhathI prakSAlita karela je hatuM, tethI Aje A prabhu ke jeo tapathI kRza thayelA hatA. temane IznarasavaDe meM pAraNuM karAvyuM ane tethI teo robhavA lAgyA. mArA pitAe zatrunI sAthe yuddha karatA jemane joyA hatA te prabhu, temaNe mArA pAraNanI sahAyathI pariSaharUpa zatruono parAbhava karyo. subuddhi zreNIe "sUryamaMDaLathI paDelAM sahastrakiraNane pAchAM meM Arepita karyA ane tethI sUrya adhika zobhavA lAge, evuM svapna joyuM hatuM te sUrya samAna A bhagavatanuM sahastrakiraNarUpa kevaLa bhraSTa thayeluM tene meM Aje pAraNAthI joDI dIdhuM ane tethI bhagavaMta zAbhavA lAgyA. ? A pramANe sAMbhaLIne sarva zreyAMsa pratye ' bahu sAruM, bahu sAruM' ema kahetAM harSa pAmIne potapotAne sthAne gayA. A zreyAMsane ghare pAraNuM karI jagatapati svAmI tyAMthI anya sthAne vihAra karI gayA; kemake chadmastha tIrthakara eka ThekANe rahetA nathI, bhagavaMtanA pAraNAnA sthAnanuM kaI mANasa ulaMghana na kare ema dhArI zreyAMse tyAM ratnamaya pITha karAvI. jANe prabhunA sAkSAt caraNa hoya tema bhaktinA samUhathI namra thaI te ratnapIThanI trikALa pUjA karavA lAgyA. "A zuM che ?" ema loko pUchatA hatA tyAre "e AdikartAnuM maMDaLa che' ema zreyAMsa kaheto hate. pachI jyAM jyAM prabhue bhikSAnuM grahaNa karyuM tyAM tyAM le ke te pramANe pIThikA karatA hatA tethI anukrame "AdityapITha e rIte pravaryuM. eka vakhate kuMjara jema nikuMjamAM praveza kare tema prabhu sAyaMkALe bAhubalI dezamAM bAhubalInI takSazilApurI samIpe AvyA ane te nagarInA bahAranA udyAnamAM kAryotsarga rahyA. udyAnapAlake jaIne bAhubaline te vRttAMta nivedana karyuM. tarata ja bAhubali rAjAe purarakSakone AjJA karI ke "nagaramAM hATenI vicitra zobhA vigere karI nagarane zaNagAra." evI AjJA thatAM ja nagaramAM dareka sthAne laTakatI moTI lubathI vaTemArganA mugaTane caMkhana karatI kadalItaMbhanI taraNumAlikAe zobhavA lAgI. jANe bhagavaMtanA darzana karavAne mATe devatAonA vimAno AvyAM hoya tema dareka mAge 2napAtrathI prakAzamAna mAMcAo zobhavA lAgyA. pavane AMdolita karelI uddAma patAkAnI paMktine miSathI jANe te nagarI sahasra bhAvALI thaIne nRtya karatI hoya tevI zobhavA lAgI ane cAre bAjue karelI navIna kaMkamaLanA chaTakAvathI jAge maMgaLa aMgarAga karyo hoya tevI AkhA nagaranI pRthvI jaNavA lAgI. bhagavaMta darzananI utkaMThArUpa caMdranA darzanathI te nagara kumudanA khaMDanA peThe vikAsa pAmyuM (nidrA rahita thayuM ). huM prAtaHkALe svAmInA darzanathI mArA ne lokone pAvana karIza evI IcchAvALa bAhubalIne te rAtri mahinA jevI thaI paDI. ahIMA rAtri prabhAtarUpa thatAM pratimA sthiti samApta karIne prabhu vAyunI peThe bIje sthaLe vihAra karI gayA. prAtaHkALe bAhubalIe upavana tarapha javAnI taiyArI karI. te samaye jANe ghaNuM sUryo hoya tema heTA mugaTadhArI maMDaLezvare tenI tarapha vIMTaLAI vaLyA hatA; upanAM jANe 1 prabhune AhArane aMtarAya hate, AhAra vinA zarIra Take nahIM ane zarIra vinA kevaLajJAnane saMbhava nahIM; mATe AhAra ApavAthI zreyAMse bhraSTa thayelA kevaLane joDI dIdhuM ema kahyuM che. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pava 1 luM maMdira hoya ane aMgavALAM jANe arthazAstra hoya tevA-zukrAdikanI jevA ghaNA maMtrIothI te AvRtta thayo hato; jANe gupta pAMkhovALA garuDo hoya tevA jagatane ullaMghana karavAmAM vegavaMta-cotarapha UbhelA lA turaMgathI te dIpa hatA. jharatA madajalanI vRSTithI jANe nijharaNavALA parvate hoya tevA pRthvInI raja zAMta karanArA UMcA hastIothI te zubha hatA ane jANe pAtALakanyAo hoya tevI sUryane nahIM jenArI vasaMtazrI vigere aMtaHpuranI strIo paNa temanI AsapAsa taiyAra thaI UbhI hatI. tenI be bAjue UbhelI cAmaradhArI vIrAMganAo vaDe te rAjahaMsa sahita gaMgA yamunAe sevela prayAga jevo jaNAto hato. tenA mastaka upara manahara ta chatra raheluM hatuM, tethI pUrNimAnI ardha rAtrinA caMdravaDe jema parvata zebhe tema te zobhato hato, devanaMdI (iMdrano pratihAra) jema IMdrane tema suvarNanI chaDIvALo pratihAra tenI AgaLa mArgane batAvate cAlatuM hatuM. jANe zrIdevInA putra hoya tevAM ratnAbharaNathI bhUSita thayelA nagaranA asaMkhya zAhukAre azvArUDha thaI tenI pachavADe cAlavAne taiyAra thaI rahyA hatA ane parvatanI zilAnA pRSTa upara jema yuvAna siMha bese tema IMdranI peThe bAhubali rAjA bhadra jAtinA zreSTha hastInA skaMdha upara ArUDha thaye hato. cUlikAthI jema meru parvata zobhe tema mastakamAM taraMgita kAMtivALA ratnamaya mugaTathI te virAjamAna hatuM, tenA mukhanI zebhAe jItelA ja budvIpanA be caMdro jANe tenI sevA karavAne AvyA hoya tevAM muktAmaya kuMDaLa teNe dhAraNa karyA hatAM. lakSmInA maMdirarUpa hRdaya upara sthUla muktA -maNimaya hAra teNe paheryo hato, te jANe te maMdirane kille hoya tevo lAgato hato; hastanA mUlamAM jAtivaMta suvarNanA be bAjubaMdha paheryA hatA, tethI jANe bhujArUpI vRkSane navIna latAthI veSTitA karIne daDha karyA hoya ema jaNAtuM hatuM; hastanA maNibaMdha (kAMDA) upara muktAmaNinAM be kaMkaNe dharyA hatAM, te lAvaNyarUpI saritAnA tIra upara rahelA phINa jevAM jaNAtAM hatAM ane kAMtithI AkAzane pallavita karanArI be mudrikA teNe paherI hatI te jANe sarpanI phaNAnA jevI bhAvALA hAthanA be moTA maNio hoya tevI zebhatI hatI. aMga upara teNe sUkSama ane veta vastra dhAraNa karyuM hatuM, paNa zarIra para karelA caMdananA vilepanathI tene bheda jaNAto nahoto. pUrNimAno caMdra jema caMdrikAne dhAraNa kare tema gaMgAnA taraMgasamUhanI spardhA karanAra suMdara vastra teNe cotarapha dhAraNa karyuM hatuM. jAtajAtanI dhAtumaya samIpa rahelI bhUmithI jema parvata zobhe tema vicitra varNathI suMdara evA aMdaranA vastrathI te zobhate hato. jANe lakSamIne AkarSaNa karavArUpa krIDA karavAnuM tIkSNa zastra hoya tevA vajane te mahAbAhu pitAnA hAthamAM pheravata hatA ane baMdIla ko jaya jaya zabdathI dizAmukhane pUratA hatA. AvI rIte bAhubali rAjA utsavapUrvaka svAmInA caraNathI pavitra thayelA upavana najIka AvyuM. pachI jema AkAzathI garuDa utare tema hastI uparathI utarI. chatrAdikano tyAga karI bAhubalie udyAnamAM praveza karyo. tyAM teNe caMdra rahita AkAza jevuM ane amRta rahita sudhAkuMDa jevuM prabhu vinAnuM udyAna joyuM. meTI IcchAvALA teNe "netrane AnaMdadAyaka bhagavaMta kayAM che?' udyAnapAlakone pUchavA mAMDayuM. teoe kahyuM--"rAtrinI peThe prabhu paNa kAMIka AgaLa cAlyA gayA. amane khabara paDyA pachI ame Apane kahevA AvatA hatA tevAmAM Apa ahIM padhAryA." e vRttAMta sAMbhaLI takSazilA nagarIne adhipati bAhubali haDapacIe hAtha mUkI netramAM azruyukta thaI kheda karate ciMtA karavA lAgyA are ! Aje huM parijana sahita svAmInI pUjA karIza" 13 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 sarga 3 je e mAre maratha khArI jamInamAM vAvelAM vRkSabIjanI peThe vyartha thaye. lokonA anagrahanI IrachAthI meM ghaNo vilaMba karyo, tethI mane dhikkAra che ! AvA svArthane brazavaDe mArI bhUkha tA pragaTa thaI ! svAmInA caraNakamaLane avalokana karavAmAM aMtarAya karanArI A airiNuM rAtrine ane mArI matine dhikkAra che ! svAmIne huM A vakhate te nathI tethI A prabhAta paNa aprabhAta che, bhAnu paNa abhAna che ane netra paNa anetra che. ahA ! tribhuvanapati rAtre A sthaLe pratimArUpe rahyA ane nila jaja bAhubali pitAnA mahelamAM sUI rahyo !" AvI ciMtAthI vyApta thayelA bAhubaline joI zakarUpI zalyane vizalya karanArI vANIthI tenA mukhya sacive kahyuM- he deva ! meM ahIM AvelA svAmIne joyA nahI' evo zeka zA mATe kare che ? kemake te prabhu haMmezAM tamArA hRdayamAM vAsa karIne rahelA dekhAya che. vaLI ahI temanA vaja, aMkuza, cakra, kamala, vaja ane matsyathI lAMchita thaelA caraNanyAsa jevAthI bhAvavaDe svAmIne ja joyA che ema mAno." sacivanAM e pramANenAM vAkayo sAMbhaLI aMtaHpura ane parivAra sahita sanaMdAnA putra bAhubali prabhanA te caraNabiMbane vaMdanA karI. A caraNabiMbane have pachI koI atikrama na kare evI buddhithI tenI upara teNe ratnamaya dharmacaka sthApana karyuM. ATha AyeAjana vistAravALuM, cAra yojana UMcuM ane sahastra ArAvALuM te dharmocaka jANe Akhu sUryabiMba hoya evuM zAbhavA lAgyuM. traNe jagatapati prabhunA atizayanA prabhAvathI devatAothI paNa thavuM duSkara evuM te cakra bAhubalie joyuM. pachI tatkALa teNe sarva jagyAethI lAvelAM puSpathI tenI pUjA karI, tethI jANe tyAM phUlane parvata hoya evuM jaNAvA lAgyuM. naMdIzvaradvIpe jema idra aThThAI mahotsava kare tema teNe tyAM uttama saMgIta ane nATakAdikathI addabhuta aThThAI mahotsava karyo. pachI tenI pUjA karanAra tathA rakSA karanAra mANasane te ThekANe niraMtara rahevAnI AjJA karI tathA cakrane namaskAra karI bAhubali rAjA pitAnI nagarImAM gaye. e pramANe pavananI peThe svataMtrapaNe ane akhalita rIte vihAra karanArA, vividha prakAranA tapamAM niSThA rAkhanArA, judA judA prakAranA abhigraha karavAmAM udyakta, mInapaNuM dhAraNa karela hovAthI yavanaDeba vigere mleccha dezomAM rahenArA anArya prANIone paNa darzanamAtrathI bhadrika karanArA ane upasarga tathA pariSahane sahana karanArA prabhue eka hajAra varSa eka divasanI jema vyatIta karyA. anukrame teo mahAnagarI ayodhyAnA matAla nAmanA zAkhAnagare AvyA. tenI uttara dizAmAM jANe bIjuM naMdanavana hoya tevA nAmanA udyAnamAM prabhue praveza karyo. aSTama tapa karIne vaTavRkSa nIce pratimArUpe rahelA prabhu apramatta nAmanA guNasthAnane pAmyA. pachI apUvakaraNamAM AraDha thaI vicAra, prathakavitaka* nAmanA zukaladhyAnanA pahelA pAyAne prApta thayA. tyAra pachI "anivRttibAdara guNaThANAne tathA sUmasaM5rAya guNaThANAne pAmIne te ja dhyAnavaDe kSaNavAramAM cUrNa karelA evA lebhane haNIne pachI ekabutaavicAra nAmanA zukaladhyAnamAM bIjA pAyAne pAmIne aMtyakSaNe kSaNavAramAM kSINamoha nAmanA guNaThANane prApta thayA, pachI pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAravaNIya ane pAMca prakAranA aMtarAyakarmane nAza karavAthI sarva ghAtikarmano temaNe nAza karyo. e pramANe vrata lIdhA bAda sahastra varSa vItyA pachInA phAlgana mAsanI kabNa ekAdazIne divase caMdra uttarASADhA nakSatramAM AvyA hatA eve vakhate prAtaHkALamAM 1 zAkhAnagara-parUM 2 sAtamuM guNaThANuM 3 AThamuM guNaThANuM. 4 zukaladhyAnane pahelo pA. 5 navamuM guNaThANuM. 6 dazamuM guNaThANuM. 7 bAramuM guNaThANuM. Daramukha Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 parva 1 luM prabhune jANe hAthamAM rahela hoya ema traNe jagatane batAvanAruM trikALaviSaya jJAna (kevaLajJAna) utpanna thayuM. te samaye dizAe prasanna thaI, vAyu sukhakArI vAvA lAgyA ane nArakInA jIvone paNa kSaNavAra sukha thayuM. have jANe svAmInA kevaLajJAnanA utsavane mATe preratA hoya tema sarva IdronAM Asana te vakhate kaMpAyamAna thayAM. jANe potapotanA devalokanA devatAone lAvavAnA kAryamAM udyata thaI hoya tema devalokamAM suMdara zabdavALI ghaMTA vAgavA mAMDI. prabhunA caraNa samIpe javAne IcchatA evA saudharmAdhipatie ciMtavana karyuM ke tarata ja airAvaNa deva gajarUpe thaI temanI samIpe Avyo. svAmIne jovAnI icchAthI jANe jaMgama memparvata hoya tema pitAnA zarIrane lakSajana pramANa vistArIne te hastI zobhavA lAgyo. tenA aMganI barapha jevI zveta kAMtivaDe te hastI jANe cotarapha dizAone caMdananuM vilepana karato hoya ema jaNAte hato. tenA gaMDathaLamAMthI jharatA atisuMgadhI madajaLavaDe te svarganI aMgabhUmine kasturInA tabakathI aMkita karatA hatA. jANe be bAjue paMkhA hoya tevA pitAnA capala karNatAlavaDe kapolataLamAMthI jharatA madanA gaMdhathI aMdha thayelA madhukaranA samUhane te nivArato hato. potAnA kuMbhanA tejathI teNe bALasUryanA maMDalane parAbhava karyo hato ane anukrame puSTa ane goLAkAra evI zuMDhathI te nAgarAjane anusarato hato. madhu jevI kAMtivALA tenAM netra ane dAMta hatAM, tAmrapatranA jevuM tenuM tALavuM hatuM ane bhaMbhAnI jevI goLa tathA suMdara tenI grIvA hatI. gAtranA aMtarALa bhAga vizAla hatA, paNacha caDAvelA dhanuSya je pRSTha bhAga hatA, kRza udara hatuM ane caMdramaMDaLanA jevA nakhamaMDaLathI te maMDita hatA. tene nizvAsa dIrgha ane sugaMdhI hatuM, tenI karAMgulI (zuMDhane agrabhAga) dIgha ane calita hato ane tenA eNDapallava, goMdriya ane puccha ghaNuM dIrgha hatAM. be bAjue rahelA caMdra ane sUryathI jema meruparvata aMkita hoya che tema be paDakhe rahelI be ghaMTAothI te aMkita hate. devavRkSanAM puSpathI guMthelI tenI be bAjunI deraDIo hatI. jANe ATha dizAnI lakSmInI vibhramabhUmi hoya tevA suvarNapaTTathI alaMkRta karelAM ATha lalATa ane ATha mukha vaDe te zobhate hato. jANe moTA parvatanA zikhara hoya tevA daDha, kAMIka vAMkA, vistAravALA ane unnata evA dareka mukhamAM ATha ATha dAMta zobhatA hatA. dareka dAMta upara svAdu ane nirmaLa jaLavALI eka eka puSkariNI hatI, te dareka varSadhara parvata upara rahelA praha jevI zobhatI hatI. dareka puSkariNImAM ATha ATha kamala hatAM, te jANe jaLadevIe jaLanI bahAra mukha karyA hoya tevAM jaNAtAM hatAM. pratikamale ATha ATha vizALa patra hatA, te jANe krIDA karatI devAMganAone vizrAma levAnA dvIpa hoya tevA zobhatA hatA. dareka patra upara cAra prakAranA abhinayathI yukta evA judA judA ATha ATha nATake zebhatA hatA ane te dareka nATakamAM jANe svAdISTa rasanA kallolanI saMpattivALA jharA hoya tevA batrIza batrIza pAtro hatA. evA uttama gajedra upara agra AsanamAM Indra parivAra sahita ArUDha the. hastinA kuMbhasthaLathI tenI nAsikA DhaMkAI gaI. parivAra sahita Indra gajapati upara beThe eTale jANe akhila saudharma devaloka hoya e te hastI tyAMthI cAlyo. anukrame potAnA zarIrane saMkSipta karata- jANe pAlaka vimAna hoya tema te hastI prabhue pavitra karelA udyAnamAM kSaNavAramAM AvI pahoMcyo. bIjA acuta vigere Indro paNa huM pahele jAuM, huM pahelA jAuM evI tvarAthI devasamUha sAthe AvI pahoMcyA. 1. puSkariNI-vAva. 2. abhinaya-dekhAvanA cALA, hAvabhAva. 3. pAtro-nATaka karanArA. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa 3 jo te avasare vAyukumAra devatAe mAnaneA tyAga karI samavasaraNane mATe eka cAjana pRthvInuM mArjana karyuM. meghakumAranA devatAoe suga'dhI jaLanI vRSTithI pRthvInu siMcana karyuM', tethI jANe pRthvI pote ja prabhu padhAraze ema jANIne sugadhI azruthI dhUpa ane adhyane ukSipta karatI hoya ema jaNAvA lAgyuM'. vyaMtara devAe bhaktithI potAnA AtmAnI jema kiraNAvALA suvarNa, mANikatha ane ratnAnA pASaNathI UMcu' bhUmitaLa khAMdhyuM, tenI upara jANe pRthvImAMthI ugata thayA hoya tevAM adhomukha DIMTavALAM paMcara'gI ane sugaMdhI puSpone veryA ane cAre dizAmAM jANe temanI AbhUSaNabhUta kaDIo hoya tevAM ratna, mANikaya ane suvaNa nAM tAraNA AMdhI dIdhAM. tyAM goThavelI ratnAdikanI pUtaLIonA dehanA pratibiMba ekabIjAmAM paDatA hatA tethI jANe sakhIe paraspara Ali`gita thaI ne rahelI hoya tevI te bhAsatI hatI. snigdha indranIla maNiethI ghaDelI magaranAM citro nAza pAmelA kAmadeve cheADI dIdhelA potAnA cihnarUpa magaranAM bhramane utpanna karatA hatA. bhagavAnanA kevaLajJAna kalyANakathI utpanna thayelA jANe dizAonA hAsya hoya tevA zveta chatrA tyAM ze|bhatAM hatAM. jANe ati harSa thI pRthvIe pote nRtya karavAne mATe pAtAnI bhujAe UMcI karI hAya tevI dhvajAo pharakatI hatI ane tAraNAnI nIce svastikAdika aSTama'galikanAM zreSTha cihno karyA' hatAM, te alipITha jevAM jaNAtA hatAM. samavasaraNane upalA bhAganA prathama gaDha vimAnapatie ratnamaya banAvyA hatA tethI jANe ragirinI ratnamaya mekhalA tyAM lAvyA hoya ema jaNAtuM hatu. ane te gaDha upara jAtajAtanA kAMgarAe banAvyA hatA, te peAtAnAM kiraNAthI AkAzane vicitra varNanA vastrovALu banAvatA hoya ema lAgatuM hatuM. madhyamAM jyAtiSpati devatAoe jANe piMDarUpa thayela potAnA aganI jyeAti hoya tevA suvaNaeNthI bIjo gaDha karyA hatA; te gaDha upara ratnamaya kAMgarAe karyA hatA jANe suraasuranI strIne mukha jovA tyAM ratnamaya darpaNA rAkhyA hAya tevA jaNAtA hatA. bhaktithI vaitADhya paryaMta maDalarUpa(gALa)thayA heAya tevA rUpAne trIjo gaDha bhuvanapatie bAhyabhAga upara ramyA hatA ane jANe devatAnI vAvaDInA jaLamAM suvarNanA kamalA heAya tevA te gaDhanI upara suvarNanA vizALa kAMgarA banAvyA hatA. te traNa gaDhavALI pRthvI bhuvanapati, yAtipati ane vimAnapatinI lakSmInA eka eka goLAkAra kuMDaLavaDe zAle tevI zAbhatI hatI. patAkAnA samUhavALAM mANikayamaya tAraNA peAtAnA karaNeAthI jANe bIjI patAkA racatA heAya tevA jaNAtA hatA. te dareka gaDhane cAra cAra daravAjA hatA te jANe caturvidha dharmane krIDA karavAnA gAkha hoya tevA jaNAtA hatA. te dareka dvAre vya'tarAe mUkelAA dhRpanA pAtrA IMdranIlamaNinA staMbhanI jevI dhUmralatAne cheDatA hatA. te samavasaraNane dareka dvAre gaDhanI jema cAra cAra rastA (dvAra)vALI ane suvarNInA kamalavALI vApikAe karI hatI ane bIjA gaDhamAM izAnakhUNe prabhune vizrAma karavAne mATe eka devachaMda racyA hatA. aMdaranA prathama gaDhanA pUrva dvAramAM kha'ne tarapha suvarNa nA jevA vaNu vALA e vaimAnika devatA dvArapALa thaI ne rahyAra hatA, dakSiNa dvAramAM ane khAjue jANe eka bIjAnA pratiSi'ba hoya tevA ujajavaLa vaNu vALA vyaMtara devatA dvArapALa thayA hatA, pazcima dvAramAM sAya'kALe jema sUrya ane caMdra sAmasAmA AvIne rahe tema rakta varNa vALA e jyAtiSka devatA dvArapALa thayA hatA ane uttara dvAre jANe unnata megha hoya tevA kRSNavarNa vALA e bhuvanapati devatAe baMne tarapha dvArapALa thaIne rahyA hatA. bIjA 1. vaimAnika devatAoe ra. ahIM prathama gaDhe e e dvArapALa kahyA che, samavasaraNa stavamAM ekeka kahela che. 100 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM 101 gaDhanA cAre dvAre baMne tarapha anukrame abhaya, pAsa, aMkuza ane muddagarane dhAraNa karanArI tamaNi, zANamaNi, svarNamaNi ane nIlamaNinA jevI kAMtivALI prathama pramANe cAre nikAyanI jayA, vijayA, ajitA ane aparAjitA nAmanI be be devIo pratihAra thaIne UbhI rahI hatI. chellA bahAranA gaDhane cAra dvAre taMbu, khAMgadhArI, manuSyamastaka mAlAdhArI ane jaTAmugaTamaMDita e nAmanA cAra devatAo dvArapALa thayA hatA. samavasaraNanI madhyamAM vyaMtaree traNa keza UMcuM eka citya (azoka) vRkSa racyuM hatuM, te jANe traNa ratna(jJAna, darzana, cAritra)nA udayane uddeza karatuM hoya tevuM jaNAtuM hatuM. te vRkSanI nIce vividha ratnothI eka pITha racI hatI ane te pITha upara apratima maNimaya eka chaMdaka ra ha IdakanI madhyamAM pUrva dizA tarapha sarva lakSamIne sArI hoya tevuM pAdapITha sahita ratnasiMhAsana racyuM hatuM ane tenI upara traNa jagatanA svAmIpaNAnAM traNa cihno hoya tevAM ujajavaLa traNa chatro racyAM hatAM. siMhAsananI be bAjue be yakSe jANe hRdayamAM nahIM samAvAthI bahAra AvelA bhaktinA be samUha hoya tevA ujajavaLa cAmara laIne UbhA rahyA hatA. samavasaraNanA cAre dvAranI upara addabhUta kAMtinA samUhavALuM eka eka dharmacakra suvarNanA kamalamAM rAkhyuM hatuM. bIju paNa je je karavAcogya hatuM te sarva kRtya vyaMtaree karyuM hatuM, kAraNa ke sAdhAraNa samavasaraNamAM teo adhikArI che. na have prAtaHkALe cAra prakAranA koDe devatAothI vIMTAelA prabhu samavasaraNamAM praveza karavAne cAlyA. te vakhate devatAo sahastra patravALA suvarNanAM nava kamala racIne anukrame pabanI AgaLa makavA lAgyA. temAMnAM be be kamala u52 svAmI pAnyAsa karavA lAgyA ane te devatAo te kamalane AgaLa AgaLa saMcAravA lAgyA. jagatpatie samavasaraNanA pUrva dvArathI praveza karI cityavRkSanI pradakSiNA karI ane pachI tIrthane namaskAra karI sUrya jema pUrvAcala upara ArUDha thAya tema jagatanA moharUpI aMdhakArane chedavA mATe pUrvAbhimukha siMhAsana upara prabhu ArUDha thayA, eTale vyaMtaree bIjI traNa dizAe rananAM traNa siMhAsana upara bhagavaMtanAM traNa pratibiMba karyA. devatAo prabhunA aMguThA jevuM karavAne paNa samartha nathI te paNa je pratibiMba karyA te prabhunA prabhAvathI tevAM ja thayAM hatAM. prabhunA dareka mastakanI pharatuM zarIranI kAMtinuM maMDala (bhAmaMDala) pragaTa thayuM, jenI AgaLa sUryanuM maMDala paNa khadyota jevuM jaNuMvA lAgyuM, pratizabdothI cAre dizAne zabdAyamAna karatI-meghanI jevA gaMbhIra svaravALI duMdubhi AkAzamAM vAgavA lAgI. prabhunA samIpe eka ratnamaya dhvaja hato, te jANe dhameM A eka ja prabhu che ema kahevAne pitAne eka hAtha UMco karyo hoya te zobhato hate. have vimAnapationI strIo pUrva dvArathI praveza karI, traNa pradakSiNA daI tIrthakara tathA tIrthane namaskAra karI, prathama gaDhamAM sAdhu sAdhvInuM sthAna choDI daI, tenA sthAnanI madhyamAM agnikhUNe UbhI rahI. bhuvanapati, jyotiSka ane vyaMtaranI strIo dakSiNa dizAnA dvArathI pasI anukrame pUrva pramANe vidhi karI nairUtya khUNe UbhI rahI. bhavanapati, tiSka ane vyaMtara devatA pazcima dizAnA dvArathI praveza karI pUrva pramANe vidhipUrvaka vAyavya dizAmAM beThA. vaimAnika devatAo, manuSya ane manuSya strIo uttara dizAnA dvArathI praveza karI pUrva vidhi pramANe kramathI IzAna dizAmAM beThA, tyAM prathama AvelA alpa RddhivALA, moTI RddhivALA je kaI Ave tene namatA ane AvanAra prathama Avela hoya tene namIne AgaLa jatA. prabhunA samavasaraNamAM koIne pratibaMdha nathI, keI jAtanI vikathA nathI, 1. samavasaraNastavamAM cAre dizAe cAra vaja kahyAA che. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 sarga 3 je virodhIone paNa paraspara vera nathI tema koIne eka bIjAno bhaya nathI. bIjA gaDhanI aMdara tirya"ce AvIne beThA trIjA gaDhanA madhyamAM sarvanAM vAhano rahyAM. trIjA gaDhanI bahAranA bhAgamAM keTalAka tiryaMcA, manuSya ane devatAo praveza karatA ane nIkaLatA dekhAtA hatA. evI rIte samavasaraNanI racanA thayA pachI saudharmaka95ne idra aMjali jeDI, jagatpatine namaskAra karI, romAMcita thaI A pramANe stuti karavA lAgya-"he svAmin ! buddhine daridra e huM kyAM ane guNanA parvata evA Apa kayAM ? tathApi bhaktie atyaMta vAcA karelA huM ApanI stuti karuM chuM. he jagate ! 23 ratnAkara zobhe tema Apa eka ja anaMta jJAna, darzana, vIrya ane AnaMdathI zo cho. he deva ! A bharatakSetramAM ghaNuM kALathI naSTa thayela dharma rUpa vRkSane punaH utpanna karavA mAM tame bIja samAna che. vaLI he prabhu ! tamArA mahAsyano kAMI avadhi nathI, kAraNa ke petAne sthAnake rahelA anuttara vimAnane devAnA saMdehane tame ahI rahyo chatAM jANe che ane te saMdehanuM nivAraNa paNa kare che. mhoTI RddhivALA ane kAMtithI prakAzI rahelA A sarva devatA eno je svargamAM nivAsa che te tamArI bhaktinA lezamAtranuM phaLa che. mUrkha janane graMthana abhyAsa jema kalezane arthe ja thAya che tema tamArI bhakti vinAnAM manuSyonA meTA tapa paNa zramane mATe ja thAya che. he prabhu ! tamArI stuti karanAra ane tamAro zreSa karanAra baMne upara tame te samAna daSTivALA che, paraMtu teone zubha ane azubha ema bhinna bhine phaLa thAya che tethI amane Azcarya thAya che. he nAtha ! mane svarganI lakSmIthI paNa saMtoSa nathI tethI huM evuM mAguM chuM ke mArI tamAre viSe akSaya ane apAra bhakti thAo." e pramANe stuti karI, namaskAra karI nArI, nara, naradeva ane devatAone agrabhAge iMdra aMjali joDI rAkhIne beThA. ahIM ayodhyA nagarImAM vinayI bharata cakravartI marudevA mAtAne namaskAra karavAne mATe prAtaHkALe gayA. pitAnA putranA virahathI utpanna thayelA avizrAMta abujaLathI AMkhamAM paDaLa AvI javAne lIdhe jenAM netrakamala lupta thaI gayA che evA pitAmahIne 'A tamAre jyeSTha pautra caraNakamalamAM namaskAra kare che" ema jaNAvI bhArate praNAma karyo. svAminI marudevAe bharatane AzISa ApI ane pachI jANe hRdayamAM zeka samAye na hoya tema temaNe vANIne uddagAra kahevA mAMDaye-- "he pautra bharata ! mAre putra Sabha mane, tane, pRthvIne, prajAne ane lakSamIne tRNanI jema choDI ekAkI cAle ga, tathApi A marudevA mRtyu pAmI nahI ! mArA putranA mastaka upara caMdranA Ataya nI kAMti jevuM chatra rahetuM hatuM te kyAM ane hAla chatra rahita thavAthI sarva aMgane saMtApa karanArA sUryane tApa lAgato haze te kayAM ? prathama te lIlA sahita gativALA hastI vigere vAhanomAM besIne te pharato ane hAla pathikanI jema page cAle che ! prathama te mArA putrane vArAMganAo manahara cAmara DhaLatI ane hAla te DAMsa tathA masalAne upadrava sahana kare che ! prathama te dee lAvela divya AhAranuM bhajana karato ane hAla abhajana sarakhuM bhikSAbhUjana kare che ! moTI RddhivALA te prathama ratnanA siMhAsana upara besate ane hAla geMDAnI peThe Asanarahita rahe che ! purarakSaka ane zarIrarakSakothI rakSaNa karelA nagaramAM tenI sthiti hatI te hAla siMha vigere duSTa sthApanA sthAnarUpa vanamAM nivAsa kare che ! karNane viSe amRtarasAyanarUpa divyAMganAnuM gAyana sAMbhaLanAro te hAla unmatta sarpanA karNane viSe soya samAna kuMphADA sAMbhaLe che, jyAM te pUrva sthiti Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM 103 ane kayAM hAlanI sthiti ! ahA ! mAre putra keTaluM kaSTa bhogave che ke je pote padmanA khaMDanI je kamaLa chatAM varSARtumAM jaLano upadrava sahana kare che, hemaMta RtumAM araNyanI mAlatInA taMbanI peThe hamezAM himapAtanA kalezathI paravaza dazA bhogave che ane uSNaRtumAM vanavAsI hastInI peThe sUryanA ati dArUNa kiraNothI adhika saMtApane anubhava kare che AvI rIte sarva kALa mAre putra vanavAsI thaI Azraya vinAnA sAdhAraNa mANasanI peThe ekAkI pharI duHkhapAtra thaI rahyo che. AvA du:khathI AkuLa putrane jANe dRSTi AgaLa hoya tema huM jouM chuM ane hamezAM A pramANe kahevAthI tene paNa duHkhI karuM chuM." marudevA mAtAne AvI rIte dukhAkuLa joI bharatarAjA aMjali jaDI amRtatulya vANIthI bolyA- he devi ! theryanA parvatarUpa, vajanA sArarUpa ane mahAsattajana mAM ziromaNi evA mArA pitAnI jananI thaIne tame A pramANe kheda kema karo cho ?pitAjI hAla saMsArasamudra taravAne ekadama udyamavaMta thayA che tethI kaMThe bAMdhelI zilA jevA je ApaNe teno temaNe tyAga karyo che. vanamAM vihAra karanArA teone temanA prabhAvathI zIkArI prANIo paNa jANe pASANanA ghaDelA hoya tema upadrava karavAne samartha thatA nathI. kSadhA. tRSA ane Atapa vigere du:saha parISaho kamarUpI zatruone nAza karavAmAM ulaTA pitAjIne sahAyabhUta che. jo Apane mArA vacana upara vizvAna na AvatuM hoya te thoDA ja kALamAM tamane tamArA putrane kevaLajJAna thayAnA utsavanI vArtA sAMbhaLIne pratIti thaze." e ja vakhate chaDIdAre mahArAjA bharatane nivedana karelA yamaka ane zamaka nAmanA be puruSo tyAM AvyA. temAMnA camake bharatarAjAne praNAma karI vijJapti karI ke he deva ! Aje purimatAla nagaranA zakarAnana udyAnane viSe yugAdinAthane kevaLajJAna utpanna thayuM che. AvI kalyANakArI vArtA nivedana karatAM mane jaNAya che ke Apa bhAgyodayavaDe vRddhi pAme che." zamake UMce svare nivedana karyuM ke "ApanI A yudhazAlAmAM hamaNu cakraratna utpanna thayuM che." A sAMbhaLI bharatarAya kSaNavAra ciMtAmAM paDyA ke "ahI pitAjIne kevaLajJAna utpanna thayuM ane ahI cakra utpanna thayuM, prathama mAre konI carcA karavI ?" paraMtu "vizvane abhaya ApanAra pitAjI kayAM ane prANIono ghAta karanAra cakra kyAM ?" ema vicArI prathama svAmInI pUjAne mATe pitAnA mANasone taiyArI karavA AjJA karI. yamaka ane camakane gya rIte puSkaLa pAritoSika ApI vidAya karyA ane devA mAtAne kahyuM- he devi ! Apa haMmezAM karuNu kSarathI kahetA hatA ke mAre bhikSAhArI ane ekAkI putra duHkhanuM pAtra che, paNa gelekyane svAmItvane bhajanAra te tamArA putranI saMpatti juo.' ema kahI mAtAjIne gajendra upara ArUDha karyA. pachI jANe mUrtimAna lakSamImaya hoya tevAM suvarNa, ratna ane mANikathanA AbhUSaNavALA ghoDA, hAthI, pAyadaLa ane ro laI mahArAjAe prayANa karyuM. potAnAM AbhUSaNanI kAMtithI jaMgama taraNane racanArA sainya sahita cAlatA mahArAjA bharate darathI upara ranamaya gaDha je. bharate marudevA mAtAne kahyuM--! devi ! juo ! A devIo ane devatAoe prabhunuM samavasaraNa karyuM che. pitAjInAM caraNakamalanI sevAmAM utsavane pAmelA devatAone A jaya jaya jaya zabda saMbhaLAya che. he mAtA ! jANe prabhune baMdI hoya tema gaMbhIra ane madhura zabdathI AkAzamAM vAgato duMdubhi AnaMda utpanna kare che. svAmInAM caraNakamaLane vaMdanA karanArA devatAonA vimAnamAM thayela A moTo ghugharIono avAja ApaNe sAMbhaLIe chIe. svAmInA darzanathI harSa pAmelA devatAone meghanI garjanA jevo A siMhanAda Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 sarga 3 je AkAzamAM saMbhaLAya che. grAma ane rAgathI pavitra thayelI A gaMdharvonI gIti jANe prabhunI vANInI dAsI hoya tema ApaNane AnaMda Ape che. prANInA pravAhathI jema kAdava chevAI jAya tema bhAratanuM evuM kathana sAMbhaLavAthI utpanna thayelA AnaMdAzravaDe maradevAnI daSTimAM vaLelAM paDala dhovAI gayAM, eTale potAnA putranI atizaya sahita tIrthokarapaNAnI lakSmI pitAnAM netravaDe joI. tenAM darzanathI thayelA AnaMdavaDe marudevA tanmaya thaI gayA. tatkALa samakALe apUrvakaraNanA kramathI kSapakazreNimAM ArUDha thaI ATha kamane kSINa karI kevaLajJAnane prApta karI ( te ja vakhate AyuSa pUrNa thavAthI ) aMtakRta kevaLI thaI svAminI marudevI hastInkaMdha upara ArUDha thayelA ja avyayapada (mokSa)ne pAmyA. A avasampiNImAM marudevA prathama siddha thayA. temanA zarIrane satkAra karIne devatAoe kSIrasamudramAM nizcita karyuM. tyAMthI A lokamAM mRtakanI pUjA pravarte. kemake mahAtmAo je kare te AcaraNane mATe kapAya che. mAtA maru devAne mokSa prApta thayela jANI vAdaLanI chAyA ane sUryanA tApathI mizrita thayelA zarada RtunA samayanI jema harSa ane zakathI bharata rAjA vyApta thayA pachI rAjyacihnAno tyAga karI parivAra sahita page cAlatA temaNe uttara dizAnA dvArathI samavasaraNamAM praveza karyo. tyAM cAre nikAyanA devatAothI vIMTAI rahelA ane dRSTirUpI cakerane caMdra samAna prabhune bharatezvare joyA. bhagavaMtane traNa pradikSiNa daI, praNAma karI, mastake aMjali jeDI cakravatI e stuti karavAno AraMbha karyo. he akhila jagannAtha ! he vizvane abhaya ApanAra ! prathama tIrtheza ! he saMsAratAraNa! tame jaya pAmo. Aje A avasarpiNImAM janmelA lokorUpI padmAkarane saya samAna tamArA dazanathI adhakArane nAza thaIne prabhAta thayuM che. he nAtha ! bhavya vAnA mana pI jaLane nirmaLa karavAnI kriyAmAM katakanA cUrNa jevI tamArI vANI jayavaMtI varo che. he karuNAnA kSIrasAgara ! je tamArA zAsanarUpI mahArathamAM ArUDha thAya che teone lokA (mokSa) dUra nathI. he deva ! niSkAraNu jagatabaMdhu- Apa sAkSAt jevAmAM Ave che tethI A saMsArane ame lekA grathI paNa adhika mAnIe chIe. he svAmina ! A saMsAramAM paNa nizcaLa netrovaDe tamArA darzananA mahAnaMdarUpI jharAmAM amane mokSasukhanA svAdane anubhava thAya che. he nAtha ! rAga, dveSa ane kaSAyAdi zatruoe rUMdhelA A jagatane abhayadAna denArA tame udveSTita kare che (baMdhanamAMthI choDAve che. ). he za5te ! tame tattva jaNAve che. tame mArga batAve che ane tame vizvanI rakSA kare chetethI vizeSa huM tamArI pAse zuM yAcanA karu ? jeo aneka jAtanA upadrava ane sAmathI parasparanAM gAma ane pRthvIne laI lenAra che evA A save rAjAe ApanI sabhA mAM paraspara mitra thaIne rahelAM che. tamArI parSadAmAM Avela A hastI pitAnI zathI kesarIsiMhanA karane AkarSaNa karI tenA vaDe potAnA kuMbhasthaLane vAraMvAra kaDDayana kare che ( khajavALe che ). A mahiSa anya mahiSanI peThe vAraMvAra nehathI potAnI jihAvaDe A haNahaNatA ane mAjana kare che. lIlAthI potAnA pUchaDAne halAvatA A mRga UMcA kAna karI ane mukhane namAvI potAnI nAsikAthI A vAghanA mukhanuM AdmANa kare che ( sughe che ). A taruNa mAM ja 22 AgaLa pAchaLa ane paDakhe potAnA baccAMnI peThe karatA evA mUSakane AliMgana kare che. A bhujaMga potAnA zarIranuM kuMDALuM karI A nakalapa pAse mitranI peThe nirbhaya thaIne beThA che. he deva ! A bIjA paNa niraMtara vairavALA 1. kesarI siMhane paNa zuM hoya che. 2 bIlADe. 3. uMdara, 4. sarpa. 5 neLIyo. jIvonA manarUpI ja Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM 105 prANIo ahI nirvira thaIne rahyA che. A sarvanuM kAraNa tamAro atulya prabhAva che." mahIpati bharata evI rIte jagatpatinI stuti karI anukrame pAcho osarI svargapati IdranI pAchaLa beThe. tIrthanAthanA prabhAvathI te janamAtra kSetranI aMdara keTAnukaTI prANIo nirAbAdhapaNe samAyA hatA. te samaye sarva bhASAone sparza karanArI pAMtrIza atizayavALI ane janagAminI vANIthI prabhue A pramANe dezanA devA mAMDI Adhi, vyAdhi, jarA ane mRtyarUpI seMkaDo vALAethI AkuLa e A saMsAra sarva prANIone dedIpyamAna agni jevo che, tethI temAM vidvAnoe lezamAtra paNa pramAda karavo yukata nathI, kemake rAtrie ullaMghana karavAne yogya evA marudezamAM ajJAnI e paNa koNa pramAda kare? aneka jIvAnirUpa AvartAvaDe akuLa evA saMsArasamudramAM aTana karatA jaMtuone uttama ratnanI peThe A manuSyajanma prApta tha durlabha che. dehada pUravAthI jema vRkSa phaLayukta thAya tema paralekanuM sAdhana karavAthI prANIone manuSyajanma saphaLa thAya che. A saMsAramAM zaTha lokenI vANInI peThe prathama madhura ane pariNAme atyaMta dArUNa viSayo vizvane ThaganArA che. ghaNI UMcAIne aMta jema paDavAmAM che tema saMsAranI aMdara vartatA sarva padArthonA sagano aMta viyogamAM che. jANe paraspara spardhAthI heya tema A saMsAramAM prANIone AyuSa, dhana ane yauvana-e sarva nAzavaMta ane javAnI tvacAvALA che. marudezamAM jema svAdiSTa jaLa na hoya tema A saMsAranI cAre gatimAM kadApi sukhano leza paNa nathI. kSetradeSathI duHkha pAmatA ane paramAdhAmIoe kaleza pamADelA nArakIone te kayAMthI ja sukha hoya? zIta, vAta, Ata5 ane jaLathI temaja vadha, baMdhana ane sudhA vigerethI vividha prakAre pIDA pAmatA tiryaMcone paNa zuM sukha che ? garbhAvAsa, vyAdhi, jarA, dAridra ane mRtyuthI thatA dukhavaDe AliMgita thayelA manuSyone paNa kayAM sukha che? paraspara matsara, AmarSa, kalaha tathA cyavana vigere duHkhothI devatAone paNa sukhane leza nathI; tathApi jaLa jema nIcI jamIna tarapha jAya che tema prANIo ajJAnathI vAraMvAra A saMsAranI tarapha ja cAle che; mATe he cetanA(jJAna)vALA bhavijano ! dUdhavaDe sarpanuM poSaNa karavAnI jema tame pitAnA manuSyajanmavaDe saMsAranuM poSaNa karaze nahIM. he vivekIe ! A saMsAranivAsathI utpanna thatAM aneka duHkha vicArIne sarva prakAre mokSane mATe yatna karo. narakanA duHkha jevuM garbhAvAsanuM duHkha saMsAranI peThe kayAre paNa mekSamAM prApta thatuM nathI. kuMbhInA madhyamAMthI AkarSaNa karatA nArakIne jIvanI pIDA jevI prasavavedanA mokSamAM kyAre paNa prApta thatI nathI. bahAra ane aMdara nA khelA zalya jevA ane pIDAnA kAraNarUpa evA Adhi vyAdhio tyAM nathI. yamarAjanI agraddhata, sarva prakAranA tejane coranArI tathA parAdhInapaNane utpanna karanArI jarA paNa sarvathA tyAM nathI ane nArakI, tiryaMca, manuSya tathA devatAonI peThe pharIthI bhavabhramaNanA kA2NurUpa evuM maraNa paNa mokSamAM nathI. tyAM to mahAAnaMda, advaita ane avyaya sukha, zAzvata sthiti ane kevaLajJAnarUpa sUryavaDe akhaMDa jyoti che. haMmezAM jJAna, darzana ane cAritrarUpI traNa ujajavaLa ratnanuM pAlana karanAra puruSo ja e mokSane meLavI zake che. temAM jIvAdi tattvane saMkSepathI athavA vistArathI yathArtha avabodha te samyagU jJAna jANavuM. mati, zruta, avadhi, mana:paryAya ane kevala evA anvaya sahita bhedathI te jJAna pAMca prakAranuM che. temAM avagrahAdika bhedevALuM tathA bIjA bagrAhI, abahugrAhI bhedevALuM ane je iMdriya aniMdriyathI utpanna thAya che te matijJAna 14 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 sarga 3 je jANavuM. pUrva, aMga, upAMga ane prakIrNaka sUtro-graMthothI bahu prakAre vistAra pAmeluM ane syAt zabdavaDe lAMchita evuM zrutajJAna aneka prakAre jANavuM. devatA ane nArakI jIvone bhavasaMbaMdhathI utpanna thAya che te avadhijJAna kahevAya che. e kSayaupazama lakSaNavALuM che ane manuSya, tiryaMca Adi tenA mukhya che bheda che. mana:paryAya jJAna Rjumati ane vipulamatI evA be prakAranuM che, temAM vipulamatInuM vizuddha ane apratipAtapaNa vaDe jANI levuM. samasta dravya-paryAyanA viSayavALuM, vidhelocana samAna, anaMta, eka ane iMdriyonA viSaya vinAnuM jJAna te kevaLajJAna kahevAya che. zAstrokta tattvamAM ruci te zraddhA kahevAya che. te zraddhA (samakita) svabhAvathI ane gurunA upadezathI ema be prakAre prApta thAya che. anAdi anaMta saMsAranA AvartAmAM prANIone jJAnAvaraNI, darzanAvaraNa, vedanI ane aMtarAya nAmanA karmonI utkRSTa sthiti trIza koTAnukaTI sAgaropamanI che. gotra ane nAmakarmanI sthiti vIza koTAnakoTI sAgaropamanI che ane mehanIya karmanI sthiti sino2 keTAnukaTI sAgaropamanI che. anukrame phaLanA anubhavathI te sarva karmo parvatamAMthI nIkaLelI nadImAM athaDAte athaDAto paththara geLa thaI jAya te nyAyavat pitAnI meLe kSaya pAme che. e pramANe kSaya thatAM karmanI anukrame ogaNatrIza, ogaNIza ane ogaNotera koTAnakoTI sAgare5manI sudhInI sthiti kSaya pAme ane deze UNI (kAMIka ochI) eka koTAnakoTI sAgaropamanI sthiti bAkI rahe tyAre prANI yathApravRttikaraNa vaDe graMthIdezane prApta thAya che. rAgadveSanA duHkhe bhedI zakAya evA pariNAma te graMthI kahevAya che. te kASThanI gAMTha jevI dura che ane ghaNI ja daDha hoya che. kinArA samIpe AveluM vAyuprerita vahANa jema samudramAM pAchuM jatuM rahe tema rAgAdike prerelA keTalAeka ja graMthIne bhedyA vinA ja graMthI samIpathI pAchA phare che. keTalAeka prANIo mArgamAM khalanA pAmelA saritAnA jaLanI peThe kaI prakAranA pariNAmavizeSathI tyAM ja virAma pAme che. koI prANIo jemanuM bhaviSyamAM bhadra thavAnuM hoya che teo apUrvakaraNavaDe pitAnuM vIrya pragaTa karIne mahorA mArgane ullaghana karanArA pAMtha loko jema ghATanI bhUminuM ullaMghana kare tema te durlaya graMthIne tatkALa bhedI nAMkhe che. pachI keTalAeka cAre gativALA prANIo anivRttikaraNa vaDe aMtarakaraNa karIne mithyAtvane virala karI aMtamuhUrta mAtra samyak darzanane pAme che, te naisargika (svAbhAvika ) samyak zraddhAna kahevAya che. gurunA upadezanA AlaMbanathI bhavya prANIone je samakita utpanna thAya che te gurunA adhigamathI thayeluM samakita kahevAya che. samakitanA pathamika, sAsvAdana, kSApazamika, vedaka ane kSAyika evA pAMca prakAra che. jenI karmacathI bheda pAmelI che evA prANIne je samakitane lAbha prathama aMtameM hUrta mAtra thAya che te pathamika samakita kahevAya che, temaja upazama zreNinA yogathI jene moha zAMta thayuM hoya evA dehIne mehanA upazamathI utpanna thAya te paNa aupazamika samakita kahevAya che. samyagubhAvane tyAga karIne mithyAtvanI sanmukha thayelA prANIne anaMtAnubaMdhI kaSAyano udaya thatAM, utkarSathI cha AvaLI paryata ane jaghanyathI eka samaya samakitanA pariNAma rahe te sAsvAdana samakita kahevAya che. mithyAtva mehanIne kSaya ane upazama thavAthI utpanna thayeluM trIjuM kSAyopathamika samakita kahevAya che, te samati mahanInA udaya pariNAmavALA prANIne thAya che. vedaka nAmanuM cothuM samakita, kSapaka bhAvane prApta thayelA, anaMtAnubaMdhI kaSAyanI cekaDI kSaya thayelA, kSAcaka samakitanI sanmukha Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM 107 thayelA, mithyAtva mohanI ane mizra mohanI samyapha prakAre jemanI kSaya pAmI che evA ane samakita mehanInA chellA aMzane bhogavanArA prANIne prApta thAya che. sAte prakRtine kSaNa karanArA ane zubha bhAvavALA prANIne kSAyika nAmanuM pAMcamuM samakita prApta thAya che. samakita darzane guNathI recaka, dIpaka ane kAraka evA nAmathI traNa prakAranuM che. temAM zAstrokta tavamAM hetu ane udAharaNa vinA je daDha pratIti utpanna thAya te recaka samakita je bIjAonA samakitane pradIpta kare te dIpaka samakita ane je saMyama tathA tapa vigerene utpanna kare te kAraka samakita kahevAya che. te samakita-zama, saMvega, nirveda, anukaMpA ane Astikya e pAMca lakSaNathI sArI rIte oLakhAya che. anaMtAnubaMdhI kaSAyano udaya na thAya te zama kahevAya che. athavA samyapha prakRtithI kaSAyanA pariNAmane jevuM te paNa zama kahevAya che. karmane pariNAma ane saMsAranI asAratAne ciMtavatA puruSane viSayomAM je vairAga thAya te saMvega kahevAya che. saMvegavALA puruSane "saMsAravAsa kArAgRha che ane svajana che te baMdhana che, e je vicAra thAya te niveda kahevAya che. ekeMdriya vigere sarva prANIone saMsArasAgaramAM DUbavAthI thatA kalezane joI hRdayamAM AtA, temanA duHkhathI duHkhIpaNuM ane te duHkhanivAraNanA upAyamAM yathAzakti pravRtti karavI te anukaMpA kahevAya che. bIjAta sAMbhaLatAM chatAM paNa AhaMta tatvamAM AkAMkSA rahita pratipatti rahevI te Astikya kahevAya che. evI rIte samyagadarzana varNaveluM che, tenI kSaNavAra paNa prApti thatAM pUrvanuM je matiajJAna hoya che te parAbhava pAmIne matijJAnapaNane pAme che, zrutajJAna parAbhava pAmIne zrutajJAnapaNuM pAme che ane virbhAgajJAna parAbhava pAmIne avadhijJAnanA bhAvane pAme che. sarva sAvadyAgane tyAga te cAritra kahevAya che. te ahiMsAdika vratanA bhedathI pAMca prakAre kahela che. ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya ane aparigraha e pAMca to pAMca pAMca bhAvanAo yukta thavAthI mokSane arthe thAya che. pramAdanA yogathI trasa ane sthAvara jInA jIvitane nAza na kare e ahiMsA vrata kahevAya che. priya, hitakArI ane satya vacana belivuM te sukRta (satya) vrata kahevAya che; apriya ane ahitakArI satya vacana paNa asatya samAna jANavuM. adatta vastunuM grahaNa na karavuM te asteya vrata kahevAya che, kemake dravya e mANasanA bahiru prANa che tethI te haraNa karanAra puruSa tenA prANane haraNa kare che ema jANavuM. divya (vaikriya) ane audArika zarIravaDe abrahmacarya sevanane mana, vacana ane kAyAthI karavuM, karAvavuM ane anumodavuM e traNa prakAre tyAga kare tene brahmacarya vrata kahyuM che, tene aDhAra bheda thAya che. sarva padArtho uparathI moha(mUccha) ne tyAga kare te aparigraha vrata kahevAya chekemake mohathI achatI vastumAM paNa cittano viplava thAya che. yatidharmamAM anurakta evA yatI drone A pramANe sarvathA cAritra kahyuM che ane gRhasthone dezathI cAritra kahyuM che. samakitamULa pAMca aNuvrata, traNa guNavrata ane cAra zikSAtrata-e pramANe gRhasthanA para vrata che. buddhivaMta puruSe paMgu, kuThI ane kuNitva vigere hiMsAnA phaLa joI niraparAdhI trasa jaMtuonI hiMsA saMkalpathI choDI devI. manmanapaNuM, kohalapaNuM muMgApaNuM, mukhaga-e asatyanA phaLa joI, kanyA, alIka vigere pAMca moTA asatya choDI devAM. 1 anaMtAnubaMdhI kaSAyanI cAra prakRti ane samakita mehanI, mizramehanI ane mithyAtva mehanI 'e traNa maLIne sAta prakRti jANavI. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 sarga 3 jo kanyA, gAya ane bhUmi saMbaMdhI asatya, thApaNa oLavavI ane khoTI sAkSI pUravI e pAMca sthUla (moTA) asatya kahevAya che. durbhAgya, kAsIdu, dAsatva, aMgane cheda ane daridratA e adattAdAna (cerI)nA phaLa jANI skUla cauryane tyAga karavo. napuMsakapaNuM ane Idriyane cheda e abrahmacaryanAM phaLa jANI, saddabuddhivaMta purUSe svastrImAM saMtuSTa thaI parastrIno tyAga karavo. asaMtoSa, avizvAsa, AraMbha ane duHkha-e sarve parigrahanI mUcchanA phaLa jANI parigrahanuM pramANa karavuM. (e pAMca aNuvrata kahevAya che.) daze dizAmAM nirNaya karelI sImAnuM ullaMghana na karavuM te digviti nAme prathama guNavrata kahevAya che. jemAM zaktipUrvaka bhAga upabhoganI saMkhyA karAya te bhegopabhogapramANa nAme bIjuM guNavrata kahevAya che, AnaM-rodra-e be apadhyAna, pApakarmane upadeza, hiMsaka adhikaraNanuM ApavuM tathA pramAdAcaraNa-e cAra prakAre anarthadaMDa kahevAya che. zarIrAdi artha. daMDanA pratipakSIpaNe rahela anarthadaMDane tyAga kare te trIju guNavrata kahevAya che. A ane raudra dhyAnano tyAga karIne tathA sAvadya karmane choDI daI muhUrta (be ghaDI) sudhI samatA dhAraNa karavI te sAmAyika vrata kahevAya che. divasa ane rAtri saMbaMdhI digavatamAM pariNAma kareluM hoya tenuM saMkSepana karavuM te dezAvakAzika vrata kahevAya che. cAra parvaNIne divase upavAsa vigere tapa kara, kuvyApAra (saMsAra saMbaMdhI vyApAra)ne tyAga kare, brahmacarya pALavuM ane bIjI snAnAdika kriyAno tyAga kare te pauSadhavrata kahevAya che. atithi (muni)ne caturvidha AhAra, pAtra, vastra ane sthAna (upAzraya) nuM dAna karavuM te atithisaMvibhAga nAme vrata kahevAya che. mokSanI prApti mATe yati ane zrAvakoe samyapha evA traNa ratnAnI hamezAM upAsanA karavI." A pramANenI dezanA sAMbhaLIne tarata ja bhAratanA putra RSabhasene prabhune namaskAra karI vijJapti karI svAmin ! kaSAyarUpI dAvAnalathI dAruNa evA A saMsArarUpI araNyamAM Ape navIna meghanI jema advitIya tasvAmRtane varasAvyuM che. he jagatpati ! jema DUbatA mANasone vahANa maLe, tRSita janone pANInI paraba maLe, zItAtta janone agni maLe, tApAtta janAne vRkSanI chAyA maLe, aMdhakAramAM magna thayelAne dIva maLe, daridrIne nidhAna maLe; viSa pIDItane amRta maLe, regI janane auSadhi maLe, duSTa zatruoe AkrAMta karelA lokene killAne Azraya maLe tema saMsArathI bhaya pAmelA prANIone tame prApta thayA che; mATe he dayAnidhi ! rakSA kare; rakSA karo. pitA, mAta, bhrAtA, bhatrIjA ane bIjA svajano, jeo A saMsArabhramaNamAM eka heturUpa che ane tethI ahitakArI hoya tevA che teonI zuM jarUra che? he jagatazaraNya ! he saMsArasamudramAMthI tAranAra ! meM to Apane Azraya karyo che mATe mane dIkSA Ape ane mArA upara prasanna thAo.' e pramANe kahIne RSabhasene bharatanA bIjA pAMcaze putra ane sAtazuM pautranI sAthe vrata grahaNa karyuM. suraasuroe karele prabhuno kevaLajJAnamahimA jeIne bhAratanA putra marIcie paNa vrata grahaNa karyuM. bhArate AjJA ApavAthI brAhmIe paNa vrata grahaNa karyuM, kemake laghukarmavALA ne ghaNuM karIne guruno upadeza sAkSImAtra ja hoya che. bAhubalie mukta karelI suMdarI paNa vrata grahaNa karavAnI IcchA dharAvatI hatI, paNa bharate niSe 2 karyo eTale te prathama zrAvikA thaI. prabhunA samIpe bharate zrAvakapaNuM aMgIkAra karyuM, kemake bhegakama bhegavyA sivAya vrata(cAritra) prApta thatuM nathI. manuSya, tiryaMca ane devatAenI parSadAmAMthI koIe vrata grahaNa karyuM. keI zrAvakatva pAmyA ane koIe samakti dhAraNa karyuM. pelA rAjatApasa mAMthI kaccha ane mahAkacha sivAya bIjA sarvee svAmInI Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM 109 pAse AvI punaH harSapUrvaka dIkSA aMgIkAra karI. RSabhasena (puMDarIka ) vigere sAdhuo, brAhmI vigere sAdhvIo, bhArata vigere zrAvake ane suMdarI vigere zrAvikAo ema caturvidha saMghanI vyavasthA tyArathI zaru thaI, je adyApi sudhI dharmanA eka zreSTha gRharUpa thaIne pravarte che. te samaye prabhu gaNadharanAmakarmavALA RSabhasena vigere corAzI saddabuddhivAnuM sAdhuone sarva zAstra jemAM samAyelA che evI utpAda, virama ane dhrauvya e nAmanI pavitra tripadIne upadeza karyo. te tripadIne anusAre temaNe anukrame caturdaza pUrva ane dvAdazAMgI racI. pachI devatAothI vIMTAyelA IMdra divya cUrNathI bharelo eka thALa laIne prabhunA caraNa pAse UbhA rahyA, eTale bhagavaMte UbhA thaIne anukrame temanI upara curNa kSepa karIne sUtrathI, arthathI, svArthathI, dravyathI, guNathI, paryAyathI ane nayanathI temane anuga anujJA ApI tathA gaNanI anujJA paNa ApI. tyArapachI devatA, manuSya ane temanI strIo e duMdubhinA dhvanipUrvaka tenI upara cataraphathI vAsakSepa karyo. meghanA jaLane grahaNa karanArA vRkSanI jema prabhunI vANuMne grahaNa karanArA sarve gaNadhare aMjali joDIne UbhA rahyA. pachI bhagavaMte pUrvavat pUrvAbhimukha siMhAsane besI punaH zikSAmaya dharmadezanA ApI. te vakhate prabhurUpI samudramAMthI utpanna thayelI dezanArUpI uddAma velAnI maryAdA sadaza prathama pauruSI pUrI thaI. e samaye akhaMDa photarA rahita ane ujajavaLa zAlathI banAvele, cAra prastha eTale ane thAlamAM rAkhelo bali samavasaraNanA pUrva dvArathI aMdara lAvavAmAM Avyo. devatAoe temAM sugaMdhI nAkhI bamaNa sugadhI karyo hato, pradhAna puruSoe tene upADeluM hatuM, bharatezvare karAvela hatuM ane tenI AgaLa thatA duMdubhinA nirdoSathI dizAonA mukhabhAga pratighoSita thaI rahyA hatA. tenI pAchaLa maMgala gIta gAtI gAtI strIo cAlatI hatI. jANe prabhunA prabhAvathI utpanna thayela puNyarAzi hoya tema te pauralokathI cotarapha AvRta thayela hato. pachI jANe kalyANarUpI dhAnyanuM bIja vAvavAne mATe hoya tema te baline prabhunI pradakSiNuM karAvIne uchALavAmAM AvyA. meghanA jaLane jema cAtaka grahaNa kare tema AkAzamAMthI paDatA te balinA ardhabhAgane devatAoe aMtarIkSamAM ja grahaNa karyo ane pRthvI upara paDyA pachI tene ardha bhAga bharatarAjAe grahaNa karyo ane avazeSa rahyo te getrIonI jema ke e vaheMcI lIdho. te balinA prabhAvathI pUrve thayelA rego nAza pAme che ane pharIthI cha mAsa paryata navA raMga utpanna thatA nathI. pachI siMhAsanathI uThI prabhu uttara dvAranA mArgamAMthI bahAra nIkaLyA. padmakhaMDanI AsapAsa jema bhramarAo pharI vaLe tema sarva iko te vakhate sAthe cAlyA. ratanamaya ane suvarNamaya vapranA madhyabhAgamAM IzAnakhUNe rahelA devachadAmAM prabhu vizrAma levAne beThA, te samaye gaNadhara mAM mukhya evA RSabhasene bhagavaMtanA pAdapITha upara besI dharmadezanA devA mAMDI, kemake svAmIne khedamAM vinoda, ziSyanuM guNadIpana baMne tarapha pratIti e gaNadharanI dezanAnA guNa che. jyAre gaNadhara dezanAthI virAma pAmyA tyAre sarve prabhune praNAma karI potapitAne sthAne gayA. A pramANe tIrtha utpanna thatAM gomukha nA mane eka yakSa prabhunI pAse rahenAra adhiSThAyaka che. tenA jamaNI bAjunA be hAthamAMthI eka varadAna cihnavALo hato ane ekamAM uttama akSaramALA zobhatI hatI, DAbI bAjunA hAthamAM bIruM ane pAza hatA. suvarNana jevo tene varNa hatA ane hAthInuM tene vAhana hatuM. temaja Sabhadeva prabhunA tIrthamAM temanI pAse rahenAra eka praticakA (cakezvarI) nAme zAsanadevI thaI suvarNanA jevI Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 sarga ke je tenI kAMti hatI ane garUDa upara tenuM Asana hatuM. tenI jamaNI cAra bhujAomAM varapradacihna, bANuM, cakra ane pAza hatA ane DAbI cAra bhujAomAM dhanuSa, vaja, cakra ane aMkuza hatA. - pachI nakSatrothI parivRta caMdranI jema maharSiothI parivRta bhagavaMte tyAMthI anya sthAnake vihAra karyo. jANe bhaktithI hoya tema prabhune mArgamAM jatAM vRkSo namatA hatA, kaMTaka adhomukha thatA hatA ane pakSIo pradakSiNa detA hatA. vihAra karatA prabhune Rtu, iDhiyArthI ane vAyu anukULa thatA hatA. jaghanya temanI pAse koTI dete rahetA hatA. jANe bhavAMtaramAM utpanna thayelA karmone cheda karatA joIne bhaya pAmyA hoya tema jagatpatine keza, smazna ane nakha vadhatA nahotA. prabhu jyAM jatA tyAM vaira, marakI, Iti, avRSTi, dubhikSa, ativRSTi, svacakra tathA paracakrathI thatA bhaya-e upadrava thatA nahotA. evI rIte vizvane vismaya karanArA atizayathI yukta thaIne saMsAramAM bhamatA jIvone anugraha karavAmAM eka buddhivALA te nAbheya bhagavaMta vAyunI peThe pRthvI upara apratibaddhapaNe vihAra karavA lAgyA. * ityAcArya zrIhemacaMdra viracite triSaSThizalAkApuruSacarite mahAkAvye prathamaparvaNi bhagavaddIkSA, chaasthavihAra, kebalajJAna, samavasaraNa. cAvaLano nAma satayaH sa rUA. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha sarga have ahIM atithinI peThe cakrane mATe utkaMThita thayelA bharatarAjA vinItA nagarInA madhya bhAge thaIne AyudhAgAramAM AvyA. tyAM cakranuM avalokana thatAM ja mahIpatie tene praNAma karyo; kemake kSatrIo ane pratyakSa adhidevatA mAne che. bharate merapIMchI grahaNa karI cakranuM mArjana karyuM, je ke evA suMdara cakraratnanI upara raja hatI nathI te paNa bhaktonuM te kartavya che. pachI pUrva samudra jema udaya pAmatA sUryane snAna karAve tema mahArAjAe pavitra jaLathI cakrane snAna karAvyuM. mukhya gajapatinA pRSTha bhAganI peThe tenA upara gezISa caMdananA pUjya sUcaka tilaka karyA. pachI sAkSAt jayalakSmInI peThe puSpa, gaMdha, vAsaNuM, vastra ane AbhUSaNothI tenI pUjA karI, tenI AgaLa rUpAnA taMdulavaDe aSTa maMgaLa AlekhyA ane te judA judA maMgaLathI ATha dizAnI lakSmIne veSTita karI dIdhI. tenI pAse pAMca varNanA puSpane upahAra dharIne pRthvIne vicitra varNavALI karI ane zatruonA yazane dahana karavAnI peThe divya caMdanakapUramaya uttama dhUpa dahana karyo. pachI cakradhArI bharatarAjAe cakrane traNa pradakSiNA karI, gurunI peThe avagrahathI sAta ATha pagalA pAchA cAlyA ane jema potAne keI nehI mANasa namaskAra kare tema mahArAjAe DAbA goThaNanuM AkuMcana karI jamaNe DhIcaNa pRthvI upara mUkI cakrane namaskAra karyo. pachI tyAM ja nivAsa karI pote jANe sAkAra harSa hoya tema pRthvIpatie cakane aSTAnDika utsava karyo. bIjA paNa dhanADhaya lokoe cakranI pUjAno utsava karyo; kemake pUjita mANase jenI pUjA kare tene bIju kazu na pUje ? pachI te cakranA digavijayarUpa upagane grahaNa karavAnI IcchAvALA bharatarAjAe maMgaLanAna mATe nAnagRhamAM praveza karyo. AbhAraNa utArIne ane snAnocita vastra dhAraNa karIne mahArAjA nAnasiMhAsana upara pUrvAbhimukhe beThA eTale mardana karavA lAyaka ane na karavA lAyaka sthAnane jANanArA ane kaLAvALA saMvAhaka mardana (karanAra) puruSoe devavRkSanA puSpamakaraMdanI jevA sugaMdhI sahastrapAka pramukha telathI mahArAjAne atyaMgana karyuM. mAMsa, asthi, tvacA ane jemane sukha ApanArI cAra prakAranI saMvAhanAthI ane mRdu, madhya tathA daDha evA traNa prakAranA hastAlAghavathI teoe rAjAne sArI rIte saMvAhana karyuM. pachI teoe AdarzanI peThe amyAna kAMtinA pAtrarUpa te mahIpatine sUkSama evA divya cUrNa udvartana karyuM (pIDI caLI). te vakhate UMcI nALavALA navIna kamaLavALI lAvaNyavApikA jevI zobhatI keTalIka strIo suvarNanA jalakuMbha dhAraNa karIne UbhI rahI hatI; keTalIeka strIo jANe jaLa, ghanarUpa thaI kalazane AdhArarUpa thayela hoya evI rIte dekhAtA rUpAnA kaLaze laIne UbhI hatI, keTalIka strIoe pitAnA suMdara hAthamAM lIlAmaya nIlakamalanI brAMtine ApanArA IMdranIlamaNinA kuMbhe lIdhA hatA ane keTalIkaeka subra bAlAoe potAnA nakharananI kAMtirUpI jaLathI adhika zebhA pAmatA divya ratnamaya kuMbhe lIdhA hatA. e sarva aMganAoe devatAo jema jinene navarAve tema anukrame sugaMdhI ane pavitra jaLadhArAthI dharaNapatine nAnA karAvyuM, snAna karIne rAjAe divya vilepana karAvyuM ane jANe dizAonA AbhAsa hoya Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 4 thI 112 tevA ujajavaLa vastra paheryAM. pachI jANe yazarUpI vRkSeAnA navIna aMkura hoya tema lalATapaTTamAM mAMgalyamaya caMdananuM tilaka teNe dhAraNa karyuM.. AkAzamArga jema moTA tArAonA samUhane vahana kare tema peAtAnA yazapuMja jevA ujajavaLa muktAmaya alaMkAra dhAraNa karyAM. ane kalazavaDe jema prAsAda zele tema potAnA kiraNeAthI sUryane lajjita karanAra mugaTavaDe te zAbhita thayA. vArAMganAonA karakamalathI vAra vAra utsepa thatA ene kaNa ne AbhUSaNarUpa thayelA be cAmarothI tevirAjavA lAgyA, lakSmInA sadanarUpa kamalane dhAraNa karanArA padmadrahavaDe karI jema cUlahimava`ta parvata zAle tema suvaNaeNnA kaLazane dhAraNa karanArA zveta chatrathI te zeAbhavA lAgyA ane jANe hamezAM pAse rahenArA pratihAro hoya tevA sALa hajAra yakSA bhakta thaI tenI AsapAsa vIMTAI rahyA. pachI IMdra jema airAvaNa upara ArUDha thAya tema UMcA kuMbhasthaLarUpa zikharathI dizAmukhane AcchAdana karanArA kuMjaratna upara te ArUDha thayA. tatkALa utkaTa madanI dhArAothI jANe bIjo megha hoya tema te jAtiva ta hastIe mATI garjanA karI; jANe AkAzane pallavita karatA hoya tema hAtha U'cA karI kha'vRi de ekI sAthe jaya jaya zabda karyA; jema vAcALa gAyaka puruSa anya gAyana karanArIone gavarAve tema U'cA zabda karatA duMdubhi dizAone nAda karAvavA lAgyA ane sarva sainikone khelAvavAnA kAmamAM tarUpa thayelA bIjA ma galamaya zreSTha vAjitrA paNa vAgavA lAgyA, jANe dhAtu sahita pavatA hoya tevA si`durane dhAraNa karanArA hAthIothI, aneka rUpe thayelA raivata azvanA bhramane karAvanArA aneka azvothI, peAtAnA manAratha hAya tevA vizALa rathAthI ane jANe vaza karelA sihA hoya tevA parAkramI pAyadaLAthI alaMkRta thayelA mahArAjA bharatezvare jANe sainyathI UDelI rajavaDe dizAone vastravALI karatA hoya tema pUrva dizA tarapha prayANa karyuM. te samaye AkAzamAM pharatA sUnA bi Mba jevuM, sahasra yakSeAe adhiSThita karelu cakrana sainyanI AgaLa cAlyu. daratna dhAraNa karanAra suSeNa nAme senAnIratna andharana upara ArUDha thai cakranI peThe AgaLa cAlyA. jANe sa zAMtikavidhimAM daMDadhArI zAMtimaMtra hoya tevA purohitaratna rAjAnI sAthe cAlyA. jagama annazALA jevuM ane sainyane mATe dareka mukAme dvivya bhAjana utpanna karavAmAM samatha evuM gRhapatina, vizvakarmAnI peThe skadhAvAra ( paDAva) vigere karavAne satvara samartha vaddhakirana ane cakravartInA sarva skaMdhAvAra pramANu vistAra pAmavAnI zaktivALA heAvAthI addabhuta evAM caratna ane chatraratna-e sarva mahArAjAnI sAthe cAlyAM. kAMtivaDe sUrya caMdranI peThe aMdhakArano nAza karavAmAM samartha evA maNi ane kAMkiNI nAme je ratna paNa cAlyAM ane suraasuranAM uttama asrAnA sArathI banAvyuM hoya tevuM prakAzita khaDgaratna paNa narapatinI sAthe cAlavA lAgyu. saunya sahita cakravatI bharatezrvara pratihAranI jema cakrane anusarIne mArge cAlyA te vakhate jyAtiSIonI peThe anukULa pavane ane anukULa zukranAe tenA sarve prakAre divijaya sUcavyA. kheDUta haLavaDe pRthvIne sarakhI kare tema sainyanI AgaLa cAlatA suSeNu senAnI daDaratnathI viSama rastAne sama karatA jatA hatA. senAnA cAlavAthI UDelI rajavaDe duni thayelu. AkAza ratha ane hastIo uparanI patAkArUpa galIevaDe zezabhatu hatu, jenA chevaTa bhAga jovAmAM AvatA nathI evI cakravartInI senA askhalita gativALI bIjI gaMgAnadI hoya tevI jaNAtI hatI. digvijayanA utsavane mATe ratha Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM 113 citkAra zabdothI, gheDAo haNahaNATathI ane hAthIo gaja nAthI paraspara varA karavA lAgyA hatA. sainyathI raja UDatI hatI te paNa azvAranAM bhAlAM tenI aMdara caLakatA hatAM, tethI jANe AcchAdAna karelAM sUryakiraNane te hasatAM hoya ema jaNAtuM hatuM. sAmAnika devatAoe vIMTelA IndranI jema mugaTadhArI ane bhaktivALA rAjAothI vITA cele rAjakuMvara bharata madhyabhAgamAM zobhato hato. pahele divase cakre eka jana paryata cAlIne sthiti karI (UbhuM rahyuM) te prayANanA anumAnathI tyArathI jana mApa pravaryuM. haMmezAM eka eka jananA mAnathI prayANa karatA bharatarAjA keTaleka divase gaMgAnA dakSiNa taTa samIpe AvI pahoMcyA. mahArAjAe gaMgAnA taTanI vizALa bhUmine paNa potAnA sainyanA judA judA nivAsethI sAMkaDI karIne vizrAma karyo. te vakhate gaMgAnadInA taTanI bhUmi varSARtunA kALanI mAphaka hustIonA jharatA madajaLathI paMkila thaI gaI. megha jema samudramAMthI jaLane grahaNa kare tema jAhnavInA nirmaLa pravAhamAMthI uttama hastIo svecchAthI jaLa grahaNa karavA lAgyA; ati capaLapaNathI vAraMvAra ThekatA a gaMgAnA taTamAM taraMganA bhramane ApavA lAgyA ane ghaNA zramathI gaMgAnI aMdara praviSTa thayelA hAthI, ghoDA, mahiSa ane sAMDhaDAe te uttama saritAne jANe cetarapha navina jAtinA masyavALI hoya tevI karavA lAgyA, potAnA taTanI upara rahelA rAjAne jANe anukuLa thatI hoya tema gaMgA nadI pitAnA uchaLatA taraMgonAM biMduothI zIdhrapaNe sainyanA zramane haraNa karavA lAgI. mahArAjAnI moTI senAe sevelI gaMgA nadI zatruonI kIrtinI peThe kRza thavA lAgI. bhAgirathInA tIra upara ugelAM devadArunAM vRkSe sainyanA gajapatione mATe yatna vinAnAM baMdhanasthAna thaI paDayAM. - hastIone mahAvate hastIone mATe pIpaLA, salakI, karNikAra ane udaMbaranA palane kuhADAthI kApatA hatA. pitAnA UMcA karNa pallavathI jANe toraNa karatA hoya tema paMktirUpe bAMdhelA hajAre ghaDAo zobhatA hatA. azvapALo baMdhunI peThe maTha, maga, caNA ane java vigere laI vegathI enI pAse dharatA hatA, mahArAjAnI zibira (chAvaNI)mAM vinItAnagarInI peThe kSaNavAramAM coka, trika ane dukAnanI paMktio thaI gaI hatI. gapta, hoTA ane sthala evA suMdara taMbuomAM sArI rIte rahelA sainyanA loko potAnA pUrvanA mahelone paNa saMbhAratA nahotA. khIjaDI, beraDI ane varcyulanI jevA kAMTAvALA vRkSone cuMTanArA uMTe sainyanuM kaTaka-dhananuM kAma karatA hoya tevA jaNAtA hatA. svAmInI AgaLa bhUnI peThe khaccare jAhnavIne retIvALA tIramAM potAnI cAlane calAyamAna karatA ALoTatA hatA. koI kASTha lAvatA hatA, kaI saritAnuM jaLa lAvatA hatA, keI durvAnA bhArA lAvatA hatA ane keI zAka phaLAdika lAvatA hatA, koI cUlya khodatA hatA. koI zALa khAMDatA hatA, keI agnine prajavalita karatA hatA, keI bhAta rAMdhatA hatA, kaI gharanI jema eka tarapha nirmaLa jaLathI snAna karatA hatA, keI snAna karI sugathI dhUpathI zarIrane dhUpita karatA hatA, kaI prathama padAtione jamADI pachI pite svecchAe bhajana karatA hatA; koI strIo sahita pitAnA aMgane vilepana karatA hatA. sarva artha jemAM lIlAmAtramAM prApta thaI zake che evI cakravatInI chAvaNImAM kaI paNa mANasa potAne kaTakamAM AvelA mAnatA na hatA. - tyAM eka ahorAtra nirgamana karyA pachI prAta:kALe prayANa karyuM ane te divase paNa eka jana cAlanArA cakranI pAchaLa cakravatI paNa teTaluM ja cAlyA. e pramANe haMmezAM eka yojana pramANe cakranI pAchaLa prayANa karatA cakravatI magadhatIthe pahoMcyA. tyAM pUrva 15 . Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 sarga 4 the samudranA taTa upara mahArAjAe nava jana vistAramAM ane bAra yojana dIrghapaNAmAM skaMdhAvAra (lazkarane paDAva) karyo. viddhakirane tyAM sarva sainya mATe AvAsa banAvyA ane dharmarUpI hastInI zALArUpa pauSadhazALI paNa karI. kezarIsiMha jema parvata uparathI utare tema mahArAjA bharata te pauSadhazALAmAM anuSThAna karavAnI IcchAthI hastInAM skaMdha uparathI utaryA. saMyamarUpI sAmrAjayalakSamInA siMhAsana je darbhane navIna saMthAro tyAM cakravatIe pAtharyo. hRdayamAM mAgadhatIrthakamAra devane dhArIne temaNe artha-siddhinA AdidvArarUpa aSTama bhakta (aphUma)ne tapa karyo. pachI nirmaLa vastra dhAraNa karI, anya vastra, phUlanI mALA ane vilepanane tyAga karI, zastrane choDI daI, puNyane poSaNa karavAmAM auSadha samAna pauSadhavata grahaNa karyuM, avyaya 5damAM jema siddha rahe tema te darbhanA saMthArA upara pauSadhavatI mahArAjA jAgrata ane kriyA rahitapaNe rahyA. aSTamane aMte pauSadhavata pUrNa karI (pArI) zaradaRtunA vAdaLAmAMthI jema sUrya nIkaLe tema adhika kAMtivALA bharata rAjA pauSadhAgAramAMthI nIkaLyA. pachI sarva arthane prApta thayelA nRpatie snAna karIne balividhi karyo. kemake yathArtha vidhine jANanAra puruSo vidhine bhUlI jatA nathI. pachI pavananI jema vegavALA ane siMhanI jevA dhIra athI jeDelA suMdara rathamAM uttama rathI bharatarAya AruDha thayA, jANe cAlato prAsAda hoya tevA te ratha upara UMcI patAkAvALe vajastaMbha ho, zastrAgAranI peThe aneka zreNithI te vibhUSita hatA ane jANe cAra dizAnI vijayalakSamIne belAvavAne mATe rAkhI hoya tevI praNatkAra zabda karatI cAra ghaTAo te rathanI sAthe bAMdhelI hatI, tarataje IMdranA sArathi mAtalinI jema rAjAnA bhAvane jANanArA sArathie racimanuM cAlana karIne ghaDAne haMkAryA. mahAhastIrUpI girivALe, moTA zakaTarUpI makaranA samUhavALe, capaLa adharUpI kalelavALe, vicitra zastrarUpI bhayaMkara sarpovALe, uchaLatI pRthvInI rajarUpI velAvALe ane ranA nirdoSarUpI garjanAvALo jANe bIjo samudra hoya evo te rAjA samudranA taTa upara AvyuM. pachI masyasamUhanA ArAve karIne jemAM jaLane nirdoSa vRddhi pAme che evA te samudramAM temAM cakravartIe rathanI nAbhi(dharA) sudhI jaLamAM rathane praveza karAvyuM. pachI eka hAtha dhanuSanA madhyabhAgamAM rAkhI -eka hAtha paNachane cheDe rAkhI paNacha caDAvIne paMcamInA caMdrane anusaranAruM dhanuSa karyuM ane pitAnA hAthathI jarA dhanuSanI paNacha kheMcIne jANe dhanurvedane Adya kAra hoya tevA Uce prakAre TaMkAra karyo. pachI pAtALadvAramAMthI nIkaLatA nAganI jevuM pitAnA nAmathI aMkita thayeluM eka bANa bhAthAmAMthI grahaNa karyuM. siMhanA karNa jevI muSTivaDe pukhaDAnA agrabhAgathI tene pakaDI rAkhIne zatruomAM vajAdaMDa samAna te bANa paNacha sAthe joDI dIdhuM. senAnA karNAbhUSaNarUpa padmanA nALavAnI tulanAne dhAraNa karatuM te suvarNamaya bANa cakravatae kaNa sudhI AkarSaNa karyuM. mahIpatinA nakharatnanA prasAra pAmatAM kiraNothI te bANa jANe pitAnA sahodarothI vIMTAI rahyuM hoya tema zobhatuM hatuM. AkarSaNa karelA dhanuSanA aMtarabhAgamAM raheluM te pradIpta bANa mRtyunA phADelA mukhanI aMdara caMcaLa jaNAtI jillAnI lIlAne dhAraNa karatuM hatuM. te dhanuSanA maMDaLanA bhAgamAM rahela madhya lokapALa-bharatarAjA, maMDaLanI aMdara rahelA sUryanI peThe mahAdArUNa lAgatA hatA. te vakhate A rAjA "mane sthAnathI calita karaze athavA mAre nigraha karaze ema dhArIne hoya tema lavaNasamudra znobha pAmavA lAgyo. pachI pRthvIpatie bahA2, madhya, mukhe ane puMkhaDAmAM nAgakumAra, asurakumAra ane suvarNakumArAdika devatAoe adhiSita karelA, dUtanI peThe AjJAkArI ane zikSA akSaravaDe bhayaMkara te bANane mAgadha tIrthanA adhipati upara mUkayuM. utkaTa Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 lu 115 pAMkhAnA susavATathI AkAzane zabdAyamAna karatuM te khANu tatkALa garuDanI jevA vegathI nIkaLyuM. meghathI jema vidyutkruDa, gaganathI jema lakAgni, agnithI jema taNakhAo, tapasvIthI jema tejolezyA, sUryakAMta maNithI jema agni ane iMdranI bhujAthI chUTatuM vajA jema zeAle tema rAjAnA dhanuSathI nIkaLatuM te khANa zaiAbhavA lAgyuM. kSaNavAramAM khAra yAjana ullaMghana karIne te bANu hRdayanI aMdara zalyanI peThe mAgadhatinI sabhAmAM jaIne paDayuM. daDanA ghAtathI jema sarpa kApAyamAna thAya tema akALe khANa paDavAthI mAgadhapati kopAyamAna thayA. bhayaMkara dhanuSanI peThe tenI kha'ne bhrakuTI caDhIne goLa thaI gaI, pradIpta agninA taNakhA jevAM tenAM netra lAla thaI gayAM, dhamaNanI peThe tenI nAsikA phulavA lAgI ane jANe takSaka sarpanA nAnA bhAi hoya tevA adharalane te sphurAvavA lAgyA. AkAzamAM dhUmraketunI jema lalATamAM rekhAone caDAvI, gArUDI puruSa jema sapane grahaNa kare tema potAnA dakSiNa hastathI Ayudhane grahaNa karI ane vAma hastathI zatrunA kapALanI peThe Asana upara tADana karI viSavALA jevI vANIthI te khelyA-- ' aprArthita vastunI prArthanA karanAra, avicArI ane peAtAne vIra mAnanAra kacA kubuddhi puruSe mArI sabhAmAM A bANu nAMkhyuM ? evA kayA puruSa arAvata hAthInA dAMtane chedIne potAnAM karNAbhUSaNa karavAne Icche che ? A kANu puruSa garuDanI pAMkhAnA mugaTa karavAne dhAre che? zeSanA mastaka upara rahelI maNimAlAne grahaNa karavAnI kANu umeda rAkhe che ? sUryanA gheADAne haraNa karavAnI icchAvALA evA kaNa puruSa che ke jenA gava ne garuDa jema sarpanA prANa haraNa kare tema huM haraNa karIza.' evI rIte khelI te mAgadhapati vegathI UbhA thayA, rAphaDAmAMthI sarpanI peThe teNe myAnamAMthI khaga khecyuM ane AkAzamAM dhUmraketunA bhramane ApanAra khaDgane kapAvavA lAgyA. samudranI velAnI mAphaka durvAra evA tene sarva piravAra paNa eka sAthe kApATopa sahita tatkALa UbhA thai gayA. kAI potanA khaDgAthI AkAzane jANe kRSNa vidyutmaya hoya tevu' karavA lAgyA ane koI peAtAnA ujajavaLa vasuna dothI jANe aneka caMdravALu hoya tevuM karavA lAgyA. keAI mRtyunA dAMtanI zreNithI jANe anAvyA hAya tevA potAnA tIkSNa bhAlAne cAtarapha ulALavA lAgyA; koI agninI jijJA jevI pharasIe pheravavA lAgyA; koI rAhunI jevA paryaMta bhAgavALA mugaro pakaDavA lAgyA; koI vAnI dhAra jevA utkaTa trizULane grahaNa karavA lAgyA ane kAI yamarAjanA daMDa jevA praca'Da daDane ugAmavA lAgyA. keTalAeka zatrune visphoTa karavAmAM kAraNurUpa pAtAnA bAhunu AsphoTana karavA lAgyA, keTalAeka meghanAdanA jevA urjita siMhanAda karavA lAgyA, keTalAeka 'mArA, mArA' ema kahevA lAgyA, keTalAeka pakaDo, pakaDo' ema kahevA lAgyA ane keTalAeka 'UbhA raheA, UbhA raheA' tathA keTalAeka 'cAleA, cAlA' ema khelavA lAgyA. AvI rIte mAgadhatine sarva parivAra vicitra kApanI ceSTAvALA thaI gayA. pachI amAtye AvIne ANune sArI rIte joyu' eTale tenI upara jANe divya matrAkSaro hAya tevA udAra ane moTA sAravALA nIce pramANe akSarA joyA. sAkSAta sura, asura ane naranA izvara evA RSabhasvAmInA putra bharata cakravatI tamane evA Adeza kare che ke jo rAjyanuM ane jIvitavyanuM kAma hoya to amArI pAse tamAruM sarvasva mUkI daIne amArI sevA karo.' AvA akSaro joI maMtrIe avadhijJAnathI vicArI-jANI, te khANu sane batAvI UMce svare kahyuM- are sarva rAjaleAkA ! sAhasa karanArA, abuddhithI UlaTA peAtAnA Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 sarga 4 the svAmIne anartha ApanArA ane evI rIte pitAnI jAtane svAmimata mAnanArA tamane dhikkAra che ! A bharatakSetramAM prathama tIrthaMkara-zrI RSabhasvAmInA putra bharatarAjA prathama cakravatI thayA che. teo ApaNI pAsethI daMDa mAge che ane indranI peThe pracaMDa zAsanavALA teo ApaNane savane potAnI AjJA mAM rAkhavAne Icche che. kadApi samudranuM zoSaNa thAya, meruparvata upADAya, yamarAjane haNI naMkhAya, pRthvI avaLI karI naMkhAya, vajAne daLI naMkhAya ane vaDavAgni bujhAvI devAya te paNa pRthvImAM cakravatI chatAya nahIM. tethI he buddhimaMta rAjA ! TUMkI buddhivALA A lokone vAre ane daMDa taiyAra karI cakravatIne praNAma karavA cAlo." gaMdhahastInA madane sughIne jema bIjA hastI zAMta thaI jAya tema maMtrInI AvI vANI sAMbhaLIne tathA bANAkSara joIne mAgadhapati zAMta thaI gayo. pachI te bANa tathA bheTANuM laIne bharatarAyanI pAse AvyA ane praNAma karI nIce pramANe bA-"he pRthvIpati ! kumudakhaMDane parvaNanA caMdranI jema bhAge ApanA darzana mane thayA che. bhagavAn RSabhasvAmI prathama tIrthaMkara thaIne jema vijaya pAme che tema Apa paNa pRthvImAM prathama cakravatI thaIne vijaya pAme. jema airAvata hAthIne kaI pratihastI hAya nahIM, vAyunA je koI baLavALo hoya nahIM ane AkAzathI vizeSa mAnavALuM kaI hoya nahIM tema Apane samevaDIe kaMI thaI zake nahI. karNa sudhI AkRSTa karelA dhanuSamAMthI nIkaLelA ApanA bANane IndranA vajanI peThe koNa sahana karI zake tema che ? muja pramAdI upara prasAda karI Ape kartavya jaNAvavAne chaDIdAranI peThe A bANa me kahyuM, tethI he nRpaziromaNi ! AjathI huM tamArI AjJAne ziromaNinI peThe mastaka upara dhAraNa karIza. he svAmin ! tame Arepita karele huM jANe pUrva dizAne tamAre jayasthaMbha hoya tema niSkapaTa bhaktithI A mAgadhatIthamAM rahIza. A rAjya, A sarva parivAra, huM pote ane bIjuM sarva tamAruM ja che; tamArA sevakanI peThe mane AjJA kare." evI rIte kahIne teNe te bANa, mAgadha tIrthanuM jaLa, mugaTa ane be kuMDaLa arpaNa karyA. bharatarAye te te vastune svIkAra karI tene satkAra karyo, kemake mahAtmA lake sevAne mATe namelA janamAM kRpAvALA ja hoya che, pachI IMdra jema amarAvatImAM jAya tema cakI rathane pAcho vaLI te ja mAge chAvaNImAM AvyA. rathathI utarI, aMgaprakSAlana karI parivAra sahita temaNe aThThamanuM pAraNuM karyuM. pachI upanata thayelA mAgaMdhapatino paNa cakranI jema cakravatIe moTI RddhithI tyAM aSTAhnikA utsava karyo. sUryanA rathamAMthI jANe sarI AvyuM hoya tema tejathI tIkSaNa evuM caka aSTAkSikA utsavane aMte AkAzamAM cAlyuM ane dakSiNa dizAe varadAma tIrtha tarapha pravatyuM. prAdi upasarga jema dhAtunI pAchaLa jAya tema cakravatI paNa tenI pachavADe cAlyA. hamezAM jana mAtra prayANathI cAlatAM anukrame rAjahaMsa jema mAna sarovarane pAme tema cakravatI dakSiNa samudra samIpe AvI pahoMcyA. elAyacI, lavIMga, cArelI ane kakAlanA vRkSavALA dakSiNa sAgaranA taTa upara nRpatie sainyane nivAsa karAvyuM. mahArAjAnI AjJAthI pUrvanI peThe vaddhakirane sainyanA nivAsagRha ane pauSadhazALA tyAM racyAM. te varadAma tIrthanA devane cittamAM dhAraNa karI rAjAe aSTama tapa karyo ane pauSadhAgAramAM pauSadhavrata grahaNa karyuM. pauSadha pUrNa thayA pachI pauSadhagrahamAMthI nIkaLI dhanurdhArIomAM agresara evA cakrIe kAlakRSTarUpa dhanuSa grahaNa karyuM ane sarva suvarNa thI racela, keTI ratnothI jaDela ane jayalakSamInA nivAsagraharUpa rathamAM teo ArUDha thayA. devathI jema Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pava 1 luM 117 prAsAda zobhe tema suMdara AkRtivALA mahArAjAthI adhiSThita thayelo mahAratha zebhavA lAgyo. anukULa pavanathI capaLa thayelI patAkAothI AkAzane maMDita karato te uttama ratha vahANanI jema samudramAM praviSTa thayo. rathane nAbhi sudhI samudrajaLamAM laI jaI AgaLa rahelA sArathie gheDA aTakAvyA eTale ratha Ubho rahyo. pachI AcArya jema ziSyane namAve tema pRthvIpatie dhanuSane namAvI paNacha caDAvI ane saMgrAmarUpI nATakanA AraMbhanA nAMdI je tathA kALanA AhavAna maMtra je UMce prakAre dhanuSaTaMkAra karyo. pachI lalATa para karelA tilakanI lakSmIne ceranArA bANane bhAthAmAMthI kADhIne dhanuSa upara caDAvyuM. cakrarUpa karelA dhanuSanA madhya bhAgamAM dharInA bhramane ApatA evA te bANane mahArAjAe kahyuMparyata khecyuM. karNAta sudhI AveluM te bANa "huM zuM karuM ?" ema vijJapti karatuM hoya evuM jaNAvA lAgyuM. pachI tene varadAmapati tarapha viSTa karyuM. AkAzamAM prakAza karatA te bANane parvatee paDatA vajInI bhrAMtithI, sarpoe uparathI paDatA garuDanI brAMtithI ane samudra bIjA vaDavAnaLanI bhrAMtithI bhaya sahita avalokayuM. bAra jana ullaMghana karI te bANa ulkAnI peThe varadAmapatinI sabhAmAM paDayuM. zatrue mokalela ghAta karanAra manuSyanI jevA te bANane paDeluM joI varadAmapati kepa pAmya ane uddela thayelA samudranI peThe te uddabrAMta bhrakuTimAM taraMgita thaI utkaTa vANIthI nIce pramANe . aho ! page sparza karIne Aje A sutelA kezarIsiMhane koNe jagADa? Aje mRtyue kenuM pAnuM ukheLyuM ? kuSThinI peThe pitAnA jIvitamAM Aje kone vairAgya utpanna thaye ke jeNe potAnA sAhasathI mArI sabhAmAM A bANa nAkhyuM. te baNa nAkhanArane A bANathI ja huM mAruM." ema kahI teNe kopa sahita te bANa grahaNa karyuM. mAgadhapatinI peThe varadAmapatie paNa cakrInA bANa uparanA pUrvokta akSare joyA eTale nAgadamanI auSadhithI sarpa jema zAMta thAya tema tevA akSaro vAMcI tatkALa te zAMta thaI gayo ane bolavA lAgya-"aho deDake jema kRSNa sarpane tamAco mAravAne udyata thAya, bAkaDe jema pitAnAM zIMgaDAthI hAthIne prahAra karavAnI IcchA kare, hAthI jema pitAnA dAMtathI parvatane pADavAnI dhAraNA kare tema meM maMdabuddhivALAe A bharatacakrInI sAthe yuddha karavAnI IcchA karI." tathApi hajI kAMI bagaDayuM nathI ema dhArI teNe potAnA mANasane upAyana (bheTa) lAvavAnI AjJA karI. pachI bANa ane adabhUta bheTa laI iMdra jema RSabhadhvaja pAse jAya tema te cakravatInI pAse javA cAhuM jaI cakravatIne namaskAra karIne kahyuM-"he pRthvInA iMdra! dUtanI jema tamArA bANe bolAvele huM Aje ahIM Avyo chuM. Apa pote ahIM AvyA chatAM huM sAme AvyuM nahI te mAre ajJane deSa Apa kSamA kare. ajJatA doSanuM AcchAdana kare che. he svAmina! zrAMta puruSa jema Azrama meLave ane tRSita puruSa jema pUrNa sarovara prApta kare tema svAmirahita evA meM Aje Apa jevA svAmIne prApta karyA che. he pRthvInAtha! samudramAM velaMdhara parvata rahe tema AjathI tame sthApita karelo huM ahIM tamArI maryAdAmAM rahIza." ema kahI bharapUra bhaktivALa te varadAmapatie, jANe AgaLathI thApaNa rU5 rAkhyuM hoya tema te bANa pAchuM arpaNa karyuM. jANe sUryanI kAMtithI ja guMtheluM hoya tevuM pitAnI kAMtithI dizAnA mukhane prakAzita karatu eka ratnamaya kaTIsUtra ane jANe yazano samUha hoya te ghaNuM kALathI saMcaya karela ujajavaLa muktA rAzi, teNe bharatapatine bheTa karyo, temaja jenI ujajavaLa kAMti prakAzI rahI che e ane jANe ratnAkaranuM sarvasva Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 sarga 4 che. hoya te eka ratnasamUha paNa aparNa karyo. A sarva grahaNa karIne cakrIe varadAmapatine anugrahita karyo ane jANe pitAne kIrtikara hoya tema tene tyAM sthApita karyo. pachI varadAmapatine kRpApUrvaka belAvI-vidAya karI vijayI bharateza potAnI chAvaNImAM AvyA. rathamAMthI utarI, snAna karI rAjaca parijana sAthe aSTama bhaktanuM pAraNuM karyuM ane pachI tyAM varadAmapatine aSTAnikA utsava karyo. mahAtmA ja AtmIya janane lokamAM mahattva apAvavAne mATe mAna Ape che, pachI parAkramavaDe jANe bIjA IMdra hoya evA te cakravatI cakrane anusAre pazcima dizAe prabhAsatIrtha tarapha cAlyA. sainyanA cAlavAthI UDelI reNuvaDe jamIna ane AkAzanA madhyabhAgane pUratA teo keTaleka divase pazcima samudranA taTa upara AvI pahoMcyA. sopArI, tAMbUlI ane nArI elInA vanathI Akala evA pazcima samadranA taTa upara temaNe paDAva nAkhyo. tyAM prabhAsapatine uddezIne aSTamabhakta vrata karyuM ane pUrva pramANe pauSadhAlayamAM pauSadha laIne beThA. pauSadhane aMte jANe bIje varuNa hoya tevA cakrIe rathamAM besIne sAgaramAM praveza karyo. rathane cakanI nAbhi sudhI jaLamAM laI jaI teNe pitAnuM dhanuSa adhijya karyuM. pachI jayalakSmIne krIDA karavAnI vINarUpa dhanuryaSTinI taMtrI jevI paNachane pitAnA hAthavaDe zabdAyamAna karI, jANe sAgarane chaDIdaMDa hoya tevA bhAthAmAMthI bANa kADhI, A sana upara atithine ArUDha kare tema tene dhanuSAsana para ArUDha karyuM. sUryabiMbamAMthI AkRSTa kareluM jANe eka kiraNa hoya evA te bANane cakrIe prabhAsadevanI sanmukha prakSipta karyuM. vAyunI jevA vegathI samudramAM bAra jana ullaMghana karI gaganane prakAzita karatuM te bANa prabhAsapatinA sabhAsthAnamAM jaIne paDayuM. bANane joI prabhAsezvara kapa pAme, paNa tenI uparanA akSare vAMcIne rasane pragaTa karanArA naTanI peThe tatkALa zAMta thaI gayuM. pachI bANa ane bIjI bheTa laIne prabhAsapati cakravartInI pAse AvyA ane namaskAra karI A pramANe vijJapti karavA lAge-"he devI! Apa svAmIe bhAsita (prakAzita) karele huM Aje ja kharo prabhAsa thaye chuM, kema ke sUryanA kiraNothI ja kamala thAya che. he prabhuM ! huM pazcima dizAmAM sAmaMta rAjAnI peThe rahI hamezA prathvIne zAsana karanArA tamArI AjJAne dhAraNa karIza." ema kahI prathama prereluM bANa yuddhaprasaMgamAM phekelA bANane lAvI ApanAra sevakanI jema bharatezvarane arpaNa karyuM. ane te sAthe mUrtivaMta pitAnuM teja hoya tevAM kaDA, kaTIsUtra, cUDAmaNi, hAra tathA bIjuM keTaluMka dravya vigere bheTa karyuM. tene AzvAsana ApavAne mATe cakrAe te sarva grahaNa karyuM. kemake bheTa grahaNa karavI te svAmInuM prathama prasAdacihna che. pachI kayArAmAM jema vRkSane sthApana kare tema tyAM sthApita karIne te zatrunAzaka nRpati pitAnA aMdhAvAmAM AvyA. kalpavRkSanI peThe gRharane tatkALa upanIta karelA divya bhajanathI teNe aphUmanuM pAraNuM karyuM ane pachI prabhAsadevane aSTArRinakA utsava karyo, kemake pahelI vakhata te sAmaMta jevA rAjAnI paNa saMskRti karavI ucita che. dIpakanI pachavADe prakAza cAle tema cakranI pachavADe cAlatA cakravartI samudranA dakSiNa taTa samIpe siMdhunadIne kinAre AvI pahoMcyA. tene kinAre kinAre pUrvAbhimukha cAlIne siMdhudevInA sadana samIpe temaNe paDAva nAkhyo. tyAM potAnA manamAM siMdhudevInuM smaraNa karI temaNe aSThama tapa karyo; tethI pavane haNelA UrminI jema siMdhudevInuM sana calita thayuM. 1 pratyaMcA (paNa7) caDAveluM. 2 kamala-kamaala pANIne zobhAvanAra. 3 mugaTa. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM 119 avadhijJAnathI cakravatIne AvelA jANI ghaNI divya bheTa laI te temane pUjavAne sAme AvI. devIe AkAzamAM rahI "jaya jaya" evI AziSapUrvakaka--"cakrin ! huM ahIM tamArI kikarI thaIne rahI chuM. Apa kaho te tamAruM kAma karuM." ema kahI jANe lakSmIdevInuM sarvasva - hoya ane jANe nidhAnanI saMtati hoya tevA ratnathI bharelA eka hajAra ne ATha kuMbhA, jANe prakRtinI jema kAtti ane jayalakSmIne sAthe besADavAne hoya evAM be ratnanAM bhadrAsane, zeSanAganA mastaka upara rahenArAM maNiothI banAvyA hoya tevAM pradIpta ratnamaya bAhurakSaka (berakhA), jANe madhyamAM sUryabiMbanI kAMti dAkhala karelI hoya evAM kaDAM ane muThImAM samAI zake evAM sukomaLa divya vastro teNe cakravatIne bheTa karyA. siMdhurAja(samudra)nI peThe mahArAjAe te sarva svIkAryuM ane madhura AlApathI devIne pramoda pamADI visarjana karI. pachI pUrNimAnA caMdra jevA suvarNa pAtramAM temaNe aSTamabhaktanuM pAraNuM karyuM ane tyAM devIne aSTAdvikA utsava karIne cake batAvela mArge teo AgaLa cAlyA. uttara pUrva dizAnI madhyamAM ( IzAna khUNa tarapha ) cAlatA teo anukrame be bharatAddhanI madhyamAM sImAbaMdha tarIke rahelA vaitADhya parvata samIpe AvI pahoMcyA. te parvatanA dakSiNa nitaMba(bhAga) upara jANe koI navIna dvIpa hoya tema vistAra ane dIrdha paNAthI zobhita e paDAva temaNe karyo. tyAM pRthvIpatie aSTama karyo eTale vaitADhayAdrikumAranuM Asana kaMpAyamAna thayuM. teNe avadhijJAnathI jANyuM ke bharatakSetramAM A prathama cakravatI utpanna thayA che. cakravatInI pAse AvI teNe AkAzamAM rahI kahyuM- he prabhu! tame jaya pAma ! huM tamAre sevaka chuM, mATe mane je AjJA karavI hoya te karo." ema kahI jANe moTo bhaMDAra ughADyo hoya tema mUlyavaMta ratna, ratnanAM alaMkAre, divya vastro ane pratApa saMpattionA krIDA sthAna jevAM bhadrAsane teNe cakravatIne arpaNa karyA. pRthvIpatie tenI sarvavastu svIkArI; kAraNa ke alubdha svAmIe paNa brunA anugraha mATe temanI bheTa svIkAre che. pachI mahArAjAe tene sArI rIte bolAvI gaurava sahita vidAya karyo. mahAna puruSo pitAne Azrita rahelA sAdhAraNa puruSanI paNa avajJA karatA nathI, aSTama bhaktane aMte pAraNuM karI tyAM vaitADhyadevane aSTAkSikA utsava karyo. tyAMthI cakraratna tamistrAguphA tarapha cAlyuM. rAjA paNa paDAnveSI(pagI)nI jema tenI pAchaLa cAlyA. anukrame tamisrA samIpe jANe vidyAdharonA nagara vaitADhya uparathI nIce utaryA hoya tevo pitAnA rInyano nivAsa karAvyo. te guphAnA adhiSThAyaka kRtamAla devane manamAM dhAraNa karI temaNe aSTama tapa karyuM eTale te devanuM sana calita thayuM. avadhijJAnathI cakravatIne AvelA jANI, ghaNe kALe AvelA gurunI jema cakravatIrUpa atithinuM arcana karavAne te AvyA ane kahevA lAgyA-"svAmin ! A tamisA guphAnA dvAramAM tamArA dvArapALanI peThe huM rahyo chuM." ema kahI teNe bhUpatinI sevA aMgIkAra karI. strIratnane gya anuttama evAM cauda tilaka ane divya AbharaNusamUha teNe bheTa karyo, te sAthe jANe agAuthI mahArAjAne mATe ja rAkhI mUkI hoya tevI temane yogya mALAo ane divya vastro paNa arpaNa karyA. cakrIe te sarva vastuno svIkAra karyo, kemake katArtha thayelA rAjAo paNa digRvijayanI lakSmInA cihnarUpa dizAdaMDane choDatA nathI. adhyayanane aMte upAdhyAya jema ziSyane rajA Ape tema bharatezvare ghaNA prasAdapUrvaka tene sArI rIte bolAvIne vidAya karyo. pachI jANe judA thayelA pitAnA aMza hoya tevA ane 1 jenI jevA bIjA uttama nahIM tevAM. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 sarga 4 the pRthvI upara pAtra mUkIne hamezAM sAthe besIne jamanArA evA rAjakuMvaro sAthe temaNe pAraNuM karyuM ane pachI kRtamAla devane aSTAdvikA utsava karyo. praNipAta karavAthI grahaNa karelA svAmIe sevakane mATe zuM nathI karatA? bIje divase IMdra jema nigamelI devatAne AjJA kare tema mahArAjAe suSeNuM senAnIne bolAvI AjJA karI ke -"tame carmaratnathI siMdhunadI utarIne siMdhu, samudra ane vaitADhya parvatanI madhyamAM rahelA dakSiNasiMdhunikUTane sa dha ane badarIne vananI peThe tyAM rahelA leccha lokone AyudhayaSTithI tADana karI carmaratnanA sarvasva phaLane meLavo." jANe tyAM ja janmyo hoya tema jaLasthaLane UMcA nIcA sarva bhAgamAM ane bIjA killAomAM tathA durgama sthAnakamAM saMcAra karavAnA sarve mArgane jANanArA, plecchabhASAmAM vicakSaNa, parAkramamAM siMha jevA, tejavaDe sUrya jevA, buddhinA guNathI bRhaspati jevA tathA sarva lakSaNe saMpUrNa suSeNa senAnIe cakravatInI te AjJA mastake caDAvI. tarata ja svAmIne praNAma karI pitAnA vAsasthAnamAM AvI jANe potAnA pratibiMba hoya tevA sAmaMta rAjAene prayANane mATe AjJA karI. pachI pote snAna karI, balidAna ApI, parvatanI jevA UMcA gajaratna upara ArUDha thaye. te vakhate teNe moTAM mUlyavALAM svalpa AbhUSaNo dhAraNa karyA hatAM, kavaca paheryuM hatuM, prAyazcitta ane kautukamaMgaLa karyuM hatuM tathA kaMThamAM jANe jayalamIe AliMgana karavAne mATe potAnI bhujalatA nAMkhI hoya te ratnane divyahAra dhAraNa karyo hate. paTTahastInI peThe paTTAnA cihnathI te zobhato hato; kaTI upara mUrtimAna zakti hoya tevI eka phyurikA teNe rAkhI hatI ane pAchaLa sarala AkRtivALA tathA suMdara suvarNanA be bhAthAe dhAraNa karyA hatA, te jANe pRSThabhAgamAM paNa yuddha karavAne bIjA be vaikriya hAtha hoya tevA jaNAtA hatA. gaNanAyaka, daMDanAyaka, zreSThI, sArthavAha, saMdhipALa ane bhatya vigerethI te yuvarAjanI peThe vIMTAyele hate.. jANe AsananI sAthe ja thayo hoya tema tenuM agrAsana nizcaLa hatuM. veta chatra ane cAmarathI zobhatA evA te devapama senAnIe potAnA caraNa aMguSThathI hAthIne calAvyo. cakkInA ardhA sainyanI sAthe te nadIne kinAre gaye. senA mAMthI UDelI rajavaDe jANe setubaMdha karato hoya tema teNe tyAM sthiti karI. je bAra jana sudhI vRddhi pAme, jemAM prAtaHkALe vAvelA dhAnya sAyaMkALe Uge ane je nadI, draha tathA samudrathI pAra utAravAne samartha hoya evA carmaratnane senApatie pitAnA hAthathI sparza karyo. svAbhAvika prabhAvathI tenA be cheDA prasAra pAmyA eTale senAnIe tene telanI peThe jaLamAM mUkayuM. pachI carmaratnavaDe pagarastAnI jema sainya sahita saritA utarI te bIje taTe gaye. siMdhanA sarva dakSiNa niSkaTane sAdhavAnI IcchAthI te pralaya kALanA samudranI jema tyAM prasAra pAme. dhanuSanA nirdoSa zabdathI dArUNa ane yuddhamAM kauvatavALA teNe siMhanI peThe siMhala lokone lIlA mAtramAM parAbhava karyo, barbara lokone mUlyathI lIdhelA kiMkaranI peThe svAdhIna karyA ane TaMkaNene gheDAnI mAphaka rAjanA cihnathI aMkita karyA. ratnamaNiyathI pUrelo jANe jaLarahita ratnAkara hoya tevA yavanadvIpane te narakezarIe lIlA mAtramAM jItI lIdhuM. teNe kALamukha jAtinA slerachone jItI lIdhA, tethI teo jana na karatAM chatAM paNa mukhamAM pAMca AMgaLIo nAMkhavA lAgyA. tenA prasAra pAmavAthI janaka nAma plecchalo ke vAyuthI vRkSanA pallavonI jema parA mukha thaI gayA. gArUDI jema sarva jAtinA sapane jIte tema teNe vaitADhya parvatanI najIkanI bhUmimAM na sAthe te siMdhu Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM 121 rahelA plecchonI sarva jAtane jItI lIdhI. prauDha pratApanA anivArya prasAravALA te senAnIe tyAMthI AgaLa cAlIne sUrya jema sarva AkAzane AkrAMta kare tema kaccha dezanI saghaLI bhUmine AkrAMta karI. siMha jema AkhI aTavIne dabAve tema AkhA niSphaTane dabAvIne te kaccha dezanI sarakhI bhUmimAM svastha thaIne rahyA. patinI pAse jema strIo Ave tema tyAM pleracha dezanA rAjAo bhaktithI bheTe laIne senApati pAse AvavA lAgyA. keIe suvarNagirinA zikhara jevaDA suvarNa ratnonA rAzi ApyA, keIe calAyamAna viMdhyAdrinA jevA hastio ApyA, keIe sUryanA azvane ulaMghana karanArA adho ApyA ane koIe aMjanathI racelA devaratha jevA ratha ApyA. bIju paNa je je sArarUpa hatuM te sarva tene arpaNa karyuM, kemake parvatamAMthI nadIe AkarSaNa karelAM 2o paNa anukrame ratnAkaramAM ja Ave che. evI rIte bheTa ApIne teoe senApatine kahyuM"AjathI ame tamArI AjJA pALanArA thaI tamArA bhUtyanI peThe potapotAnA dezamAM rahIzuM." senAnIe temane yathAyogya satkAra karIne vidAya karyA ane pote pUrvanI peThe sukhethI siMdhu nadI pAcho utaryo. jANe kIrtirUpI vallIne dehada hoya te sveccho pAsethI ANele te sarvadaMDa teNe cakrInI pAse lAvIne mUkyA. kRtArtha evA cakrIe prasAdapUrvaka satkAra karI vidAya karele senAnI harSa pAmato pitAnA AvAsamAM AvyuM, ahIM bharatarAjA ayodhyAnI peThe sukhamAM rahetA hatA; kemake siMha jyAM jAya tyAM tenuM sthAna ja che. eka divase temaNe senApatine bolAvI AjJA karI ke "tamisrA guphAnAM - bAraNuM ughADe." narapatinI te AjJAne mALAnI peThe mastake caDAvI tarata ja senAnI guphAdvAra pAse AvIne rahyo. tamisrAne adhiSThAyaka deva kRtamAlAnu manamAM smaraNa karI teNe aSTama tapa karyo, kemake sarva siddhio tapobhUla che. pachI senApati snAna karI, veta vasa35 pAMkhane dhAraNa karI sarovaramAMthI rAjahaMsa nIkaLe tema nAnabhavanamAMthI nIkaLe ane suvarNanA lIlA kamalanI peThe suvarNanuM dhUpIyu hAthamAM laI tamisAnA dvAra pAse Avyo. tyAM rahelA kapATane joI teNe prathama praNAma karyo, kemake zakitavaMta evA mahaMta puruSe prathama sAmabhedane prayoga ja kare che. tyAM vaitADhaya parvata para saMcAra karatI vidyAdharonI strIone staMbhana karavAmAM auSadharUpa e mahaddhika aSTAhUinakA utsava karyo ane mAMtrika jema maMDaLane Alekha kare tema senAnIe akhaMDa tAMdulathI tyAM aSTamaMgalika AlekhyA. pachI IdranA vajanI peThe teNe zatruone nAza karanAruM cakrInuM daMDaratna pitAnA hAthamAM grahaNa karyuM ane kapATane haNavAnI IcchAvALe te sAta ATha pagalAM pAcho haTha, kemake hAthI paNa prahAra karavAnI IcchAthI kAMIka pAcho osare che. pachI senAnIe te daMDaratnathI kapATane traNa vakhata tADana karyuM ane vAjiMtranI peThe te guphAne uce prakAre gajAvI mUkI. tatkALa vaitADhaya parvatanAM gADha rIte mIMcelA jANe lecana hoya tema gADha rIte baMdha karelAM te vajanirmita kapATa (bAraNAM) ughaDI gayAM. daMDanA tADanathI ughaDatAM te kamADa jANe UMce svare AkraMda karatAM hoya tema taDataDATa zabda karavA lAgyA. uttara dizAnA bharatakhaMDanA jayaprasthAna maMgaLarUpa te kamADa ughADavA saMbaMdhIne vRttAMta senAnIe cakravatIne vidita karyo, eTale hastIratna upara ArUDha thaI prauDha parAkamavALA mahArAjAe caMdranI peThe tamisrA guphAmAM praveza karyo. 16 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 sarga 4 tho praveza karatA narapatie cAra aMgula pramANuvALuM ane sUryanA jevuM prakAzamAna maNiratna grahaNa karyuM. te eka hajAra yakSee adhiSThita kareluM hatuM. zikhAbaMdhInI peThe mastaka upara te ratnane dhAraNa karyuM hoya te tiryaMca devatA ane manuSya sabaMdhI upasargo thatA nathI. vaLI te ratnanA prabhAvathI aMdhakAranI jema samagra duHkha nAza pAme che ane zastranA ghAnI peThe reganuM paNa nivAraNa thAya che. savarNakaMbha upara jema suvarNanuM DhAMkaNuM rAkhe tema ripunAzaka rAjAe te ratna hastInA dakSiNa kuMbhasthaLa upara rAkhyuM. vaLI pAchaLa cAlatI caturaMga senA sahita cakAnusAre kezarIsiMhanI jema guphAmAM praveza karanAra narakezarI cakrIe cAra aMgula pramANuvALuM bIjuM kAMkiNIratna paNa grahaNa karyuM. te sUrya, caMdra ane agninA jevI kAMtivALuM hatuM. adhikaraNI je saMsthAne (AkAre) hatuM, sahasra yakSee adhiSThita kareluM hatuM. ATha senaiyA jevaDuM pramANamAM hatuM, chaMdala(patra) vALuM hatuM, bAra hAMsavALuM hatuM, sarakhA taLIovALuM hatuM ane mAna, unmAna tathA pramANa vaDe yukta hatuM, tene ATha kaNikA hatI ane bAra jana sudhI aMdhakAra dUra karavAmAM te samartha hatuM. guphAnI baMne bAjue eka eka janane aMte gomUtrikone AkAre te kAMkiNIratnathI anukrame maMDaLone AlekhatA cakravata cAlavA lAgyA. te dareka maMDaLa pAMcaze dhanuSa vistAravALA, eka janamAM prakAzakAraka ane saMkhyAe ogaNapacAsa thayA. jyAM sudhI mahItala upara kalyANacaMtA cakravartI jIve che tyAM sudhI te guphA ughADA dvAravALI rahe che ane te maMDaLa paNa prakAzita rahe che. cakraratnane anusarIne cAlanArA cakravatInI pAchaLa cAlanArI tenI senA maMDaLanA prakAzathI akhalitapaNe cAlavA lAgI. saMcAra karatI cakravatInI senAthI te guphA asurAdinA sainyathI ratnaprabhAnA madhyabhAga jevI zobhavA lAgI. manidaMDa (ravaiyA) thI maMthanI (gaLI) ghoSa kare tema saMcAra karatA cammacakrathI te guphA muddAma gheASa karavA lAgI. keInA paNa saMcAra vinAne guphAmArga rathavaDe calAvALo thavAthI ane anI kharIthI tenA kAMkarAo ukhaDI javAthI nagaramAga jevo thaI gaye. senAnA lakathI te guphA lokanALikAnI jema tiraskrInapaNune pAmI. anukrame tamisA guphAnA madhyabhAgamAM avazva upara rahelI kaTImekhalAnI jevI umegnA ane nimagnA nAme be nadIo samIpe cakrI AvI pahe "dakSiNa ane uttara bharatAddhamAMthI AvatA lokone mATe nadIonA miSathI vaitADhaya parvate be AjJArekhA karI hoya tevI te nadIe dekhAtI. temAMnI utpanAmAM paththaranI zilA paNa bikAnI peThe tare che ane nimagnAmAM tuMbikA paNa zilAnI peThe DUbI jAya che. baMne saritA tamijA guphAnI pUrva bhittimAMthI nIkaLe che ane pazcima bhittino madhyamAM thaIne siMdhu nadInI aMdara maLI jAya che. te nadI e upara jANe vaitADhaya kumAradevanI vizALa ekAMta zamyA hoya tevI vAddhakirane eka nirdoSa pAja bAMdhI. te pAja vAddhakirane caNavAramAM taiyAra karI; kemake gehAkAra kalpavRkSanI jeTalA paNa tene vilaMba lAgato nathI. te pAja upara sArI rIte sAMdhA karelA pASANe bAMdhI lIdhA tethI jANe AkhI pAja eka pASANuthI ghaDI hoya tevI zobhavA lAgI. hAthanI peThe sarakhA taLiyAvALI ane vajanI peThe ghaNuM majabUta hovAthI te pAja guphAdvAranAM be kamADathI nirmANa karI hoya tema jaNAtuM hatuM. padavidhinI peThe samartha cakravatI te dustara saritAo saunya sahita sukhe utaryA. saunyanI sAthe cAlatA mahArAjA anukrame uttara dizAnA mukha jevA guphAnA uttara dvAra pAse AvI pahoMcyA. tenAM baMne kamADa jANe dakSiNa dvAranA kamADane nirdoSa sAMbhaLIne bhaya pAmyA hoya tema tatkALa potAnI meLe ja ughaDI gayAM. te kamADe. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM 123 ughaDatI vakhate "sararara e zabda karavA lAgyAM tethI jANe cakrInA saunyane saraNa(gamana) nI preraNA karatA hoya tema jaNAtAM hatAM, guphAnA paDakhAnI bhIMte sAthe te kamADa AliMgana karIne rahyAM tethI jANe pUrve nahIM thayelI be bhegaLo hoya tevAM dekhAvA lAgyA. pachI sUrya jema vAdaLAnA madhyamAMthI nIkaLe tema prathama cakravatI AgaLa cAlanAra cakra guphAmAMthI nIkaLyuM ane pAtAlanA vivaramAMthI jema balIdra nIkaLe tema pAchaLa pRthvIpati bharata nIkaLyA. pachI vidhyAcaLanI guphAnI jema te guphAmAMthI niHzaMkapaNe lIlAyukta gamana karatA gaje dro nIkaLyA, samudramAMthI nIkaLatA sUryanA azvane anusaratA suMdara ane sArI rIte cAlatA nIkaLyA. dhanADhaya lokenA tabelAmAMthI nIkaLatA hoya tema pitAnA zabdothI gaganane gajAvatA ratha nIkaLyA, ane sphaTika maNinA rAphaDAmAMthI jema sarpo nIkaLe tema vaitADhaya parvatanI te guphAnA mukhamAMthI baLavAna pAyadala paNa nIkaLyuM. evI rIte pacAsa jana vistAravALI te guphAne ullaMghana pharI mahArAjA bharateze uttara bharatAddhano vijaya karavAne uttara khaMDamAM praveza karyo. te khaMDamAM "ApAta" nAmane durmada bhillo vasatA hatA. jANe bhUmi upara rahelA dAnavo hoya tevA teo dhanADhaya, parAkramI ane prakAzavaMta hatA. aneka moTI havelIo, zayana, Asana ane vAhano tathA ghaNuM sonuM rUpuM hovAthI teo kuberanA gotrI hoya tevA jaNAtA hatA. teo bahoLA kuTuMbI ane ghaNuM dAsanA parivAravALA hatA ane devatAonA udyAnamAM rahelA vRkSonI peThe keIthI temane parAbhava thatuM na hatuM. meTA zakaTane bhAra vahana karanAra meTA baLadanI jema teo niraMtara aneka yuddhamAM potAnI baLazakti vAparatA. jyAre yamarAjanI peThe bharatapatie temanA upara baLAtkAre caDAI karI tyAre teone sUcavanArA NaghA utpAta thavA mAMDayA. cAlatA cakravatInA sainyanA bhArathI jANe pIDita thaI hoya tema gRhaudyAnane kaMpAvatI pRthvI kaMpavA lAgI; cakravatanA digaMtavyApI prauDha pratApavaDe hoya tema dizAomAM dAvAnaLa jevA dAha thavA lAgyA; UDatI ghaNI rajathI dizAo pumpiNI (rajasvalA) strIonI peThe anAlokapAtra (nahIM jovA lAyaka pAtra) jevI thaI paDI, kUra ane duHzrava nirdoSa karanArA magaro jema samudramAM paraspara athaDAya tema tevA duSTa pavane paraspara athaDAtA vadhavA lAgyA; AkAzamAMthI cotarapha uMbhADIAnI peThe sarva leccha vyAdhrone kSebha thavAne kAraNarUpa ulkApAta thavA lAgyA; krodha karIne uThelA yamarAjanA jANe pRthvI upara hastAghAta paDatA hoya tevA bhayaMkara ghoSavALA vaja-nirdhAta thavA lAgyA ane jANe mRtyunI lakSamInAM chatra hoya tevA kAkapakSionA maMDaLa AkAzamAM sthAne sthAne bhamavA lAgyA. che. A tarapha suvarNanAM kavaca, pharasI ane prAsanAM kiraNothI AkAzamAM rahelA sahastrakiraNavALA sUryane keTI kiraNavALA karanArA, udaMDa evA daMDa, daMDa ane mudagarathI AkAzane unnata karanArA vajAomAM rahelA vyAgha, siMha ane sarponA citrothI AkAzacArI strIone trAsa pamADanArA ane moTA hAthIonA ghaTArUpI meghathI dizAonA mukhabhAgane aMdhakAravALA karanArA bharatarAjA AgaLa vadhavA lAgyA. temanA rathanA agrabhAgamAM rahelA magaranA mukha yamarAjanA mukhathI spardhA karatA hatA avanI kharIonA ghAtathI jANe pRthvIne pheDatA hoya ane jayavAjiMtranA ghora avAjathI jANe AkAzane pheDatA hoya tevA te jaNAtA hatA ane AgaLa cAlanArA maMgaLanA tArAthI sUrya jema bhayaMkara lAge tema AgaLa cAlanAra cakrathI te bhayaMkara lAgatA hatA. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 4 thA temane AvatA joI kirAta loko atyaMta kApa pAmyA ane krUra grahanI maitrIne anusaratA teo ekatra thaI jANe cakrIne haraNa karavAnI IcchA karatA hoya tema krodha sahita khelavA lAgyA-- sAdhAraNa mANusanI peThe lakSmI, lajjA, dhIraja ane kIrtithI vijata evA A kANu puruSa bALakanI peThe alpabuddhithI aprArthita ( mRtyu ) nI prArthanA kare che? puNya caturdazI jenI kSINa thayelI che evA ane lakSahIna A kAI, mRga jema siMhanI guphAmAM jAya tema ApaNA dezamAM AvelA jaNAya che. mahApavana jema meghane vI'khI nAkhe tema uddhRta kAravALA A prasaratA puruSane ApaNe daze dizAmAM phUM kI daie.' AvI rIte Uce svare khelatA teo ekaThA thaine zarabha (aSTApada) jema meghanI sAme garava kare ane doDe tema bharatanI sAme yuddha karavAne udyata thayA. kirAtapatie kAcakhAnI pIThanA asthikhaDAthI banAvyAM hoya tevAM abhedya kavacA dhAraNa karyAM, mastaka upara UMcA kezavALA nizAcaronI ziralakSmIne batAvanArA eka jAtanA kezeAthI Acchanna thayelAM zirastrANa teoe dhAraNa karyAM. raNotsAhavarDa tenA deha evA ucchvAsa pAmyA ke tethI vAravAra kavAnA jAla tUTavA lAgyA. temanAM UMcA kezavALAM mastaka upara zirastrANo rahetAM na hatAM, tethI jANe amAruM rakSaNa karavAne bIjI... keAI sama nathI evAM te mastake ama karatAM hoya ema jaNAvA lAgyu. keTalAeka kApa pAmela kirAtA yamarAjAnI bhrakuTI jevA vakra ane zUMganA racelAM dhanuSAne lIlAthI adhiya karIne dhAraNa karavA lAgyA; keTalAeka jANe jayalakSmInI lIlAnI zayyA hoya tevI raNamAM durvAra ane bhaMyakara taravAro myAnamAMthI khecavA lAgyA; yamarAjanA nAnA badhu jevA keTalAeka krUDane ugAmavA lAgyA; koI AkAzamAM dhUmraketu jevAM bhAlA nacAvavA lAgyA; koI raNotsavamAM AmaMtraNa karelAM pretarAjanI prItine mATe jANe zatruone zailI para caDAvavAne hoya tema trizUla dhAraNa karavA lAgyA; keI zatruArUpa cakalAonA prANane haraNa karanArA bAjapakSI jevA leADhAnA zalyane hAthamAM dhAraNa karavA lAgyA ane koI jANe AkAzamAMthI tArAnA samUhane pADavAne icchatA hoya tema potAnA uddhRta kara vaDe tatkALa mugarA pheravavA lAgyA. evI rIte yuddha karavAnI icchAthI saue vividha prakAranAM AyudhA grahaNa karyA. viSa vinA jema sarpa na hoya tema temAM koI zastra vinA nahAtu. yuddharasanI icchAvALA teo jANe eka AtmAvALA hoya tema samakALe bharatanI saghaLI senA upara caDI AvyA. karAne varSAvatA pralayakALanA meghanI peThe zastrAne varSAvatA mlecchA bharatanA agra sainyanI sAthe vegathI yuddha karavA lAgyA. jANe pRthvImAMthI, dizAonA mukhathI ane AkAzamAMthI paDatAM hoya tema cAtaraphathI zasrA paDavA lAgyA. durjananI ukti sarva janone bheda pamADe tema kirAta leAkeAnA khANathI bharatanI senAmAM evuM eka paNa na rahyuM ke je bhedANuM nahIM. hAya, mleccha leAkeAnA dhasArAthI cakrInA AgalA ghoDesvAro samudrano velAvaDe nadInA atabhAganI UrminI peThe pasta thaine calAyamAna thaI gayA. myucchasa heAnA bANurUpa zveta nakhAthI AghAta thayelA cakravatInA hAthIe virasa svarathI zabda karavA lAgyA. mleccha vIrAe pracarDa daDAyudhathI vAra vAratADana karelA bharatanA pALAe kaMdukanI peThe pRthvImAM athaDAine paDavA lAgyA. vajraghAtathI patAnI jema yavanasenAe gadAprahArathI cakrInI agrasenAnA rathA bhAMgI nAkhyA. sa'grAmarUpI sAgaramAM timi'gala jAtanA magarAthI jema matsyAnA samUha grasta thAya tema mleccha lokothI cakrInu sainya grasta thayuM ane trAsa pAmI gayuM. 124 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 lu 125 anAthanI jema parAjaya pAmelI potAnI senAne joi, rAjAnI AjJAnI peThe kApe senApati suSeNune uzkeryA. tenAM netra tathA mukha lAlacALa thaI gayAM ane kSaNavAramAM manuSyarUpe jANe agni hoya tema te dunirIkSya thaI gayA. rAkSasapatinI peThe sarva paunikenA grAsa karavAne mATe pote taiyAra thaI gayA. aMgamAM utsAha AvavAthI tenuM suvarNa - maya kavaca ghaNuM taDAtaDa thaine paherAyuM ane tethI te jANe khIjI tvacA hAya tevuM zAbhavA lAgyuM. kavaca paherIne sAkSAt jaya hAya evA te suSeNa senApati kamalApIDa nAmanA gheADA upara ArUDha thayeA. te gheADA ezI aMzula U McA hatA, navANuM AMgaLa vizAla hatA, ekase ne AMTha AMgaLa lAMkhA hatA, khatrIza AMgaLInI UMcAimAM nira'tara tenA mAthAnA bhAga rahetA hatA, cAra AMgaLanA tenA khAhu hatA, seALa AMgaLanI tenI jA hatI, cAra AMgaLanA gAThaNa hatA ane cAra AMgaLa U'cI kharIe hatI. gALAkAra ane vaLelA tenA madhyabhAga hatA, vizALa, jarA namelA ane prasannatA pamADanAra pRSThabhAgathI te zAbhatA hatA, hirAgaLa vastranA taMtu hoya tevA komaLa rUvATAthI te yukta hatA, zreSTha evA dvAdaza Avasahita hatA, zuddha lakSaNothI lakSita hatA ane sArI rIte yauvana prApta thayelA popaTanAM pIchAM jevI lIlI tenI kAMti hatI. kadI paNa tenA upara cAbUkanA pAta thayA nahotA ane svAranA citta pramANe te cAlanArA hatA. ratna ane suvarNamaya lagAmanA miSathI jANe lakSmIe potAnA hAthathI tene AliMgita karyA hoya tevA te jaNAtA hatA. tenA upara suvarNanI ghugharamALa madhura svarathI khaNakhaNatI hatI, tethI jANe aMdara madhukaranA madhura dhvanivALI kamalanI mALAonI arcita karelA hoya tevA te jaNAtA hatA. paMcavaNanA maNiethImizra suvarNAlaMkAranAM kiraNAvaDe advaitarUpanI patAkAnA cihnathI aMkita heAya tevu tenu' mukha hatu', ma'gaLanA tArAthI aki'ta AkAzanI peThe suvarNa kamaLanu tene tilaka hatuM ane e bAju dhAraNa karelA cAmarAthI jANe khIjA kaNa ne dhAraNa karatA hoya tevA te lAgatA hatA. cakrInA puNyathI khecAI AvelA iMdranA ucca zravA hoya tevA te zeAbhatA hatA. vAMkA pagalAM mUkavAthI tenA caraNu lIlAthI mUkAtA hoya tevA jaNAtA hatA. bIjI mUrttithI jANe garUDa hoya athavA mUrttimAna jANe pavana heAya tevA te eka kSaNamAM sA yeAjanane ullaMghana karavAnuM parAkrama batAvanArA hatA. kardama, jaLa, pASANu, kAMkarA ane khADAthI viSama evA mahAsthalI tathA giriguphA vigere durgama sthaLeA utaravAmAM te samartha hatA. cAlatI vakhate tenA caraNu pRthvIne sahaja aDatA hatA tethI jANe te AkAzamAM cAlatA hoya tema jaNAtA hatA. te buddhivAna ane namra hatA, pAMca prakAranI gatithI teNe zramane jItyA hatA ane kamalanA jevA tene zvAsa sugadhI hatA. evA gheADA upara besIne senApatie yamarAjanI jema jANe zatruonuM pAnu hAya tevu' khaDgaratna grahaNa karyuM .. te khaDga pacAsa AMgaLa lAMbuM hatuM. sALa AMgaLa vistAramAM hatuM, addha AMgaLa jADuM hatuM ane suvarNa tathA ratnamaya tenuM sthAna hatuM. myAnamAMthI teNe bahAra kADhelu hatu. tethI kAMcaLIthI mukta thayelA sarpa jevuM te jaNAtuM hatu. tIkSNa dhAravALu, jANe bIjuM vajra hAya tevuM, dRDha ane vicitra kamalAnI zreNI jevA spaSTa varNathI te zeAbhatuM hatuM. e khaDUga dhAraNa karavAthI jANe pAMkhAvALA garUDa hAya athavA kavacadhArI kezarIsiMha hoya evA te senApati jaNAvA lAgyA. AkAzamAM thatI vIjaLI jevI capalatAthI khaDUgane pheravatA teNe raNabhUmimAM azvane haMkAryA. jalakAMta maNi jema jaLane phADe (vibhAga kare) tema ripudaLane phADatA (temAM bhaMgANa pADatA) senApati gheADAnI sAthe raNAMgaNamAM dAkhala thayA. Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 sarga 4 the - suSeNe mAre calAvavAthI keTalAeka zatruo mRganI peThe trAsa pAmI gayA, keTalAeka pRthvI upara paDelA sasalAnI peThe AMkho mIMcIne besI rahyA, keTalAeka rahita jAtanAM pazunI jema kheda pAmI tyAM ja UbhA rahyA ane keTalAeka vAMdarAnI peThe viSama sthaLe caDI gayA, vRkSanA patranI peThe keInAM astro paDI gayA, yazanI peThe koinAM chatro patita thayAM, maMtrathI stabdha karelA sarponI peThe koinA ao sthira thaI gayA ane jANe aparicita mANasa hoya tema koI pitAnA mANasonI paNa vATa jovA rahyA nahIM, sarva zleSTha pitAnA prANa laIne daze dizAmAM nAsI gayA. jaLanA pUrathI jema vRkSa taNAI jAya tema suSeNarUpI jaLanA pUrathI nirbaLa thaI teo ghaNuM jana sudhI taNAIne cAlyA gayA. pachI kAgaDAnI peThe teo ekaThA thaI, kSaNavAra vicArI, Atura bALake jema mAtA pAse jAya tema mahAnadI siMdhu samIpe AvyA ane jANe mRtyunAna karavAne udyata thayA hoya tema tene kinAre velamAM saMthArA karIne teo beThA. tyAM teoe nagna ane uttAna thaIne meghamukha vigere nAgakumAra nikAyane potAnA kuLadevatAne manamAM dhAraNa karI aSTama tapa karyo. aSTama tapanI prAMte jANe cakrIna tejathI bhaya lAgyo hoya tema nAgakumAra devatAnAM Asana kaMpAyamAna thayAM. avadhijJAnavaDe pheracha lokone tevI rIte A thayelA joI pIDAthI duHkha pAmatA pitAnI jema temanI AgaLa AvIne teo pragaTa thayA. AkAzamAM rahI teoe kirAta lokone kahyuM--tamane mana Icchita kayA arthanI icchA che. te kahe." AkAzamAM rahelA te meghamukha nAgakumArene joI jANe ghaNuM tRSita hoya tema teoe mastaka upara aMjali joDIne kahyuM- pUrve keIe paNa AkrAMta nahIM karelA amArA dezamAM hamaNAM A keI Ave che te pAcho cAlyo jAya tema kare." dee kahyuM - kirAte ! A bharata nAme cakravartI rAjA che. iMdranI peThe te deva. asura ane manuSyathI paNa ajeya che. TAMkaNAthI girinA pASANa jema abhedya hoya che tema pRthvImAM cakravatI rAjA maMtra, taMtra, viSa, astra ane vidyAothI agocara hoya che tathApi tamArA AgrahathI ame tene upadrava karazuM.' ema kahIne teo adazya thayA. kSaNavAramAM jANe pRthvImAMthI uchaLIne samudrA AkAzamAM AvyA hoya tema kAjaLanI jevA zyAma kAMtivALA megha gaganamAM utpanna thayA. vidyarUpI tajanIthI cakravartInI senAne tiraskAra karatA hoya ane utkaTa gajenAthI vAraMvAra Akraza karI tenuM apamAna karatA hoya tevA te jaNAvA lAgyA. senAne cUrNa karavAne teTalA pramANuvALI UMce AvelI vajazilAnA jevA megha, mahArAjAnI chAvaNI upara tatkALa caDI AvyA ane jANe loDhAnA agrabhAga hoya, jANe bANa hoya tathA jANe daMDa hoya tevI dhArAthI te varSavA lAgyA. mahItala tarapha meghanA jaLathI pUrAI gayuM ane temAM ratha nAvanI jevA tathA hAthI vigere magaramacchanI jevA jaNAvA lAgyA. sUrya jANa kaI ThekANe cAlyA gaye hoya ane parvate jANe kyAMka nAsI gayA hoya tema meghanA aMdhakArathI kALarAtrinA je dekhAva thaI gaye. te vakhate pRthvI upara aMdhakAratva ane jaLatva thaI rahyuM, tethI jANe eka vakhate yugmadharmo pravartatA hoya tema jaNAvA lAgyuM. AvI ariSTakAraka vRSTine joI cakravartIe priya bhUtyanI jema svahastathI carmaratnane sparza karyo. uttara dizAnA pavanavaDe megha vRddhi pAme tema cakrInA hastathI sparza thayeluM carmaratna bAra yojana vRddhi pAmyuM. samudranA madhyamAM rahelI jamIna hoya tema jaLanI upara rahelA carmaratna upara mahArAjA sarva sanya sahita rahyA. pachI paravALAthI kSIrasamudra zebhe tema suMdara kAMtivALI suvarNanI navANuM Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM 127 hajAra zalAkAthI zubhatuM, nALavaDe kamaLanI peThe traNa tathA graMthI rahita ane saralapaNAthI zobhatA suvarNadaMDathI suMdara ane jaLa, Atapa, pavana ane rajathI rakSaNa karavAne samartha evA chatraratnane rAjAe sparza karavAthI te paNa carmaratnanI peThe vRddhi pAmyuM. te chatranA daMDanI upara adhikArano nAza karavA mATe rAjAe atyaMta tejavaDe sUrya jevuM maNiratna Aropita karyuM. chatraratna ane carmaratnane saMpuTa taratA IDAnI je bhavA lAgyuM tyAMthI lAkamAM brahmAMDanI ka95nA utpanna thaI. hiratnanA prabhAvathI te carma ratanamAM sArA kSetranI peThe savAre vAvelA dhAnya sAyaMkALe utpanna thAya che; caMdra saMbaMdhI prAsAnI peThe temAM prAta:kALe vAvelA kuSmAMDa, pAlakya ane muLA vigere sAyaMkALe niSpanna thAya che; ane prAta:kALe vAvelA kadalI vigere phaLavRkSe paNa mahapuruSane AraMbho jema phaLibhUta thAya che tema sAyaMkALe phalibhUta thAya che. temAM rahelA le ke pUrvokta dhAnya, zAka ane phaLanuM bhajana karIne harSa pAmatA ane udyAnamAM krIDA karavA jaIne rahelA hoya tema kaTakane zrama paNa jANatA nahotA. jANe mahelamAM rahyA hoya tema maryalokanA carmaratna ane chatraratnanI madhyamAM parivAra sahita svasthapaNe rahevA lAgyA. evI rIte temAM rahetAM kalpAMtakALanI peThe azAMta varSatA evA nAgakumAra devatAoe sAta ahorAtra vItADyA. pachI "A. koNa pApI mane Avo upasarga karavAne udyata thayo che?? evo rAjAnA manamAM thato vicAra jANIne mahAparAkramI ane sadA samIpa rahenArA soLa hajAra cazno taiyAra thayA, bhAthA bAMdhIne potAnAM dhanuSe adhijya karyA ane jANe krodharUpI agnithI zatruone bALavAne icchatA hoya tevA thaIne nAgakumAranI pAse AvI kahevA lAgyA "are rAMkaDAo ! tame ajJAnInI peThe pRthvInA pati A bharata cakravatIne jANatA nathI ? akhila vizvathI ajeya A rAjAne karelo upadrava moTA parvatamAM daMtaprahAra karavAthI kaSTa pAmatA hAthInI peThe tamane ja Apattine arthe thaze, tema chatAM paNa maskuNanI peThe tame ahIMthI zIdhra cAlyA jAo, nahIM te tamAruM pUrve nahIM joyeluM evuM apamRtyu thaze. " e pramANe sAMbhaLIne AkuLavyAkuLa thayelA te meghamukha nAgakumAroe IdrajAlika jema idrajALane saMharI le tema kSaNavAramAM meghabaLane saMharI lIdhuM ane "tame bharata rAjAne zaraNa thAo" evuM kirAta lokone kahI potAne sthAnake gayA. devatAnAM vacanathI IrachAbhagna thayelA mleccha le ke anya zaraNuhita thavAthI zaraNane cagya evA bharatarAjAne zaraNe gayA. jANe sarpanI phaNa uparathI laI laIne ekaThA karyA hoya tevA maNio, jANe meruparvatane sAra hoya tevA suMdara suvarNana rAzi ane adharatnanA pratibiMba hoya tevA lAkha a teo e bharatapatine bheTa karyA. pachI mastake aMjali joDI cAruvacanagarbhita vANIthI jANe baMdIjanonA sahodara hoya tema UMce svare kahevA lAgyA-"he jagatpati ! he akhaMDa pracaMDa parAkramI ! tame vijaya pAme ! cha khaMDa pRthvImaMDaLamAM tame IMdra jevA cho. he rAjA ! amArI pRthvInA kilArUpa vaitADhaya parvatanuM moTuM guphAdvAra tamArA sivAya bIjo koNa ughADavAne samartha che? he vijayI rAjA ! AkAzamAM jatizvakanI jema jaLanI upara AkhA sainyano paDAva rAkhavAne tamArA sivAya bIjo koNa samartha che? he svAmi! addabhuta zaktine lIdhe tame devatAothI paNa ajeya che evuM ame have jANyuM che, mATe amAro ajJane sarva aparAdha kSamA kare. he nAtha ! navIna jIvana ApanAra tamArA hastane amArI pITha upara AropaNa kare! AjathI ame tamArI AjJAmAM ja vartazuM. kRtajJa evA mahArAjAe temane potAne AdhIna karI temane satkAra Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 4 thA 128 karI vidAya karyA. uttama puruSAnA kAdhanI avidha praNAma sudhI ja hoya che. cakravInI AjJAthI senApati suSeNu giri tathA samudranI maryAdAvALA siMdhunA uttara niSphaTane sAdhI AvyA ane anA leAkeAne potAnA saMgathI A karavAne icchatA hoya tema sukhabhAga bhAgavatA cakravatI tyAM ghaNo kALa rahyA. anyadA digvijayamAM jamAnarUpa ane tejathI vizALa cakraratna rAjAnI AyudhazALAmAMthI nIkaLyuM ane kSudrahimavaMta parvata tarapha pUrva dizAne mArge cAlyuM. jaLanA pravAha jema nIkane raste cAle tema cakravartI paNa cakrane raste cAlyA. gajeMdranI peThe lIlAthI gamana karatA mahArAjA keTaleka prayANe kSudrahimAdrinA dakSiNa nitaMba (bhAga) pAse AvyA. bhAjapatra, tagara ane devadArUnA vanathI AkuLa te nitaMbamAM pAMDukavanamAM iMdranI jema mahArAjAe chAvaNI nAMkhI tyAM kSudrahimAdrikumAradevane uddezI RSabhAtmaje aSTama tapa karyAM; kAraNa ke kAryasiddhimAM tapa e Adi magaLa che, rAtrine aMte sUrya jema pUrvIsamudranI bahAra nIkaLe tema aSTamabhaktane aMte tejasvI mahArAjA rathArUDha thaIne chAvaNIrUpI samudramAMthI khahAra nIkaLyA ane ATopa sahita vegapUrNAMka jaI ne kSudrahimAlaya pa-tane rathanA AgalA bhAgathI traNa vakhata tADita karyA, dhanuranI vaizAkha AkRtimAM rahIne mahArAjAe potAnA nAmathI aMkita karelu bANu himAcaLakumAradeva upara cheDayu'. pakSInI peThe AkAzamAM khetera ceAjana jaine te khANu tenI AgaLa paDayu. akuzane joIne unmatta hastInI jema zatrunA khANane joIne tatkALa tenAM netra rakta thaI gayAM, paNa khANane grahaNa karI tenI uparanA sarpa samAna bhayakAraka nAmAkSara vAMcI dvIpakanI peThe te zAMta thaI gayA. tethI pradhAnapuruSanI jema te khANane paNa sAthe rAkhI bheTo laine te bharatezvara pAse AvyA. AkAzamAM rahIne UMce svare jayajaya zabda kahI khaNukAraka puruSanI peThe teNe caDhIne khaNu aNu kayu ... ane pachI devavRkSanAM puSponI mALA, geAzISa caMdana, sarvASadhi ane padmadrahanu jaLa-e sarva rAjAne bheTa karyAM; kAraNa ke tene sArarUpa te ja hatuM. khIjA kaDAM, bAjuba`dha ane divya vasrA leTane miSe mahArAjAne daMDamAM ApyAM ane kahyuM-svAmin ! uttara dizAne cheDe tamArA bhRtyanI peThe huM rahIza. e pramANe kahIne te virAma pAmyA eTale mahArAjAe satkAra karI tene visarjana karyA. pachI kSudrahimAlayanuM jANe zikhara hAya ane zatruonA jANe manAtha hoya tevA potAnA ratha pAchA vALyA. tyAMthI RSabhaputra RSabhakUTa parva te gayA ane hastI jema potAnA dAMtavaDe paryaMtane prahAra kare tema thazIrSathI traNa vakhata tene tADana karyuM. pachI sUrya jema kiraNakAzane grahaNu kare tema cakravartIe rathane tyAM sthApana karI hAthamAM kAMIiIratna grahaNa karyuM. te kAMkiNIratnathI tenA pU zikhara upara lakhyuM ke ' avasarpiNI kALanA trIjA ArAnA prAMtabhAgamAM huM bharata nAme cakrI thayA chuM.' evA akSaro lakhI cakravatI potAnI chAvaNImAM AvyA ane tene nimitte karelA aSTama tapanu' pAraNuM karyuM. pachI himAlayakumAranI peThe te RSabhakUTapitanA cakranI sapattine cAgya aRRAhnikA utsava karyo. gaMgA ane siMdhu nadInI madhya bhUmimAM jANe samAtA na hoya tethI AkAzamAM uchaLanArA azvothI, sainyanA bhArathI glAni pAmelI pRthvIne chAMTavAne IcchatA hAya tema madajaLanA pravAhane jharatA gadhahastIothI, utkaTa cakradhArAthI pRthvIne sIma`tathI alaMkRta karatA hoya tevA uttama rathAthI ane jANe narAdvaitane batAvatA hoya tevA advaita parAkramavALA bhUmimAM prasaratA phroDogame pedalathI vITAyelA cakravatI, azvasvArane anuvattI thaine Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM 129 cAlanArA jAtya mataMgajanI jema cakranA anugata thaI vaitADhaya parvate AvyA. jyAM sabarastrIo zrI AdIzvara bhagavaMtanA aniMdita gIte gAtI hatI evA te parvatanA uttara nitaMbamAM mahArAjAe chAvaNI karI. tyAM rahIne temaNe nAmivinami nAmanA vidyAdharanI upara daMDane mAganAruM bANa preryuM. bANane joI te baMne vidyAdharapatie kropATepa karI paraspara A pramANe vicAra karavA lAgyA. jabUdvIpanA bharatakhaMDamAM A bharata rAjA prathama cakravartI utpanna thayA che. RSabhakUTa parvata upara caMdrabiMbanI jema pitAnuM nAma lakhIne pAchA vaLatAM te ahIM AvyA che. hastInA ArohakanI peThe teNe vaitADhaya parvatanA pArzva bhAgamAM paDAva nAMkhyo che. badhe ThekANe jaya pAmavAthI potAnI bhujAmAM garvita thayele te ApaNI pAsethI paNa jaya meLavavAne Icche che ane tethI huM mAnuM chuM ke teNe A udaMDa daMDarUpa bANa ApaNI upara nAMkhyuM che. AvI rIte vicAra karI te baMne jaNA yuddhane mATe taiyAra thai potAnA sinyathI girizikharane AcchAdana karavA lAgyA. saudharma ane IzAnapatinA devasainyanI peThe te baMnenI AjJAthI vidyAdharanAM sainya AvavA lAgyAM. temanA kilakilArava zabdathI vaitADhaya parvata hasate hoya, gAjate hoya, ane cotarapha phATate hoya tema jaNAvA lAgyuM. vidyAdhareMdranA sevako vaitADhayagirinI guphAnI peThe suvarNanI vizALa duMdubhi vagADavA lAgyA. uttara ane dakSiNa zreNInA bhUmi, grAma ane zaheranA adhipatio ratnAkaranA putra hoya tema vicitra ratnanA AbharaNa paherIne jANe garuDa hoya tema akhalita gatithI gaganamAM cAlavA lAgyA. nAmivinaminI sAthe cAlatAM teo jANe tenI bAju mUrtio hoya tevA jaNAtA hatA. koI vicitra mANekanI prabhAthI dizAone prakAzita karanArA vimAnemAM besIne vaimAnika devatAthI judA paDI na zake tevI rIte cAlyA; kaI puSkarAvatanA megha jevA madabiMduone varasAvanArA ane gajane karanArA gaMdhahastI upara besIne cAlyA; kaI caMdra ane sUryanA tejathI vyApta thayA hoya tevA suvarNaratnacita rathamAM besIne cAlyA; keI gaganamAM sArI cAlathI cAlatA ane ativegathI zubhatA jANe vAyukumAra devatA hoya tevA ghoDA upara besI prayANa karavA lAgyA ane keTalAeka hAthamAM zastrasamUha dhAraNa karI vajanA kavaca paherI, vAMdarAonI peThe ThekatA ThekatA pAyadaLa thaIne cAlyA. evI rIte vidyAdharonA sainyathI vIMTAyelA ane yuddhane mATe taiyAra thayelA nAmivinami vaitADhaya parvata uparathI utarI bharatapatinA samIpa bhAge AvyA. AkAzamAMthI utaratuM vidyAdharanuM saunya maNimaya vimAno vaDe jANe AkAzane bahu sUryamaya karatuM hoya, prajavalita hathiyArothI jANe vidyamaya karatuM hoya ane uddAma huM dubhinA dhvanithI jANe ghoSamaya karatuM hoya tema jaNAvA lAgyuM. "are daMDAthI ! tuM amArI pAsethI daMDa grahaNa karIza ?" ema bhASaNa karatA, vidyAthI unmatta thayelA te baMne vidyAdharee bharatapatine yuddha karavA bolAvyA. pachI sainya sahita te baMnenI sAthe samakALe vividha prakAranAM yuddhAthI yuddha thavA lAgyuM, kemake jayalakSmI yuddhathI ja upArjana karavA yogya che. e pramANe bAra varSa sudhI yuddha karIne chevaTe cakravatIe te baMne vidyAdharone jItI lIdhA eTale aMjali joDI bharatezvarane praNAma karI teo bolyA he kuLasvAmi ! sUryathI adhika bIja tejavaMta nathI, vAyuthI adhika kaI vegavaMta nathI ane mokSathI uparAMta bIjuM sukha nathI temaja tamArAthI adhika koI zUravIra nathI. 17 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 saga 4 the he ArSabhi! Aje tamane jovAthI ame sAkSAt RSabhadevane ja joyA che. ajJAnapaNathI ame tamane je pIDA karI te tame kSamA karajo, kemake tame amane ajJAnapaNAmAMthI jAgRta karyA che. pUrve jema ame RSabhasvAmInA bhUtya hatA tema have tamArA bhatya thayA chIe; kemake svAmInI peThe svAmIputranI sevA paNa lajajAkArI hotI nathI. he mahArAja ! dakSiNa ane uttara bharatAddhanI madhyamAM rahelA vaitADhayanA baMne pArzvamAM durga pALanI peThe ame tamArA zAsanamAM rahIzuM. ema kahI vinami rAjAo-je ke teo mahArAjAne kAMI bheTa ApavAnI IcchA karatA hatA chatAM jANe kAMI yAcanA karavAne IcchatA hoya tema namaskAra karI aMjali jeDI, jANe sthira rahelI lakSamI hoya tevI strIomAM ratnarUpa potAnI subhadrA nAme duhitA cakrIne arpaNa karI. . na jANe sUtra (darI) chAMTIne banAvI hoya tema tenI samacorasa AkRti hatI; trilayanI aMdara rahelA mANikayanA tejane jANe puMja hoya tevI tenI kAMti hatI; kRtajJa sevakothI AvRtta hoya tema yauvanAvasthAthI tathA nitya sthira rahenArA zobhAvALA keza ane nathI te atyaMta zobhatI hatI; divya auSadhanI peThe te sarva rogane zAMta karanArI hatI ane divya jaLanI peThe te IcchAnukULa zIta ane uSNu sparzavALI hatI. te traNa ThekANe yAma, traNa ThekANe zveta, traNa ThekANe tAmra, traNa ThekANe unnata, traNa ThekANe gaMbhIra, traNa ThekANe vistIrNa, traNa ThekANe dIrgha ane traNa ThekANe kRza hatI. pitAnA kezakalApathI te mayUranA kalApane jItatI hatI ane lalATathI aSTamInA caMdrane parAbhava karatI hatI. rati ane prItinI krIDAvApI hoya tevI tenI suMdara daSTi (netra) hatI; lalATanA lAvaNyajaLanI dhArA hoya tevI tenI dIrgha nAsikA hatI; navIna darpaNanA jevA suMdara tenA gAla hatA; * jANe be hIMcakA hoya tevA khabhA sudhI pahoMcatA tenA be karNa hatA; be sAthe thayelA biMbaphaLanI jevA tenI adhara hatA; hIrAkaNIonI zreNInI zobhAne parAbhava karanArA dAMta hatA; udaranI peThe traNa rekhAvALuM tenuM kaMThadaLa hatuM; kamalanALa jevI sarala ane bisanA jevI ke maLa tenI bhujAo hatI; kAmadevanA be kalyANakaLaza hoya tevA tenA stana hatA; stane e jANe puSTatA karI lIdhI hoya ane tethI kRza thayuM hoya evuM tenuM kamaLa udara hatuM; saritAnI bhamarI jevuM tenuM nAbhimaMDaLa hatuM; nAbhirUpI vApikAnA tIra uparanI durvAvali hoya tevI tenI mAvali hatI; kAmadevanI jANe zavyA hoya tevA tenA vizALa nitaMba hatA; hI DeALAnA be suvarNa staMbha hoya tevA suMdara tenA urUdaMDa hatA; mRgalInI jeghAne tiraskAra karanArI tenI jaMghA hatI; hastanI peThe tenA caraNa paNa kamalane tiraskAra karanArA hatA; karacaraNanI aMgulIrUpI daLathI jANe pallavita vallI hoya tevI te jaNAtI hatI, prakAzamAna nakharUpI ratnathI ratnAcaLanI taTI hoya tevI jaNAtI hatI, vizALa, svaccha, kamaLa ane suMdara vastrothI te mRdu pavananA paDavAthI taraMgita thayelI saritA jevI lAgatI hatI; svacha kAMtithI taraMgita thayelA manahara avayathI te pitAnA suvarNa tathA ratnamaya AbhUSaNone ulaTI zobhAvatI hatI tenI pAchaLa chAyAnI jema chatradhAriNI strI sevA karatI hatI; be haMsathI kamalinInI peThe saMcAra karatA be cAmathI te zebhatI hatI ane apsarAthI lakSmInI jema tathA saritAothI jAnavInI jema te suMdara bALA samAna vacavALI hajAro sakhIothI parivRta hatI. namirAjAe paNa mahA mUlyavaMta rane cakravatIne bheTa karyA, kemake svAmI ghera Ave tyAre mahAtmAone zuM adeya che? pachI bharatapatie vidAya karelA nami Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM 131 vinamie pitAnA putranA putrone rAjya sepI, virakta thaI RSabhadeva bhagavaMtanA caraNamULamAM jaI vata grahaNa karyuM. tyAMthI cakraratnanI pachavADe gamana karatA tIvra tejasvI bharatarAjA gaMgAnA taTa upara AvyA. jAhnavInA sthAnathI dUra nahIM tema najIka nahIM evuM sthAnake pRthvInA idra pitAnA sainyane paDAva nakhAvyA. mahArAjAnI AjJAthI suSeNa senApatie siMdhunI peThe gaMgA utarI tene uttaraniSphaTa sA (tAbe karyo). pachI cakravatIe aSTamabhaktathI gaMgAdevInI sAdhanA karI. samartha puruSono upacAra tatkALa siddhine mATe thAya che. gaMgAdevIe prasanna thaI mahArAjAne be ratnamaya siMhAsana ane eka hajAra ne ATha ratnamaya kuMbhe ApyAM. te gaMgAdevI rUpalAvaNyathI kAmadevane paNa kiMkaratulya karanArA bharatarAjAne joI kSobha pAmI. vadanarUpI caMdrane anusaranArA manahara tArAgaNa hoya tevA teNe sarvAge muktAmaya AbhUSaNa paheryA hatAM. keLanI aMdaranI tvacA jevAM teNe vastra paheryA hatAM. te jANe tenA pravAha jaLa te rUpe pariNAma pAmyA hoya tevA jaNAtA hatA. romAMcarUpI kaMcukIthI tenA stana uparanI kaMcukI taDAtaDa phATatI hatI ane jANe svayaMvaranI mALA hoya tevI dhavaLadaSTine te pheMkatI hatI. AvI sthiti pAmelI gaMgAdevIe krIDA karavAnI IcchAthI premabharita gadgad vANIvaDe bharatarAyanI atyaMta prArthanA karI ane potAnA patigRhamAM temane laI gaI. tyAM tenI sAthe vividha bhegane bhegavatA mahArAjAe eka divasanI peThe sahastra varSa vyatIta karyA. pachI kaI rIte devIne samajAvI, tenI AjJA laI tyAMthI nIkaLyA ane pitAnA prabaLa sanya sAthe khaMDaprapAtA guphA tarapha cAlyA. kezarIsiMha jema eka vanathI bIje vana jAya tema akhaMDa parAkramavALA cakrI te sthAnathI khaMDaprapAtA guphA samIpe pahoMcyA. guphAthI thoDe dUra e baliSTa rAjAe potAnA sainyane nivAsa karAvyuM. tyAM te guphAnA adhiSThAyaka nATayamAla devane manamAM dhAraNa karI aSTama tapa karyo, tethI te devanuM Asana kaMpyuM. avadhijJAnavaDe bharatacakIne AvelA jANuM devAdAra jema leNadAra pAse Ave tema te bheTa laIne sAmo AvyA. mahad bhaktivALA te deve SakhaMDa bhUminA AbhUSaNarUpa mahArAjAne AbhUSaNo arpaNa karyA ane sevA aMgI. kAra karI. nATaya karelA naTanI peThe nAyamAla devane vivekayukta cakrIe prasanna thaIne vidAya karyo ane pachI pAraNuM karI te devane aSTAddhika utsava karyo. have cakrIe suSeNa senAnIne AjJA karI ke "khaMDapAtA guphA ughADe.' senApatie maMtrInI peThe nATayamAla devane manamAM dhArI aSTama karI pauSadhAlayamAM pauSadhavrata grahaNa karyuM. aSTamane aMte pauSadhAgArathI nIkaLI pratiSThAmAM jema zreSTha AcArya balividhAna kare tema balividhAna karyuM, pachI prAyazcitta ane kautuka maMgaLa karI, moTA mUlyavALAM DAM vastro dhAraNa karI hAthamAM dhUpadhANuM grahaNa karyuM. guphA pAse jaI jotAM ja prathama namaskAra karI tenA bAraNAnI pUjA karI ane tyAM aSTamaMgaLaka AlekhyA. tyAra pachI kapATa ughADavAne mATe sAta ATha pagalAM pAchA cAlI jANe te bAraNAnI suvarNamaya kuMcI hoya tevA daMDaratnane grahaNa karyuM ane bAraNuM upara te vaDe prahAra karyo, sUryanAM kiraNavaDe kamalakeza khullI jAya tema daMDaratnanA AghAtathI te baMne dvAra ughaDI gayAM. . | guphAdvAra ughaDayAnA samAcAra cakrIne nivedana karyA eTale hastInkaMdha upara ArUDha thaI hastInA dakSiNa kuMbhasthaLa upara UMce sthAnake maNiratna mUkIne temaNe guphAmAM praveza karyo. satye anusarelA bharata rAjA aMdhakArane nAza karavAne mATe pUrvavata kAMkiNIratnathI Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 'sarga 4 the maMDaLane AlekhatA guphAmAM cAlyA. jema be sakhIo trIjI sakhIne maLe tema e guphAnI pazcima bAjunI bhIMtamAMthI nIkaLIne pUrva bhittinI nIce thaI umegnA ane nimagna nAmanI be nadIo gaMgAne maLe che tyAM AvI, pUrvanI peThe te nadInI upara pAja karI cakrI senAnI sAthe te nadIo utaryA. sainyarUpa zalyathI Atura thayelA vaitADhaye preraNA karI hoya tema guphAna dakSiNadvAra tatkALa svayameva ughaDI gayAM. eTale kezarIsiMhanI peThe narakezarI guphA bahAra nIkaLyo ane gaMgAne pazcima taTa upara temaNe paDAva nAMkhe. tyAM nava nidhAnane uddezIne pRthvI patie pUrva tapathI upArjana karelI labdhio vaDe thanArA lAbhanA mArgane batAvanAra aSTama tapa karyo. aSTamane aMte nava nidhie pragaTa thayA ane mahArAjA pAse AvyA. te dareka nidhio eka eka hajAra yoe adhiSThita karelA hatA; tenAM nisarga, pAMDuka, piMgala, sarva2na, mahApadma, kAla, mahAkAla, mANava ane zaMkhaka evAM nAma hatAM; ATha cakra upara te pratiSThita thayelA hatA ane ATha jana UMcA, nava jana vistAramAM tathA daza yojana laMbAImAM hatA. vaiDuryamaNinA bAraNAthI temanAM mukha AcchAdita karelAM hatAM. sarakhA, suvarNanA ratnothI bharapUra ane cakra, caMdra tathA sUryanA lAMchana(cina)vALA hatA. te nidhionA nAma pramANe nAmavALA, papamanA AyuSavALA nAgakumAranikAyanA deve tenA adhiSThAyaka thaIne rahelA hatA. - temAMnAM kasa nAmanAM nidhithI chAvaNI, zahera, grAma, khANa, droNamukha, maMDapa ane pattana vigere sthAnanuM nirmANa thAya che. pAMDaka nAmanA nidhithI mAna, unmAna ane pramANa e sarvanuM gaNita tathA dhAnya ane bIjane saMbhava thAya che. piMgaLa nAmanA nidhithI nara, nArI, hAthI ane ghoDAonA sarva jAtinAM AbhUSaNone vidhi jANI zakAya che. sarvaranaka nAmanA nidhathI cakraratna vigere sAta ekedriya ane sAta paMcendriya ratno utpanna thAya che. mahApadma nAmanA nidhithI sarva prakAranAM zuddha ane raMgIna vastro niSpanna thAya che, kALa nAmanA nidhithI vartamAna, bhUta ane bhaviSya traNa kALanuM jJAna, kRSi vagere karma ane bIjA zilpAdinuM jJAna thAya che. mahAkALa nAmanA nidhithI pravALA, rUpuM, suvarNa, muktAphala, loDhuM tathA hAdika dhAtuonI khANe utpanna thAya che. mANava nAmanA nidhithI yoddhA, Ayudha ane kavacanI saMpattio tathA sarva prakAranI yuddhanIti ane daMDanIti pragaTa thAya che. navamAM zaMkha nAmanA mahAnidhithI cAra prakAranA kAvyanI siddhi nAhya nATakanI vidhi ane sarva prakAranA vAjIMtra niSpanna thAya che. e pramANenA guNavALA nava nidhio AvIne kahevA lAgyA- "he mahAbhAga ! ame gaMgAnA mukhamAM mAgadhatIrthanA nivAsI chIe. tamArA bhAgyathI vaza thaIne tamArI pAse AvyA chIe tethI tamArI IcchA pramANe avizrAMtapaNe amAre upabhega karo ane Ape. kadApi samudra kSaya pAme paNa ame kSaya pAmatA nathI." ema kahI sarva nidhio vaza thayA eTale nirvikArI rAjAe pAraNuM karyuM ane tyAM temano aSTAnikA utsava karyo. rAjAnI AjJAthI suSeNa paNa gaMgAnA dakSiNa niSkaTane nAnI pallInI peThe lIlAmAtramAM sAdhIne AvyA, pUrvApara samudrane lIlAthI AkrAMta karI rahelA jANe bIjA vaitADhaya hoya tema mahArAjA tyAM ghaNe kALa rahyA. eka divasa sarva bharatakSetra jeNe sAdhyuM che evA bharata patinuM cakra ayodhyA. sanmukha cAlyuM. mahArAjA paNa snAna karI, vastra paherI, balikarma, prAyazcita ane kautuka maMgaLa karI, IdranI peThe gajendra upara ArUDha thayA. jANe kalpavRkSa hoya tevA nava nidhiethI puSTa thayelA bhaMDAravALA, sumaMgaLanA catudarza svapnanAM judAM phaLa hoya tevAM caturdaza ratnothI Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM 133 niraMtara AvRtta, rAjAonI kuLalakSmI jevI ane jeNe sUrya paNa najare je nathI tevI pitAnI pariNIta batrIsa hajAra rAjakanyAo yukta, jANe apsarAo hoya tevI ane batrIsa hajAra dezamAMthI paraNelI bIjI batrIsa hajAra suMdara strIothI zobhita jANe paTAvata hoya tevA pitAnA Azrita batrIsa hajAra rAjAo tathA vidhyAtrinI jevA rAzI lAkha hAthIothI virAjita ane jANe akhila vizvamAMthI ApyA hoya tevA cArAzI lAkha azva, teTalA ja ratha ane bhUmine AcchAdana karanArA cha-- keTI subhaTothI vIMTAyelA bharata cakravatI prayANanA prathama divasathI sATha hajAra varSe cakranA mArgane anusaratA ayodhyA tarapha cAlyA. - mArge cAlatA cakrI sainyathI UDelI rajasamUhanA sparzathI milana thayelA becarone jANe pRthvImAM AleTa hoya tevA karatA hatA; pRthvInA madhya bhAgamAM rahelA bhavanapati ane vyaMtarone rInyanA bhArathI pRthvI phATavAnI zaMkAne utpanna karI bhaya pamADatA hatA; gokuLa gokuLe vikasvara daSTivALI gopAMganAonuM mAkhaNarUpa adhya-amUlya hoya tema bhaktithI svIkAratA hatA; vane vane hAthInA kuMbhasthaLamAMthI utpanna thayelA muktAphaLa vigerenI kirAta lokoe ApelI bheTa grahaNa karatA hatA; parvate parvate parvatarAjAoe AgaLa dharelAM ratna suvarNanI khANanA mahasArane aneka vakhata aMgIkAra karatA hatA; gAme gAme jANe utkaMThita bAMdhavuM hoya tevA grAmavRddhonA upAyana prasannapaNe grahaNa karI temanA upara anugraha karatA hatA; kSetromAM paDatI gAyanI jema grAmamAM ce.tarapha prasaratA rInikane pitAnI AjJArUpI ugra daMDathI aTakAvI rAkhatA hatA; vAnaronI peThe vRkSa upara caDI pitAne harSapUrvaka jenArA grAmyabALakane pitAnI jema pyArathI jotA hatA; dhAnya, dhana ane vitavaDe nirupadravI gAmaDAMonI saMpattine potAnI nItirUpI latAnA phaLapaNe avalokatA hatA; saritAone pakila karatA hatA; sarovaranuM zoSaNa karatA hatA ane vAva tathA kUvAne pAtAlavivaranI jema khAlI karatA hatA. duniyI zatrune zikSA karanAra mahArAjA e pramANe malayAcalane pavananI peThe lokone sukha ApatA ane dhIme dhIme cAlatA ao dayApurInI samIpe AvI pahoMcyA. jANe ayodhyAna atithirUpa thayele sahodara hoya te dhAvAra mahArAjAe ayodhyAnI najIka bhUmimAM naMkhAvyuM. rAjaziromaNi bharate rAjadhAnIne manamAM dhArI nirupadravanI pratIti ApanAra aSTama tapa karyo, aSTama bhaktane aMte pauSadhAlayamAMthI bahAra nIkaLI cakrIe bIjA rAjAonI sAthe divya rasAIthI pAraNuM karyuM. - ahIM ayodhyAmAM sthAne sthAne jANe digaMtarathI AvelI lamIne krIDA karavAnA hiMDelA hoya tevA UMcA teraNa baMdhAvA lAgyA, bhagavaMtanA janmasamaye devatAo sudhI jaLanI vRSTi kare tema nagaranAloko dareka mAge kezaranA jaLathI chaMTakAva karavA lAgyA, jANe nidhio aneka rUpe thaI agAuthI AvyA hoya tevA mAMcAo suvarNa staMbhathI racAvA lAgyA, uttarakurumAM pAMca prahanI baMne bAjue rahelA daza daza suvarNagiri zebhe tema mArganI baMne bAjue sAmasAmAM rahelA mAMcAo zobhavA lAgyA. dareka mAMcAe bAMdhelA ratnamaya toraNe IndradhanuSanI zreNInI zebhAne parAbhava karavA lAgyA ane gaMdhanuM sainya jema vimAnamAM bese tema gAyana karanArI strIo mRdaMga tathA vINAne bajAvanArA gaMdharvonI sAthe te mAMcA upara besavA lAgI. te mAMcA uparanA caMdaravA sAthe bAMdhelI metInI jhAlaro lakSamInA nivAsagRhanI peThe kAMtithI dizAone prakAzita karavA lAgI. jANe pramoda pAmelI nagaradevInA hAsya hoya tevA cAmathI, svargamaMDananI racanAvALA citrothI kautukathI AvelA nakSatrA hoya tevA darpaNathI, khecaranA hAthanA rUmAla hoya tevA suMdara vastrothI ane lakSmInI Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 saga 4 the mekhalA jevI vicitra maNimALAothI nagarajane UMcA karelA staMbhomAM hATanI zobhA karavA lAgyA. lokoe bAMdhelI ghugharIovALI patAkAo sArasa pakSInA madhura avAjavALA zaraddaRtunA samayane batAvavA lAgI. vyApArIo dareka dukAna ane maMdirane yakSakaImanA gomayathI lIMpIne tenA AMgaNAmAM motInA sAthiyA pUravA lAgyA. ThekANe ThekANe mUkelA agarUcUrNathI pUrelA dhUpIAnA dhUmADA UMcA jatA hatA tethI jANe te svargane paNa dhUpita karavAne IcchatA hoya tevA jaNAvA lAgyA. e pramANe nagarajanoe zaNagArelI nagarImAM praveza karavAnI IcchAthI pRthvInA Iddhi cakravatI zubha muhUrta meghanI jema garjanA karanArA hAthI upara caDyA. AkAza jema caMdramaMDaLathI zobhe tema kapUracUrNanI jevAM zveta chatrothI te zebhatA hatA, be cAmarenA miSathI, pitAnuM zarIra saMkSepIne AvelI gaMgA ane siMdhu temane sevatI hoya tevA jaNAtA hatA, sphaTika parvatanI zilAomAMthI sAra laIne raccA hoya tevA ujajavaLa, ati bArIka, kamaLa ane ghATAM vastrothI zobhatA hatA, jANe ratnaprabhA pRthvIe premathI pitAne sAra arpaNa karyo hoya tevA vicitra ratnAlaMkArothI teo sarva aMge alaMkRta thayA hatA, phaNuM upara maNine dhAraNa karanArA nAgakumAradevathI parivarelA nAgarAjanI jema mANikAmaya mugaTavALA rAjAothI te parivRta hatA, cAraNadevatAo IdrinA guNanuM jema kIrtana kare tema jaya jaya zabda belI pramoda pamADatA cAraNa mATe temanA addabhuta guNonuM kIrtana karatA hatA ane maMgaLa vAjiMtranA nirdoSanA pratizakha miSathI AkAze paNa tene mAMgalika dhvani karyo hoya tevA te jaNAtA hatA. tejathI iMdra sarakhA ane parAkramanA bhAMDAgAra jevA mahArAjA prayANane mATe gajene preraNA karI AgaLa calAvavA lAgyA. svargathI jANe utaryA hoya ane pRthvImAMthI jANe nIkaLyA hoya tema ghaNe kALe AvatA pitAnA rAjAne jevAne bIjA grAmAdikathI paNa loko AvyA hatA. mahArAjAnI sarva senA ane jevAne ekaThA thayelA loke e baMne ekatra thavAthI sarva pratyeka eka ThekANe piMDIbhUta thayuM hoya tema jaNAvA lAgyuM. saunya ane AvelA lokonA jamAvathI te vakhate talano dANo mUka hoya to te paNa pRthvI upara paDe tema na hatuM. jANe vaitAlika (bhATa) hoya tema-harSathI uttala thayelA keTalAka loke stuti karatA hatA; jANe caMcaLa cAmara hoya tevA pitAnA vastrAMcalathI kaI pavana nAMkhatA hatA; koI lalATa upara aMjali jeDIne sUryanI peThe namatA hatA; keI bAgavAnanI peThe phaLa puSpane arpaNa karatA hatA keI kuLadevatAnI peThe vaMdanA karatA hatA ane koI getranA vRddhajananI jema temane AziSa ApatA hatA. RSabhadeva bhagavAna jema samavasaraNamAM praveza kare tema prajApatie cAra dvAravALI pitAnI nagarImAM pUrvAdvArathI praveza karyo. lagnaghaTikA samaye eka sAthe UMce prakAre vAjiMtrone nAda thAya tema te vakhate dareka mAMcA upara saMgIta thavA lAgyuM. mahArAjA AgaLa cAlyA eTale rAjamArganA makAnamAM rahelI nagaranArIo harSathI daSTInI peThe dhANIo pheMkavA lAgI (vadhAvavA lAgI). purajane e puSpanI vRSTithI cAre bAjuthI AcchAdana karI dIdhela mahArAjAne hastI puSpamaya ratha je thaI gaye. utkaMThita lokenI akuMTha utkaMThA sahita cakravartI rAjamArgo dhIme dhIme cAlavA lAgyA, lake hAthIne bhaya na gaNatAM mahArAjAnI samIpe AvI phalAdika arpaNa karavA lAgyA. kAraNa ke harSa e ja baLavAna che. rAjA hastIne kuMbhasthaLamAM aMkuzathI tADana karI dareka mAMce Ubhe rAkhatA hatA. te samaye baMne bAjunA mAMcA upara AgaLa UbhI rahelI suMdara strIo eka sAthe Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM 135 cakravatInI kapUravaDe ArAtrika (AratI) karatI hatI. baMne paDakhe ArAtrika utaratI hovAthI mahArAjA be bAjue sUrya caMdra rahela meruparyaMtanI zAbhAne dhAraNa karatA hatA. akSatAnI peThe meAtIthI bharelA UMcA thALA rAkhI cakravatIne vadhAvavA mATe dukAneAnA agrabhAgamAM rahelA viNakajatA temane dRSTithI AliMgana karatA hatAH rAjamArganI najIka rahelI havelIAnA dvAramAM ubhelI kulIna suMdarIoe karelA maMgaLikane peAtAnI aeneAnI jema mahArAjA svIkAratA hatA. jovAnI IcchAthI pIDAtA kAI leAkeAne joi te peAtAne abhayadAtA hAtha UMce karI chaDIdArothI temanI rakSA karAvatA hatA. evI rIte cAlatA mahArAjAe anukrame peAtAnA pitAnA sAta mALavALA mahelamAM praveza karyAM. te rAjamahelanI agrabhUmimAM jANe rAjyalakSmInA krIDAparyaMta hoya tevA be bAjue e hastI khAMdhyA hatA; e cakravAkavaDe jaLapravAhanI jema baMne tarapha rahelA suvarNakalazeAthI tenuM vizALa dvAra zAbhatuM hatuM ane jANe grIvAnu iMdranIlamaNimaya AbharaNu hoya tevA AmrapadhruvanA maneAharathI tAraNathI te mahela dIpatA hatA. temAM koI ThekANe meAtIthI, koI ThekANe kapUranA cuthI, ane kAI ThekANe caMdrakAMta maNithI svastika maMgaLa karyuM hatuM. kAI ThekANe cInAi vastrathI, keAi ThekANe rezamI vastrathI ane koI ThekANa divya vasathI rahelI patAkAnI paktithI te ze|bhatA hatA tenAM AMgaNAmAM kAi ThekANe kapUrajaLathI, koI ThekANe puSparasathI ane kAi ThekANe hAthInA madajaLathI chaMTakAva karyA hatA. tenI upara rahelA suvarNa kalazanA miSathI jANe tyAM sUrya vizrAma karyAM hoya tevA te jaNAtA hatA. evA te rAjamahelanA AMgaNAmAM rahelI agravedI upara peAtAnA caraNa AropaNa karI chaDIdAre hAthanA TekA ApelA mahArAjA hAthI uparathI utaryA ane prathama AcAryanI jema peAtAnA sALa hajAra aMgarakSaka devatAnuM pUjana karI temane vidAya karyA. tevI ja rIte khatrIza hajAra rAjA, senApati, purAhita, gRhapati ane varSAMkane paNa visarjana karyA, hAthIone jema AlAnastha bhai bAMdhavAnI AjJA kare tema traNaze... tresaTha rasAiAne pAtapAtAnA sthAne javAnI AjJA karI utsavane aMte atithinI jema zreSThIone, aSTAdaza zreNI prazreNIne,1 dugapALane ane sA vAheAne paNa rajA ApI. pachI iMdrANInI sAthe IMdranI jema strIratna subhadrA sAthe, khatrIza hajAra rAjakuLamAM janmelI rANIe sAthe, teTalI ja (32000) dezanA AgevAnAnI kanyA sAthe ane khatrIza khatrIza pAtravALA teTalA ja nATakA sAthe, maNimaya zilAonI paMkti upara STi pheravatA mahArAjAe yakSapati kubera jema kailAsamAM jAya tema utsava sahita rAjaprAsAdamAM praveza karyA. tyAM kSaNavAra pUrva mukha sihAsana upara besI keTalIka satkathAo karI snAnAlayamAM gayA. hAthI jema sarovaramAM nhAya tema tyAM snAna karIne pariSanAnI sAthe aneka prakAranA rasavALA AhAranuM bhAjana karyuM. pachI yAgI jema ceAgamAM kALa nigamana kare tema rAjAe navarasa nATakathI ane maneAhara sagItathI keTalAka kALa niga`mana karyAM. eka vakhate suranarIe AvI vijJapti karI ke-- mahArAja ! tame vidyAdharapatie sahita SaTkhaMDa pRthvI sAdhI che; tethI huM iMdra jevA parAkramavALA ! have amane AjJA ApA eTale ame tamArA svaccha dapaNe mahArAjyAbhiSeka karIe.' mahArAjAe AjJa ApI eTale devatAoe nagaranI bahAra IzAna khUNe sudharmAsabhAnA eka kha`Da hAya tevA maDapa racyA. teo drahA, nadIe, samudra ane khIjA' tIrthAnAM jaLa, auSadhi ane mRttikA 1. mALA vigere nava jAti te zreNI ane ghAMcI vigere nava jAti te prazreNI, Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 saga 4 the lAvyA. mahArAjAe pauSadhAlayamAM jaI aSTama tapa karyo, kAraNa ke tapathI meLaveluM rAjya tapavaDe ja sukhamaya rahe che, aSTama tapa pUrNa thaye aMtaHpura ane parivArathI AvRta thaI, hAthI upara besI cakrI te divya maMDape padhAryA. pachI aMta:pura ane hajAro nATaka sAthe temaNe UMce prakAre racelA abhiSekamaMDapamAM praveza karyo, tyAM snAnapIThamAM siMhAsana upara ArUDha thayA te vakhate hAthI parvatanA zikhara upara ArUDha thayA jevo dekhAva thayo. jANe IdranI prItine lIdhe hoya tema teo prAcI (pUrva) dizA tarapha mukha karIne ranasiMhAsana upara beThA. jANe DAka hoya tema batrIsa hajAra rAjAo uttara taraphanA pagathIe thaIne sthAnapITha upara caDayA ane cakravatInI najIka bhadrAsana upara. devatAo jema IdranI sAme aMjali joDe tema aMjali jeDIne beThA. senApati, gRhapati, vaddhaka, purohita ane zreSThI vigere dakSiNa pAnazreNIthI snAnapITha upara ArUDha thayA. jANe cakrIne vijJapti karavAne icchatA hoya tema pitAne gya Asana upara teo aMjali joDIne beThA. pachI Adidevane abhiSeka karavAne mATe Idro Ave tema A naradevane abhiSeka karavAne temanA abhiyogika devatAo najIka AvyA. jaLapUrNa hovAthI megha jevA, jANe cakravAka pakSIo hoya tevA mukhabhAga upara kamalavALA ane aMdarathI jaLa paDavA samaye vAjiMtranA nAdane anusaranArA zabdovALA svAbhAvika ane vaikriya ratnakalazathI teo sarve mahArAjAne abhiSeka karavA lAgyA. pachI jANe potAnAM netro hoya tevA jaLabharita kuMbhethI batrIsa hajAra rAjAoe temane zubha muhUrta abhiSeka karyo ane potAne mastake kamalakaza jevI aMjila jeDI "tame jaya pAmo, tame vijya pAma" ema bolI cakrIne vadhAvavA lAgyA. tyAra pachI senA pati ane zreSThI vigere jaLathI abhiSeka karI, te jaLanI jevA ujajavaLa vAkyathI stuti karavA lAgyA. pachI teo e pavitra, rUvATAvALA, komaLa ane gaMdhakaSAyI vastrathI mANikyanI jema cakrIne aMganuM mAjana karyuM, tathA airikadhAtu (guru) thI suvarNanI jema kAMtine piSaNa karanArA gozISacaMdananA rasathI mahArAjAnA aMgane vilepana karyuM. devatAoe Idra A pele RSabhasvAmIne mugaTa te abhiSikta ane rAjAomAM agresara cakravatInA mastaka upara AropaNa karyo, temanA mukhacaMdranI pAse rahelA citro ane svAti nakSatro hoya tevAM ratnakuMDaLo baMne karNamAM paherAvyA; sUtrathI pavyA vinA samakALe hArarUpa eka motI ja utpanna thayela hoya te chIpanA matIno eka hAra temanA kaMThamAM nAMkhe; jANe sarva alaMkArenA hArarUpa rAjAne yuvarAja hoya te eka suMdara ardhahAra temanA urasthaLa upara AropaNa karyo, jANe kAMtivAna abrakanA saMpuTa hoya tevA ujajavaLa kAMtithI zobhatAM be devadUSya vastro rAjAne dhAraNa karAvyAM; ane jANe lakSamIna uraLarUpI maMdirano kAMtimaya killo hoya tevI eka suzobhita puSpamALA mahArAjAnA kaMThamAM Aje paNa karI. e pramANe kalapakSanI jema amUlya vastra ane mANikyanAM AbhUSaNa dhAraNa karIne mahArAjAe svargano jANe khaMDa hoya tevA te maMDapane maMDita karyo. pachI sarva puruSamAM agraNI ane vizALa buddhivAna mahArAjAe chaDIdAranI pAse sevaka puruSone belAvI AjJA karI ke "he adhikArI puruSa ! tame hAthI upara besI, saghaLI jagyAe pharI A vinItA nagarIne bAra varSa sudhI kaI paNa jAtanI jagAta, kara, daMDa, kudaDa ane bhaya rahita karIne harSavALI kare." adhikArIoe tarataja te pramANe udUSaNa karIne rAjAnI AjJAne amala karyo. kAryasiddhimAM cakravatInI AjJA e paMdaramuM ratna che, Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM 137 - pachI mahArAjA ratanasiMhAsana uparathI UThayA, tenI sAthe jANe temanAM pratibiMba hoya tema bIjA sarve paNa UThayA. parvata uparathI utaravAnI jema snAnapITha uparathI bharatezvara pitAnA AgamanamArgathI utaryA ane te sAthe bIjA paNa potapotAne rastethI utaryA. pachI jANe pitAne asahya pratApa hoya tema uttama hastI upara besI cakrI pitAne prAsAde padhAryA. tyAM snAnagRhamAM jaI nirmaLa jaLathI snAna karI temaNe aSTamabhaktanuM pAraNuM karyuM. evI rIte bAra varSe abhiSekasava saMpUrNa thaye. tyAre cakravatIM e snAna, pUjA, prAyazcitta ane kautukamaMgaLa karI, bahAranA sabhAsthAnamAM AvI soLa hajAra AtmarakSaka devatAne satkAra karI temane vidAya karyA. pachI vimAnamAM rahelA IdranI jema mahArAjA potAnA uttama prAsAdamAM rahI viSayasukha bhogavavA lAgyA. mahArAjAne pitAnI Ayudha zALAmAM rahelAM cakra, chatra, khaDjha ane daMDe cAra ekendriya ratna hatA; rehaNAcaLamAM mANikayanI jema temanA lakSamIgRhamAM kAMkiNIratna, carma ratna, maNiratna ane nava nidhio hatAM. potAnI ja nagarImAM utpanna thayelA senApati, gRhapati, purohita ane viddhaki e cAra nararatno hatA; vaitADhaya parvatanA mULamAM utpanna thayela gajaratna ane adharatna hatA ane vidyAdharanI uttama zreNImAM utpanna thayela strIratna hatuM. netrane AnaMda ApanArI mUrtithI teo caMdra jevA zobhatA hatA ane dusaha pratApathI sUrya jevA lAgatA hatA. puruSarUpa " thayela samudra hoya tema tene madhyabhAga ( hRdayane Azaya) jANI zakAto na hato ane kuberanI jema temaNe manuSyonI svAminA meLavI hatI. jabUdvIpa jema gaMgA ane siMdhu vigere 14 moTI nadIothI zobhe tema teo pUrvokta caturdaza ratnothI zobhatA hatA. vihAra karatA Sabha prabhunA caraNa nIce jema nava suvarNa kamala rahe tema temanA caraNe nIce niraMtara nava nidhio rahetA hatA. jANe ghaNA mUlyathI kharIda karelA AtmarakSaka hoya tevA soLa hajAra pAripArthaka devatAothI te vIMTAelA rahetA hatA. batrIsa hajAra kanyAnI jema batrIsa hajAra rAjAo nirbhara bhaktithI temanI upAsanA karatA hatA. batrIsa hajAra nATakonI jema batrIsa hajAra dezanI bIjI batrIsa hajAra kanyAo sAthe teo ramatA hatA. jagatamAM zreSTha rAjA evA teo traNaseM ne tresaTha divasathI saMvatsara (varSa) nI jema teTalA rasaIAothI zobhatA hatA. aDhAra lipine pravartAvanAra RSabhadeva bhagavAnanI jema aDhAra zreNI prazreNIvaDe temaNe pRthvImAM vyavahAra pravartAvyo hato. corAzI lAkha hastI, cerAzI lAkha adha, rAzI lAkha ratha ane chAnu koTI gAmaDAo tathA teTalA ja pAyadaLathI teo zebhatA hatA. batrIsa hajAra deza ane tera hajAra moTA nagaranA teo adhipati hatA. navANuM hajAra drANamukha ane aDatALIza hajAra killAbaMdha zaheronA te Izvara hatA. ADaMbarayukta lIvALA covIza hajAra kaMTa ane covIza hajAra ma Daba ane vIza hajAra khANonA teo mAlika hatA. seLa hajAra beTa (kheDA) nA teo zikSAkartA (dhaNI) hatA. cauda hajAra saMbadhanA tathA chappana dvIpa (beTa) nA teo prabhu hatA ane ogaNapacAsa karAjyanA teo nAyaka hatA. evI rIte AkhA bharatakSetranA teo zikSA ApanAra svAmI hatA. ayodhyA nagarImAM rahI akhaMDita Adhipatya calAvanAra te mahArAjA abhiSeka utsavanA prAMtasamaye eka vakhata potAnA saMbaMdhIonA samaraNamAM pravartI, eTale adhikArI puruSa e sATha hajAra varSanA virahathI mahArAjAnA darzanamAM utsuka thayelA sarva saMbaM - 18 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -138 sarga 4 the dhIe temane dekhADyA. temAM prathama bAhubalinI sAthe janmelI, guNathI suMdara evI suMdarIne mAnapUrvaka batAvI. te suMdarI grISmaRtuthI AkrAMta thayelI saritAnI jema kRza thayelI hatI, himanA saMparkathI kamalinInI peThe te karamAI gaI hatI, hemaMta RtunA caMdranI kaLAnI peThe tenuM rUpalAvaNya nAza pAmyuM hatuM ane zuSka patravALI kadalInI jema tenA gAla phIkkA ane kRza thaI gayA hatA. suMdarIne AvI rIte badalAI gayelI joI mahArAjAe potAnA adhikArI puruSone kopathI kahyuM-"are zuM amArA gharamAM zreSTha ane nathI ? lavaNu samudramAM lavaNa nathI? te te prakAranI rasavatIne jANanArA rasoIA nathI? athavA zuM teo nirAdaravALA ane AjIvikAmAM taskara jevA thaI gayA che ? drAkSa ane khajura vigere khAvAlAyaka me ApaNe tyAM nathI? suvarNaparvatamAM suvarNa nathI ? udhAnamAM vRkSe avakezI (phaLa na ApanAra) thayA che? naMdanavanamAM paNa vRkSo phaLatA nathI? ghaDA jevA AuvALI gAya dUdha ApatI nathI ? kAmadhenunA stanano pravAha sUkAI gaye che? athavA te te prakAranI bhajyAdi saMpatti chatAM suMdarI kaI regavALI thaI che ke jethI kAMI bhajana karatI nathI? kadApi kAyAnA sauMdaryane coranAra koI roga tenA zarIramAM hoya te sarva vaidyo zuM kathAvazeSa thaI gayA che ? kadApi ApaNA gharamAM divya auSadhi rahI na hoya te zuM himAdri parvata hAla auSadharahita thaI gaye che ? te adhikArIe ! daridranI putrI jevI durbaLa thayelI suMdarIne joI ghaNe kheda huM pAmuM chuM ane tethI zatruonI peThe tame mane chetaryo che." bharatapatine AvuM kopayukta belatAM sAMbhaLI adhikArIo praNAma karI bolyAmahArAjA ! svargapatinI jevA ApanA sadanamAM sarva vastu che; paraMtu jyArathI Apa digavijaya karavA padhAryA tyArathI A suMdarI phakta prANarakSaNane mATe AyaMbila tapa kare che ane Apa mahArAjAe temane dIkSA letA kyA che tethI bhAvadIkSita thaIne rahela che." e vRttAMta sAMbhaLI kalyANakArI mahArAjA suMdarI tarapha joI bolyA--"he kalyANi! tame dIkSA levAne Iccho cho? ' suMdarIe kahyuM-"emaja che." e sAMbhaLI bharatarAya bolyA- aho ! pramAda athavA saralapaNathI huM ATalA vakhata sudhI tene vratamAM vidanakArI thaI paDayA. A putrI te pitAjIne anurupa (sadaza) thaI ane ame putre haMmezA viSayamAM Asakta tathA rAjyamAM atRpta rahenArA thayA! AyuSya samadranA jaLataraMganI jevuM nAzavaMta che, ema chatAM paNa viSayalabdha jano e jANatA nathI. jotajotAmAM naSTa thaI janArI vidyutathI jema mArganuM avalokana karI levAya tema A gatvara AyuSyathI sAdhujananI jema mela sAdhI le e ja yaMgya che. mAMsa, viSTA, mUtra, maLa, prasveda ane vyAdhimaya A zarIrane zaNagAravuM te gharanI khALane zaNagAravA jevuM che! he bena ! tamane zAbAza che ke tame A zarIrathI mekSarUpa phaLane utpanna karanAra vrata grahaNa karavAne Iracho cho. nipuNa loka lavaNasamudramAMthI paNa ratanane grahaNa kare che." harSa pAmelA mahArAjAe A pramANe bolI dIkSAne mATe AjJA karavAthI, tapa kRza thayelI suMdarI jANe puSTa hoya tema harSathI uchUvAsa pAmI. e samaye jagatarUpI mayUrane megha samAna bhagavAna RSabhasvAmI vihAra karatA aSTApadagirie AvIne samesaryA. jANe ratna, suvarNa ane rUpAne bIje parvata hoya tevuM te parvata upara devatAoe samavasaraNa racyuM ane temAM besI prabhu dezanA ApavA lAgyA. giripAlakoe AvI tatkALa bharatane te nivedana karyuM. medinIpatine e Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - parva 1 luM 139 vRttAMta sAMbhaLavAthI bharata kSetranA khaMDanA vijayathI paNa adhika pramoda thaye. svAmInA Agamanane kahenArA kRtyane temaNe sADI bAra kATI naiyAnuM pAritoSika ApyuM ane suMdarIne kahyuM--tArA mane rathanI mUrtimaMta jANe siddhi hoya tevA jagaguru vihAra karatA ahIM AvyA che.' pachI cakrIe dAsIjananI jema aMtaHpuranI strIonI pAse suMdarIno niSkramaNa abhiSeka karAvyuM. snAna karI, pavitra vilepana karyA pachI jANe bIjuM vilepana karyuM hoya tevA cheDAvALA ujajavaLa vastra ane uttama ratnAlaMkAra suMdarIe paheryA. jo ke teNe zIlarUpa mahAalaMkAra dhAraNa karela hatuM te paNa AcAra jALavavAne mATe teNe bIjA alaMkAro svIkAryA. te vakhate rUpasaMpattivaDe zebhatI suMdarInI pAse strIratna subhadrA dAsI jevI lAgatI hatI. ziyaLavaDe suMdara te bALA jaMgama ka95vallInI jema yAcakone je mAge te ApatI hatI, haMsI jema kamalinI upara bese tema kapUranI raja jevA sapheda vastrathI zebhatI te eka zibikAmAM ArUDha thaI. hastIo, ghoDesvAre pAyadaLa ane rathI pRthvIne AcchAdita karatA mahArAjA marUdevInI jema suMdarInI pachavADe cAlyA. tene be paDakhe cAmara DhoLAtA hatA, mastake veta chatra zobhatuM hatuM ane cAraNa bhATe tenA vrata saMbaMdhI gADha saMzrayane vakhANatA hatA. jo jAIe tenA dIkSotsavanAM maMgaLika gIta gAtI hatI ane uttama strIo pagale pagale tenA uparathI laNa utAratI hatI. evI rIte sAthe cAlanArA aneka pUrNa pAtrothI zobhatI te prabhunA caraNa thI pavitra thayelA aSTApadaparvata upara AvI. caMdrasahita udayAcaLanI jema prabhue adhiSThita karelA te girine joI bhArata tathA suMdarI ghaNe harSa pAmyA. svarga ane mokSamAM javAnI jANe nisaraNI hoya tevA te vizALa zilAvALA parvata upara te baMne caDavA sArathI bhaya pAmelA prANIone zaraNa tulya, cA2 dvAravALA ane saMkSipta karelI (jabUdvIpanI) jagati (koTa) hoya tevA samavasaraNa samIpe AvyA. samavasaraNanA uttaradvAranA mArgathI temaNe yathAvidhie praveza karyo. pachI harSa ane vinayavaDe potAnA zarIrane uchUvasita tathA sakaeNcita karatA teoe prabhune traNa pradakSiNA daI paMcAge bhUmine sparza karI namaskAra karyo. te samaye jANe ratnabhUtaLamAM saMkrAMta thayelA prabhunA biMbane jevAne teo IcchatA hoya tema jaNAtuM hatuM. pachI cakravatIe bhaktithI pavitra thayelI vANIvaDe prathama dharmacakrI (tIrthakara) nI stuti karavAne AraMbha karyo. he prabhu! achatA guNone kahenArA manuSya anya janonI stuti karI zake che, paNa huM to tamArA chatA guNa kahevAne paNa asamartha chuM, tethI ApanI stuti kema karI zakuM ? tathApi daridra puruSa paNa jema lakSmIvaMtane a5 bheTa kare che tema che ? huM ApanI stuti karIza. he prabhu! caMdranA kiraNothI zephAlI jAtanAM vRkSenAM puSpo gaLI jAya che tema tamArA caraNakamaLanA darzana mAtrathI prANIonA anya janmanAM karelA pApo paNa gaLI jAya che. he svAmI ! jenI cikitsA na thaI zake evA mahAmoharUpI saMnipAtavALA prANIone viSe paNa amRta auSadhinA rasa jevI tamArI vANI jayavaMtI varte che. he nAtha ! varSARtunI vRSTinI jema cakravatI ane raMkajana upara sadaza bhAvavALI tamArI daSTi prItisaMpattinA eka kAraNarUpa che. he svAmI! krUra karmarUpI baraphanI gAMThane gALI devAmAM sUryanI jevA A5 amArI jevAnA puNyathI ja pRthvI para vicare che. he prabhu! zabdAnuzAsanamAM vyApI rahelA saMjJAsUtranI jevI utpAda, vyaya ane dhrauvyamaya tame kahelI tripadI jayavaMtI varte che. he bhagavan ! jeo tamArI stuti kare che teone A chelle bhava thAya che, te jeo tamArI sevA ane dhyAna kare tenI te vAta ja zI karavI?" Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 sarga 4 tho AvI rIte bhagavaMtane tavI namaskAra karI bharatezvara izAna khUNamAM yogya sthAne beThA. pachI suMdarI, bhagavAn vRSabhadhvajane vAMdI aMjali joDI gaddagadda akSaravALI girAthI belI-he jagatpati ! ATalA kALa sudhI huM Apane manathI jatI hatI paNa Aje te ghaNA puNyathI ane bhAgyeAdayathI ApanA pratyakSa darzana thayA che. A mRgatRSNA jevA mithyA sukhavALA saMsArarUpI marUdezamAM amRtanA draha jevA tame lokone puNyathI ja prApta thayA che. he jagannAtha ! Apa mamatArahita che te paNa jagata upara tame vAtsalya rAkhe cho, nahIM te A viSama duHkhanA samudrathI tene kema uddhAra kare ! he prabhu! mArI bena brAhmI, mArA bhatrIjA ane temanA putra e sarva tamArA mArgane anusarI kRtArtha thayA che; bharatanA AgrahathI meM ATale kALa vrata grahaNa na karyuM tethI huM pote ThagAI chuM. he vizvatAraka! have mane dInane tame tAro; AkhA gharamAM udyota karanAra dIpaka ghaDAne zuM udyota nathI Apate? Ape che ja, mATe he vizvanuM rakSaNa karavAmAM vatsala! Apa prasanna thAo ane saMsArasamudrane taravAmAM vahANa samAna dIkSA mane Apo." suMdarInAM evAM vacana sAMbhaLI "he mahAsa! tane zAbAza che" ema kahI sAmAyika sUtroccArapUrvaka prabhue tene dIkSA ApI pachI tene mahAvratarUpI vRkSonA udyAnamAM amRtanI nIka jevI zikSAmaya dezanA ApI, eTale jANe mokSa prApta thayo hoya ema mAnatI te mana sAdhvI meTAenI pAchaLa vratinIgaNa (sAdhvIonA samUha) nI madhyamAM beDI. prabhunI dezanA sAMbhaLI temanA caraNakamaLane namI mahArAjA bharatapati harSa pAmI ayodhyA nagarImAM gayA. tyAM pitAnA sarva svajanene jovAnI icchAvALA mahArAjAne adhikArIoe je AvyA tene batAvyA ane na AvyA temane saMbhArI ApyA. pachI potAnA bhAIo jeo abhiSekautsavamAM paNa AvyA nahotAM temane bolAvavAne bharata rAjAe eka eka dUta mokalyo. dUtoe jaI temane kahyuM--tame rAjyanI IcchA karatA ho to bharata rAjAnI sevA kare.' dUtonA kahevAthI teo sarve vicAra karI bolyA-pitAe amane tathA bharatane rAjya vaheMcI ApeluM che te bhAratanI sevA karavAthI te amane adhika zuM karaze ? zuM te kALa A kALane rokI zakaze? zuM dehane pakaDanArI jarA rAkSasIne te nigraha karaze? zuM pIDAkArI vyAdhirUpI vyAdhine mArI zakaze ? athavA zuM uttarottara vadhatI jatI tRSNAne cUrNa karaze? jo AvI jAtanuM sevAnuM phaLa ApavAne bharata samartha na hoya te sarva sAmAnya manuSyapaNAmAM koNa kone sevavA yogya che ? tene ghaNuM rAjya hovA chatAM paNa teTalAthI asaMtoSI hovAne lIdhe pitAnA baLathI je amArA rAjya grahaNa karavAnI IcchA kare to ame paNa eka pitA ja putra chIe, tethI he dUto ! ame pitAjIne vidita karyA sivAya tamArA svAmI ke je amAro moTe bhAI che. tenI sAthe yuddha karavAne utsAha dharatA nathI." e pramANe dUtone kahI RSabhadevajInA te (98) putra aSTApada parvata upara samavasaraNanI aMdara birAjelA RSabhasvAmInI pAse gayA. tyAM prathama traNa pradakSiNA karI paramezvarane temaNe praNAma karyA. pachI mastake aMjali jeDI teo nIce pramANe stuti karavA lAgyA. he prabhu! devatAo paNa tamArA guNone jANI zakatA nathI te tamArI stuti karavAne bIju koNa samartha thAya ? tathApi bALakanI jevI capaLatAvALA ame tamArI stuti karIe chIe. jeo haMmezAM tamane namaskAra kare che teo tapasvIthI paNa adhika Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM 141 che ane jemAM tamArI sevA kare che teo gIthI paNa adhika che. te vizvane prakAza karanAra sUrya ! pratidivasa namaskAra karanArA je puruSanAM mastakamAM tamArA caraNanakhanAM kiraNa AbhUSaNarUpa thAya che te puruSone dhanya che! he jagatpati ! tame koInuM kAMI paNa sAma vacanathI ke baLathI grahaNa karatA nathI, tathApi tame gaulokayacakravatI che. te svAmin ! sarva jaLAzayenA jaLamAM caMdranA pratibiMbanI jema tame eka ja sarva jaganA cittamAM rahelA cho. he deva ! tamArI stuti karanAra puruSa sarvane stuti karavA gya thAya che, tamane pUjanAra sarvane pUjavA cogya thAya che ane tamane namaskAra karanAra sarvane namaskAra karavA ezya thAya che, tethI tamArI bhakti moTA phaLavALI kahevAya che. duHkharUpI dAvAnaLathI tapta thayelA janomAM tame megha samAna che ane mehAMdhakArathI mUDha thayelA janene tame dIpaka samAna che. mArgamAM chAyA vRkSanI jema rAMkanA, samarthanA, mUrkhanA ane guNIjananA eka sarakhA upakArI cho." A pramANe stuti karyA pachI bhramaranI peThe prabhunA caraNakamaLamAM potAnI daSTi rAkhI sarva ekaThA thaI vijJapti karavA lAgyA-"he svAmin ! Ape mane ane bharatane regyatA pramANe judA judA dezanA rAjya vahecI ApelAM che. ame te te rAjyathI saMtuSTa thaIne rahIe chIe, kAraNa ke svAmIe batAvelI maryAdA vinayI lokone anuavya che; paraMtu he bhagavan ! amArA moTA bhAI bharata potAnA rAjyathI ane haraNa karelA bIjAnAM rAjyothI paNa jaLathI vaDavAnaLanI jema hajI saMteSa pAmatA nathI. jema bIjA rAjAonAM rAjya teNe kheMcI lIdhAM, tema amArAM rAjyane paNa khuMcavI levAne te Icche che. e bharata rAjA apara rAjAonI peThe amArI pAse paNa potAnA dUta mokalI AjJA kare che ke tame rAjyane choDI de athavA mArI sevA kare. he prabhu ! potAne moTe mAnanArA bhAratanA vacanamAtrathI ame napuMsakanI jema tAte ApelA rAjyane kema cheDI daIe? temaja adhika saddhimAM IcchArahita evA ame tenI sevA paNa kema karIe? je atRpta mANasa hoya te jamAnane nAza karanArI parasevA aMgIkAra kare che. rAjya cheDavuM nahIM ane sevA karavI nahI tyAre yuddha karavuM e svataHsiddha thAya che; tathApi Apane pUchayA sivAya ame kAMI paNa karavAne samartha nathI." putronI AvI vijJapti sAMbhaLI jemanA nirmaLa kevaLajJAnamAM sarva jagata saMkrAMta thayela che evA kRpALu bhagavAna AdIzvare teone A pramANe AjJA karI-"he vatsa ! puruSatratadhArI vIra puruSoe to atyaMta droha karanArA vairIvarganI sAthe ja yuddha karavuM joIe. rAga, dveSa, meha ane kaSAye jIvone seMkaDo janmAMtaramAM paNa anartha ApanArA zatruo rAga sadagatie javAmAM loDhAnI zaMkhalA samAna baMdhanakAraka che, Sa narakAvAsamAM nivAsa karavAne baLavAna jamAnarUpa che, meha saMsArasamudranI ghumarImAM nAkhavAne paNarUpa che ane kaSAya agninI jema potAnA Azrita jananuM dahana kare che, te mATe avinAzI upAyarUpa astrothI niraMtara yuddha karIne puruSa e te vairIne jItavA ane satyazaraNabhUta dhamanI sevA karavI, jethI zAzvata AnaMdamaya padanI prApti sulabha thAya. A rAjyalakSamI aneka yonimAM pAta karAvanArI, ati pIDA ApanArI, abhimAnarUpa phaLavALI ane nAzavaMta che. he putre ! pUrve svarganAM sukhathI paNa tamArI tRSNA pUrI thaI nathI te aMgArA karanAranI peThe manuSya saMbaMdhI bhegathI te te kema ja pUrI thAya ? aMgArA karanArane saMbaMdha A pramANe-- 1. paNa-pratijJA (mohe evI pratijJA karI che ke sarva prANIone saMsArarUpa ghumarImAM nAkhavA). 2. pADanArI. 3. keyalA. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 4 the koI aMgArA karanAra puruSa jaLanI masaka laIne nirjaLa araNyamAM aMgAra karavAne mATe gaye. tyAM madhyAhnanA ane aMgArAnA tApathI utpanna thayelI tRSAthI te AkrAMta thaye tethI sAthe lAvelI masakanuM sarva jaLa pI gaye; te paNa tenI tRSA zAMta thaI nahIM, eTale te sUI gaye. svapramAM jANe te ghera gaye ane gharanI aMdara rahelA kalaza, goLA ane gAgara vigerenuM sarva jaLa pI gayo, tathApi agnine telanI peThe tenI tRSA zAMta thaI nahIM eTale eNe vAva, kUvA ane sarovaranuM jaLa pIne zoSaNa karyuM, tevI ja rIte saritA ane samudranuM jaLapAna karI tenuM paNa zeSaNa karyuM te paNa nArakInA jInI tRSAvedanAnI jema tenI tRSA truTI nahIM. pachI dezanA phUpamAM jaIne rajajuthI darzane pULo bAMdhI jaLane mATe temAM nAMkhe; Atta mANasa zuM na kare ? kUvAmAM jaLa bahu UMDuM hatuM tethI darbhane pULa kUvAmAMthI kADhatAM madhyamAM ja jaLa jhamI gayuM te paNa bhikSuka telanuM potuM nIcavIne khAya tenI peThe te tene nIcovIne pIvA lAgyA; paNa je tRSA samudranA jaLathI paNa truTI nahIM te pULAnA nIcalA jaLathI kema tUTe? te pramANe tamArI paNa svarganA sukhathI nahI chinna thayelI tRSNA rAjyalakamIthI kema chedAze? mATe he vatsa ! vivekI evA tamee amaMda AnaMdamAM jharArUpa ane mokSa prAptinuM kAraNa evuM saMyamarUpI rAjya grahaNa karavuM ghaTe che." AvAM svAmInAM vacana sAMbhaLIne te aThThANuM putrone tatkALa saMvegaraMga utpanna thaye ane te ja vakhate bhagavaMtanI pAse temaNe dIkSA lIdhI. "aho ! kevuM AmanuM haiya! kevuM sava ane kevI dharAcabaddhi !" ema ciMtavana karatA dUtoe AvIne te sarva vRttAMta cakrIne nivedana karyo. pachI tArAonI jyotine jema jyotipati (caMdra) svIkAra kare, agnionA tejane jema sUrya svIkAra kare ane sarva pravAhanA jaLane samudra svIkAra kare tema temanAM rAjya cakravatIe svIkAryA. 8888888888888888888888888888888888888889 8 ityAcAryazrIhemacaMdraviracite triSaSTizalAkApuruSacaritre mahAkAvye prathamaparvaNi bharatacakrotpattidigavijayarAjyAbhiSekasodarya vratakaLIrtano nAma vArtha saH ka | TaERESS888888888988 38232888888888 1. nadI. 2. mAravADanA. Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga pAMcame. ekadA bharatezvara sukhapUrvaka sabhAmAM beThA hatA te vakhate suSeNa senApatie namaskAra karIne kahyuM: "he mahArAja ! divijya karyo te paNa madanmatta hastI jema AlAnastaMbha pAse Ave nahIM tema tamAruM cakra hajI nagarImAM pesatuM nathI." - bharatezvara belyAH senApati ! cha khaMDa bharatakSetramAM adyApi ka vIra puruSa mArI AjJA svIkArato nathI ?' ' tyAre maMtrIe kahyuM: "svAmin ! huM jANuM chuM ke Apa mahArAjAe zudrahimAlaya sudhI AkhuM bharatakSetra jItI lIdhuM che, divijya karI AvelA tamAre jItavA gya keNa avazeSa rahele hoya? kAraNa ke pharatI ghaMTImAM paDelA caNAmAMthI eka paNa dANe daLAyA vinA avazeSa raheto nathI; tathApi nagarImAM praveza nahIM karatuM cakra, " adyApi tamArI AjJAnuM ullaMghana karanAra keI unmatta puruSa jItavA yogya rahyo che ema sUcave che. huM prabhu ! devatAone paNa dujeya koI puruSa tamAre jItavA gya rahele huM jato nathI, paNa are ! mArA jANavAmAM AvyuM ke vizvamAM eka dujeya puruSa Ape jItavA gya rahyo che. e RSabhasvAmIne ja putra ane Apano nAno bhAI bAhubali che. te mahAbaLavAnuM ane baLavaMta puruSonA baLane nAza karanAra che. eka tarapha jema sarva astra ane eka tarapha vA tema eka tarapha sarva rAjAo ane eka tarapha bAhubali che. jema tame SabhadevachanA lokottara putra che tema te paNa tevA che. jyAM sudhI tame temane jItyA nathI tyAM sudhI koIne jItyA nathI. A SakhaMDa bhAratamAM ApanI je koI levAmAM AvatuM nathI, to paNa tene jaya karavAthI Apane atyaMta utkarSa thavAne. e bAhubali jagatane mAnavA gya tamArI AjJA mAnatA nathI, tethI tene sAdhyA sivAya jANe lajA pAmyuM hoya tema cakra nagaramAM praveza karatuM nathI. roganI jema a5 zatrunI paNa upekSA karavI ghaTe. nahIM, mATe have vilaMba karyA vinA tene jaya karavAno yatna karo." ' maMtrInuM evuM vacana sAMbhaLI dAvAnaLa ane meghanI vRSTi vaDe parvatanI jema tatkALa kepa ane zAMtithI AliSTa thaI bharatezvara A pramANe chelyA : "eka tarapha nAno bhAI AjJA svIkAratA nathI te lajAkArI che ane bIjI tarapha nAnA bhAI sAthe yuddha karavuM te mane bAdhAkArI che. jenI AjJA pitAnA gharamAM nathI cAlatI tenI AjJA bahAra paNa upahAsyakArI che. tema nAnA bhAInA avinayanI asahanatA te paNa apavAdarUpa che. garva pAmelAne zikSA karavI joIe e rAjadharma che ane bhAIomAM sArI rIte rahevuM joIe e paNa vyavahAra che; A pramANe huM kharekharA saMkaTamAM AvI paDyo chuM." amAtye kahyuM : "mahArAja ! ApanuM te saMkaTa ApanA mahattvathI te anuja baMdhu ja TALaze; kAraNa ke moTA bhAIe AjJA ApavI ane nAnA bhAIe te pALavI e acAra sAmAnya gRhasthomAM paNa pravarte che, mATe Apa te nAnA bhAIne saMdeze kahenA2 dUta mokalI lokarutI pramANe AjJA kare. he deva ! kezarIsiMha jema palANane sahana na kare tema vIra Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 saga 5 mAM mAnI tamAro nAno bhAI je sarva jagatane mAnavA gya tamArI AjJAne nahIM sahana kare te pachI iMdranI jevA parAkramavALA Ape tene zikSA ApavI paDaze tema karatAM lokAcArano atikrama na thavAthI tamane kApavAda lAgaze nahIM. mahArAjAe maMtrInuM te vacana svIkAryuM, temane zAstra ane lekavyavahArane anusaratI vANI grahaNa karavI joIe. pachI nItijJa, daDha ane vAcALa, evA pitAnA suga nAmanA dUtane zikhAmaNa ApI bAhubali pratye mokalyo. pitAnA svAmInI zreSTha zikSAne dUtapaNAnI dIkSAnI jema aMgIkAra karI rathamAM ArUDha thaI te suvega takSazilA nagarI tarapha cAlyA. sArA sainyane parivAra laI atyaMta vegavALA rathamAM besIne jyAre te vinItA nagarInI bahAra nIkaLyo tyAre jANe bharatapatinI zarIradhArI AjJA hoya evo te jaNAvA lAgyo. mArge jatAM kAryanA AraMbhamAM vAraMvAra vAma (avaLA) devane je hoya tema tenuM nAma netra pharakavA lAgyuM; agnimaMDaLanA madhyamAM nADIne dhamanArA puruSanI peThe tenI dakSiNa nADI roga vinA paNa vAraMvAra vahevA lAgI, totaDuM bolanAranI jihAM jema asaMyukta varNamAM paNa khalanA pAme tema tene ratha sarakhA mArgamAM paNa vAraMvAra khalanA pAmavA lAge; tenA ghoDesvAree AgaLa jaI varelo paNa jANe ulaTo prerelo hoya tema kRSNasAra mRga (kALIyAra) tenA dakSiNa bhAgathI vAma bhAga tarapha gaye; sUkAI gayela kAMTAnA vRkSa upara besIne caM cUrUpI zastrane pASANunI jema ghasate kAka pakSI tenI AgaLa kaTusvare bolavA lAgyuM tenA prayANane rokavAnI IcchAthI deve jANe argalA nAMkhI hoya tema laMbAyamAna kRSNasarpa tenI ADe UtaryA, jANe pazcAta vicAra karavAmAM vidvAna evA te savegane pAcho vALo hoya tema pratikULa vAyu tenI AMkho mAM raja nAMkhate vAvA lAge; ane loTanI kaNika mUkyA vinAnA athavA phuTI gayelA mRdaMganI peThe virasa zabda karato gadheDo tenI jamaNI tarapha rahIne zabda karavA lAgyuM. AvA apazukanane suvega jANata hato tathApi te AgaLa cAlya; kemake nimakahalAla nokarI svAmInA kAryamAM bANanI peThe khalatA pAmatA nathI. ghaNAM gAma, nagara, Akara ane kaITane oLaMgato te tyAMnA nivAsI lokone kSaNavAra vaMTALIAnI peThe dekhAya. svAmInA kAryane mATe daMDanI jema pravale te vRkSakhaMDa, sarovara ane siMdhunA taTa vigeremAM paNa vizrAma lete nahoto. evI rIte prayANa karatA te jANe mRtyunI ekAMta ratibhUmi hoya tevI mahA aTavImAM AvI pahoMce. rAkSasanI jevA dhanuSa taiyAra karIne hAthIonA nizAna karanAra ane camUru -jAtanA mRgacarmanA bakhtara paheranArA bhila lokothI te vyApta hatI, jANe yamarAjAnA sagotrI hoya tevA amUruM mRga, citrA, vyAgha, siMha ane sarabha vigere krara prANIothI te bharapUra hatI. paraspara vaDhatA sarpo ane nakuLavALA rAphaDAothI bhayaMkara lAgatI hatI, rIchanA keza dhAraNa karavAmAM vyagra evI nAnI bhilaDIe temAM pharatI hatI. paraspara saMgrAma karIne mahiSe te aTavInA jIrNa vRkSone bhAMgI nAMkhatA hatA, madha lenAra puruSoe uDADelI madhumakSikAone lIdhe te aTavImAM saMcAra thaI zakato nahoto, temaja AkAza sudhI pahoMcelA UMcA vRkSasamUhathI sUrya paNa te aTavImAM dekhAto nahote. puNyavAna jema vipattine ulaMghana kare tema vegavALA rathamAM beThele suvega te ghora aTavI lIlAmAtramAM oLaMgI gaye. tyAMthI te bahalI dezamAM AvI pahoMce. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM 145 te dezamAM mArganA aMtara bhAgamAM vRkSa nIce alaMkAra dhAraNa karelI ane svastha thaIne beThelI vaTemArganI strIo surAjyapaNAne jaNAvatI hatI. dareka gekuLe vRkSanI nIce beThelA ane harSita gepAlanA putre RSabhacaritra gAtA hatA, jANe bhadrazALa vanamAMthI lAvIne Are paNa karyA hoya tevAM phaLavALAM ane ghATAM ghaNuM vRkSethI te dezanAM sarva gAmaDAM alaMkRta thayelAM hatAM. tyAM dareka gAme ane ghare ghare dAna ApavAmAM dIkSita thayelA gRhastha lo ke yAcakanI zodha karatA hatA. bhAratarAjAthI trAsa pAmIne jANe uttara bharatAddhamAMthI AvyA hoya evA akSINa samRddhivALA yavana lokone keTalAMeka gAmamAM nivAsa hato. bharatakSetranA cha khaMDathI jANe eka jude ja khaMDa hoya tema te dezanA loko bharata rAjAnI AjJAne taddana jANatA ja nahotA. evA te bahalI dezamAM ja suvega, mArgamAM maLatA te dezanA loko ke jeo bAhubali sivAya bIjA rAjAne jANatA nahotA ane jeo anArtA (pIDArahita) hatA teonI sAthe vAraMvAra vArtA karatuM hatuM. vanamAM tathA parvatamAM pharanArA durmada ane zikArI prANIo paNa bAhubalinI AjJAthI pAMgaLA thaI gayA hoya tevA te jete hatA. prajAnA anurAga vacanathI ane meTI samRddhithI bAhubalinI nItine te advaita mAnavA lAge. e pramANe bharatarAjAnA anuja baMdhune utkarSa sAMbhaLavAthI vAraMvAra vicimata thayele suvega pitAnA svAmIne saMdeza saMbhArate takSazilA nagarI pAse AvI pahoMce. nagarInA bahAranA bhAgamAM rahenArA lekae sahaja AMkha UMcI karI tene eka pAMtha tarIke kSaNavAra je. krIDA udyAnamAM dhanuvidhAnI krIDA karanArA subhaTanA bhujApheTathI tenA gheDA trAsa pAmI gayA. Ama tema nagaralekenI samRddhi jovAmAM vyagra thayelA sArathInuM potAnA kAryamAM dhyAna nahIM rahevAthI temane ratha umArgagAmI thaI khalanA pAmyo. bahAranAM udyAnavRkSe pAse jANe samasta dvIpanA cakravartIonA gajarane ekaThA karyA hoya tevA uttama hastIone bAMdhelA teNe joyA. jANe jyotiSka devatAnAM vimAno choDIne AvyA hoya tevA uttama avaDe unnata azvazALAe tenA jovAmAM AvI. bharatanA nAnA bhAInA aizvaryanA Azcaryane jovAthI jANe zivedanA thatI heya tema mastakane dhuNAvatA te dUte takSazilA nagarImAM praveza karyo. jANe ahamiMdra hoya tevA svachaMda vRttivALA ane pitA potAnI dukAno upara beThelA dhanADhaya vaNikane jete je te rAjadvAre Avye. jANe sUryanA tejane chedI laIne banAvyA hoya tevA caLakatA bhAlAone dhAraNa karanArA pALAonuM sainya te rAjadvAra pAse ubhela hatuM. koI ThekANe IznapatranA agrabhAga jevI barachIo laIne ubhelA pALAo, jANe zauryarUpI vRkSe pallavita thayAM hoya tevAM zebhatAM hatAM. jANe ekadaMtA hAthIo hoya tevA pASANane bhaMga karavAmAM paNa abhaMga loDhAnA muddAne dhAraNa karanArA subhaTa kaI ThekANe UbhA hatA jANe caMdranA ciDDanavALI vijA dhAraNa karela hoya tema DhAla sahita talavArane dhAraNa karanArA pracaMDa zaktivALA vIrapuruSonA samUhathI te rAja dvAra zaMbhI rahyuM hatuM. keI ThekANe gharathI nakSatragaNa sudhI bANane pheMkanArA ane zabdAnusAre vIMdhanArA bANAvaLI puruSa bANanAM bhAthAM pRSTabhAge rAkhIne ane hAthamAM kAlapRSTha dhanuSya dhAraNa karIne UbhA hatA. jANe dvArapALa hoya tema tenI baMne bAjue UMcI IMDha rAkhIne rahelA be hastIothI te rAjyadvAra dUrathI bhayaMkara jaNAtuM hatuM. AvuM te narasiMhanuM siMhadvAra (aDhAra) joIne suveganuM mana vismaya Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 saga 4 tho pAmyuM. dvAra pAse aMdara praveza karavAnI rajAne mATe te kAya; kemake rAjamaMdiranI evI maryAdA che. tenA kahevAthI dvArapALe aMdara jaI bAhubalIne nivedana karyuM ke tamArA moTA bhAIne suvega nAme eka dUta AvIne bahAra ubhele che" rAjAe AjJA karI eTale chaDIdAre buddhivaMtamAM zreSTha evA te suvegane sUryamaMDaLamAM buddhinI jema sabhAmAM praveza karAvyA. tyAM vismaya pAmelA suvege ratnasiMhAsana upara beThelA ane jANe tejanuM daivata hoya tevA bAhubaline joyA. jANe AkAzamAMthI sUryo AvyA hoya tevA ratnamaya mugaTa dhAraNa karanArA tejasvI rAjAe tenI upAsanA karatA hatA. potAnA svAmInI vizvAsarUpa savava valInA saMtAna maMDanarUpa, buddhivaMta ane parIkSaNa vaDe zuddha-pradhAnone samUha tenI pAse beThele hate. pradIpta mugaTamaNivALA ane jagatane adhUkhya nahIM dhAraNa karI zakAya tevA) hovAthI jANe nAgakumAra hoya tevA rAjakumAro tenI AsapAsa rahelA hatA. bahAra kADhelI jillAvALA sarponI peThe ughADA Ayudhdhane hAthamAM rAkhIne rahelA hajAre AtmarakSakethI te malayAcalanI peThe bhayaMkara lAgato hato. camarImRga jema himAlaya parvatane tema atisuMdara vArAMganAo tene cAmara vIMjatI hatI. vIjaLI sahita zaradaRtunA meghanI jema pavitra veSavALA ane chaDIvALA chaDIdArathI te zobhato hate. suvege aMdara praveza karI, zabda karatI suvarNanI lAMbI zRMkhalAvALA hastInI peThe lalATathI pRthvIne sparza karI te bAhubaline praNAma karyo. tatkALa mahArAjAe bhrakuTInI saMjJAthI maMgAvelA Asanane pratihAre batAvyuM eTale te tenA upara beThe. pachI prasAdarUpa amRtathI dherAyelI ujajavaLa daSTithI savega tarapha jatAM bAhabali rAjA A pramANe bolyA- "savega ! Arya bharata kuzaLa che ? pitAjIe lAlita ane pAlita karelI vinItAnI sarva prajA kuzaLa che? kAmAdika cha zatruonI jema bharatakSetranA cha khaMDone vijaya mahArAjA bharate aMtarAya rahita karyo ? sATha hajAra varSa sudhI utkaTa yuddha karIne senApati vigere sarva parivAra kuzaLatAe pAcho AvyA ? siMdurathI lAla karelA kuMbhasthaLo vaDe AkAzane saMdhyAnA abramaya karatI mahArAjAnA hAthIonI ghaTA kuzaLa che ? himAlaya sudhI pRthvIne AkrAMta karIne AvelA mahArAjAnA uttama azvo lAnirahita che ? akhaMDa AjJAvALA ane sarva rAjAoe sevAtA Arya bharatanA divase sukhe vyatIta thAya che ?" evI rIte pUchIne vRSabhAtmaja bAhubalI mauna rahyA eTale Avegarahita thaI aMjali jeDI suvega be --"sava pRthvInuM kuzaLa karanAra bharatarAyane potAnuM kuzaLa to svataH siddha ja che. jenuM rakSaNa karanArA tamArA moTA bhAI che evI nagarI, senApati, hastI ane a vigerenuM akuzaLa karavAne deva paNa samartha nathI. e bhAratarAjAthI adhika ke tatya bIjo koI kyAM che ke je temanA cha khaMDa vijayamAM vidanakArI thAya, sarva rAjAo akhaMDita AjJAthI temanuM sarvatra sevana kare che tathApi mahArAjA bharatapati kyAre paNa aMtaHkaraNamAM harSa pAmatA nathI; kAraNa ke daridra hoya to paNa je pitAnA kuTuMbathI sevAya te Izvara che ane je Izvara hoya tathApi kuTuMbathI na levAya tene ezvaryasukha kyAMthI hoya? sATha hajAra varSane aMte AvelA tamArA moTA bhAI utkaMThAthI sarva anuja baMdhuonI AvavAnI rAha joyA karatA hatA. sarva saMbaMdhI ane mitrAdika tyAM AvyA ane teoe temane mahArAjyAbhiSeka karyo. te samaye temanI pAse IMdra sahita devatAo AvyA hatA, te paNa temAM pitAnAM nAnA bhAIne joyA nahIM tethI mahArAjA harSa pAmyA nahIM. bAra varSa sudhI mahArAjyAbhiSeka cAlyA, te daramyAna bhAIone na AvelA jANI Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM 147 temane bolAvavAne dUto mokalyA, kemake utkaMThA baLavAna che. teo kAMIka vicArIne bharatarAya pAse AvyA nahIM ane pitAjInI pAse jaIne temaNe vrata grahaNa karyuM. have teo nirAgI hovAthI temane koI pitAne ke pArake nathI, tethI tenAthI mahArAjA bharatanuM bhrAtRvAtsalyanuM kautuka pUrNa thAya tema nathI mATe tamAre je temanA upara baMdhupaNAno sneha hoya to tame tyAM padhAre ane mahIpatinA hRdayamAM harSa pamADo. tamArA moTA bhAI ghaNe kALe digaMtamAMthI AvyA che te chatAM tame besI rahyA cho, tethI tame vajathI paNa adhika kaThera che ema huM tarka karuM chuM, vaDila baMdhunI avajJA kare che tethI tame nirbhayathI paNa nirbhaya che ema huM mAnuM; kAraNa ke zUravIrAe paNa gurujanane viSe bhayathI vartavuM joIe. eka tarapha vizvane vijaya karanAra ane eka tarapha guruno vinayI hoya to temAM konI prazaMsA karavI e parSadAnA lAke e vicAra karavAnI jarUra nathI; kemake gujane vinaya ja prazaMsAne yogya che. A tamAre avinaya te sarva'saha mahArAjA sahana karaze paNa tethI pizunA lokone niraMkuza avakAza maLaze. paraMtu tamArI abhaktine prakAza karanArI piluna lekanI vANIrUpa taka (chAza)nA chAMTA anukrame dUdhanI jema mahArAjAnA cittane dUSaNa pamADaze. svAmInA saMbaMdhamAM pitAnuM a5 chidra hoya te paNa rakSaNIya che; kema ke thoDAM chidravaDe paNa pANI samagra pALano nAza kare che. " ATalA vakhata sudhI huM na Avyo, have kema AvI zakuM ? " evI tame zaMkA na karatAM hamaNAM paNa cAle; kemake sArA svAmIe bhUlane grahaNa karatA nathI. AkAzamAM sUrya ugavAthI jema jhAkaLa nAza pAme tema tamArA tyAM AvavAthI pizuna lokonA manoratha nAza pAmaze. parvaNIne divase sUryathI caMdranI jema svAmInI sAthe saMgama karavAthI tame tejamAM vRddhi pAme. smAmInI peThe AcaraNa karanArA ghaNu baLavaMta puruSe pitAnuM sevyapaNuM choDI daI te mahArAjAnI sevA kare che. jema devatAone Idra sevavA yogya che tema nigraha ane anugraha karavAmAM samartha cakravatI sarva rAjAe e sevavA yogya che. tame phakta cakravartI paNAno pakSa laIne paNa temanI sevA karaze te tethI advaita brAtRsauhArdanA pakSano paNa udyota karaze. kadApi mAre bhrAtA che ema dhArI tame tyAM nahIM Ave to te paNa yukta kahevAze nahIM; kemake AjJAne sAra jANanArA rAjAo jJAtibhAve karIne paNa nigraha kare che. lehacammakathI leDhAnI jema potAnA utkRSTa tejathI AkRSTa thayelA deva, dAnava ane manuSpo bharatapatinI pAse Ave che. mahArAjA bharatane iMdra paNa ardha Asana ApI mitrarUpa thaI gaye che, te temane phakta Agamana mAtrathI tame kema anukULa karatA nathI ? jo tame vIramAnI thaIne te mahArAjAnuM apamAna karaze to sainya sahita tame, tenA parAkramarUpa samudramAM sAthuAnA cUrNane muSTitulya che ema jANaje. jANe cAlatA parvate hoya tevA airAvata hastI jevA temanA corAzI lAkha hAthIo sAmAM avitA hoya to teone koNa sahana karI zake tema che ? vaLI kapAMta samudranA kalelanI peThe samagra pRthvIne plAvita karatA teTalA ja azva ane rathe paNa keNa rekI zake tema che? cha-- keTI gAmanA adhipati evA mahArAjA cha- keTI pAlAe siMhanI jema tene trAsa na pamADe ? temane eka suSeNa senApati hAthamAM daMDa laIne AvatuM hoya to yamarAjanI peThe tene deva ane asure paNa sahana karI zake tema nathI. sUryane aMdhakAranI jema amogha cakrane dhAraNa karanAra bharatacakrIne A traNa leka paNa kAMI hisAbamAM nathI; mATe bAhubali ! teja ane vacamAM ceSTha evA te mahArAjA rAjya ane jIvitanI IcchAvALA tamoe sevavA yogya che." Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 sarga 4 the suveganAM evA vacana sAMbhaLI potAnA bAhubaLathI jagatanA baLano nAza karanAra bAhubali jANe bIje samudra hoya tema gaMbhIra zabda bolyA-" he dUta ! tane zAbAza che. vAcALamAM tu agraNI che jethI mArI AgaLa AvI vANI bolavAne samartha thayo che. moTA bhAI bharata amAre pitAtulya che. teo baMdhu samAgama Icche che te temane ghaTe che; paNa sura, asura ane rAjAonI lakSmIthI RtuvALA thayelA te a85 vaibhavavALA amArA AvavAthI lajajA pAmaze ema dhArIne ame AvyA nathI, sATha hajAra varSa sudhI pararAjyone grahaNa karavAmAM rokAyelA hatA teja temane kaniSTha bhAIonAM rAjyo grahaNa karavAmAM vyagra thavAnuM kAraNa che. je sauthrApaNAnuM kAraNa hota to te potAnA bhAIonI pAse eka eka dUtane rAjya athavA saMgrAmanI IcchAthI zA mATe mokalata ? lobhI evA paNa moTA bhAInI sAthe kANu yuddha kare evI buddhithI mahAsattvavaMta evA amArA nAnA bhAIo pitAne anusaryA che. temanA rAjya grahaNa karavAthI chaLa jonArA tArA svAmInI bakaceSThA have pragaTa thaI che. evI ja rIte ane e ja saneDa batAvavA mATe e bharate vANInA prapaMcamAM vizeSa prakAre vicakSaNa evA tane mArI pAse mokalyo che. e nAnA bhAIoe dIkSA laI pitAnAM rAjanuM dAna karI je harSa tene utpanna karyo che te harSa e rAjyalubdhane mArA AvavAthI thaze ? nahIM thAya. temane huM vajathI kaThora chuM, paraMtu thoDA vaibhavavALa chatAM bhAIne tiraskAra karavAnA bhayathI huM tenI Rddhi grahaNa karatA nathI. te pupothI komaLa che paNa mAyAvI che, ke jeNe avarNa vAdathI bhaya pAmelA potAnA nAnA bhAIonAM rAjya jAte grahaNa karyA. te dUta! bhAIenA rAjyane grahaNa karanArA te bhAratanI ame upekSA karI tethI nibharyamAM paNa nirbhaya evA ame zenA ! guru janamAM vinaya rAkhe e prazasta che, paNa je guru pote guru thAya te paNa gunA guNathI rahita evA gujanamAM vinaya rAkhavo e te ulaTuM lajajAspada che, garvavALA, kArya akAryane nahIM jANanArA ane unmArgagAmI evA gurujanane paNa tyAga ja karavo joIe. ame zuM tenA azvAdika laI lIdhA che ke tenAM nagarAdika bhagna karyA che ke jethI amArA avinayane e sarvasaha rAjAe sahana karyo ema tuM kahe che. duninA pratikAra mATe ame tevA kAryamAM pravartAtA nathI; mATe vicArIne kArya karanArA puruSo zuM khala puruSonAM vacanathI dUSita thAya che? ATale vakhata ame AvyA nahIM tethI niHpRSTha thaIne teo koI ThekANe cAlyA gayA te Aja have ame te cakInI pAse AvIe ! bhUtanI peThe chaLane zodhanAra te sarvatra apramatta ane alubdha evA amArI kaI bhUlane grahaNa karaze ? temane kaI deza ke bIjuM kAMI paNa ame grahaNa karyuM nathI. vaLI e bharatezvara amArA svAmI zI rIte thAya ? mArA ane temanA bhagavAna RSabhadeva ja svAmI che, to ame baMnene parasparamAM svAmIsaMbaMdha kema ghaTe? tenA kAraNarUpa huM tyAM AvavAthI teonuM teja kema raheze? kAraNa ke sUryano udaya thaye agni tejasvI rahetuM nathI. asamartha rAjAo pote svAmI chatAM paNa tene svAmI gaNI tenI sevA kare, kemake evA rAMka rAjAonA nigraha ane anugraha karavAmAM e samartha che. bhrAtRnehanA pakSe paNa je huM tenI sevA karuM te te cakravatI paNAne saMbaMdhe ja gaNAya; kemake lokonAM mukha baMdhAtAM nathI. huM temane nirbhaya bhrAtA chuM ane te AjJA karavA yogya che; paNa jAtipaNAnA snehanuM temAM zuM kAma che ? eka jAti evA vAthI athavA vajanuM vidAraNa nathI thatuM zuM? sura asura ane narenI upAsanAthI te 1 bagalA jevI ceSThA (mAyAvIpaNuM). Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrva 1 luM 149 bhale prasanna thAo. paNa temAM mAre zuM? kemake sajja ratha paNa mArge cAlavAne sama thAya che, unmAge teA bhAMgI jAya che. IMdra pitAjInA bhakta che; tethI tene pitAjInA jyeSTha putra gaNI pAtAnA ardha Asana upara besADe te tethI zuM te gava pAme che? e bharatarUpa samudramAM sainya sahita bIjA rAjAo sAthuAnA cUrNanI muSTi jevA thAya che te kharU', paNa tejathI duHsaha evA hu te te samudramAM vaDavAnaLa jevA chuM. sUryanA tejamAM khIjA' teja mAtra laya thaI jAya, tema bharatarAjA peAtAnAM azva, hastI, pAyala ane senApati suddhAM mArAmAM laya thaI jAya, bALapaNAmAM hAthInI jema me' tene pagethI pakaDIne mArA karavaDe mATInA DhephAMnI jema gaganamAM uDADayA hatA; gaganamAM bahu UMce UDayA pachI pAchA nIce paDatAM 'e prANarahita na thAo ' ema dhArI meM ja tene puSpanI peThe jhIlI lIdhA hatA; paNa hAlamAM vAcALa thayelA evA tenA jItelA rAjAonAM cATu bhASaNAthI jANe bIjA janmane pAmyA hAya tema te e saghaLuM bhUlI gayA jaNAya che; paraMtu te sarve cAlukArA nAsI jaze ane e ekalA bAhubaLathI thatI vyathAne sahana karaze. are krUta! tuM ahIMthI cAlyA jA. rAjya ane jIvitanI icchAthI te bhale ahI Ave. pitAe ApelA rAjyabhAgathI tuSTa thayelA huM tenI pRthvInI upekSA karuM chuM tethI mAre tyAM AvavAnI jarUra nathI." bAhubalie evI rIte kahevAthI jANe vicitra kAyAvALA ( citarA ) hoya tevA ane svAmInI dRDha AjJArUpI pAzathI badhAelA bIjA rAjAe paNa kApathI rakta netre karI suvegane jovA lAgyA. 'mArA mArA' ema rASathI khelatA ane adharane sphurAvatA kumArA vAravAra tenI upara kaTAkSa nAMkhavA lAgyA, khaDgane halAvatA parikara bAMdhI daDha thayelA aMgarakSakA jANe mAravAne IcchatA hAya tema bhrakuTI caDAvIne tene jovA lAgyA ane svAmInA koI sAhasika paddAti A varAkane mArI tA nahIM nAkhe ema ma`trIe tenI ci'tA karavA lAgyA. tevAmAM hAtha taiyAra karI pagane UMcA karI rahelA heAvAthI jANe tene kaMThamAMthI pakaDavAne utsuka hAya tevA chaDIdAre tene Asana uparathI uThADayA. A pramANe thavAthI te manamAM kSeAbha pAmyA, teA paNa dhai'nu' avalaMbana karI suvega sabhAsthAnamAMthI bahAra nIkaLyA. krAdha pAmelA khAhubalinA AkarA zabdonA anumAnathI rAjadvAramAM raheluM pAyadaLasaunca rASavaDe kSeAbha pAmyuM. temAMnA keTalAka krodhathI DhAla pheravavA lAgyA, keTalAka talavAra nacAvavA lAgyA, keTalAka phekavAne mATe cakra taiyAra karavA lAgyA, kAi mugara levA lAgyA, kAI trizULavaDe sphATana karavA lAgyA, kAI bhAthAM bAMdhavA vAgyAM, koI daMDa grahaNa karavA lAgyA ane kAI parazune preravA lAgyA. tene AvI sthitivALA joi cAtaraphathI jANe pagale pagale pAtAnu mRtyu jotA hoya tema skhalita caraNathI cAlatA suvega narasiMha (khAhubali ) nA siMhadvArathI bahAra nIkaLyA. tyAMthI rathamAM besI cAlatAM mArgomAM nagarAkAnI paraspara thatI AvI vANI teNe sAMbhaLI 1 leA puruSa-A navIna puruSa rAjadvAramAMthI kANu nIkaLye ? 2 jo puruSa-e bharatarAjAnA dUta jaNAya che. 1 leA puruSa-zuM pRthvImAM bAhubali sivAya bIjo kAI rAjA che ? bIjo--hA, ayAdhyAmAM bAhubalanA moTA bhAi bharata nAme rAjA che. pahelA A dUtane teNe ahIM zA mATe mAkalyA haze ? Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 sarga 4 the bIje-potAnA bhAI bAhubali rAjAne bolAvavA mATe. pahele-ATalA vakhata sudhI ApaNA svAmInA te bhAI kyAM gayA hatA? bIje -bharatakSetranA cha khaMDane vijaya karavA gayA hatA. pahele hAla utkaMThita thaIne teNe potAnA nAnA bhAIne zA mATe bolAvyA haze? bIje-bIjA sAmAnya rAjAnI peThe sevA karavA mATe. pahela-sava rAjAone jItIne te have A khIlA upara caDe che tenuM zuM kAraNa? bIjo-akhaMDa cakravartI paNAnuM abhimAna e temAM kAraNabhUta che. pahela kanISTa baMdhuthI jItAyela e rAjA potAnuM moTuM kema batAvI zakaze ? bIjo-sarva sthAnake jaya meLavanAra mANasa potAnA bhAvI parAbhavane jANa nathI. pahele-e bharatarAjAne maMtrIvargamAM koI uMdara je paNa nathI ? bIje-tene kuLakramathI thayelA buddhivALA ghaNA maMtrIe che. pahele-tyAre sapanA mastakane khaNavAne IcchatA e bharatane te maMtrIoe kema vAryo nahIM hoya? bIje-temaNe temane vAryo nathI paNa ulaTa preryo che; kemake bhavitavyatA evI ja jaNAya che. nagarajanonI AvI vANI sAMbhaLate suvega nagaranI bahAra nIkaLe. nagaradvAra pAse jAge devatAoe pragaTa karI hoya tema bane RSabha putranI yuddhakathA itihAsanI jema tenA sAMbhaLavAmAM AvI. dhathI suvega jema jema mArgamAM utAvaLo cAlavA lAgyA tema tema jANe harIphAI karatI hoya tema yuddhanI kathA paNa utAvaLe prasaravA lAgI. mAtra vArtA sAMbhaLIne ja rAjAnI AjJAnI jema dareka nagare ane dareka gAme vIra subhaTa yuddhane mATe taiyAra thavA lAgyA. thegIo jema zarIrane daDha kare tema koI saMgrAmanA rathe zALAmAMthI bahAra kADhIne temAM navI dharIo vigere nAMkhI tene daDha karatA hatA. kaI potAnA ane azvapATIkAmAM dAkhala karI temane pAMca prakAranI gatithI calAvI raNane gya karI zramane dUra karAvavA lAgyA hatA. kaI jANe prabhunI tejomaya mUrti hoya tevA pitAnA khaDaga vagere Ayune sarANIyAne ghera laI jaI samajAvIne tIrNa karAvavA lAgyA hatA. kaI sArA ziMga jeDI ane navI tAMta bAMdhI yamarAjanI bhRkuTI jevA pitAnAM dhanuSane taiyAra karatA hatA, keI prayANamAM svara karyA karavAthI jANe prANavALA vAjiMtra hoya tevA arayone kavaca vigere vahana karavAne lAvatA hatA. tArkika puruSo jema siddhAMtane daDha kare tema koI potAnAM bANane, kaI bANanA bhAthAne, koI mastake paheravAnA Topane ane kaI bakhtarane (jo ke teo daDha hatA te paNa ) vizeSa daDha karatA hatA ane kaI jANe gadhanA bhavana hoya tevA mUkI rAkhelA moTA taMbu ane kanAtane pahoLA karI jovA lAgyA hatA. jANe eka bIjAnI spardhA karatA hoya tema bAhubali rAjAne viSe bhaktivALA te dezanAM le ke A pramANe yuddhane mATe taiyAra thatA hatA. rAja Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM 151 bhaktine icchato kaI purUSa saMgrAmamAM javA mATe taiyAra thato hato. tene koI Ata purUSe AvIne vAryo tethI jANe anAsa hoya tema tenA upara te kopa karavA lAgyo. anurAgavaDe potAnA prANathI paNa rAjAnuM priya karavAne IcchatA lokone A AraMbha mArgamAM cAlyA jatA suveganA jovAmAM Avyo. yuddhanI vAta sAMbhaLIne tathA lokone viSe thatI taiyArI dekhIne, bAhubaline viSe advaita bhaktivALA keTalAka parvatanA rAjAo paNa bAhubalinI pAse javA lAgyA. gopanA zabdathI gayenI jema te parvata rAjAoe karelA gazagano nAda sAMbhaLI nikuMjamAMthI hajAro kirAta ko doDIne AvavA lAgyA. te zarIra kirAtemAMnA koI vAghanA puchaDAnI tvacAthI, kaI meranA pichAMthI ane keI latAothI vegavaDe pitAnAM kezapAsa bAMdhavA lAgyA. keI sarpanI tvacAthI, koI vRkSonI tvacAthI ane kaI ghenI tvacAthI paherelA mRgacarmane bAMdhavA lAgyA. kapionI peThe ThekatA teo hAthamAM pASANa ane dhana laine svAmIbhakta zvAnanI peThe potAnA svAmIne vITAi vaLavA lAgyA. teo paraspara bolatA hatA ke "bharatanI ekeka akSauhiNI senAne cUrNa karI ApaNe mahArAjA bAhubalinA prasAdane badale ApIzuM.' AvI rItano teono sakopa AraMbha jeIne suvega manamAM vivekabuddhithI vicAra karavA lAge ke aho ! A bAbaline vaza thayelA tenA dezanA loko jANe potAnA pitAnuM vaira heya tema raNakarmamAM kevI tvarA kare che ! bAhubalinA sainyanI pahelAM raNatrI IcchAvALA A kirAta loko paNa A tarapha AvanArA amArA sainyane haNavAno utsAha kare che. huM e koI mANasa ahIM joto nathI ke je yuddhane mATe taiyAra thato na hoya ! tema e paNa koI nathI ke je bAhubaline viSe rAgI na hoya ! A bahalI dezamAM haLadhArI kheDUto paNa zuravIra ane svAmIbhakta che. A dezane e prabhAva haze ke bAhubalimAM e guNa haze ? kadApi sAmaMta vigere pALAo to mUlyathI kharIda thaI zake, paNa bAhubaline te sarva pRthvI tenA guNathI vecANa thaI patnIrUpa thayelI che; mATe agninI pAse tRNasamUhanI jema bAhubalinI AvI senA pAse cakrInI moTI senAne paNa huM nAnI mAnuM chuM. A mahAvIra bAhubalinI AgaLa cakrIne paNa aSTApadanI pAse hAthIne nAnA bALakanI jema jUna jANuM chuM. jo ke baLavAnapaNAmAM pRthvImAM cakravartI ane svargamAM Idra vikhyAta che, paraMtu te baMnene aMtaravatti hoya athavA baMnethI Urvatti (adhika ) heya e A RSabhadevajIno laghuputra jaNAya che. A bAhubalinI capeTikAnA ghAta AgaLa cakrInuM cakra ane iMdranuM vaja paNa niSphaLa che ema huM mAnuM chuM. A baLavAna bAhabaline virALe te rIMchane kane pakaDayA jevuM ane sapane muSTithI pakaDayA jevuM thayuM che. vAgha jema eka mRgane laI saMtuSTa rahe tema ATalA bhUmimaMDaLane jhaDaNa karI saMtuSTa rahela bAbaline tarachoDI vyartha zatrurUpa karyo che. aneka rAjAonI sevAthI mahArAjAne zuM apUrNa hatuM ke vAhanane mATe kezarIsiMhane belAvavAnI jema A bAhubaline sevA karavA belA ? svAmInAM hitane mAnanArA maMtrIone ane mane paNa dhikkAre che ke jemaNe A kAryamAM zatrunI peThe temanI upekSA karI. "suvege jaI bharatane vigraha karAvyo ema mAre mATe loko bolaze. are ! guNane druSita karanArA A dratapaNAne dhikkAra che !" rastAmAM niraMtara A pramANe vicarate nItijJa suvega keTaleka divase ayodhyA nagarImAM AvI pahoMcyA. dvArapALa tene sabhAmAM laI gayA. te praNAma karI aMjali jeDIne beTho eTale cakravatIe tene Adara sahita pUchayuM-- Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15ra sarga 3 je suvega ! mArA nAnAbhAI bAhubali kuzaLa che? kemake tuM vegathI Avyo tethI huM kSobha pAmuM chuM; athavA teNe tarachoDele tuM tvarAthI Ave che? kemake te mArA baLa vAna brAtAnI e vIravRtti yukta che." suvege kahyuM-"deva ! tamArI jevA atulya parAkramavALA te bAhubalinuM akuzaLa karavAne deva paNa samartha nathI. e Apane nAno bhAI che ema dhArI prathama meM tene svAmInI sevA mATe AvavA vinayapUrvaka hitakArI vacane kahyAM. tyAra pachI auSadhanI peThe tIvra ane pariNAme upakArI evAM avacanIya vacane kahyA, paraMtu mIThA vacanothI ane tIkSNa vacanathI paNa teNe ApanI sevA svIkArI nahIM; kemake saMnipAtane vikAra thAya tyAre auSadha zuM karI zake ? te baLavAna bAhubali garvavaMta thaI traNa lekane tRNa tulya gaNe che, ane siMhanI jema koIne pitAne pratimaluM jANato nathI, ApanA suSeNa senAnInuM ane sainyanuM varNana karyuM tyAre "e zuM gaNatrImAM che ema kahI durgadhathI maraDavAnI jema teNe pitAnI nAsikA maraDI. jyAre Ape kahe pakhaMDavijaya meM varNavyuM tyAre te nahIM sAMbhaLatAM pitAnA bhujadaMDane jovA lAgyo ane kahyuM ke "pitAjIe ApelA bhAgathI saMtuSTa thaIne rahelA amArI upekSAthI ja bharate bharata kSetranA cha khaMDa grahaNa karyA che.' sevA karavI te dUra rahI, paNa hAla to te nibhaca thaIne ulaTA vAghaNane dahevA bolAve tema Apane raNane mATe bolAve che. tamAre bhrAtA e parAkramI, mAnI ane mahAbhuja che ke te gaMdhahastInI jema asahya ane paraparAkramane sahana karato nathI. tenI sabhAmAM IdranA sAmAnika devatAonI jema tenA sAmaMtarAjAo paNa pracaMDa parAkramI hovAthI tenA AzayathI nyUna AzayavALA nathI. tenA rAjakumAra paNa rAjatejanA atyaMta abhimAnI che. teonI bhujAmAM raNa karavA mATe khujalI Ave che, tethI jANe bAhubalithI paNa teo dazagaNA parAkramI hoya tevA jaNAya che. tenA abhimAnI maMtrIo paNa tenI jevA ja vicArane anusare che; kemake jevA svAmI hoya tevo ja teno parivAra paNa hoya che. satI strIo jema parapuruSane sahana karatI nathI tema tenI anurAgI prajA paNa duniyAmAM bIjo rAjA che evuM jANatI nathI. kara bharanArA, veTha karanArA ane dezanA saghaLA lake paNa sevakanI jema pitAne prANa ApIne tenuM priya karavAnI IcchA rAkhe che. siMhonI jevA vanacara ane giricara subhaTo paNa tene vaza thaI tenI mAnasiddhi karavAne Irache che. te svAmin ! vizeSa zuM kahuM? paNa te mahAvIra darzananI utkaMThAthI nahi paNa yuddhanI IcchAthI hamaNA tamane jovAne Irache che. have Apane ruce tema kare; kAraNa ke drata lo ke maMtrI nathI paNa mAtra satya saMdezAne ja kahenArA che." - e pramANe sAMbhaLI bharata (sUtradhAra)nI peThe samakALe vismaya, kopa, kSamA ane harSanA dekhAvarUpa nATaya karI bharatarAjA bolyA-"sura, asura ane naramAM e bAhubalinI tulya keI nathI e bALapaNanI kriIDAmAM meM svataH anubhava kare che. traNa jagatanA svAmIne putra ane mAre nA bhAI e bAhubali, traNa jagatane tRNarUpa mAne te stutirUpa nathI paNa vAstavika che. evA nAnA bhAIthI huM paNa prazaMsA pAmavAne vegya chuM; kemake eka hAtha nA hoya ane bIje mATe hoya te te paNa zobhe nahIM. siMha je baMdhanane sahana kare, aSTApada ja vaza thAya, te bAhubali vaza thAya; ane e vaza thAya tyAre te pachI nyUna paNa zuM kahevAya ? tenA duvinayane huM sahana karIza. kadApi tema karavAthI loko mane azakta kahe te bhale kahe. sarva vastuo puruSArthathI ke dhanathI ' Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrva 1 153 meLavI zakAya che, paNa evA bhrAtA koIpaNa prakAre meLavI zakAtA nathI. maMtrIe ! AvI rIte varttavu mane ghaTe che ke nahIM ? tame zA mATe udAsInI jema mauna dharI rahyA che. ? je yathArtha heAya te kaheA.' bAhubalinA avinaya ane peAtAnA svAmInI AvI kSamA tethI jANe prahArathI dubhANA hoya tema senApati suSeNa olyA "RSabhasvAmInA putra bharatarAyane kSamA karavI yukta che, paNa te karuNApAtra janamAM cAgya che. je jenA gAmamAM vase te tene AdhIna thAya che ane e bahukhila tA eka dezane bhogave che tathApi vANIthI pazu tamane vaza nathI. prANane nAza karanAra chatAM paNa pratApane vadhAre tevA vairI sArA, paNa peAtAnA bhAInA pratApanA nAza karanAra khaMdhu zreSTha nahIM. rAjAe bhaMDAra, sainya, mitra, putra ane zarIrathI paNa peAtAnA tejanI rakSA kare che; kemake teja e ja temanu' jIvita che. Apane potAnA rAjyathI paNa zuM apUrNa hatu. ke jethI A SaTakhaDanA vijaya karyAM ? te saghaLuM tejane mATe ja che. eka vakhata zILarahita thayelI satI sarvathA asatI ja kahevAya, tema eka ThekANe nAza pAmeluM teja sarva ThekANe nAza pAmelu che ema samajavuM, gRhasthAmAM dravyanA bhAio pramANe bhAga paDe che, te paNa tee tejane grahaNa karanArA bhAinI gheADI paNa upekSA karatA nathI. akhila bharatakha`DanA vijaya karyA chatAM jo ApanA ahI avijaya thAya tA samudra utarelA puruSane khAbociyAmAM DUbI javA jevu che. koI ThekANe sAMbhaLyuM che athavA joyuM che ke cakravartI nA pratispaddhI thaIne koI rAjA rAjya bhogave hai prabhu ! avinayIne viSe bhrAtRsa'kha'dhanA sneha rAkhavA te eka hAthavaDe tALI pADavA jevu che. vezyAonI jevA sneharahita bAhubalimAM bharatarAjA snehavALA che, ema kahetA amane jo Apa niSedha karo tA bhale niSedha karo; paNa sarva zatrune jItIne ja huM aMdara praveza karIza.' evA nizcayathI hajI sudhI nagara bahAra rahelA cakranA Apa kema niSedha karazeA ? bhrAtAnA miSathI zatrurUpe rahelA khAhubalinI upekSA karavI Apane yukta nathI; A viSe Apa bIjA ma`trIone paNa pUche." suSeNunA e pramANe kheAlavA pachI mahArAjAe bIjAonI sanmukha joyu. eTale vAcaspati jevA sacivAgaNI elyA-senAnIe je kahyuM te yukta che ane tema kahevAne bIjo kANu samartha che ? jee parAkramamAM ane prayAsamAM bhIru hoya te peAtAnA svAmInA tejanI upekSA kare che. svAmIe peAtAnA tejane arthe Adeza karelA adhikArIe prAyaH svArthAnukULa uttara Ape che ane vyasana vadhAre che; paNa A senApati tA pavana jema agninA tejane vadhAre tema kevaLa ApanA tejanI vRddhine mATe ja che. svAmin! A senApati cakraratnanI jema zeSa rahelA eka paNa zatrune jItyA sivAya sa tASa pAmatA nathI, mATe have vilaMba na karo. tamArI AjJAthI hAthamAM daMDa grahaNa karIne senApati jema zatrune tADana kare, tema prayANabhabhA vajaDAvA. sudhASAnA ghASathI devatAonI jema bhaMbhAnA nAdathI vAhana ane parivAra sahita sainikaleAkA ekaThA thAo ane sUryaMnI jema uttara tarapha takSazilApurI pratye, tejanI vRddhine mATe Apa prayANa karo. Apa pAte jaI bhAInA sneha jue ane suvege kahelAM vacana satya che ke asatya tenI khAtrI karo.' sacivanuM te vacana bharatarAjAe temaja thAe' ema kahI svIkAryuM, kAraNa ke vidyAnA parajanAnuM vacana paNa yukta hoya to mAne che, pachI zubha divase yAtrika 20 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 saga 5 mi maMgaLa karI mahArAjA prayANane mATe parvata jevA unnata gajendra upara ArUDha thayA. jANe bIjA rAjAnI senA hoya tema ratha, azva ane hAthIo upara ArUDha thayelA hajAro sevakaeN prayANavAjI vagADavA lAgyA. eka sarakhA tAlanA zabdathI saMgItakArIonI jema prayANa vAdyonA nAdathI sarva sinya ekaThuM thayuM. rAjAo, maMtrIo, sAmata ane senApatio vaDe paravarelA mahArAjA jANe aneka mUrtivALA thayA hoya tema nagarInI bahAra nIkaLyA. eka hajAra yakSee adhiSThita thayeluM cakraratna jANe senApati hoya tema sainyanI AgaLa cAlyuM. zatruonA jANe guptacara hoya tema mahArAjAnA prayANane sUcavatA rajasamUha cotarapha chavAIne dUra sudhI prasaravA lAgyA. te vakhate cAlanArA lAkho hastIothI, hAthIonI utpattibhUmio gajarahita thaI haze ema jaNAvA lAgyuM ane ghoDA, ratha, khaccare tathA uMTenA samUhathI jANe sarva bhUmitala vAhanarahita thayuM haze tema jaNAvA lAgyuM. samudra jenArane jema sarva jagata jaLamaya jaNAya tema padAtisainyane joIne sarva jagata manuSyamaya jaNAvA lAgyuM. raste cAlatA mahArAjA zahere-zahere, gAme-gAme ane mArge-mArge lokenA A pramANe pravAda sAMbhaLavA lAgyA. "A rAjAe eka kSetranI jema A bharatakSetrane sAdhyuM che ane muni jema cauda pUrvane meLave tema cauda ratna meLavyA che. AyudhAnI jema emane nava nidhio vaza thayA che, te chatAM e mahArAjA kaI tarapha ane zA mATe prayANa kare che? kadApi vecchAe pitAne deza jevA jatA hoya to temanI AgaLa zatruone sAdhavAmAM kAraNarUpa cakaratna zA mATe cAle che? paNa dizAnA anumAnathI teo bAhubali upara jAya che ema jaNAya che. aho ! moTA puruSone paNa akhaMDa vegavALA kaSA hoya che. te bAhubali, deva ane asurathI paNa durjAya che ema sAMbhaLavAmAM AvyuM che, tethI tene jaya karavAne IcchatA A rAjA AMgaLIthI merune dhAraNa karavAne Irache che. A kAryamAM nAnAbhAIe moTAbhAIne jItyA" ema thavAthI, athavA "moTAbhAIe nAnAbhAIne ja ema thavAthI baMne prakAre mahArAjAne moTo apayaza prApta thaze." sainyathI UDatA rajanA pUravaDe jANe vidhyAdri vadhatuM hoya tema tarapha aMdhakArane prasAratA, anA khArA, gajenI garjanA, rathanA cItkAra ane ddhAonA karATae rIte cAra prakAranI senAnA zabdothI, Anaka nAmanA vAghanI jema dizAone nAdavALI karatA, grISmaRtunA sUryanI jema mArganI saritAonuM zoSaNa karatA, utkaTa pavananI jema mArganAM vRkSone pADatA, sanyanI vajAonAM vastrothI AkAzane bagalAmaya karatA, sanyanA bhArathI pIDA pAmatI pRthvIne hastIonA madathI zAMta karatA ane pratidivase cakkAnusAre cAlatA mahArAjA, sUrya jema bIjI rAzimAM saMkrame tema bahalIdezamAM AvI pahoMcyA ane dezanI sImAMta paDAva nAkhI samudranI jema maryAdA karIne teo rahyA. - te samaye sunaMdAnA putra bAhubalie rAjanItirUpa gRhanA staMbharUpa, carapuruSothI cakrIne AvelA jANyA, eTale teNe paNa pitAnA paDadAthI jANe svargane saMbhArUpa karatI hoya tevI prayANanI bhaMbhA vagaDAvI. prasthAna kalyANa karIne mUrtimAna kalyANa hoya tevA bhadra gajendra upara utsAhanI jema te ArUDha thayA. meTA baLavAna, moTA utsAhavA, ekasarakhA kAryamAM pravartanArA, bIjAothI abhedya ane jANe potAnA aMza hoya tevA rAjakumAre, pradhAne ane vIrapuruthI vIMTAyela bAhubali devatAothI vITAIdranA jevA zobhavA lAgyA. jANe tenA manamAM vaselA hoya tema keTalAeka hAthI upara besI, keTalAeka gheDA upara besI, keTalAeka rathamAM besI ane keTalAeka pAyadaLa rUpe-ema Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM 155 - lAkhe yoddhAo tatkALa eka sAthe bahAra nIkaLyA. baLavAna ane UMcA anne dharI rahelA pitAnA virapuruSothI jANe eka vIramaya pRthvIne racatA hoya tema acaLa nizcayavALA bAhubali cAlyA. vibhAgarahita (suvAMga) jaya karavAnI AkAMkSA rAkhanArA tenA vIra subhaTa "ekaluM chuM te paNa sava zatrune jItIza" ema paraspara kahevA lAgyA. rahaNacaLa parvatamAM sarve kAMkarA maNimaya hoya tema rInyamAM raNavAjItrane vagADanAre paNa vIramAnI hato. caMdranI jevI kAMtivALA tenA maMDaLika rAjAonA chatramaMDaLathI jANe AkAza zveta kamaLamaya hoya tevuM thaI gayuM. dareka parAkramI rAjAone joIne jANe pitAnI bhujAo hoya tema mAnatA te AgaLa cAlavA lAgyA. mArgamAM cAlatAM te bAhubali sainyanA bhArathI pRthvIne ane jayavAjItranA zabdothI svargane phaDavA lAgyA. pitAnA dezane sImADe dUra hate, to paNa te tatkALa tyAM AvI pahoMcyA. kAraNa ke raNane mATe utkaMThita thayelA vIraloke vAyuthI paNa vizeSa vegavALA thAya che, bharatarAjAnI chAvaNIthI bahu dUra nahIM ane najIka paNa nahIM tevI jagyAe gaMgAnA taTa upara bAhubalie paDAva nAMkhe. prAta:kALe cAraNabhAToe atithinI jema te baMne RSabhakumArane yuddhAtsavane mATe paraspara niyaMtraNa karyuM. rAtre bAhubalie sarva rAjAonA matathI siMha jevA parAkramavALA siMharatha nAmanA pitAnA putrane senApati nI ane paTTahastInI jema tenA mastaka upara jANe prakAzamAna pratApa hoya tevA dedIpyamAna suvarNane eka raNapaTTa Aje paNa karyo. rAjAjIne praNAma karI, raNadIkSA prApta karI, jANe pRthvI maLI hoya tema harSa pAmIne te pitAnA nivAsasthAne gaye. mahArAjA bAhubalie bIjA rAjAone paNa yuddha karavA mATe Adeza ApI vidAya karyA. jo ke teo pote ja raNanI IrachAvALA hatA te paNa svAmInI AjJA te satkArarUpa che. A tarapha mahArAjA bharatarAye kumAre, rAjAo ane sAmatanA matathI vaya AcAryanI jema suSeNune raNadIkSA ApI senApati nImyo. siddhimaMtra jevI svAmInI AjJA svIkArIne, cakavAnI jema prAtaHkAlanI vATa joto suSeNa pitAne AvAse gaye. kumA, mugaTabaMdha rAjAo ane sarva sAmaMtone bolAvIne bharatarAjAe AjJA karI ke"zuravIre ! mArA nAnA bhAI sAthenA yuddhamAM apramAdI thaI tamAre suSeNa senApatine mArI jema anusaravuM. he parAkramavALA vIro ! hastIone mahAvate vaza kare tema tame ghaNA parAkramI ane durmada rAjAone vaza karyA che; tathA vaitADhaya parvatane ullaMghana karI devatAo asarone jIte tema tame duya kirAne tamAre parAkramathI gADha rIte AkrAMta karyA che, paraMtu teomAM A takSazilAnA rAjA bAhubalinA pAyadaLanI jevo paNa eke nahato. pavana rUne uDADe tema ekale e bAhubalino jyeSTha putra somayazA sarva sinyane daze dizAmAM uDADI devAne samartha che. vacamAM kaniSTa paNa parAkramamAM akanikaevA siMharatha nAme tene nAnA bhAI zatruonI senAmAM dAvAnaLarUpa che. vadhAre zuM kahevuM ? paNa tenA bIjA putra ane pautromAMnA dareka eka eka akSauhiNI senAmAM malla samAna ane yamarAjane paNa bhaya utpanna kare tevA che. jANe tenA pratibiMba hoya tevA tenA svAmIbhakta sAmaMte baLamAM tenI samAnatA kare tevA che. bIjAonA sainyamAM jema mahAbaLavAna eka agraNI hoya tema tenA sainyamAM sarve tevA parAkramI che. raNamAM mahAbAha bAhubali to dUra raho, paNa tene eka senAbUha paNa vajanI jema duHpheTa che; mATe varSARtunA melanI sAthe pUrva dizAne pavana cAle tema yuddhane mATe jatA suSeNanI pachavADe Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 5 mA 156 tame paNa jAo.' peAtAnA svAmInI amRtasamAna girAthI jANe pUrAI gayA hoya tema teonAM zarIra pulakAvaLIthI vyApta thai gayAM. jANe prativIrAnI jayalakSmIne svaya'varamaMDapamAM varavA mATe jatA hoya tema mahArAjAe visarjana karelA teo potAtAnA vAsagRhamAM gayA. baMne RSabhaputranA prasAdarUpI samudrane taravAne IcchatA evA baMne taraphanA vIrazreSThI yuddhane mATe taiyAra thayA. potAnAM kRpALu, dhanuSa, bhAthA, gaDhA ane zakti vigere AyudhAne devatAnI jema teo pUjavA lAgyA. utsAhathI nRtya karatA peAtAnA cittanA jANe tAla pUratA hoya tema te mahAvIre AyudhAnI AgaLa UMce prakAre vAjIMtro vagADavA lAgyA. pachI jANe potAnA nirmALa yaza hAya tevA navIna ane sugadhI udda nathI peAtAnA zarIranuM mAna karavA lAgyA. mastake khAMdhelA kALA vastranA vIrapaTTane anusaratI lalATikA teA pAtapeAtAnA lalATamAM kasturIvaDe karavA lAgyA. baMne sainyamAM yuddhakathAo cAlatI hAvAthI zastrasaMbadhI jAgaraNa karanArA vIra subhaTAne jANe bhaya pAmI hoya tema nidrA AvI ja nahi. prAtaHkALe thanArA yuddhamAM utsAhavALA baMne sainyanA vIra subhaToe jANe zatayAmA (se praharavALI) hoya tema te triyAmA ( rAtri) mAMDamAMDa nigamana karI. prAta:kALe jANe RSabhaputronI raNakrIDAnu` kutuhala jovAne icchatA hoya tema sU udayAcalanI cUlikA upara ArUDha thayA, eTale ma`darAcaLathI kSeAbha pAmelA samudrajaLanI jevA, pralayakALe thayelA puSkarAvatta meghanI jevA ane vAthI tADana thayelA patAnI jevA ane sainyamAM raNavAdyanA mATo nAda thayA. raNavAdyanA te prasaratA nAdathI tatkALa diggajo peAtAnA kAna UMcA karI trAsa pAmavA lAgyA, jaLajatue bhayabhrAMta thavA lAgyA, samudra kSeAbha pAmavA lAgyA, krUra prANIe cAtarathI nAsIne guphAomAM pesavA lAgyA, moTA sarpA rADAmAM pesI javA lAgyA, patA kapAyamAna thavAthI tenA zikhara, caraNu ane kane sa'kAcavA lAgyA, AkAza dhvaMsa thavA lAgyuM ane pRthvI jANe phATatI heAya tema jaNAvA lAgI, rAjAnA dvArapALanI jema raNavAdya prerelA baMne pakSanA sainikA yuddhane mATe taiyAra thayA. raNanA utsAhathI zarIra ucchvAsa pAmavAne lIdhe kavacAnA jALatruTI javAthI vIrapuruSo navA navA kavacceA dhAraNa karavA lAgyA. kAI prItivaDe potAnA azvone paNa bakhtara paherAvavA lAgyA, kAraNa ke subhaTo potAnAthI paNa vAhananI vizeSa rakSA kare che, koi pAtAnA azrvAnI parIkSA karavAne tenI upara besI calAvI jovA lAgyA; kAraNa ke du:zikSita ane jaDa azva tenA azvArane zatrurUpa thaI paDe che, bakhtara paheravAthI khAMkhArA karatA azrvAnI keTalAeka subhaTo devanI jema pUjA karavA lAgyA; kAraNa ke yuddhamAM jatI vakhate azveAnA haiSAva e vijayasUcaka che, koI khakhtara rahita azrvA maLavAthI potAnA bakhtarane paNa cheADI devA lAgyA, kemake parAkramI puruSAnuM raNamAM e puruSavrata che. kAI 'samudramAM matsyanI jema, ghAra raNamAM saMcAra karavAthI skhalanA na pAmI tAruM cAturya khatAvaje" ema potAnA sArathine zikSA ApavA lAgyA. pAMthaleAko jema rastAne mATe pUrNa bhAtuM rAkhe, tema ghaNA vakhata sudhI yuddha cAlaze ema dhArI keTalAeka subhaTo potAnA rathAne astrothI pUravA lAgyA; koI dUrathI ja potAne oLakhAvA mATe bhATacAraNA jevA potAnA cihnavALA dhvajastaMbheAne dRDha karavA lAgyA, kei potAnA majabUta dhurIvALA rathAne zatrusainyarUpI samudramAM mA karavAne jaLakAMta ratnasarakhA azve joDavA lAgyA. keAI potAnA sArathine majabUta akhtara ApavA lAgyA; kAraNa ke dhADA joDelA rathA paNa sArathi vinA nakAmA thaI paDe che, koI utkaTa leADhAnA kaMkaNanI Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'ra parva 1 luM 157zreNine saMparka karavAthI kaThora thayelA hastIonA dAMtane potAnI bhujAnI jema pUjavA lAgyA, kaI jANe prApta thanArI jayalakSmInA vAsagRha hoya tevI patAkAnA samUhavALI aMbADIe hAthI upara Aje paNa karavA lAgyA, "A zukana che" ema belI keTalAeka subhaTo kasturInI jema gaMDasthaLamAMthI tatkALa nIkaLelA hAthInA madathI tilaka karavA lAgyA. kaI anya hastinA madagaMdhathI bharapUra evA vAyune paNa nahIM sahana karanArA, mananI jevA mahAdurdhara hAthIonI upara caDavA lAgyA. sarve mahAvato jANe raNotsavanA zuMgAravastra hoya tevAM suvarNanAM kaDAMo hAthIone paherAvavA lAgyA ane temanA suMDhathI UMcI nALa nIlakamalanI lIlAne dhAraNa karanArA loDhAnA mudugare paNa levarAvavA lAgyA ane keTalAeka mahAvate jANe yamarAjanA dAMta hoya tevI kALA leDhAnI tINa koza hastI. onA dAMta upara AropavA lAgyA. e vakhate rAjAnA adhikArIo taraphathI AjJA thaI ke-sainyanI pAchaLa aAthI bharelAM UMTa ane zakaTe zIgha laI jAo, anyathA hastalAghavavALA vIra subhaTane astro pUrAM paDaze nahIM; bakhtarathI lAdelAM UMTe paNa laI jAva, kAraNake atruTita raNakarmamAM pravartelA vIrapuruSonA agAuthI paherelA bakhtare truTI jaze ! rathI puruSanI pAchaLa bIjA taiyAra karelA ratha laI jAo; kAraNake vajathI parvatanI peThe zastrothI ratha bhAMgI jaze. prathamanA adho thAkI jAya te yuddhamAM viddha na thavA mATe bIjA seMkaDo a azvAranI pachavADe javAne taiyAra karo. eka eka mugaTabaMdha rAjAnI pachavADe javAne bIjA hAthIo taiyAra rAkhe; kemake eka hAthathI temane saMgrAmamAM nirvAha thaze nahI. dareka sainikanI pAchaLa jaLane vahenArA mahiSe taiyAra rAkhe, kAraNake raNane prayAsarUpa grISmaRtuthI tapelA subhaTane te cAlatI paraba je thaI paDaze. auSadhipati (caMdra) nA bhaMDAra jevI ane himagirinA sAra jevI tAjI traNasaMhaNI auSadhionI guNa upaDo. AvI rItanA temanA kolAhalathI raNavAjIMtronA zabdarUpa mahAsamudra vRddhi pA. te samaye taraphathI thatA tumula zabdothI jANe zabdamaya hoya ane AyudhanI phuraNAthI jANe lehamaya hoya tevuM sarva vizva thaI gayuM. jANe pUrve najare joyela hoya tema prAcIna puruSanA caritranuM smaraNa karAvanArA, vyAsanI jema raNanirvAhanA phalane kahenAra ane nAradaRSinI jema vIrasubhaTone uddIpana karavAne mATe sAme AvelA zatravIrone vAraMvAra Adara sahita vakhANanArA cAraNabhATe, dareka hAthIe, dareka rathe ane dareka ghaDe, parva divasanI peThe raNamAM uttarAla thaIne anAkUlapaNe pharavA lAgyA. ahIM bAhubali rAjA snAna karI devapUjA karavAne mATe devAlayamAM gayA. mahaMta puruSa kayAre paNa kAryanA vyavasAyamAM muMjhAI jatA nathI. devamaMdiramAM jaI janmAbhiSeka samaye IdranI jema teNe RSabhasvAmInI pratimAne sugaMdhI jaLathI bhaktipUrvaka snAna karAvyuM. pachI nikaSAya ane parama zrAddha evA teNe divya gaMdhakaSAyI vastrathI mananI jema zraddhApUrvaka te pratimAnuM mArjana karyuM ane te pachI jANe divya vastramaya caLakanI racanA karatA hoya tema cakSakaddamathI vilepana karyuM. sugaMdhIthI devavRkSanAM puSpanI mALAnI jANe sahedarA hoya tevI vicitra puSponI mALAthI teNe jinapratimAnuM arcana karyuM. suvarNa nA dhUpiAmAM teNe divya dhUpa karyo. tenA dhumADAthI jANe nIlakamaLamaya pUjA racatA hoya tema jaNAvA lAgyuM. pachI makararAzimAM AvelA sUryanI jema uttarAsaMgakarI prakAza mAna ArAtrikane pratApanI jema grahaNa karI AratI utArI, prAMta aMjali joDI, Adi bhagavAnane praNAma karI, teNe bhaktipUrvaka A pramANe stuti karI - Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 sarga 5 me he sarvajJa? huM pitAnI ajJatA dUra karI ApanI stuti karuM chuM kAraNa ke durvAra evI ApanI bhakti ane vAcALa kare. he Adi tIrtheza ! tame jaya pAme che. tamArA caraNanakhanI kAMtie saMsArarUpI zatruthI trAsa pAmelA prANIone vajapaMjararUpa thAya che. he deva! tamArA caraNakamaLane jovA mATe rAjahaMsanI jema je prANIo dUrathI paNa pratidivasa Ave che temane dhanya che ? zItathI piDIta thayelA jema sUryane zaraNe jAya tema A ghara saMsAranA duHkhathI pIDita thayelA vivekI para haMmezA eka Apane ja zaraNe Ave che. he bhagavan! pitAnA animeSa netrathI jeo tamane harSa pUrvaka jue che teone paralekamAM animeSa(deva)paNuM durlabha nathI. he deva ! rezamI vastranuM aMjanathI thayeluM mAlinya jema hRdhavaDe levAthI jAya tema puruSanA karmamaLa tamArI dezanArUpI vArI (pANI)thI nAza pAme che. he svAmin ! haMmezAM manAtha evuM ApanuM nAma japAya to te jApa karanArane sarva siddhinA AkarSaNa maMtrarUpa thAya che. he prabhe ! tamArI bhaktirUpI bakhtara dhAraNa karyuM hoya te te mANasane vaja bhedI zakatuM nathI ane trizaLa chedatuM nathI." evI rIte bhagavaMtanI stuti karI, jenA sarva marAya vikasvara thayA che e te nRpaziromaNi prabhune namaskAra karI devagRhanI bahAra nIkaLe. pachI vijayalakSamInA vivAhane mATe jANe kaMcuka hoya tevuM suvarNa ane mANiyathI maMDita kareluM vajanuM kavaca dhAraNa karyuM. ghATA paravALAnA samUhathI jema samudra zebhe tema dedIpyamAna kavacathI te zebhavA lAgyuM. pachI teNe parvatanA ziMga upara rahelA abramaMDapanI peThe zobhatu zirastrANa zira upara dhAraNa karyuM. meTA sarpagaNathI vyApta evA pAtALavivara jevA jaNAtA, leDhAnA bANathI pUrelA be bhAthAe teNe pRSThabhAge bAMdhyA ane yugAMtakALe ugelA camarAjanA daMDa jevuM dhanuSa teNe pitAnA vAma bhujadaMDamAM dhAraNa karyuM. evI rIte taiyAra thayelA bAhubali rAjAne svastivAcaka puruSe "svasti (kalyANa) thAo, ema AziSa ApavA lAgyA, getranI vRddha strIo "jIve che ema kahevA lAgI. vRddha Aptajane "AnaMdamAM raho, AnaMdamAM raho" ema kahevA lAgyA ane bhATacAraNe ciraM jaya, cira jaya" ema UMce svare bolavA lAgyA. pachI svargapati jema meru upara ArUDha thAya tema evI rItanA zubha zabda sAMbhaLate, mahAbhuja bAhubali Are hakanA hastanuM avalaMbana grahaNa karIne gajapati upara ArUDha thaye. - A tarapha puNyabuddhi bharata mahArAjA paNa zubhalakSamInA kezAgAra jevA pitAnA devAlayamAM padhAryA. tyAM meTA manavALA te mahArAjAe AdinAthanI pratimAne di mUvijayamAMthI lAvelA padmadrADAdi tIrthonA jaLavaDe snAna karAvyuM, uttama kArIgara jema maNinuM mArjana kare, tema devadUSyavasTathI teNe te apratima pratimAnuM mArjana karyuM; pitAnA nirmaLa cazathI pRthvInI jema himAcaLakumAra vigere deve e ApelA zISacaMdanathI te pratimAne vilepana karyuM, lakSamInA sadanarUpa kamaLa jevA vikasvara kamaLathI teNe pUjAmAM netrastaMbhananI auSadhirUpa AMgI racI; dhumravallIthI jANe kasturInI patrAvali AlekhatA hoya tema pratimAnI pAse teNe dhUpa karyo ane pachI jANe sarva karmarUpI samidhane utkaTa agnikuMDa hoya tevI pradIpta dIpakavALI AratI grahaNa karI te rAjadIpake prabhunI ArAtrika karIchevaTe namaskAra karI, mastake aMjali jeDI, A pramANe stuti karI:- he jagannAtha! huM ajJAna chuM, chatAM potAne viSe gyapaNuM mAnate tamArI stuti karuM chuM. kAraNa ke bALakanI avyakta vANI paNa gurujananI pAse yukta ja gaNAya che. he deva ! siddharasanA Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM 159 sparzathI jema letuM suvarNa banI jAya tema tamAre Azraya karanAra prANI bhArekamI hoya te paNa siddhipadane pAme che. te svAmin ! tamAruM dhyAna karanAra, tamArI stuti karanAra ane tamAruM pUjana karanAra prANIo ja pitAnAM mana, vacana ane kAyAnuM phaLa prApta kare che ane teo ja dhanya che. he prabho ! pRthvImAM vihAra karatAM bhUmi para paDelA evI tamArI caraNareNuo, puruSanA pAparUpI vRkSane umUlana karavAmAM hAthIonI mAphaka AcaraNa kare che. he nAtha ! svAbhAvika mehe karIne janmAMdha thayelA saMsArI prANIone vivekarUpI lecana ApavAne tame eka samartha che. jema manane meru Adi kaMI dUra nathI tema tamArA caraNakamaLamAM bhramaranI peThe AcaraNa karanArA puruSone lekAgra kAMI dUra nathI. he deva ! meghanA jaLathI jema jaMbUvRkSanAM phaLa gaLI jAya, tema tamArI dezanArUpI vArI (pANI)thI prANIonA karmarUpI pAza gaLI jAya che. he jagannAtha ! huM tamane vAraMvAra praNAma karIne eTaluM ja yAcuM chuM ke tamArA prasAdathI tamAre viSe samudranA jaLanI jema mArI bhakti akSaya raho." evI rIte AdinAthanI stuti karI, namaskAra karI cakravatI bhakti sahita devagRhanI bahAra nIkaLyA. pachI vAraMvAra zithila karIne raceluM kavaca harSathI ucchavAsa pAmelA aMgamAM temaNe dhAraNa karyuM. mANikayanI pUjAthI devapratimA zobhe tema divya ane maNimaya evuM kavaca aMga upara dhAraNa karavAthI teo zobhavA lAgyA. jANe bIje mugaTa hoya tevuM, madhyamAM UMcuM ane chatranI jevuM vartulAkAra suvarNa-ratnanuM zirastrANa temaNe paheryuM. sarpanI jevA atyaMta tIkSya bANathI bharelA be bhAthAM teNe pRSThabhAga upara bAMdhyA ane Idra jema jurohita dhanuSane grahaNa kare tema temaNe zatruomAM viSama evuM kAlapRSTha dhanuSa pitAnA vAma karamAM grahaNa karyuM. pachI sUryanI jema anya tejasvInA tejane grAsa karanArA, bhadra gajedranI jema lIlAthI padanyAsa AropanArA, siMhanI jema zatruone tRNa samAna gaNanArA, sarpanI jema durviSaha daSTithI bhaya ApanArA ane IndranI jema baMdirUpa devoe stuti karelA bharatarAjA nistaMdra gajendra upara ArUDha thayA. kalpavRkSanI jema yAcakane dAna ApatA, hajAra netravALA IdranI jema citaraphathI pitAnA sainyane AveluM jetA, rAjahaMsa kamaLanALane grahaNa kare tema ekeka bANane grahaNa karatA, vilAsI rativArtA kare tema raNanI vArtA karatA ane gaganamadhyamAM AvelA sUryanI jevA meTA utsAha ane parAkramavALA te baMne RSabhaputra pitapotAnA sainyanI mAdhyamAM AvyA. te samaye potapotAnA rasainyanI madhyamAM rahelA bharata ane bAbali jabUdvIpanI madhye rahelA meru parvatanI zobhAne dhAraNa karatA hatA. te baMne sainyanA aMtaramAM rahelI madhya pRthvI niSadha ane nIlavaMta parvatanA madhyamAM rahelI mahAvideha kSetranI bhUmi jevI jaNAtI hatI. kalpAMta samayamAM jema pUrva ane pazcima samudra sAmasAmAM vRddhi pAme, tema baMne sainya paMktirUpe thaIne sAmasAmA cAlavA lAgyA hatA. setubaMdha jema jaLanA pravAhane reke, tema paMkti bahAra nIkaLIne cAlatA padAtione rAjAnA dvArapALa vAratA hatA. tAlavaDe eka saMgItamAM vartanArA nATakIAonI jema subhaTe rAjAnI AjJAthI sarakhAM pagalAM mUkIne cAlatA hatA. te zUravIre potAnA sthAnane ullaMghana karyA sivAya cAlatA hatA, tethI baMne taraphanI senA jANe eka zarIravALI hoya tema zobhatI hatI. vIra subhaTe pRthvIne rathanA lehamaya mukhavALA cakrathI phADatA hatA, teDhAnI kedALI jevI tIrNa azvonI kharIothI badatA hatA, loDhAnA ardha caMdro hoya tevI UMTanI kharIothI Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 saga` 5 mA bhedatA hatA, vA jevI pAnIvALA pAyadaLathI khudatA hatA, kSurapra khANa jevI mahiSa ane sAMDhaDAnI kharIethI khaMDana karatA hatA ane muddagaLanI jevA hAthIeAnA caraNathI cUrNa karatA hatA. aMdhakAranA jevA rajasamUhathI teo AkAzane AcchAdana karatA hatA ane sUryakiraNa jevA caLakatA zastrAstrathI cAtarapha prakAza karatA hatA. pAtAnA ghaNA bhArathI teo kUrmAMnI pIThane kaleza pamADatA hatA, mahAvarAhanI unnata dADhane namAvatA hatA ane zeSanAganI kRSNAnA Apane zithila karatA hatA. sarva diggajone jANe kubja karatA hAya tevA tee jaNAtA hatA ane siMhanAdathI brahmAMDarUpa pAtrane UMcI rIte nAdavALuM karatA hatA, karAsphoTanA utkaTa avAjathI jANe brahmAMDane phADatA hoya tema jaNAtA hatA, prasiddha dhvajAonA cihnathI oLakhIne parAkramI prativIrAnAM nAma grahaNa karI tenuM varNana karatA hatA ane abhimAnI temaja zauya zALI vIrA paraspara yuddhane mATe khelAvatA hatA. AvI rIte ane sainyanA agravIro agravIrA sAthe ekaThA thayA. magara magaranI jema hAthIvALA hAthIvALAnI sAme AvyA, taraga taraMganI jema avArA azvAranI sAme AvyA, vAyu vAyunI jema rathI puruSArathI puruSonI sAme AvyA ane pate pa`tanI jema pAyadaLA pAyadaLanI sAme AvyA. e pramANe sava vIrA bhAlA, talavAra, mugara ane daMDa vigere Ayudho paraspara meLavI krodha sahita eka bIjAnI najIka AvyA. tevAmAM trailokayanA nAzanI zaMkAthI sabhrama pAmelA devatAe AkAzamAM ekaThA thayA ane 'are ! A ane RSabhaputrone peAtAnA ja be hAthanI jema sAmasAme kema saMgharSa thAya che ?' ema vicArI teoe baMne taraphanA sainikone kahyuM -'jyAM sudhI ame tamArA ane pakSanA manasvI svAmIne bedha karIe tyAM sudhImAM koi yuddha kare te tene RSabhadevajInI AjJA che,' tene traNa jagatanA svAmInI AjJA devAthI baMne taraphanA sainikA jANe citramAM AlekhyA hoya tema sthira thaI gayA ane ' A devatAe bAhubalinI taraphanA che ke bharatanI taraphanA che ?' ema ciMtavana karavA lAgyA. kAya nAza na pAme ane leAkanu' kalyANa thAya ema vicAratA devatA prathama cakrInI pAse AvyA. tyAM 'jaya jaya' zabdapUrvaka AziSa ApIne maMtrIonI jema yuktipUrNAMka vacanathI priya khelanArA devatAe A pramANe melyA. he naradeva ! iMdra jema pUdeva (daitya) nA jaya kare, tema tame cha khaMDa bharatakSetranA sarva rAjAone jaya karyAM te sAruM' karyuM che. he rAjedra ! parAkrama ane tejathI sa rAjArUpa mRgAmAM zarabhanI jevA tamArA pratispI keAi nathI. jaLakuMbhanuM mathana karavAthI jema mAkhaNanI zraddhA pUratI nathI tema tamArI raNazraddhA hajI pUrNa thai nathI, teTalA mATe tame potAnA bhrAtAnI sAthe yuddhanA AraMbha karyAM che; paraMtu te peAtAnA hAthathI peAtAnA ja bIjA hAthane tADana karavA jevu che. meATA hAthIne moTA vRkSanI sAthe gaMDa- sthaLanu ghaNu karavAmAM tenA ga'DasthaLanI khujalI jema kAraNabhUta che, tema bhAInI sAthe yuddha karavAmAM tamArI bhujAnI khujalI e ja kAraNabhuta che; paraMtu vananA unmatta hastIAnu' tAkAna jema vananA bhaMga mATe thAya che, tema tamArI bhujAnI A krIDA jagatanA pralaya mATe thavAnI che. mAMsabhakSI manuSye kSaNika rasaprItine mATe jema pakSIsamUhanA sauhAra kare, tema tame krIDAmAtrane mATe A vizvane saMhAra zA mATe Ara byA che? caMdramAMthI jema agninI vRSTi thavI ucita nathI, tema jagatrAtA ane kRpALu RSabhadevasvAmIthI janma pAmelA tamane A ucita nathI, huM pRthvIramaNa ! sa`camI puruSa jema sa`gathI virAma Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM 161 pAme tema tame A ghora saMgrAmathI virAma pAmo ane potAnA sthAna pratye pAchA jAo. tame atre AvyA eTale tamAre nAno bhAI bAhubali sAme Avyo che, paNa tame pAchA jaze eTale e paNa pAcho jaze, kAraNathI ja kAyanI utpatti thAya che. vizva kSaya karavAnA pApano parihAra karavAthI tamAruM kalyANa thAo, raNano tyAga thavAthI baMne sainyanuM kuzaLa thAo, tamArA sainyanA bhArathI thayelA bhUmibhaMgano virAma thavAthI pRthvInA garbhamAM rahelA bhuvanapati vigerene sukha thAo, tamArA sainyathI thatA mardInanA abhAvathI pRthvI, "te, samudro, prajAjane ane sarva jatue kSemane tyAga kare ane tamAre saMgrAmathI saMbhavatA vizvasaMhAranI zaMkArahita thayelA sarva devatAe sukhamAM raho." A pramANe pakSavAdanAM vacano devatAo bolI rahyA, eTale mahArAjA bharata meghanA jevI gaMbhIra girAthI bolyA- he devatAo ! tamArA sivAya vizvanA hitanAM vacano koNa kahe? ghaNuM karIne le ke kautuka jovAnA Irachuka thaIne AvA kAryamAM udAsI thaIne rahe che. tame hitanI IcchAthI saMgrAma utpanna thavAnuM che kAraNa kayuM che te vastutAe juduM che; kAraNa ke koI paNa kAryanuM mULa jANyA sivAya takathI kAMi paNa kahevuM te kahenAra bRhaspati pote hoya te paNa tenuM kahevuM niSphaLa thAya che. " huM baLavaMta chuM evuM dhArIne meM sahasA saMgrAma karavAne IgyuM nathI, kAraNa ke ghaNuM tela hoya che tethI kAMI parvatane atyaMgana karAtuM nathI. cha khaMDa bharatakSetranA sarva rAjAono vijaya karanAra mAre adyApi ke pratispaddhi che nahIM ema nathI, kemake zatrunI jevA pratispaddhi ane jayaajayanA kAraNabhUta bAhubaline ane mAre vidhinA vazathI ja jAtibheda thayela che. pUrve niMdAthI bharU, lajajALu, vivekI, vinayI ane vidvAna e te bAhubali mane pitAnI jema mAnate hato, paNa sATha hajAra varSe huM divijaya karIne AvyA te pachI hamaNAM te jANe bIje ja thaI gayo hoya tema huM jouM chuM. viyegamAM ghaNo kALa go e ja tema thavAnuM kAraNa jaNAya che. bAra varSa sudhInA rAjyAbhiSekamAM bAhubali Avyo nahi, tenuM kAraNa teno pramAda che ema meM tarka karyo pachI tene bolAvavAne dUta me karyo, te paNa te A nahIM; tyAre temAM maMtrIonA vicArane doSa che ema huM tarka karato hato. huM tene kopathI ke lebhathI belAvato nahoto, paNa jyAM sudhI eka rAjA paNa namyA vinAne rahe tyAM sudhI cakra nagaramAM praveza karatuM nathI tethI zuM karavuM? cakra nagaramAM pese nahIM ane te ( bAhubali ) mane name nahIM, tethI teo jANe paraspara spardhA karatA hoya evuM jaNAya che ane huM saMkaTamAM AvI paDyo chuM. e mArA manasvI bhAI eka vAra mArI pAse Ave ane atithi jema pUjAne grahaNa kare, tema mArI pAsethI bIjI pRthvI IcchApUrvaka grahaNa kare. eka cakranA praveza sivAya mAre saMgrAma karavAnuM bIjuM kAMI paNa kAraNa nathI ane te nahI namelA nAnA bhAIthI mAre kAMI paNa mAna meLavavAnI IcchA nathI." - devatAe kahyuM- he rAjana ! saMgrAmanuM kAraNa moTuM hovuM joIe; kemake ApanA jevA puruSanI a5 kAraNane mATe AvI pravRtti saMbhavatI nathI. ame have bAhubali pAse jaI tene baMdha karazuM ane yuganA kSayanI jema A thanArA janakSayanI rakSA karazuM. kadIpi tamArI peThe te paNa yuddhanA bIjA kAraNo batAvaze te paNa tamAre AvuM adhama yuddha na karavuM joIe. moTA puruSoe te dRSTi, bAhu ane daMDAdika uttama yuddhAthI yuddha karavuM ke jethI niraparAdhI hAthI vigerene vadha na thAya." devatAnuM A pramANe kahevuM 21 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 sarga 5 me bharata cakravattI e svIkAryuM, eTale teo bIjA saunyamAM bAbali pAse gayA. " aho ! A bAhubali daDha avakhaMbhavALI mUrtithI avRSya che. ema vicArI vismaya pAmatA devatAo tene A pramANe kahevA lAgyA he RSabhanadana ! he jagatunetrarUpI cakorane AnaMdakArI caMdra! tame cirakALa jaya pAme ane AnaMdamAM raho. samudranI jema tame kadApi maryAdAne ullaMghatA nathI ane kAyara puruSo raNathI bhaya pAme tema tame avarNa vAdathI bhaya pAme tevA che. pitAne saMpattimAM tame gavarAhata che, paranI saMpattimAM IrSyA rahita cho. durvinIta puruSone zikSA karanArA che, gurujanone vinaya karanAra che ane vizvane abhaya karanArA RSabhasvAmInA tame egya putra che; tethI A aparalokone ucheda karavAnA kAryamAM pravartavuM tamane yukta nathI. tamArA jayeSTha bhAI upara A bhaMyakara AraMbha karyo che te tamane ghaTita nathI ane . amRtathI jema mRtyu saMbhavita nathI tema tamArAthI evuM saMbhavatuM paNa nathI. ATalAthI . hajI kAMI bagaDayuM nathI, mATe khela puruSanI maitrI je A yuddhano AraMbha tame choDI gho. he vIra ! maMtrothI moTA sarpone pAchA vALavAnI jema tamArI AjJAthI A vIra - subhaTane yuddhanA vegamAMthI pAchA vALo ane tamArA moTAbhAI bharatarAyanI pAse jaI . temane vaza thAo. tema karavAthI tame " zaktivAna chatAM vinayI thayA" evI prazaMsAne pAtra thaze. bharatarAjAe upArjita karelA cha khaMDa bharatakSetrane tame svapArjitanI peThe bhego, kAraNa ke tamArA baMnemAM kAMI aMtara nathI." ema kahI meghanI peThe teo virAma pAmyA eTale bAhubali kAMIka hasIne gaMbhIra vANIthI bolyA-" he devatAo ! amArA vigrahano hetu tatvathI jANyA sivAya tame potAnA svaccha dilathI A pramANe kahe che. tame pitAjInA bhakta che ane ame temanA putro chIe; evA ApaNuM saMbaMdhathI tame AvI rIte kaho cho te yukta che. pUrve dIkSA samaye amArA pitAjIe yAcakone suvarNAdika ApyuM tema amane ane bharatane deza vaheMcI ApyA hatA. huM to mane ApelA dezathI saMtuSTa thaI rahyo hato, kemake phakta dhanane vAte paradroha keNa kare? paraMtu samudramAM jema moTA maDhya nAnA mAsyane gaLI jAya, tema bharatakSetrarUpa samudramAM sarva rAjAonAM rAjyone te bharata gaLI gaye. peTabhare mANasa jema bhojanathI asaMtuSTa rahe tema teTalAM rAjyothI paNa asaMtuSTa rahelA teNe pitAnA nAnA bhAIonAM rAjya khuMcavI lIdhAM. jyAre nAnA bhAIo pAsethI pitAjIe ApelA rAjya teNe khuMcavI lIdhAM, tyAre potAnuM gurUpaNuM teNe potAnI meLe ja khoyuM che. gurUpaNuM vayamAtrathI nathI. paNa tevA AcaraNathI che. bhAIone rAjyathI dUra karIne teNe gurUpaNanuM AcaraNa batAvI ApyuM che ! suvarNanI buddhithI pittaLanI jema ane maNinI buddhi kAcane grahaNa karavAnI jema bhrAMti pAmelA meM ATalA vakhata sudhI tene gurUbuddhithI je hato. pitAe athavA vaMzanA keI paNa pUrva puruSe koIne pRthvI ApI hoya to te niraparAdhI hoya tyAM sudhI tene a5 rAjyavALo rAjA paNa pAchI harI le nahIM, to e bharata kema hare? nAnA bhAIonuM rAjya haraNa karIne nizcaye e lajajA pAme nahIM, tethI have jayanI IcchAthI mArA rAjyane mATe mane paNa bolAve che. vahANa jema samudrane utarI aMte jatAM keI taTanA parvata sAthe athaDAya, tema sarva bharatakSetrane jaya karI te mArI sAthe athaDANa che. lubdha, maryAdA rahita ane rAkSasanI jevA nirdaya te bharatane mArA nAnA bhAIoe lajajAthI bhaLe nahIM, to huM tenA kayA Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM 163 guNathI tene vaza thAuM? he devatAo ! tame sabhAsadanI jema madhyastha thaIne kahe. e bharata pitAnA parAkramathI mane vaza karavA dhAre che to bhale kare, kSatriyane e svAdhIna mAga che; ema chatAM paNa vicArIne je te pAcho cAlyA jAya to bhale kuzaLapaNe jAya ! huM enA je lubdha nathI ke pAchA janArA tene kAMI aDacaNa karuM. enuM ApeluM sarva bharatakSetra huM bhegavuM e kema bane? zuM kezarIsiMha kyAre paNa keInuM bhakSaNa kare ? na ja kare. ene bharatakSetra letAM sATha hajAra varSa thayAM che, paNa huM je te levAnI IcchA karuM to tatkALa grahaNa karuM; paraMtu eTalA badhAM varSonA prayAsathI tene prApta thayelA bharatakSetranA vaibhavane dhanavAhananA dhananI jema huM bhAI thaIne kema grahaNa karuM ? jAtikavaLathI hastInI jema je A vaibhavathI bhArata baMdha thaI gayo hoya to te sukhethI rahevAne samartha nathI. tenA vaibhavane huM haraNa karele ja jouM chuM, paNa anicchAthI ja meM te vaibhavanI upekSA karI che. A vakhate jANe mane ApavAnA jamAnarUpa hoya tevA tenA amAtya bhaMDAra, hastI, azvAdi ane yaza mane arpaNa karavAne mATe ja te bhAratane ahI lAvelA che, mATe he devatAo! tame tenA hitAkAMkSI he to tene yuddhathI vAre, e yuddha nahIM kare to huM kadApi yuddha karIza nahIM." meghanI garjanA jevA tenA AvAM utkaTa vacana sAMbhaLIne vismaya pAmelA devatAo tene pharI kahevA lAgyA-eka tarapha cakrI potAne yuddha karavAnuM kAraNa cakrane nagaramAM apraveza batAve che, tethI te gurUthI paNa anuttara karavAne ane nirodha karavAne azakya che ane bIjI tarapha tame " yuddha karanAranI sAthe ja huM yuddha karIza" ema kahe che tethI Idra paNa tamane yuddha karatA aTakAvavAne azakaya che. tame baMne RSabhasvAmInA dRDha saMsargathI zebhe che, mahAbuddhivALA cho, vivekI che, jagatanA rakSaka che ane dayALu che te paNa jagatanA bhAgyane kSaya thavAthI A yuddhane utpAta thayo che, tathApi he vIra ! prArthanA pUrNa karavAmAM kalpavRkSa samAna evA tamane ame prArthanA karIe chIe ke tamAre uttama yuddha karavuM. adhama yuddha karavuM nahIM; kemake ugra tejavALA tamo baMne bhAIonA adhama yuddhamAM ghaNuM lokano pralaya thavAthI akALe pralayakALa thaya gaNaze; mATe tamAre daSTi vigere yuddha karavuM yukta che; tethI tamArA pitAnA mAnanI siddhi thaze ane lakone pralaya nahIM thAya." bAhubalie e pramANe kabUla karyuM, eTale temanuM yuddha jevAne nagaranA lekanI jema devatAo najIkamAM ja UbhA rahyA. pachI bAhubalinI AjJAthI eka baLavAna pratihAra hAthI upara besI gajanI peThe garjanA karI potAnA sainikone kahevA lAge-"he vIra subhaTa ! cirakALathI ciMtavatA tamane vAMchita putralAbhanI jema svAmInuM kArya prApta thayuM hatuM, paraMtu tamArA alpa paMcane lIdhe ApaNuM baLavAna rAjAne devatAoe bharatanI sAthe dvaMdva yuddha karavAne prArthanA karI che. svAmI pite paNa yuddhane Icache che, temAM vaLI devatAoe prArthanA karI eTale zuM kahevuM ? mATe IdranI jevA prarAkramI mahArAjA bAhubali temane raNasaMgrAmane niSedha kare che. devatAonI jema tame paNa taTastha rahIne hastImallanI jevA ekAMgamalla evA ApaNA svAmIne yuddha karatAM juo ane vakra thayelA grahonI jema tamArA ratha, ghoDA ane parAkramI hAthIone pAchA vALo. sarpone kaMDIAmAM nAkhavAnI jema tamArA khage myAnamAM nAkho, hAthInI zuMDha jevA tamArA magarone hAthamAMthI choDI dyo, lalATathI 1. mAlatI ke capalInA puSpathI, latAthI athavA jAIphaLa khAvAthI hastI jema madAMdha thaI jAya tema. Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 saga 5 me brakaTInI jema tamArA dhanuSyanI paNacha utAre, bhaMDA2mAM dravya nA khavAnI jema tamArAM bANone bhAthAmAM nA che ane megha jema vIjaLIne saMvarI le tema tamArA zalyane saMvRta kare." - pratihAranI vAnA nirdoSa jevI girAthI ghUrNita thayelA bAhubalinA kauniko mAMhamAMhe A pramANe vicAravA lAgyA- aho! thanArA yuddhathI vaNikethI peThe bhaya pAmelA ane jANe bharatapatinA sainiko pAsethI lAMca meLavI hoya evA tathA jANe pUrva janmanA ApaNuM verI hoya tevA, akasmAta AvelA A devatA oe svAmIne prArthanA karI amAre yuddhotsava aTakAve. are ! bhejana karavA mATe beThelA puruSanI AgaLathI jema bhojana harI le, lADa karavAne jatA manuSyanA khoLAmAMthI jema putrane harI le, kUvAmAMthI nIkaLatA puruSanA hAthamAMthI jema avalaMbana ApanArI dorI kheMcI le, tema amArA AvelA raNatsavane deve harI lIdhe. bharatarAjAnI je bIje kaNa zatru maLaze ke jenI sAthenA saMgrAmamAM ApaNe mahArAjA bAhubalinA anuNuM thaIzuM ? pitrAIo, cera ane pitAne ghare rahenArI putravatI strInI peThe ApaNe phegaTa bAhubalinuM dravya lIdhuM ane araNyavRkSanAM puSpanI sugaMdhanI jema A paNa bAhudaMDanuM vIrya vyartha gayuM ! napuMsaka puruSe karelA strIonA sagrahanI jema ApaNe zastrasaMgraha nakAme thaye ane popaTe karelA zAstrAbhyAsanI jema ApaNe zastrAbhyAsa vyartha gaye ! tApasanA putra e meLaveluM kAmazAstranuM pariNAnI jema niSphaLa thAya che, tema ApaNe grahaNa kareluM padAtipaNe niSphaLa thayuM ! hatabuddhivALA A hAthIone mArAbhyAsa karAvyo ane gheDAone zramajayakarAvyo te vyartha karA!zaradaRtunA meghanI jema ApaNe phogaTa vikaTa kaTAkSa karyA! sAmagrIdarzakanI jema ApaNI taiyArIo vyartha thaI ane yuddhadahada nahI pUrAvAthI ApaNuM ahaMkAra dhAraNa karavApaNuM niSphaLa thayuM." AvI rIte ciMtavatA teo bedarUpa jherathI garbhita thaI kutkAra karanArA sarponI jema sItkAra karatA pAchA pharyA. kSAtravratarUpI dravyavALA bharatarAjAe paNa samudra jema bharatIne pAchI vALe tema pitAnI senAne pAchI vALI. parAkramI cakravata e pAchA vALelA sauniko pagale pagale ekaThA thaIne vicAra karavA lAgyA ke " ApaNuM svAmI bharate maMtrInA miSathI vairInI jevA kayA maMtrInA vicArathI be bAhuthI ja thanAruM hRddha yuddha mAnya karyuM? chAzanA bhajananI jema svAmIe e saMgrAma kabUla karyo tyAre have ApaNuM zuM kAma rahyuM ? cha khaMDa bharatakSetranA rAjAo sAthenA raNasaMgrAmamAM zuM ApaNe keIne AkrAMta karyo nathI, ke jethI Aje ApaNane yuddhathI vAre che ? jyAre pitAnA subhaTa nAsI jAya, chatAya ke marAI jAya tyAre ja svAmIe yuddha karavuM joIe, kAraNa ke raNanI gati vicitra che, je eka bAhubali sivAya bIjo koI zatru heta te yuddhamAM kadApi ApaNe ApaNA svAmInA jaya vize saMzaya lAvIe nahIM, paNa baLavaMta bahu bali sAthe yuddhamAM vijaya karavAnI iMdrane paNa zaMkA thAya te bIje zuM mAtra ? ! moTI nadInA pUranI jema duHsaha vegavALA te bAhubalinI sAthe prathama yuddha karavuM te svAmIne ghaTe nahIM. prathama ame yuddha karyA pachI ja svAmIne yuddhamAM javuM yuddha che; kemake "prathama azvadamI puruSoe damana karelA adha upara ja besAya che. AvI rIte mAMhamAMhe vAto karatA potAnA vIra puruSane joI igitAkArathI temanA bhAvane jANI zakIe temane bolAvI kahyuM- he vIra puruSe ! aMdhakArane nAza karavAmAM jema sUryanAM kiraNo agresara che tema zatruono nAza karavAne tame mArA agresara che. agAdha khAImAM paDIne 1 saMgrAma karavAne-saMgrAmamAM sthira rahevAne abhyAsa, 2. gheDAone cAla zikhavanArA-ustAda Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 165 hAthI jema killA sudhI AvI zake nahI, tema tame cADhA chatAM koI zatru mArI upara AvyA nathI. agAu koI vakhata tame mAruM yuddha joyuM nathI tethI tamane vya zakA thAya che, kAraNa ke bhakti asthAne paNa bhayanI zakA karAve che, mATe he vIra subhaTa tame sau ekaThA thaI mArI bhujAnu` khaLa jue, jethI roganA kSayathI auSadha saMbaMdhI zakA nAza pAme tema tatkALa tamArI zakA nAza pAmaze' ema kahI cakrIe sevakapuruSA pAse ghaNA vistI ane gaMbhIra khADo khAdyAvyA. pachI dakSiNasamudranA tIra upara jema sahya paryaMta rahe tema te khADAnA taTa upara bharatezvara beThA ane vaDanA vRkSane laTakatI lAMbI vaDavAionI jema bharatezvare peAtAnA DAbA hAtha upara majabUta sAMkaLA uparAupara bAMdhI. kiraNAthI jema sUrya zAbhe ane latAethI jema vRkSa zele, tema evI eka hajAra zRMkhalAthI mahArAjA ze|bhavA lAgyA. pachI teoe sarva sainikone kahyuM-'he vIrA ! baLado jema zakaTane khece tema tame baLa ane vAhana sahita nirbhayapaNe mane khecA. tamArA sarvanA ekatra baLathI kheMcIne mane A khADAmAM pADI nAMkheA. mArI bhujAnA baLanI parIkSA karavA mATe tamAre 'svAmInI avajJA thaze' ema vicArI chaLa na karavA. meM AvuM du:svapna joyu che tethI tene tame nAza karI; kAraNa ke svapnane pote ja sArthaka karanAthI svapna niSphaLa thAya che,' AvI rIte cakrIe vAraMvAra Adeza karelA sainikA e tema karavuM, mAMDamAMDa svIkAryuM'; kAraNa ke svAmInI AjJA maLavAna che. pachI deva ane asuroe jema maMdarAcaLa parvatane kheMcavAnA netrA(doraDA)rUpa thayelA sarpAne kheMcyA hatA, tema sarva sinA cakrInI bhujAe AMdhelI zRMkhalA kheMcavA lAgyA. cakrInI bhujA sAthenI lAMbI zR'khalAomAM te lagna thayA, eTale UMcA vRkSanA zAkhAthamAM rahelA vAMdarAnI jevA teo zobhavA lAgyA. parvatane bheTanArA hAthIonI jema peAtAne kheMcanArA saunikAnI cakravattI e kautuka jovAne mATe thADIvAra upekSA karI. pachI mahArAjAe te hAtha potAnI chAtI sAthe aDADayA eTale hAtha khecavAthI paMktibadha bAMdhelI ghaTImAlAnI jema te sa eka sAthe paDI gayA. te vakhate khajIrarUpa phaLathI jema khajIranuM vRkSa zele tema laTakatA evA sainikothI cakravattInI bhujA zeAbhavA lAgI. peAtAnA svAmInA evA baLathI harSa pAmelA sainikoe temanI bhujAnI za`khalAone pUrve karelI duHzaMkAnI jema tarata cheDI dIdhI. pachI giyana karanAra mANasa jema prathama kheAlelA uThyAhane pharIthI grahaNa kare, tema cakravattI hAthI upara besI raNabhUmimAM AvyA, ga`gA ane yamUnAnI vacamAM jema vedikAne bhAga zAle tema ane senAnI madhyamAM vipula bhUmitaLa zeAbhatu' hatuM. te vakhate jagatane sahAra aTakavAthI harSa pAmIne jANe koie prerela hoya tema pavana pRthvInI rajane dhIme dhIme dUra karavA lAgyA. samavasaraNanI bhUminI jema te raNabhUmi upara ucitane jANanArA devatAe sugaMdhI jaLanI vRSTi karavA lAgyA ane mAMtrika puruSo ma`DaLanI bhUmimAM vasAve tema vikasita puSpA te raNabhUmimAM teoe varasAvyAM, pachI kuMjaranI jema garjanA karatA baMne rAjakuMvaroe hastI uparathI utarI raNabhUmimAM praveza karyA. te vakhate mahAparAkramavALA ane lIlAthI cAlanArA teo pagale pagale kUrmendrane prANasa`zaya pamADavA lAgyA. temaNe prathama dRSTiyuddha karavuM evI pratijJA karI ane jANe bIjA zakra ne IzAna iMdra hoya tema animeSa netra karI teo sAmasAmA UbhA rahyA, raktanetravALA kha'ne vIrA sanmukha rahIne eka bIjAnA mukha sAmuM jotA hatA. te vakhate sAya kALe sAmasAmAM Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 sarga 5 me rahelA sUrya, caMdranI jevA teo zobhatA hatA. dhyAna karanAra yegIonI jema ghaNuM vakhata sudhI nizcaLa locana karIne baMne vIra sthira rahyA. chevaTe sUryanAM kiraNothI AkrAMta thayelA nIlakamalanI peThe RSabhasvAmInA jyeSTha putra bharatanAM netra mIMcAI gayAM ane cha khaMDa bharatane jaya karavAthI thayelI moTI kIrti mahArAjA bharatanAM netroe pANI mUkavAnI peThe azajaLanA miSathI mUkI dIdhI hoya tema jaNAyuM. prAta:kALe vRkSo dhruje tema mastaka dhuNAvatA devatAoe te vakhate bAhubali upara puSpavRSTi karI. sUryodaya vakhate pakSIonI peThe, bAhubaline vijaya thavAthI samajazAdi vIroe meTA harSathI kolAhala karyo. kIrti rUpI nartakIe jANe nRtyano AraMbha karyo hoya tema udyata thayelA bAhubalinA sainikoe jayavAjIMtra vagADayAM. bharatarAyanA subhaTo jANe mUccha pAmyA hoya, jANe sUtA hoya athavA jANe gAtura hoya tema maMda parAkramI thayA. aMdhakAra ane prakAzavALA meparvatanA baMne pAsAnI jema baMne sinyo kheda ane harSathI yukta thayA. te samaye bAhubalie cakrIne kahyuM-huM kAtAlIya nyAyanI peThe ja chuM ema na belaze; je tamArA manamAM ema hoya te vANIthI paNa yuddha kare." bAhubalinuM evuM kathana sAMbhaLI pagathI caMpAyelA sapanI peThe amarSayukta thayelA cakrIe kahyuM-"e rIte paNa bhale tame jItavALA thAo !" pachI IzAna IMdrane vRSabha nAda kare, saudharma IMdrane hastI garjanA kare ane megha jema svanita zabda kare, tema bharatarAjAe meTa siMhanAda karyo. moTI nadInA baMne bAjunA taTamAM jaLanA pUranI jema te siMhanAda AkAzamAM cotarapha vyApI gaye ane jANe yuddha jevA AvelA devatAonA vimAnane pADate hoya, AkAzamAMthI graha, nakSatra ane tArAne jANe braza karate hoya, kuLaparvatanAM UMcAM zikharone calAyamAna karato hoya ane jaLarAzinA jaLane jANe uchALatA hoya tevA te nAda jaNAvA lAgyuM. te siMhanAda sAMbhaLavAthI duSTa buddhivALA puruSe gurunI AjJA na mAne tema rathanA ghoDAo rAzane paNa na gaNavA lAgyA; pizana leka saddavANIne na mAne tema hastIo aMkuzane na mAnavA lAgyA; kapha rogavALa kaDavA padArthone na jANe tema gheDAo lagAmane na jANuvA lAgyA; viTapuruSe lajajAne gaNe nahIM tema uTe nAsikAnI nAthane gaNavA lAgyA nahIM ane bhUtAviSTanI jema khaccare potAnI upara paDatA cAbakhAonA prahArane paNa mAnavA lAgyA nahIM. e pramANe bhAratacakrIe karelA siMhanAdathI trAsa pAmIne kaI sthira rahI zakayuM nahIM. te pachI bAhubalie ghaNe bhayaMkara siMhanAda karyo. te avAja sAMbhaLIne sarpo, nIce utaratA garaDanI pAMkhanA avAjanI buddhithI pAtALamAMthI paNa pAtALamAM pesI javAne icchatA hoya tevA thaI gayA. samudranI madhyamAM rahelA jaLajaMtuo te siMhanAda sAMbhaLavAthI samudramAM praveza thaelA maMdarAcalanA maMthana zabdanI zaMkAthI trAsa pAmavA lAgyA. kuLaparvate tene sAMbhaLIne vAraMvAra idra mUkelA vajInA zabdanA bhramathI pitAnA kSayanI AzaMkA karIne kaMpavA lAgyA. mRtyulekavAsI sarva manuSya te zabda sAMbhaLI, kalpAMta kALe puSkarAvaoN mUkelA vidyutadhvaninA bhramathI pRthvI upara Amatema ALoTavA lAgyA. ane devatAo duHzrava zabda sAMbhaLI akALe prApta thaelA daityonA upadrava saMbaMdhI kelAhalanA bhramathI AkuLavyAkuLa thavA lAgyA. e duHzrava siMhanAda jANe lekanAlikAnI sAthe spardhA karatuM hoya tema adhika adhika vadhavA lAgyo. bAhubaline siMhanAda sAMbhaLIne bharatarAjAe pharIthI mRgalInI jema devatAonI strIone trAsa pamADanAre siMhanAda karyo. jANe madhyalekane krIDAvaDe bhaya karanArA hoya tema cakI ane bAhubalie anukrame Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 167 parva 1 luM siMhanAda karyA. tema karatAM karatAM anukrame hAthInI zuMDhanI jema ane sarpanA zarIranI jema bharatarAjAnA siMhanAdana zabda jUna thatuM gaye ane nadIne pravAhanI peThe temaja sajajananA snehanI piThe bAhubalino siMhanAda adhika adhika vadhato gayo. evI rIte zAstra saMbaMdhI vAgyuddhamAM paNa vAdI jema prativAdIne jIte, tema vIra bAhubalie bharatarAjAne jItI lIdhA. pachI bahayuddhane mATe e baMne bAMdhave baddhakakSa hAthIonI jema baddhaparikara thayA. te vakhate uchaLelA samudranI jema garjanA karate bAhubalino suvarNanI chaDIne dhAraNa karanAre mukhya pratihAra bolyo- "he pRthvI ! vajanA khIlA jevA parvatone avalaMbana karI ane sarva baLane Azraya karI tuM sthira thA. he nAgarAja ! taraphathI pavanane grahaNa karIne temaja tenuM rUMdhana karIne parvatanI jema daDha thaI tame pRthvIne dhAraNa kare. he mahAvarAha ! samudranA kAdavamAM ALeTI pUrvazramane dUra karI puna: tAje thaI pRthvIne utkaMgamAM rAkha. he kRma ! tArA vijAnI jevA aMgane cotaraphathI saMkecI, pRSTha daDha karI pRthvIne vahana kara. he diggajo ! pUrvanI jema pramAdathI athavA madathI nidrAne na dhAraNa karatAM sarva rIte sAvadhAna thaIne vasudhAne dhAraNa kare. kAraNa ke A vAsAra bAhubali vajasAra bAhuvaDe cakrInI sAthe mallayuddha karavAne UThe che." pachI tatkALa vIjaLInA pAtathI tADita thayelA parvatanA zabdanI jevA e baMne mahAmale paraspara potAnA hAthano AsphATa karavA lAgyA. lIlAthI padanyAsa karatA ane kuMDaLane calita karatA teo sAmasAmA cAlavA lAgyA. te vakhate jANe dhAtakIkhaMDathI Avela baMne bAju sUrya-caMdravALA be kSudrame hoya tevA teo jaNAvA lAgyA. be baLavAn hastIoe madamAM AvI potAnA dAMtane sAmasAmA bhaTakAve, tema teo baMne potAnA hAtha paraspara bhaTakAvavA lAgyA. kSaNavAra joDAI jatA ane kSaNavAra judA paDatA te baMne vIra jANe udaMDa pavane prerelA be moTA vRkSe hoya tevA hatA. durdinamAM unmatta thayelA samudranI jema teo kSaNavAramAM UchaLatA hatA ane kSaNavAramAM nIce paDatA hatA. jANe nehathI hoya tema krodhathI doDIne te baMne mahAbhuja aMge aMgathI eka bIjAne dabAvIne AliMgana karatA hatA ane karmane vazathI prANInI jema yuddhavijJAnane vaza thaIne teo koI vakhata nIcA ane kaI vakhata UcA jatA hatA. jaLamAM rahelA saMsyanI peThe vegathI vAraMvAra parivartana thayA karavAthI teone jonArA loke A nIce ke A UMce ema jANI zakatA nahotA. moTA sarSanI jema teo eka bIjAne baMdhanarUpa thaI jatA hatA ane capaLa vAnaranI jema pAchA tatkALa chUTA paDI jatA hatA. vAraMvAra pRthvI upara ALaTavAthI te baMne dhUlidhusara thaI gayA, tethI jANe dhUlimaravALA hastI hoya tevA jaNAtA hatA. cAlatA parvatanI jevA teono bhAra sahana na karI zakavAthI, pRthvI temanA caraNaghAtakanA avAjanA miSathI jANe rADo pADatI hoya tevI jaNAtI hatI. chevaTe krodha pAmelA ane tIvra parAkramavALI bAhubalie, zarabha jema hAthIne grahaNa kare tema pitAnA hAthathI cakrIne grahaNa karyA ane hAthI zuMTavaDe pazune uDADe tema tene AkAzamAM uDADayA. ahe ! baLavaMtemAM paNa baLavaMtane saga (utpatti) niravadhi che, dhanuSathI bANanI jema ane yaMtrathI chaDelA pASaNanI jema bharatarAjA gaganamAge ghaNe dUra gayA. I mUkelA vajanI jema tyAMthI nIce paDatA cakrIthI bhaya pAmIne saMcAmadaza sarva khecara Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 sarga 5 me palAyamAna thaI gayA ane baMne senAmAM te vakhate hAhAkAra thaI rahyo; kAraNa ke moTA puruSone Apatti AvatAM kone du:kha na thAya ? te vakhate bAhubali ciMtA karavA lAgyA ke "are! mArA baLane dhikkAra che, mArA bAhune dhikkAra che, sahasA kAma karanArA evA mane dhikkAra che, ane AvA kRtyanI upekSA karanArA baMne rAjyanA maMtrIone paNa dhikkAra che; athavA AvI niMdA karavAnI hAla zI jarUra che? hamaNuM te jyAM sudhImAM A mAre agrabaMdhu pRthvIpITha upara paDIne kaNakaNa vizIrNa thaI na jAya tyAMsudhImAM AkAzamAMthI paDatAM tene hu jhIlI lauM. ema vicArI teNe potAnI baMne bhujA pasArI, tene nIce zasyArUpa karI. UrdhvabAha karIne rahelA vratapuruSanI jema UMcA hAtha karIne rahelA bAhubali, kSaNavAra sUrya sanmukha joI rahenAra tapasvInI peThe bhAratanI sanmukha joI rahyA. jANe uDavAne icchatA hoya tema paganA agrabhAga upara UbhA rahIne teNe kaMdukanI lIlAvat uparathI paDatA bharatarAjAne jhIlI lIdhA. te vakhate banne senAne utsarga ane apavAda mArganI jema cakrIna UMce uchaLavAthI kheda ane temanA rakSaNathI harSa thayA. bhAInuM rakSaNa karavAthI jaNAI AvelA RSabhadevajInA nAnA putranA vivekathI loke vidyA, zIla ane guNanI jema tenA parAkramane paNa vakhANavA lAgyA ane devatAo uparathI puSpavRSTi karavA lAgyA. evA vIravratane dhAraNa karanArA puruSane tethI paNa zuM ? te vakhate dhUmra ane javALAvaDe jema agni jeDAya tema bharatarAjA te banAvathI kheda ane kapathI joDAI gayA. te samaye lajajAthI potAnuM mukha namra karI, moTA bhAInuM vailayApaNuM haravA mATe bAhubali gaddagadAkSare bolyA- he bharatapati ! he mahAvIrya ! he mahAbhuja ! tame kheda na kare. kadAcit devage vijayI puruSane paNa kaI vijaya kare che, paraMtu ATalAthI meM tamane jItyA nathI ane huM vijayI paNa nathI. A mAro vijaya hu ghuNAkSaranyAyavat mAnuM chuM. he bhuvanezvara ! haju sudhI tame eka ja vAra cho; kemake devatAoe maMthana karyA chatA paNa samudra te samudra ja kahevAya che, te kAMI vApikA thaI jAya nahIM. he pakhaMDa bharatapati ! phALathI bhraSTa thayelA vAghanI jema tame thobhAI kema rahyA cho ? potAnA raNakamane mATe taiyAra thAo." - bharate kahyuM:-"A mAre bhujadaMDa muSTine taiyAra karI potAnA doSanuM mArjana karaze." ema kahI phaNIdhara phaNAne upADe tema muSTi upADI kepathI tAmra netra karI cakravattae tatkALa bAhubali sAme doTa mUkI ane jema hAthI potAnA dAMta vaDe daravAjAnA kamADane prahAra kare tema te muSTivaDe bAhubalinI chAtImAM prahAra karyo. asat pAtramAM dAnanI jema, badhira puruSane karNajApanI jema, cADI AnA satkAranI jema, khArI jamInamAM meghavRSTinI jema, araNyamAM saMgItanI jema ane baraphasamUhamAM agninI jema, bAhubalinI chAtImAM karela te muSTiprahAra vyartha thaye. tyArapachI "A zuM amArI upara krodha pAme che ?' evI AzaMkAvaDe devatAoe joyela sunaMdA putra muSTi upADI bhAratanI sAme cAlyo ane mahAvata jema aMkuzavaDe hAthInA kuMbhasthaLamAM prahAra kare, tema te muSTithI teNe cakrInA urasthaLamAM prahAra karyo. hAthI parvatanI jema te prahArathI vihvaLa thaI bharatapati mUracha pAmI pRthvI upara paDI gayA. patinA paDavAthI kulAMganAnI jema temanA paDavAthI bhUmI kaMpAyamAna thaI ane bAMdhavanA paDavAthI bAMdhavanI jema parvate calAyamAna thayA. pitAnA moTA bhAIne evI rIte mUrzita thayelA joI bAhubali manamAM ciMtavana kasvA lAgyAkSatriIone vIravratanA AgrahamAM A zuM kusvabhAva haze ke jethI potAnA bhrAtAne paNa Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM 169 mRtyu pamADavA sudhIno vigraha thAya che ? A mAre cha baMdhu je nahIM jIve te pachI mAre paNa jIvavAthI sayuM." evI rIte ciMtavato ane netrAvyujaLathI tene siMcana karato bAhubali potAnA uttarIyavastrane paMkhArUpa karI bharatarAcane pavana nAMkhavA lAgyA. Akhare baMdhu te baMdhu ja che. kSaNavAre saMjJA prApta thatAM jANe sUIne UThayA hoya tema cakravartI beThA thayA, eTale dAsanI peThe AgaLa ubhelA bAhubali tenA jevAmAM AvyA. te vakhate baMne bAMdhave nIcuM mukha karIne rahyA. aho ! meTA puruSone jaya ane parAjya e baMne lajjAne mATe thAya che ! pachI cakravatta jarA pAchA haThaDyA, kemake yuddhanI icchAvALA puruSanuM e lakSaNa che. bAhubalie vicAryuM ke " adyApi Aryabharata koI prakAranuM yuddha karavAne icche che, kAraNa ke mAnI puruSa jIve tyAM sudhI jarA paNa mAne mUktA nathI, paraMtu bhrAtRhatyAthI mane moTe avarNavAda prApta thaze te janmAMte paNa virAma pAmaze nahIM." ema bAhubali ciMtave che tevAmAM yamarAjanI jema cakravattae daMDa grahaNa karyo. cUlikAthI jama parvata zobhe ane chAyAmArgathI jema AkAza zobhe tema ugAmelA daMDathI cakravattI zebhavA lAgyA. dhUmraketunA bhramane karAvatA e daMDane bharatarAjAe kSaNavAra AkAzamAM bhamADyo ane pachI yuvAna siMha jema potAnA pucchane pRthvI upara pachADe tema teNe te daMDavaDe bAhubalinA mastaka upara prahAra karyo. sahyAdri parvata sAthe mahAsamudranI velA athaDAvAthI zabda thAya tema te daMDanA ghAtathI moTe dhvani utpanna thaye. eraNa upara rahelA loDhAne jema loDhAne ghaNuM cUrNa kare, tema te prahArathI bAhubalinA mastakano mugaTa cUrNa thaye ane pavane halAvelA vRkSanA agrabhAgathI puSpa kharI paDe tema te mugaTanA ratnakhaMDa pRthvI upara kharI paDayA. te prahArathI kSaNavAra bAhubalinAM netra mIMcAI gayAM. ane tenA ghera nirdoSathI lekasamUha paNa te thaI gaye, pachI netra ughADIne bAhubalie saMgrAmanA hAthInI peThe leDhAne udaMDa daMDa grahaNa karyo. te vakhate "A zuM mane pADI nAkhaze ?' evI zaMkA AkAzane ane "A zuM mane ukheDI nAMkhaze ?" evI zaMkA pRthvIne thavA lAgI. parvatanA agrabhAganA rAphaDAmAM rahelA sarponI jema bAhubalinI muSTimAM te vizALa daMDa zubha hato dUrathI yamarAjane bolAvavAnuM jANe saMjJA vastra (vAvaTo ) hoya tevA lehadaMDane te bhamAvavA lAgyA. lAkaDIthI bIjAnUnI peThe te daMDathI bahalIpatie cakrIne hRdaya upara nirdayapaNe ghA karyo. cakInuM bakhtara je ke ghaNuM majabUta hatuM, to paNa te prahArathI mATInA ghaDAnI peThe cUrecUrA thaI gayuM. bakhtara rahita thayelA cakrI vAdaLarahita sUryanI jevA ane dhUmADA vinAnA agni jevA jaNAvA lAgyA. sAtamI madAvasthAne prApta thayelA hastInI jema bharatarAjA kSaNavAra vihvaLa thaIne kAMI paNa ciMtavI nahIM'. thoDIvAre sAvadha thaI priya mitranI jema bAhunA parAkramane avalaMbI, pharIthI daMDa ugAmI teo bAhubali tarapha deDaDyA. dAMtavaDe hoTha pIsIne ane bhrakuTI caDhAvIne bhayaMkara thayelA bharatarAye vaDavAnaLa agninA AvartanI jema daMDane ghaNe bhamAvyuM ane kalpAMtakALane megha vidyadaMDathI parvatane tADana kare tema bAhubalinA mastakamAM tADana karyo leDhAnI eraNamAM vamaNinI jema te ghAthI bAhubali jAnuM sudhI pRthvImAM kheMcI gayA. jANe potAnA aparAdhathI bhaya pAmyA hoya te te cakrIne daMDa vajasAra jevA bAhubali upara prahAra karIne vizIrNa thaI gayA. jAnu sudhI pRthvImAM magna thayelA te, pRthvImAM avagADha thayelA parvatanI jevA ane pRthvInI bahAra nIkaLavAne avazeSa rahelA zeSanAganI 22 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 sa 5 mA jevA ze|bhavA lAgyA. jANe moTA bhAinA parAkramathI aMtaHkaraNamAM camatkAra pAmyA hoya tema te ghAtanI vedanAthI bAhubali mastaka dhuNAvavA lAgyA ane AtmArAma yAgInI peThe kSaNavAra teNe kAMI paNa sAMbhaLyu nahIM. pachI saritAnA taTanA sukAI gayela kAdavamAMthI jema hAthI nIkaLe tema suna...dAnAM putra tarataja pRthvImAMthI bahAra nIkaLyA ane lAkSArasanI jema dRSTipAtathI jANuM tarjanA karatA hoya tema te amarSAgraNI potAnA bhujada'Dane ane daMDane jovA lAgyA. pachI takSazilApati bAhubali takSaka nAganI jevA duH prekSya daDane eka hAtha vaDe bhamAvavA lAgyA. ati vegathI teNe bhamAvelA te daMDa rAdhAvedhamAM pharatA cakranI zAbhAne dhAraNa karatA hatA. kalpAMtakALanA samudranA AvartamAM bhramaNa karatA matsyAvatArI kRSNanI jema bhramaNa karatA te iDane joi, jonArA lokonAM cakSune paNa bhrama thaI jatA hatA. sainyanA sarva loka ane devatAe te vakhate zaMkA karavA lAgyA ke bAhukhalinA hAthamAMthI daMDa paDatAM jo te uDI jaze tA sUryane kAMsAnA pAtranI peThe phADI nAMkhaze, caMdrama'DaLane bhAraDa pakSInA iMDAnI jema cUrNa karI nAMkhaze, tArAgaNeAne AmaLAnA phaLanI peThe pADI nAMkhaze, vaimAnika devatAnA vimAnone pakSInA mALAnI peThe uDADI deze, paryaMtanAM zikharone rAphaDAnI jema bhAMgI nAMkhaze, meTAM vRkSeAne nAnI kuMjanA tRNusamUhanI jema peSaNa karI nAMkhaze ane pRthvIne kAcI mATInA gALAnI peThe bhedI nAMkhaze.' AvI zakAthI sarve e joyelA te daDa teNe cakrInA mastaka upara mAryA, te moTA daDAghAtathI cakravatI, mugaLe ThokelA khIlAnI jema pRthvImAM kaMTha sudhI pesI gayA ane te sAthe tenA sainike paNa 'jANe amArA svAmIne Apela vivara amane Apo ema cAcatA hoya ' tema kheda pAmI pRthvI upara paDayA. rAhue traselA sUryanI jema cakrI bhUmimagna thayA tyAre AkAzamAM devatAonA ane pRthvI upara manuSyanA mATA kAlAhala thayA. jenAM netra mIcAi gayAM che ane mukha zyAma thaI gayuM che evA bharatapati jANe lajjA pAmyA hoya tema kSaNavAra pRthvInI aMdara sthira rahyA ane pachI tarataja rAtrine aMte sUrya jema tIvra ane dedIpyamAna thaI bahAra nIkaLe tema teo pRthvImAMthI bahAra nIkaLyA. te samaye cakrIe vicAryuM ke ' aMdha zrugaTIe jema sarva prakAranI dhRtakrIDAmAM parAjita thAya. tema A bAhubalie mane sarva prakAranA yuddhamAM parAjita karyA che, tethI gAye bhakSaNa karela dhro ane ghAsa vigere jema dharUpe donAranA upayAgamAM Ave che; tema mAruM sAdheluM A bharatakSetra zu bAhubalinA upayogane mATe thaze ? eka myAnamAM e talavAranI jema A bharatakSetramAM samakALe be cakravartI A kayAre paNa joyA nathI ane sAMbhaLyA paNa nathI; kharazRMganI peThe devatAothI IMdra chatAya ane rAjAethI cakravatI jItAya evuM pUrve kAivAra sAMbhaLyuM nathI; tyAre zuM bAhubalie jItelA huM pRthvImAM cakravatI nahI thAu ane mArAthI nahIM jItAyelA ane vizvathI paNa na jItI zakAya evA te cakravatI thaze?' evI rIte ci'tA karanAra cakrInA hAthamAM ciMtAmaNinI jevA yakSarAjAoe cakra AropaNa karyuM. tenA pratyayathI potAne viSe cakrIpaNuM mAnanArA cakravattI vaTALIe jema kamaLanI rajane AkAzamAM bhamAve tema cakrane AkAzamAM bhamAvavA lAgyA. javALAonI jALathI vikarALa evuM te cakra jANe akALe kALAgni hoya, jANe bIjo vaDavAnaLa hoya, jANe akasmAta vAnaLa hoya, jANe UMcA ulkApu ja hAya, jANe paDatu rivikha'ba hoya ane jANe vIjaLInA gALA bhamatA hAya tevuM jaNAvA lAgyuM. cakravartIe prahArane mATe bhamAveluM te cakra joine manasvI bAhubali peAtAnA manamAM vicAravA lAgyA Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM 171 pitAne pitAnA (RSabhasvAmInA) putrapaNe mAnanArA e bharatarAjAne dhikkAra che ane tenA kSAtravratane paNa dhikkAra che? ke meM daMDanuM Ayudha dhAraNa karyuM che ane teNe cakrane grahaNa karyuM. devatAonI samakSa eNe uttama yuddha karavAnI pratijJA karI, paNa A pramANe vartavAthI bALakanI peThe teNe te pratijJA teDI che, tethI tene dhikkAra che ! tapasvI jema tejoNezyA batAve, tema krodhita thayele te cakra batAvIne sarva vizvane bhaya pamADe tema mane paNa bhaya pamADavAnI icchA rAkhe che; paNa jevI rIte teNe potAnA bhujadaMDane sAra jANI lIdho tevI rIte A cakranuM parAkrama paNa bhale jANe!" evI rIte vicAra karanArA bAhubali tarapha bharatapatie potAnA sarva baLathI cakra choDayuM. cakrane pitAnI pAse AvatuM joI takSazilAno pati vicAravA lAgya-'jIrNa thayelA pAtranI jema cakrane huM cUrNa karI nAMkhu? kaMdukanI lIlAnI jema AghAta karIne tene pheMkI dauM? krIDAthI paththaranA kaTakAnI jema tene AkAzamAM uDADI dauM ? bALakanA nALanI jema tene pRthvImAM dATI dauM? capaLa cakalAnAM baccAnI jema tene hAthamAM pakaDI lauM? vadhane gya aparAdhInI jema tene dUrathI ja choDI dauM? ke ghaMTImAM paDelA kaNanI jema tenA adhiSThAyaka hajAra yakSene daMDavaDe zIdhra daLI nAMkhuM ? athavA e sarva vidhi pAchaLa rAkhI prathama tenuM sAmarthya to jANuM." te evI rIte vicAre che teTalAmAM ziSya jema gurunI pradakSiNA kare tema cake bAhubalinI pradakSiNA karI. cakrAnuM cakra sAmAnya sagotrI puruSa upara paNa cAlI zake nahI, to tevA caramazarIrI puruSa upara kema zaktivaMta thAya?tethI pakSI jema mALAmAM Ave ane azva jema ghoDAramAM Ave, tema cakra pAchuM AvIne bharatezvaranA hAtha upara beThuM. "mAravAnI kriyAmAM viSadhArI sapanA viSanI jema cakI pAse amogha astra e caka ja hatuM. have tenA jevuM bIjuM astra enI pAse nathI, mATe huM, daMDAyudha chatAM cakra mUkI anyAya karanArA e bharatane tathA tenA cakrane muSTiprahAravaDe cALI nAMkhuM." evI rIte amarSathI ciMtavIne sunaMdAnA putra bAhubali yamarAjanI peThe bhayaMkara muSTi ugAmIne cakrI tarapha doDayA. zuMDhamAM muddagaravALA hAthInI jema muSTivALA karathI deDatA bAhubali bharatanI najIka AvyA; paNa samudra jema maryAdAbhUmimAM rahe tema te tyAM sthira thaI gayA. e mahAsattva pitAnA cittamAM vicAra karavA lAgyA-"aho ! A cakravatanI jema huM paNa rAjyamAM lubdha thaIne moTA bhAIno vadha karavA taiyAra thayA che, tethI zikArIthI paNa vizeSa pApI chuM; jemAM prathama bhAI ane bhatrIjAne mArI nAMkhavA paDe tevA zAkinI maMtranI peThe rAjayane mATe keNa cana kare? rAjyazrI prApta thAya ane IcchA pramANe tene bhogave, te paNa madirApAnI puruSane madirAthI jema tRpti na thAya, tema rAjAone tenAthI saMteSa thato nathI. ArAdhana karyA chatAM paNa alpa chaLane pAmI zudra devatAnI peThe rAjya lakSmI kSaNavAramAM parADULamukhI thaI jAya che. amAvAsyAnI rAtrinI peThe e ghaNuM tamane (aMdhakAra) vALI che, nahIM to pitAjI tene tRNanI peThe zA mATe tyAga kare? te pitAne huM putra chatAM meM ghaNe kALe tene duSTa AcaraNavALI jANuM, te bIje ke tene tevI jANI zakaze? mATe A rAjyalakSamI sarvathA tyAga karavA yaMgya ja che. e nizcaya karI moTA manavALA te bAhubalie cakravartIne A pramANe kahyuM- he kSamAnAtha! he ! phakta rAjyane mATe meM zatrunI peThe tamane kheda pamADayo te kSamA karaje. A saMsArarUpI moTA prahamAM taMtapAsanI jevA bhAI, putra ane kalatrAdikathI tathA rAjyathI paNa mAre sayuM! huM to have traNa jagatanA svAmI ane vizvane abhayadAna ApavAmAM eka sadAvratavALA pitAjInA mArgamAM pAtharUpe pravatIza." Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 sarga 5 me evI rIte kahIne sAhasika puruSomAM agraNI ane mahAsattvavaMta te bAhubalie 3gAmelI muSTi vaDe ja tRNanI jema potAnA mastaka uparanA kezane leca karyo. te vakhate devatAoe "sAdhu sAdhu" ema bolI tenI upara puSpavRSTi karI. pachI pAMca mahAvrata dhAraNa karI te manamAM vicAravA lAgyA-"huM hamaNa pitAjInA caraNakamala samIpe nahIM jAuM; kAraNa ke hamaNAM javAthI pUrve vrata grahaNa karanArA ane jJAnavAna evA mArA nAnA bhAIomAM mAruM laghupaNuM thAya mATe hAla : iomAM mAra: laghapaNa thAya. mATe hAla te ahI ja rahI dhyAnarUpI agnithI ghAtI karmane bALI daI (kSaya karI ) kevaLajJAna prApta karI, pachI vAmInI parSadAmAM jaIza.' e nizcaya karI e manasvI bAhubali potAnA be hAtha lAMbo karI ratnapratimAnI jema tyAM ja kAryotsarga karIne rahyA. potAnA bhAInI tevI sthiti joI bharatarAjA pitAnA kukarmane vicArI jANe pRthvImAM pesI javAne IrachatA hoya tema nIcI grIvA karI UbhA rahyA, pachI jANe mUrtAimAn zAMtarasa hoya tevA potAnA bhAIne kiMcit uSNu azruthI jANe bAkI rahela kopane tajI detA hoya tema bharatarAjAe praNAma karyo. praNAma karatI vakhate bAhubalinA nakharUpI darpaNamAM saMkrAMta thavAthI, jANe adhika upAsanA karavAnI IcchAthI temaNe judAM judAM rU5 grahaNa karyA hoya tevA jaNAvA lAgyA. pachI bAhubalimuninA guNastavanapUrvaka teo apavAdarUpa raMganI auSadhi jevI potAnI niMdA A pramANe karavA lAgyA. "tamane dhanya che ke tame mArI anukaMpAthI rAjyane paNa choDI dIdhuM. hu pApI ane durmada chuM ke jethI meM asaMtuSTa thaI tamane AvI rIte upadrava karyo, jeo potAnI zakti jANatA nathI, je anyAya karanArA che ane je lobhathI chatAyelA che teo mAM huM dhuraMdhara chuM. A rAjyane saMsArarUpI vRkSanA bIjarUpa jeo jANatA nathI teo adhama puruSa che, huM teothI paNa vizeSa chuM; kAraNa ke tevuM jANatAM chatAM huM A rAjyane choDatuM nathI. tame pitAjInA kharA putra che ke je pitAnA mArgane anusaryA, huM paNa je tamArA jevo thAuM to pitAjIne khare putra kahevAuM. evI rIte pazcAttAparUpI jaLathI viSAdarUpI paMkane dUra karI, bharatarAjAe bAhubalinA putra caMdrayazAne tenA rAjya upara besADyo. tyAMthI AraMbhIne jagatamAM seMkaDo zAkhAvALe caMdravaMza pravarte tevA puruSaratnonI utpattine eka heturUpa thaI paDayo. pachI bharatarAjA bAhabalimunine namI svarga rAjyalakSamInI sahodarA jevI pitAnI ayodhyA nagarImAM sarva parivAra sahita pAchA AvyA. bhagavAna bAhubali jANe pRthvImAMthI nIkaLyA hoya athavA jANe AkAzathI utaryA hoya tema tyAM ekalA ja kAryotsarga dhyAne rahyA. dhyAnamAM ekatAnavALA bAhubalinAM baMne netra nAsikA upara vizrAMta thayA hatA ane jANe dizAone sAdhavAne zaMku hoya tevA te niSkapa rahelA mahAtmA muni zobhatA hatA. agninA taNakhA jevI uSNa veLune pheMkanAra grISmaRtunA vaMTaLIAne vananA vRkSanI peThe teo sahana karatA hatA. agninA kuMDa je madhyAhna kALano ravi temanA mastaka upara tapatA hatA, tathApi zubhadhyAnarUpa amatamAM magna thayelA te mahAtmA ene jANatA paNa nahotA. mastakathI mAMDIne paganA phaNA sudhI rajanI sAthe maLavAthI paMkarUpa thayelA vedajaLavaDe kAdavamAMthI nIkaLelA varAha je teo zobhatA hatA. varSARtumAM moTI jhaDIvALA pavanathI vRkSone dhrujAvatI dhArAvRSTiothI parvatanI jema mahAtmA jarA paNa calAyamAna thatA na hatA. nirdhAtanA avAjathI parvatanA zikharo kaMpAve evA vidyutpAta thatA hatA, te paNuM teo Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrva 1 luM 173 kAryAtsaga thI ke dhyAnathI calita thatA nahIM. nIce vahetA jaLamAMthI thayela zevAlathI nirjana grAmanI vApInA seApAnanI peThe temanA baMne paga lipta thaI gayA. himaRtumAM himathI utpanna thayelI manuSyAnI vinAza karanArI nadIne viSe paNa dhyAnarUpI agnithI karmarUpI iMdhanane drugdha karavAmAM udyamavata thaine te sukhethI rahyA. kharaphathI vRkSane baLanArI hemaMtaRtunI rAtrimAM paNa DolaranAM puSpanI peThe bahubalinuM dharma dhyAna vizeSa vadhavA lAgyuM. vananA mahiSo mATA vRkSanA skadhanI jema temanA dhyAnI zarIra upara potAnA zRMganA ghAtapUrvaka potAnA skaMdha khajavALatA hatA. vAghaNanAM ToLAe peAtAnA zarIrane patanI taLeTInI jevAM temanAM zarIra sAthe TekAvI rAtre nidrAsukhane anubhava karatA hatA. vanahastIo sahyakI vRkSanA pallavanI brAMtithI te mahAtmAnA hAthapagane khe'catA hatA; paratu khe'cavAne asamartha thavAthI vailakSya thaI cAlyA jatA hatA. camarI gAyA niHzaMka citte tyAM AvIne karavatanI jevI pAtAnI kAMTAvALI vikarALa jiAvaDe te mahAtmAne UMcAM mukha karIne cATatI hatI, canI vAdharIe jema mRdaMga upara vI'TAya tema U'cI prasaratI sekaDA zAkhAvALI latAe temanA zarIra upara vITAI hatI. temanA zarIra upara cAtarapha zarakaTanA thukhaDA UgyA hatA. te jANe pUsnehathI AvelAM khANuvALA bhAthAM hoya tevA zAbhatA hatA. varSARtunA kAdavamAM nimagna thayelA temanA caraNane vIdhIne cAlatI zatapatnIvALI danI zaLA ugI nIkaLI hatI. velAthI bharAI gayelA temanA dehamAM sIcANA ane cakalAo paraspara avarodhathI mALA karIne rahyA hatA. vananA mAranA avAjathI trAsa pAmelA hajAro moTA sarpA vallIothI gahana thayelA te mahAtmAnA zarIra upara caDI rahyA hatA. zarIra upara caDIne laTakatA evA lAMkhA sarpathI jANe mahAtmA bAhubali hajAra hAthavALA hoya tevA jaNAtA hatA. temanA caraNu uparanA rAphaDAmAMthI nIkaLatA sarpa jANe caraNanAM kaDAM hoya tema page vIMTaLAI rahetA hatA. evI rIte dhyAnamAM rahelA bAhubaline, AhAra vinA vihAra karatA RSabhasvAmInI jema eka varSa cAlyuM gayuM. varSa pUrNa thayuM te samaye vizvavatsala RSabhasvAmIe brAhmI ane suMdarIne khelAvIne kahyu -'hAlamAM bAhubali peAtAnA pracura kane khapAvI zukalapakSanI caturdazInI jema tamarahita thayela che; paraMtu paDadAmAM gupta rahela padArtha jema jovAmAM AvatA nathI; tema mAhanIyakanA aMzarUpa mAnathI tene kevaLajJAna prApta thatu' nathI. hamaNAM tamArA baMnenA vacanathI te mAnane cheADI deze, mATe tame tyAM upadezane arthe jAo. hAlamAM upadezanA samaya varte che.' prabhunI AjJA mastake caDAvI, temanA caraNamAM namaskAra karI, brAhmI ane suMdarI bAhubali pAse javA cAlI. mahAprabhu RSabhadevajI prathamathI ja te bAhubalinA mAnane jANatA hatA, teA paNa eka varSa sudhI tenI upekSA karI hatI; kAraNa ke tIrthaMkara amUDha lakSyavALA hoya che, tethI avasare ja upadeza Ape che. AryA brAhmI ane suMdarI te pradezamAM gayA, paNa rajathI Acchanna thayelA ratnanI jema ghaNI velaDIethI vITAI gayelA te mahAmuni temanA jovAmAM AvyA nahIM, vAraMvAra zeAdha karatAM te baMne AryAe vRkSanI jevA thaI rahelA e mahAtmAne koI prakAre oLakhyA. ghaNI nipuNatAthI temane jANI te ane ArcIe mahAmuni mAhubaline traNa pradakSiNA karIne vaMdanA karI. pachI A pramANe kahyuM-huM jyeSThA ! bhagavAna evA ApaNA pitAjI amAre sukhe tamane kahevarAve che ke hastInA skaMdha upara Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 saga 5 me ArUDha thayelA puruSone kevaLajJAna thatuM nathI." ema kahI te baMne bhagavatI jema AvI hatI tema cAlI gaI. mahAtmA bAhubali te vacanathI aMtaHkaraNamAM vismaya pAmI AvI rIte vicAravA lAgyA-"aho ! sAvadyAgane tyAga karanArA ane vRkSanI jema kAyotsargamAM rahenArA mAre A araNyamAM hastI upara ArohaNa kyAMthI ? A baMne AryA bhagavAnanI ziSyA che. te kyAre paNa asatya bhASaNa kare nahi te AmAM zuM samajavuM ? are hA ! bahu kALe mArA jANavAmAM AvyuM ke vratathI moTA ane vayathI nAnA evA mArA bhAIone huM kema namaskAra karuM ? evuM je mane mAna thayuM che te rUpI hAthI upara huM nirbhayapaNe ArUDha thayele chuM. traNa jagatanA gurUnI ghaNe kALa meM sevA karI, te paNa jaLacara jIvone jema jaLamAM taratAM AvaDe nahIM, tema mane viveka utpanna tho nahIM, jethI pUrve vratane prApta thayelA e mahAtmA bhrAtAone "e kaniSTa che ema dhArI temane vAMdavAnI icchA mane thaI nahIM. have hamaNAM ja tyAM jaIne e mahAmunione vaMdanA karuM.' ema vicArI mahAsattava bAhubalie pitAne caraNa upADa, te ja vakhate cotaraphathI jema latA ane velaDIe guTavA lAgI temaja ghArtikarma paNa truTavA lAgyA ane te ja pagale e mahAtmAne kevaLajJAna utpanna thayuM. pachI utpanna thayuM che kevaLajJAna ane kevaLadarzana jemane evA saumya darzanavALA e mahAtmA caMdra jema sUryanI pAse jAya tema RSabhasvAmInI pAse gayA. tyAM tIrthakarane pradakSiNA karI ane tIrthane namaskAra karI jagatane namavA gya bAhubali muni pratijJAne tarI kevaLInI parSadAmAM jaIne beThA. - ityAcAryazrIhemacaMdraviracite triSaSTizalAkApuruSacaritre mahAkAvye prathamaparvaNi che vAdupiMgrAmalAvavajJAnIno nAma ma sa . pa . 88 SSSSSSSSSSSSSSB3%BEST BESARD8338 huM Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa cho. have bhagavAna RSabhasvAmInA ziSya potAnA nAmanI jema ekAdaza aMgane bhaNanArA, sAdhuguNe sahita, svabhAvathI sukumAra ane hastipatinI sAthe kalabhanI jema nira'tara svAmI sAthe vicaranAra bharataputra marIci grISmaRRtumAM svAmInI sAthe vihAra karatA hatA eka divasa madhyAhna samaya hAvAthI jANe luhArAe dhamelI hoya tema cAtarapha mArganI raja sUryanAM kiraNathI tapI gai hatI ane jANe adRzya thayelI agninI javALAe hoya tevA ghaNA uSNu vaTALIAthI sarva mArga khIlAI gayA hatA. te samaye agnithI tapelA jarA A iMdhaNAnI jema mastakathI te caraNa sudhI tenA deha pasInAnI dhArAthI bharapUra thai gayA hatA. jaLathI chAMTelA zuSka ca`nA gadhanI peThe pasInAthI Adra thayelAM vastrAne lIdhe tenA aMga uparanA maLano duHsaha gaMdha chUTatA hateA. tenA caraNu khaLatA hatA tethI tapelA bhAgamAM rahelA nakuLanI jevI sthiti te batAvatA hatA ane garamIne lIdhe te tRSAkrAMta thayA hatA. e prasa`ge akaLAine marIci manamAM A pramANe vicAravA lAgyA-ahA ! kevaLajJAna ane kevaLadarzanarUpI sUryacaMdravarDa meruparyaMta samAna ane traNa jagatanA guru evA RSabhasvAmInA huM pautra chuM, temaja akhaMDa khaMDa sahita mahImaDaLanA iMdra ane vivekanA advitIya nidhirUpa bharatarAjAnA huM putra chuM. vaLI caturvidha saMghanI samakSa RSabhasvAmInA pAse paMcamahAvratanA uccAraNapUrvaka me' dIkSA lIdhI che, tethI raNamAMthI vIrapuruSane bhAgI javuM jema yukta nathI; tema A sthAnathI galita thai lajajAvaDe mAre ghare javu te yukta nathI; para`tu moTA parvatanI peThe duha evA A cAritrarUpI bhArane eka muhUta mAtra paNa vahana karavAne huM samartha nathI-mArAthI cAritravrata pALavu muzkela che ane te cheADIne ghera jatAM kuLanI malinatA thAya che; tethI eka tarapha nadI ane bIjI tarapha si ha jevA nyAyamAM huM AvI paDyo chu. paNa ahA ! meM jANyuM ke parvata upara jema keDInA mArga hAya tema A viSama mArgamAM paNa eka suSama mArga che. te A pramANe : " A sAdhue manadaMDa, vacanadaMDa ane kAyadaMDane jItanArA che ane huM te tethI jItAyelA chuM mATe hu triDI thaIza. e zramaNA kezane lAca ane indriyAnA jaya karI muMDa thaIne rahe che ane huM kSaurathI muMDana karAvI zikhAdhArI thaiza, ee sthUla ane sUkSma prANIonA vadhAdikathI virata thayelA che ane huM phakta sthUla prANIene vadha karavAthI virata thaiza. e munie kicana thaIne rahe che ane hu suva mudrAdika rAkhIza. e RSioe upAnanA tyAga karelA che ane huM upAnane dhAraNa karIza. ee aDhAra hajAra zIlanA a`gA yukta ziyaLavaDe ati sugaMdhI che ane huM tethI rahita hAvAne lIdhe dudhavALA chuM, tethI caMdanAdikane grahaNa karIza. e zramaNA mAha rahiMta che ane huM mAhathI AvRtta chuM, tethI tenA cihnarUpa chatrane mastaka upara dhAraNa karIza. e ni:kaSAya hAvAthI zveta vastrane dharanArA che ane hu kaSAyathI kaluSa heAvAne lIdhe tenI smRtine mATe kaSAyalAM vastra dhAraNa karIza. e munioe pApathI bhaya pAmI ghaNA jIvavALA citta jaLanA tyAga karyA che, paNa huM te parimita jaLathI snAna ane pAna Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 sa 6 ThTho karIza.'' evI rIte pAtAnI buddhithI peAtAnuM liMga (veza) kalpI, tevA veza dhAraNa karI marIci svAmInI sAthe vihAra karavA lAgyA. khaccara jema gheADA ke gadheDA kahevAya nahI', paNa kha'nenA aMzathI utpanna thayela che, tema marIci muni paNa nahIM ane gRhastha paNa nahI', paNa anenA azavALA navIna veSadhArI thayA. haMsAmAM kAka pakSInI jema mahiSa emAM vikRta vezavALA marIcane joI ghaNA leAkeA kautukathI tene dhama pUchavA lAgyA. tenA uttaramAM te mULa-uttara guNavALA sAdhudharmanA ja upadeza karatA, ane ema kahetAM pAte e pramANe kema nathI AcaratA ?" ema keAi pUchatuM to temAM peAtAnI azakti jaNAvatA. e pramANe pratibodha ApatAM koi bhavya jIva dIkSA levAnI icchA batAve teA tene te prabhunI pAse meAkalatA hatA ane enAthI pratibAdha pAmIne AvanArA e bhavya prANIone niSkAraNa upakAra karavAmAM samAna bhagavAna RSabhadevajI pAte dIkSA ApatA hatA. ema prabhunI sAthe vihAra karatAM e marIcine eka divasa kASThanA ghuNAnI jema mahAutkaTa roga utpanna thayA. avalakhanathI bhraSTa thayelA kapinI peThe vratathI bhraSTa thayelA e marIcinI tenA cUMthavALA sAdhuoe pratipAlanA karI nahI, eTale ikSune vADo jema rakSaka vinA DukkarAdikathI vadhAre khAdhA pAme, tema upacAra vinA maricine e roga adhika pIDAkArI thayA. mATA araNyamAM sahAya rahita puruSanI jema ghAra rAgamAM paDele marIci pAtAnA manamAM A pramANe vicAravA lAgyA- 'ahA ! mAre A bhavamAM ja koi azubha karma udaya AvyuM jaNAya che, jethI mArA potAnA sAdhuo paNa paranI jema mArI upekSA kare che; paraMtu ghuvaDa pakSI divase joi zake nahI. temAM jema prakAza karanArA sUryaMnA doSa nathI, tema mAre viSe paNa e apraticArI sAdhuone kAMi paNa doSa nathI; kAraNa ke uttama kuLavALA jema mlecchanI sevA kare nahIM, tema sAvadya karmAMthI viramelA te sAdhue sAvadya karma karanArA mArI vaiyAvRtya kema kare ? vaLI teenI pAse mAre vaiyAvRtya karAvavI e yukta paNu nathI; kemake te vratabhaMga karavAthI thayelA mArA pApanI vRddhine mATe thAya tevI che. have teA mArA upacArane mATe keAi mArI jeva mada dharmavALA puruSanI zeAdha karuM, kAraNa ke mRganI sAthe mRga ja yukta che.' evI rIte vicAra karatAM keTaleka kALe marIci ragani kta thayA. khArI jamIna paNa kAI kALe svayameva sArI thaI jAya che. anyadA mahAtmA RSabhavAmI vizvanA upakAra karavAmAM varSARtunA megha samAna dezanA ApatA hatA tyAM kapila nAme koI durbhAgya rAjaputre AvIne dhama sAMbhaLye cakravAkane cAMdanInI jema, ghuvaDane divasanI jema, kSINa bhAgyavALA rAgIne auSadhanI jema, vAyu rogavALAne zItaLa padArthanI jema ane bakarAne meghanI jema tene prabhunA kahelA dha racyA nahI', tethI bIjA prakAranA dharmane sAMbhaLavAnI IcchAvALA e kapile Amatema STi pheravI, eTale svAmInA ziSyeAmAM vilakSaNa vezavALA marIcine teNe joyA. eTale kharIda karanAranA khaLaka jema moTI dukAna parathI nAnI dukAne jAya, tema khIjA dharmane sAMbhaLavAnI IcchAvALA kapila svAmInI pAsethI uDDI marIcinI AgaLa AvyA. teNe marIcine dha mAga pUchaye eTale teNe kahyuM-amArI pAse dharma nathI, jo dharmanA arthI hA teA svAmInA ja Azraya karo.' marIcinAM evAM vacana sAMbhaLI kapila pAchA prabhunI pAse AvyA ane agAu pramANe dezanA sAMbhaLavA lAgyA. tenA gayA pachI marIcie vicAyu -ahe ! svaka dUSita evA A puruSane svAminA dharmAM rUA nahIM! garIba cAtakane sapUrNa sAvarathI paNa zuM thAya?' Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 lu 177 thoDIvAre kipala punaH marIca pAse AvI kahevA lAgyA- zuM tamArI pAse jevA tevA paNa dharma nathI ? jo na ja hAya teA pachI tenA vrata paNa kema kahevAya?' A vakhate marIcie vicAryu ke daivayeAge A koI mAre lAyaka maLI AvyA jaNAya che. ghaNe kALe sarakhe sarakhAnA yAga thayA che; mATe huM je sahAyarahita chuM tene e sahAyarUpa thAe !' Ama vicArI temaNe kahyuM-tyAM paNa dhaM che ne ahIM paNa dharma che.' tenA A eka durbhASaNa (utsUtra bhASaNa)thI teNe kATAnukATI sAgaropamapramANa utkaTa saMsAra vadhAryA. pachI teNe kapilane dIkSA ApI pAtAnA sahAyaka karyAM. tyArathI parivrAjakapaNAnuM pAkha'Da zarU thayuM. vizvApakArI bhagavAna zrIRSabhadevajI grAma, khANa, nagara, droNumukha, karbaTa, pattana, maDaba, Azrama ane kheDAethI paripUrNa pRthvImAM vicaratA hatA. vihAra samayamAM pAtAnI cAre dizAe savAseA yAjana sudhI leAkeAnA vyAdhinuM nivAraNa karavAthI varSARtunA meghanI jema jagajajatuene zAMti pamADatA hatA; rAjA jema anItinA nivAraNathI prajAne sukha Ape tema mUSaka, zukra vigere upadrava karanArA jIvAnI apravRttithI sarvanu rakSaNa karatA hatA; adhakAranA kSayathI sUryanI jema prANIonAM naimittika ane zAzrvata vaira zAMta karavAthI sane prasanna karatA hatA; prathama sarva rIte svastha karanArI vyavahArapravRttithI jema leAkasamUhane AnaMda pamADayA hatA tema vihAranI pravRtithI sarvAMne AnaMda pamADatA hatA; auSadhathI ajINu ane ati kSudhAne nAza kare tema ativRSTi ane anAvRSTinA upadravaneA nAza karatA hatA; a`taHzalyanI jema svacakra ane paracakranA bhaya dUra thavAthI tatkALa prasanna thayelA loko temane Agamana utsava karatA hatA ane mAMtrika puruSa jema bhUta rAkSasathI rakSA kare tema sa`hArakAraka dhAra durbhikSathI sanI rakSA karatA hatA. AvA upakArathI e mahAtmAnI sarva leAkeA stuti karatA hatA, jANe aMdara na samAvAthI bahAra AvelI anata jyAti hoya tevuM ane sUrya maMDaLane jItanAru' bhAma'DaLa teoe dhAraNa karyuM... hatuM; #AgaLa cAlatA cakrathI jema cakravartI zeAle tema AkAzamAM AgaLa cAlatA asAdhAraNa tejavALA dharmacakrathI te zAbhatA hatA; sa kA jaya karavAthI UMcA jayastaMbha jevA nAnI nAnI hajArA dhvajAothI yukta eka dharma dhvaja teonI AgaLa cAlatA hatA; jANe temanu prayANAcita kalyANama'gaLa karatA hoya tevA peAtAnI meLe ja nirbhara zabda karatA divya du.dubhi temanI AgaLa vAgatA hatA; jANe peAtAnA yaza hoya tevA AkAzamAM rahelA pAdapITha sahita sphaTika ratnanAM siMhAsanathI tee zeAbhatA hatA; devatAoe saMcAra karelA suvarNa kamala upara rAjasanI jema lIlA sahita te caraNanyAsa karatA hatA; jANe temanA bhayathI rasAtalamAM pesI javane IcchatA hoya tema nIcA mukhavALA thayelA tIkSNa daDarUpa kaMTakathI temanA parivAra AzliSTa thatA nahAtA; jANe kAmadevane sahAya karavAnA pApanu prAyazcita karavAne icchatI hoya tema * ahIthI tIrtha''karanA atizaya sabaMdhI vana che. * tIrthaMkara vicare tenI cAtarapha savAseA yeAjana sudhI upadravakArI rAganI zAMti thAya, parasparanA vairanA nAza thAya, dhAnyAdine upadravakArI jatu na thAya, marakI vigere na thAya, ativRSTi na thAya, dubhikSa na paDe, svacakra te paracakraneA bhaya na thAya e tathA prabhunA mastakanI pAchaLa bhAmaMDaLa rahe e devaLajJAnanA pragaTa thavAthI thatA agIyAra atizayamAMhenA atizaya che. 23 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 sarga 6 phU cha Rtuo samakALe temanI upAsanA karatI hatI; tarapha dUrathI nIcA namatA mArganA vRkSe, jo ke teo saMjJArahita che te paNa jANe temane namaskAra karatAM hoya tevAM jaNAtAM hatAM, paMkhAnA vAyarAnI jema mRdu, zItaLa ane anukULa pavana temanI niraMtara sevA karate hate svAmIthI pratikaLa ( vAma ) vartanArAnuM zubha thAya nahI ema jANatA hoya tema pakSIo nIce utarI temanI pradakSiNA karI jamaNI bAjue atikramaNa karatA hatA; capaLa taraMgothI jema sAgara zebhe tema jaghanya koTI saMkhyA voLA ane gamana gamana karatA suraasurethI teo zobhatA hatA; bhaktivaza thaI divase paNa prabhAsahita caMdra rahyA hoya tevA AkAzamAM rahelA chatrathI teo zobhatA hatA ane jANe caMdranA judAM karelAM sarvasva kiraNanA keza hoya tevA gaMgAnA taraMga jevA veta cAmaro temanI upara DhoLAtA hatA. nakSatragaNethI caMdramAnI jema tapathI pradIpta thayelA ane saukhya evA lAkhe uttama zramaNAMthI teo vIMTAyelA hatA. jema sUrya dareka sAgaramAM ane dareka sarevaramAM kamalane prabodha (praphulita) kare, tema e mahAramAM dareka gAma ane dareka zaheramAM bhavyajanone pratibaMdha karatA hatA. AvI rIte vicaratA bhagavAna RSabhadevajI ekadA aSTApada parvate AvyA. - atyaMta tapaNAne lIdhe jANe zaradaRtunAM vAdaLAMne eka ThekANe kapele Dhagale heya, TharI gayelA kSIrasamudrane lAvI mUkela lAkUTa hoya athavA prabhunA janmAbhiSeka vakhate iMdra vakriya karelA cAra vRSabhanA rUpamAMheno UMcA ziMgavALA eka vRSabha hoya evo te giri jaNAtuM hatuM. naMdIzvara dvIpamAMhenI puSkariNI (vAvaDI) mAM rahelA dadhimukha prarvatemAMthI Avela jANe eka parvata hoya, jaMbudvIparUpI kamalane jANe eka bisakhaMDa ( nALa ) hoya ane pRthvIne jANe veta ratnamaya UMce mugaTa hoya te te parvata zobhate hato. nirmaLa tathA prakAzavALo hovAthI devagaNe tene hamezAM jaLathI snAna karAvatA hoya ane vastrothI jANe luMchatA hoya te te jaNAto hato. vAyue uDADelA kamalanA raNaevaDe tenA nirmaLa sphaTika maNinA taTane strIo nadInA jaLa je dekhatI hatI. tenA zikharanA agrabhAgamAM vizrAma levAne beThelI vidyAdharanI strIone te vaitADhaya ane zudrahimAlayanuM samaraNa karAvatA hatA. svarga bhUminuM jANe aMtarIkSa darpaNa haya, dizAonuM atulya hAsya hoya ane gRhanakSatrane nirmANa karavAnI mRttikAnuM akSaya sthaLa hoya e te jAte hato. tenAM zikharanA madhya bhAgamAM kIDAthI DhAMta thayelA mRga beThelA hatA, tethI te aneka mRgalAMchana ( caMdra )nA vibhramane batAvato hato. nirjharaNAMnI paMktiethI jANe nirmaLa ardha vastrane choDI deto hoya ane sUryakAMta maNionAM prasaratAM kiraNothI jANe UMcI patAkAvALo hoya te te zobhato hato. tenA UMcA zikharanAM agra bhAgamAM sUrya saMkrama thato, tethI te siddhakanI mugdha strIone udayAcalano bhrama Apato hato. jANe mayUrapatrathI racelAM moTAM chatra hoya tevAM ati ApavavALAM vRkSothI temAM niraMtara chAyA thaI rahI hatI. khecaranI strIo kautukathI mRganAM baccAMonuM lAlanapAlana karatI hatI, tethI haraNIonA jharatA dUdhavaDe tenuM sarva latAvanA siMcAtuM hatuM. kadaLIpatranA ardhA vastravALI zabarIonA nRtyane jovAne mATe tyAM nagaranI strIo netranI zreNI karIne rahetI hatI. ratithI zrAMta thayelI sarpiNIo tyAM vanane maMda maMda pavana pItI hatI. tenA latAvanane pavanarUpI naTe krIDAthI nacAvyuM hatuM. kinanI strIo patinA AraMbhathI tenI guphAone maMdirarUpa karatI hatI ane apsarAonA snAna karavAnA dhasArA + ahIM sudhInA sarva atizaya devakRta che. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM 179 thI tenA sarovaranuM jaLa taraMgita thayeluM hatuM. koI ThekANe sogaThAbA ramatA, ke ThekANe pAnagoSTI karatA ane kaI ThekANe paNita (paNa) bAMdhatA yakSothI tenA madhya bhAgamAM kolAhala thaI rahyo hato. te parvata upara koI ThekANe kinnaronI strIo, keI ThekANe bhillalokonI strIo ane kaI ThekANe vidyAdharanI strIo krIDAnAM gIta gAtI hatI, kaI ThekANe pAkelAM drAkSaphaLa khAI unmatta thayelA zuka pakSIo zabda karatA hatA, keI ThekANe AmranA aMkura khAvAthI unmatta thayelI kokilAo paMcama svara karatI hatI, keI ThekANe kamalataMtunA AsvAdathI unmatta thayelA hase madhura zabda karatA hatA, keI ThekANe saritAnA taTamAM madavALA thayelA krauMca pakSIonA TaMkAra zabda thatA hatA, keI ThekANe najIka rahelA meghathI unmAda pAmelA mayUrono kekA zabda thato hato, ane koI ThekANe pharatA sArasa pakSIenA zabdo saMbhaLAtA hatA. ethI te giri manohara lAgato hato. koI ThekANe rAtAM azokavRkSonAM patrathI jANe kasuMbI vastravALo hoya, keI ThekANe tamAla, tAla ane hiMtAlanA vRkSothI jANe zyAma vastravALo hoya, keI ThekANe suMdara puSpavALAM khAkharAnAM vRkSothI jANe pILA vastravALe hoya ane koI ThekANe mAlatI ane malikAnA samUhathI jANe zveta vastravALa hoya eve te parvata jaNAto hato. ATha jana UMco hovAthI te AkAza jeTale UMce lAgato hato. evA te aSTApada parvata upara girinA jevA gariSTha jagataguru ArUDha thayA. pavanathI kharatAM puSpothI ane nirjharaNunA jaLathI e parvata jagatpati prabhune arthe pAdya Apato hoya te jAte hato. prabhunA caraNathI pavitra thayele e parvata, prabhune janmasnAtrathI pavitra thayelA methvI pitAne nyUna mAnato nahoto. harSa pAmelA kokilAdikanA zabdanA miSathI jANe te parvata jagatpatinA guNa gAte hoya evo jaNAto hate. te parvata upara vAyukumAradevoe eka pradezamAMthI mArjana karanArA sevakonI jema kSaNavAramAM tRNu-kASThAdika dUra karyuM ane meghakumAre e pANIne vahenArA pADAnI jevAM vAdaLAM vikuvIne sugaMdhI jaLathI te bhUmi upara siMcana karyuM. pachI tyAM devatAoe vizALa evI suvarNa ratnanI zilAothI darpaNanA taLanI jevuM sapATa pRthvItaLa bAMdhI lIdhuM. tenI upara vyaMtara devatAoe IdradhanuSanA khaMDanI jevA paMcavaNa puSpanI jAnupramANa vRSTi karI ane jamanA nadInA taraMganI zebhAne grahaNa karanArAM vRkSanAM AdrapatronAM cAre dizAe toraNa bAMdhyAM. cAre bAju staMbhanI upara bAMdhelAM makarAkRti taraNe siMdhunA baMne taTamAM rahelA magaranI zobhAne anusaratAM zubhatAM hatAM. tenA madhyamAM jANe cAra dizAonI devInA rUpanAM darpaNa hoya tevAM cAra chatro tathA AkAzagaMgAnA capaLa taraMgenI bhrAMtine ApanArA pavane taraMgita karelo vajapa zeto hato. te teraNAnI nIce rahelA metInA svastika " sarva jagatanuM ahIM maMgaLa che" evI citralipinA vibhramane karAvatA hatA. devA bhamitaLa upara vaimAnika devatAoe ratnAkaranI zobhAnA sarvasva je ratnamaya gaDha karyo ane te gaDha upara mAnuSettara parvatanI sImA upara rahelI caMdrasUryanAM kiraNonI mALA jevI mANekanA kAMgarAnI paMktio racI. pachI jyotiSapati devatAoe valayAkAre kareluM hemAdri parvatanuM zikhara hoya tevo nirmaLa suvarNane madhyama gaDha karyo ane tenA upara ranamaya kAMgarA karyA temAM prekSakonAM pratibiMba paDavAthI jANe citravALA hoya tevA te kAMgarAo jaNAtA hatA. te pachI bhavanapatie e kuMDalAkAre thayelA zeSanAganA zarIranA bhramane ApanA chelo rUpAno gaDha karyo ane tenI upara kSIrasAgaranA taTanA jaLa upara rahelI garUDanI zreNI hoya tevI suvarNanA kAMgarAnI zreNI karI. pachI jema ayodhyA Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 sarga 6 ThTho nagarInA gaDhamAM karyA hatA tema yakSee te dareka gaDhamAM cAra cAra daravAjAne mANekanAM teraNe karyA; pitAnAM prasaratAM kiraNothI jANe te tera zataguNa hoya tevAM jaNAtAM hatAM. dareka dvAre vyaMtare e netranI rekhAmAM rahelI kAjaLanI rekhAnI peThe AcaraNa karatAM dhUmADArUpI Urmione dhAraNa karanArA dhUpiyA rAkhyA hatA. madhyagaDhanI aMdara IzAna dizAmAM, gharamAM devAlayanI je prabhune vizrAma levA mATe eka devachaMda ra. vahANanI madhyamAM jema kUvAthaMbha hoya tevuM vyaMtarAe te samavasaraNanA madhyamAM traNa koza UMcuM ramaityavRkSa racyuM. caityavRkSanI nIce potAnAM kiraNothI jANe vRkSane mULathI ja pallavita karatI hoya tevI eka ratnamaya pITha racI ane te pITha upara tyavRkSanI zAkhAonA aMta pallavethI vAraMvAra sApha thata ratna chaMda racyuM; tenI madhyamAM pUrva tarapha vikasita kamalakezanI madhyamAM kaNikAnI jevuM, pAdapITha sahita eka ratnasiMhAsana racyuM ane tenI upara jANe gaMgAnI AvRtti karelA traNa pravAha tevAM traNa chatrA banAvyAM. evI rIte jANe agAuthI ja taiyAra hoya ane te kaI ThekANethI lAvIne ahIM mUkI dIdhuM hoya tema kSaNavAramAM deva ane asuroe maLIne tyAM samavasaraNa racyuM. jagatpatie bhavyajanonA hRdayanI jema mokSaddhArarUpa e samavasaraNamAM pUrva dvArathI praveza karyo. tatkALa jenI zAkhAnA prAMta pala potAnA karNane AbhUSaNarUpa thatA hatA evA azokavRkSane temaNe pradakSiNuM karI. pachI pUrva dizA tarapha AvI "namastIthara" ema belI rAjahaMsa jema kamala upara bese tema teo siMhAsana upara birAjamAna thayA. tarataja bAkInI traNa dizAnA siMhAsana upara vyaMtaradee bhagavaMtanAM traNa rUpa vipharcA. pachI sAdhu, sAdhvI ane vaimAnika devatAnI strIoe pUrva dvArathI pasI, pradakSiNA karI, bhaktipUrvaka jinezvara ane tIrthane namaskAra karyo ane prathama gaDhamAM prathama dharmarUpI udyAnanA vRkSarUpa sAdhuo pUrva ane dakSiNa dizAnI madhyamAM beThA, temanA pRSThabhAgamAM mAnika devatAonI strIo UbhI rahI ane tenI pAchaLa tevI ja rIte sAdhvIono samUha Urbho rahyo. bhuvanapati, tiSI ane vyaMtaranI strIo dakSiNadvArathI praveza karI pUrva vidhivat pradakSiNa namaskAra karIne maitratya dizAmAM beThI ane te traNe nikAyanA de pazcimakArathI praveza karI, tevI ja rIte namI, anukrame vAyavya dizAmAM beThA. AvI rIte prabhune samosaryA jANI, potAnAM vimAnanA samUhathI gaganane AchAdita karatA_iMdra tyAM satvara AvyA ane uttaradvArathI samavasaraNamAM praveza karI, svAmIne traNa pradakSiNA daI namaskAra karI, bhaktivAn iMdra A pramANe stuti karavA lAgyA. he bhagavana! je ke uttama yogIothI paNa ApanA guNe sarva prakAre jANavA azakya che, te stuti karavAne gya evA te ApanA guNo kayAM ane nitya pramAdI e huM stotA kyAM? tathApi he nAtha! huM yathAzakti tamArA guNane stavIza. zuM laMgaDo manuSya daI mArge cAle to tene koI nivAre? he prabhu ! A saMsArarUpI AtapanA kalezathI paravaza thayelA prANIone jenA caraNanI chAyA chatranI chAyAnuM AcaraNa kare che evA Apa amArI rakSA karo. he nAtha ! sUrya jema paropakArane mATe prakAze che tema phakta lokone mATe ja vihAra karatA evA Apa kRtArtha cho. madhyAhnanA sUryanI jema Apa prabhu pragaTa thaye, dehanI chAyAnI jema prANIonAM karma cotaraphathI saMkoca pAmI jAya che. jeo haMmezAM tamane jue che te tiryaMcane paNa dhanya che ane je tamArA darzanathI zUnya che ne svargamAM rahela hoya te paNa adhanya che. he trijagatpati ! jeonA hadayarUpI Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM 181 tyamAM tame eka adhidevatA rahelA che te bhAvikajane utkRSTamAM paNa utkRSTa che. huM ApanI pAse eka ja prArthanA karuM chuM ke gAmegAma ane nagarenagara vihAra karatA Apa kadApi mArA hRdayane choDaze nahIM." AvI rIte prabhunI stuti karI, paMcAge bhUmine sparza karavApUrvaka praNAma karI svargapati Idra pUrva ane uttara dizAnA madhyamAM beThA. prabhu aSTApada parvata upara padhAryA, e vRttAMta tarata ja zailapAlaka puruSae AvI cakIne kahyo, kAraNa ke teone te kAryane mATe ja tyAM rAkhyA hatA, bhagavAnanI jJapti karanArA e lokone dAtAra cakrIe sADAbAra keTI suvarNa ApyuM. te prasaMge je ApavuM te thoDuM ja che. pachI mahArAjAe siMhAsana uparathI uThI, te dizA tarapha sAta ATha pagalAM cAlI, vinayathI prabhune praNAma karyA ane pachI pAchA siMhAsana upara besI, Idra jema devatAne bolAve tema cakrIe mane vaMdana karavA javAne mATe potAnA sainikone bolAvyA. velathI samudranI UMcI taraMgapaMktinI jema bharatarAyanI AjJAthI sarva rAjAo taraphathI AvIne ekaThA thayA. hAthIo UMce svare garjanA karavA lAgyA ane ghoDAo khAMkhAravA lAgyA, te jANe svAmI pAse javAne pitAne adhirohaka ( svAra )ne tvarA karAvatA hoya tevA jaNAtA hatA. pulakita aMgavALA rathika ane dila loko tatkALa harSa pUrvaka cAlavA lAgyA, kAraNa ke bhagavAna pAse javAmAM rAjAnI AjJA temane suvarNa ane sugaMdhanA jevI thaI paDI. moTI nadInAM paranA jaLa jema be kAThAmAM samAya nahIM tema adhyA ane aSTApada parvatanI vacamAM te senA samAtI na hatI. AkAzamAM tachatra ane mayurachatrano saMga thavAthI gaMgA ane yamunAnA veNIsaMga jevI zebhA thaI rahI. azvArenA hAthamAM rahelA bhAlAo pitAnAM phuraNayamAna kiraNothI jANe teoe bIjAM bhAlAMo UMcA karyA hoya tevA zobhatAM hatAM. hAthIonI upara ArUDha thayelA vIrakuMjaro harSathI utkaTapaNe garjanA karatA hatA, tethI jANe hAthInI upara bIjA hAthI ArUDha thayA hoya tevuM lAgatuM hatuM. sarva sinika jagatpatine namavAne mATe bhAratacakrIthI paNa adhika utsuka thayA hatA, kAraNa ke khaganuM myAna khaDUgathI paNa ghaNuM tIrNa thAya che. te sarvanA kolAhale dvArapALanI peThe madhyamAM rahelA bharata rAjAne " sarva sainike ekaThA thayA che" ema nivedana karyuM. pachI munIzvara jema rAgadveSanA jayathI manaHzauca kare tema mahArAjAe snAnathI aMgazauca karyuM ane prAyazcitta tathA kautukamaMgaLa karIne pitAnA caritranI jevA ujajavaLa vastra dhAraNa karyA. mastaka upara veta chatrathI ane baMne bAjue zveta cAmathI zebhatA te mahArAjA potAnA maMdiranI aMtarvedikA pratye gayA ane sUrya jema purvAcala upara ArUDha thAya tema vedikA upara ArUDha thayelA te mahIpati sUrya jema gagananI madhye Ave tema mahAgaja upara caDyA. merI, zaMkha ane Anaka vigere uttama vAjiMtronA moTA zabdothI kuvArAnA jaLanI jema AkAzabhAgane vyAkha karatA, meghanI jema hAthIonA madajaLathI dizAone vyApta karatA, taraMge vaDe sAgaranI jema turaMgathI pRthvIne AcchAdana karatA ane kalpavRkSathI joDAyelA yugalIAnI jema harSa ane tvarAthI yukta thayelA mahArAjA aMtaHpura ane parivAra sahita DIvAramAM aSTApade AvI pahoMcyA. saMyama levAnI IcchAvALo puruSa jema gRhastha dharmathI utarIne UMcA cAritradharma upara ArUDha thAya, tema mahAgaja uparathI utarIne mahArAjA e mahAgiri upara caDyA. uttara dizAnA dvArathI samavasaraNamAM praveza karyo, eTale AnaMdarUpa aMkurane utpanna karavAmAM madha Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 sarga 6 samAna prabhu temanA jevAmAM AvyA. prabhune traNa vAra pradakSiNA karI, temanA caraNamAM namana karI, mastake aMjali joDI bharate A pramANe stuti karI-"he prabhu! mArI jevAe tamAro stuti karavI te kuMbhathI samudranuM pAna karavA jevuM che, tathApi huM tamArI stuti karIza; kema ke huM bhaktithI niraMkuza chuM. he prabhe ! dIpakanA saMparkathI jema vATe paNa dIpakapaNAne pAme che, tema tamArA Azrita bhavijane tamArI tulya thAya che. he svAminA mada pAmelA IdriyarUpI hastIkone nimaMda karavAmAM auSadharUpa ane mArgane batAvanAra tamAruM zAsana vijaya pAme che. he tribhuvanezvara ! tame cAra ghAtikarmane haNIne bAkInAM cAra karmanI je upekSA karo cho te lokakalyANane mATe ja kare che ema huM mAnuM chuM. he prabhu ! garUDane pAMkhamAM rahelA puru jema samudranuM ulaMghana kare che, tema tamArA caraNamAM lagna thayelA bhathvajane A saMsArasamudranuM ullaMghana kare che. he nAtha ! anaMta kalyANarUpa vRkSane ulasita karavAmAM dehadarUpa ane vizvanI meharUpI mahAnidrAmAM prAtaHkALa samAna tamAruM darzana jayavaMta va che. tamArA caraNakamalane sparzathI prANIonA kama vidAraNa thaI jAya che, kemake caMdranAM mRdu kiraNothI paNa hAthInA dAMta phuTe che. meghanI vRSTinI jema ane caMdranI caMdrikAnI jema jagannAtha ! tamAre prasAda sarvane sarakho ja che." AvI rIte prabhunI stuti karI, namaskAra karI, bharatapati sAmAnika devatAnI jema IdranA pRSThabhAge beThA. devatAonI pachavADe sarva puruSe beThA ane puruSonI pAchaLa sarva nArIo UbhI rahI. prabhunA nirdoSa zAsanamAM jema caturvidha dharma rahe tema samavasaraNanA prathama killAmAM AvI rIte caturvidha saMgha beThe; bIjA prakAramAM paraspara virodhI chatAM paNa jANe nehavALA sahodara hoya tema thaI sarva tire harSa sahita beThA, trIjA killAmAM AvelA rAjAonAM sarva vAhane (hastI, azvAdi, dezanA sAMbhaLavAne UMcA karNa karIne rahyA. pachI tribhuvanapati e sarve bhASAmAM pravartatI ane meghanA zabda jevI gaMbhIra girAthI dezanA ApavA mAMDI. dezanA sAMbhaLatA tiryaMca, manuSya ane devatAo jANe atyaMta bhArathI mukta thayA hoya, jANe ISTa pada pAmyA hoya, jANe kalyANa abhiSeka karyo hoya, jANe dhyAnamAM rahyA hoya, jANe ahamiMdrapaNuM pAmyA hoya ane jANe parabrahmane pAmyA hoya tema harSa thI sthira thaI gayA. dezanA samApta thayA pachI mahAvratane pALanArA pitAne bhrAtAene joI, manamAM tApa pAmI bharatarAya A pramANe vicAravA lAgyA-"aho ! agninI jema hamezAM atRpta evA meM A bhAIonA rAjyane grahaNa karIne zuM karyuM ? have e bhagaphaLavALI lakSmI bIjAne ApI devI te rakSAmAM ghI hemyAnI jema mUDha evA mAre niSphaLa che. kAgaDAo paNa bIjA kAgaDAne bolAvI anAdikanuM bhakSaNa kare che ane huM A baMdhuo vinA bhega bhogavuM chuM, tethI te kAgaDAthI paNa hIna chuM. mAsakSapaNako jema kaI divasa bhikSA grahaNa kare che, tema huM pharIthI je temane bhegasaMpatti ApuM te mArA pa ge teo grahaNa kare kharA." evI rIte vicArI, prabhunA caraNa samIpe jaI, aMjali jaDI temaNe bhegane mATe pitAnA brAtAone nimaMtraNa karyuM. " te vakhate prabhue kahyuM--"he sarala aMta:karaNavALA rAjA ! A tArA brAtAo mahAsattavALA che ane teoe mahAvrata pALavAnI pratijJA karI che, tethI saMsAranI asAratA jANIne pUrva tyAga karelA bhegane vamana karelA annanI jema teo pharIthI grahaNa nahIM kare. evI rIte bheganA AmaMtraNa saMbaMdhI prabhue niSadha karyo, eTale pharIthI eka mahinAnA upavAsa karanAra. Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa 1 183 pazcAttApayukta cakrIe vicAyuM- saMgarahita evA A mArA bhAi ki bhAgane bhAgavaze nahIM; te| paNa prANadhAraNane mATe AhArane tA bhAgavaze.' ema dhArI temaNe pAMcase moTAM gADAM bharI AhAra magAvI pAtAnA anuja bhAione pUrvanI jema nima`traNa karyuM. te vAre prabhue kahyuM--'bharatapati ! e AdhAkamI ( munine arthe banAvIne lAvela ) AhAra yatione kalpatA nathI.' prabhue e pramANe niSedha karyAthI temaNe akRta ane akArita annane mATe nima traNa karyuM, kAraNa ke saralapaNAmAM sarva zeAbhe che, te vakhate he rAjeMdra ! munione rAjapiDa kalpatA nathI' ema kahI dha cakrI prabhue cakravattI ne pharIthI vAryA, prabhue sarva rIte mane niSedha karyA ema vicArI, caMdra jema rAhuvaDe dubhAya tema mahArAjA bharata pazcAttApavaDe dubhAvA lAgyA. bharatane evI rIte vila ya thayelA joI Indre prabhune pUchyuM-'he svAmin ? avagrahara keTalA prakAranA che ?? prabhue kahyuM-iMdra saMbadhI, cakrI saMbadhI, rAjA saMbadhI, gRhastha sa`badhI ane sAdhu saMbaMdhI-evA pAMca prakAre avagraha thAya che. e avagrahA uttarAttara pUrva pUrva nA bAdha kare che, temAM pUrvokta ane parokta vidhimAM pUrvokta vidhi baLavAna che.' me mArA iMdre kahyuM-he deva ! je sAdhue mArA avagrahamAM vihAra kare che teone avagrahanI AjJA karI che.' evI rIte kahI prabhunA caraNakamalamAM vaMdana karI iMdra UbhA rahyo. bharatarAjAe e sAMbhaLI punaH vicAra karyo ke e munie e jo ke mArA annadikanA Adara karyA nathI, tathApi avagrahanA anugrahanI AjJAthI te! huM Aje kRtArtha thAuM,' ema manamAM dhArI zreSTha hRdayavALA cakrIe iMdranI jema prabhunA caraNa pAse jaI peAtAnA avagrahanI paNa AjJA karI. pachI pAtAnA sahadhamI (sAmAnya dharmabaMdhu) iMdrane pUchyuM -'hAla ahI lAvelA A bhAtapANInuM mAre zu karavuM ? iMdre kahyuM-te sarva guNAttara (vizeSa guNavAna) puruSone ApI devuM. bharate vicAryuM-'sAdhue sivAya bInna guNAttara puruSo koNa ? hA ! mArA jANavAmAM Avyu., deziveti evA zrAvake guNAttara che, mATe A saghaLu temane ApavuM cAgya che.' ema nizcaya karyA pachI cakrIe svargapati iMdranuM prakAzamAna ane manohara AkRtivALu rUpa joI vismaya pAmI tene pUchayu-'he devati ! svargamAM paNa tame Ave rUpe raheA che. ke bIje rUpe raheA che ? kAraNa ke devatAo teA kAmarUpI (icchita rUpa karanArA) kahevAya che.' indre kahyuM he rAjan ( svargamAM amAruM AvuM rUpa na hoya tyAM je rUpa hoya che te manuSyAthI joi paNa zakAtuM nathI.' bharate kahyuM - - tamArA tevA prakAranA rUpanA darzana mATe mane ghaNI IcchA thAya che. tethI huM sva pati ! caMdra jema cakArane prasanna kare tema tamArI divya AkRtinA darzanathI tame mArA cakSune prasanna karo.' indre kahyuM-he rAjA ! tame uttama puruSa che. tamArI prArthanA vyartha na javI joIe, mATe huM mArA eka aMganuM tamane darzana karAvIza. ' ema kahI indre cogya alaMkArathI zeAbhatI ane jagatarUpI maMdiramAM dIpikA samAna pAtAnI eka aguli bharatarAyane khatAvI te prakAzita kAMtivALI idranI AMgaLI joi, pUrNimAnA caMdrane jovAthI samudranI jema 1 munine arthe karela nahi ane karAvela nahi te. ra rahevA-vicAravAnA sthAnane mATe AjJA levI paDe te Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 sarga 6 ho medinIpati pramoda pAmyA. bharatarAyanuM evI rIte mAna jALavI, bhagavaMtane praNAma karI, saMdhyAnA abhranI jema Idra tatkALa aMtardhAna thaI gayA. cakravattI paNa svAmIne namana karI, karavAnAM kAryo manamAM ciMtavI IdranI jema pitAnI ayodhyA nagarImAM AvyA. rAtre temaNe IdranI aMgulinuM AropaNa karIne tyAM achAhUinakA utsava karyo. puruSonuM karAvya bhakitamAM ane snehamAM sarakhuM ja hoya che, tyArathI idrano staMbha ropI le ke e sarvatra Idrotsava karavA mADayo, je adyApi lokomAM pravarte che. sUrya jema eka kSetramAMthI bIjA kSetramAM jAya, tema vyaMjanarUpI kamalane pradhA karavA mATe bhagavAna zrI RSabhasvAmIe aSTApada parvata upara anyatra vihAra karyo. ahIM ayodhyAmAM bharatarAjAe sarva zrAvakone bolAvIne kahyuM - tamAre hamezAM bhajanane mATe mAre ghera padhAravuM. kRSi vigere kArya na karatAM tamAre svAdhyAyamAM parAyaNa rahIne, niraMtara apUrva jJAnane grahaNa karavAmAM tatpara thavuM. bhUjana karIne mArI samIpa AvI dararoja tamAre A pramANe bolavuM -ttitamavAnuM vardate mItaramAmAM na (tame chatAyelA che, bhaya vRddhi pAme che, mATe "AtamaguNane na ho, na haNo. ) cakInuM e vacana svIkArI teo hamezAM bharatarAyane ghera jamavA lAgyA ane pUrvokta vacanane svAdhyAyanI jema tatpara thaIne pATha karavA lAgyA. devatAonI jema ratimAM magna thayelA ane pramAdI evA cakravatI te zabdane sAMbhaLavAthI A pramANe vicAra karavA lAgyA -"are ! huM kenAthI chatAele chuM ane e kaSAyathI ja bhaya vRddhi pAme che; tethI AtmAne haNe nahIM, evI rIte A vivekIo mane nitya smaraNa karAve che; to paNa aho ! mAruM kevuM pramAdIpaNuM ane kevI viSayalubdhatA che? dharmane viSe mAruM A kevuM udAsIpaNuM ! A saMsAramAM mAre kevo rAga ! ane A mATe mahApuruSane egya e AcArane ke viparyaya kahevAya ! AvA ciMtavanathI samudramAM gaMgAnA pravAhanI jema e pramAdI rAjAmAM kSaNavAra dharmadhyAna pravatyuM; paraMtu pAchA vAraMvAra zabdAdika IdriyArthamAM te Asakta thavA lAgyA; kAraNa ke bhegaphaLakarmane anyathA karavAne koI paNa samartha nathI, eka vakhata raseDAnA uparIe AvI mahArAjAne vijJapti karI ke "jana karanArA. ghaNuM thavAthI A zrAvaka che ke anya che ? ema jANavAmAM AvatuM nathI." te sAMbhaLI bhAratarAye AjJA ApI ke "tame paNa zrAvaka che, mATe AjathI tamAre parIkSA karI bhajana ApavuM. pachI teo sarvane pUchavA lAgyA ke "tame koNa che?" je teo kahe ke "ame zrAvaka chIe te "tamArAmAM zrAvakanAM keTalAM vrata che ? ema pUchatAM teo kahetA ke amAre niraMtara pAMca aNuvrata ane sAta zikSAtrata che. evI rIte parIkSA karelA zrAvakane teo bharatarAjAne batAvavA lAgyA, eTale mahArAjA jJAna, darzana ane cAritranA cihnavALI traNa rekhAo kAMkiNI ratnathI uttarAsaMganI jema temanI zuddhine mATe karavA lAgyA. ema dareka cha cha mahine navIna zrAvakanI parIkSA karatA ane kAMkiNI ratnathI teone nizAnI karatA hatA. cihnathI teo bhejana meLavI ni mahAna" ItyAdi paThana UMce svare karavA lAgyA, tethI teo mAtra evA nAmathI prasiddha thayA. teo pitAnA bALako sAdhuone ApavA lAgyA. temAMthI keTalAka vecchAthI virakta thaI vrata grahaNa karavA lAgyA ane pariSaha sahana karavAne asamartha evA keTalAeka zrAvaka thayA. kAMkiNuM ratnathI lAMchita thayelA teone paNa niraMtara bhajana maLavA lAgyuM. rAjAe e lokone bhejana Apyu tethI loko paNa temane jamADavA lAgyA; kAraNa ke pUjite pUjelA sarvathI Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM 185 pUjAya che. teone svAdhyAya karavAne mATe cakrIzvare ahaMtonI stuti ane muni tathA zrAvakanI samAcArIthI pavitra evA cAra veda racyA. anukrame teo mAhanane badale brAhmaNa evA nAmanI prakhyAta thayA ane kAMkiNuM ratananI rekhAo te yajJopavitarUpa thaI. bharatarAjAnI gAdIe temano putra sUryayazA nAme rAjA thaye, teNe kAMkiNI ratnanA abhAvathI suvarNanI yajJopavita karI. te pachI mahAyazA vigere thayA, temaNe rUpAnI yajJopavita karI. pachI bIjAoe paTTasUtramaya yajJopavita karI ane chevaTe bIjAoe sUtramaya karI. bharatarAjA pachI sUryayazA thayA, tyArapachI mahAyazA, pachI atibaLa, pachI baLabhadra, pachI baLavIrya, pachI kIrtivIrya, pachI jaLavIrya ane tyArapachI daMDavIrya-e ATha puruSa sudhI e AcAra pravaryo. teoe A bharatAddhanuM rAjya bhagavyuM ane Idra racele bhagavaMtane mugaTa teoe dhAraNa karyo. pachI bIjA rAjAo thayA, teo mugaTanA mahApramANane lIdhe tene dhAraNa karI zakyA nahIM; kAraNa ke hAthIne bhAra hAthI ja dhAraNa karI zake, mojAthI dhAraNa karI zakAya nahIM. navamA ane dezamAM tItha karanA aMtaramAM sAdhuno vicacheda thayo te ja pramANe tyArapachInA sAta prabhunA aMtaramAM zAsanano viccheda thaye. te samayamAM ahaMtanI stuti ane yati tathA zrAvakanA dharmamaya veda je bharatacakrIe racyA hatA te pheravAyA. tyArapachI sulasa ane yAjJavalkayAdi brAhmaNe e anArya veda karyA. have cakradhArI bharatarAjA zrAvakone dAna ApatAM, kAmakrIDA saMbaMdhI vinoda karatAM nirgamana karatA hatA. ekadA caMdra jema gaganane pavitra kare tema pRthvIne potAnA caraNathI pavitra karatA bhagavAna AdIzvara aSTApadagirie padhAryA. devatAoe tatkALa tyAM samavasaraNa karyuM ane jagatpati temAM besIne dharmadezanA ApavA lAgyA. AvI rIte prabhu rahyA che, e vRttAMtta niyogI puruSoe pavananI jema tvarAthI AvI bharatarAjAme nivedana karyo. bharate prathamanI jeTaluM ja temane pAritoSika ApyuM. kalpavRkSa hamezAM Ape paNa kSINa thAya nahIM. pachI aSTApada parvate samavasarelA prabhunI pAse AvI, pradakSiNa karI namIne bharatarAjA A pramANe stuti karavA lAgyA-"he jagatpati ! huM ajJA chuM tathApi tamArA prabhAvathI tamArI stuti karuM chuM, kAraNa ke caMdrane jenA puruSonI maMda daSTi hoya to paNa samartha thAya che. he svAmin! meharUpI aMdhakAramAM nimagna thayelA A jagatane prakAza ApavAmAM dIpaka samAna ane AkAzanI peThe anaMta tamAruM kevaLajJAna jayavaMta vate che. he nAtha ! pramAdarUpa nidrAmAM magna thayelA mArA jevA purunA kAryane mATe Apa sUryanI jema voraMvAra gamanAgamana kare che. jema kALe karI paththara thaI gayeluM (TharI gayeluM) vRta agnithI ogaLe che, tema lAkhe janma vaDe karI upArjana karelAM karma tamArA darzanathI nAza pAme che. he prabhu ! ekAMta suSama kALa (bIjA ArA) thI suSama duHkhama kALa (trIjo Aro) sAre che ke je samayamAM kalpavRkSathI paNa vizeSa phaLane ApanArA tame utpanna thayA che. he sarva bhuvananA pati ! jema rAjA gAmaDAM ane bhuvanethI potAnI nagarIne utkRSTa kare che, tema tame A bhuvanathI bhUSita kareluM che. je hita pitA, mAtA, guru ane svAmI e sarve karI zakatA nathI te hita tame eka chatAM paNa anekanI jevA thaIne kare che. caMdrathI jema rAtri zebhe, haMsathI jema sarovara zebhe ane tilakathI jema mukha zebhe tema tamArAthI A bhuvana zobhe che. AvI rIte yAvidhi bhagavAnanI stuti karIne vinayI bharatarAjA pitAne gya sthAne beThA. 24 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 sarga 6 ThTho pachI bhagavAne jana sudhI prasaratI ane sarva bhASAmAM samajAya tevI bhAratIthI vizvanA upakArane mATe dezanA ApI. dezanA pUrI thayA pachI bharatarAjAe prabhune namI romAMcita zarIravALA thaI aMjali joDI A pramANe vijJapti karI-he nAtha! bharatakhaMDamAM jema Apa vizvanA hitakArI che tema bIjA keTalA dharmacakrIe thaze? ane keTalA cakravattIo thaze? he prabhu! temanAM nagara, gotra, mAtApitAnA nAma, AyuSa, varNa, zarIranuM mApa, paraspara aMtara, dIkSA paryAya ane gatie sarva Apa kaho. bhagavAne kahyuM- he cakrI ! A bharatakhaMDamAM mArI pachI bIjA trevIza ahata thaze ane tamArA sivAya bIjA agiyAra cakravatI thaze, temAM vizamAM ane bAvIzamAM tIrthakare gautamagotrI thaze ane bIjA kAzyapagetrI thaze tathA te sarva mokSagAmI thaze. adhyAmAM jitazatru rAjA ane vijyArANInA putra bIjA ajita nAme tIrthakara thaze temanuM tera lakSa pUrvanuM AyuSa, suvarNanA jevI kAMti ane sADA cAraze dhanuSanI kAyA thaze ane teo pUrvAge UNu lakSa pUrvanA dIkSA paryAyavALA thaze. mArA ane ajitanAthanA nirvANakALamAM pacAsa lAkha meTi sAgaropamanuM aMtara che. zrAvastI nagarImAM jitArI rAjA ane senArANInA putra trIjA saMbhava nAme tIrthakara thaze temane suvarNanA je varNa, sATha lAkha pUrvanuM AyuSa ane cAraze dhanuSa UMcu zarIra thaze. teo cAra pUrvAge hIna lAkha pUrvane dIkSA paryAya pALaze ane ajitanAtha tathA temanA nirvANa vacce trIsa lAkha kroDa sAgaropamanuM aMtara thaze. vinItApurImAM saMvararAjA ane siddhArtha rANInA putra cothA abhinaMdana nAme tIrthakara thaze, temanuM pacAsa lAkha pUrvanuM AyuSa, sADAtraNaseM dhanuSanI kAyA ane suvarNa je varNa thaze. temane dIkSA paryAya ATha pUrvAge nyUna lAkha pUrvano thaze ane daza lAkha keDa sAgaropamanuM aMtara thaze. te ja nagarImAM megharAjA ane maMgalArANanA putra sumati nAme pAMcamAM tIrthakara thaze. temane suvarNa je varNa, cAlIza lakSa pUrva AyuSa ane traNaseM dhanuSanI kAyA thaze. kataparyAya dvAdaza pUrvAge UNa lAkha pUrvane thaze ane aMtara nava lAkha kaTi sAgaropamanuM thaze. kauzAMbI nagarImAM vararAjA ane susImAM devInA putra padmaprabha nAme chaThThI tIrthaMkara thaze; temane raktavarNa, trIza lakSa pUrva AyuSa ane aDhIze dhanuSanI kAyA thaze. emane vrataparyAya seLa pUrvAge nyUna lAkha pUrva ane aMtara nevuM hajAra keTI sAgaropamanuM thaze vArANasI nagarImAM pratiSTha rAjA ane pRthvI rANInA putra supArzva nAme sAtamA tIrthaMkara thaze; temanI suvarNa jevI kAMti, vIza lakSa pUrva AyuSa ane baze dhanuSanI kAyA thaze. emane vrataparyAya vIza pUrvAge jUna lAkha pUrva ane navahajAra koTI sAgaropamanuM aMtara thaze. caMdrAnana nagaramAM mahAsena rAjA ane lakSmaNa devInA putra caMdraprabha nAme AThamA tIrthaMkara thaze temane veta varNa, daza lakSa pUrva AyuSa ane doDhase dhanuSanI kAyA thaze. tathA vrataparyAya covIza pUrvAge hIna lakSa pUrva ane navaze keTI sAgaropamanuM aMtara thaze. kAkaMdI nagarImAM sugrIvarAjA ane rAmAdevInA putra suvidhi nAme navamA tIrthaMkara thaze, temano veta varNa be lakSa pUrva AyuSa ane eka se dhanuSanI kAyA thaze. vrataparyAya aThayAvIza pUrvAge hIna lakSa pUrva ane nevuM keTI sAgaropamanuM aMtara thaze. bhadilapUramAM daDharatha rAjA ane naMdA devInA putra zItaLa nAme dazamA tIrthaMkara thaze. temane suvarNanA jevo varNa, lakSa pUrvanuM AyuSa, nevuM dhanuSanI kAyA, pacIza hajAra pUrvane vrataparyAya ane nava keTI 1. corAzI lAkha varSa te pUrvAga Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pava 1 luM 187 sAgaropamanuM aMtara thaze, siMhapuramAM viSNurAjA ane viSNudevInA putra zreyAMsa nAme agiyAramA tIrthaMkara thaze. temanI suvarNa jevI kAMti, ezI dhanuSanI kAyA, corAzI lakSa varSanuM AyuSa, ekavIza lAkha varSane vrataparyAya tathA chavIsa hajAra ane chAsaTha lAkha vaSe tathA se sAgarepame nyUna eka kroDa sAgaropamanuM aMtara thaze. caMpApurImAM vasupUjya rAjA ane jayAdevInA putra vAsupUjya nAme bAramA tIrthaMkara thaze temane raktavarNa, tera lAkha varSanuM AyuSya ane sIttera dhanuSa pramANu kAyA thaze. emano cepana lAkha varSane dIkSA paryAya ane cepana sAgaropamanuM aMtara thaze. kAMpilya nAme nagaramAM kRtavarmA rAjA ane zyAmAdevInA putra vimala nAmanA teramAM tIrthakara thaze. temanuM sATha lAkha varSanuM AyuSa, suvarNanA je varNa ane sATha dhanuSanI kAyA thaze. temane vratamAM paMdara lasa varSa vyatIta thaze. ane vAsupUjya tathA temanA mokSamAM trIza sAgaropamanuM aMtara thaze. adhyAmAM siMhasena rAjA ane suyazAdevInA putra anaMta nAme bhagavAna caudamAM tIrthakara thaze. temanI suvarNana jevI kAMti, trIza lAkha varSa AyuSa ane pacAsa dhanuSa unnata kAyA thaze. emano sADAsAta lAkha varSane vrataparyAya tathA vimaLanAtha ane temanA mekSa vacce nava sAgaropamanuM aMtara thaze. ratnapuramAM bhAnurAjA ane suvratA devIne putra dharma nAme paMdaramA tIrthaMkara thaze. temane suvarNa je varNa, daza lAkha varSanuM AyuSya ane pIstAlIza dhanuSanI kAyA thaze. emane aDhI lAkha varSane vrataparyAya ane anaMtanAtha tathA temanA mikSa vacce cA2 sAgaropamanuM aMtara thaze. gajapUra nagaramAM vizvasena rAjA ane acirAdevInA putra zAMti nAme seLamAM tIrthakara thaze. temane suvarNa sadaza varNa, lAkha varSanuM AyuSya, cALIza dhanuSanI kAyA, pacIza hajAra varSane vrataparyAya ane pANA palyopame nyUna traNa sAgaropamanuM aMtara thaze. te ja gajapUramAM zararAjA ane zrIdevI rANInA putra kuMthu nAmanA sattaramA tIrthaMkara thaze, temano suvarNa je varNa, paMcANu hajAra varSanuM AyuSya ane pAMtrIza dhanuSanI kAyA thaze. emane vrataparyAya -vIza hajAra ane sADA sAta varSanA ane zAMtinAtha tathA temanA mokSamAM addha palyopamanuM aMtara thaze. te ja gajapUra nagaramAM sudarzana rAjA ane devI rANInA ara nAme putra aDhAramA tIrthaMkara thaze, temanI suvarNa jevI kAMti, cirAzI hajAra varSanuM AyuSya ane trIza dhanuSanI kAyA thaze, emano vataparyAya ekavIza hajAra varSa ane kuMthunAtha tathA temanA nirvANamAM eka hajAra kroDa varSo jUna palyopamanA cothA bhAganuM aMtara thaze. mithilA nagarImAM kuMbharAjA ane prabhAvatI devInA putra mahilanAtha nAme ogaNIzamAM tIrthakara thaze temane nIla varNa, paMcAvana hajAra varSanuM AyuSya ane pacIza dhanuSanI kAyA thaze, emane vrataparyAya copana hajAra ane navA varSa tathA mokSamAM eka hajAra keTI varSanuM aMtara thaze. rAjagRha nagaramAM sumitra rAjA ane padmAdevInA putra suvrata nAme vizamAM tIrthakara thaze temane kRSNa varNa, trIza hajAra varSanuM AyuSya ane viza dhanuSanI kAyA thaze; emane vrataparyAya sADA sAtahajAra varSa ane mokSamAM cepana lAkha varSanuM aMtara thaze. mithilA nagarImAM vijaya rAjA ane vaprAdevInA putra nami nAme ekavIzamAM tIrthakara suvarNa jevA varNavALA, daza hajAra varSanA AyuSyavALA ane paMdara dhanuSa unnata kAyAvALA thaze. emane vrataparyAya aDhI hajAra varSa ane munisuvrata tathA temanA mokSamAM cha lAkha varSanuM aMtara thaze. zauryapuramAM samudravijaya rAjA ane zivAdevInA putra nemi nAme bAvIsamA tIrthaMkara thaze; temane zyAma varNa, hajAra varSanuM AyuSya ane daza dhanuSanI kAyA thaza. emane vrataparyAya sAtaze varSa ane naminAtha tathA temanA mokSamAM pAMca Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 sarga 6 Dro lAkha varSanuM aMtara thaze. vArANasI (kAzI) nagarImAM azvasena rAjA ane vAmA rANInA putra pArzvanAtha nAme trevIsamA tIrthaMkara thaze. temane nIla varNa, so varSanuM AyuSya ane nava hAthanI kAyA thaze. emano vrataparyAya sIttera varSa ane mokSamAM vyAsI hajAra ane sADA sAtaze varSanuM aMtara thaze. kSatriyakuMDa gAmamAM siddhArtha rAjA ane trizalA devInA putra mahAvIra nAme vIsamA tIrthaMkara thaze. temane suvarNa jevo varNa, betera varSanuM AyuSya ane sAta hAthanI kAyA thaze. emane vrataparyAya beMtALIza varSa ane pArva. nAthanA mokSa tathA temanA mokSa vacce aMtara aDhIze varSanuM thaze. cakravartI sarve kAzyapagotrI ane suvarNana jevI kAMtivALA thaze, temAM ATha cakrIo mokSe janArA che, be svarge janArA che, ne be narake janArA che. tame jema mArA vakhatamAM thayA tema ayodhyA nagarImAM ajitanAthanA vakhatamAM sagara nAme bIjA cakravartI thaze. te sumitra rAjA ane yazomatI rANInA putra, temanI sADA cAroM dhanuSanI kAyA ane tera lakSapUrvanuM AyuSya thaze. zrAvastI nagarImAM samudravijaya rAjA ane bhadrArANInA putra maghavA nAme trIjA cakrI thaze; temanI sADIbeMtAlIza dhanuSanI kAyA ane pAMca lAkha varSanuM AyuSya thaze, hastInApuramAM azvasena rAjA ane sahadevI rANInA putra yAthI cakA, traNa lakSa varSanA AyuSyavALA ane sADIekatALIza dhanuSanI kAyAvALA thaze. dharmanAtha ane zAMtinAthanA aMtaramAM e be cakrIo trIjA devalekamAM janArA thaze. zAMti, kuMthu ane are e traNa aha"te ja cakravatta paNa thaze. tyArapachI hastInApuramAM kRtavIrya rAjA ane tArA rANInA putra subhUma nAme AThamA cakravastI thaze; temanuM sATha hajAra varSanuM AyuSya ane aThayAvIza dhanuSanI kAyA thaze. teo aranAtha ane mallinAthanA aMtaramAM thaze ane sAtamI narake jaze. te pachI vArANasImAM padvottara rAjA ane vAlA rANInA putra paddha nAme navamAM cakravattI thaze; temanuM trIza hajAra varSanuM AyuSya ane vIza dhanuSanI kAyA thaze. kAMpilya nagaramAM mahAhari rAjA ane merA devInA putra haripheNa nAmanA dazamAM cakrI daza hajAra varSanA AyuSyavALA ane paMdara dhanuSanI kAyAvALA thaze. e baMne cakravartI munisuvrata ane naminAtha ahaMtanA samayamAM thaze. pachI rAjagRha nagaramAM vijaya rAjA ane vaprA devInA putra jaya nAme agiyAramAM cakravartI thaze; temanuM traNa hajAra varSanuM AyuSya ane bAra dhanuSanI kAyA thaze. te naminAtha ane neminAthanA aMtaramAM thaze. te traNe cakI mokSa jaze. chelalA kapilyanagaramAM brahma rAjA ane culanI rANInA putra brahmadatta nAme bAramA cakravattI neminAtha ane pArzvanAthanA aMtaramAM thaze. temanuM sAtaze varSanuM AyuSya ane sAta dhanuSanI kAyA thaze. te raudra dhyAnamAM tatpara rahI sAtamI narakabhUmimAM jaze." uparane viSaya kahI, bharate prabhune kAMI pUchyuM nahotuM, tathApi prabhu bolyA-cakravastIthI aradhA parAkramavALA ane traNa khaMDa pRthvIne bhegavanArA nava vAsudeva kRSNa varNavALA thaze. temAMnA eka AThamAM vAsudeva kazyapagotrI ane bAkInA ATha gautamagotrI thaze. temanA sapanU bhrAtAo ( bApa eka ane mAM judI) baLadeva paNa nava hoya che ane teo zvetavaNI hoya che. temAM prathama pitanapura nagaramAM tripRSTa nAme vAsudeva, prajApati rAjA ane mRgAvatI rANInA putra eMsI dhanuSanI kAyAvALA thaze. zreyAMsa jinezvara pRthvImAM vicaratA haze te vakhate cerAsI lAkha varSanuM AyuSya bhogavI te chellI narakamAM jaze. dvArakA nagarImAM brahmA rAjA ane padmA devInA putra dvipaSTa nAme bIjA Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM 189 vAsudeva thaze. temanI sIrora dhanuSanI kAyA ane bahotera lAkha varSanuM AyuSa thaze, te vAsupUjya jinezvaranA vihAra samayamAM thaIne aMte chaThThI narakabhUmimAM jaze. dvArakAmAM bhadra rAjA ane pRthvIdevInA putra svayabhu nAme trIjA vAsudeva sATha dhanuSanI kAyAvALA, sATha lAkha varSanA AyuSyavALA ane vimalaprabhune vaMdana karanArA thaze. te aMte AyuSa pUrNa karI chaThThI narakabhUmimAM jaze. te ja nagarImAM puruSottama nAme cothA vAsudeva samarAjA ane sItAdevInA putra thaze; temanI pAse dhanuSanI kAyA thaze. teo anaMtanAtha prabhunA samayamAM trIsa lAkha varSanuM AyuSa pUrNa karI aMte chaThThI narakabhUmimAM jaze. azvapura nagaramAM zivarAja ane amRtAdevInA putra puruSasiMha nAme pAMcamAM vAsudeva cAlIza dhanuSanI kAyA ane daza lAkha varSanA AyuSavALA thaze. dharmanAtha jinezvaranA samayamAM AyuSane pUrNa karIne te chaThThI narakabhUmimAM jaze. cakrapurImAM mahAzira rAjA ane lakSamIvatInA putra puruSapuMDarIka nAme chaThThA vAsudeva thaze. temanI ogaNatrIza dhanuSanI kAyA pAMsaTha hajAra varSanuM AyuSa thaze. aranAtha ane mallinAthanA aMtaramAM AyuSa pUrNa karI te chaThThI narakamAM jaze. kAzI nagaramAM agnisiMha rAjA ane zeSavatI rANInA putra datta nAme sAtamA vAsudeva chavIza dhanuSanI kAyA ane chappana hajAra varSanA AyuSavALA thaze ane teo paNa aranAtha tathA mallinAthanA aMtaramAM ja AyuSa pUrNa karI pAMcamI narakabhUmimAM jaze. ayodhyA (rAjagRha)mAM dazaratha rAjA ane sumitrA rANInA putra lakSmaNa (nArAyaNa) nAme AThamA vasudeva thaze; temanI seva dhanuSanI kAyA ane bAra hajAra varSanuM AyuSa thaze. munisuvrata ane naminAtha tIrthakaranA aMtaramAM AyuSa pUrNa karIne cA thI narakabhUmimAM jaze, mathurAnagarImAM vasudeva ane devakIjInA putra kRSNa nAme navamAM vAsudeva daza dhanuSanI kAyA ane eka hajAra varSanA AyuSavALA thaze. neminAthanA samayamAM mRtyu pAmIne teo trIjI narakabhUmimAM jaze. bhadrA nAmanI mAtAthI acaLa nAme pahelA baLadeva * paMcAsI lAkha varSanA AcaSavALA thaze. subhadrA mAtAthI vijaya nAme bIjA baLadeva thaze, temanuM paMcotera lAkha varSanuM AyuSa thaze. suprabhA mAtAthI bhadra nAme trIjA baLadeva pAMsaTha lAkha varSanA AyuSavALA thaze. sudarzana mAtAthI suprabha nAme cothA baLadeva paMcAvana lAkha varSanA AyuSavALA thaze. vijayA mAtAnA sudarzana nAme pAMcamAM baLadeva sattara lAkha varSanA A caSavALA thaze. vaijayaMtI mAtAthI AnaMda nAme chaThThA baLadeva paMcAzI hajAra varSanA AyuSavALA thaze. jayaMti mAtAthI naMdana nAme sAtamA baLadeva pacAsa hajAra varSanA AyuSavALA thaze. aparAjitA (kauzalyA) mAtAthI padma (rAmacaMdra) nAme AThamA baLadeva paMdara hajAra varSanA AyuSavALA thaze. rohiNI mAtAthI rAma (baLabhadra) nAme navamA baLadeva bAraze varSanA AyuSavALA thaze. te nava baLadevAmAM ATha mokSe jaze ane navamAM rAma (baLabhadra) nAme baLadeva brahnA nAme pAMcamAM devalokamAM jaze, ane tyAMthI cavI AvatI utsarpiNImAM A ja bharatakSetramAM avatarI, kRSNa nAmanA prabhunA tIrthamAM siddha thaze. adhigrIva, tAraka, meraka, madhu nikuMbha, baLi prahUlAda, rAvaNa ane magadhezvara (jarAsaMgha) e nava prativAsudeva thaze. teo cakrathI prahAra karanArA eTale cakranA zastravALA hoya che. temane temanA ja cakrathI vAsudeve mArI nAMkhe che." vAsudevanA pitA te ja baLadevanA pitA jANavA ane tenI kAyA paNa vAsudevanI kAyA pramANe samajavI. 1 prativAsudevo narake janAra ja hoya che, Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 sarga 6 ThTho e pramANe sAMbhaLIne ane bhavya jIvathI vyAsa evI sabhA joIne harSa pAmelA bharatapatie prabhune pUchayuM- he jagatpati ! jANe traNa jagat ekatra thayAM hoya evI A tiryaMca, nara ane devamaya sabhAmAM kaI te puruSa che ke je Apa bhagavAnanI peThe tIrthane pravartAvI A bharatakSetrane pavitra karaze ?" prabhue kahyuM-"A tamAre marIci nAmano putra je pahele parivrAjaka (tridaMDI) thayela che te ArtA ane raudradhyAnathI rahita thaI, samakitathI bhita thaI, caturvidha dharmadhyAnanuM ekAMtamAM dhyAna karIne rahelA che, tene jIva kAdavathI rezamI vastranI jema ane niHzvAsathI darpaNanI jema adyApi karmathI malina che; paraMtu agnithI zuddha thayelA vastranI tathA jAtivaMta suvarNanI jema te zukaladhyAnarUpI agninA saMgathI anukrame zaddhine pAmaze. prathama te A bharatakSetramAM pitanapura nAmanA nagaramAM tripRSTa nAme prathama vAsudeva thaze. anukrame pazcima mahAvidehamAM dhanaMjaya ane dhAraNa nAmanA daMpatIno putra priyamitra nAme cakravartI thaze. pachI ghaNe kALa saMsAra bhamIne A ja bharatakSetramAM mahAvIra nAme covIza tIrthakara thaze. - e pramANe sAMbhaLI svAmInI AjJA laI bharatarAjA bhagavaMtanI jema marIcine vAMdavAne gayA. tyAM jaI vaMdana karatA bharate temane kahyuM-tripRSTha nAme prathama vA vAsudeva thaze ane mahAvideha kSetramAM priyamitra nAme cakravattI thaze, te tamArA vAsudevapaNane tathA cakrIpaNAne hu vAMda nathI temaja A tamArA parivrAjakapaNAne huM vAMdate nathI; paNa tame covIsamA tIrthaMkara thaze tethI huM tamane vAMdu chuM." ema kahI mastake aMjali jeDI, traNa pradakSiNA karI bharatezvare marIcine vaMdanA karI. pachI punaH jagatpatine namI, sarparAja jema bhagavatImAM jAya tema bharatarAya ayodhyA nagarImAM gayA. bharatezvaranA gayA pachI temanI vANIthI harSa pAmelA maricie traNa vAra potAnA karane AsphoTa karI, adhika harSa pAmI A pramANe balavAne AraMbha karyo-"aho ! huM sarva vAsudevamAM prathama vAsudeva thaIza, videhamAM cakavarI thaIza ane chelle tIrthaMkara thaIza, tethI mAre sarva pUrNa thayuM. sarve ahaMtamAM Adya mArA pitAmaha che, sarva cakramAM Adya mArA pitA che ane sarva vAsudevamAM Adya huM thaIza, tethI aho ! mAruM kuLa zreSTha che, hastIvRMdamAM jema airAvata hAthI zreSTha che, tema gailokyamAM sarva kuLamAM mAruM kuLa zreSTha che. sarva grahomAM jema sUrya, sarva tArAmAM jema caMdra, tema sarva kuLamAM mAruM eka kuLa ja prakaSTa che. karelIo potAnI lALavaDe paDa bAMdhe ane jema temAM pote ja baMdhAya, tema marIcie AvI rIte kuLamada karavAthI nIca gotra bAMdhyuM. paMDarIka vigere gaNadharothI paravarelA RSabhasvAmI vihAranA miSathI pRthvIne pavitra karatA tyAMthI cAlI nIkaLyA. kozala dezanA lokone putranI jema kRpAthI dharmamAM kuzaLa karatA, jANe paricayavALA hoya tema magadha dezanA lokone tapamAM pravINa karatA, kamalanA kezane sUrya jema vikasvara kare tema kAzI dezanA lokone prabaMdha karatA, samudrane caMdranI jema dazANa dezane AnaMda ApatA, mUccha pAmelAne sAvadhAna karatA hoya tema cedI dezane saceta (jJAnavALo) karatA, moTA vo (baLade)nI jema mALave dezanI pAse dharma dhurAne vahana karAvatA, devatAonI jema gurjara dezane pAparahita AzayavALA karatA ane vaidyanI jema saurASTradezavAsIne pa8 (sAvadhAna) karatA mahAtmA RSabhadeva zatruMjaya parvate AvyA, Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM 11 keTalAka rIpyamAna zikharothI jANe videze Avele vaitADhaya parvata hoya, keTalAka suvarNanA zikharothI jANe merunAM zikhara tyAM AvelA hoya, ratnanI khANothI jANe hiNacaLa hoya ane auSadhisamUhathI jANe bIjA sthAnamAM AvI rahele himAdri hoya te e parvata jaNAto hate. Asakta thatAM vAdaLAMthI jANe teNe vastro dharyA hoya ane nirjharaNunA jaLathI jANe tene skaMdha upara adhovastra laTakatA hoya te te zobhato hato. divase najIka AvelA sUryathI jANe teNe UMce mugaTa dhAraNa karyo hoya ane rAtre najIka rahelA caMdrathI jANe caMdanarasanuM teNe tilaka karyuM hoya evuM jaNAtuM hatuM. gaganane dha karanArA zikharethI jANe tene aneka mastake hoya ane tADanAM vRkSothI jANe te aneka zuM jAdaMDavALa hoya tevuM jaNAte hato. tyAM nALIyerInA vanamAM tenA pAkavAthI pILI thayelI huMbamAM pitAnAM baccAMnA bhramathI vAMdarAonA ToLAM doDAdoDa karatAM hatAM ane AmraphaLane cuMTavAmAM Asakta thaelI saurASTra dezanI strIonA madhura gAyanane mRgalA UMcA kAna karI sAMbhaLatA hatA. tenI upalI bhUmi UMcI saLIonA miSathI jANe paLI AvyA hoya tevA ketakInAM jINuM vRkSethI chavAI rahI hatI. dareka sthAne zrIkhaMDa vRkSanA rasanI jema pAMDuvarNa thayelA siMduvAranAM vRkSethI jANe saLaMge teNe mAMgalika tilakAvaLI karI hoya te te parvata jaNAta hatuM. tyAM zAkhAomAM rahelA vAMdarAonAM puchaDAMthI AMbalInAM vRkSothI pIpaLA ane vaDanAM vRkSeno dekhAva ApatA hatA. pitAnI addabhuta vizAla latAnI saMpattithI jANe harSa pAmyA hoya tevA niraMtara phaLatA panasa vRkSethI te parvata zobhate hato. amAvAsyAnI rAtrinA aMdhakAranI jevA leSmAtaka vRkSethI jANe aMjanAcalanI cUlikAo tyAM Avela hoya tevuM jaNAtuM hatuM. piopaTanI cAMca jevA rAtAM puSpovALAM kesuDAnAM vRkSanI kuMkumanAM tilakavALA meTA hAthInI je te zebhato hato ke I ThekANe drAkSane dArU, keI ThekANe khajurane dArU ane koI ThekANe tADInA dArUne pAna karatI bhile le kenI strIo te parvata upara pAnagoSTi bAMdhatI hatI, sUryanAM akhalita kiraNarUpI bANathI paNa abhedya evA tAMbulI latAne maMDapathI jANe teNe kavaca dhAraNa karyuM hoya tevuM jaNAtuM hatuM. tyAM lIlA durvAkuranA svAdathI harSa pAmelAM mRganAM ToLAM moTAM vRkSe nIce besI vAgoLatAM hatAM, jANe jAtivaMta vaiduryamaNi hoya tevA A praphaLanA svAdamAM jenI cAMca magna thayelI che evA zuka pakSIothI te parvata manohara lAgatuM hatuM. ketakI, caMbelI, azoka, kadaMba ane be rasalInAM vRkSamAMthI pavane uDADelA parA gavaDe tenI zilAo ramaya thaI hatI ane pAMthale ke e pheDelA nALIeranA jaLathI tenI upalI bhUminA taLIA paMkita thayAM hatAM. bhadrazAla vigere vanamAMhenuM koI eka vana tyAM lAvyA hoya tema vizALatAthI zobhatA aneka vRkSavALA vanathI te parvata suMdara lAgato hato. mULamAM pacAsa ye jana zikharamAM daza jana ane UMcAImAM ATha jana evA te zatruMjaya giri upara bhagavAna RSabhadevajI ArUDha thayA. tyAM devatAoe tatkALa banAvelA samavasaraNamAM sarvahitakArI prabhu beThA ane dezanA ApavA lAgyA. gaMbhIra girAthI dezanA ApatA prabhunI pAchaLa jANe te giri pitAnI guphAmAMthI thayelA pratizabdathI bolatA hoya evuM jaNAtuM hatuM. jemAsAnI Akhare megha jema vRSTithI virAma pAme tema prathama paurasI pUrI thayA pachI prabhu dezanAthI virAma pAmyA ane tyAthI uThIne madhya gaDhane maMDapamAM rahelA devanirmita devachaMda upara jaIne beThA. pachI maMDaLika rAjAnI pAse jema yuvarAja bese, tema sarva gaNadharomAM mukhya Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa 6 ThTho 192 zrIpuMDarIka gaNadhara svAmInA mULa siMhAsananI nIcenA pAdapITha upara beThA ane pUrvavat sa sabhA eDI eTale bhagavAnanI pramANe tee dharma dezanA ApavA lAgyA. prAtaHkALe jema pavana jhAkaLarUpa amRtanu' si'cana kare, tema bIjI paurasI pUrI thatAM sudhI e mahAtmA gaNadhare dezanA ApI. prANIonA upakArane mATe evI rIte dharma dezanA ApatA prabhu aSTApada parvata upara rahyA hatA tema keTaleAka kALa tyAM ja rahyA. ekadA khIje vihAra karavAnI IcchAthI jagadgurue gaNadharamAM puMDarIka samAna puMDarIka gaNadharane AjJA karI-he mahAmuni ! ame ahIthI bIje vihAra karazu ane tame kaTi muni sAthe ahI ja raheA. A kSetranA prabhAvathI parivAra sahita tamane thADA kALamAM kevaLajJAna utpanna thaze ane zailezI dhyAnane karatA tame parivAra sahita A ja parvata upara meAkSa prApta karaze.' prabhunI e AjJA aMgIkAra karIne praNAma karI puMDarIka gaNadhara keTi muni sAthe tyAM ja rahyA. jema urdUla samudra kinArAnA khADAomAM ratnasamUhane mUkI cAlyA jAya tema teone tyAM mUkI mahAtmA prabhue parivAra sahita bIje vihAra karyA. uDDayAcala parvata upara nakSatrAnI sAthe caMdra rahe tema bIjA munionI sAthe pu'DarIka gaNadhara e paryaMta upara rahyA. pachI parama sa'vegavALA teo prabhunI jevI madhura vANIthI bIjA zramaNA pratye A pramANe kahevA lAgyA. he munie ! jayanI IcchAvALAone sImADAnI bhUmine sAdhanAra killAnI jema mAkSanI IcchAvALAone A parvata kSetranA prabhAvathI siddhine ApanAro che; te have ApaNe muktinA bIjA sAdhanarUpa salekhanA karavI joie. te salekhanA dravyathI ane bhAvathI ema be prakAranI che. sAdhuoe sarvAM prakAranA unmAda ane mahAroganA nidAnanu zeASaNa karavuM te drasa lekhanA kahevAya che ane rAga, dveSa, meAha tathA sarva kaSAyarUpa svAbhAvika zatrunA viccheda karavA te bhAvasa lekhanA kahevAya che.' e pramANe kahIne puMDarIka gaNudhare kATi zramaNAnI sAthe prathama sarva prakAranA sUkSma ane bAdara aticAranI AlAcanA karI ane pachI ati zuddhine mATe pharIthI mahAvratanuM AropaNa karyuM; kAraNa ke vajrane be traNa vakhata dhAtu. te jema vizeSa niLatAnuM kAraNa che, tema aticArathI vizeSa rIte zuddha thavuM te vizeSa nirmaLatAnuM kAraNa che, pachI 'sarva jIvA mane kSamA karA, hu' sarvanA aparAdha khamu chu, mAre sarva prANIenI sAthe maitrI che, kAinI sAthe mAre vaira nathI. ' evI rIte kahIne AgAra rahita ane duSkara evu... bhavacirama anazana vrata temaNe sarva zramaNeAnI sAthe grahaNa karyuM. kSapakazreNImAM ArUDha thayelA te parAkramI pu'DarIka gaNadharanA sarva ghAtikarmA jINu doraDAnI jema cAtaraphathI kSaya thai gayAM. bIjA sarva sAdhuonAM ghAtikama paNa tatkALa kSaya thai gayAM; kAraNake tapa sane sAdhAraNa che, eka mAsanI salekhanAne aMte caitramAsanI pUrNimAne divase prathama puMDarIka gaNadharane ane pachI bIjA sarva sAdhuone kevaLajJAna thayuM. zukaladhyAnane cAthe pAye sthita thayelA te ayAgIe bAkI rahelA aghAtikarmanA kSaya karI meAkSapadane pAmyA. te vakhate devatA A e svarga mAMthI AvIne marudevInI jema bhaktithI temanA meAkSagamananA utsava karyA. bhagavAna RSabhasvAmI jema prathama tIrthaMkara thayA tema e paryaMta paNa tyArathI prathama tIrUpa thayA. eka sAdhu siddha thAya te sthAna paNa pavitra tIrtha kahevAya che, teA jyAM saMkhyAbaMdha maharSi A siddha thayA hoya tenI pavitratAnI utkRSTatA viSe zuM kahevuM ? e zatru jayigira upara bharata rAjAe meruparvatanI cUlikAnI spardhA karanAruM ratnazilAmaya eka caitya karAvyuM ane aMtaHkaraNanI madhyamAM cetananI jema tenI madhye pu'DarIkajInI pratimA sahita bhagavata RSabhasvAmInI pratimA sthApana karI, Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pava 1 luM 197 bhagavAna RSabhadevajI judA judA dezamAM vihAra karIne, cakSudAnathI aMdhanI jema bhavI prANIo para dhibIja (samakita) nA dAnathI anugraha karatA hatA. kevaLajJAna thayuM tyArathI mAMDIne prabhune parivAramAM corAzI hajAra sAdhuo, traNa lAkha sAdhvIo, traNa lAkha ne pacAsa hajAra zrAvake, pAMca lAkha ne copana hajAra zrAvikAo, cAra hajAra sAtaze ne pacAsa caudapUrva, nava hajAra avadhijJAnI, vIza hajAra kevaLajJAnI ane chaze vaikriyalabdhivALA, bAra hajAra ne sADA chaze manaHparyAvajJAnI, teTalA ja vAdIo ane bAvIza hajAra anuttara vimAnavAsI mahAtmAo thayA. vyavahAramAM jema prajAnuM sthApana karyuM hatuM tema Adi tIrthakare dharmamAgamAM e pramANe caturvidha saMghane sthApana karyo. dIkSA samayathI lakSa pUrve gayA te samaye pitAne mokSakALa najIka jANI e mahAtmA prabhu aSTApada tarapha padhAryA. te parvatanI najIka AvelA prabhu parivAra sahita mekSarUpI mahelanA pagathIA jevA te parvata upara caDayA. tyAM daza hajAra munionI sAthe bhagavaMte caturdaza tapa ( cha upavAsa ) karIne pAdapapagamana anazana karyuM. vizvapati prabhune AvI rIte rahelA jANIne parvatapAlakoe te vRttAMta tarata ja bharata rAjAne nivedana karyo. prabhue caturvidha AhAranuM pratyAkhyAna karyAnuM sAMbhaLIne jANe aMtaHkaraNamAM zalya paThuM hoya tema bharatarAjA zokathI pIDita thayA ane vRkSa jema jaLabiMdune mUke tema ghaNuM zekarUpI agnithI pIDita thayelA teo azrujaLa choDavA lAgyA. pachI durvAra duHkhathI pIDita thayelA teo aMtaHpura parivAra sahita pAdacArIpaNe aSTApada tarapha cAlyA. raste kaThera kAMkarAne paNa teNe gaNyA nahIM, kAraNa ke harSanI jema zokathI paNa vedanA jaNAtI nathI. kAMkarAthI dabAyelA temanA caraNamAMthI rudhiranI dhArA vahevA lAgI; tethI jANe aLatAnA cihnavALI hoya tevI tenA caraNanAM pagalAMnI paddhati paDatI gaI. parvata upara caDavAmAM eka kSaNavAra paNa gatimAM vidha na thAo ema dhArI teo sAmA AvelA lokone paNa gaNatA nahatA. tenA mAthA upara chatra hatuM, te paNa te ghaNu tata thaIne cAlatA hatA; kAraNa ke manane tApa amRtavRSTithI paNa zAMta thato nathI, zAkamAM grasta thayelA cakrI hAthano Teko ApanArA sevakone paNa mArgamAM ADAM AvelAM vRkSenI zAkhAnA prAMta bhAganI jema dUra karatA hatA. saritAnA vistAramAM cAlatuM nAva jema tIranAM vRkSone pAchaLa kare tema AgaLa cAlatA chaDIdArone teo vegathI pAchaLa karatA hatA. cittanA veganI jema cAlavAmAM utsuka evA teo pagale pagale khalanA pAmatI cAmaradhAriNInI rAha paNa jotA na hatA. vegapUrvaka cAlavAthI uchaLI uchaLIne chAtI upara athaDAvAne lIdhe bUTI gayelA motInA hArane paNa teo jANatA nahotA. prabhunA dhyAnamAM temanuM mana hovAthI teo pAse rahelA giripALakone pharIpharIne prabhunI vArtA pUchavA mATe chaDIdAra dvArA belAvatA hatA. dhyAnamAM rahelA yogInI jema te rAjA bIjuM kAMI jotA nahotA ane keInuM vacana sAMbhaLatA nahotA. phakta prabhunuM ja dhyAna karatA hatA. vegavaDe mArgane jANe TUMke--nAne karyo hoya tema pavananI jema kSaNavAramAM teo aSTApada najIka AvI pahoMcyA. sAdhAraNa mANasanI jema pAdacArI chatAM parizramane na jANanArA cakI aSTApada upara caDayA. zoka temaja haSathI Akula thayelA temaNe paryakAsane beThelA jagatpatine joyA. prabhune pradakSiNa daI, vaMdana karI, dehanI chAyAnI jema paDakhe besI cakravattI upAsanA karavA lAgyA. 25 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 sarga 6 che prabhuno A prabhAva vartatAM chatAM Idro ApaNI upara kema besI rahyA che?" ema jANIne hoya tema te samaye IdranAM Asane calAyamAna thayAM. avadhijJAne AsanakaMpanuM kAraNa jANa sAThe idro te vakhata prabhunI pAse AvyA. jagatpatine pradakSiNA karI, viSAda pAmI jANe AlekhI lIdhA heya tema bhagavaMtanI pAse teo beThA. A avasarpiNInA trIjA ArAnA nevAzI pakSa bAkI rahyA hatA tyAre mAgha mAsanI kRSNa trayodazInA pUrvAlve, abhici nakSatramAM caMdrane vega Avyo hato te samaye paryakAsane beThelA te mahAtmA prabhue bAdara kAyayogamAM rahI bAdara managa ane bAdara vacanagane rUMdhI dIdhA. pachI sUkama kAgane Azraya karI bAdara kAga, sUkama mana ga tathA sUkama vacanagane rUMdhyA. chevaTe sUkSama kAyayegano paNa asta karIne sUkamakriya nAmanA zukaladhyAnanA trIjA pAyAnA aMta pratye prApta thayA. te pachI ucchinnakriya nAmane zukaladhyAnane cothe pAye, jene pAMca hastAkSaranA uccAra jeTale ja mAtra kALa che tene Azraya karyo. pachI kevaLajJAnI, kevaLadarzanI, sarva duHkhathI rahita, aSTakarma kSINa karI sarva arthane niSThita (siddha ) karanAra, anaMta vIrya, anaMta sukha ane anaMta advivata-Abha baMdhanA abhAvathI eraMDaphaLanA bIjanI jema UrvagativALA thaIne svabhAvathI sarala evA mArga vaDe lokAgrane prApta thayA. daza hajAra zramaNone paNa anazanavrata laI kSapakazreNImAM ArUDha thatAM kevaLajJAna utpanna thayuM ane mana, vacana, kAyAnA ane sarva prakAre rUdhI teo paNa svAmInI jema tatkALa paramapadane pAmyA. prabhunA nirvANa kalyANuka samaye sukhanA lezane paNa nahIM jonArA nArakIone paNa du:khAgni kSaNavAra zAMta thaye. te samaye mahAzokathI AkrAMta thayelA cakravatI vAthI parvatanI jema tatkALa mUriota thaI pRthvI upara paDayA. bhagavaMtanA virahanuM moTara AvI paDyuM. paraMtu te samaye duHkha zithila thavAmAM kAraNurUpa rUddanane koI jANatuM nahotuM; tethI cakrIne e jaNAvavA mATe tathA tenA hRdayane khulAsA thavA mATe I che cakrInI pAse besI mATe pikAra karI rudana karyuM. IdranI pachavADe sarva devatAoe paNa rudana karyuM, kAraNa ke tulya dukhavALA prANIonI sarakhI ja ceSTA thAya che, e sarvana sadana sAMbhaLI, saMjJA pAmI cakrIe paNa jANe brahmAMDane koDI nAMkhatA hoya tevA ucca svare AjaMda karyuM. moTA pravAhanA vegathI jema pALane baMdha truTI jAya, tema evA rudanathI mahArAjAnI moTI zekagraMthI paNa truTI gaI. te samaye deva, asura ane manuSyane rudanathI jANe traNa lekamAM karuNarasa eka chatravALe (rAjA) thaye hoya tema jaNAvA lAgyuM. tyArathI mAMDIne jagatumAM prANIone zokasaMbhava samaye zokazalyane vizalya karanAra rudanane pracAra pravaryo. bharatarAjA svAbhAvika dhairyane paNa choDI daI, dukhita thaI tiyAne paNa rovarAvatA A pramANe vilApa karavA lAgyA- he tAta ! he jagatabaMdhu ! he kRpArasasAgara ! amane ane A saMsAra araNyamAM kema choDI dyo cho ? dIpaka sivAya jema aMdhakAramAM rahI na zakAya tema kevaLajJAnathI sarvatra prakAza karanArA tamArA sivAya ame A saMsAramAM kema rahI zakIzuM ? he paramezvara ! chadmastha prANInI jema tame mauna kema aMgIkAra karyuM che? maunane tyAga karIne dezanA do. have dezanA ApI manuSya para zuM anugraha nahIM karo ? he bhagavAna ! tame lekagrimAM jAo cho tethI bolatA naI paNa mane duHkhI jANIne A mArA baMdhuo paNa mane bolAvatA nathI ? paNa aho! meM jANyuM ke teo te svAmInA ja anugAmI che te svAmI na bese tyAre teo paNa kema bele? ahe ! ApaNA kuLamAM mArA sivAya bIjo koI Apane anugAmI nathI Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa 1 lu 195 thayA evA nathI. traNa jagatanuM rakSaNa karanArA Apa, bAhubali vigere mArA nAnA bhAI e, brAhmI ane suMdarI aeneA, puMDarIkAdika mArA putrA, zreyAMsa vigere pautrae sarva ka rUpI zatrune haNI lAkAcamAM gayA, te chatAM huM adyApi jIvitane priya mAnatA jIvu chuM. AvA zAkathI niveda pAmelA cakrIne, jANe maravAne icchatA heAya tevA joine Indre edha ApavAnA AraMbha karyAM che mahAsattva bharata ! ApaNA A svAmI pAte sa'sArasamudra tarI gayA che ane bIjAone temaNe tAryA che. kinArAvaDe mahAnadInI jema emaNe pravartAvelA zAsanavaDe sAMsArI prANIe saMsArasamudra taraze. e prabhu pAte kRtakRtya thayelA che ane bIjA leAkAne kRtArtha karavAne lakSa pUrva paryaMta dIkSAvasthAmAM rahelA che. he rAjA ! sa leAkanA anugraha karIne mAkSasthAnamAM gayelA e jagatpatinA zAmATe tame zAka karI che ? jeo mRtyu pAmIne mahAdu:khanA gRharUpa corAzI lakSa yAnimAM aneka vakhata saMcare che temanA zAka karavA ghaTe, paNa mRtyu pAmI meAkSasthAnamAM janAranA zAka na ghaTe; mATe he rAjA! sAdhAraNa mANasanI jema prabhune zAka karatAM kema lajajA pAmatA nathI ? zeAka karanArA tamane ane zeAcanIya prabhune aMnene mATe zAka ucita nathI. je eka vakhata paNa prabhunI dha dezanA sAMbhaLe che te zAka ane harSathI chatA nathI, teA tame bahuvAra dezanA sAMbhaLyA chatAM kema jItAe che ? mATA samudrane jema kSeAla, merupa tane kaMpa, pRthvIne uddana, vajrane kuMtva, amRtane varasatA ane caMdrane jema uSNutA-e asaMbhavita che tema tamAre rudana karavuM te paNa asaMbhavita che. huM dharAdhipati ! tame dhIrA thAo ane tamArA AtmAne jANA, kemake tame traNa jagatanA prabhu ane eka dhIra evA bhagavatanA putra che. " evI rIte gAtranA vRddha jananI jema Indre prAdha karelA bharatarAjAe jaLa jema zItaLatAne dhAraNa kare tema peAtAnuM svAbhAvika dhairya dhAraNa karyuM.... pachI IMdre tatkALa prabhunA a`ganA 'skArane mATe upaskarane lAvavAne AbhiyAgika devatAne AjJA karI, eTale te na Mdana vanamAMthI geAzISa caMdananAM kAcho laI AvyA. iMdranA AdezathI devatAoe geAzISa caMdananA kASThazrI pUrva dizAmAM prabhunA dehane mATe eka gALAkAra ciMtA racI, ikSvAku kuLamAM janmelA mahiSa ene mATe dakSiNa dizAmAM bIjI trikANAkAra ciMtA racI; ane khIjA sAdhune mATe pazcima dizAmAM trIjI cArasa citA racI, pachI jANe puSkarAvartta megha hoya tevA devatAonI pAse iMdre satvara kSIrasamudranuM jaLa maMgAvyuM. te jaLavaDe bhagavaMtanA zarIrane snAna karAvyuM ane tenI upara gAzISa caMdananA rasathI vilepana karyuM. pachI haMsa lakSaNavALA (zveta) devadRSya vajrathI paramezvaranA zarIrane AcchAdana karyuM ane divya mANekanAM AbhUSaNAthI devAgraNI iMdre tene cAtaraphathI vibhUSita karyuM. bIjA devatAoe muninAM zarIrAnI iMdranI jema bhaktithI snAnAdika sarva kriyA karI. pachI devatAe jANe judA judA lAvyA hoya tevA traNa jagatanA sArasAra ratnAthI sahasra puruSoe vahana karavA cAgya traNa zibikAe taiyAra karI. iMdra prabhunA caraNane praNAma karI, svAmInA zarIrane mastake upADI zibikAmAM ArUDha karyuM, bIjA devAe mokSamArganA atithi evA ikSvAku vaMzanA muninAM zarIrane mastaka upara upADI bIjI zikhikAmAM ane khIjA sarva sAdhuonAM zarIrone trIjI zikhikAmAM sthApana karyAM. prabhunA zarIravALI zibikAne indre pAte vahana karI ane bIjA munionI zikhikAone devatAoe upADI. te vakhate apsarAe eka Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga che tarapha tAlabadha rAsaDA letI hatI ane eka tarapha madhura svarathI gAyana karatI hatI. zibikAnI AgaLa devatAo dhUpIA laIne cAlatA hatA. dhUpIAnA dhUmADAnA miSathI jANe teo zothI azrupAta karatA hoya tevA jaNAtA hatA. koI devatAo zibikA upara pupa nAMkhatA hatA; keI zeSA tarIke te puSpone grahaNa karatA hatA; koI AgaLa devadakhya vastronAM toraNa karatA hatA; koI cakSakadamathI AgaLa chaMTakAva karatA hatAH koI gakaNathI mukelA pASANanI jema zibikA AgaLa ALoTatA hatA ane koI jANe moha cUNa (mAjama) thI haNAyA hoya tema pAchaLa doDatA hatA. koI " he nAtha ! he nAtha !" evA zabdo karatA hatA; kaI "are ame maMdabhAgI mAryA gayA ! ' ema bolI pitAnA AmAnI niMdA karatA hatA; koI "he nAtha ! amane zikSA Ape" ema yAcanA karatA hatA. koI "have amAro dharmasaMzaya koNa chedaze ?' ema bolatA hatA; " ame aMdha jema have kayAM jaIzuM? " ema bolI keI pazcAttApa karatA hatA, ane koI "amane pRthvI mAga Apo" ema icchatA hatA. e pramANe vartana karatA ane vAjiMtra vagADatA devatAo tathA iMdra te zibikAne citA pAse lAvyA. tyAM kRtyajJa iMdra putranI jema prabhunA dehane dhIme dhIme pUrva dizAnI citAmAM mUka: bIjA devatAo e sahodaranI jema IkvAku kuLanAM munie nAM zarIrane dakSiNa dizAnI citAomAM sthApana karyA ane ucitane jANanArA anya dee bIjA sAdhuonAM zarIrane pazcima dizAnI citAmAM sthApana karyA. pachI IMdranI AjJAthI agnikumAra devatAoe te citAomAM agni prakaTa karyo ane vAyukumAra dee vAyu viku, eTale cotarapha agni pragaTa thaIne baLavA lAgyA. devatA o citAmAM puSkaLa kapUra ane ghaDA bharI bharIne ghI tathA madha nAMkhavA lAgyA. jyAre asthi sivAya bAkInI sarva dhAtuo dagdha thaI gaI tyAre meghakumAra devatAo e kSI karyo. pachI pitAnA vimAnamAM pratimAnI jema pUjA karavAne mATe saudharmendra prabhunI upalI jamaNI DADhA grahaNa karI, IzAne ke prabhunI upalI DAbI DADhA grahaNa karI, camare nIcalI jamaNuM DADhA grahaNa karI, bali inTe nIcenI DAbI DADhA grahaNa karI, bIjA IMdroe prabhunA bAkInA dAMta grahaNa karyA ane devatAoe bIjA asthi grahaNa karyA. te vakhate je zrAvake agni mAgatA hatA temane devatAoe traNa kuMDanA agni ApyA, te agni lenArA agnihotra brAhmaNo thayA. teo pitAne ghare jaI prabhunA citAgnine nitya pUjavA lAgyA ane dhanapati jema nivRta pradezamAM rAkhI lakSadIpanuM rakSaNa kare, tema teo tenuM rakSaNa karavA lAgyA. IvAku vaMzanA munione citAgni zAMta thaI jate te tene svAmInA citAgnithI jAgRta karatA hatA ane bIjA munionA zAMta thayelA citAgnine IvApha kuLanA munionA citAgnithI pragaTa karatA hatA, paraMtu bIjA sAdhuonA citAgninuM bIjA ciMtAgni sAthe teo saMkramaNa karatA nahotA. te vidhi adyApi brAhmaNo mAM pravara che. keTalAeka prabhunA citAgninI bhasma laIne bhaktithI te bhasmane vaMdana karatA hatA ane zarIre coLatA hatA, tyArathI bhamabhUSaNadhArI tApase thayA. pachI jANe aSTApadagirinAM navAM traNa zikhare hoya tevA te citAsthAne devatAoe rananA traNa stUpa (derIo ) karyA. tyAMthI teoe naMdIzvaradvIpe jaI zAzvata pratimA samIpe aDrinakA utsava karyo ane pachI Indra sahita sarva devatAo potapotAne sthAne gayA. tyAM idrI pitApitAnAM vimAnamAM sudharmA sabhAnI aMdara mANuvaka sthaMbha upara Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM vajaya gaLa DAbalAmAM prabhunI DADhAne AropaNa karIne pratidivasa tenI pUjA karavA lAgyA. tenA prabhAvathI temane haMmezAM vijaya maMgaLa thavA lAgyuM. bharatarAjAe prabhunA saMskAra samIpanI bhUmi upara traNa gAu UMce ane jANe mokSa maMdiranI vedikA hoya te siMhaniSadyA nAme prAsAda ratnamaya pASANuthI vAddhakirana pAse karAvyuM. tenI tarapha prabhunA samavasaraNanI jema sphaTika ratnanA cAra ramaNIka dvAra karAvyAM, ane te dareka dvAranI baMne tarapha zivalakSmInA bhaMDAranI jevA ratnamaya caMdananA seLa kaLazo racAvyA. dareka dvAre jANe sAkSAt puNyavaThThI hoya tevAM soLa seLa ranamaya toraNo racAvyAM, prazasti lipinA jevI aSTa maMgaLikanI seLa seLa paMktio racI ane jANe cAra dikapALanI sabhA tyAM lAvyA hoya tevA vizALa mukhamaMDapa karAvyA. te cAra mukhamaMDapanI AgaLa cAlatAM zrIvalImaMDapanI aMdara cAra prekSAsadana maMDapa karAvyA. te prekSA maMDaponI vacamAM sUryabiMbane upahAsya karanArAM vAmaya akSavATa racyA ane dareka akSavATanI madhyamAM kamalamAM karNikAnI jema eka eka manahara siMhAsana racyuM. prekSAmaMDapanI AgaLa ekeka maNipIThikA racI, tenI upara ratnanA manahara ramaityastUpa racyA ane te dareka cityatRpamAM AkAzane prakAza karanArI dareka dizAe meTI maNipIThikA racI. te maNipIThikAnI upara caityastUpanI sanmukha pAMcaze dhanuSanA pramANuvALI ratnanirmita aMgavALI, RSabhAnana, vaddhamAna, caMdrAnana, vAriNa e nAmanI cAra, paryakAsane beThelI, manohara, netrarUpI piyaNane caMdrikA samAna; naMdIzvara mahAdvIpanA caityanI aMdara che tevI, zAzvata jinapratimAo racAvIne sthApanA karI. te dareka caityastUpanI AgaLa amUlya mANikayamaya vizALa evI suMdara pIThikAo racI. te dareka pIThikA upara eka eka caityavRkSa racyuM. dareka cityavRkSanI pAse bIjI ekeka maNipIThikA racI ane tenI upara e Idradhvaja ra. jANe dareka dizAe dhameM pitAnA jayaghaMbha AropyA hoya tevA te Idravaja jaNAtA hatA. dareka IdradhvajanI AgaLa traNa pagathI ane te raNovALI naMdA nAme puSkariNI (vAvaDI) racI. svaccha, zItaLa jaLathI bharelI ane vicitra kamaLothI zebhatI te puSkariNIo dadhimukha parvatanA AdhArabhUta puSkariNI jevI manohara lAgatI hatI. te siMhaniSadyA nAmanA mahAcaityanA madhya bhAgamAM moTI maNipIThikA banAvI ane samavasaraNanI jema tenA madhya bhAgamAM vicitra ratnamaya eka devacchedaka race. tenI upara vividha varNanAM vastrane caMdaravo banAvyo, te akALe paNa saMdhyA samayanA vAdaLAMnI zobhA utpanna karato hato. te caMdaravAnI aMdara ane paDakhe vajAmaya aMkuzo racyA hatA, tathApi caMdaravAnI zobhA to niraMkuza thaI rahI hatI. te aMkuzamAM kuMbhanI jevA goLa ane AmaLAnAM phaLa jevA sthaLa muktAphaLathI racelA amRtanI dhArA jevA hAra laTakatA hatA. te hAranA prAMta bhAgamAM nirmaLa maNimAlikA racI, te jANe traNa jagatamAM rahelI maNionI khANomAMthI vAnakI lAvyA hoya tevI jaNAtI hatI. maNimAlikAnA prAMtabhAgamAM rahelI nirmaLa vA mAlikA, sakhIonI jema potAnI kAMtirUpa bhujAthI paraspara AliMgana karatI hoya tevI jaNAtI hatI. te rautyanI bhItomAM vicitra maNimaye gavAkSa (gekhalA) racyA hatA, tenA prabhApaTalathI jANe temAMthI javanikA (paDadA) utpanna thayela hoya tevA jaNAtA hatA, temAM baLatA aguru dhUpanA dhumADA te parvata upara nevI utpanna thayelI nIlacUlikAnA bhramane ApatA hatA. Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 6 ThI have pUrvokta madhya devacchaMdanI upara zailezI dhyAnamAM vattatI hoya tevI, dareka prabhunA potapAtAnA dehanA mAna jevaDI; potapotAnA dehanA varNane dhAraNa karanArI, jANe. dareka prabhu pAte ja birAjelA hoya tevI RSabhasvAmI vigere cAvIza a`tAnI nirmaLa ratnamaya pratimAo racIne sthApana karI, temAM seALa pratimA suvarNanI, e rAjavatA ratnanI (zyAma), e sphaTika ratnanI (ujajavaLa), e baiDuya maNinI (nIla) ane e zeANu maNinI (rakta) hatI. te sarva pratimAonA rAhitAkSa maNinA (rakta) AbhAsavALA aMkaratnamaya (zveta) nakhA hatA ane nAbhi, kezanA mULa, jihvA, tALu, zrIvatsa, stanabhAga tathA hAthapaganAM taLiyAM-e suvarNanAM (rakta) hatAM; pAMpaNA, AMkhanI kIkIe. rUvAMTA, bhamara ane mastakanA keza rIratnamaya (zyAma) hatA; Acha pravALAmaya (rakata) hatA; dAMta sphaTika ratnamaya (zveta) hatA; mastakanA bhAga vAmaya hatA ane nAsikA aMdarathI rAhitAkSa maNinA pratiseka (AbhAsa) vALI-suvarNanI hatI. pratimAnI daSTie leAhitAkSa maNinA prAMta bhAgavALI ane aMkaNathI banAvelI hatI. evI rIte aneka prakAranA maNithI banAvelI te pratimA atyata zeAbhatI hatI. 198 te dareka pratimAnI pachavADe eka eka yathAyAgya mAnavALI chatradhAranI ratnamayI pratimA banAvI hatI ane te chatradhAra pratimAe kura'Taka puSpanI mALA yukta mAtI tathA pravALAvaDe guMthelA ane sphATika maNinAM daDavALA zveta chatra dharI rAkhyAM hatAM. dareka pratimAnI be bAjue ratnanI cAmara dharanArI e pratimAe ane AgaLa nAga, yakSa, bhUta ane kuDadhAranI e e pratimAe hatI. ajila joDIne rahelI ane sa aMge ujavaLa evI te nAgAdika devAnI ratnamaya pratimAo jANe tyAM teo pratyakSa beThA hAya tevI ze|bhatI hatI. devacha'dA upara ujajavaLa ratnanI cAvIza gha'TAo, saMkSipta karelA sUmi`kha jevA mANikayanA dapa NA, tenI pAse cAgya sthAne mUkela suvarNunI dIvIe, ratnanA kara(Da, nadInI bhamarInI jevI goLAkAra puSpaca gerIe, uttama agaluMchanA, AbhUSaNanA DAkhalA, sonAnA piA tathA Aritae, ratnAnA maMgaLadIvA, ratnAnI jhArIo, . maneAhara ratnamaya thALA, suvarNanAM pAtrA, ratnonAM caMdanakaLaze, ratnanAM sihAsanA, ratnamaya aSTa mAMgalika, suvarNanA telanA DAkhalA, dhUpa rAkhavA mATe suvarNanAM pAtrA, suvaNa nAM kamalahastaka-e sa cAvIze ahatanI pratimA pAse eka eka ema cAvIza cAvIza rAkhyA hatA. evI rIte nAnA prakAranA ratnanu ane zaileAkayamAM ati suMdara evuM te zaitya bharatacakrInI AjJA thatAM tatkALa sarva prakAranI kaLAne jANanArA vaddhakirane vidhi pramANe banAvI Apyu. jANe smRti mAn dha heAya tevA caMdrakAMtamaNinA gaDhathI, tathA citramAM AlekhelA ihAmRga (nhAra), vRSabha, magara, tura'ga, nara, kinnara, pakSI, bALaka, rUrUmRga, aSTA pada, camarIbhRga; hAthI, vanalatA ane kamaLAthI jANe ghaNAM vrukSAvALuM udyAna hoya tevu. vicitra ane addabhuta racanAvALu' te caitya zAbhatu` hatu`. tenI AsapAsa ratnanA sta MbhA gAThavelA hatA. jANe AkAzaga'gAnI Urmio hAya tevI patAkAothI te manahara lAgatu hatu. UMcA karelA suvarNanA dhvajadaMDAthI te unnata jaNAtu` hatu` ane niraMtara prasaratA-vajAnI ghugharIonA avAjathI vidyAdharAnI srIonI kaTImekhalAnA neine anusaratuM hatuM. tenA upara vizALa kAMtivALA padmarAgamaNinA iMDAthI, jANe mANikaya jaDelI mudrikAvALu' hoya tevuM te zAbhatuM hatu. koI ThekANe jANe pavita hAya, koI ThekANe jANe khakhkharavALuM Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 lu 199 hAya, koI ThekANe jANe romAMcita thayuM hoya ane koI ThekANe jANe kiraNAthI lipta hoya tevuM te jaNAtu hatuM, gArucaMdananA rasamaya tilakAthI tene lAMchita karelu hatu.... tenA caNataranA sAMdhesAMdhA evA meLavyA hatA ke jANe te eka pASANathI banAvelu hoya tevuM jaNAtuM hatuM. te caityanA nitaMbabhAga upara vicitra ceSTAthI maneAhara lAgatI mANekanI pUtaLIo goThavelI hatI, tethI apsarAethI adhiSThita meruparyaMtanI jevuM te zAbhatuM hatuM. tenA dvAranI baMne tarapha caMdanarasathI lIMpelA be ku MbhA mUkelA hatA, tethI dvArasthaLamAM niSpanna thayelA be puMDarIka kamaLathI te aMkita hAya evuM lAgatuM hatuM. pita karIne vIchIM bAMdhelI laTakatI mALAethI te ramaNika lAgatuM hatu; pAMca varSoMnAM puSpathI tenA taLiyA upara suMdara pagara bharyA hatA; yamunA nadIthI jema kaliMda paryaMta plAvita rahe tema kapUra, agara ane kastUrIthI banAvelA dhUpanA dhUmADAthI hamezAM te byAma rahetuM hatu. AgaLa, be bAjue ane pachavADe suMdara caityavrukSA tathA mANikayanI pIThikA racelI hatI, tethI jANe teNe AbhUSaNu dharyA hAya tevu jaNAtuM hatuM, ane aSTApada parvatanA zikhara upara jANe mastakanA mugaTanuM mANiyabhUSaNa hoya tathA naMdIzvarAdinAM caityAnI jANe spardhA karatuM hoya tevuM ati pavitrapaNe te zobhatuM hatuM. te caityamAM bharatarAjAe pAtAnA navANu bhAionI divya ratnamaya pratimA besADI, ane prabhunI sevA karatI evI eka peAtAnI pratimA paNa tyAM sthApita karI. bhaktimAM atRptinuM e paNa eka cihna che, caityanI bahAra bhagavAnanA eka stUpa (pagalAnI derI) karAvyA ane tenI pAse peAtAnA navANuM bhAionA paNa stUpa karAvyA. tyAM vanArA puruSA gamanAgamanavaDe enI AzAtanA na kare evu dhArIne lADhAnA ca`tramaya ArakSaka puruSo te ThekANe UbhA rAkhyA. e yatramaya leADhAnA puruSAthI jANe malekanI bahAra te sthAna rahyuM hoya ema manuSyAne agamya thai paDayuM. pachI cakravattI e daDaratnavaDe te parvatanA dAMtA pADI nAMkhyA; tethI sarala ane UMcA staMbhanI peThe e paryaMta leAkAne na caDI zakAya tevA thai gayA. pachI mahArAjAe e patanI pharatA mekhalA jevA ane manuSyAthI ulla ghana thaI zake nahI. evA eka eka yAjanane aMtare ATha pagathIAM banAvyAM. tyArathI e parvatanuM nAma aSTApada paDayu. ane lokomAM te paryaMta hAdri, kailAsa ane sphaTikAdri evA nAmathI paNa oLakhAvA lAgyA. evI rIte caitya nirmANu karI, temAM pratiSThA karI, caMdra jema vAdaLAmAM praveza kare tema zveta vastra dhAraNa karI cakravattI e temAM praveza karyAM. parivAra sahita pradakSiNA daI mahArAjAe te pratimAone suga dhI jaLathI snAna karAvyu`. pachI devadRSya vastrathI mAna karyuM, eTale te pratimA ratnanA AdarzanI peThe adhika ujajavala thaI. pachI caMdrikAnA samUha jevA niLa, gADha ane sugadhI geArucaMdananA rasathI vilepana karyu* tathA ` vicitra ratnAnA AbhUSaNa, uddAma divyamALA ane devadRSya vastrothI a na karyuM : ghaMTA vagADatAM mahArAjAe temanI pAse dhUpa karyA, jenA dhUmADAnI zreNIethI e caityanA aMtarbhAga jANe nIlavallIthI aMkita hAya tevA jaNAvA lAgyA. tyAra pachI jANe saMsArarUpI zItathI bhaya pAmelAne mATe javalatA agnikuMDa hoya tevI kapUranI AratI utA rI. evI rIte pUjana karI, RSabhasvAmIne namaskAra karI, zAka ane bhayathI AkrAMta thaI cakravattI e A pramANe stuti karI-" he jagatsukhAkara ! he trijagatpati ! pAMca kalyANakathI nArakIone paNa sukha ApanAra evA Apane huM namaskAra karu chu. huM Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 saga svAmina! sUryanI peThe vizvanuM hita karanArA tame hamezAM vihAra karIne A carAcara jagata upara anugraha karyo che. Aya ane anAryae baMne uparanI prItithI tame cirakALa vihAra karatA, tethI pavananI ane tamArI gati paropakArane mATe ja che. he prabhu! A lekamAM manuSyane upakAra karavAne mATe tame cirakALa vihAra karyo hate paNa muktimAM tame kone upakAra karavAne mATe gayA ? tame adhiSThita kareluM kAgra (mokSa) Aja kharekhara lekAgra thayuM che ane tame choDI dIdhela A maryaleka kharekhara maryalaka (mRtyu pAmavA gya) thaye che. he nAtha! je vizvane anugraha karanAra tamArI dezanAne saMbhAre che te bhavya prANIone haju paNa tame sAkSAta ja cho. jemAM tamAruM rUpastha evuM dhyAna kare che evA mahAtmAone paNa tame pratyakSa ja che. he paramezvara ! jevI rIte mamatA rahita evA tame A sarva saMsArano tyAga karyo tevI rIte have kadApi mArA manano tyAga karaze nahIM." evI rIte Adizvara bhagavatanI stuti karyA pachI bIjA pratyeka jinaMdrAne namaskAra karI pratyeka tIrthaMkaranI teNe AvI rIte stuti karavA mAMDI. viSaya kaSAyathI ajita, vijayA mAtAnI kukSimAM mANirUpa ane jitazatru rAjAnA putra he jagasvAmI ajitanAtha ! tame jaya pAmo. saMsArarUpI AkAzanuM atikramaNa karavAmAM sUryarUpa, zrI senAdevIne udarathI utpanna thayelA ane jitArI rAjAnA putra evA he saMbhavanAtha ! tamane huM namaskAra karuM chuM. saMvara rAjAnA vaMzamAM AbhUSaNarUpa, siddhArthI devIrUpI pUrva dizAmAM sUrya samAna ane vizvane AnaMdadAyI evA he abhinaMdana svAmI ! tame amane pavitra karo. megharAjAnA vaMzarUpI vanamAM megha samAna ane maMgaLAmAtArUpI meghamAlAmAM tIrUpa evA he sumatinAtha ! huM tamane namaskAra karuM chuM. dharmarAjArUpI samudrane caMdra samAna ane susImAdevIrUpa gaMgA nadImAM kamala samAna evA che padmaprabhu ! tamane huM namaskAra karuM chuM. - zrI pratiSTha rAjAnA kuLarUpI grahanA pratiThAstaMbharUpa ane pRthvI mAtArUpa malayAcaLamAM caMdana samAna he supArzvanAtha ! mArI rakSA kare. mahasena rAjAnA vaMzarUpI AkAzamAM caMdra samAna ane lamaNA devInI kukSirUpI sarovaramAM haMsa samAna evA he caMdraprabhu ! tame amArI rakSA kare. sugrIva rAjAnA putra ane zrI rAmAdevIrUpa naMdanavananI bhUmimAM kalpavRkSarUpa evA he suvidhinAtha ! amAruM zIdhra kalyANa kare. daDharatha rAjAnA putra, naMdAdevInA hRdayanA AnaMdarUpa ane jagatane AhlAda karavAmAM caMdra samAna evA he zItaLavAmI! tame amane harSakArI thAo. - zrI viSNudevInA putra, viSNu rAjAnA vaMzamAM motI samAna ane mokSarUpa lakSmInA bhartAra evA he zreyAMsaprabhu ! tame kalyANane mATe thAo. vasupUjya rAjAnA putra, jamAdevIrUpa viThThara parvatanI bhUmimAM ratnarUpa ane jagatane pUjya evA he vAsupUjya ! tame mekSalakSamIne Ape. kRtavarma rAjAnA putra ane zyAmadevIrUpa zamI vRkSamAMthI utpanna thayela agni samAna evA he vimalasvAmI! tame amAruM mana nirmaLa kare. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patra 1 luM 201 si Mhasena rAjAnA kuLamAM ma*gaLadIpaka samAna ane suyazAdevInA putra he anaMtabhagavAn ! tame ana`ta sukha ApeA. sutratAdevIrUpa udayAcaLanI taLeTImAM sUryarUpa ane bhAnurAjAnA putra evA he dharyuMnAtha prabhu ! tame dharmane viSe mArI buddhi sthApana karo. vizvasena rAjAnA kuLamAM AbhUSaNarUpa ane acirAdevInA putra he zAMtinAtha bhagavAn! tame amArA kanI zAMtine mATe thAe. zUra rAjAnA vazarUpa AkAzamAM sUrya samAna, zrIdevInA uttarathI utpanna thayelA ane kAmadevanuM unmathana karanArA he jagatpati kuMbhanAtha ! tame jaya pAme. sudarzana rAjAnA putra ane devI mAtArUpa zaradalakSmImAM kumuda samAna evA he aAtha ! tame mane saMsAra taravArUpa vaibhava Ape. kuMbharAjArUpa samudramAM amRtakuMbha samAna ane karma kSaya karavAmAM mahAmatla samAna evA prabhAvatI devIthI utpanna thayelA he mallinAtha ! tame mAkSalakSmI ApeA. sumitra rAntarUpI himAcalamAM padmadraha samAna ane padmAvatI devInA putra he munisuvrata prabhu ! tamane huM namaskAra karuM chuM. vaprAdevIrUpa vakhANunI pRthvImAM vajra samAna- vijayarAjAnA putra ane jemanA caraNakamaLa jagatane namaskAra karavA ceAgya che evA he namiprabhu! tamane namaskAra karuM chuM. samudra (vijaya) ne AnaMda karavAmAM caMdrarUpa, zivAdevanA putra ane parama dayALu evA he meAkSagAmI ariSTanemi bhagavan ! tamane huM namaskAra karuM chuM. azvasena rAjAnA kuLamAM cUDAmaNirUpa ane vAmAdevInA putra evA tamane namaskAra karuM chuM. pArzvanAtha ! siddhArtha rAjAnA putra, trizalA mAtAnA hRdayamAM AzvAsanarUpa ane siddhiprAptinA ane siddha karanArA he mahAvIraprabhu ! tamane vaMdana karuM chuM. * evI rIte pratyeka tIrthaMkarane stutipUrvaka namaskAra karIne mahArAjA bharata e siMhaniSadyA caityanI bahAra nIkaLyA ane priyamitranI peThe e suMdara caityane vAMkA vaLI pAchI najare jotAM jotAM aSTApada parvata uparathI nIce utaryA. peAtAnuM mana te parvatamAM lagna thayeluM hovAthI jANe vastranA cheDA bharAyA hoya tema ayeyyApati maMda maMda gatie asAdhyA tarapha cAlyA. zAkanA pUranI jema raunyathI uDelI rajavaDe dizAone AkuLa karatA zekAta cakrI ayeAdhyAnI samIpe AvI paheAMcyA. jANe cakrInA saheAdara hoya tema temanA duHkhathI atyaMta duHkhI thayelA nagarajaneAe sAzruSTie joyelA mahArAjAe pAtAnI vinItAnagarImAM praveza karyAM. pachI bhagavaMtane sa'bhArIne vRSTi pachI avazeSa rahelA meghanI peThe azrujaLanAM khijjune varasAvatA teo peAtAnA rAjamahelamAM peThA. dravyaharaNa thayela puruSa jema dravyanu ja dhyAna karyA kare, tema prabhurUpI dhana haraNa thavAthI temaNe UmA rahetAM, cAlatAM, sUtAM ane jAgatAM, bahAra ane aMdara rAtadivasa prabhunuM ja dhyAna karavA mAMDyuM. bIjA hetuthI paga peAtAnI pAse aSTApadma pata taraphathI AvanArA puruSone, teo jANe pUnI pUMThe prabhune mATe kAMi kahevA AvyA heAya tema mAnavA lAgyA. 26: Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 saga 6 AvI rIte zekAkuLa mahArAjAne joI maMtrIe temane kahevA lAgyA-"he mahArAjA ! ApanA pitAzrI RSabhadeva prabhue prathama grahavAsamAM rahIne paNa pazunI jevA ajJAnI sarva lokone vyavahAranItimAM pravartAvyA; tyAra pachI dIkSA laI thoDA kALamAM kevaLajJAna pAmI A jagatanA lokone bhavasamudramAMthI uddhAra karavAnI IcchA e dharmamAM pravartAvyA chevaTe pite kRtArtha thaI, avarajanene kRtArtha karI paramapadane pAmyA; tevA paramaprabhune tame zeka kema kare che ?" AvI rIte pratibaMdhita karelA cakrI dhIme dhIme rAjakAryamAM pravartAvA lAgyA. - rAhuthI mukta thayelA caMdranI peThe zanaiH zanaiH zokamukta thayelA bharatacakI nagaranI bahAra vihArabhUmimAM vicAravA lAgyA. vidhyAcaLane saMbhAratA gajerudranI peThe prabhunA caraNane saMbhAratA ane viSAda karatA mahArAjAnI pAse AvIne Aptajane sadA vida karAvavA lAgyA tethI kaI vAra parivAranA AgrahathI vinedane utpanna karanArI udyAnabhUmimAM javA lAgyA, ane tyAM jANe strIonuM rAjya hoya tema suMdara strIonAM TeLA sAthe latAmaMDapanI ramaNika zagyAomAM ramavA lAgyA. tyAM kusumane haraNa karanArA vidyAdharanI piThe cuvAna puruSanI puSpa cUMTavAnI krIDA temaNe kautukathI jevA mAMDI; jANe kAmadevanI pUjA karatI hoya tema vArAMganAo puSpanA veSa guMthI guMthIne temane arpaNa karavA lAgI; jANe temanI upAsanA karavAne asaMkhya zrutie bhegI thaI hoya tevI nagaranArIo sarvAga puSpanAM ghareNAM paherI temanI AsapAsa krIDA karavA lAgI; ane RtudevatAonAM jANe eka adhidevatA hoya tema saLaMge puSpanAM AbhUSaNa paherI te sarvanA madhyamAM mahArAjA bharata zobhavA lAgyA. kaI kaI vakhata teo pitAnA vargane sAthe laI rAjahaMsanI peThe kriIDAvApImAM vecchAe kriIDA karavAne javA lAgyA. narmadA nadImAM hAthaNIo sAthe jema gajedra kIDA kare tema tyAM suMdarIo sAthe teo jaLakrIDA karavA lAgyA. jANe e suMdarIo pAsethI zikSA lIdhI hoya tema jaLanI Urmio temane kSaNavAra kaMThamAM, kSaNavAra bhejAmAM ane kSaNavAra hRdayamAM AliMgana karavA lAgI. tethI te samaye kamalanA karNabharaNa ane motIenA kuMDaLa dhAraNa karanArA mahArAjA jANe sAkSAt varuNadeva hoya tema jaLamAM zobhavA lAgyA, jANe lIlAvilAsanA rAjya upara mahArAjAne abhiSeka karatI hoya tema huM pahelI, huM pahelI ema vicAratI strIo temanA upara jaLanuM siMcana karatI hatI; jANe apasarAe hoya athavA jANe jaLadevI heya tema cotarapha rahelI ane jaLakrIDAmAM tatpara evI te ramaNae sAthe cakrIdhare ghaNIvAra sudhI krIDA karI. pitAnI spardhA karanArA kamalenA darzanathI jANe kopa pAmyA hoya tema mRgAkSIonAM netre rAtAM thaI gayA ane aMganAnAM aMga uparathI gaLI gayelA gADha aMgarAgathI kAdavavALuM thayeluM te jaLa yakSakardamapaNAne pAmI gayuM. AvI rIte vAraMvAra teo krIDA karavA lAgyA. koI vakhata evI rIte jaLakrIDA karI mahArAjA bharata IdranI jema saMgIta karAvavAne vilAsamaMDapamAM gayA. tyAM veNu vagADanArA uttama puruSo maMtramAM kAranI jema saMgItakarmamAM prathama evA madhura svara vINamAM pUravA lAgyA. te vINAvAdake zravaNane sukha ApanArA ane vyaMjana dhAtuothI pRSTa evA puSpAdika svaravaDe agiyAra prakAranI viNA vagADavA lAgyA. sUtradhAra tenA kavipaNane anusaratA satA nRtya tathA abhinayanI mAtA jevA prastAramuMdara nAmanA tAlane ApavA lAgyA. mRdaMga ane praNava nAmanA vAjiMtre Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patha 1 lu 203 vagADanArA, priyamitranI peThe anyAnya kiMcit paNa saMbaMdha cheDayA sivAya potAnA vAdyo vagADavA lAgyA. hAhA ane hUhU nAmanA devagaMdharvonA ahaMkArane haranArA gAyaka svaragItithI sudara evA navI navI jAtanA rAgeA gAvA lAgyA. nRtya tathA tAMDavamAM catura evI naTIe vicitra prakAranA agavikSepathI sarvane Azcaya pamADo nAcavA lAgI. mahArAjA bharate e jovA yogya nATako nirvighne joyAM, kAraNu ke tevA samatha puruSo game tema varte temAM tene kANu khAdha karI zake ? evI rIte sa`sAMrasukhane bheAgavatA bharatezvare prabhunA mAdivasa pachI pAMca lAkha pUrva nimana karyAM, eka divasa bharatezvara snAna karI, alikama kalpI, devadRSya vastrathI zarIrane sApha karI, kezamAM puSpamALA guMthI, gAzISa caMdanavaDe sarva aMgamAM vilepana karI, amUlya ane divya ratnanAM AbhUSA sarvAMge dhAraNa karI, aMtaHpuranI zreSTha strIonA piravAra sAthe chaDIdAre batAvela raste aMta:puramAMhenA ratnanA Adarza gRhamAM gayAM. tyAM AkAza ane sphaTika maNuinA jevA niLa, tathA potAnA sarva aMganu` rUpa pratibiMbarUpe dekhI zakAya tevA, zarIranA pramANa jevaDA daNamAM potAnA svarUpane jotAM mahArAjAnI eka AMgaLImAMthI mudrikA paDI gai. jema mayUranI kaLAmAMthI eka pIchuM paDI jAya tenI tene khabara paDe nahIM, tema paDI gayelI te mudrikA mahArAjAnA jANavAmAM AvI nahIM. anukrame zarIranA sarva bhAgane jotAM jotAM divase caMdrikA vinAnI caMdrakaLAnI jevI pAtAnI mudrikA rahita AMgaLI kAMti vinAnI jovAmAM AvI. e vakhate 'ahA ! A AMgaLI zobhA rahita kema che ?' ema ci'tavatA bharatarAye pRthvI upara paDelI te mudrikA joI. pachI teNe vicAryuM ke 'zuM khIjA aMgo paNa AbhUSaNa vinA zobhArahita lAgatAM haze ?' ema dhArI teNe bIjA AbhUSaNA utAravA mAMDatyAM. . prathama mastaka uparathI mANikanA mugaTa utAryA eTale mastaka ratna vinAnI mudrikA jevuM dekhAvA lAgyuM. kAna uparathI mANikayanA kuMDaLa utAryA eTale kha'ne kAna caMdrasUrya vinAnI pUrva pazcima dizA jevA jaNAvA lAgyA. gaLacavA dUra karavAthI temanI grIvA jaLa vinAnI nadI jevI zobhA rahita jaNAvA lAgI. vakSasthaLa uparathI hAra utAryA eTale te tArA vinAnA AkAza jevu' zUnya lAgavA mAMDayuM. khAjubaMdha kADhI nAMkhelA ane hAtha ardha latApAsathI rahita thayelA e sAlavRkSa jevA jaNAvA lAgyA. hAthanA mULamAMthI kaDAM krUra karyA' eTale te AmalasArA vinAnA prAsAda jevA jaNAvA lAgyA. bIjI sava` AMganIomAMthI mudrikAnA tyAga karyA, eTale te maNi rahita sarpanI phaNA jevI dekhAvA lAgI. caraNamAMthI pAkaTaka dUra karyo eTale te rAjahastinA suvarNaka kaNarahita dAMtanI jevA jovAmAM AvyA. ema sarva aMganAM AbhUSaNenA tyAga karavAthI patra rahita vRkSanI jema zAbhA rahita thayelA peAtAnA zarIrane joi mahArAjA vicAravA lAgyA.ahA ! A zarIrane dhikkAra che ! bhIMtane jema citrAdika kriyAthI kRtrima zAbhA karAya che tema zarIranI paNa AbhUSaNAthI ja kRtrima zAlA karAya che. aMdara viSTAdika maLathI ane bahAra mUtradvikanA pravAhathI malina evA A zarIramAM vicAra karatAM kAMI paNa zAbhAkArI jaNAtuM nathI. khArI jamIna jema varasAdanA jaLane dUSita kare che, tema A zarIra vilepana karelA kapUra ane kasturI vigerene paNa dUSita kare che, jeo viSayathI virAga pAmIne mAkSaphaLa Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 sarga 6 The ne ApanArA tapa tape che, te tattvavedI puruSo ja A zarIranuM phaLa grahaNa kare che." evI rIte vicAra karatA samyapha prakAre apUrvakaraNanA anukramathI kSapakazreNImAM ArUDha thayelA ane zukaladhyAnane pAmelA te mahArAjAne, vAdaLAnA apagamathI jema sUryane prakAza thAya tema ghAtikarmanA kSayathI kevaLajJAna pragaTa thayuM. - te vakhate tatkALa Idana Asana kaMpAyamAna thayuM. kAraNa ke acetana vastuo paNa mahata puruSonI meTI samRddhine kahI Ape che, avadhijJAnathI jANI Idra bharata rAjAnI pAse AvyA. bhakta puruSa svAmInI peThe svAmInA putranI sevA paNa svIkAre che. to tevA svAmInA putrane kevaLajJAna utpanna thatAM zuM na kare? I ke tyAM AvIne kahyuMhe kevaLajJAnI ! tame dravyaliMga svIkAra kare, jethI huM tamane vaMdana karuM ane tamAre niSkamaNa utsava karuM bharatezvare paNa te ja vakhate bAhubalinI jema paMcamuSTika kezotpAdanarUpa dIkSAnuM lakSaNa aMgIkAra karyuM; arthAt paMcamuSTi lonca karyo ane devatAoe ApelA rajoharaNa vigere upakaraNe svIkAryA. tyArapachI InTe temane vaMdanA karI; kAraNa ke kevaLajJAna prApta thayuM hoya to paNa adIkSita puruSanI vaMdanA thAya nahIM evo AcAra che. te samaye bharatarAjAnA Azrita daza hajAra rAjAoe paNa dIkSA lIdhI; kemake tevA svAmInI sevA paralekamAM paNa sukha ApanArI thAya che. pachI pRthvInA bhArane sahana karanArA bharatacakrIne putra AdityayazAne i rAjyAbhiSeka utsava karyo. rASabhasvAmInI jema mahAtmA bharatamunie kevaLajJAna utpanna thayA pachI grAma, khANa, nagara, araNya, giri ane drANamukha vigeremAM dharmadezanAthI bhavI prANIne prati badha karatAM, parivAra sahita lakSapUrva paryata vihAra karyo. prAMte temaNe paNa aSTApada upara jaI vidhi sahita caturvidha AhAranuM pratyAkhyAna karyuM. eka mAsane aMte caMdra zravaNanakSatrano hato te samaye anaMta catuSka (anaMta jJAna, anaMta darzana, anaMta cAritra ane anaMta vIrya) siddha thayAM che jemane evA te maharSi siddhikSetrane prApta thayA. evI rIte bharatezvare sittAtara pUrvalakSa kumArapaNamAM nirgamana karyA, te vakhate bhagavAna RSabhadevajI pRthvInuM pratipAlana karatA hatA. bhagavaMta dIkSA laI chadmastha avasthAmAM eka hajAra varSa rahyA, tema temaNe eka hajAra varSa mAMDalikapaNAmAM niga mana ryA. eka hajAra varSe ochA evA che lakSapUrva temaNe cakravattI paNAmAM nirgamana karyA. kevaLajJAna utpanna thayA pachI vizvanA anugrahane mATe divase sUryanI jema temaNe eka lAkha pUrva sudhI pRthvI upara vihAra karyo. e pramANe corAzI pUrvalakSa AyuSyane bhegavI, mahAtmA bharata mokSapada pAmyA. te vakhate tatkALa harSa pAmelA devatAonI sAthe svargapati che temane mokSamahimA karyo. ityAcArya zrIhemacaMdrasUriviracite mahAkAvye prathamaparvaNi marIcibhavabhAvizalAkApuruSabhagavannirvANavarNanoM . nAma ghaNuM saH samAta che 6 Sjaa%83%8888888888888%EBBDA23888888 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 205 parva 1 luM svAmiprAgbhavavarNanaM kulakarotpattiH prabhojanma codvAhAdivyavahAradarzanamatho rAjyaM vrataM kevalam / / cakritvaM bharatasya mokSagamanaM bhartuH kramAccakriNo pyasmin parvaNi varNitaM vitanutAtparvANi sarvANi vaH / / 1 / / A prathama parvamAM zrI RSabhadeva prabhunA pUrva bhavanuM varNana, kulakaranI utpatti, prabhune janma, vivAha, vyavahAradarzana, rAjya, vrata ane kevaLajJAna, bharatarAjAnuM cakravattIpaNuM, prabhunuM ane cakrInuM mokSagamana-e anukrame varNavyuM che, te tamArA sarva pa (utsa)ne vistAre. SM893888888888888888 4 B8%99988888888 8 zrI Sabhadeva svAmI caritrapratibaddha zrI triSaSThi zalAkA puruSa che caritranuM prathama parva samAsa 8888888888888888888888** 8880008 DSBELES Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImadarhate namaH zrI triSaSTizalAkApuruSacaritra parva bIjaM. sarga 1 lo zrI ajitanAtha caritra jayaMtyajitanAthasya, jitazoNamaNizriyaH / nameM dravadanAdarzAH, pAdapadmadvayInakhAH // 1 // rAtA maNionI zebhAne jItanArA ane namatA evA IdronA mukhane parNarUpa zrI ajitanAthanA baMne caraNarUpI kamaLanA nakha jayavaMta varte che. karmAhipAzani za-jAMgulImaMtrasannibham / ajitasvAmidevasya, caritaM prastavImyataH / / 2 // have kamarUpI sapanA pAzane nAza karavAmAM jAMgulimaMtra samAna ajitanAthasvAmInuM caritra huM (hemacaMdrAcArya) varNavuM chuM. sarva dvIpanI madhyamAM nAbhi samAna evA jabUdvIpanA madhyabhAgamAM, jyAM prAye duSamasuSamA nAme caturtha Are niraMtara varte che evuM mahAvideha nAme kSetra che. te kSetramAM sItA nAme mahAnadInA dakSiNa taTa upara ghaNuM samRddhivALe valsa nAme vijaya che. pRthvImAM rahela svarga pradezane jANe eka bhAga hoya tema addabhuta ramaNikatAne dhAraNa karatA te vijaya (deza) zobhe che, temAM gAma upara gAma ane zahera upara zahera vaselAM hovAthI zUnyatA phakta AkAzamAM ja rahelI hatI. gAmaDAmAM ane zaheramAM paraspara ghaNI saMpatti sarakhI hovAthI mAtra rAjAnA Azrayane ja taphAvata dekhAte. tyAM 1 zrI AdIzvara caritra kahyAthI anatara. 2 zaheramAM rAjA hoya ane gAmaDAmAM na hoya eTalo ja taphAvata hate. Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 juM 207 ThekANe ThekANe jANe kSIrasamudramAMthI nIkaLIne AvatI serethI pUrAI gaI hoya tevI svaccha ane svAdiSTa jaLanI vApikAo, mahAtmAonAM mana jevAM svaccha, moTAM ane jenAM madhyabhAga (UMDAI) kaLI zakAya nahIM tevAM taLAvo ane medinIrUpI devInA patravallInA vilAsane vistAratA lIlI vevALA bagIcA rahelA hatA. tyAM gAme gAme vaTemArgunI tRSAne chedanArA zeraDIonA vADha, rasarUpI jaLanA kuMbha jevI zeraDIothI zobhatA hatA; dareka gokuLa aMgavALI jANe chUdhanI nadIo hoya tevI dUdhanA jharaNAne karanArI gAye pRthvItaLane bhIMjavatI hatI ane dareka mArge jugaliyA lokethI jema kurukSetranAM kalpavRkSo zobhe tema nIce beThelA vaTemArga ethI phaLavALAM vRkSe zebhI rahyAM hatAM. e vijayamAM pRthvIne tilaka samAna ane saMpattionA bhaMDArarUpa susImA evA yathArtha nAmavALI nagarI : hatI. jANe pRthvInA madhyabhAgamAMthI kaI asuradevenuM nagara pragaTa thayuM hoya tema asAdhAraNa samRddhithI te nagararatna zobhatuM hatuM. te nagarInI aMdara gharamAM ekalI strIo saMcAra karatI, te paNa ratnamaya bhI temAM temanAM pratibiMba paDavAthI jANe te sakhIo sahita hoya tevI jaNAtI hatI. tenI cotarapha samudrarUpa pharatI khAIvALo ane vicitra ratnamaya zilAo yukta jagatIne keTa je killo zobhate hato. madajaLane varSanA hAthIonA saMcArathI varasAdanA jaLanI mAphaka te nagarane mAganI raja zAMta thatI hatI. kuLavAna strIonA ghumaTAnI aMdara paNa sUryanAM kiraNe kumudinInA udaranI jema avakAza pAmatAM na hatAM. tyAM raunI upara pharakatA dhvajAnA cheDAo jANe "tuM prabhunA rautya upara thaIne na jA" ema sUryane vAraMvAra vAratA hoya tevA jaNAtA hatA; AkAzane zyAma karanArA ane jaLathI pRthvIne bharapUra karanArA ghaNA udyAne, pRthvI upara AvelA meghanI jevA lAgatA hatA hatA ane jANe meparvatanA kumAra hoya tevA AkAzaparvata UMcA zikharavALA suvarNaratnamaya hajAro kIDAparvata zubhatA hatA. jANe dharma, artha ane kAme mitratA karI sAthe krIDA karavAne UMcA prakAranuM eka saMketasthAna karyuM hoya tevI te nagarI jaNAtI hatI. nIce ane upara (pAtALa ane svargamAM) rahelI bhegAvatI ane amarAvatInI madhyamAM rahelI A nagarI, jANe ghaNI samRddhithI tulya evI tenI sahodarA (bahena) hoya tevI zobhatI hatI. - te nagarImAM caMdranI peThe nirmaLa guNarUpI kiraNothI vimaLAtmA e vimalavAhana nAme rAjA hatA. piSaNa karate, pAlana karato, vRddhi pamADatA ane guNemAM joDa te vatsala rAjA pitAnI prajAne apatyanI peThe pALate hato. te nyAyavaMta rAjA pitAthI thayelA anyAyane paNa sahana karatA karatA nahIM, kAraNa ke nipuNa leko potAnA aMgamAM thayelA traNanI paNa cikitsA kare che. e mahAparAkramI rAjA pavana jema vRkSane namAve tema cAre taraphanA rAjAonAM mastakane lIlA mAtramAM namAvatA hatA. mahAtmAM tapodhana jema nAnA prakAranA prANIvarganuM pAlana kare tema paraspara abAdhitapaNe te trivarganuM pAlana karato hate. vRkSo jema upavanane zobhAve tema audArya, daurya, gAMbhIrya ane zAMti vigere guNo tene paraspara zobhAvatA hatA. saubhAgyadhuraMdhura ane prasaratA evA tenA guNe cirakALe AvelA mitranI peThe sarvanA kaMThamAM lagna thatA hatA pavananI gatinI peThe te parAkramI nRpatinuM zAsana, parvata, araNya ane durgAdi pradezamAM paNa khalanA pAmatuM nahotuM. sarva dizAone AkrAMta karI jenuM pracaMDa teja prasaratuM che evA te rAjAnA caraNu, sUryanI peThe sarva rAjAonAM mastaka upara athaDAtA hatA. jema Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 1 le te mahAmati rAjAnA sarvajJa bhagavAna eka svAmI hatA tema te sarva rAjAone eka svAmI hato. IdranI peThe zatruonA baLano nAza karanAra-eka parAkramavALA te rAjA namra thaI sAdhupuruSane ja mastaka namAvate hate. te vivekI rAjAnI zakti jema bahAranA zatruene jItavAmAM atula hatI tema abhyataMra zatru kAmadhAdikane jItavAmAM paNa atula hatI. pitAnA baLathI, jevI rIte unmArgagAmI ane durmada evA hAthI, ghoDA vigerene te damata hato tevI rIte unmArgagAmI IdriyagaNane paNa dama hato. pAtramAM ApeluM dAna chIpamAM paDelA meghajaLanI peThe bahu phaLadAyaka thAya che ema dhArI te dAnazIla rAjA yathAvidhi pAtramAM ja dAna Apate hato. jANe parapuramAM praveza karato hoya tema te dharmavit rAjA sarva ThekANe prajAvargane dharmamArgamAM ja pravartAvate hate. caMdanavRkSo jema malayAcalanI pRthvIne vAsita kare tema teNe potAnA pavitra caritrathI sarva jagatane suvAsita karyuM hatuM. zatruonA jayathI, pIDIta jaMtuonA rakSaNathI ane yAcakone prasanna karavAthI te rAjA yuddhavIra, dayAvIra ane dAnavIra kahevAtuM hatuM. evI rIte rAjadharmamAM rahI, sthira buddhi rAkhIne ane pramAdane choDIne sarparAja jema amRtanI rakSA kare tema te pRthvInI rakSA karato hato. kAryAkAryane jANanAra ane sArAsArane zodhanAra te rAjAne eka divase A pramANe saMsAranA vairAgyanI vAsanA utpanna thaI "aho ! lAkha nirUpI mahA ghumarIomAM "paDavAne kalezathI bhayaMkara evA A saMsArarUpI samudrane dhikkAra che ! iMdrajALa ane svapnajaLanI peThe A saMsArane viSe kSaNavAra jovAmAM AvatA ane kSaNavAramAM nAza pAmatA evA padArthothI sarva jatuo moha pAme che e kevI khedakAraka vAta che ! yauvana pavane kapAyelA patAkAne cheDAnI peThe caMcaLa che ane AyuSya kuzAgra upara rahelA "jaLabiMdunI peThe calAcala (nAzavaMta) che. e AyuSyane keTaloka bhAga garbhAvAsanI adaMra narakAvAsanI peThe atyaMta dukhe karIne vyatIta thAya che ane te sthitinA mahi"nAe palyopamanI jevaDA thaI paDe che. jamyA pachI bALavayamAM AyuSyane keTalAka "bhAga aMdhanI peThe parAdhInapaNamAM ja cAlyA jAya che; yauvanavayamAM iDhiyArthIne AnaMda "ApanArA svAdiSTa rasanA svAdamAM ja AyuSyane keTalAka bhAga unmatta mANasanI peThe "vyartha jAya che ane vRddhAvasthAmAM trivarga sAdhanAmAM azakta thayelA zarIravALA prANI"nuM avazeSa raheluM AyuSa sUtelA mANasanI peThe phokaTa jAya che. jema viSayanA svAdathI laMpaTa thayele puruSa regInI peThe rogane mATe ja kapAya che tema AvI rIte jANatAM chatAM paNa saMsArI jIve saMsAramAM paribhramaNa karavAne mATe ja ceSTA kare che. yauvanamAM viSayane mATe jevI rIte prANI prayatna kare che tevI rIte je muktine mATe prayatna kare te zuM nyUna rahe? aho ! karoLIe jema pitAnI ja lALanA taMtu jALamAM vIMjhAI jAya che tema prANI paNa pitAnA ja karelA karmanA pAzathI vIMTAI jAya che. samudra madhye yugazamilApravezanyAyanI peThe prANI puNyane vege ghaNI mahenate manuSya janma meLave che. temAM paNa AryadezamAM janma, sArA kuLanI prApti ane gurukuLasevA 1. svayaMbhUramaNa samudranI aMdara pRthaka pRthaka dizAe bahu aMtare eka ghoMsa ane temAM nAMkhavAnI khIlIo judI jUdI nAMbI hoya te devayoge athaDAtI athaDAtI ghaNe kALe kadi bhegI thAya ane sarAnI aMdara svayameva khIlIo paNa parovAI jAya te nyAya. Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 209 parva 2 juM "evI duSkara sAmagrI pAmyA chatAM paNa, je prANI pitAnA kalyANane mATe yatna karato " nathI te taiyAra rasaI maLyA chatAM bhUkhyA besI rahenAra mANasa jevo che. Urdhvagati "(svargAdi) ane ardhagati (narmAdi) baMne pitAne AdhIna che, to paNa jaDabuddhi prANI jaLanI peThe adhe mukhe ja doDe che. huM samaya Avaze eTale svArthane sAdhIza" " e vicAra rAkhIne dharmakAryathI dUra rahenArAone dharmakArya karyA agAu ja vagaDAmAM " taskaranI peThe yamadUto AvIne laI jAya che. pApa karIne jeonuM poSaNa kareluM evA "sarva svajanonA jatAM chatAM paNa kALa, rAMka jevA rakSaNa rahita jaMtune akasmAta "AvIne laI jAya che. tyAMthI narakagatine prApta thayelI prANI tyAM anaMta vedanA bhagave che, kAraNa ke mANasane RNanI mAphaka kama paNa janmAMtaramAM sAthe deDanArA che. A "mArI mAtA, A mAro pitA, A mAro bhrAtA ane A mAre putra evI je mamatA"buddhi che te mithyA che; kAraNa ke A zarIra paNa potAnuM nathI. judA judA sthAna"(gati) thI AvelA evA e mAtApitAdikanI sthiti, vRkSa para AvI rahelA pakSInI peThe eka ThekANe thayelI che tyAMthI teo rAtre eka ThekANe rahelA vaTemArga e jema "savAre judA judA sthAna tarapha cAlyA jAya che tema judI judI gatimAM cAlyA jAya che. "pANInA reMTanI mAphaka A saMsAramAM jA Ava karatAM prANIone potAno ke pArake koI nathI, mATe tyAga karavAne gya ja je kuTuMbAdika tene prathamathI ja tyAga karavo " ane svArthane mATe yatna kare; kAraNa ke svArthabhraSTa thavuM te ja mUrkhatA kahevAya che. nirvANa (mela) lakSaNavALe e svArtha ekAMta aneka sukha ApanAra che ane te mUlattaraguNavaDe karIne sUryanA kiraNonI jema pragaTa thAya che." AvI rIte rAjA citavata hato tevAmAM ciMtAmaNinI jema zrImAna ariMdama nAmanA sUrimahArAjA udyAnamAM AvIne samavasaryA. temanA AgamananI vArtA sAMbhaLIne jANe amRtane ghUMTaDe pIdhe hoya tema rAjA harSa pAme. tatkALa mayUrapatranAM chatrothI jANe AkAzane megha sahita karatA hoya tema te sUrimahArAjAne vAMdavA cAlyA. jANe lakSamIdevInAM be kaTAkSa hoya tevA be cAmaro tenI baMne tarapha DhaLAvA lAgyA. suvarNanA kavacavALA hovAthI jANe suvarNanI pAMkhovALA pakSIo hoya tevA ane gativaDe pavanane jItanArA vegavaMta gheDAothI te sarva dizAone rUMdhavA lAgyuM. jANe aMjanAcalanA jaMgama zikhare hoya tevA moTA hAthIonA bhArathI pRthvItaLane namAvavA lAgyo. pitAnA svAmInA manane jANavAthI teone mana:paryavajJAna thayuM hoya tevA sAmaMta rAjAoe bhaktivaDe tene parivArita karyo. baMdilo konA kolAhalanI jANe spardhA karatA hoya tevA AkAzamAM prasaratA maMgalasUryanA zabdo dUrathI ja tenuM Agamana sUcavavA lAgyA. hAthaNI upara beThelI zRMgAra rasanI nAyikArUpa hajAra vArAMganAothI te parivArita thayo. hastI upara besIne evI rIte prayANa karatA te rAjA vRkSonA sthAnarUpa naMdanavana samAna te udyAna samIpe AvyA pachI rAjAomAM kuMjara samAna rAjAe hAthI uparathI utarIne siMha jema parvatanI guphAmAM praveza kare tema udyAnamAM praveza karyo ane AcArya mahArAjAne joyA. te AtmArAma mahAmuni vAnA bakhtaranI peThe kAmadevanA bANathI abhedya, rAgarUpI rezamAM auSadha samAna, zreSarUpI zatrumAM dviSatapa(zatruone tapAvanA2), krodharUpI agnimAM navIna 1. ekSaprAptine paNe mULagu paMca mahAvratAdi ane uttaraguNa piMDavizuddhi vigere. sUryakiraNanI vRddhine pakSe mULa ane uttarA nakSatra, 27 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 1 lo - 210 megha samAna, mAnarUpI vRkSamAM gaja samAna, mAyArUpI sapimAM garUDa samAna, lebharUpI parvatamAM vajA samAna, meharUpI aMdhakAramAM sUrya samAna, tArUpI agnimAM araNi samAna, kSamArUpI sarvasvanA pRthvI samAna ane bedhibIjarUpI jaLanI eka nIka samAna hatA. temanI citarapha sAdhuone samudAya beThele have temAMnA keI utkaTika Asane beThA hatA, kaI vIrAsana karI beThelA hatA, keI vAsanane sevatA hatA, keI padmAsane beThelA hatA, kaI dehika AsanathI rahelA hatA, koI bhadrAsane rahyA hatA, keI daMDAsana karI beThA hatA, keI vaghulika Asana karI rahyA hatA, keI krauMcapakSIvat Asana karI beThA hatA, koI hasAsana karI rahyA hatA, keI paryakAsane beThA hatA, koI uSTrAsana karI beThA hatA, koI garUDAsana karI rahyA hatA, keI kapAlIkaraNa karI beThA hatA. keI AmrakubbAsane rahyA hatA, koI svastikAsana dhAraNa karI beThA hatA, kaI daMDapadmAsana karI rahyA hatA, kaI sapAzraya Asane rahyA hatA, kaI kAtsage rahyA hatA ane koI vRSabhAsana karI rahyA hatA. raNabhUmimAM subhaTonI peThe vividha upasargone sahana karatA teo potAnA zarIra upara paNa nirapekSapaNuM rAkhIne potAnA pratizrava ( aMgIkRta) ne nirvAha karatA hatA, aMtaraMga zatruone jItatA hatA, pariSahane sahana karatA hatA ane tapadhyAnamAM teo samartha hatA. rAjAe AcArya pAse AvI vaMdanA karI, te vakhate thayelI pulakAvaLInA miSathI jANe aMkurita thayelI bhaktine dhAraNa karatA hoya te te jaNAto hato. AcArya mahArAjAe mukha pAse mukhavacikA rAkhI sarva kalyANanI mAtArUpa "dharmalAbha" evI AziSa ApI. pachI kAcabAnI peThe zarIra saMke cI, avagrahabhUmi choDIne rAjA aMjali jeDI gurumahArAjAnI AgaLa beTho ane ekatAnavALuM mana karI Idra jema tIrthaMkara pAsethI dezanA sAMbhaLe tema AcAryavarya pAsethI dezanA sAMbhaLI. zaradaRtuthI jema caMdranI ujavalatA vizeSa thAya tema te dezanAthI rAjAne bhavavairAgya vizeSa the. pachI AcAryanA caraNane vAMdI, aMjali jeDI, vinayagarbhiNI girAthI rAjAe A pramANe kahyuM - he bhagavaMta! saMsArarUpI viSavRkSanA anaMta duHkharUpa phaLane anubhava karatAM chatAM paNa manuSya vairAgyane bhajatA nathI, tema chatAM Apane saMsArane viSe virAgya kema utpanna thaye? temAM kAMI paNa AlaMbana kAraNabhUta hovuM joIe, mATe Apa kRpA karIne kahe." teNe evI rIte pUchavAthI pitAnA dAMtanAM kiraNanI caMdrikAthI AkAzataLane ujajavaLa karatAM AcArya mahArAjA prasanna thaIne bolyA- "he nRpa ! A saMsAramAM buddhivaMtane sarva vairAgyanAM ja kAraNa che, temAM keI ne koI kAraNa vairAgyanA hetuvizeSapaNe thAya che. huM pUrve gRhavAsamAM hato tyAre eka divase hAthI, ghoDA, ratha ane pAyadaLa sahita divijaya karavA nIkaLyA. tevAmAM mArganI aMdara cAlatAM eka ghaNo suMdara bagIco mArA jovAmAM AvyA. vizALa vRkSonI chAyAthI manohara e te bagIco, jagatamAM bhramaNa ka kheda pAmelI lakSamInuM jANe vizrAmagRha hoya tevuM jaNAtuM hatuM. kekela vRkSone capala pallavethI jANe nAcate hoya, vikAsa pAmelI mahilakAnA puSpagucchothI jANe hasate hoya, khIlelA kaMdabapuSpanA samUhathI jANe romAMcita thayA hoya, phulelA ketakI puraporUpI netrothI jANe jete hoya, potAnI zAla ane tADanA vRkSarUpI UMcI bhujAothI jANe dUrathI sUryanAM tapta kiraNone tyAM paDatAM niSedha karato hoya, vaDanAM vRkSothI jANe vaTemArguone guptasthAna Apate hoya, nIkathI jANe pagale pagale pAghane taiyAra karate hoya, jharatA pANInA Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 211 parva 2 ju reTayaMtrothI jANe varasAdane sAMkaLatuM hoya, guMjArava karatA madhukarenA avAjathI jANe vaTemArguone bolAvatA hoya ane tenI madhye rahelA tamAla, tAla, hiMtAla ane caMdananAM vRkSethI jANe sUryanAM kiraNonA trAsathI aMdhakAre tene sevyo hoya te te bagIce jaNA hate. AMbA, caMbelI, punnAga, nAgakesara ane kezaranAM vRkSothI jagatamAM saugaMdhya lakSmInA ekachatra rAjyane te vistAra hite; tAMbUla, cArolI ane drAkSanA velAonA ati vistAra pAmelA samUhathI te yuvAna pAMthAne mATe yatna sivAya ratimaMDapano vistAra karate hatuM ane meruparvatanI taLATIthI jANe bhadrazALa vana tyAM AveluM hoya te atyaMta manahara te vakhate jAte hato. digavijya karIne ghaNe kALe senA sahita pAcho huM te bagIcA samIpe AvyA, tyAre vAhanathI utarI kautukavaDe parivAra sahita temAM peThe. te samaye bagIce jUdA ja prakArane mArA jevAmAM AvyuM. te vakhate huM ciMtavavA lAgyo ke zuM bhrAMtithI ha' bIje sthaLe AvyuM ? A zuM badhuM pharI gayuM ? A IdrajALa te nahI hoya? sUryakiraNanA prasArane vAranArI te patralatA kayAM ane tApanI eka chatra rUpa apatratA (patra rahitapaNuM ) kayAM ? te kuMjanI aMdara vizrAMti letI ramaNIonI ramaNIyatA kayAM ane A nidrA letA ajagarethI dArUNapaNuM kyAM? te mAra ane keyala vigerenA madhura AlApa kayAM ane A capaLa evA kAgaDAnA kaThera avAjathI thayela vyAkuLatA kyAM? te lAMbA laTakatA A valkala vastronuM gADhapaNuM kayAM ane A sUkI zAkhAo upara hIMcakA letA bhujage kyAM ? khuzabedAra pupo e sugaMdhI karelI te dizAmAM kayAM ane A cakalI, kapata ane kAgaDA vigerenI viSTAnI gadhatA kayAM ? puSparasanAM jharaNAthI chaTakAyelI te bhUmi kayAM ane jAjavalyamAna bhaThThI upara sekelI retInA jevI A saMtApakArI raja kayAM? phaLonA bhArathI namelA te vRkSe kyAM ane mULamAM udheI caDavAthI paDI gayelA A vRkSo kyAM? aneka valIonA valayanI laTothI banelI te vADo kayAM ane sarpoe mUkelI kAMcaLIothI bhayaMkara thayelI A vADe kayAM ? vRkSonAM taLI AmAM vyApta thayelAM puponA DhagalA kyAM ane utpanna thayelA sthaLanA A utkaTa kAMTA kayAM ?" AvI rIte te bagIco videza jevAmAM AvyA, tethI mane vicAra Avyo ke " A bagIce jema hAla judI rItano thaI gaye che tema sarva saMsArI onI sthiti paNa AvI ja che. je mANasa potAnA sauMdaryathI kAmadevane je dekhAtuM hoya tene te ja mANasa jyAre bhaMyakara roga grasta thAya che tyAre kaMgALa jevuM lAge che, je mANasa chaTAdAra vANIthI bahaspati jevuM belI zake che te ja mANasa kaI kALe jihA khalita thavAthI atyaMta mUMga banI jAya che, je mANasa pitAnI cAlavAnI zaktithI jAtivaMta azvanI peThe AcaraNa kare che te ja mANasa keI kALe vAyu vigere rogathI gatibhagna thaI pAMgaLA banI jAya che, potAnA parAkramI hastathI je mANasa hatimalla jevA AcaraNa kare che te ja mANasa regAdikathI asamarthahasta thatAM hUMTha thaI jAya che; pitAnI dUradazIM zaktithI je gIdhapakSInI peThe AcaraNa kare che te ja prANI parapadarzanamAM azakta thaI AMdhaLo banI jAya che. aho ! prANIonAM zarIra kSaNavAramAM rasya, kSaNamAM araNya, kSaNamAM kSama, kSaNamAM akSama, kSaNamAM daSTa ane kSaNamAM adaSTa thaI jAya che!!' AvI rIte ciMtavatA mane, japa karanArane maMtrazaktinI peThe saMsAravairAgya dhArAdhirUDha thayo. pachI tRNamAM. agni samAna ane nirvANaprAptimAM ciMtAmaNi ratana samAna mahAvratarUpa cAritrane meM e mahAmuninI pAse grahaNa karyuM." - teo e pramANe belo rahyA eTale pharIthI AcAryavarya ariMdamane praNAma karI, vivekI ane bhakitavaMta rAjA A pramANe che -"nirIka ane mamatA rahita ApanA Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 1 le. 212 jevA pUjya puruSe amArA jevAnA puNyathI ja A pRthvI para vihAra kare che. atizaya tRNathI AcchAdana thayelA aMdhakRpamAM gAyanI peThe leke A ati ghora saMsAramAM viSayasaMbaMdhI sukhanA bhramavaDe paDe che temAMthI prANIonI rakSA karavAne Apa dayALu bhagavaMta pratidina ghoSaNAnI peThe dezanA Ape che. A asAra saMsAramAM gurunI vANI ja parama sA2 che, paNa ati priya evAM strI, putra ane baMdhuo sArarUpa nathI. have mAre vidyata lekhA jevI caMcaLa lakSmI, sevatAM ja mAtra madhura evA viSa samAna viSaye ane phakta A lekamAM ja mitra samAna evAM strI-putrathI sayuM! teonI mAre kAMI jarUra nathI, mATe he bhagavan! saMsArasamudrane taravAmAM naukA samAna evI dIkSA mane Ape ane mArI upara prasanna thAo. huM nagaramAM jaI mArA putrane rAjya soMpIne AvuM tyAM sudhI Apa dayALu pUjayapAde A sthAna alaMkRta karavuM." pachI utsAha karanArI girAthI AcArye kahyuM-"he rAjana ! tamArI IcchA uttama che. pUrva janmanA saMskArane lIdhe prathamathI ja tame tattva jANanAra cho tethI daDha mANasane hAthane Teko ApavAnI jema tamane dezanA ApavI te hetumAtra che. gopALakanA vizeSapaNe karIne jema gAya kAmadhenu samAna thAya che tema tamArA jevA puruSoe grahaNa karelI dIkSA tIrthakarapaNuM sudhInA phaLane Ape che. tamArI IcchA pUrNa karavAne mATe ame ahIM ja rahIzuM, kAraNa munio bhavya jananA upakArane mATe ja vicare che.' evI rIte sUri mahArAjAe kahyuM eTale rAjAomAM sUrya samAna te rAjA temane praNAma karIne Ubhe thaye; kemake manasvI puruSe nizcita kAryamAM ALasa karatA nathI. rAjAnuM citta je ke AcAryanA caraNakamalamAM lagna thayuM hatuM, te paNa haThathI jema durgabhA strInI pAse jAya tema pitAnA maMdira tarapha gaye. tyAM siMhAsana upara besI potAnA rAjyarUpI bhuvananA staMbharUpa maMtrIone A pramANe kahyuM - he maMtrIo ! AmnAya (paraMparA)thI jema A rAjyarUpI gRhamAM ame rAjA chIe tema svAmInA arthamAM eka mahAvratavALA tame maMtrIo cho. tamArA maMtrabaLathI ja meM A medinIne sAdhI che; temAM amArI bhujAbaLane upakrama phakta nimitta mAtra che. - bhUmine bhAra jema ghodadhi, ghanavAna ane tanuvAte dhAraNa karela che tema tame A mArI . bhUmine bhAra dhAraNa karyo che. huM te devatAnI peThe viSayanI AsaktimAM pramAdI thaI rAtri divasa vividha krIDAnA 25mAM magna thayela hatuM. rAtrie dIvAthI jema khADo jaNAya tema anaMta bhavamAM duHkha ApanAra A pramAda, gurunA prasAdarUpI dIvAthI Aje mArA jANavAmAM Avyo che. meM ajJAnathI ghaNA kALa sudhI A AtmAne AtmAvaDe ja vaMcita karyo che, kAraNa ke prasaratA aMdhakAramAM cakSuvALo puruSa paNa zuM karI zake? aho ! ATalA kALa sudhI A durdama evI idri tophAnI gheDAnI peThe mane unmArgamAM laI gaI. duSTa buddhivALA meM vibhitaka (bhIlAmAnuM jhADa) vRkSanI chAyAnI sevA jevI pariNAme anartha ApanArI A viSayasevA adyApi paryata karI. gaMdhahastI jema bIjA hAthIone mAre tema bIjAnA parAkramane nahIM sahana karanArA evA meM digavijayamAM niraparAdhI rAjAone mAryA. bIjA rAjAonI sAthe saMdhi vigere cha guNone niraMtara joDanAro je huM tenI tADavRkSanI chAyAnI jema satya vANu keTalI? arthAt bIlakula nahIM. meM janmathI bIjA rAjAonA rAjyane chInavI levAmAM adattAdAna ja AdaryuM che. ratisAgaramAM magna thayelA meM kAmadevane jANe ziSya houM tema niraMtara abrahmacarya ja AdaryuM che. prApta thayelA arthothI atRpta ane aprApta Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ '213 parva 2 juM artho grahaNa karavAnI IcchAvALo je huM tene ATalA kALa sudhI baLavAna mUccha prAta thayelI hatI. sparza karele eka paNa cAMDALa jema aspRzyapana karanAra che tema hiMsA vigere pApakAryomAMthI eka pApakArya paNa durgatinuM kAraNa che; mATe Aje vairAgyavaDe gurunI pAse prANAtipAta vigere pAMca pApanA sthAnathI huM virAma pAmIza, (pAMca mahAvrata laIza). sAyaMkALe sUrya jema potAnuM teja agnimAM Arope tema huM mArA kavacahara kumAra upara A rAjyabhAra ArepaNa karIza. tamAre mArI peThe A kumAra tarapha paNa bhaktibhAve vartavuM; athavA tamane AvI zikSA ApavAnI jarUra nathI, kAraNa ke jAtivaMtanuM evuM zIla ja hoya che." maMtrIoe kahyuM-"svAmin ! haramokSa prANIone kyAre paNa AvI buddhi thatI nathI. parAkramathI jANe IdrA hoya tevA tamArA pUrvaje janmathI mAMDIne akhaMDa zAsanavaDe A pRthvIne sAdhatA hatA paNa jyAre anizcita zaktivALA thatA tyAre teo thuMkanI peThe rAjyane choDI daI traNa ratnathI pavitrita evA vratane grahaNa karatA hatA. Apa mahArAjA A pRthvInA bhArane potAnI bhujAnA parAkrame dhAraNa kare che, temAM gharanI aMdara kadalInA staMbhanI peThe ame phakta zobhArUpa thaI rahelA chIe. A sAmrAjya jema Apane kuLakramAgata prApta thayeluM che tevI rIte avadAna (parAkrama) sahita ane nidAna (niyANuM) rahita evuM vratanuM grahaNa paNa kramAgata prApta thayeluM che. jANe Apano bIjo cetana hoya te A kumAra pRthvInA bhArane lIlA kamaLanI peThe dhAraNa karavAne samartha che. Apane mekSaphaLavALI dIkSA grahaNa karavI hoya te khuzIthI grahaNa kare. Apa svAmI ucca prakAranI unnatine prApta thAo te ja amAre utsava che !! tIkSaNa nyAyamAM niSThAvALA ane sarva tathA parAkramathI zobhatA evA A kumAravaDe ApanI peThe A pRthvI rAjanvatI thAo !" AvAM temanAM anujJAvacanathI mudita thayelA medinIpatie chaDIdAra pAse zIdhrapaNe kumArane bolAvyuM. jANe mUrtimAn kAmadeva hoya tevo te kumAra rAjahaMsanI peThe caraNanyAsa karato tyAM Avyo. sAdhAraNa pALAnI peThe rAjAne bhaktithI praNAma karI, aMjali joDI yathAsthAne te beThe. amRtarasanA jevI sAradaSTithI jANe abhisiMcana karatA hoya tema kumArane AnaMda sahita jatAM rAjA A pramANe belyA he vatsa! ApaNA vaMzanA pUrva rAjAo dayAbuddhithI nirlobhI thaIne vanamAM ekalI rahelI gAyanI peThe A pRthvInuM pAlana karatA hatA. jyAre putro samartha thatA tyAre teo dhurya vRSabhanI peThe temanI upara pRthvInA bhArane AropaNa karatA hatA, ane pote A traNa jagatamAM sarva vastune anitya jANI zAzvatapada (mokSa)ne mATe taiyAra thatA hatA. ApaNe koI pUrvaja ATalI vAra sudhI gRhavAsamAM rahyo nathI, chatAM gRhasthAzramamAM mUDha thayele huM ATalIvAra sudhI rahyo e mAre keTalA pramAda kahevAya? he putra! have tuM A rAjyabhArane grahaNa kara; tArAthI nirdhAra thayele huM vrata grahaNa karIza ane A bhavasAgara tarI jaIza." rAjAnI evI vANIthI himavaDe kamaLakezanI peThe glAni pAmele kumAra netrakamalamAM AMsu lAvI bolyA---"he deva! mArA kayA aparAdhathI akasmAt mArA upara tamArI avakRpA thaI ke jethI potAnA AtmAne tamArA pALArUpa mAnanArA evA A putraneApa A Adeza kare che ? athavA A pRthvIe tamAre kaMI aparAdha karyo che ke 1. mekSe javuM jene dUra (ghaNe kALe) che tevA. Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 1 le ra14 jethI ghaNA kALa sudhI rakSaNa karelI te pRthvIne hamaNAM tRNanI peThe tyAga kare che? Apa pUjya pitA vinA mAre A rAjyanuM kAma nathI; kAraNa ke jaLathI bhareluM sarovara paNa je kamaLa rahita hoya te te bhamarAone zA kAmanuM ? ahIM! Aje mAruM deva pratikULa thayuM ! mArI maMdabhAgyatA pragaTa thaI! jethI leNanI peThe mane choDI detA evA pitAzrI mane AvI AjJA kare che ! huM A pRthvIne kaI paNa rIte grahaNa nahIM karuM ane tema karatAM gurunI AjJAnuM ullaMghana thavAnuM prAyazcita AcarIza." - pitAnI AjJAne lepa karanArI ane sattva sAravALI te putrInI AvI vANI sAMbhaLI kheda pAmele ane prasanna thayela mahIpati bolyo-"tuM mAro putra che, te sAthe samartha, vidvAna ane vivekI che; te chatAM nehamULa ajJAnathI vicAra karyA sivAya Ama kema bele che? kulIna putrane gurujananI AjJA vicAra karavAne paNa gya nathI, to A mArI vANI te yukti sahita che; mATe tuM vicArIne te kabUla kara. putra bhAra vahana karavAne gya thatAM pitA bhAra rahita thAya ja che, kAraNa ke siMhaNa potAne bALaputra thatAM ja nirbhaya thaIne sUe che. he vatsa ! tArI rajA sivAya paNa mokSanI IcchAvALe je huM te A pRthvIne choDI daIza; kemake huM kAMI tArAthI parataMtra nathI. pachI tAre vilakhatI evI A anAtha pRthvIne te dhAraNa karavI ja paDaze, paNa vadhArAmAM mArI AjJAnuM ullaMghana karavAthI thanAruM pApa prApta thaze; mATe he putra ! bhaktiniSTha evA tAre vicArIne ke vicAra karyA vinA mane sukhakArI evuM A mAruM vacana kabUla karavuM paDaze.. pachI maMtrIoe kahyuM-"he kumAra ! svabhAve vivekI evA tamAruM A kahevuM che ke samIcIna che te paNa tamArA pUjya pitAe je kahyuM te kabUla karo; kAraNa ke gurunI AjJA aMgIkAra karavI te sarva guNathI Adhaka guNa che. ApanA pitAe paNa temanA pitAnuM vacana mAnya karyuM hatuM te ame jANIe chIe. jenuM vacana ullaMghana karI zakAya nahIM e A lekamAM pitAthI bIjo keNa adhika che?" pitAnuM tathA maMtrIonuM e pramANe kathana sAMbhaLI, potAnI grIvA namAvI "mAre svAmIne Adeza pramANa che " evuM rAjakumAra gaddagadda svare bolyA. te samaye caMdrathI jema kumuda ane meghathI jema mayura tema AjJA pALanArA potAnA rAjakumArathI rAjA khuzI tha. evI rIte prasanna thayelA rAjAe abhiSeka karavAne 5 evA potAnA siMhAsana upara kumArane svahaste besADavo. pachI temanI AjJAthI meghanI peThe sevaka puruSo tIrthonAM pavitra jaLa lAvyA, eTale UMce svare maMgaLavAjitra vAgate sate mahArAjAe kumAranA mastaka upara abhiSeka karyo. te vakhate bIjA sAmaMta rAjAo paNa AvIne abhiSeka karavA lAgyA ane navA udaya pAmelA AdityanI peThe bhaktithI tene namaskAra karavA lAgyA. pitAnI AjJAthI teNe zveta vastra dhAraNa karyA, tethI zaradaRtunAM zubhra vAdaLAMthI parvata zobhe tema te zobhavA lAgyuM. pachI vArAMganAoe AvIne jANe nirmaLa caMdrikAnuM pUra hoya tevA gazIrSa caMdanathI tene sarva aMge vilepana karyuM ane svargamAMthI AkarSaNa karelA nakSatragaNane paravIne banAvyA hoya tevAM muktAmaya AbhUSaNa teNe dhAraNa karyA. jANe mahApracaMDa evo potAne pratApa hoya tevo mANijyanA tejathI javalAyamAna mugaTa tenA mastaka upara rAjAe pote paherAve; ane kSaNavAramAM jANe yaza pragaTa hoya tevuM nirmaLa chatra tenA zira upara Are paNa karyuM. baMne paDakhe rAjyasaMpattirUpI latAnAM puSpone jANe Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra15 parva 2 ju sUcavatA hoya tevA cAmara vArAMganAo vIjavA lAgI. pachI mahArAjAe svahaste tenA lalATamAM udayAcaLanI cUlikA upara rahelA caMdranA jevuM caMdananuM tilaka karyuM. evI rIte kumArane paramaharSathI rAjya upara besADI, lakamInI rakSAne jANe maMtra hoya tevI A pramANenI zikSA rAjAe ApI--" he vatsa! have tuM pRthvIne AdhAra thaye che ane tAre AdhAra keI nathI, mATe pramAda choDIne tArA pitAnA AtmAthI tene dhAraNa karaje, haMmezAM AdhAra zithila thatAM Adheya bhraSTa thAya che, tethI viSayanA atiprasaMgathI thayelI zithilatAthI tuM tArI rakSA karaje. yauvana, rUpa ane svAmIpaNuM te ekAeka paNa pramAdanAM kAraNa che ane buddhivAnanI kAryasiddhine nAza karanArAM che ema jANaje, kuLakramathI AvelI chatAM paNa durArAdhya ane chaLanI gaveSaNa karanArI A lamI rAkSasInI peThe pramAdI puruSane chaLe che. ghaNA kALane sneha paNa e lamInI sthiratAne mATe thatuM nathI, tethI jyAre avasara Ave che tyAre te sArikA (sagaDI)nI peThe tatkALa bIje sthAne cAlI jAya che. kulaTAnI peThe apavAdane paNa bhaya nahIMdhAraNa karatI e lakSamI suptanI peThe jAgatA evA potAnA pramAdI patine choDI de che. e lakamIne kadApi rakSaNa saMbaMdhI dAkSiNya te thatuM ja nathI; paNa te vAMdarInI peThe ThekIne bIjA sthAnamAM cAlI jAya che, nirlajajatA, capaLatA ane niHsnehapaNuM e sivAya bIjA ghaNA doSe tenAmAM rahelA che ane jaLanI peThe nIca tarapha javuM e to enI prakRti che. ema lakSamI sarva doSamaya hovA chatAM paNa sau koI tene mATe prayatna kare che. IMdra paNa lakSamImAM Asakta che te manuSyanI zI vAta? tene sthira karavAmAM jANe paheregIra hoya tema tuM nIti ane parAkramathI saMpanna thaI jAgRta raheje. lakSmInI IcchAvALA chatAM paNa tAre alubdha thaI o pRthvI pALavI; kAraNa ke saubhAgI puruSane strIonI peThe alubdha puruSane lakSmI haMmezAM anugata rahe che. grISmaRtunA sUryanI peThe ati pracaMDapaNuM dhAraNa karIne kadApi A pRthvIne tuM dusaha karathI AkrAMta karIza nahIM. jarA paNa agnithI dagdha thayeluM uttama vastra jema tyajI devAya che tema eka vakhata paNa anyAya karanArA pitAnA mANasane tuM tyajI deje. mRgayA, ghata ane madhupAna e sarvathA baMdha karAvaje, kAraNa ke tapasvInA tapane bhAgI jema rAjA thAya che tema prajAnAM sarva pApane bhAgI paNa rAjA thAya che, kAmakrodhAdika aMtara zatruone tuM jaya karaje; kAraNa ke teone jaya karyA sivAya bAhya zatruone jItyA hoya te na jItyA barAbara che. dakSiNa nAyaka jema ghaNI patnIonuM yathAkALe sevana kare tema tuM dharma, artha ane kAmanuM paraspara A badhAthI yogya avasare sevana karaje. jevI rIte tene samaya AvatAM cothA puruSArtha (mokSa) mAM tAro utsAha na haNAya tevI rIte te traNa puruSArthane tuM sAdhaje." evI rIte kahI vimalavAhana bhUpALa mauna rahyo, eTale kumAre "tati" ema kahI te zikSA aMgIkAra karI, pachI siMhAsanathI uDI pUrvanI peThe vinIta evA rAjakumAre, vratane mATe taiyAra thavAne IrachatA evA potAnA pitAne hastAvalaMbana ApyuM, evI rIte chaDIdArathI paNa potAnA A mAne a5 mAnanArA putre jene hastAvalaMbana ApyuM che evA te rAjA ghaNA kaLazothI bhUSita snAnagRhamAM dAkhala thayA. tyAM jANe mevanI dhArA hoya tevI makaramukhI suvarNa jhArIomAMthI nIkaLatA jaLavaDe teNe snAna karyuM. kamaLa hirAgaLa vastrathI aMgane luMchI sarvAge gazIrSa caMdananuM vilepana karyuM. guMthI jANanAra puruSoe nIla kamaLanA jevo zyAma ane puSpa ma rame rAjAne kezapAza caMdragati Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 sarga 1 lo meghanI peThe zebhita karyo. vizALa, nirmaLa, svaccha ane pitAnI jevA manohara guNavALA be divya ane maMgaLika vastro teNe dhAraNa karyA. pachI sarva rAjAomAM mugaTa samAna te rAjAe kumAre lAvelA mANijya ane suvarNanA mugaTane mastaka upara dhAraNa karyo. guNarUpI AbhUSaNane dhAraNa karanAra te rAjAe hAra, bAjubaMdha ane kuMDaLa vigere bIjAM AbhUSaNe paheryA, jANe bIjo kalpavRkSa hoya evA te rAjAe 2na, kAMcana, rUkhya, vastra ane bIjuM je kAMI yAcakee mAgyuM te dAnamAM ApyuM. pachI jema puSpaka vimAnamAM bese tema narakuMjara evA te vimalavAhana rAjA se puruSa e vahana karavA ye zibikAmAM ArUDha thayA. jANe sAkSAt traNa ratna e AvIne tene sevyuM hoya tema veta chatra ane be cAmaro tene sevavA lAgyA. jANe maLelA be mitro hoya tema cAraNa-bhATane kolAhala ane vAjiMtrone tArazabda puruSone harSa ApavA lAgyo. tethI jema grahapati zebhe tema pAchaLa, AgaLa ane baMne paDakhe rahelA zrImAna sAmaMta rAjAothI te zAbhavA lAgyA. namelA DIMTavALA kamaLanI jema vaLelI grIvAvALA ane AjJAne IcchanAra dvArapALanI peThe rAjakumAra AgaLa cAlavA lAgyA. saMpUrNa jaLakuMbhane grahaNa karanArI nagarastrIo pagale maMgaLa karI anukrame tene jovA lAgI. vicitra prakAranA mAMcaDAethI vyAsa, patAkAnI paMktiothI bharavALA ane yakSakardame paMkila thayelA rAjamArgane pavitra karate te cAlavA lAgyo. dareka mAMcaDe gaMdharvavarganA jevA saMgItapUrvaka anya anya vanitAe karelA ArAtrika maMgaLane grahaNa karatuM hatuM. jANe citramAM AlekhelA hoya tevA praphullita ane nizcI netrovaDe dUrathI nagaralakoe adaSTapUrvanI peThe te jovAtuM hatuM. jANe maMtrabaLathI AkarSaNa karyA hoya vA kAmaNa karyA hoya ane vANIthI baMdhAI gayA hoya tevA sarva lekethI te ghaNI rIte anasarAto hato. evI rIte puNyanA dhAmarUpa te rAjA a raMdamAcAryanA caraNakamaLathI pavitra thayelA udyAna samIpe AvyuM, eTale zibikAmAMthI utarIne page cAlatA teNe tapasvIonA mananI peThe udyAnamAM praveza karyo. pachI rAjAe bhujA parathI pRthvIne bhAranI peThe sarva AbhUSaNe utAryA. kAmadevanA zAsananI peThe teNe mastaka upara cirakALathI dhAraNa karelI mALAne cheDI dIdhI. pachI AyAryanA vAmapArve raDI tyavaMdana karI AcAryo a.pelAM rajoharaNAdi municihnane teNe dhAraNa karyA. "huM sarva sAvadyoganuM pratyAkhyAna karuM chuM" ema kahI pAMca muSTivaDe kezane leca karyo. tatkALa grahaNa karelA vratIliMgathI jANe bALapaNathI ja vratadhArI hoya te te meTA manavALo rAjA bhavA lAge. pachI pradakSiNA pUrvaka gurune vaMdana karI ane guru e dharmadezanA ApavA mAMDI. A apAra saMsAramAM samudranI aMdara dakSiNAvarta zaMkhanI jema manuSya janma kavacit prApta thAya che. kadApi manuSya janma prApta thAya to paNa bedhibIja prApta thavuM bahu durlabha che kadApi te prApta thAya paNa mahAvrata (cAritra) nA yuga te " puNyagathI ja prApta thAya che, jyAM sudhI varSARtu saMbaMdhI megha prApta na thAya tyAM sudhI ja pRthvI upara sUryane saMtApa thAya che, jayAM sudhI kesarIsiMha na Ave tyAM sudhI ja hAthIothI vanano bhaMga thAya che, jyAM sudhI sUryane udaya na thAya tyAM sudhI ja jagata aMdhakArathI aMdha rahe che, jyAM sudhI pakSIone rAjA garUDa na hoya tyAM sudhI ja prANIone sapano bhaya lAge che ane jyAM sudhI kalpavRkSa maLe nahi tyAM " sudhI ja prANIone dAridraSya rahe che, temaja jyAM sudhI mahAvrata prApta karyuM nathI tyAM sudhI ja prANIone saMsArano bhaya lAge che. Arogya, rUpa, lAvaNya, dIrgha AyuSa, Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 217 parva 2 juM moTI samRddhi, hukama, aizvarya, pratApIpaNuM, sAmrAjya, cakravartIpaNuM, devapaNuM, sAmAnya "nikapaNuM, iMdrapaNuM, ahamiMdrapaNuM, siddhatA ane tIrthaMkarapaNuM e sarva A mahAvatanuM ja phaLa che. eka divasa paNa nirmoha thaIne vrata pALanAra mANasa kadApi je te bhave mokSa " na pAme to paNa svargagAmI te avazya thAya che; te je mahAbhAga tRNanI peThe sarva "lakSamIne choDI dIkSA grahaNa karI cirakALa cAritra pALe che tenI te zI vAta?" evI rIte aridama mahAmunie dezanA ApI anyatra vihAra karyo; kAraNa ke munio eka ThekANe rahetA nathI. pachI grAma, pura, araNya, AkAra ane droNa vigeremAM te vimalavAhana munie gurunI sAthe chAyAnI peThe vihAra karyo. sUryanI kAMtithI sarva leka AkrAMta thayA pachI jIvarakSAne mATe mArge yugamAtra daSTi ApI IryAmAM vicakSaNa evA te RSi vihAra karatA hatA (iryAsamiti), bhASA samitimAM catura evA te muni niravadya, mita ane sarvajanane hitakArI vANI belatA hatA (bhASAsamiti). eSaNAnipuNa evA e mahAmuni beMtAlIza bhikSAdeze aduSita evA piMDane pAraNanA divase grahaNa karatA hatA ( eSaNA samiti ), grahaNa karavAmAM catura evA te muni Asana vigerene joI, yatnathI tenI pratilekhanA karI letA-mUkatA hatA (AdAnanikSepaNasamiti ) ane sarva prANIo upara dayALu evA te mahAtmA kapha, mUtra ane maLa vigere padArtho nirjIva pRthvI upara choDatA hatA (pAriSThApanikAsamiti) kalpanAjALathI mukta ane samatAmAM rahelA pitAnA manane te mahAmunie guNarUpI vRkSonA ArAmanI aMdara ArAma lenAruM karyuM hatuM ( managupti). ghaNuM karIne saMjJAdikanA paNa parihAra sahita teo maunapaNe rahetA hatA. kadIpi ta anugrAhya puruSanA AgrahathI bolatA to mita, bhASaNuthI ja bolatA hatA. (vacanagupti). skaMdhane khujalI karavAnI IcchAvALA mahiSa vigere staMbhabuddhithI temanA zarIra sAthe gharSaNa karatA hatA tathApi te kAryotsargane choDatA na hatA. zayana, Asana, nikSepa, AdAna ane caMkramaNa (vihAra) vigere sthAnomAM hamezAM te mahAmanavALA muni kAyaSTAnuM niyamana karatA hatA (kAyagupti). evI rIte mahAmuni cAritravALA muni kAyaceSTAnuM niyamana karatA hatA (kAyagupti). evI rIte mahAmuni cAritrarUpI zarIrane utpanna karavAmAM ane zedhana karavAmAM mAtArUpa evI pAMca samiti ane traNa guNirUpa ATha pravacana-mAtAne dhAraNa karatA hatA. . sudhAthI Arta thatA chatAM paNa zakitasaMpanna thaIne eSaNAne ullaMdhana karyA sivAya adIna ane avihaLa thaI e vidvAna muni saMyamayAtrAne mATe udyama karatA vicaratA hatA (sudhAparisaha 1) mArgamAM jatAM tRSita thayA te paNa e tatvavettA muni dInapaNuM AdarIne kAcA pANIne IcchatA nahIM, paNa prAsuka jaLane grahaNa karatA hatA (tRSAparisaha 2). zItavaDe pIDA pAmatA ane tvacA upara vastranA rakSaNa rahita chatAM paNa e mahAtmA akakhya vastrane letA nahIM. temaja agni paNa saLagAvatA nahIM ane tApatAM paNa nahIM (zIta parisaha 3 ). unALAmAM taDakAthI tapelA te muni uSNatAne nidatA nahI temaja chAyAne paNa saMbhAratA nahIM. keI vakhata paMkhAno upayoga karatA nahI, majajana karatA nahIM ke vilepana paNa karatA nahIM ( uNu parisaha 4). DAMsa ane masalA vigere karaDatA te paNa te mahAtmA sarvanI bhajananI lolupatA jANatA, tethI temanA upara dveSa karatA nahIM ane temane uDADatA nahIM; temane nirAza na karatAM temanI Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 1 le 218 upekSA karIne rahetA hatA ( haMsa parisaha 5). vA nathI athavA A vastra naThAruM che ema ubhaya rIte teo IcchatA na hatA, paNa samAdhithI abAdhita thaIne lAbhAlAbhanI vicitratAne jANatA hatA (alaka parisaha 6), dharmarUpI ArAmamAM prItivALA te yati kadApi arati karatAM nahIM, paNa cAlatAM, UbhA rahetAM ane besatAM svasthatAne ja Azraya karatA hatA (AratI parisaha 7). jemane saMgarUpI paMka joI zakAya tevuM nathI evI mokSadvAranI argalArUpa strIone te ciMtavatA paNa nahIM; kAraNa ke phakta ciMtavelI paNa teo dharmanA nAzane mATe ja thAya che (strI parisaha 8). grAmAdikamAM aniyamapaNe rahenArA tethI sthAnibaMdha varjita evA te munimahArAjA be prakAranA abhigraha sahita ekalA ja vicaratA hatA (caryA parisaha 9) strIrUpa kaMTakarahita A sanAdikamAM besanArA teo ISTa aniSTa upasargone niHspRha ane nirbhaya thaI sahana karatA hatA ( niSadyA parisaha 10). e saMstAro prAtaHkALamAM tyAga karavA yogya che ema ciMtavI sArAnarasA saMstArAmAM sukhaduHkha ane rAgadveSa na dhAraNa karatAM zayana karatA hatA. (zamyA parisaha 11), pitAnI kSamAzramaNatAne jANanArA te muni Akroza karanAra sAme Akroza na karatAM ulaTA tene upakAra mAnatA hatA ( Akroza parisaha 12). teone koI vadhAdika karatuM hatuM te paNa jIvana nAza na karavAnA kAraNathI, krodhathI duSTatA jANavAthI, kSamA sahita hevAthI ane guNanA upArjanathI keIne sAmA haNatA nahotA (vadha parisaha 13). bIjAoe ApelA padArthathI nirvAha karanArA yatione yAcanA karyA chatAM na maLe te paNa rasa na karavI joIe ema dhArI yAcanA-du:khane teo gaNatA nahotA ane gRhasthAzramane paNa IcchatA nahatA ( yAcanA parisaha 14). te parane mATe ane pitAnA mATe bIjAthI anAdika meLavatA athavA nahIM paNa maLatuM paraMtu tene lAbha thavAthI mada dharatA nahIM ane alAbha thavAthI pitAne ke parane niMdatA nahIM (alAbha parisaha 15). teo regathI udvega pAmatA nahIM ane cikitsAne paNa IcchatA nahIM; paraMtu zarIrathI AtmAne bhinna jANI adInahadaye vedanAne sahana karatA hatA. ( rega parisaha 16 ), apa ane bArIka vastra pAtharavAne lIdhe pAtharelA saMstAramAMthI tRNAdikane saparza thate tene teo sahana karatA hatA, paraMtu mRdu saMstArakane IcchatA nahotA ( tRNasparza parisaha 17 ). grISmaRtunA tApathI sarva aMgone maLa bhIMjAI jate te paNa te snAna ke udvartanane IcchatA nahIM (maLa parisaha 18), sAmA UbhuM thavuM, arcana karavuM ane dAna karavuM vigere satkAra kiyAnA teo abhilASI thatA nahIM, satkAra na thatA te kheda pAmatA nahIM ane satkAra thavAthI harSa pAmatA nahIM ( satkAra parisaha 19), prajJAvaMtanI prajJA joI ane potAnI ajJatA jANa kheda pAmatA nahIM ane prajJAnI utkarSatAne pAmIne mada paNa karatA nahIM (prajJA parisaha 20 ). jJAnano lAbha anukrame thAya che ema jANanArA te muni jJAnacaritre yukta chatA paNa huM adyApi chadmastha chuM" evA vicArathI ajJAnapaNAne paNa sahana karatA hatA ( ajJAna parisaha 21 ). jinezvara, tadukta zAstra, jIva, dharma, adharma ane bhavAMtara e parokSa che, to paNa e zuddhadarzanI (samyaphavI) muni tene mithyA mAnatA nahotA (samyakatva parisaha ra2). evI rIte mana vacana kAyAne vaza rAkhanArA e muni svayameva thayelA ke pare prerelA zArIrika ane mAnasika sarva parisahene sahana karatA hatA. - svAmI evA zrImat aha"tanA dhyAnamAM niraMtara ekatAna karI e munie potAnuM citta rautyavat sthira karyuM, siddha, guru, bahuzruta, sthavira, tapasvI, zrutajJAna ane saMghane Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 ju viSe teo bhaktivaMta hatA, tethI te sthAnakonuM tathA bIjA paNa tIrthakaranAmakarma upAjane karanArA sthAnako ke jenuM ArAdhana mahAtmA vinA bIjA puruSone durlabha che tenuM temaNe sevana kayuM; ane ekAvalI, ratnAvalI, kanakAvalI ane jyeSTha tathA kaniSTha siMhaniSkrIDita vigere uttama tapa temaNe kya. karmanirjarA karavAne mATe temaNe mAsopavAsathI AraMbhIne aSTamAsopavAsa sudhI tapa karyo. samatAparAyaNa evA e mahAtmAe evI rIte tIvra tapa karI, aMte be prakAranI saMlekhanA temaja anazana karIne zubha dhyAnamAM tatparapaNe paMca parameSThinuM smaraNa karatAM jema lIlAmAtramAM sthAnano tyAga kare tema potAnA dehane tyAga karyo ane tyAMthI vijaya nAmanA anuttara vimAnane viSe tetrIza sAgaropamanA AyuSyavALA deva thayA. - te vimAnamAM devatAonuM eka hastapramANa zarIra hoya che. caMdranAM kiraNonI peThe ujajavaLa varNavALA, ahaMkAre varjita, suMdara AbhUSaNone bhUSita ane ahamiMdra evA te devatAo sarvadA pratIkAra rahita thaI sukhazadhyAmAM piDhaDyA rahe che ane zakti chatAM paNa uttarakriya nirmANa karIne sthAnAMtare jatA nathI. pitAnI avadhijJAnanI saMpattithI teo AkhI lakanAlikAnuM avalokana karyA kare che. temane AyuSyanA sAgaropamanA saMkhyA jeTalA pakSoe eTale tetrIza pakSe e zvAsa levuM paDe che ane teTalA hajAra varSe eTale tetrIza hajAra varSe bhajananI IcchA thAya che. evI rItanA sukhadAyI te vimAnamAM utpanna thavAthI teo nirvANa sukhanA jevuM uttama sukha anubhavavA lAgyA. e pramANe vartatAM jyAre AyuSyamAM cha mAsa avazeSa rahyA tyAre bIjA devatAnI peThe temane meha na thayo, paNa puNyadaya najIka AvavAthI temanuM teja vRddhi pAmyuM. amRtanA kahamAM haMsanI peThe advaita sukhanA vistAramAM magna thayelA te deve te sthAnake tetrIza sAgarepama pramANa AyuSyane eka divasanI peThe nirgamana karyuM. jakas (888888888888888888888888888888 ityAcAyazrIhemacaMdraviracite triSaSThizalAkApuruSacarita mahAkAvye dvitIye parvaNi che. zrI nitaravAmapUrvamavana nAma prathama sa / ? / AM388EXABIE SAMOROSK8388888*8*XBBPRUEBISBEE Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sage bIjo A jambudvIpanA bharatakSetranI aMdara jANe pRthvInI ziromaNi hoya tevI vinItA nAmanI nagarIne viSe traNa jagatanA svAmI AditIrthakara zrISabhadevajInA makSikALa pachI temanA IvAkuvaMzamAM asaMkhya rAjAo potAnA zubha bhAvavaDe siddhipadane ane sarvArthasiddha vimAnane prApta thayA, anaMtara jitazatru nAme rAjA thayA. IphavAkuvaMzane viSe vistAra karela chatrarUpa e rAjA vizvanA saMtApane haraNa karanAra hatA. vistAra pAmelA. ujajavaLa yazathI tenA utsAha vigere guNo caMdravaDe nakSatronI peThe sanAthapaNuM pAmyA hatA. te samudranI jevA gaMbhIra hatA. caMdranI jevA ahlAdakArI hatA, zaraNeSune vajana ghararUpa hatA ane lakSamIrUpI latAnA maMDapa hatA. sarva manuSya ane devatAnA hRdayamAM sthAna karanAra te rAjA samudramAM caMdranI peThe eka chatAM paNa anekapaNe jaNAtA hatA. dizAonA cakrane AkrAMta karanArA pitAnA du:saha tejathI te madhyAhnanA sUryanI peThe sarva jagatane mAthe tapI rahyA hatA. pRthvI upara rAjya karatA e rAjAnA zAsanane sarva rAjAo mugaTanI peThe pitAnA zira upara dhAraNa karatA hatA. megha jema pRthvI parathI jaLa grahaNa karIne pAchuM Ape tema te pRthvImAMthI dravya grahaNa karI vizvanA upakArane mATe pAchuM ApatA hatA. nitya te dharmane mATe ciMtavana karatA, dharmane mATe bolatA ane dharmane mATe vicAratA hatA. evI rIte mana, vacana, kAyAmAM tene dharmane mATe ja nibaMdhana hatuM. tene sumitravijaya nAme asAdhAraNa parAkramI eka nAne bhAI hato, te yuvarAja paNAne dhAraNa karato hato. pRthvI upara AvelI jANe devI hoya tevI vijyAdevI nAme jitazatru rAjAne rANI hatI. be hasta, be caraNa, be netra ane mukhavaDe jANe vikAsa pAmelA kamaLanA khaMDamaya banI hoya tevI te devI zobhatI hatI, pRthvInuM te AbhUSaNa hatI ane tenuM AbhUSaNa zIla hatuM. tenA zarIra upara bIjAM AbhUSaNane bhAra (samUha) hatuM te phakta prakriyAne mATe ja rAkhyA hatA. samagra kaLAne jANatI ane akhila vizvamAM zobhA pAmatI, tethI jANe sarasvatI ke lakSamI pRthvI upara nivAsa karavAne mATe AvI hoya tevI te jaNAtI hatI. sarva puruSamAM uttama te rAjA ane sarva strIomAM ziromaNI te rANI-e bannene gaMgA ane sAgaranI peThe sarakho yoga thayela hatuM. - have vimalavAhana rAjAne jIva vijaya nAme vimAnathI cyavane ratnanI khANa jevI vijayAdevInI kukSIne viSe, vaizAkha mAsanI zukala trAdazIne divase caMdrane vega rohiNI nakSatrane viSe Avyo hato te samaye traNa jJAnane dhAraNa karanAra putraratnapaNe utpanna thaye, garbhavAsa pAmelA temanA prabhAvathI nArakInA jIvane paNa kSaNavAra sukha utpanna thayuM. te rAtrinA ati pavitra cothA praharamAM vijayAdevIe cauda svapna joyAM. temAM prathama svapna madanA sugaMdhathI bhramaranuM maMDaLa jenA upara bhramaNa karI rahyuM hatuM e ane garjanAe meghane ullaMghana karanAra arAvata hastI je hastI je. bIje svane UMcA ziMgavaDe suMdara zaraRtunA megha je zveta ane suMdara caraNavALe jANe jagama kalAsa parvata hoya tevo vRSabha joye. trIje svapna caMdrakaLA jevA vada nathI ane Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 221 parva 2 ju kuMkuma tathA kesara varNa ne ullaMghana karanArI kezarAthI prakAzamAna thate yuvAna kesarIsiMha je. cothe svane be hastI baMne tarapha pUrNakuMbhane UMcA karI jenA upara abhiSeka karI rahyA che evI ane kamaLanA AsanavALI lakSmIdevIne joI. pAMcame svapna vikAsa pAmelAM pupanA suMgadhavaDe dizAonA bhAgane sugaMdhamaya karanArI pupinI mALA jANe AkAzanuM vaiveyaka AbhUSaNa hoya tema AkAzamAM rahelI joI, chesvane saMpUrNa maMDaLavALo hovAthI avasara vinA pUrNimAne batAvato ane caMdrikAthI AkAzane taraMgati karate caMdra joyo. sAtame svane prasaratA kiraNothI aMdhakArasamUhane nAza karato ane rAtrie paNa divasane vistArato sUrya je. AThame svapna kalpavRkSanI jANe zAkhA hoya ane ratna girinuM jANe IMga hoya tevI AkAzagAmI patAkAe aMkita thayela ratnamaya vija jovAmAM Ave. navame svapna vikAsa pAmelAM zveta kamaLothI jenuM mukha ArachAdita thayeluM che, e maMgaLa graha tulya suMdara pUrNa kuMbha je. dazame svapna lakSmIdevInAM jANe Asane hoya tevAM kamaLothI cotarapha aMkita thayeluM ane svaccha jaLanA taraMgethI manahara evuM padmasarovara joyuM. agiyArame svane uparAupara AvatA kalolathI ane uchaLatA jaLathI jANe AkAzamAM rahelA caMdrane AliMgana karavAne dhArate hoya te samudra joye. bArame svapna jANe anuttara vimAnamATenuM eka vimAna AvyuM hoya tevuM vicitra ratnamaya uttama vimAna jovAmAM AvyuM. terame svapna ratnagarbhA (pRthvI) e jANe ratnanuM sarvasva prasagyuM hoya te ghaNI kAMtinA samUhavALe unnata ratnakuMja jovAmAM AvyuM. caudame svapna zailokyamAM rahelA samagra tejasvI padArthane jANe teja puMja ekatra karyo hoya tevo nimaagni jovAmAM AvyA. evI paripATIe e cauda svane vijayAdevIne pitAnA mukhakamaLamAM bhramarAnI peThe praveza karatA jovAmAM AvyA. - te samaye iMdranA Asanane prakaMpa thaye, eTale Idra pitAnAM sahasa netrathI paNa adhika netrarUpa avadhijJAne joyuM. jevAthI tIrthakara mahArAjAne uddabhava thayelo jANI romAMcita zarIravALA Idra vicAravA lAgyA ke "jagatane AnaMdanA heturUpa paramezvara vijaya nAmanA bIjA anattara vimAnathI cyavI hAla jabUdvIpanA dakSiNAddha bharatakhaMDanA madhya bhAgane viSe vinItApurImAM jitazatru rAjAnI vijayAdevI nAme rANInA udaramAM avatarelA che. te A avasarpiNumAM karuNa rasanA samudra evA bIjA tIrthakara bhagavAna thaze." AvI rIte ciMtavI saMbhrama sahita siMhAsana, pAdapITha ane pAdukAne choDI UbhA thayA. pachI tIrthakaranI dizA sanmukha sAta ATha pagalAM cAlI, uttarAkhaMga karI, jamaNe DhIMcaNa bhUmie ApI, DAbe goThaNa jarA namAvI, mastaka ane hAthathI pRthvItaLane sparza karI teNe bhagavaMtane namaskAra karyo. tyAM zakastavapUrvaka jinavaMdana karIne te saudharmedra vinItA nagarI. mAM jitazatru rAjAne ghare AvyuM. bIjA Idro paNa AsanakaMpathI ahaMtanA avatArane jANI bhaktithI tatkALa tyAM AvyA. e zakrAdika IdrA kalyANa karI bhakitavALA thaIne svAminI zrI vijayAdevInA zayanagRhamAM AvyA. te samaye te zayanagRhanA AMgaNumAM AmaLAnA jevAM sthaLa, samavartuLa ane nirmaLa amUlya motIonA sAthIA pUrelA hatA. nIlamaNi. nI pUtaLIoe aMkita thayelA suvarNamaya stathI ane marakata maNinA patrathI tene dvAra upara toraNo racelAM hatAM. sUkSma taMtuvALA ane paMcavaNa evA akhaMDa divya vastrone, saMdhyA meghathI AkAzanI jema tarapha uleca bAMdhelo hato. tenI tarapha jANe sthApati yaSTie hoya tevI suvarNanI dhUpaghaTikAonA yaMtramAMthI dhUmADAnI ghaTAo nIkaLI Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 2 je rarara rahI hatI. te gRhanI aMdara baMne tarapha UMcI, madhya bhAgamAM jarA nIcI, haMsanI remalatAnA rUthI bharelI, ozIkAthI zobhatI ane ujajavaLa ochADa sahita evI suMdara zayyA upara rahelA vijayAdevI gaMgAnA tIra upara rahelI haMsalInI jema IdrAnA jovAmAM AvyA. pitAne oLakhAvI, temane namaskAra karI temaNe tIrthakaranA janmane sUcavanAruM svapnanuM phaLa kahyuM. pachI saudharmedra kuberane AjJA karI ke " jema RSabhadeva rAjyanI AdimAM tame A nagarIne ratnAdikathI pUrelI hatI tevI rIte vasaMtamAsa jema navIna pannuvAdikathI udyAnane navuM kare tema A nagarIne navIna gRha vigerethI navI karo ane megha jema jaLavaDe pRthvIne pUre tema suvarNa dhana, dhAnya ane vastrothI citarapha A nagarIne pUrI gho." evI rIte kahI zaka ane bIjA sarva IdrAe naMdIzvara dvIpe jaI zAzvata ahaMtanI pratimA ne aSTAhnikA utsava karyo ane tyAMthI sarve pitAne sthAnake gayA. kubera paNa IdranI AjJA pramANe karIne tyAMthI pitAnI alakApurImAM gayA. jANe meruparvatanAM zikhare hoya tevA UMcA suvarNanA rAzithI, jANe vaitADhaya parvatanA zikhara hoya tevA rUpAnA DhagalAothI, jANe ratnAkaranuM sarvasva hoya tevA ratnonA DhagalAthI, jagatanA harSanAM jANe bIja hoya tevAM sattara prakAranA dhAnyathI, sarva kalpavRkSothI jANe lAvyA hoya tevAM vastrAthI, tiSka devatAone jANe ratha hoya tevAM ati suMdara vAhanothI tathA dareka gRha, dareka dukAna ane dareka ceka navA karavAthI dhanade pUrelI te nagarI alakApurI jevI zobhavA lAgI. te ja rAtrie sumitranI strI jayaMtI jenuM bIjuM nAma yazematI hatuM temaNe paNa te ja cauda svapna joyA. kumudinInI peThe adhika harSa dharatI te vijayA ane vaijayaMtIe bAkI rahelI rAtri jAgratapaNe ja nirgamana karI. svAminI vijayAe prAtaHkALe te svapnavRttAMta jitazatru rAjAne kahyuM ane vaijayaMtIe sumitravijayane kahyo. vijaya devInAM te svapna sarala mane vicArI jitazatru rAjA tenuM phaLa AvI rIte kahevA lAgyAH "he mahAdevi ! guNethI jema yazanI vRddhi thAya, zAstrAbhyAsathI jema vizeSa jJAnanI saMpatti thAya ane sUryanAM kiraNothI jema jagatamAM udyota thAya tema A svapnathI tamAre paNa utkRSTa e putra thaze." evI rIte rAjA svapnanuM phaLa vistAratA hatA, evAmAM pratihArIe nivedana karelA sumitravijaya tyAM AvyA. paMcAMge bhUtalane sparza karavApUrvaka rAjAne devavat namaskAra karI teo yathAsthAne beThA. kSaNavAra rahI pharIthI te kumAre bhakitathI aMjali joDI A pramANe vijJapti karI ke "AjanI rAtrinA chellA prahare ApanI vadhu vaijayaMtIe mukhamAM praveza karatAM evAM svapna joyAM che, te A pramANe-garjanAthI diggajane paNa jeya karanAra hastI, UMcI koMDhavALo ane ujajavaLa AkRtivALe vRSabha, UMcI kezAvaLInI paMkitae prakAzita mukhavALo kesarI, baMne tarapha ekeka hastIe abhiSeka karAtI lakSmI, IdradhanuSyanI jevI paMcavaNa puSponI mALA, amRtakuMDanI je saMpUrNa maMDaLavALo caMdra, sarva vizvanA ekatra karelA pratApavALo hoya tevo sUrya, gulatI patAkAvALo divya ratnamaya mahAdhvaja, navAM zveta kamaLothI mukha para AchArdita thayele pUrNakuMbha, jANe hajAra netravALuM hoya tevuM vikasita kamaLoe zobhatu paghasavara, taraMgothI jeNe AkAzane DubAvavA IcchatA hoya te samRddha IdranA sAmAnika devAnA vimAnanI jevuM maTI RddhivALuM vimAna, ratanAcaLane jANe sara hoya te phuraNAyamAna kAMtivALA ratnakuMja ane pitAnI zikhAthI AkAzane pallavita karate niIma agni-evA cauda va teNe joyA che. tenuM phaLa tattvathI Apa jANe che ane Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 223 parva 2 juM te phaLane bhajanAra paNa Apa ja cho." rAjAe kahyuM-"Aja rAtrinA carama prahare vijayAdevIe paNa AvAM ja svapna skuTapaNe jeyAM che. jo ke e mahAsvapna sAmAnyaNe paNa moTAM phaLane ApanArAM che ane pUrNimAnAM caMdrikiraNa jevA AnaMdakArI lAge che, tathApi svapnanA vizeSa phaLane jANanArA vidvAnene A svapnanuM phaLa pUchavuM joIe, kAraNa ke caMdranI kAMtinI peThe e vidvAnamAM kuvalayane AnaMda karavApaNuM che." kumAre hA kahI eTale rAjAe Adara sahita prerelA pratihAre svapnazAstra jANanArA vidvAnene be lAvyA. pachI pratihAre prathama vijJapti karelA te naimittiko jANe sAkSAt svapnazAstranA rahasya hoya tevA e rAjAnI AgaLa hAjara thayA. temaNe haiyelAM veta vastra paherelAM hatAM ane nAnathI temanI kAMti nirmaLa hatI; tethI parvaNInA caMkanI kAMtie AvRta thayelA jANe tArA hoya tevA teo jaNAtA hatA. mastaka upara durvAnA aMkuro nAkhyA hatA, tethI jANe mugaTane dhAraNa karatA hoya ane kezamAM puSpa rAkhyAM hatAM tethI jANe haMsa ane kamaLa sahita nadIonA samUha hoya tevA te zobhatA hatA. lalATa upara teoe gerecananA cUrNathI tilaka karyA hatAM, tethI jANe amlAna jJAnarUpI dIpazikhAothI zobhatA hoya tevA jaNAtA hatA ane amUlya alpa temaja suMdara AbhUSaNothI temanAM zarIra aMkita hatAM, tethI jANe suMgadhI ane thoDAM thoDAM puSpavALA cautramAsanAM mukhavRkSo hoya tevA teo zobhatA hatA. rAjAnI pAse AvI teoe sarvane kalyANakAraka Aryakita maMtravaDe AzIrvAda ApyA. pachI udyAnanA pavana jema puSpane vere tema temaNe rAjAnI upara kSemakArI durvA akSarAdika nAMkhyA ane haMse jema padminInAM pAtra upara bese tema dvArapALe batAvelAM ramaNika bhadrAsane upara teo beThA. rAjAe pitAnI strIne ane vadhune meghanI aMdara caMdralekhAnI jema paDadAnI aMdara besADavA. pachI rAjAe jANe sAkSAt svapnaphaLa hoya tevAM puSpa ane phaLa aMjalimAM laIne patnI ane vadhumAM svapna temane nivedana karyA. teo paraspara tyAM ja vicArIne svapnazAstrane anusAra svamanA arthane A pramANe kahevA lAgyA - he devIsvapnazAstramAM botera svane kahyA che, temAM jyotiSka devamAM grahanA jema trIza svane utkRSTa kahyAM che. te trIza svapnamAM A cauda svapnane te zAstranA catura vidvAno mahAsvapna kahe che. jyAre tIrthaMkara athavA cakravatI garbhamAM Ave che tyAre tenI mAtA anukrame svapna rAtrinA cothA pahore jue che. emAMthI sAta svama vAsudevanI mAtA jue che, cAra balabhadranI mAtA jue che ane eka maMDalezvaranI mAtA jue che. eka sAthe be tIrthakara ane eka sAthe be cakravarI thatA nathI. eka mAtAne putra tIrthakara ane bIjI mAtAnA putra cakravattI ema thAya che. RSabhadevanA samayamAM bharata cakrI thayA che ane ajitanAthanA samayamAM sumitranA putra sagararAjA cakrI thaze temaja jitazatru rAjAnA putra bIjA tIrthaMkara ajita nAme thaze, evuM at AgamathI ame jANeluM che tethI A vijayAdevInA putra te tIrthaMkara jANavA ane vaijayaMtInA putra pakhaMDa bhAratanA adhipati cakI jANavA." evI rItanAM svapraphaLa sAMbhaLIne saMtuSTa thayelA rAjAe naimittikene grAma, garAsa, vastra ane alaMkAra vigerenA pAritoSika ApyAM. aho ! mahApuruSa garbhAvasanI sthitimAM paNa lokone upakArI ja thAya che; kAraNa ke temane janmamAtra kahevAthI te naimittikanI janma sudhInI duHsthiti nAza pAmI. kalpavRkSanI jema caMdrapakSe kulavaya eTale caMdravikAsI kamaLa ane anya pakSe pRthvInuM valaya, Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 2 je 224 A temanuM goruM mukha kaI sudhI vistRta thayarIne ujALelI suvarNa vastrAlaMkAre zobhatA rAjAnI AjJAthI pitapotAne sthAnake gayA. gaMgA ane siMdhu jema samudramAM jAya tema vijayA ane vaijayaMtI harSa pAmatI pitAnA vAsagRhamAM gaI pachI IdranI AjJAthI deva (vaimAnika) ane asura (bhuvanapati) nI strIoe vijayAdevIne sevavAne A pramANe AraMbha karyo-vAyukumAra devatAnI ramaNIo dararoja AvIne temanA gRhamAMthI raja, kAka ane tRNAdika dUra karavA lAgI, meghakumAranI devIe dAsInI jema temanA AMgaNAnI bhUminuM gaMdhadakathI siMcana karavA lAgI, cha RtunI adhichAtA devIo jANe garbhamAM rahelA prabhune hamezAM artha ApavAne udyamavaMta thaI hoya tema tyAM paMcavaNa puSpanI vRSTi karavA lAgI, mahAdevInA bhAvane jANanArI jyotiSka devIo samayane anukuLa tema sukhakArI lAge te pramANe prakAza karavA lAgI, vanadevIo dAsInI jema toraNAdika racavA lAgI ane anya devAMganAo baMdIsekanI strIonI jema vijayA"devInI stuti karavA lAgI. evI rIte sarva devIo piotAnA adhidevatAnI jema pratidIna temanI adhika adhika sevA karavA lAgI. meghaghaTA jema sUryanA biMbane ane pRthvI jema nidhAnane dhAraNa kare tema mahAdevI vijayA ane vaijayaMtI garbhane vahana karavA lAgI. jaLasaMpUrNa talAvaDI jema madhyamAM UgelA suvarNa kamaLathI adhika zobhe tema svabhAve suMdara evI te baMne devIe garbha dhAraNa karavAthI adhika zobhavA lAgI. suvarNanI kAMtinA jevuM temanuM goruM mukhakamaLa hAthIne dAMtane chedavAthI thayelI kAMtinA jevI pILAzane dhAraNa karavA lAgyuM. svabhAvathI karNa sudhI vistRta thayelAM temanAM cana zaraRtunA kamaLanI jema adhika vikAsa pAmavA lAgyA. tatkALa mAjana karIne ujALelI suvarNazalAkAnI jema temanuM lAvaNya adhika vadhavA lAgyuM. niraMtara maMtharagati (maMdagati)e cAlanArI te devIo madathI ALasu thayelI rAjahaMsInI jema ati maMdapaNe cAlavA lAgI. bannenA sukhadAyaka garbha nadImAM Ugela kamaLanALanI jema ane chIpamAM utpanna thayela mauktika rananI jema ati gUDha rIte vRddhi pAmavA lAgyA. ema nava mAsa ane sADAATha divasa vyatIta thaye mAgha mAsanI zukala aSTamIne divase zubha muhUrte sarva graho UMca sthAne rahyA hatA te samaye rohiNI nakSatramAM satya ane priya vANI jema puNyane janma Ape tema vijayAdevIe gajalAMchanavALA eka putrane janma Apyo. devIne ane putrane prasava saMbaMdhI kAMI paNa duHkha thayuM nahI; kAraNa ke tIrthakaronA te svAbhAvika prabhAva che. te samaye akALe utpanna thayela, megha vinAnI vijaLInA prakAza je kSaNavAra traNa bhuvanamAM udyota thaI rahyo. zaraRtumAM pAMne vAdaLAnI chAyAnA sukhanI jema kSaNavAra nArakIone paNa sukha utpanna thayuM. zaradaRtumAM jaLanI jema sarva dizAmAM prasannatA thaI ane prAtaHkALe kamalenI jema lokone adhika ulAsa thayo. bhUmimAM prasarato pavana jANe bhUtalamAMthI utpanna thatuM hoya tema anukULa thaI dakSiNa tarapha maMdamaMda vAvA lAge. cotarapha zubhasUcaka zakune thavA lAgyAM, kAraNa ke mahAtmAnA janmathI sarva sAruM ja thAya che. A te samaye prabhunI pAse javAnI IcchAthI jANe utsuka thayAM hoya tevAM dikumArIenAM Asano kaMpAyamAna thayAM. suMdara mugaTamaNinI kAMtinA prasAranA miSathI jANe temaNe ujajavaLa kasuMbI vastranA burakhA dharyA hoya tevI te dizAkumArIe zobhatI hatI. amRtaUrmiothI ubharAtA jANe sudhAkuMDa hoya tevAM svaprabhAthI saMpUrNa pUrAyelAM motInAM kuMDaLa Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 juM rara5 temaNe paheryA hatAM, kuMDaLAkAre hovAthI IndradhanuSanI zobhAne anusaratA ane vicitra maNiothI racelAM kaMThAbharaNe temaNe dhAraNa karyA hatAM, ratnagirinA zikhara uparathI paDatA nirjharaNAnI zobhAne haranArA stana upara rahelA muktAhArathI teo manahara lAgatI hatI, kAmadeve sthApana karelAM jANe suMdara bhAthAM hoya tevA mANikyanAM kaMkaNathI temanI bhujAvallI zobhatI hatI, jagatane jaya karavA IcchatA kAmadevane mATe jANe paNa taiyAra karI hoya tevI amUlya ratanoe racelI kaTImekhalAne teo dhAraNa karatI, tenA aMganAM kiraNathI jItAyelA sarva tiSka denAM kiraNothI jANe temanA caraNakamaLamAM lagna thayA heya tevA ratnanA nupUrothI teo virAjatI hatI. teomAM keInI aMgakAMti priyaMgu vRkSanI jevI zyAma hatI, kaI pitAnI kAMtithI AkAzamAM tAlIvanane vistAra karatI hoya tevI jaNAtI hatI, keI bALasUryanI jevI potAnI kAMti phelAvatI hatI, koI caMdrikAnI jema potAnI kAMtithI potAnA AtmAne snAna karAvatI hatI, kaI pitAnI kAMtithI dizAone kanakasUtra ApatI hatI ane koI jANe vauDuryamaNinI pUtaLIo hoya tevI kAMtivALI jaNAtI hatI. goLAkAra stanothI jANe cakravAkayugma sahita nadIo hoya, lIlAyukta gatithI jANe rAjahaMsIo hoya, kemaLa hastothI jANe palava sahita latAe hoya, suMdara bhecanathI jANe vikasita padmavALI padminIo hoya, lAvaNyapUrathI jANe jaLa sahita vApikAo hoya ane apUrva sauMdaryathI jANe kAmadevanI adhidevatA hoya tevI te zebhatI hatI. e pramANenA svarUpane dhAraNa karatI te chappana dizAkumArIeAe potAnAM Asana kaMpAyamAna thatAM saMbhramathI tatkALa avadhijJAne joyuM. eka sAthe sarve ne vijayAdevInI kukSithI tIrthakarane pavitra janma jANavAmAM AvyuM. teo ciMtavavA lAgI ke-- A jambudvIpamAM dakSiNa bharatAddhanA madhya bhAgamAM vinItAnagarInI aMdara ivAku kuLamAM janmelA jitazatru rAjAnI vijayAdevI name dharmapatnIthI A avasarpiNImAM traNa jJAnane dhAraNa karanAra zrImAna bIjA tIrthakara bhagavAna utpanna thayelA che. ' ema vicArI, AsanathI uThI. harSa sahita tIrthakara dizA tarapha sAta ATha pagalAM cAlI, jANe manane AgaLa karyuM hoya tema prabhune namI, zakrastavathI sarvee bhaktipUrvaka vaMdanA karI. pachI pharI potAnAM ratnasiMhAsana upara besI teoe potapotAnA Abhiyogika devatAone A pramANe AjJA karI ahe devatAo ! Aje amAre dakSiNa bharatAddhimAM utpanna thayelA bIjA tIrtha". karanuM sUtikAkarma karavAne javuM che mATe vistAra garbhavALA ane moTA pramANavALA vividha ratnamaya vimAno amAre mATe viku." teone e Adeza thatAM ghaNuM zaktivALA te devatAoe tatkALa vimAna racIne temane batAvyAM. te vimAno hajAro suvarNa kuMbhethI uta hatAM, patAkAothI vaimAnika devatAnAM vimAnanA jANe pallava hoya tevAM jaNAtAM hatAM, tAMDavazramathI zrAMta thayelI nartakIonA samUha hoya tevI pUtaLIothI zobhatA maNi staMbhavaDe te suMdara lAgatAM hatAM, ghaMTA enA ghoSanA ADaMbarathI hAthIone anusaratAM hatAM, avAja karatI ghugharIonA samUhathI vAcALa jaNAtAM hatAM, lakSmInAM jANe Asana hoya tevI vAvedikAothI suMdara dIsatAM hatAM, ane prasaratI hajAre kAMtio (kiraNo)thI jANe sUryabiMba hoya tevAM jaNatAM hatAM. tenI cotaraphathI bhIMte ane staMbhonA pATaDA ranamaya IhAmRga, RSabha, ghoDA, puruSa, mRga, magara, haMsa, zarabha, cAmara, hAthI, kinara, vanalatA ane padmalatAnA samUhAthI aMkita karelAM hatAM, 29 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 2 je prathama adhelakamAM vasanArI, devadUSya vastra dhAraNa karanArI ane jemanA kezapAsa puSpathI alaMkRta thayelA che evI bhegakarA, bhagavatI, subhegA, bhegamAlinI, toyadhArA, vicitrA, puSpamAlA ane aniMditA e ATha dikakumArikA pratyeka cAra cAra hajAra sAmAnika devIo, cAra mahattarA devIo, sAta mahAanika (sainyo), sAta senApatio, soLa hajAra AtmarakSaka devIe, bIjA aneka yaMtara devatAo tathA moTI trAddhivALI devIo sahita vimAnamAM ArUDha thaIne, manahara gIta nRtya karatI utkaMThApUrvaka IzAna dizA tarapha cAlI. tyAM teoe kSaNavAramAM zaikriya samuddaghAta karIne asaMkhyAta janane eka daMDa vikuLe. vairyaratna, vajaratna, lehita, aMka, aMjana, aMjanapulaka, pulaka, tirasa, saugaMdhika, ariSTa, phATika, jAtarUpa ane hiMsagarbha vigere aneka prakAranAM uttama rannena tathA masAragala vigere maNionA sthUla pudagaLane dUra karIne temAMthI sUma pudagaLa grahaNa karyA ane te vaDe pitAnuM uttaraaikriyarUpa karyuM. devatAone zaikriyalabdhi janmathI ja siddha che, pachI utkRSTa, tvarita, cala, pracaMDa, siMha, uddhata, cetanA, cheka ane divya evI devagatiothI sarva Rddhi tathA sarva baLa sahita ayodhyAmAM jitazatru rAjAnA sadanamAM teo AvI pahoMcI. pitAnAM moTAM vimAnathI tiSka devatAo jema meruparvatane pradakSiNA che tema teoe tIrthakaranA sUtikAgrahane traNa pradakSiNA karI ane pachI vimAnane pRthvIthI cAra AMgaLa ucA, pRthvIne sparza nahi tevI rIte izAnakhUNamAM sthApita karyA. pachI sUtikAgrahamAM praveza karI, jinendra ane jinamAtAne traNa pradakSiNA karI, aMjali jeDI teo A pramANe kahevA lAgI"sarva strIomAM zreSTha, udaramAM ratnane dhAraNa karanArA ane jagatane viSe dIpaka samAna putrane prasavanArA he jaganmAtA ! tamane ame namaskAra karIe chIe. jagatamAM tame dhanya cho, tame pavitra che ane tame ja uttama che. A manuSyalokamAM tamAro janma saphaLa che; kAraNa ke tame puruSomAM ratnarUpa, dayAnA samudra, gelekyamAM vaMdana karavAne gya, traNa lokanA svAmI, dharmacakravatI', jagataguru, jagatabaMdhu, vizvane anugraha karanArA ane A avasarpiNImAM avatarelA bIjA tIrthakaranA jananI thayelA cho. he mAtA ame adhelakamAM rahenArI dizAkumArIe chIe ane tIrthakarane janmotsava karavAne ahIM AvelI chIe; tamAre amArAthI bhaya rAkhe nahIM." ema kahI praNAma karI teo IzAna dizA tarapha gaI ane zaikriyasamuddaghAta vaDe pitAnI zaktirUpa saMpattithI saMvartaka nAmanA vAyune kSaNavAramAM utpanna karyo. sarva RtunAM puSponA sarvasva sugaMdhane vahana karanArA, sukhakArI, mRdu, zItaLa ane tirachI saMcaratA te pavane sUtikAgrahanI cotarapha eka jana sudhI tRNAdika dUra karI bhUmitaLane sApha karyuM. pachI te kumArikAe bhagavAna ane temanI mAtAnI samIpe maMgalagIta ne gAyana karatI harSa sahita UbhI rahI. pachI urvalokamAM sthitivALI, naMdanavananA kUTa upara rahenArI ane divya alaMga kArane dhAraNa karanArI methaMkarA, meghavatI, sumeghA, meghamAlinI, suvatsA, vatsamitrA, vAriNuM ane balAhakA e nAmanI ATha dizAkumArIo pUrvavat mahattarA, sAmAnikA, aMgarakSikA, sainya ane senApationA parivArathI parivArita thaI tyAM AvI. teoe svAminA janmathI pavitra thayelA sUtikAgrahamAM AvI jineMdra ane jinamAtAne traNa vAra pradakSiNA karI ane pUrvanI peThe pitAnA AtmAne jaNAvI vijayAdevIne praNAma tathA stuti karI meghane vikavita karyo. te vaDe bhagavAnanA janmabhuvanathI eka jana Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 juM 227 sudhI, nahIM thaDI tema nahi adhika evI gadhadakanI vRSTi karI. tapathI jema pApanI zAMti thAya ane pUrNimAnI caMdrikAthI jema aMdhakAranI zAMti thAya tema te vRSTithI tatkALa rajanI zAMti thaI gaI. tyArapachI raMgabhUmimAM raMgAcAryanI jema teoe tatkALa vikAsa pAmelAM vicitra puSponA samUhathI tyAM puSpanA pagAra bharyA ane kapUra tathA agarUnA dhUpathI jANe lakamInuM vAsagRha hoya tema te bhUmine suvAsita karI dIdhI. pachI tIrthakara ane temanI mAtAthI cheDe dUra bhagavaMtanA nirmaLa guNonuM gAyana karatI UbhI rahI. te pachI naMdA, dorAza, AnaMda, AnaMdavardhanA, vijyA, vaijayaMtI, jayaMtI ane aparAjitA e nAmanI pUrva rUcakAtrimAM nivAsa karanArI ATha dika mArIo pitAnI sarva Rddhi ane pitAnA sarva baLa sahita tyAM AvI. pUrvanI peThe parivAra sahita teo sUtikAgrahamAM AvI, svAmI ane temanI mAtAne praNAma karI, traNa pradakSiNA karI, svAminIne pitAnI oLakhANa ApI, pUrvavat namI ane stuti karI, tnanA darpaNa hAthamAM rAkhI, pUrva tarapha gAyana karatI UbhI rahI. dakSiNa rucakAdrimAM vasanArI, suMdara AbhUSaNavALI mALAne gharanArI, divya vastravALI samAhArA, sukhadattA, suprabuddhA, yazodharA, lakSmIvatI, zeSavatI, citraguptA tathA muMdharA e nAmane dhAraNa karanArI ane pUrvavat parivAravALI ATha dikumArIo prabhunA maMdiramAM AvI, svAminIne pradakSiNa pUrvaka namaskAra karI, potAne oLakhAvI, bhagavAna ane temanI mAtAnI dakSiNa tarapha madhura zabda maMgaLa gAyana karatI hAthamAM kaLaza laIne UbhI rahI. pazcima rUcakAdrimAM vasanArI ATha dizAkumArIe teTale ja parivAra laIne tyAM AvI temanA ilAdevI. sarAdevI, pRthvI, padAvatI. ekanAsA. navamikA. ane sItA evAM nAma che. teo pUrvavat potAnA AtmAne jaNAvI, pradakSiNA karI jina ane jinamAtAnI pazcima tarapha pitAnA hAthamAM suMdara paMkhA laI gAyana karatI UbhI rahI. uttara rucakAddhimAM nivAsa karanArI alaMbusA, mikakezI, puMDarika, vArUNI, hAsA, sarvaprabhAvA, zrI ane hI nAmanI ATha kumArIe pUrvanI peThe parivAra sahita tyAM AvI, pitAne oLakhAvI, pradakSiNapUrvaka bhagavAna ane temanI mAtAne namaskAra karI, hAthamAM cAmara laI uttara tarapha gAyana karatI UbhI rahI. vidiphacakAdrimAM rahenArI cAra kumArIe jenAM citrA, citrakanakA, suterA ane sautrAmaNi evAM nAma che, teoe tyAM AvI pradakSiNApUrvaka jinezvara ane temanI mAtAne namaskAra karI potAnA AtmAne nivedana karyo ane baMnenA vipula guNane gAyana karatI teo dIpikA laIne izAnakhUNe UbhI rahI. rUcakadvIpanI madhyamAM rUpA, rUpAMzikA, surUpA ane rUpakAvatI e nAmanI cAra kumArIo paNa dareka pUrvanI peThe parivAra sahita meTA vimAna upara ArUDha thaI ahaMtanA janmagRhamAM AvI. prathama vimAna sahita traNa pradakSiNA karI te vimAnone gya sthAne sthApana karyA. pachI page cAlI bhagavAna ane temanI mAtAne bhaktithI pradakSiNA ane praNAma karI A pramANe kahevA lAgI-"vizvane AnaMda ApanArA he jagatamAtA ! tame jaya pAme ane ciraMjI. tamArA darzanathI Aje amAre sAruM muhUrta thayuM che. ratnAkara ranaula ane ratnagarbhA e sarva phegaTa nAmadhArI che, paNa ratnabhUmi te tame eka ja che Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 sarga 2 je ke jemaNe AvA putraratnane janma Apyo che. ame rucaka dvIpanI madhyamAM rahenArI dikumArIe chIe. ahaMtanAM janmakRtya karavAne ame ahIM AvelI chIe, mATe tamAre amArAthI jarA paNa bhaya rAkha nahi.' ema kahI prabhunuM nAbhinALa cAra AMgaLa rAkhI bAkI chedI nAkhyuM. pachI te nALane bhUmimAM khADo khodIne nidhinI peThe sthApana karyuM ane ratna tathA hIrAthI khADAne pUrI dIdhuM. tatkALa utpanna thayelI dUrvAthI te khADA upara pIThikA bAMdhI lIdhI. devatAnA prabhAvathI udyAna paNa tatkALa utpanna thAya che. pachI temaNe sUtikAgrahanI traNa dizAmAM kSaNavAramAM lakSmInA gRharUpa traNa kadalIgRho taiyAra karyA. te darekanI madhyamAM catuzAla karI tenI vacamAM ekekuM moTuM ratnasiMhAsana racyuM. pachI te kumArikAe pitAnA karamAM prabhune ane bhujA upara mAtAne rAkhI dakSiNa kadalIgRhamAM gaI. tyAM catuHzAlanI aMdara uttama ratnasiMhAsana upara svAmIne ane mAtAne sukhethI besADyAM. ane pote jAte saMvAhikA thaIne sukhe karanyAsa karI zatapAkAdi telathI te baMnene abhyazana karyuM, sugaMdhI dravya ane sUkSama pIThIthI kSaNavAramAM ratnadarpaNanI peThe te baMnene udvartana karyuM, pachI tyAMthI pUrvavat temane pUrva dizAnA kadalIgRhamAM laI gaI. tyAM catuzAlamAM ratnanA uttama siMhAsana upara prabhune ane mAtAne sukhe besADI gaMdaka, puSpAdaka ane zuddhodakathI jANe janmathI zikSita thayelI hoya tema teoe snAna karAvyuM. cirakALe upayogamAM AvelI pitAnI zaktithI katArthatAne mAnatI emaNe temane vicitra ratnanAM alaMkAra paherAvyAM. pachI pUrvanI peThe temane laI uttara dizAnA manahara kadalIgRhamAM teo AvI. tyAM temane catuzAlamAM siMhAsana upara besADyAM, te samaye te baMne parvata upara beThela siMhaNa ane tenA putranI zebhAne dhAraNa karatA hatA. tyAM temaNe kSaNavAramAM Abhigika devatAo pAse kSudrahimAcala uparathI ge zIrSacaMdananAM kAcho maMgAvyAM. pachI araNInA kASThane mathIne agni utpanna karyo. caMdananA kAThane ghasavAthI paNa agni utpanna thAya che, cotaraphathI gazIrSa caMdananA samidha karIne te devIoe AhitAgninI peThe te agnine prajavalita karyo. te agninA hemathI bhUtikarma karIne bhaktithI unnata thayelI te devIoe mAtAne ane niMdrane rakSAgraMthi bAMdhI ane bhagavaMtanA karNamAM "tame parvatanI jevA AyuSyavALA thAo" ema kahI teoe paraspara ratnapASANane be goLAone AsphAlana karyA. pachI prabhune karatalamAM ane vijayAdevIne bhujA upara grahaNa karIne sUtikA gRhamAM laI gaI ane temane zayyA upara ArUDha karyA. pachI svAmI ane temanI mAtAnA ujajavala guNone sArI rIte gAyana karatI teo thoDe dUra UbhI rahI. te samaye saudharma devakamAM vaibhavavALo, koTI devatAo tathA keTI apsarAoe paravarelA, jenA parAkramanI kaTi cAraNe e stuti karelI che, jenA guNasamUhane ghaNI rIte gaMdharvoe gAyelA che, vArAMganAo jenI baMne tarapha cAmara DhoLe che, mastaka upara rahelA ati manohara ta chatrathI je zobhI rahyo che ane sudharmA sabhAmAM jenuM sukhakArI siMhAsana che e zadra potAnA siMhAsana upara beThele che tenuM Asana kaMpA yamAna thayuM. anikaMpane lIdhe zaka kapanA ATApathI visaMsthUla thaI gaye. tenA adha kaMpavA lAgyA, tethI kurAyamAna javALAvALe jANe agni hoya te jaNAvA lAge. dhUmaketuvALuM jANe AkAza hoya tema caDAvelI pracaMDa bhrakuTIthI te bhayaMkara dekhAvA lA, madAviSTa hAthInI jema tenuM mukha tAmravaNuM thaI gayuM ane uchaLatA taraMga Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM vALA samudranI peThe tenuM lalATa trivalIthI lAMchita thaI gayuM. AvI rIte thaI zake che pitAnuM zatrughAtaka vajA avalokayuM. e vakhate temane e kopa jeIne naimeSI senApati UThIne aMjali jeDI A pramANe kahevA lAgyo -"he svAmI ! huM AjJAkArI hAjara chatAM Apane Aveza kenI tarapha che ? sura, asura ane manuSyamAM koI paNa tamArI sarakho ke tamArAthI adhika nathI. A5nA AsanakaMpane je hetu thayela hoya te vicArIne ApanA A daMDadhArI sevakane jaNAve." evI rIte senApatie kahevAthI Idra avadhAna karIne tatkALa avadhijJAne joyuM, eTale jainapravacanathI dharmanI jema ane dIpakathI vastunI jema iMdra avadhijJAnathI bIjA tIrthakarane janma jA. pachI te ciMtavavA lAgyo ke "aho ! bUdvIpanA bhAratavarSamAM vinItAnagarIne viSe jitazatru rAjAnI vijayA devI rANInI kukSIthI A avasarpiNImAM bIjA tIrthakara utpanna thayelA che, tethI A mArA Asanane kaMpa thayo che. mane dhikkAra che ke meM AvuM avaLuM ciMtayuM ! aizvaryAthI unmatta thayela je huM tenuM te mithyA duSkRta thAo." ema ciMtavI pitAnuM siMhAsana, pAdapITha ane pAdukAne cheDI daI Idra Ubho thaye. saMbhrama sahita teNe tIrthaMkaranI dizA sanmukha jANe prasthAna sAdhatuM hoya tema keTalAMeka pagalAM bharyA. pachI pRthvI upara dakSiNa jAnune AropaNa karI, vAmajAnuM jarA namAvI, hAtha ane mastakathI pRthvIne sparza karI teNe svAmIne namaskAra karyo. zakastavathI vaMdanA karI, velAtaTathI pAchA pharelA samudranI peThe pAchA pharI Idra siMhAsana upara beThA. pachI gRhastha mANasa jema svajanone jaNAve tema tIrthaMkarano janma sarva devatAone jaNAvavAnuM ane temane utsavamAM bolAvavAne jANe mUrtimAna harSa hoya tevA romAMcita zarIravALA Ide pitAnA nagameSI senApatine AjJA karI. tRSita mANasa jema jaLane svIkAra kare tema IdranA zAsanane Adara sahita mastake grahaNa karI te cAlyA ane sudharmA sabhArUpI gAyanI jANe kaMThaghaMTA hoya tevI sughoSA nAmanI yojana maMDaLavALI ghaMTAne traNa vakhata teNe vagADI. mathana karAtA samudranI jema te vagADavAthI sarva vizvanA karNane atithi samAna e mahAnAda utpanna thaye; tene lIdhe eka ochI batrIsa lAkha ghaMTAo gAyanA nAda pachI vAchaDAnA svaranI peThe tatkALa vAgI. te sarva ghaMTAnA gADha zabdathI AkhuM saudharmaka5 zabdAdvaitamaya thaI gayuM. batrIza lAkha vimAnamAMhenA nityapramAdI evA devatAo paNa e nAda sAMbhaLavAthI guphAmAM sUtelA siMhanI jema prabodha pAmyA. IdranI AjJAthI keI deve gheSaNarUpI nATakanI nadIrUpa A sughoSA ghaMTA hamaNu vagADelI che, mATe IdranI AjJAne prakAza karanArI e gheSaNa avazya sAMbhaLavI joIe; evI AzA e sarva devatA e potAnA kaNuM mAMDIne rahyA. ghaMTAno avAja zAMta thayo, eTale IdranA senAnIe meTA kaMThazeSathI A pramANe udUSaNa karI-"he saudharma svargavAsI devatAo ! tame sAMbhaLe. svargapati Idra tamane evI AjJA kare che ke--jabUdvIpamAM bharatakhaMDanI aMdara ayodhyA nagarInA jitazatru rAjAnI vijayArANInI kukSIthI jagatanA guru ane vizvane anugraha karanArA bIjA tIrthakara jagatanA bhAdayathI Aje janmelA che. pitAnA AtmAne pavitra karavAne prabhunA janmAbhiSekane mATe ApaNe parivAra sahita tyAM javuM joIe; mATe tamAre sarvee potAnI sarva Rddhi ane sarva baLa sahita mArI sAthe AvavA mATe tatkALa ahIM AvavuM" meghagarjanAthI mayUra jema e ghoSaNathI sarva devatAo amaMda AnaMda pAmyA. tatkALa jANe svargasaMbaMdhI pravahaNe hoya tevAM vimAnamAM besI besIne AkAzasamudrane AkramaNa karatA teo IdranI samIpe AvI pahoMcyA. Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 sarga 2 je Idra pitAnA pAlaka nAmanA Abhigika devatAne svAmInI pAse javA mATe eka vimAna racavAnI AjJA karI, tethI teNe lakSa jana vistAravALuM, jANe bIje jaMbudvipa hoya tevuM ane pAMcaze jana UMcuM eka vimAna vikRta karyuM. tenI aMdara rahelI ratnonI bhatethI jANe uchaLelA paravALAvALo samudra hoya, suvarNamaya kuMbhathI jANe vikasita paddhovALuM sarevara hoya, lAMbA vajAnAM vastrothI jAge rAvuM aMgamAM tilakita thayeluM hoya, vicitra ratnazikharathI jANe aneka mugaTevALuM hoya, ane ratnamaya staMbhethI jANe lakSmInI hAthaNIne AlAnakhaMbhavALuM hoya ane ramaNIka pUtaLIothI jANe bIjI apsarAothI Azrita thayeluM hoya tevuM te jaNAtuM hatuM. tAlane grahaNa karanArA naTanI jema kiMkiNI jAlathI te maMDita hatuM. nakSatra sahita AkAzanI jema matInA sAthI AthI aMkita thayeluM hatuM ane IhAmRga, azva, vRSabha, nara, kinnara, hAthI, hasa, vanalatA ane padmalatAonAM citrothI te zaNagAreluM hatuM. jANe mahAgirithI utaratA vistAra pAmelA nirjharaNAnA taraMge hoya tevI te vimAnanI traNa dizAmAM sopAnapaMktie hatI. pAnapaMktinI AgaLa AgaLa IkanA akhaMDa dhanuSanI zreNInA jANe sahodara hoya tevAM toraNe hatAM. teno madhyabhAga paraspara maLI gayelA puSkaramukha ane uttama dIpaka zreNInI jema sarakhA talavALe ane kemalatA sahita hato. susparzavALA ane komaLa kAMtivALA paMcavaNI citrothI vicitra thayela te bhUmibhAga jANe mayura pichAthI AstIrNa thayo hoya te zobhato hato. tenI madhyamAM lakSamInuM jANe krIDAgRha hoya ane nagarIne viSe jANe rAjagRha hoya te prekSAgRhamaMDapa hato. tenI vacce laMbAImAM ane vistAramAM ATha jana pramANavALI ane UMcAImAM cAra jana pramANavALI eka maNipIThikA hatI. tenI upara vIMTI upara jaDelA moTA mANikanI jevuM eka uttama siMhAsana hatuM. te siMhAsana upara TharI gayelI zaradaRtunI caMdrikAnA prasAranA bhramane ApanAre rUpa jevo ujajavala uleca hate. te ullecanI vacamAM eka vAmaya aMkaza laTakato hato. tenI nIce eka kuMbhika muktAmALA laTakatI hatI ane cAre dizAmAM jANe tenI anuja hoya tevI ardhakuMbhanA pramANavALA muktAphaLanI cAra mALA laTakatI hatI. mRdu pavanathI maMda maMda delana thatAM te hAra iMdranI lakSmIne ramavAnA hIMcakAnI zebhAne cAratA hatA. IMdranA mukhya siMhAsananI IzAna dizAmAM, uttara dizAmAM ane vAyavya dizAmAM corAzI hajAra sAmAnika devatAnAM teTalAM ramaNIka ratnamaya bhadrAsane hatAM. pUrvamAM idranI ATha I prANIonAM ATha Asana hatAM, te jANe lakSamIne krIDA karavAnI mANijya vedikA hoya tevAM zebhato hato, agnikhUNumAM atyaMtaparSadAnA bAra hajAra devatAnA sane hato, dakSiNadizAmAM madhyaparSadAna cauda hajAra devatAonAM Asane hatAM. naiRtya khUNamAM bAhyaparSadAnA seLa hajAra devatAnAM Asane rahelAM hatAM. IMdranA siMhAsananI pazcimamAM sAta senApatinA sAta Asane jarA UMcAM rahelAM hatAM ane AsapAsa cAre dizAmAM rAzI rAzI hajAra AtmarakSaka devatAonAM siMhAsana hatAM. IdranI AjJAthI evuM vimAna tarata ja taiyAra karavAmAM AvyuM. devatAonI ISTasiddhi manavaDe ja siddha thAya che. prabhunI sanmukha javAmAM utsuka thayelA zake tarata ja vicitra AbhUSaNane dharanAruM uttarakriya rUpa banAvyuM. pachI lAvaNyarUpI amRtavelI samAna ATha IMdrANIonI sAthe ane moTI nATayasenA tathA gaMdharvasenAnI sAthe harSa pAmela I vimAnanI pradakSiNA karIne pUrva taraphanA ratnamaya se pAnane mArge vimAna upara caDe Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM 231 ane madhyanA ratnasiMhAsana upara pUrvAbhimukhe parvatanA zikharanI cUlikA upara jema kesarIsiMha bese tema beThe. kamalinInAM patra upara jema haMsalIo bese tema iMdrANIe e anukrame pitapatAnA Asano alaMkRta karyA. corAzI hajAra sAmAnika devatAo uttara dizAnA pAnathI vimAna upara ArUDha thayA ane rUpavaDe jANe IdranA pratibiMba hoya tevA teo potAnA Asana upara beThA. bIjA paNa deva ane devIo dakSiNa taraphanA sopAnamArgathI caDI yogya Asane beThA. siMhAsana upara beThelA IdranI AgaLa jANe eka eka IMdrANIe maMgaLa ryA hoya tevA aSTa maMgaLika cAlyA. te pachI chatra, jhArI ane pUrNakuMbhAdika cAlyA, kAraNa ke te svarga2 jyanAM cihno che ane chAyAnI jema tenA sahacArI che. enI AgaLa hajAra jana UMce mahAvaja cAlyA. te seMkaDe laghu davAothI alaMkRta hovAne lIdhe pallavothI vRkSanI jema zebhate hato. tenI AgaLa idranA pAMca senApatio ane pitAnA adhikAramAM apramAdI evA Abhiyogika devatAo cAlyA. AvI rIte asaMkhya mahaddhika devoe vIMTAyele ane catura cAraNa gaNoe jenI ddhinI stuti karelI che e nAyasenA ane gaMdharva senAe niraMtara AraMbhelAM nATaya, abhinaya tathA saMgItamAM kutuhalavALo thayela, pAMca anIkoe jenI AgaLa mahAdhvaja calAvyuM che e ane vAjitronA avAjathI jANe brahmAMDane koDa hoya tevuM jaNAto Idra saudharma devaloka nA uttara taraphanA tiryamArgo pAlaka vimAnavaDe pRthvI upara utaravAnI IcchAe cAlyo. keTigame dee paripUrNa thayeluM pAlaka vimAna jANe cAlatuM saudharmakalpa hoya tema nIce utaratuM zobhavA lAgyuM. vegamAM mananI gatine paNa ullaMghana karanAra te vimAna asaMkhya dvIpasamudrane ullaMghana karI gayuM ane pRthvImAM rahela jANe saudharmakalpa hoya tevA devatAne krIDA karavAnA sthAnarUpa naMdIzvaradvIpe te vimAna pahoMcyuM. tyAM agnikhUNamAM rahelA ratikara nAmanA parvata upara jaIne Idde te vimAnane saMkSipta karyuM. pachI vimAnane anukrame saMkSipta karato karato te jaMbudvIpamAM bharatakhaMDanI aMdara vinItAnagarImAM AvyuM ane tevA laghu vimAnathI teNe prabhunI sUtikAgrahane svAmInI kare tema traNa vAra pradakSiNA karI; kAraNa ke svAmIe alaMkRta karelI bhUmi paNa svAmIvata vaMdanika che. pachI sAmaMta rAjA jema moTA rAjAnA gharamAM AvatAM vAhana dUra rAkhe tema teNe IzAna dizAmAM potAnuM vimAna sthApana karyuM ane kulina kRtyanI peThe bhaktithI zarIrane saMkecI teNe sUtikAgrahamAM praveza karyo. pitAnAM netrane dhanya mAnanArA Ide tIrthakara ane temanI mAtAne najare jotAM ja praNAma karyo. pachI banenI traNa pradakSiNA karI namaskArapUrvaka vaMdanA karI, aMjali jeDI te A pramANe be -"udaramAM ratnane dhAraNa karanArA, vizvane pavitra karanArA ane jagadIpakane ApanArA he jagatamAtA ! tamane huM namaskAra karuM chuM. he mAtA ! tame ja dhanya cho ke jemaNe kalpavRkSane prasavanAra pRthvInI jema bIjA tIrthakarane janma Ape che. he mAtA ! huM saudharmapati Idra prabhune janma mahotsava karavAne mATe ahIM Avyo chuM; ethI tamAre bhaya rAkhave nahi." ema kahI mAtAne avasthApinI nidrA mUkI, tIrthakaranuM bIju rUpa racI temanI paDakhe mUkayuM. pachI tarata ja pitAnA pAMca rUpa karyA. kAmarUpI devatAo eka chatAM aneka rUpavALA thaI zake che. te pAMca I dromAMthI eke pulakAMti thaI bhaktithI mananI jema zarIrathI paNa zuddha thaI, namaskAra karI "he bhagavan! AjJA Ape " ema kahI, gazIrSarasathI lisa karelA potAnA hAthamAM prabhune grahaNa karyA, bIjA I pAchaLa rahI parvatanA zikhara upara rahelA pUrNimAnA caMdranA vibhramane batAvatuM suMdara chatra prabhunI upara dhAraNa karyuM, be Idroe be paDakhe rahI Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27ra sarga raje sAkSAt traNa karelA jeNe puNyanA samUha hoya tevAM be cAmara dhAraNa karyA ane eka Idra pratihAranI jema vajane ulALa temaja pitAnI grIvAne jarA vAMkI vALI prabhune jeto AgaLa cAlyA. bhamarAo kamalane jema vITI vaLe tema sAmAnika parSadAna deva, trAyazciMza de ane bIjA paNa sarva deve prabhunI AsapAsa vIMTAI vaLyA. pachI Idra prabhune yatnathI hAthavatI dhAraNa karI janmatsava karavAnI IcchAthI meruparvata upara cAle. gItanI pachavADe mRganI jema paraspara athaDAtA devatAo prabhunI pAchaLa ahapUrvikAe deDavA lAgyA. prabhune dUrathI jonArA devatAonA daSTipAtavaDe, sarva AkAza jANe praphullita nIlakamaLanA vanathI vyApta thayuM hoya tevuM jaNAvA lAgyuM. dhanapati jema potAnA dravyane jue tema devatAo vAraMvAra AvIne prabhune nirakhavA lAgyA. ekasAthe AvI uparAupara paDatA devatAe saMmardathI samudranA taraMgenIjema paraspara aphaLAvA lAgyA. AkAzamAM IndrarUpa vAhanavaDe cAlatA prabhunI AgaLa graha, nakSatra ane tArAe puSpanA samUhapaNAne pAmavA lAgyA. eka muhUrtamAM Indra meruparvatanA zikhara upara dakSiNacUlA upara rahelI atipAMDakaMbalA nAmanI zilA pAse AvyA ane ratnasiMhAsana upara potAnA khoLAmAM prabhune laIne pUrvAbhimukha beTho. te ja samaye izAnakalAnA InDe pitAnA Asanane kaM5 thatAM avadhijJAne zrImAna sarvane janma jANyo. teNe paNa pahelA IndranI jema ratnasiMhAsana vigere choDI daI sAta ATha pagalAM sanmukha cAlI prabhune namaskAra karyo. tenI AjJAthI laghuparAkrama nAmanA senApatie moTA svaravALI mahAghoSA nAmanI ghaMTA vagADI. tenA nAdathI uddabhavela samudranA vinithI kAMThAnA parvatanI guphAnI jema aDDAvIza lAkha vimAne pUrAI gayA. prabhAte zaMkhanA vanithI sUtelA rAjAo jAgRta thAya tema tenA avAjathI te vimAnanA devatAo jAgRta thayA, mahA ghoSA ghaMTAno nAda zAMta thatAM senApatie meghanA jevA gaMbhIra dhvanithI A pramANe ghoSaNA karI-"jabUdvIpanA bharatakhaMDanI aMdara vinItApurImAM vijayA ane jitazatru rAjAthI bIjA tIrthakara utpanna thayelA che, temanA janmAbhiSekane mATe ApaNe svAmI idra meruparvata upara jaze; mATe he devatAo ! tame sarva svAmInI sAthe AvavA taiyAra thAo." AvI UMcI ghoSaNA thatAM jANe maMtrIthI kheMcANa hoya tema sarva devatAo izAnapatinI pAse AvyA. pachI hAthamAM trizaLa laIne jANe ghaNa ratnAbhUSaNathI cAlate parvata hoya te dekhAte, veta vastravALe, puSpamALA dhAraNa karanAro, moTA vRSabhanA vAhanavALA, sAmAnika vigere keDegame dethI paravarele, uttarAddha svagane svAmI puSpaka nAmanA vimAnamAM besI dakSiNa taraphanA IzAnaka95ne raste parivAra sahita cAlyo. thoDIvAramAM asaMkhya dvIpasamudrane ullaMghI naMdIzvara mahAdvIpe AvyuM. tyAM IzanakhUNanA tikara parvata upara potAnA vimAnane hemaMtaRtunA divasanI peThe saMkSipta karyuM. pachI anukrame kALakSepa karyA vinA vimAnane saMkSipta kare te meruparvatanI upara ziSyanI jema prabhunI pAse AvyA. bIjA sanatakumAra, brahma, zuka, ane prANata idroe paNa suSA ghaMTAne vagADI naimeSIe badhita karelA devatAonI sAthe, zakedranI jema uttaradizAnA mArga naMdIzvaradvIpe AvI, agnikhUNanA ratikara parvata upara pitAnA vimAnane saMkSipta karyA ane tyAMthI tarata ja meruparvata upara zakanA usaMgamAM rahelA bhagavaMtanI samIpe AvI, caMdranI pAse nakSatranI jema UbhA rahyA. mAheMka, lAMtaka sahastrAra ane ayyata IMdrA paNa mahASA ghaMTAvaDe laghu parAkrama senApatie badhita Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 juM karelA devatAonI sAthe IzAnaidranI jema dakSiNamArge naMdIzvara dvIpe AvyA ane IzAna dizAnA ratikara parvata upara potAnA vimAna saMkSepI, pAMthaloko jema AnaMda sahita vananA phalita vRkSa tarapha jAya tema meruparvatanA zikhara upara svAmInI pAse AvyA. te ja vakhate dakSiNa zreNInA AbhUSaNarUpa camacaMcA purImAM sudharmAsabhAnI aMdara beThelA camareMdranuM Asana kaMpyuM. teNe avadhijJAnavaDe tIrthakarane pavitra janma jANI sAta ATha pagalA sanmukha cAlI namaskAra karyo. tenI AjJAthI tatkALa kuma nAmanA pAyadala senApatie susvaravALI odyasvarA ghaMTA vagADI. tene svara zAMta thatAM pUrvavat uSaNA karavAthI, sAyaMkALe pakSIo jema vRkSa pAse Ave tema sarva deve camaredra pAse AvyA. amaredranI AjJAthI tenA Abhigika devatAe kSaNavAramAM ardhalAkha jana pramANavALuM eka vimAna vikRta karyuM. pAMcase jana UMcA Idradhvaje zobhatuM te vimAna kRpataMbha sahita vahANanI jevuM zobhatuM hatuM. cosaTha hajAra sAmAnika devatA, tetrIza trAyazciMza devatA, cA2 kapALa, parivAra sahita pAMca mahiSIo, traNa parSadA, sAta moTI senAo, sAta senApatio, sAmAnikathI cAragaNu AtmarakSaka ane bIjA asurakumAra deva-devInI sAthe camareMdra te vimAnamAM ArUDha thaIne kSaNavAramAM naMdIzvara dvIpe pahoMcyo ane pitAnA ratikara parvata upara zakanI jema vimAna saMkSepyuM. pachI pUrva samudramAM gaMgAnA pravAhanI jema vegathI te meruparvatanA zikhara upara prabhunA caraNa samIpe Ave. uttara zreNanA AbhUSaNarUpa balicaMcA nagarImAM potAnA AsananA kaMpathI bali nAmanA I ahaMtajanmane avadhijJAne jAye. tenI AjJAthI mahAkuma nAmanA pAyadalanA senApatie tatkALa mahaighasvarA ghaMTAne traNa vAra vagADI ane tene nAda zAMta thatAM asuronA zravaNane amRtapravAha samAna A ghoSaNA karI. meghanA zabdathI hase jema mAnasarovaramAM jAya tema te ASaNAthI sarva asura baladranI pAse AvyA. pUrva saMkhyA pramANe parivAre yukta ane sATha hajAra sAmAnika tathA tethI cAraguNa AtmarakSaka devatAnI sAthe pUrvavat vimAnamAM besIne te naMdIzvara dvIpanA ratikara parvata upara thaI merunA mastaka upara Avyo. te pachI nAgakumAra, vidukumAra, suvarNakumAra, agnikumAra, vAyukumAra, meghakumAra, udadhikumAra, dvIpakumAra ane dizIkumAranA dakSiNa zreNImAM rahelA dharaNeka, harI, veNudeva, agnizikha, velaMba, sughoSa, jalakAMta, pUrNa ane amita nAmanA iMdrA tathA uttara zreNInA bhUtAnaMda, harizikha, veNudArI, agnimANava, prabhubhaMja, mahAghoSa, jalaprabha, aviziSTa ane aNitavAhana nAmanA iMdrAe sarvee AsanakaMpathI avadhijJAne aha"tajanma jANe. dharaNAdikanI ghaMTA bhadrasena nAmanA senApatie ane bhUtAnaMdAdinI ghaTA dakSa nAmanA senApatie vagADI, tethI baMne zreNInI megharA, kacasvarA, haMsa svarA, maMjusvara, naMdisvarA, naMdighoSA, susvarA, madhusvarA ane maMjughoSA nAmanI ghaMTAo vAgI; eTale te te bhuvanapatinI baMne zreNInA sarve deve kSaNavAramAM ghaDAo jema potAnA sthAnamAM Ave tema pitApitAnA IndrA pAse AvyA. temanI AjJAthI temanA Abhiyogika devatAoe rana ane suvarNathI vicitra, pacIza hajAra yojana vistAravALAM vimAna ane aDhIzuM ke jana UMcA IMdradhvaja vikRta karyA. pratyeka Idra cha mahiSIo, cha hajAra sAmAnika devatAe, tethI cAragaNA aMgarakSako ane camara balinI peThe bIjA trAyazciMzAdika deve e parivRta thaI vimAnamAM besI meru upara prabhu samIpe AvyA. 30 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra34 saga 2 je pizAca, bhUta, yakSa, rAkSasa, kinara, kiM puruSa, maheraga ane gaMdharvonA adhipati kALa, svarUpa, pUrNabhadra, bhIma, kiMnara, satyapuruSa, atikAya ane gItarati e nAmanA, dakSiNazreNImAM rahelA ane uttarazreNImAM rahelA mahAkALa, pratirUpa, mANibhadra, mahAbhIma, liMpurUSa, mahApuruSa, mahAkAya ane gItayazA-- evA baMne zreNIonA patioe AsanakaMpathI bhagavAnanA janmane jANI pitApitAnA senApatio pAse potAnI maMjusvarA ane maMjuSA ghaTAne anukrame vagaDAvI. ghaMTanAda zAMta thaye eTale senApatie ASaNA karI; tethI pizAca vigere nikAyanA vyaMtare pitApitAnA indro pAse AvyA. te idro trAyazciMza ane lokapALa vinAnA devatAothI vIMTAyelA hatA, kAraNa ke temane sUryacaMdranI jema trAyaaiMza tathA kapALa nathI. te dareka iMdra pitAnA cAra hajAra sAmAnika devatAo ane seLa hajAra atmirakSaka devatAo sAthe Abhiyogika devatAe racelA vimAnamAM besI meru upara prabhunI pAse AvyA. tevI ja rIte dakSiNazreNI ane uttarazreNImAM rahelA aNupanikAdika vANuvyaMtaranI ATha nikAyanA sALa idro paNa pizAcAdi deveMdranI jema AsanakaMpathI bhagavAnanA janmane jANI maMjusvarA ane maMjuSA nAmanI ghaMTAne pitapotAnA senApatio pAse vagaDAvI ane ghoSaNA karAvI, pitapotAnA vyaMtare sahita abhigika devatAoe vikRta karelA vimAnamAM besI pUrvavat parivAra sAthe bhagavaMta pAse AvyA. asaMkhyAtA caMdra ane sUrya potapotAnA parivArane grahaNa karI, putrA jema pitA pAse Ave tema jinezvara pAse AvyA. svataMtra evA te sarva idrA AvI rIte parataMtranI jema svAmIne janmotsava karavAnI IcchAe bhaktithI tyAM AvyA. - have agiyAramA ane bAramA devalokanA agruta nAmanA ike snAtra karavAnA upakaraNane mATe Abhigika devatAone AjJA karI. teoe izAnadizAmAM jaI UMce prakAre samuddaghAta karI, sonAnA, rUpAnA, ratnanA, suvarNanA ane rUpAnA, suvarNanA ane ratnanA, rUpAnA ane ratnanA, sAnuM rUpuM ane ratnanA tathA mATInA-pratyeka jAtanA eka hajAra ne ATha ATha kaLaze banAvyA. te sAthe eTalI ja jhArIo darpaNa, pAtro, pAtrI, DAbaDA, ratnanA karaMDIyA ane puSponI caMgerIo, e saghaLuM kALakSepa karyA sivAya jANe ke zAgArathI laI AvyA hoya tema vikRtithI banAvyA. apramAdI evA e devatAo kaLazene laI, jaLahAriNI jema sarovare jAya tema kSIrasAgare gayA. tyAMthI jANe maMgaLazabda karatA hoya tevA bubudde zabda karanArA te kuMbhathI meghanI jema temaNe kSIredaka grahaNa karyuM, tathA puMDarIka, padma, kumuda, utpala, sahastrapatra ane zatapatra jAtanAM kamaLo paNa lIdhA. tyAMthI puSkaravara samudra AvI, yAtrALuo dvIpamAMthI jaLa grahaNa kare tema jaLa ane aneka prakAranA puSkarAdika grahaNa karyA. bharata ane airAvata kSetramAM rahelA mAgadhAdi tIrthanuM jaLa vigere lIdhuM ane tapelA pathikonI jema gaMgAdika nadIomAMthI tathA padmAdika dramAMthI mATI, jaLa ane kamaLa grahaNa karyA. saMghaLA kuLaparvatethI, saghaLA tAkyothI, sarva vijamAMthI, sarva vakSAra parvatathI, devakuru ane uttarakurukSetromAMthI, sumerunA paridhi bhAgamAM rahelA bhadrazALa, naMdana, saumanasa ane pAMDuka vanathI temaja malaya, da. rAdi parvatethI zreSTha zreSTha auSadhi, gaMdha, puSpa ane siddhAryAdi grahaNa karyA. vaidyo jema auSadhe ekaThA kare ane gAMdhike jema gaMdhIANA ekaThA kare tema sarva dravyane devatAee ekaThA karyA. AdarapUrvaka te sarva grahaNa karI jANe acudranA mananI sAthe spardhA karatA hoya tevA vegathI teo svAmInI pAse AvyA. Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 235 parva 2 ju pachI azrutaM daza hajAra sAmAnika devatAo, tetrIza trAyaaiMza de, cAra lekapALo, traNa parSadAnA de, sAta saunya, tenA sAta senApatio ane cAlIza hajAra AtmarakSaka devanI sAthe parivRta thaI uttarAsaMga karI prabhunI pAse AvI puSpAMjali mUkI, caMdanathI carcita karelA ane praphullita kamaLathI AcchAdita mukhavALA eka hajAra ne ATha kuMbhane devatAonI sAthe grahaNa karyA. pachI bhaktinA utkarSathI pitAnI jema namAvelA mukhavALA te kuMbhane prabhunA mastaka upara nAmavA mAMDyA. te jaLa pavitra hatuM chatAM paNa suvarNanA alaMkAramAM jema maNi vadhAre prakAze che tema prabhunA saMgathI ati pavitra thayuM. jaLanI dhArAnA avAjathI kaLaza zabdAyamAna thatA hatA. tethI jANe prabhunA snAnavidhimAM maMtrane pATha karatA hoya tevA te zelatA hatA. kuMbhamAMthI paDate jaLano mATe pravAha prabhunI lAvaNyasaritAnA veNIsaMgamane pAmato hato. prabhunA suvarNa jevA gaura aMgamAM prasaratuM te paya, suvarNamaya hemavaMta parvatanA kamaLa khaMDamAM prasaratA gaMgAnA jaLanI jevuM zebhatuM hatuM. sarvAge prasaratA te nirmaLa ane ati manohara jaLavaDe prabhu jANe vastra sahita hoya tevA jaNAtA hatA. tyAM bhaktinA bhArathI AkuLa thayelA keI devatAo snAna karAvatA evA iMdra ane devatAonI pAsethI pUrNa kuMbhane kheMcI letA hatA. te vakhate koI prabhune chatra dharatA hatA, keI cAmara vIMjatA hatA, keI dhUpadAna laIne ubhA hatA, keI puSpa ane gaMdhane dhAraNa karatA hatA, koI snAtravidha bhaNatA hatA, koI jaya jaya zabda karatA hatA, koI hAthamAM daMDa laIne duMdubhi vagADatA hatA, kaI gAla ane mukhane phulAvI zaMkhane dIrgha zabda karI pUratA hatA, koI kAMsI tAla vagADatA hatA, keI akhaMDita ratnadaDothI jhAlarane vagADatA hatA, koI Damaru vagADatA hatA, koI DiDimane tADana karatA hatA, koI nartakInI jema tAlalayane anusarI UMcA prakAranuM nRtya karatA, ke viTa ane ceTanI jema hAsya karavAne mATe vicitra rIte kudatA hatAM, koI prabaMdha karavA vigerethI gavaiyAnI jema gAyana karatA hatA, koI govALanI jema gaLAthI uchuM khala svare gAyana karatA hatA, koI batrIza pAtrethI nATakanA abhinaya batAvatA hatA, keI paDatA hatA, kaI ThetA hatA, kaI ratnone varSAvatA hatA, keI suvarNanI vRSTi karatA hatA, keI AbhUSaNone varSAvatA hatA, koI cUrNavRSTi karatA hatA, koI mALA puSpa ane phaLane varasAvatA hatA, keI caturAIthI cAlatA hatA, keI siMhanAda karatA hatA, koI azvanI jema haNahaNATa karatA hatA, kaI hastInI jema garjanA karatA hatA, kaI rathaSa karatA hatA, koI traNe nAdane karatA hatA, keI paganA prahArathI maMdarAcalane halAvatA hatA, keI capeTAvaDe pRthvIne cUrNa karatA hatA, keI ghaNuM AnaMdathI vAraMvAra kolAhala karatA hatA, koI maMDaLIrUpa thaI pharatA pharatA rAsaDA letA hatA, keI kRtrima rIte baLI jatA hatA, kaI kautukathI avAja karatA hatA, koI utkaTa rIte meghagarjanA karatA hatA ane kaI vIjaLInI jema prakAzatA hatA. evI rIte devatAo AnaMdathI vicitra vicitra ceSTA karatA hatA. te avasare azrute bhagavAnane harSathI abhiSeka karyo. pachI niSkapaTa bhaktivALA te Idra mastaka upara mugaTa samAna aMjali racI UMce svare jaya jaya zabda karyo ane catura saMvAhakanI jema sukhasparza hAtha vaDe devadUSya vastrathI teNe prabhunA zarIrane mArjane karyuM. naTa jema nATa kare tema traNa jagatanA svAmInI pAse AnaMdathI nRtya karatA devatAonI sAthe teNe paNa abhinaya karyo. te AraNamyuta kalpanA I pachI gazIrSa caMdananA rasavaDe prabhune vilepana karyuM divya ane bhUminA utpanna thayelAM puSpothI arcA karI temanI pAse kuMbha, bhadrAsana, darpaNa, zrIvatsa, svastika, naMdyAvarsa, vaddhamAna ane matsyayuga-e Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 2 je aSTamaMgalika rUpAnA svaccha ane akhaMDita akSatavaDe AlekhyA ane saMdhyAazvinI karNikAnI jevA paMcavaNuM puSpanA jAnu pramANa samUhane prabhunI pAse mUko. dhUmADAnI vatiothI jANe svargane teraNavALuM karatA hoya tema dhUpanA agnine teNe dhUpita karyo. te dhUpa UMce karatI vakhate devatAo vAjiMtra vagADavA lAgyA, tethI dIrgha svaravALI mahASA ghaMTAne paNa jANe saMkSipta karI dIdhI hoya tema teo zobhavA lAgyA. pachI jyotimaMDaLanI lakSmIne anusaranAruM ane UMcA zikhAmaDaLavALuM ArAtrika utArI. sAtaATha pagalA pramANa karI romAMcita thayelA acyuM tedra A pramANe stuti karavAno AraMbha karyo. he prabhu ! jAtivaMta suvarNana chedanA jevI chabIthI AkAzanA bhAgane AcchAdana karanAra ane prakSAlana vinA pavitra evI tamArI kAyA kone AkSepa na kare ? suMgadhI vilepana karyA sivAya paNa nitya sugaMdhI evA tamArA aMgamAM maMdAranI mALAnI jema devatAonI strIonAM netro bhramarapaNAne pAme che. he nAtha ! divya amRtarasAsvAdanA piSaNathI jANe haNAI gayA hoya tevA rogarUpI sarpanA samUho tamArA aMgamAM praveza karI zakatA nathI. darpaNanA taLamAM lIna thayelA pratibiMbanA jevA tamArA zarIramAM jharatA pasInAnA lIpaNAnI kathA paNa kema saMbhave ? he vItarAga ! tamAruM aMta:karaNa mAtra rAga rahita che ema nathI, paNa tamArA zarIramAM rudhira paNa dUdhanI dhArA jevuM zveta che. tamArAmAM bIjuM paNa jagathI vilakSaNa che ema ame kahI zakIe chIe, kAraNa ke tamAruM mAMsa paNa nahIM bagaDeluM, abIbhatsa ane zubhra che. jaLa tathA sthaLamAM utpanna thayelI puSpanI mALAne choDIne bhramarAo tamArA niHzvAsanI sugaMdhane anusare che. tamArI saMsArasthiti paNa le kAra camatkAra karanArI che, kAraNa ke tamArA AhAra ane nihAra paNa carmacakSugocara thatA nathI." - evI rIte temanI atizayagarbhita stuti karI, jarA pAchA cAlI, aMjali jeDI prabhunI bhaktine bhajanArA te IMdra suzraSA karavAmAM tatpara thaI rahyA; eTale bIjA bAsaTha IdrAe parivAra sahita anukrame azruta IdranI jema prabhune abhiSeka karyo. abhiSekane aMte stuti-namaskAra karI, jarA pAchA pharI, aMjali jeDI dAsanI jema tatpara thaI teo prabhunI upAsanA karavA lAgyA. pachI saudharma kalpanA IdranI jema IzAnakalpanA cheke atibhaktithI potAnA dehanAM pAMca rU5 karyA ane addhicaMdranA jevI AkRtivALI ati pAMDukavelA nAmanI zilA upara izAnakalpanI jema ekarUpe siMhAsana upara beThA. jinabhaktimAM prayatnavAna evA teNe eka rathathI bIjA rathanI jema zakedranA utsagathI potAnA utsaMgamAM prabhune Are paNa karyA. eka rUpe prabhunA mastaka upara chatra dharyuM, be rUpe prabhunI baMne paDakhe be cAmara dhAraNa karyA ane pAMcamA rUpe trizaLane hAthamAM rAkhI jagatpatinI pAse te UbhA rahyA. te vakhate pratihAranI jema udAra AkAravaDe te manahara lAgatA hatA. pachI saudharmakalapanA idra pitAnA abhigika devatAnI pAse tatkALa abhiSekanAM upakAraNe maMgAvyA ane bhagavAnanI cAre dizAe jANe bIjA sphaTikamANanA parvata hoya tevA sphaTikamaya cAra vRSabhanAM rUpa pite vikuvya. e cAra vRSabhanA ATha iMgathI jaLanI caMdranA kiraNonA jevI ujajavaLa ATha dhArA utpanna thaI te addharathI ja nadIonI jema ekaDI maLIne samudranI jema jagatpatinA mastaka upara paDavA lAgI. teNe ema judI ja rIte prabhune abhiSeka karyo Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 kAraNa ke zaktivaMta puruSA kavionI jema anya anya prakAranI racanAthI pAtAnA AtmAne jaNAve che. acyute nI jema teNe mAIna, vilepana, pUjA, aSTamaMgaLikana' Alekhana ane ArAtrika e sarva kArya vidhiyukta karyAM. pachI zakrastavathI jagatpatine vaMdanA-namaskAra karI hathI gadgad svare A pramANe stuti karI-- 237 he traNa bhuvananA adhipati ! vizrvakavatsala ! puNyalatAne utpanna karavAmAM navIna megha samAna evA he jagatprabhu ! tame jaya pAmeA. huM svAmin ! patamAMthI jema saritAne Agha utare tema A jagatane prasanna karavAne tame vijaya nAmanA vimAnathI utarelA che. he bhagavAn ! meAkSarUpI vRkSanAM jANe bIja hoya tevAM ujajavaLa traNa jJAna, jaLamAM zItaLatAnI jema tamAre janmathI ja siddha che. he tribhuvanAdhIza ! daNunI sAme pratibiMbanI jema je tamane hRdayamAM dhAraNa kare che tenI sanmukha hamezAM sa prakAranI lakSmI rahe che. utkaTa evA karmArUpI rAgathI pIDAtA prANIAnA rAganA pratikAra karanArA eka vaidyarUpa tame temanA bhAgyAye utpanna thayelA che. he svAmin ! mAravADanA pAMthanI jema tamArA darzanarUpI amRtanA zreSTha svAdathI ame jarA paNa tRpti pAmatA nathI. he prabhu ! sArathivaDe rathanI jema ane karNa dhAravaDe nAvanI jema nAyakarUpa tame utpanna thavAthI A jagatanA lAke sanmAge pravo. he bhagavAna ! tamArA caraNakamaLanI sevAnI prAptithI amAruM azva hamaNAM kRtArtha thayeluM che." evI rIte eka sA ATha gleAkavaDe stuti karI idra prathamanI jema peAtAnA pAMca rUpa vikRta karyA. eka rUpe prabhune hAthamAM grahaNa karyA, eka rUpe prabhunA mastaka upara chatra dharyuM, e rUpe cAmara dharyAM ane eka rUpe hAthamAM vA laI prabhunI AgaLa pUrvavat UbhA rahyA. pachI pAtAnI icchA pramANe yathAyeAgya parivAra sahita namrAtmA te vinItAnagarImAM jitazatru rAjAne ghera AvyA. tyAM prathama mUkelA tIrthaMkaranA pratibiMbane saMvRta karI vijayAdevInI paDakhe tIrthaMkarane AreApaNa karyA. prabhune ozIke sUryacaMdranA jevu' kuMDaLanu' yugala tathA komaLa ane zItaLa evuM devadRSya vastra mUkayuM. AkAzamAMthI utaratA sUcanA jevuM suvarNanA prAkAre zaNagArelu. zrIdAmaga Daka prabhunI upara ullecamAM khAMdhyuM, prabhunI dRSTinA vinAdane mATe maNiratna sahita hAra ane maneAhara addhahAra IMdra tyAM laTakAvyA. pachI cak jema kumudinInI ane sUrya jema padminInI nidrA hare tema indre vijayAdevIne ApelI avasvAminI nidrA haraNa karI, IMdre Adeza karelA kuberanI AjJAnI tRbhaka jAtinA devatAoe jitazatru rAjAnA gRhamAM te vakhate suvarNa, hiraNya ane ratnAnI judI judI khatrIza koTI sakhyApramANu vRSTi karI ane baMtrIza na bhadrAsananI vRSTi karI. maNyaMga kalpavRkSAnI jema temaNe AbhUSaNanI vRSTi karI, anagna kalpavRkSAnI jema vastranI vRSTi karI ane bhadrAzAlAdika vanamAMthI cuTI lAvelAnI jema cAtaram patravRSTi, puSpavRSTi ane vRSTi karI. citrAMga nAmanA kalpavRkSanI jema teee vicitra varNanAM puSponI mALAnI vRSTi karI, ailAdika cUrNane uDADanArA dakSiNu pavananI jema gadhaSTi ane pavitra evI cUvRSTi karI ane puSkarAva megha jema jaLadhArAnI vRSTi kare tema ati udgAra vasudhArAnI vRSTi karI. pachI zakranI AjJAthI tenA abhiyAgika devatAo e A pramANe udghASaNA karI-"he vaimAnika, jIvanapati, jyAtiSka ane vyatara devatAe ! 1. kulanI mALAone daDA (guccho). 2. eka jAtanA bhadrAsana (siMhAsana) Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 sarga 2 jo tame sAvadhAna thaIne sAMbhaLo. ahetu ane temanI mAtAnuM azubha ciMtavaze tenuM mastaka ajaMkavRkSanI maMjarInI jema sAta prakAre bheda pAmaze. " ahIM meruparvata uparathI IdrAdika sahita sarve devatAe AnaMdathI praphullita thaI nadIzvara dvIpe gayA. saudharmedra paNa bhagavaMtane namaskAra karI jitazatru 2 jAne gRhamAMthI nIkaLI tatkALa tyAM pahoMcyA. teNe dakSigu aMjanAdrinA zAzvata rauyamAM zAzvata ahaM tenI pratimA pAse aNahinakA utsava karyo ane tenA cAra lokapAlee tenI pharatA cAra dadhimukha parvata paranA caityamAM harSa sahita utsava karyo. uttaranA aMjanAdri uparanA zAzvata caityamAM IzAneke zAzvata jine pratimAne aSTAnikA utsava karyo ane tenA cAra lokapAlae pUrvanI jema tenI pharatA cAra dadhimukha parvata upara RSabhAdi pratimAne utsava karyo. camaheMdra pUrva aMjanAdrimAM ane balIMdra pazcima aMjanAcalamAM aSTAnikA utsava karyo. ane teone lokapAlee te te parvatanI AsapAsanA cAra cAra dadhimukha parvata uparanI pratimAne utsava karyo. pachI saMketasthAnanI jema te dvIpamAMthI sarva surAsura pitAne kRtakRtya mAnatA pitAne sthAnake gayA. te ja rAtrIe prabhunA janma pachI thoDI vAre vaijayaMtIe paNa gaMgA jema suvarNa kamalane prasave tema eka patrane sukhethI prasave. patnI ane vadhu evA vijayA ne vaijayaMtInA parivAre putpattinI vadhAmaNIthI jitazatru rAjAne vadhAvyA. te vArtA sAMbhaLI saMtuSTa thayelA rAjAe teone evuM pAritoSika ApyuM ke jethI temanA kuLamAM paNa lakSamI kAmadhenanI jema avicchinna thaI ghananA AgamanathI siMdhunadInI jema ane pUrNimAthI samudranI jema te vakhate pRthvIpati rAjA zarIre praphulita thaye. te samaye rAjAne pRthvI sAthe uchuvAsa, AkAzanI sAthe prasannatA ane pavananI sAthe tRptipaNuM prApta thayAM. temaNe tatkALa kArAgRhamAMthI zatruone paNa baMdhanamukta karyA, jethI baMdhana phakta hastI vigerene ja rahyuM. Idra jema zAzvata aha'tanI pUjA kare tema rAjAe rauDhyAmAM jinabiMbanI adde bhUta pUjA karI. yAcakone potAnA ke pArakAnI apekSA nahIM rAkhatAM dhanathI prasanna karyA, kAraNa ke udyata thayelA meghanI vRSTi sarvane sAdhAraNa hoya che. khIlethI chUTelA vAcha- raDAnI jema ulaLatA chAtronI sAthe upAbe (mahetAjIo) sumAtRkAne pATha karAvatA tyAM AvyA keI ThekANe brAhmaNane vedika maMtrane moTo dhvani thavA lAge, kaI ThekANe lagna vigerenA vicArathI sAravALI muhUrta saMbaMdhI uktio thavA lAgI; kaI ThekANe kulIna kAMtAo TeLe maLI harSakArI vanithI gIta gAvA lAgI; koI ThekANe vArAMganAone maMgaLika gItadhvani thavA lAgyuM keI ThekANe badalekanA kalyANakalpanA tulya mATe ke lAhala thavA lA; keI ThekANe cArathI suMdara dvipaka AziSe saMbhaLAvA lAgI; kaI ThekANe ceTaka le ke harSathI UMce svare belavA lAgyA ane keI ThekANe yAcakane bolAvavAthI utkaTa thayelA chaDIdAra le kene kailAhala thavA lAge. AvI rIte varSARtunA meghathI saMkula thayelA AkAzamAM garjanAnI paThe rAjagRhanA AMgaNAmAM evA zabda vistAra pAmI rahyA. - kaI ThekANe nagarajane kuMkumAdikavaDe vilepana karavA lAgyA, keI hIravANI vastra paheravA lAgyA ane kaI divya mALAonA AbhUSaNothI alaMkRta thavA lAgyA. vaLI kaI ThekANe kapUramizra tAMbUlathI prasannatA thatI hatI, keI ThekANe gharanA AMgaNAmAM kukumathI siMcana thatuM hatuM, keI ThekANe kuvalayanA jevA mauktikathI sAthI A racatA hatA, ke Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 juM 39 ThekANe navIna kadalItaMbhathI teNe baMdhAtAM hatAM ane kaI ThekANe teraNanI baMne tarapha suvarNakuMbha AropaNa thatA hatA. te avasare jANe sAkSAt RtunI lamI hoya tevI puSpagarbhita kezapAzavALI, puSponI mALAthI mastakabhAgane veSNana karanArI ane kaMThamAM laTakatI mALAvALI nagaranI gaMdharva suMdarIo devatAnI strIonI jema gItatAlayukta manehara gAyana karavA lAgI. ratnanAM karNAbharaNa, padaka, bAjubaMdha, kaMkaNa ane n purathI jANe nAdrinI devIo hoya evI teo zebhatI hatI ane jANe kalpavRkSanI latA hoya tema teo baMne tarapha laTakatA calAyamAna cheDAvALA uttarIya vastrothI zreNIbaddha parikaravAnI jaNAtI hatI. te vakhate nagaranI kuLavAna strIo paNa pavitra dUrvA sahita pUrNa pAtrone hAthamAM dhAraNa karI tyAM AvavA lAgI. teoe kasuMbanAM uttarIya vastrothI suMdara burakhA dhAraNa karyA hatA, tethI teo saMdhyAnAM vAdaLAthI AcchAdita thayelI pUrvadizAnA mukhanI lakSmIne haratI hatI. kuMkumanA aMgarAgathI zarIrazebhAne adhika karanArI teo vikasvara kamaLavananA parAgathI jema nadIo zobhe tema zebhatI hatI, pitAnA mukha ane lacana nIcAM karyA hatAM, tethI jANe teo IryAsamiti zodhatI hoya tevI jaNAtI hatI ane vimaLa vastrathI jANe nirmaLa zIlavALI hoya tevI teo jaNAtI hatI. keTalAeka sAmaMte akSatanI jema suMdara motIthI pAtrane pUrI rAjAnA maMgaLikane mATe rAjAnI pAse lAvavA lAgyA. mahaddhika devatAo jema IdranI pAse Ave tema parama RddhivALA keTalAka sAmaMta rAjA ratanabhUSaNanA samUha laIne jitazatru rAjAnI pAse AvyA; keTalAeka jANe kadalI sUtrathI athavA bisasUtrathI vaNyAM hoya tevA meTA mUlyavALA dukula vastro lAvyA, keTalAeke jAbhaka devatAoe varasAvelI vasudhArAnI je suvarNa rAzi mahArAjAne bheTa karyo; koIe diggajonA jANe yuvarAja hoya tevA ziauryavALA ane unmata hAthIo bheTa karyA ane koI uzcaHzravAnA jANe baMdhu hoya temaja sUryAdhanA jANe anuja hoya tevA uttama ghoDAo lAvI arpaNa karavA lAgyA. harSathI hRdayanI jema rAjAnuM gRhAMgaNa aneka rAjAoe bheTa karelA vAhanothI vizALa hatuM te paNa sAMkaDuM thaI gayuM. rAjAe sarvanI prItine mATe saghaLI bheTa grahaNa karI; nahIM te devanA deva jenA putra che tene zuM nyUna hatuM? - rAjAnA AdezathI nagaramAM sthAne sthAne devatAnAM jANe vimAna hoya tevA moTA maMca racavAmAM AvyA. dareka havelI ane dareka gharamAM, kautukathI tiSka devo AvIne rahyA hoya tevAM ratnapAtra samAna te raNo bAMdhyA ane dareka mAgamAM bhUminuM maMgaLasUcaka vilepana hoya tema rajanI zAMtine mATe kezaranA jaLathI chaMTakAva karavAmAM AvyA. nagaraloka ThekANe ThekANe nATaka, saMgIta ane vAjiMtronA nAda karavA lAgyA. rAjA e daza divasa sudhI te nagarIne zuka (jagAta) temaja daMDa rahita, subhaTanA praveza vinAnI, kara vinAnI ane mahotsavamaya karI dIdhI. pachI te mahArAjAe zubha divase putra ane bhatrIjAne nAmakaraNotsava karavAne potAnA sevakone AjJA karI. teoe gADha ane aneka puTavALAM vastrothI, jANe rAjAnI AjJAnA bhayathI sUryanAM kiraNa praveza na karI zake te eka maMDapa banAvyuM. tenA dareka staMbhanI samIpe aneka kadalItaMbhe zobhatA hatA, te jANe puSpanI kaLIothI AkAzamAM padmakhaMDane vistAratA hoya tevA jaNAtA hatA. jANe rakta thayelI madhukarI hoya tevI lakSmIe niraMtara Azrita karelA puSpagRho tyAM vicitra puSpathI racavAmAM AvyA hatA. haMsaromathI aMcita thayelAM ane rUe bharelAM kASTamaya AsanathI te maMDapa nakSatrovaDe AkAzanI jema Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 sarga 2 jo sanAtha thayelA hatA. e rIte IMdranu vimAna jema AbhiyAgika devatAo race tema rAjAne ma`Dapa tatkALa sevake e taiyAra karyA, pachI maMgaLadravya hAthamAM rAkhI ha sahita tyAM AvanArA strI-puruSone chaDIdAre yathAyAgya sthAne besADavAM ane adhikArIoe kukumanA a'garAgathI, tAMbUlathI ane kusumeAthI potAnA baMdhunI jema temanI gauravatA karI. te prasaMge uttama evAM ma`gaLa vAjiMtro madhura svarathI vAgavA lAgyAM, kulIna kAMtA A ma`gaLika gItA gAvA lAgI, brAhmaNeA pavitra maMtronA uddagAra karavA lAgyA ane gaMdharvAe va mAnAdika gAyananA AraMbha karyA. cAraNabhAToe tAla vinA ja jayajayakAra zabda karyA, temanA udAra pratidhvanithI jANe te ma`Dapa khelatA hoya tevu jaNAvA lAgyuM', garbhamAM rahelA e bALakanI mAtA mArAthI pAsA ramavAmAM jItI zakANA nahI, e hakIkata yAda karIne rAjAe pAtAnA putranuM * ajita ' evuM ane bhrAtAnA putranu` ' sagara ' evu` pavitra nAma rAkhyuM. sekaDo utkRSTa lakSaNeAthI ALakhAtA pRthvInA uddhAra karavAnI sahanazIlatAvALA ane jANe potAnI e bhujA hAya tevA te ane kumArIne jotAM te rAjA jANe amRtamAM magna thayA hoya tema akhaMDa sukhane pAmyA. Yuan You Shao Kao Kao Bing Shao 8Rou Rou Rou Jiao Jiao Fang Fang Shao Kao DVDDRBBFang Xian : ityAcArya zrI hemacaMdra viracite trizaSTizalAkApuruSacarite mahAkAvye dvitiya parvaNi zrI ajitasvAmitIrtha karasagaracakradharajanmavarNano nAma dvitIya sargaH // 2 // Gan You Fang Dong Fang You Fang Dong Fang Huo Shao Shao Shao Fang Fang Shao Xian Xian W&WRWR& 388 Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 3 jo. Indre A jJA karelI pAMca dhAtrI ajitaprabhunuM ane rAjAe AjJA karelI dhAtrIe sagarakumAranuM pAlana karavA lAgI. peAtAnA hastakamaLanA aMgUThAmAM iphe saMkramAvelA amRtanuM ajitasvAmI pAna karatA hatA; kAraNa ke tIrthaMkaro stanapAna karanAra hotA nathI. udyAnavRkSa jema nIkanA jaLanuM pAna kare tema sagarakumA2 dhAtrInuM ani'drita stanapAna karatA hatA. vRkSanI be zAkhAnI jema ane hAthInA be dAMtanI jema e baMne rAjakumAreA divase divase vRddhi pAmavA lAgyA. paryaMta upara jema si'hanA bALako caDe tema baMne rAjakumArI anukrame rAjAnA utsaMgamAM caDavA lAgyA. temanA mugdha hAsyAthI mAtApitA khuzI thatA ane temanA parAkrama sahita cAlavAthI vismaya pAmatA kesarIsi'hanA kizAra jema pAMjarAmAM paDI rahetA nathI tema dhAtrImAtAe temane vAra vAra pakaDI rAkhatI tA paNa te kumAre tenA utsaMgamAM besI rahetA naheAtA, svaccha de vicaratA evA te baMne kumArA potAnI pachavADe doDatI dhAtrIone kheda pamADatA hatA; kAraNa ke mahAtmAonu vaya gauNa heAtuM nathI, vegathI vAyukumArane ulllaghana karanAra te ane kumArA krIDA karavAnA zuka ane mayura vigere pakSIone doDIne grahaNa karatA hatA. bhadra hAthInA bALakanI jema svacchaMde vicaratA evA te bALakA judA judA cAturyathI dhAtrIene gatimAM cUkAvatA hatA. temanA caraNukamaLamAM paherAvelA AbhUSaNanI jhaNajhaNATa karatI ghugharIo bhamarAnI peThe zeAbhatI hatI. temanA kaMThamAM hRdaya upara laTakatI suvarNa ratnanI lalItakA ( mALA ) AkAzamAM laTakatI vijaLInI jema zAbhatI hatI. svecchAe krIDA karatA te kumArAnA kAnamAM paherAvelA suvarNanAM nAjuka kuMDaLA jaLamAM sa`krama thatA navIna AdityanA vilAsane dhAraNa karatA hatA. temanA cAlavAthI hAlatI evI kezanI zikhA navI UgelI bALamayUranI kaLA jevI zAbhatI hatI. jema mATA taraMgA rAjahusene eka padmamAMthI bIjA padmamAM lai jAya tema rAjAe temane eka utsa'gamAMthI bIjA utsa`gamAM letA hatA. jitazatru rAjA ratnanA AbharaNanI jema te baMne kumArAne utsaMga, hRdaya, bhujA, skaMdha ane mastaka upara AropaNa karatA hatA. bhramara jema kamaLane suMghe tema teonA mastakane vAraMvAra suMghatA pRthvIpati prItine vaza thaI tRpti pAmatA nahotA. rAjAnI AMgaLIe vaLagI paDakhe cAlatA te kumArA merupa tanI be bAjue cAlatA e sUrya jevA ze|bhatA hatA. yAgI jema AtmA ane paramAtmAne ciMtave tema jitazatru rAjA te ane kumArane paramAnaMdavaDe ciMtavatA ( saMbhAratA ) hatA. pAtAnA gharamAM utpanna thayelA kalpavRkSanI jema rAjA vAravAra temane jotA hatA ane rAjazukanI peThe vAravAra temane khelAvatA hatA, rAjAnA AnaMdanI sAthe ane ikSvAku kuLanI lakSmInI sAthe te ane kumAra anukrame adhika adhika vRddhi pAmavA lAgyA. mahAtmA ajitakumAra sarva kaLA, nyAya ane zabdazAstra vigere pAtAnI meLe ja jANI gayA; kAraNa ke jinedha janmathI ja traNa jJAnavALA hAya che, sagarakumAre rAjAnI AjJAthI sAthe dvivase mahotsavapUrvaka upAdhyAyanI pAse adhyayana karavAnA AraMbha 31 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 sa 3 jo karyAM. samudra jema nadIonA jaLanuM pAna kare tema sagarakumAre paNa zabdazAstrAnu gheADA divasamAM pAna karyuM. dIpaka jema bIjA dIpakathI jyeAtine grahaNa kare tema sumitrAnA putra sagarakumAre sAhityazAstranu jJAna upAdhyAyanI pAsethI vagara prayAse grahaNa karyuM. sAhityarUpI velanA puSparUpa ane kaNa ne rasAyanarUpa pAtAnA banAvelAM navIna kAvyAvarDa vItarAganI stavanA karIne peAtAnI vANIne teNe kRtArtha karI. buddhinI pratibhAnA samudrarUpa evA pramANuzAstrone teNe pAte mUkI rAkhelA nidhinI jema avilaMbe grahaNa karyAM. jitazatru rAjAe amegha khANAthI jema zatruone jItyA tema sagarakumAre ameAgha evA syAdvAdi siddhAMtathI sava prativAdIone jItyA. cha guNa, cAra upAya ane traNa zaktie ityAdi prayAgarUpa taraMgAthI AkuLa ane duragAha evA azAsrarUpa mATa: samudranuM teNe sArI rIte avagAhana karyuM. auSadhi, rasa, vIya ane tenA vipAka sa`badhI jJAnanA dIpaka samAna aSTAMga Ayurvedanu teNe kaSTa vinA adhyayana karyuM. cAre prakAre vAgavAvALuM, cAra prakAranI vRttivALu, cAra prakAranA abhinayavALuM ane traNa prakAranA sUjJAnanA nidAnarUpa vAghazAstra paNa teNe grahaNa karyuM.... daMtaghAta, maDhAvasthA, a'galakSaNa ane cikitsAe pUrNa evuM gajalakSajJAna paNa teNe upadeza vinA jANI lIdhuM. vAhanividha ane cikitsA sahita azvalakSaNazAstra teNe anubhavathI ane pAThathI hRdayaMgama karI lIdhuM. dhanurveda tathA bIjA zAstronu lakSaNa paNa zravaNamAtrathI ja lIlAvaDe potAnA nAmanI peThe teNe hRdayamAM dhAraNa karI lIdhuM. dhanuSa, phUlaka, asi, charI, zalya, parazu, bhAla, bhidipAla, gadA, kRpANa, daMDa, zakti, zaLa, haLa, musaLa, yaSTi, paTTisa, dusphATa, muSI, geNu, kaya, trizULa, za' ane bIjA zasrAthI te sagarakumAra zAstranA anumAna sahita yuddhakaLAmAM kuzaLatAne pAmyA. pa NInA caMdranI jema te sarva kaLAmAM pUrNa thayA ane bhUSAnI jema vinayAdika guNAthI zAbhavA lAgyA. zrImAn ajitanAtha prabhu samaye samaye bhaktivALA iMdrAdika devethI sevAvA lAgyA. keTalAka devatAe ajitasvAmInI te te lIlA jovAnI IcchAthI tyAM AvI temanA vayasya ( mitrA ) thaIne krIDA karavA lAgyA. prabhunI vANIrUpI amRtanA rasane pAna karavAnI IcchAthI kAi devatAe vicitra naktithI ane khuzAmatanAM vacanAthI prabhune khelAvavA lAgyA. Adeza nahI karanArA prabhunA AdezanI IcchAthI krIDAvratamAM dA mUkIne, prabhunA AdezathI keTalAka devatAe pAtAnA dravyane hArI jatA hatA. kAI prabhunI pAse pratihArI thatA hatA, keAi maMtrIe thatA hatA, koI upAnadhArI thatA hatA ane kAi krIDA karatA prabhunI pAse astradhArI thatA hatA. sagarakumAre paNa zAstronA abhyAsa karIne niyAgI puruSanI jema prabhunI pAse potAnA niyAga nivedana karyAM. upAdhyAye paNa nahIM bhAMgelA saMzayA, sArI buddhivALA sagarakumAra, bharatarAjA jema RSabhadevane pUchatA hatA tema ajitasvAmIne pUchavA lAgyA. ajitakumAra mati, zruta ane avidhijJAnavaDe tenA sa Mdehane sUryanAM kiraNAthI adhakAranI jema tatkALa chedI nAMkhatA hatA. traNa+ yatathI dabAvI, Asanaparigraha dRDha karI, peAtAnA baLaneA prasAra karI moTA tAphAnI hAthIne vaza karatA sagarakumAra prabhune pAtAnI zakti batAvatA hatA. paryAvALA athavA paryANu vinAnA tAphAnI ane te pAMca dhArAthI prabhunI AgaLa vahana karatA hatA. bAvaDe rAdhAvedha, zabdavedha, jaLanI aMdara rAkhelA 1 yatAne dayAz karavAnI kaLAyukta traNa prakAratA prayatna. 2 dhArA-gheADAne calAvavAnI cAla (gati) Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 243 parva 2 juM lakSyane vedha ane cakra tathA mRttikAne vedha karIne pitAnuM dhanuSyabaLa te ajitasvAmIne batAvatuM hatuM. hAthamAM phalaka ane khaDraga laIne, AkAzanA madhya bhAgamAM caMdranI jema phalakanA vacamAM rahele te, pitAnI yAdagati prabhune batAvI, AkAzamAM caLakatI vijaLInI rekhAnA bhramane ApanArA bhAlA, zakti ane zarvalAne vegathI bhamAvate hate. nartaka puruSa jema nRtyane batAve tema sarvacArImAM catura evA sagare sarva prakAranI charikA saMbaMdhI vidyA paNa batAvatI. tevI rIte bIjA paNa zastronI kuzaLatA teNe gurubhaktithI ane zikSA levAnI IcchAthI ajitasvAmIne batAvI. pachI sagarakumArane kaLAmAM je kAMI nyUna hatuM te ajitakumAre zikhavyuM. tevA puruSane tevA ja zikSaka hoya che. evI rIte pitAne yogya ceSTA karatA te baMne kumAre, pathika jema gAmanI sImAnuM ullaMghana kare tema AghavayanuM ullaMghana karI gayA. samarasa saMsthAna ane vajaRSabhanArAca saMhananathI zubhatA, suvarNa samAna kAMtivALA, sADAcArase dhanuSa UMcAIvALA, zrI vatsanA cihnathI jemanA vakSasthaLa lAMchita thayelA che evA ane suMdara mugaTathI zobhatA te baMne kumAra, kAMtinA Adhikyane karanArI zaraRtune jema sUrya-caMdra pAme tema zarIrasaMpattine vizeSa karanArA yauvanavayane praDha thayA. yamunA nadInA taraMga jevA kuTIla ane zyAma kezathI ane aSTamInA caMdra jevA lalATathI te baMne kumAra adhika zobhavA lAgyA. senAnAM be dapo hoya tevA temane be kapola zevA lAgyA; snigdha ane madhura evAM be netro nIlakamaLanA patranI jema caLakavA lAgyAM, tenI suMdara nAsikA daSTirUpI be taLAvaDInA madhya bhAgamAM pALanI jevI dekhAvA lAgI ane jANe be DArUpe rahelA biMbaphaLa hoya tevA temanA hoTha zobhavA lAgyA, suMdara AvartavALA temanA karNa chIpalInA jevA manahara lAgatA hatA; traNa rekhAthI pavitra thayela kaMTharUpI kaMdaLa zaMkhanI je epate hate; jANe hAthInA kuMbhasthaLa hoya tevA temanA sakaMdha unnata hatA; dIdhuM ane puSTa bhujAo sarparAjanI jevI jaNAtI hatI, urasthaLa suvarNa zalanI zilA jevuM zobhatuM hatuM nAbhi mananI peThe ati gaMbhIra bhAsatI hatI; kaTapradeza vajInA madhya bhAga jevo kRza hata; sarala, kamaLa ane meTA hAthInI zuM jevI AkRtivALA temanA sAthaLa hatA; mRgalInI jaghA jevI temanI jaMghAe zobhatI hato ane temanA caraNa sarala evA AMgaLIo rUpI dala (patra) thI sthaLakamaLane anusaratA hatA. svabhAvathI paNa ramaNika evA e baMne kumAro, strI janane priya evAM udyAne jema vasaMtaRtuthI adhika ramaNIka lAge tema yauvanathI vizeSa ramaNika lAgatA hatA. potAnA rUpa ane parAkramAdika guNothI sagarakumAra devatAomAM IdranI peThe sarva manuSyomAM utkarSa pAmate hato; ane sarva parvatathI mAnamAM jema meruparvata adhikapaNuM pAmele che, tema devalokavAsI raiveyakavAsI ane anuttaravimAnavAsI devAthI temaja AhAraka zarIrIthI paNa ajitasvAmI rUpe karIne adhika paNuM pAmyA hatA. anyadA jitazatru rAjAe ane Idde rAga rahita evA ajitasvAmIne vivAhAkrayAne mATe kahyuM. temanA AgrahathI potAnA bhegaphaLakarmane jANIne temaNe te pramANe karavAnuM svIkAryuM. lakSmInI jANe bIjI mUrtio hoya tevI seMkaDo svayaMvara rAjakanyAo temane narapatie meTI RddhithI paraNavI. putranA vivAhathI atRpta rahelA rAjAe devakanyAnA jevI rAjakanyAo sagarakumArane paNa paraNavI. IdriyothI nahIM chatAyelA evA ajitaprabhu bhogakarmane khapAvavAne mATe rAmAonI sAthe ramatA hatA; kAraNa ke jevo vyAdhi tevuM Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 sarga 3 jo auSadha hoya che. sagarakumAra paNa hAthaNIonI sAthe hAthInI jema strIonI sAthe jAtajAtanI krIDAothI aneka krIDA sthAnamAM ramatA hate. ekadA potAnA ladhu baMdhava sahita, saMsArane viSe udvega pAmelA jitazatru rAjA aDhAra pUrva lakSe saMpUrNa thayelA potAnA putrane A pramANe kahevA lAgyA-"he vatsa ! ApaNA sarva pUrvaje keTalAMka varSo sudhI vidhithI pRthvInuM rakSaNa karI pachI te pRthvI putrane svAdhIna karI mokSasAdhanamAM heturUpa vratane grahaNa karatA hatA, kAraNa ke paramAra e ja potAnuM kArya che. e sivAya bIjuM sarva parakArya che. he kumAre! e pramANe ame paNa have vrata grahaNa karazuM. amArA kAryane e hetu che ane ApaNuM vaMzane amArI jema tame baMne A rAjyamAM rAjA ane yuvarAja thAo ane amane dIkSA levAnI AjJA Apo." ajitanAthe kahyuM-"he tAta! e tamane yukta che. bhagaphaLakarmarUpa vidana na hoya to mAre paNa te AdaravuM yukta che. vivekI puruSo bIjA koIne vrata grahaNa karavAmAM vidatakArI thatA nathI, to samayasAdhaka evA Apa pUjya pitAjIne huM vinakArI kema thAuM ? je putra bhaktithI paNa potAnA pitAne cothe puruSArtha (mokSa) sAdhavAmAM niSedha kare te putra putrane miSe zatru utpanna tha le che ema samajavuM, tathApi huM eTalI prArthanA karuM chuM ke mArA laghu pitA (kAkA) rAjyadhArI thAo; kAraNa ke ApanA vinayavaMta e laghu bhrAtA amArAthI adhika che." te sAMbhaLI sumitre kahyuM-rAjya grahaNa karavA mATe huM svAmInA caraNane nahIM choDuM; kemake DA kAraNane mATe ghaNuM lAbhane keNa choDe? rAjyathI, sAmrAjyathI, cakravartI paNuthI ane devapaNuthI paNa vidvAna gurusevAne adhika mAne che." ajitakumAre kahyuM-"jo Apa rAjya grahaNa karavAne IcchatA na ho te amArA sukhane mATe bhAvati thaIne gharamAM rahe." te samaye rAjAe kahyuM"he baMdhu ! Agraha karanArA A putranuM vacana tame svIkAro. bhAvathI yuti thAya te paNa yati ja kahevAya che. vaLI A sAkSAta tIrthakara che ane emanA tIrthamAM tamArI IcchA siddha thavAnI che, mATe enI rAha joIne rahe, he bhAI! tame ati utsuka thAo nahIM. eka putrane dharmacakrIpaNuM ane bIjAne cakravattIpaNuM prApta thayeluM jevAthI tame sarva sukhathI adhika sukha meLavazo.' sumitra che ke vrata grahaNa karavAmAM utsuka hatA, to paNa temanI vANI teNe mAnya karI; kAraNa ke samudramaryAdAnI jema sapurUSone gurUjananI AjJA duhnadhya che. pachI prasanna thayelA jitazatru rAjAe meTA utsavathI pitAne hAthe ajitasvAmIne rAjyAbhiSeka karyo. tenA rAjyAbhiSekathI sarva pRthvI harSa pAmI; kAraNa ke vizvane rakSaNa karavAmAM samartha e nAyaka prApta thatAM koNa prasanna na thAya ? pachI ajitasvAmIe sagarakumArane yuvarAjapade sthApana karyA, tethI adhika prItivALA temaNe jANe bIjI potAnI mUtti te pada upara sthApanA karI hoya ema jaNAvA lAgyuM. have ajitanAtha jitazatru rAjAne vidhivaDe moTI RddhithI niSkramaNotsava karyo, ane temaNe RSabhasvAmInA tIrthamAM vartAtA sthavira mahArAjAnI pAse muktinI mAtA5 dIkSA grahaNa karI. bAhyazatrunI jema aMtaraMga zatrune jItanArA te rAjarSie rAjyanI jema akhaMDita vratanuM pAlana karyuM. anukrame kevaLajJAna utpanna thatAM zailezI dhyAnamAM rahelA te mahAtmA aSTa karmane kSaya karI paramapadane prApta thayA. Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 jI ahI' ajitasvAmI sarva prakAranI RddhivaDe lIlA sahita peAtAnA apatyanI jema medinIne pALavA lAgyA. DArdika vinA pRthvIne rakSaNa karatA ajitasvAmIthI sa prajA, sArA sArathivaDe gheDAnI jema, sAre mArge cAlavA lAgI. prajArUpI mayUrImAM megha samAna ane maneAratha pUravAmAM kalpavRkSarUpa ajitamahArAjAnA rAjyazAsanamAM dhAnyanu ja cU thatu` hatu`, pazuone ja khaMdhana hatu', maNienA ja vedha thatA hatA, vAji upara ja tADana thatuM hatuM, suvaCne ja saMtApa hatA ( tapAvavu paDatu hatu' ), zastrone ja teja ApavuM paDatuM hatu, zALane ja ukheDavI paDatI hatI, vakratA strIenI bhrUkuTimAM ja rahelI hatI, ghatakrIDAmAM segaDIne ja 'mAra ' zabda kahevAmAM AvatA hatA, kSetranI pRthvInu' ja vidyAraNa thatu' hatuM', kASTanA pAMjarArUpI madiramAM pakSione ja pUrAtA hatA, rAganA ja nigraha thatA hatA, jaDa sthiti kamaLAne ja hatI, dahana agarunuM ja thatuM hatu, ghaNuM zrIkhaMDa ( caMdana ) tuM ja thatuM hatuM, mathana dhinuM ja thatuM hatuM, pIlavu' IzudaMDanuM ja thatu N hatu, bhramaro ja madhupAna karatA hatA, madodaya hAthIone ja thatA hatA, kalaha snehaprApti mATe ja thatA hatA, bhIrutA apavAda thavAmAM ja hatI, lAbha guNasamUha ne sa`pAdana karavAmAM ja hatA ane akSamA doSane mATe ja rahelI hatI. abhimAnavALA rAjAe paNa peAtAnA AtmAne eka pelarUpa mAnI temane bhajatA hatA, kAraNa ke bIjA maNi ciMtAmaNinI pAse dAsarUpa thaIne ja rahe che, temaNe daMDa nIti calAvI nahotI eTaluM ja nahI. paNa bhrakuTInA bhaMga paNa karyA nahAtA; tathApi saubhAgyavAna puruSane jema strI vaza thaine rahe tema tene sa`pRthvI vaza thaine rahelI hatI. sUrya jema peAtAnA kiraNothI sarovaranA jaLane AkarSe tema teNe peAtAnA prabaLa tejathI rAjAonI lakSmIne AkaSI hatI. temanA AMgaNAnI bhUmi rAjAoe bheTa karelA hAthIonA majaLathI hamezAM pikala rahetI hatI. e mahArAjAnA caturAithI cAlatA gheADAothI sarva dizAonuM vAhyAlI bhUminI jema saMkramaNa thatuM hatuM. samudranA taraMgAnI gaNanAnI jema temanA sainyanA pAyala ane rathAnI sakhyA gaNavAne kAi paNa samaM thatu' naheAtuM. gajavAhI, ghoDesvA2, rathI ane pattie e sa, bhujAnA vIrya thI zeAbhatA e mahArAjAne phakta sAdhana tarIke ja rahelA hatA. Avu azva prApta thayA chatAM te abhimAna dhAraNa karatA nahIM, atulya bhujabaLa chatAM temane gava thatA nahIM, anupama rUpa chatAM potAnA AtmAne tee suMdara mAnatA nahI', vipula lAbha chatAM unmattapaNAne bhajatA nahIM ane bIjA paNa mada thavAnAM kAraNeA chatAM teo koi paNa prakAranA mane dhAraNa karatA nahIM; paraMtu e sarvane anitya jANI tRNutulya gaNatA hatA. evI rIte rAjya pALatA ajitamahArAjAe kaumAravayathI mAMDIne trepana lAkha pUrva sukhapUrNAMka nimana karyAM. 245 eka vakhata sabhAne visarjana karI ekAMta sthaLe beThelA, traNa jJAnane dhAraNa karanArA ajitasvAmI svayameva evu ciMtavavA lAgyA ke "Aja sudhImAM ghaNA kharA bhAgaphaLa "kama bhAgavA gayelA hovAthI have gRhavAsI evA mAre svakAryAMmAM vimukha thaI rahevuM "na joIe; kAraNa ke A dezanuM mAre rakSaNa karavu joie, A zahera mAre saMbhALavuM "joIe, A gAmeA mAre vasAvavA joie, A mANasAne pALavA joie, A hAthIAne vadhAravA joIe, A gheADAonu pASaNa karavu joie, A tyAnuM bharaNapASaNa karavuM "joIe, A yAcakAne tRpta karavA joIe, A sevakone peSavA joie, A zaraNAgatAne bacAvavA joIe, A paDatAne khelAvavA joie, A mitrAnA satkAra karavA Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 sarga 3 jo joIe, A maMtrIone anugraha karavo joIe, A baMdhuone uddhAravA joIe, "A strIone raMjita karavI joIe ane A putrane lalita karavA joIe-evAM evI parakAryomAM pratikSaNe AkuLa thayelA prANI pitAnA samagra mAnuSajanmane niSphaLa "gumAve che. e saghaLAonA kAryamAM vyagra thayeluM prANI, yukta ayukta nahIM vicArate "mUDhapaNe pazunI jema nAnA prakAranA pApa Acare che. A mugdhabuddhivALo puruSa "jeone mATe pApa kare che teo, mRtyu mArge cAlatA evA te puruSanI pAchaLa jarA "paNa jatA nathI, ahIM ja rahe che. kadApi teo ahi rahe te bhale, paNa aho ! " A zarIra paNa dehInI pAchaLa eka pagaluM paNa bharatuM nathI ! tyAre aho ! A kRtadhra zarIrane mATe mugdha prANIo phegaTa ja pApakarma kare che! A saMsAramAM prANI "ekale ja utpanna thAya che, ekale ja mRtyu pAme che ane bhavAMtaramAM meLavelAM karmone "ekale ja anubhave che. teNe pApa karIne ja upArjana kareluM dravya tenA sagAMvahAlAMo "ekaThAM thaIne bhegave che ane te pite ekale narakamAM paDaye paDaye tethI bAMdhelAM "pApakarmavaDe duHkha bhogave che. duHkharUpI dAvAnaLathI bhayaMkara evA saMsArarUpI mahAvanamAM kamane vaza thayela jaMtu ekale ja bhame che. saMsAra saMbaMdhI du:kha ane mokSathI prApta thatuM sukha prANI ekale ja bhagave che, temAM tene kaI sahAyakArI nathI. jema hRdaya, bahAtha, caraNa vigerene nahIM halAvanAra mANasa samudra tarI zakato nathI, paNa te savane "upayogamAM laI taravA mAMDe to tatkALa pAra pAmI jAya che, tema dhana ane dehAdikanA "parigrahathI parAmukha thaI teno sadupayoga karI AtmasvarUpamAM sthita thayela prANI "jaladI saMsArasamudrane pAra pAme che." saMsArathI jemanuM citta nirveda pAmeluM che evA ajitasvAmIne AvI ciMtAmAM tapara jANI, sArasvatAdika kAMtika devatAo tyAM AvI A pramANe kahevA lAgyA"he bhagavana! Apa svayaM buddha cho, tethI ame kAMI Apane bodha ApavA lAyaka nathI; tathApi eTaluM yAda ApIe chIe ke Apa dharmatIrtha pravartAve." AvI rIte kahI, prabhunA caraNa pratye namana karI pakSIo sAyaMkALe jema pitAnA mALA tarapha jAya tema teo pitAnA brahmA devalokamAM gayA. pitAnI ciMtAne anukULa evA te devatAonA vacanathI, pavanathI prerAyelA meghanI jema prabhune bhavavairAgya vRddhi pAme. tatkALa sagarakumArane bolAvI jagadagurue kahyuM ke "saMsArasamudrane taravAnI IcchAvALA evA amArA A rAjyabhArane tame grahaNa kare." prabhunA evA AdezathI khedavaDe zyAma mukhavALA thayelA sagarakumAre eka eka bilthI varSatA meghanI jema azru pADatAM pADatAM kahyuM-"he deva ! ApanI evI meM zuM abhakti karI che ke jethI Apa mane jude pADavAnI AvI AjJA kare che? kadApi abhakti karI hoya te paNa te ApanI aprasannatAne mATe thavI na joIe, kAraNa ke pUjya puruSo abhakta zizune paNa zikSA Ape che, tene cheDI detA nathI. vaLI he prabhu ! AkAza sudhI UMcA paNa choyA vinAnA vRkSanI jema, AkAzamAM utpanna thayelA paNa nahi varasatA meghanI jema, nijharaNAM vinAnA moTA parvatanI a. nA rA rUpavALA paNa lAvaNya vinAnA zarIranI jema ane vikasvara thayelA paNa sugaMdha vinAnA puSpanI jema tamArA vinA mAre A rAjya zA kAmanuM che ? he prabhu! tame nirmama cho, nispRha che, mumukSu che, te paNa huM tamArA caraNanI sevA choDIza nahAM, rAjyagrahaNanI te zI vAta ! rAjaya, putra, kalatra, mitra ane sarva parivAra tRNanI jema Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 ju 247 mArAthI tyAga karI zakAya tema che, paNa tamArA caraNano tyAga mArAthI thaI zake tema nathI. he nAtha ! tame rAjA thayA tyAre jema huM yuvarAja thaye hatuM, tema tame vratadhArI thaze te huM tamAre ziSya thaIza. rAtadivasa gurunA caraNakamaLanI upAsanAmAM tatpara rahelA ziSyane bhikSA karavI te sAmrAjyathI paNa adhika che. huM ajJa chuM te paNa gopALane bALaka jema gAyanA pucchane vaLagIne nadI tarI jAya tema tamArA caraNanuM avalaMbana karIne saMsArasamudrane tarI jaIza. huM tamArI sAthe dIkSA laIza, tamArI sAthe vihAra karIza, tamArI sAthe duHsaha parISahone sahana karIza ane tamArI sAthe upasargone sahana karIza; paNa he traNa jagatunA guru ! kaI rIte huM ahIM rahevAnuM nathI, mATe mArA upara prasanna thAo." AvI rIte sevA karavAnI jeNe pratijJA lIdhelI che. evA sagarakumArane ajitasvAmI amRtanA uddagAra jevI girAthI kahevA lAgyA-" he vatsa ! saMyama grahaNa karavAne mATe tamAre A Agraha yukta che, paNa adyApi tamAruM bhegaphaLakarma kSaya thayeluM nathI; mATe tame paNa mArI peThe bhegaphaLakarma bhegavIne pachI gya avasare mokSanuM sAdhaka evuM vrata grahaNa karaje. he yuvarAja ! kramathI AvelA A rAjayane tame grahaNa kare ane saMyamarUpI sAmrAjyane ame grahaNa karazuM." prabhue e pramANe kahevAthI sagarakumAra manamAM ciMtavavA lAgyA ke "eka tarapha svAmInA virahano bhaya ane bIjI tarapha temanI AjJAbhaMgano bhaya mane pIDA kare che. svAmIno viraha ane temanI AjJAne atikrama e baMne mane duHkhanAM kAraNa che; paraMtu vicAra karatAM gurunI AjJA pALavI te zreSTha jaNAya che." AvI rIte manathI vicArI e mahAmativALA sagarakumAre ApanuM vacana mAnya che " evuM gadgad svare kahIne prabhunI AjJA aMgIkAra karI. pachI rAjAomAM zreSTha evA ajitasvAmIe mahAtmA sagarane rAjyAbhiSeka karavAne mATe tIrtha jaLa vigere lAvavAnI sevaka puruSone AjJA karI. jANe nAnA nAnA draha hoya tevA kamaLathI AcchAdana karelA mukhavALA kuMbha snAnane yeAgya evA tIrthanA jaLavaDe bharIne teo tyAM lAvyA. rAjAo jema bheTa lAve tema vyApArIoe abhiSekanA bIjA paNa upakaraNa dravya kSaNavAramAM tyAM hAjara karyA. pachI rAjyAbhiSeka karavA mATe mUrtimAna jANe pratApa hoya evA aneka rAjAo tyAM AvavA lAgyA; pitAnA maMtra( vicAra thI IdrinA maMtrIne paNa ulaMghana karanArA maMtrIo hAjara thayA; jANe diphapaLa hoya tevA senApatio tyAM AvyA; harSathI uttAla thayelA baMdhuo eka sAthe tyAM ekaThA thayA ane jANe eka gharamAMthI ja AvyA hoya tema hAthI, ghoDA ane anya sAdhananA adhyakSa paNa tatkALa tyAM AvyA. te vakhate nAdathI zikharane gajAvatA zaMkho vAgavA lAgyA, meghanA jevA mRdaMga vAgavA lAgyA, duMdubhi ane Dhola DaMkAvaDe vAgavA lAgyA, te jANe paDachaMdAthI sarva dizAone maMgaLa zIkhavanArA adhyApaka hoya tevA jaNAvA lAgyA. samudranI jANe Urmio hoya tevI kAMsIo paraspara athaDAvA lAgI ane sarva tarapha jhAlaro jhaNajhaNATa karavA lAgI. vaLI keTalAMeka bIjA vAjitre purAtAM hatAM, keTalAMka tADana thatAM hatAM ane keTalAMka AsphAlana thatAM hatAM. gaMdha suMdara svare zuddha gItanuM gAna karatA hatA ane brA tathA bhATa vigere AziSa ApatA hatA. e pramANe mahotsavapUrvaka ajitasvAmInI AjJAthI kalyANakArI evA pUrvokta adhikArIoe sagararAjAne vidhithI rAjyAbhiSeka karyo ane pachI udaya pAmatA sUryanI jema rAjA, sAmata ane maMtrIoe aMjali joDIne sagararAjAne praNAma karyo. nagaranA mukhya mANase e Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 3 je. 428 hAthamAM uttama bheTa laI navA caMdranI jema bhaktithI navA rAjAnI pAse AvI praNAma karyo "pitAnI bIjI mUrtirUpa sagarane rAjyapade sthApana karavAthI svAmIe ApaNane choDI dIdhA nathI " ema jANI prajAva. harSa pAme. tyArapachI dayAnA samudrarUpa bhagavAn ajitasvAmIe varSAkALane varasAda jema varasavAno AraMbha kare tema vArSika-dAna ApavAno AraMbha karyo. te avasare I. AjJA karelA ane kubere prerelA tiryakajabhaka devatAo bhraSTa thayelA, naSTa thayelA, svAmI vinAnA, cihna vinAnA, adhipati vagaranA, parvatanI guphAmAM rahelA, smazAnamAM rahelA ane bhavanAMtaramAM daTAI gayelA dhanane tyAM upADI lAvyA. te dhanane gaMgATakamAM, cekamAM, trikamAM ane praveza nigamanI pRthvImAM ekaThuM karyuM. pachI dareka trikamAM, dareka raste ane ke ce ke " Ave ane A dhana grahaNa karo" evI ajitasvAmIe gheSaNa karAvI. pachI je kaI je prakAranuM jeTaluM dhana mAge tene teTaluM dhana sUryodayathI mAMDIne bhajananA vakhata sudhI dAna devA mATe beThelA prabhu ApavA lAgyA. ema dararoja eka koDa ne ATha lAkha sonaiyA ApatAM eka varSe traNaseM aThayAzI kroDa ne eMsI lAkha sonaiyA prabhue dAnamAM ApyA. kALanA anubhAvathI ane svAmInA prabhAvathI yAcakone icchita dAna ApatAM chatAM paNa teo potapotAnA bhAgyathI adhika dravyane grahaNa karI zakatA nahotA. aciMtya mahimAvALA ane dayArUpI dhanavALA prabhue eka varSa sudhI pRthvIne ciMtAmaNinI jema dhanathI tRpta karI dIdhI. vArSika-dAnane aMte IdranuM Asana kaMpAyamAna thayuM, eTale avadhijJAnavaDe prabhuno dIkSA avasara jANI bhagavAnane niSkramaNatsava karavA sAru sAmAnika vigere devatAonI sAthe Idra prabhu pAse AvavA nIkaLyA. te vakhate Idra vimAnothI dizAomAM jANe cAlatA maMDapa racatA hatA, UMcA hAthIothI jANe temAM parvate UDatA hoya tema karatA hatA, taraMgothI samudranI jema aothI AkAzane AkramaNa karatA hatA, akhalita gativALA rathI sUryanA rathanI sAthe saMdhadra karatA hatA ane ghugharIonI mALAnA bhAravALA digajonA karNa tAlane anusaratA vAMkuzathI AkAzatalane tilakita karatA hatA. keTalAeka devatAo gAMdhAra svarathI UMce prakAre temanI pAse gAyana karatA hatA, keTalAeka devatAo navA banAvelAM kAvyothI temanI stavanA karatA hatA, keTalAka devatAo mukha upara vastrAMcaLa rAkhI vijJapti karatA hatA ane keTalAka devatAo pUrva tIrthakaronAM caritre saMbhArI ApatA hatA. evI rIte svAmInA caraNakamaLathI pavitra thayelI vinItAnagarIne devaloka karatAM paNa adhika mAnatA idra kSaNavAramAM tyAM AvI pahoMcyA. te vakhate bIjA paNa suredro ane asureMdro AsanakaMpathI prabhuno dIkSA avasara jANI vinItAnagarImAM AvyA. tyAM azruta vigere deveMdrAe ane sagarAdika nareMdrAe anukrame prabhune dIkSAbhiSeka karyo. pachI maNikAra jema mANikayanuM mArjana kare tema I devaduSya vastravaDe prabhunA jJAnodakathI bhInA thayelA zarIrane mArjana karyuM ane gaMdhakAranI jema potAnA hAthathI jagadagurune suMdara aMgarAgathI carcita karyA. dharmavAsanArUpI dhanavALA I prabhunA aMga para aSita devadUSya vastro paherAvyAM ane mugaTa, kuMDaLa, hAra, bAjubaMdha, kaMkaNu tathA bIjA paNa alaMkAro jagatpatine dhAraNa karAvyAM. puSpanI divya mALAothI jemanA keza ane jANe trIjuM netra hoya tevA tilakathI jemanuM lalATa zobhI rahyuM che, devI, dAnavI ane mAnavI strIo vicitra bhASAthI madhurasvare jemanuM maMgaLagAna gAI rahI che, cAraNubhATanI jema Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 ju 249 surendra asurendra ane narendra jemanI stuti karI rahyA che, suvarNanA dhUpiyAne dharanArA vyaMtaro jemanI AgaLa dhUpa kare che, padmadraha vaDe himavaMta parvatanI jema mastaka para rahelA moTA veta chatrathI jeo zobhI rahyA che, banne tarapha suMdara cAmarane dhAraNa karanArA devatAo jemane cAmara vIjI rahyA che, namra evA Idra chaDIdAranI jema jemane hAthane Teke A pele che ane harSa tathA zekathI mUDha banI gayelA sagararAjA, anukULa pavananA varasatA jhINA jhINA varasAdanI jema azrune varasAvatA jemanI pachavADe cAle che evA prabhu sthaLakamaLanI jevA caraNathI pRthvIne tarapha pavitra karatA, hajAra purUSoe vahana karavAne gya evI suprabhA nAmanI zibikA upara ArUDha thayA. te zibikA prathama naree, pachI vidyAdharee ane pachI devatAoe upADI, tethI te AkAzamAM cAlatA grahanA bhramane ApavA lAgI. temaNe UMcI upADelI ane anupaghAta gatie cAlatI te zibikA samudramAM cAlatA yAnapAtranI jevI zebhatI hatI. zibikA AgaLa cAlI, eTale temAM siMhAsana para beThelA prabhune IzAnaMdra ane saudharmedra cAmara vijavA lAgyA. vara jema vadhUnuM pANigrahaNa karavAne utsuka hoya tema dIkSA grahaNa karavAne utsuka thayelA jagatpati vinItAnagarInA madhyabhAgamAM cAlavA lAgyA. te vakhate cAlavAthI calita thayelA karNAbhUSaNavALA, caMcaLa hAravALA ane caMcaLa vastrAMcaLavALA zibikAvAhI puruSe cAlatA kalpavRkSanI jevA zobhavA lAgyA, e vakhate nagaranI strIo bhakitathI pavitra manavALI thaIne svAmIne jovA AvI temAM koI potAnI sahacarIone khalanA pAmatAM choDI detI hatI, koInA vakSa:sthaLa uparathI hAra truTI jatA, koInA khabhA parathI uttarIya vastro khasI jatA hatA, koI pitAnA gRhanA AMgaNAnAM dvAra ughADAM mUkI cAlI AvI hatI, keIe potAne ghera dezAMtarathI AvelA atithi-abhyAgatane paNa choDI dIdhA hatA, koI pitAne ghera tatkALa putrajanmano utsava thato hato chatAM tene mATe khoTI thavA rahI nahotI, ke tatkALa vivAhane lagnakALa Avela chatAM te choDI detI hatI, keI snAna karavA mATe prApta thayelI snAnacita vastuo mUkIne cAlI AvI hatI, keIe adhuM bhajana karI Acamana lIdhuM hatuM, keIe ardha zarIre vilepana kareluM chatAM bAkInuM adhUruM mUkI dIdhuM hatuM, keIe kuMDalAdika alaMkAra ardhA paheryA hatAM, keI prabhunA niSkramaNanI adhI" mALA bAMdhI hatI, koIe lalATa upara ardha tilaka ja karyuM hatuM, kaI gRhanAM vArtA adhI sAMbhaLI ke tatkALa cAlI AvI hatI, koIe eTalAnI aMdara puSpanI kArya mAtra ardhA karIne cAlI nIkaLI hatI, keIe nitya naimittika kRtya adhuM karyuM hatuM ane kaI vAhano AvIne UbhAM rahelAM chatAM paNa saMbhramathI page cAlIne AvI hatI. cUthapatinI pharatA pharanArA nAnA hAthIonI jema nagaranA loko kSaNavAra prabhunI AgaLa, kSaNavAra pachavADe ane kSaNavAra bane paDakhe AvI AvIne UbhA rahetA hatA. kaI le ke prabhunA darzananI IrachAthI potAnA ghara upara caDatA hatA, kaI bhIMta upara caDatA hatA, keI prAsAdanI agAsIomAM caDatA hatA, kaI mAMcaDAnA agra bhAga upara cAtA hatA. koI gaDhanA kAMgarA upara caDatA hatA, keI vRkSanI Toca upara caDatA hatA ane kaI UMcA hAthInA skaMdha upara caDatA hatA. harSa pAmelI nagaranI strIomAMnI keTalIka pitAnA vastranA cheDAne cAmaranI lIlAthI calAyamAna karatI hatI, ke strIo . 32 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 saga 3 jo jANe pRthvImAM dharmabIja ropatI hoya tema dhANavaDe prabhune vadhAvatI hatI, keI agninI jema sapta zikhAvALI ArAtrika karatI hatI, kaI jANe mUrtivaMta yaza hoya tevA pUrNa pAtrane prabhu AgaLa dharatI hatI, koI maMgaLanidhAna sarakhA pUrNakuMbhane dhAraNa karatI hatI, kaI saMdhyAnA vAdaLA jevA vastrathI prabhune AkAzamAM avataraNa karatI hatI, koI nRtya karatI hatI, kaI maMgaLagIta gAtI hatI ane kaI khuzI thaIne suMdara hAsya karatI hatI. te vakhate Amatema doDatA jANe garUDanAM ToLAM hoya tevA bhakitavata vidyAdhara, deva ane asurothI AkAza vyApI gayuM ane AtmAne dhanya mAnatI evI cosaTha IkonI nATathasenA svAmInI AgaLa aneka prakAranAM nATako bhajavavA lAgI; temaja I prerelA gaMdharvonI senA paNa harSa sahita eka sAthe saMgIta karavA lAgI. sagara rAjAnA anujIvI nRtyakAre paNa devatAnI spardhAthI vicitra pAtrovaDe sthAne sthAne nATaka karavA lAgyA ane ayodhyAnagarInA maMDanarUpa gaMdharvarAja ane ramaNIjane vizvanI daSTine baMdhana karanArA prekSaNaka prayoga karavA lAgyA. te vakhate AkAza ane pRthvI para thatA nATaya ane saMgItanA svarethI jamIna ane AkAzanA madhya bhAgane pUrI de e mATe utkaTa vani utpanna thayo. tyAM saMcAra karatA evA aneka rAjAo, sAmaMta ane zAhukAronA saMmardathI tUTI gayelA hAranA muktAphaLavaDe pRthvInA kAMkarAvALI thaI gaI. svarga ane pRthvInA unmatta hAthIone madajaLathI rAjamArgo kAdavavALA thaI gayA. prabhunI samIpe ekaThA thayelA evA sarva sura, asura ane manuSya vaDe A traNa leka te eka adhipatinI sattA nIce hevAthI eka lekanI jevA zobhavA lAgyA. ghaNuM DahApaNavALA prabhu je ke niHspRha che te paNa lokonI dAkSiNyatAne mATe teonA maMgaLapacArano pagale pagale svIkAra karatA hatA temaja ekaThA maLIne cAlatA evA devatAo ane manuSya upara tulya prasAdavALI daSTithI eka sarakho anugraha karatA hatA, evI rIte sura, asara ane manuSyae jemano utsava kare che evA prabhu anakrame sahasrAmravana nAmanA udyAnamAM prApta thayA. udyAnanI tarapha puSpanA sugadhathI unmatta thayelA bhramarAonI paMkitaonI jenA aMdaranA bhAga durasaMcara che evA gADha ketakInAM vRkSonI vADa karelI hatI; jANe veThIA hoya tevA nagaranA moTA zAhukArena kumArae ramavAnI IcchAthI vananAM vRkSa ane latA enI aMdaranA bhAga sApha karelA hatA. nagaranI strIo krIDAprasaMge AvIne tyAM kurabaka, A pAlava ane berasalI vigere vRkSonA dehada pUratI hatI. vidyAdharonA kumAre kautukathI vaTemArganI jema besIne nIkanA svAdu jaLa pItA hatA; AkAza sudhI UMcA vadhelAM vRNe upara jANe haMsanA mithuna hoya tevAM aneka becaronAM joDAo krIDA mATe AvIne besatAM hatAM, divya kapUra ane kasturInA curNa jevA ghuMTI sudhI paDelA kamaLa parAgathI te vananI pRthvI tarapha retImaya jaNAtI hatI, udyAnapAlikAo rAyaNu, nAraMgI ane karaNavRkSonI taLenA kayArAo dUdhathI pUratI hatI, mALIonI bALAo paraspara vicitra guMthaNInI racanAmAM spardhA karIne puSponI suMdara mALAo guMthatI hatI, ane manuSya divya zayyA, Asana ane pAtro chatAM kautukathI tyAM kadaLInAM patromAM zayana, Asana ane bhajana karatA hatA, phaLonA bhAravaDe namelA pralaMba zAkhAovALA jAtajAtanAM vRkSe pRthvInA taLane cuMbana karatA hatA, AMbAnA aMkuranA svAdathI te vanamAM koyalane mada zAMta thato na hato. dADimanA svAdathI unmatta thayelA zuka pakSIonA kolAhalathI te vana AkuLa thayeluM hatuM ane varSARtunA vAdaLA Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 ju 251 onI jema vistAra pAmelAM vRkSethI ekachAyAvALuM jaNAtuM hatuM. evA suMdara udyAnamAM ajitasvAmIe praveza karyo. pachI rathI jema rathamAMthI utare tema saMsArasiMdhu utaravAne jagadaguru bhagavAna pite zibikAnamAMthI utaryA. te pachI devatAone paNa durlabha evAM ratnone grahaNa karavAnI icchAvALA prabhue ratnAlaMkAra vigere sarva AbhUSaNe utAryA ane I ApeluM evuM addaSita devadraSya prabhue upadhi sahita dharma batAvavAne mATe grahaNa karyuM. mAgha mAsanI ujajavaLa navamIne divase caMdra rohiNI nakSatramAM Avyo hato te samaye samacchara vRkSanI nIce prabhue chaCne tapa karIne sAyaMkALe rAgAdikanI jema potAnA sarva kezano pAMca muSTie svayameva ca karyo. saudharme ke te kezane potAnA uttarIya vastranA cheDAmAM prasAdathI maLelA arthanI jema grahaNa karyA ane kSaNavAramAM prabhunA te keza vahANamAM musApharI karanAra jema samudramAM pUjanadravya nAMkhe tema kSIrasamudramAM kSepana karyA. pachI pAchA vege AvIne sura, asura ane narenA kolAhalane jANe maunamaMtranuM smaraNa karAvatA hoya tema muSTisaMjJAthI Ide nivRtta karyo; eTale siddhone namaskAra karI sAmAyikane uccaratA prabhu mokSamArgamAM vAhanatulya evA cAritrarUpI ratha upara ArUDha thayA. dIkSAnuM jANe sahodara hoya tathA sAthe janma pAmyuM hoya tema cothuM mana:paryAvajJAna te ja vakhate prabhune utpanna thayuM. te vakhate kSaNavAra nArakInA jIvone paNa sukha thayuM ane traNa jagatamAM vIjaLInA udyota je prakAza thaI rahyA. prabhunI sAthe eka hajAra rAjAoe dIkSA grahaNa karI, kAraNa ke bhagavAnanA caraNane anusaravArUpI vratavALA puruSone e ucita che, pachI jagatpatine pradakSiNA karI, praNAma karI, aSNutAdi A pramANe stuti karavA lAgyA. "he nAtha! pUrve paTu abhyAsanA AdarathI tame vairAgyane evI rIte saMgrahyo ke A janmamAM janmathI mAMDIne te vairAgya ekAtmabhAvane pAmyA che. he nAtha ! mokSanA upAyamAM pravINa evA tamAre sukhanA hetu ISTasaMgAdimAM je ujajavaLa vairAgya che te duHkhanA hetu ITAviyogAdimAM vairAgya nathI. he prabhu ! vivekarUpI zarANavaDe tame bairAgyarUpI zastra evuM sajeluM che ke jethI mokSa meLavavAmAM paNa tenuM parAkrama sAkSAt akuMThita(avArya) paNe pravarte che. he nAtha! jayAre tame devatAnI tathA nareMdranI lakSmI bhogavatA hatA tyAre paNa tamAre AnaMda te viraktatArUpa ja hatA. kAmathI nitya virakta evA tame jyAre yugane aMgIkAra kare che tyAre "have e kAmagathI saryuM' e prauDha vairAgya tamane prApta thAya che, sukhamAM, duHkhamAM, saMsAramAM ane mokSamAM jyAre tame AdAsInya bhAvane bhaje che tyAre tamane niraMtara avicchinna vairAgya ja che, tame zemAM virAgavAna nathI ? bIjA jIve te duHkhagabhita ane mehagarbhita vairAgyavALA hoya che, paraMtu tamArAmAM te jJAnagarbha vairAgya ja ekasthAnapaNAne pAme che. haMmezAM udAsInatva chate paNa sarva vizvane upakAra karanArA, samagra vairAgyanA bhAjana, zaraNa karavA lAyaka ane paramAtmA evA tamane ame namaskAra karIe chIe." evI rIte jagaddagurunI stuti karI, namaskAra karI IdrA devasamUha sahita tyAMthI naMdIzvara dvIpe gayA, tyAM aMjanAcaLAdika parva temAM zAdika IdrAe janmAbhiSekanA kalyANakanI peThe zAzvata ahaMta pratimAonA aSTAhinaka utsava karyo ane pachI have ApaNe pharIthI prabhu kayAre joIzuM? ema vicAratA teo tyAMthI potapotAnA sthAne gayA. Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 3 jo sagararAjA paNa prabhune praNAma karI ajali joDI gadgad girAe e pramANe stuti karavA lAgyA. " baileAkayarUpI kamalinInA khaMDane vikAsa karavAmAM sUrya samAna ane jagatanA guru evA he bhagavAna ajitasvAmi ! tame vijaya pAmeA. he nAtha ! mati, zruta, avidha ane mana:paryAMva e cAra utkaTa jJAnathI cAra samudrovaDe jema pRthvI zAle tema tame zAlA che. he prabhu ! tame eka lIlAmAtramAM kane unmULa karavAne samartha che ane A tamArA je parikara (upaskara) che te leAkAne eka mAdaka che. he bhagavan ! sarvAM prANIenA tame eka aMtarAtmA che . ema huM mAnuM chuM, nahIM to teonA advaita sukhane mATe tame kema prayatna karA ? dayArUpI jaLe vyApta thayelA tame maLanI jema kaSAyane choDIne kamaLapatranI jema nirlepa ane zuddha AtmAvALA thayelA che. rAjya karatA hatA tyAre paNa nyAyavaMta evA tamAre kAI pArakA ke potAnA na hatA tA hamaNA evI sAmyatAno avasara prApta thatAM thayelI samAnatA viSe te zuM kahevuM ? he bhagavan ! tamAruM je vArSikadAna che te zaileAkayane abhayadAna devArUpa moTA nATakanu eka Amukha (prastAvanA) che evA huM tarka karuM chuM, te deza, te gAma, te nagara ane te zaherane dhanya che ke jyAM malayAnilanI peThe dizAone prasanna karatA evA tame vihAra karazeA.'' para evI rIte prabhunI stuti karIne tathA bhaktipUrvaka namaskAra karIne azruvaDe vyApta netravALA sagararAjA mada maMda gatie peAtAnI nagarImAM AvyA. bIje divase prabhue brahmadatta rAjAne ghera kSIravaDe chaThThuM tapanuM pAraNuM karyuM. tatkALa brahmadatta rAjAnA gRhAMgaNamAM devatAe sADAbAra keTI suvarNa dravyanI ane pavane halAvelA latAnA padmavAnI zeAbhAne haranArI evI UMcI jAtanAM vastronI vRSTi karI. AkAzamArge teoe dudubhinebharatIvaDe capaLa evA samudranA dhvaninI jevA gabhIra dhvani karyA, tathA cotarapha pharatA evA prabhunA zarUpI svedajaLanA bhramane ApatI evI sugadhI jaLanI ane cAre bAju mitrAnI jema bhamarAoe anusarAyelI paMcavarNA puSponI vRSTi karI. vaLI ahA dAna, ahA dAna evA uccAra karatA harSita cittavALA devatAo UMcA prakAranA jaya jaya zabdapUrvaka AkAzamAM kheAlavA lAgyA ke--" A prabhune ApeluM sudAna jue, ke jenA prabhAvathI dAtApuruSa tatkALa atulya vaibhavavALA thAya che, koI A bhavamAM ja mukta thAya che, kAi bIjA bhavamAM muktine pAme che, kAi trIjA bhavamAM mukta thAya che athavA 165AtIta kalpAmAM utpanna thAya che.' prabhune apAtI bhikSA jee jue che te paNa devatAonI jevA nirogI zarIravALA thAya che. sarovaramAMthI jaLapAna karIne nIkaLatA gajedranI jema brahmadatta rAjAnA gRhathakI pAraNu' karIne prabhu bahAra nIkaLyA, eTale prabhunAM pagalAMne kaI ullaMghana kare nahI' evuM dhArI brahmadatta rAjAe te pagalAM upara ratnAvaDe eka pITha karAvI. tyAM jinezvara rahyA che ema mAnatA rAjA te pIThanI traNe kALa puSpAdikavaDe pUjA karavA lAgyA. ca'dana, puSpa ane vastrAdikavaDe jyAM sudhI te pIThanI pUjA karI na hoya tyAM sudhI svAmI nahI' jamelA hAvAthI jema vATa joine rahyo hAya tema te bhAjana karatA nahAtA. vAyunI jevA apratibaddha vihArI bhagavAn ajitasvAmIe akhaMDita dhairyAsamiti pALatA sattA anyatra vihAra karyA, mArgamAM koI ThekANe prAsuka pAyasAnna vigerethI teo pratilAbhita thatA hatA, kAI ThekANe suMdara vilepanathI temanA caraNakamaLa carcita thatA 1 traiveyaka ane anuttara vimAna te kalpAtIta kahevAya che. Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 jI 253 hatA, koi ThekANe zrAvakonAM vaMdana karanArA khALake temanI rAha joI rahetA, kAI ThekANe darzanamAM atRpta lAke temane anusaratA hatA, kAi ThekANe leAkeA temanuM vastrathI uttAraNa maMgaLa karatA hatA, kAI ThekANe leAkA dadhi, dUrvA ane akSatAdikavaDe, temane ardhya ApatA hatA, kAI ThekANe lAkA potAne ghera lai javAne mATe temane rastAmAM rokatA hatA, koI ThekANe temanA caraNa pAse pRthvI upara ALoTatA leAkeAthI temanuM gamana aTakatuM hatu, koi ThekANe zrAvako potAnA mAthAnA kezathI temanA caraNakamaLanuM mAna karatA hatA ane kAi ThekANe mugdha buddhivALA leAkeA temanA Adezane mAgatA hatA evI rIte nigraMtha, ni`ma ane niHspRha evA prabhu peAtAnA saMsargathI grAma ane zaherone tIrUpa karatA, sa vasudhAmAM vihAra karavA lAgyA. camUrU mRge jemAM mATA che, siMhanA aSTApadoe ghuvaDa pakSIonA dhutkAra zabdothI je bhayaMkara che, jemAM ziyALa atyaMta phAkAra zabda karI rahyA che, je sarpanA phuMphADAthI bhaya'kara che, jemAM maDhavALA khIlADA utkroza karI rahyA che, je zabda karatA nhArAthI vikarALa lAge che, jemAM krUrapaNe vatta che, je kesarIsi`hAnI ganAnA prakArathI pratidhvanita thayela che, hAthIoe bhAMgelAM vRkSo parathI uDelAM kAkapakSIonA zabdo thaI rahyA puMchaDAnA AsphATathI jenI pASANamaya bhUmi paNa phruTayA kare che, jyAM pIsI nAMkhelA hAthIenA asthiethI rastAe AkuLa thayelA che, jemAM mRgayA karavAmAM vyagra thayelA bhilla leAkeAnA dhanuSanA TaMkArathI paDachaMdA vAgyA kare che, jyAM rInA kAnane grahaNa karavAmAM bhillanA bALakeA vyagra thai rahelA che, jemAM vRkSAnI zAkhAnA agrabhAganA paraspara saMgharSathI agnie uchaLI rahela che, evA mATA patA saMbaMdhI mahAaraNyamAM ane gAma tathA zaherAmAM e ajitasvAmI niSkapa mane icchAnusAra vihAra karatA hatA. keAI vakhate pRthvItalane jovAmAtrathI manuSyAne cakarI AvI jAya evA UMcA parvatanA mastaka upara jANe bIjI zikhara hoya tema prabhu kAutsamAM sthira thaine rahetA hatA. kAI vakhate UMcI phALa mAratA pinAM ToLAMe jenA asthinA sadhI bhAMgelA che evA prabhu mahAsamudranA taTa upara vRkSanI peThe sthira rahetA hatA, kAI vakhate krIDA karatA evA uttALa, vetALa, pizAca ane pretAthI sa'kula thayelA ane jemAM vaTALIAvaDe dhULa UDI rahI che evA smazAnamAM kAryAtsaga karIne rahetA hatA. e sivAya bIjA paNa vizeSa bhayakara sthAnAmAM svabhAve dhIra evA prabhu lIlAthI kAyAtsarga karatA hatA. A dezamAM vihAra karatA, akSINu zaktivALA bhagavAn ajita prabhu koI vakhata caturtha tapa karatA hatA, koi vakhate SaSTamatapa, koI vakhate aSTamatapa, koi vakhate dazamatapa, koI vakhate dvAdazatapa, keAI vakhate caturda zatapa, kAi vakhate SoDazatapa, koi vakhate aSTAdazatapa, koi vakhate mAsikatapa, kAi vakhate dvimAsikatapa, koI vakhate trimAsikatapa, kAi vakhate caturmAsikatapa, keAi vakhate pAMcamAsikatapa, koi vakhate SaDamAsikatapa, koI vakhate saptamAsikatapa ane koi vakhate amAsikatapa karatA hatA. lalATane tApa karanArA sUryanA AtapavALA grISmaRRtumAM paNa dehamAM niHspRha evA prabhu vRkSanI chAyAne IcchatA naheAtA. paDatA himanA samUhathI vRkSe jemAM dagdha thatAM hatAM evI hemaMtaRtumAM paNa prabhu ghaNA pIttavALA puruSanI jema taDakAne icchatA nahetA ane varSARtumAM pavananI jhaDIthI utkaTa evI meghAnI dhArAvRSTithI e prabhu jaLacArI hAthInI jema jarA paNa udvega pAmatA nahAtA. pRthvInI jema sane sahana karanArA ane pRthvInA tilakarUpa prabhu bIjA Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 sarga ke je paNa duHsaha parISahane sahana karatA hatA. e pramANe vividha prakAranA ugra tapothI ane vividha prakAranA abhigrahothI parISahana karanArA prabhue bAra varSa ullaMghana karyA. - tyAra pachI geMDAnI jema pRthvI para besanArA, geMDAnA ganI jema ekalA vicaranArA, sumeru parvatanI jema kaMparahita, siMhanI jema nirbhaya. vAyunI jema apratibaddha vihArI, sarpanI jema eka (samAna) daSTivALA, agnithI suvarNanI jema tapathI adhika kAMtivALA, vADathI suMdara vRkSanI jema traNa guptithI vIMTAelA, pAMca bANothI kAmadevanI jema pAMca samitine dharanArA, AzA, apAya, vipAka ane saMsthAnanuM ciMtana karavAthI cAra prakAranA dhyeyanuM dhyAna karanArA ane dhyeyarUpa evA prabhu dareka grAma, dareka zahera ane dareka araNyamAM pharatAM pharatAM sahasAmravana nAmanA udyAnamAM AvyA. tyAM chatranI peThe rahelA saptacchada vRkSanI nIce e prabhu jANe e vRkSanuM thaDa hoya tema akaMpa thaI kAsage rahyA. te vakhate e bhagavata apramatta-saMyata nAmanA sAtamAM guNasthAnathI apUrvakaraNa nAmanA AThamAM guNasthAnane bhajavA lAgyA. zrata arthathI zabda pra ane zabdathI arthamAM jatA e prabhu nAnA prakAranA vyutavicAravALA zukaladhyAnanA jatA pahelA pAyAne prApta thayA. pachI jene viSe sarva jIvana tulya pramANa hoya che evA anivRttibAra nAmanA navamAM guNasthAna upara ArUDha thayA. tyAra pachI lobharUpI kaSAyanA sUkSamakhaMDa karavA thakI sUkSmasaM5rAya nAmanA guNasthAnane prApta thayA. tyAra pachI traNa jagatanA sarva jenA karmono kSaya karavAmAM samartha evA anaMta vIryavALA prabhu mehane kSaya karI kSINamoha nAmanA bAramA guNasthAnane prApta thayA. e bAramAM guNasthAnanA chellA samayamAM prabhu ekavazratapravicAra nAme zukaladhyAnanA bIjA pAyAne prApta thayA. e dhyAnathI traNa jagatanA viSayamAM rahelA pitAnA manane sarpanA maMtrathI sarva aMgamAM vyApelA viSane jema daMzanI jagyAe lAvIne mUke tema paramANu upara lAvIne dhAraNa karyuM, eTale iMdhaNanA samUhane dUra karavAthI thoDAM IdhaNa jemAM rahelAM che e agni jema svayameva bujhAI jAya tema temanuM mana sarvathA nivRttine pAmI gayuM. pachI prabhune dhyAnarUpI agni dIpAyamAna thavAthI agnithI baraphanI jema temanAM ghAtikarmo sarva taraphathI laya pAmI gayA ane poSa mAsanI zukala ekAdazIne divase caMdra rohiNI nakSatramAM AvyA hatA te samaye SaSTatapa karyo che jemaNe evA prabhune ujajavaLa kevaLajJAna utpanna thayuM. e jJAna utpanna thatAM traNa lekamAM rahelA traNe kALanA sarva bhAvene hastagocara thayA hoya tema prabhu dekhAvA lAgyA. prabhune kevaLajJAna thayuM te vakhate jANe prabhunI avajJAnA bhayathI kaMpAyamAna thayuM hoya tema saudharmAdhipatinuM siMhAsana kaMpAyamAna thayuM. jaLAzayanA jaLane mApane jANavAne Icchate mANasa jema temAM rajajune nAMkhe tema che tenuM kAraNa jANavAne mATe avadhijJAna prayuM . dIvAnA prakAzathI jema padArtha jaNAya tema Idde avadhijJAnathI "prabhune kevaLajJAna utpanna thayuM che" ema jANya, tatkALa ratnasiMhAsana ane ratnanI pAdukA cheDI UbhA thayA; kAraNa ke puruSone svAmInI - avajJAno bhaya baLavAna che. gItArtha gurune ziSya jema gurue AjJA karelI avagraha pRthvImAM pagalAM bhare tema a"tanI dizAnI sanmukha sAta ATha pagalAM bharyA. pachI pitAnA DAbA goThaNathI tathA be hAtha ane mastakathI pRthvIne sparza karI prabhune namaskAra karyo. pachI UbhA thaIne tyAMthI pAchA vaLI kesarIsiMha jema parvatanA zikharane alaMkRta kare tema teNe siMhAsanane alaMkRta karyuM. pachI kSaNavAramAM sarva devatAone belAvI moTI Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 255 parva 2 juM Rddhi ane bhaktivaDe te jineMdranI samIpa AvyuM. bIjA paNa sarva idro AsanakaMpathI svAmIne kevaLajJAna utpanna thayuM jANI prabhunI pAse ahaMpUvikAthI AvyA. pachI te kAmanA adhikArI evA vAyukumAra devatAoe AvIne eka janapramANa kSetramAMthI kAMkarA vigere dUra karyA. te upara meghakumAra devatAoe zaradda RtunI vRSTinI jevI tamAma rajane zAMta kare evI sudhI jaLanI vRSTi karI. bIjA (vyaMtara) devatAoe caityanA madhya bhAganI jema kamaLa evI suvarNa ratnonI zilAnA samUhathI ghaNI suMdara rIte pRthvInuM taLa bAMdhyuM. pachI prAtaHkALanA pavananI jema karatunI adhiSThAyaka devIoe jAnu sudhI paMcavaNa praphullita puSpanI vRSTi karI. bhavanapati devoe AvIne madhyamAM maNipITha karI tenI cotarapha senAnA kAMgarAvALe rUpAne gaDha karyo. tiSka devatAoe AvIne tenI aMdara ratnanA kAMgarAvALA ane jANe pitAnI jyoti ekatra karI hoya tevo kAMcanamaya bIje gaDha karyo, tenI upara aMdarano trIje vaimAnika devatAoe AvI mANikyanA kAMgarAvALo ratna karyo. te dareka gaDhamAM jaMbudvIpanI jagatanI jema manane vizrAma karavAnA dhAmarUpa cAra cAra suMdara daravAjA ramyA. te dareka daravAjA upara marakatamaNimaya patranAM toraNo racyAM, te AkAzamAM suMdara zreNIrUpa thaI vicaratA zuka pakSIonI upamAne dhAraNa karatA hatA. te raNanI banne tarapha mukha upara kamaLavALA zreNIbaMdha kuMbhe mUkelA hatA, te sAyaMkAle samudranI catarapha rahelA cakravAkanI jevA jaNAtA hatA. dareka kAre suvarNamaya kamaLothI zobhatI, svaccha tathA svAdu jaLathI paripUrNa ane maMgaLa kaLazanI jevI eka eka vApikA racelI hatI, dvAre dvAre devatAoe suvarNanI dhUpaghaTIo mUkI hatI, te dhUmADAthI jANe marakata maNionAM toraNone vistAratI hoya tevI jaNAtI hatI. madhyanA gaDhanI aMdara IzAna khUNe prabhune vizrAma karavA mATe devatAoe devachaMda racyA. trIjA gaDhanI madhyamAM vyaMtaroe eka gAu ane caudaso dhanuSa UMcuM eka caityavRkSa racyuM, tenI nIce prabhune besavAnuM siMhAsana, devacchedaka, be be grAma ane chatranA trika paNa vyaMtaroe ja karyA. AvI rIte devatAoe sarva Apattine haranAruM ane saMsArathI trAsa pAmelA puruSane eka zaraNarUpa samavasaraNa racyuM. pachI jANe baMdIjana hoya tema jaya jaya zabdane karatA keTIgame devatAothI catarapha paravarelA ane devatAoe saMcAra karelA suvarNanAM nava kamaLa upara anukrame caraNakamaLane AropaNa karanArA prabhue pUrva dvArathI praveza karIne caityavRkSane pradakSiNA karI. mahatpaSe paNa Avazyaka vidhinuM ullaMghana karatA nathI, pachI lai nama: e vAkyavaDe tIrthane namaskAra karI madhyanA siMhAsana upara pUrvAbhimukhe bhagavaMta beThA. te vakhate zeSa kAryanA adhikArI zvetAe bIjI traNa dizAomAM prabhunAM pratibiMba vikRta karyA. svAmInA prabhAvathI te pratibiMba prabhunA rUpa jevI ja thayAM, nahIM te teo kAMI prabhunI sadaza pratibiMba karavAne samartha nathI. te avasare pRSTha bhAgamAM bhAmaMDaLa, AgaLa dharmacakra ane I Tradhvaja tathA AkAzamAM duMdubhinAda pragaTa thayA. pachI sAdhu, sAdhvI ane vaimAnika devatAnI devIe, e traNa parSadA pUrva dvArathI praveza karIne prabhune traNa pradakSiNApUrvaka namaskAra karI agnikhUNumAM beThI. temAM sAdhuo AgaLa beThA ane temanI pachavADe vaimAnika devatAnI strIo ane pachI sAdhvIo UbhI rahI. bhavanapati, jyotiSI ane vyaMtaranI devIo dakSiNadvArathI praveza karI, prabhune pradakSiNuM daIne anukrame naiRtya dizAmAM * huM pahele jAuM, huM pahele jAu evA vicArathI, Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 sarga 3 je UbhI rahI. bhavanapati, tiSka ane vyaMtara devatAo pazcimaDhArathI praveza karIne prabhune pradakSiNA pUrvaka namaskAra karI anukrame vAyavya dizAmAM beThA Idra sahita vaimAnika de uttaradvArathI praveza karI prabhune pradakSiNapUrvaka namaskAra karI IzAna dizAmAM anukrame beThA. te samaye I aMjali joDI pharIthI bhagavAnane namaskAra karIne bhakitathI romAMcita zarIre A pramANe stuti karavAno AraMbha karyo. he prabhu! tIrthaMkaranAmakarmathI thayelA sarvanA abhimukhapaNe hamezA sanmukha thaIne tame sarve prajAne AnaMda pamADo che. vaLI eka ejananA pramANavALA dharmadezanAnA maMdiramAM karoDo tiryaMca, manuSya ane devatAo parivAra sahita samAya che, ane eka bhASAmAM bolAtuM chatAM paNa sarvane pitapotAnI bhASAmAM samajAtuM ane manahara lAge tevuM tamAruM vacana je dharmanA bodhane karanAruM thAya che te paNa tIrthaMkaranAmakarmane ja prabhAva che. tamArI vihArabhUminI cotarapha savAre-savAsa yojana sudhI pUrve " utpanna thayelA rogarUpI varasAde tamArA vihArarUpI pavananI UrmiothI prayAsa vinA laya pAmI jAya che ane rAjAoe nAza karelI anItinI jema Apa jyAM vihAra kare che te pRthvImAM mUSaka, TIDa ane sUDA vigerenI utpattirUpa durmikSa Itio paNa pragaTa thatI nathI. tamArI kRpArUpI puSkarAvattanI vRSTithI pRthvI para strI, kSetra ane dravyAdi " kAraNothI utpanna thayela gerarUpa egni paNa zAMta thaI jAya che. he nAtha! azivano ucheda karavAmAM paDaharUpa tamAre prabhAva pRthvImAM paribhramaNa karatA hovAthI manuSya * lekanA zatrurUpa mArI vigere rogo utpanna thatA nathI. vizvanA eka vatsala ane lokonA " mane rathane varSanArA tame vicaratA hovAthI upatApane karanArI ativRSTi ane anAvRSTi paNa thatI nathI. tamArA prabhAvathI siMhanA nAdathI hAthIonI jema svarAjya ane para* rAjya saMbaMdhI mudra upadrava satvara nAza pAme che. sarva prakAranA addabhuta prabhAvavALA ane jaMgama kalpavRkSarUpa tame pRthvI para vihAra karatAM dubhikSano kSaya thaI jAya che. tamArA mastaka upara pAchalA bhAgamAM sUryamaMDaLanA tejano jaya karanAruM evuM bhAmaM. DaLa ApanuM zarIra lokone durAleka thAo ema dhArIne piMDAkAre thayeluM hoya tema " jaNAya che. he bhagavana ! ghAtikane kSaya thavAthI thayele AyegasAmrAjyane mahimA vizvamAM prakhyAta thayela che, te kone AzcaryanuM kAraNa nathI ? anaMta kALathI saMcaya & thayelA anaMta karmarUpI tRNane savathA prakAre tamArA sivAya bIjo koI paNa mULathI umUlana karI zakato nathI. kriyAnA samabihArathI tevI rItanA upAyamAM tame pravartelA ja che ke jethI nahIM icchatA chatAM paNa lakSmIne Azraya karIne rahyA cho kautrInA pavitra pAtrarUpa, harSanA AmedathI zubhatA ane kRpA tathA upekSA karanArAomAM mukhya evA tamane gAtmAne huM namaskAra karuM chuM." have udyAnapAlakoe "udyAnamAM ajitanAtha svAmI samavasaryA che ema sagaracakrInI samIpe jaIne nivedana karyuM. prabhu samavasaryAnA vRttAMtathI cakrI evA harSa pAmyA ke je harSa cakraratnanI utpattithI paNa thaye nahIM hoya. saMtuSTa thayelA cakravartIe te udyAnapAlakone sADA bAra keTI suvarNa pAritoSikamAM ApyuM. pachI snAna, prAyazcita tathA kautukamaMgaLAdi karI IdranI jema udAra AkRtivALA ratnanA alaMkAra dhAraNa karI, skaMdha 1. karmakSaya thavAthI utpanna thatA 11 atizayonuM ahIM sudhI varNana che. 2 atizayapaNuthI. 3 A vAkya vaDe maitrI, pramoda, karuNa ane upekSA e cAra bhAvanAyuktapaNuM pratipAdana karyuM che. Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pava 2 ju upara hAra daDha karI, pitAnA hAthathI aMkuzane nacAvatA sagararAjA uttama hastI upara AgalA Asane ArUDha thayA. hAthInA UMcA kuMbhasthaLathI jemanI ardhamUtti DhakAI gaI che evA cakI adha ugelA sUryanI jevA bhavA lAgyA. zaMkha ane duMdubhinA zabda dizAonA mukhamAM prasaravAthI, suSAdi ghaMTanA ghoSathI devatAo Ave tema sagararAjAnA sAniko ekaThA thaI gayA. te samaye mugaTabaMdha hajAro rAjAonA parivArathI cakI jANe vikRta karelAM aneka rUpane dhAraNa karatA hoya tevuM dekhAtuM hatuM. mastaka upara abhiSikta thayelA rAjAomAM mugaTarUpa cakrI mastaka upara AkAzagaMgAnA AvarnanA bhramane ApanA Aveta chatrathI zubhatA hatA ane banne tarapha saMcAra karatA cAmarathI e rAjA be tarapha rahelA caMdranAM bibothI jema meru Ape tema ApatA hatA. jANe suvarNanI pAMkhovALA pakSIo hoya tevA suvarNanA bakhtaravALA azvothI, saDha caDAvelAM kUvAstaMbhavALA vahoNA hoya tevA UMcA dhvajAtaMbhavALA rathethI, nirjharaNAvALA jANe parvate hoya evA mudde jharatA uttama hAthIothI ane jANe sarpa sahita siMdhunA taraMgo hoya tevA UMcA harthicAravALAM pAyadaLothI e rAjA pRthvIne cotarapha AcchAdana karatA sahasAmravana nAmanA upavana samIpe AvyA. pachI mAnathI jema mahAmuni utare tema sagararAjA udyAnadvAranI suvarNavedI upara hAthI uparathI utaryA ane pitAnI chatra, cAmara ane rAjyanAM bIjA cihno paNa teNe choDI dIdhAM; kAraNa ke vinIta puruSone e ja krama che. teNe vinayavaDe pagamAMthI upAnano tyAga karyo, chaDIdAre ApelA hastAvalaMbananI paNa upekSA karI ane samavasaraNanI samIpe nagaranAM naranArIonI sAthe e rAjA page cAlIne gayA. pachI makarasaMkrAMtie sUrya jema AkAzanA AMgaNAmAM praveza kare tema uttaradvArathI samavasaraNamAM praveza karyo. tyAM jagadgurune traNa pradakSiNa ane namaskAra karIne amRtano jevI madhura girAthI stuti karavAno AraMbha karyo he prabhu! mithyadaSTine kalpAMta kALanA sUrya samAna ane samakitadaSTine amRtanA aMjana samAna temaja tIrthakarapaNAnI lamIne tilakarUpa A cakra tamArI AgaLa vRddhi pAmeluM che. A jagatamAM tame eka ja svAmI cho ema kahevAne jANe I I dravajanA miSathI pitAnI tarjanI AMgaLI UMcI karI hoya tema jaNAya che. jyAre tamArA caraNe pagalAM bhare che tyAre sura asure kamaLa racavAnA miSathI kamaLamAM vasanArI lakSmIne vistAre che. dAna, zIla, tapa ane bhAva e cAra prakAranA dharmane eka sAthe kahevAne mATe tame cAra mukhavALA thayA che, ema huM mAnuM chuM. A traNa bhuvananuM traNa doSathI rakSaNa karavAne tame pravartalA che; tethI ja devatAoe A traNa gaDha karelA jaNAya che. tame pRthvImAM vihAra kare che tyAre kAMTAo adhomukhI thai jAya che, paNa temAM kAMI Azcarya nathI; kemake sUryano udaya thAya tyAre aMdhakAra sanmukha thaI zake ja nahIM'. keza, roma, nakha ane dADhI-mUcha vRddhi pAmyA sivAya avasthita rahelA che, evI rItane bahArane gamahimA tIrthakara sivAya bIjAoe prApta karela nathI. zabda, rUpa, rasa, sparza ane gaMdha nAmanA pAMca IdriyonA viSaye tamArI AgaLa tArkika lokonI jema pratikULapaNAne bhajatA nathI. sarva Rtuo akALe karelI kAmadevanI sahAyanA bhayathI jANe hoya tema ekasAthe tamArA caraNanI upAsanA kare che. AgaLa upara tamArA caraNane sparza thavAne che ema vicArIne devatAo suMgadhI jaLanA varSodathI ane divya puSponI vRSTithI pRthvInI pUjA kare che. he jagapUjya ! pakSIo paNa cotaraphathI tamArI pradakSiNA kare che ane tamArAthI ADAMavaLAM 33 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa3 je cAlatAM nathI te je manuSya thaIne tamArAthI vimukha vRttivALA thAya che ane jagatamAM moTA thaIne phare che te puruSonI te zI gati thavAnI ? tamArA pAse ekedriya e pavana paNa pratikULatAne choDI de che te paMceMdriya te dozIlya kyAMthI ja thAya ? tamArA mAtA syathI camatkAra pAmelAM vRkSo paNa mastaka namAvIne tamane name che, tethI teonA mastaka kRtArtha che; paNa jemanAM mastaka tamane namatA nathI evA mithyASTionAM mastaka kRtArtha nathI-vyartha che. jaghanyapaNe paNa koTI game surAsure tamArI sevA kare, kAraNa ke mUrkha ALasu puruSe paNa bhAgyanA vegathI labhya thayelA arthamAM udAsapaNe rahetA nathI." evI rIte bhagavaMtanI stuti karIne vinayavaDe jarA pAchA haThI, sagaracakrI IdranI pachavADe beThA ane naranArIone samUha tenI pAchaLa beThe. evI rIte samavasaraNanA chelalA UMcA gaDhanI aMdara bhaktivaDe jANe dhyAnamAM sthira raheluM hoya tema caturvidha saMgha AvIne beTho. bIjA gaDhanI madhye sarpa ane neLIyA vagere tiryaMce jAtivairane paNa choDI paraspara mitrAnI peThe vartatA beThA. trIjA gaDhamAM prabhunI sevAne mATe AvelA surAsura ane manuSyanAM vAhane rahelAM hatAM. e pramANe sarvanA beThA pachI eka ejana sudhI prasaratI ane sarva bhASAomAM samajAtI madhuragirAthI bhagavAn ajitasvAmIe dharmadezanA devAne AraMbha karyo-- ahi ! mugdhabuddhivALA prANIo vaiduryamaNinI buddhithI kAcane grahaNa kare tema A asAra saMsArane saravALe jANe che. dareka kSaNe baMdhAtA vividha prakAranAM karmothI prANIone e A saMsAra dehadathI vRkSanI jema vRddhi pAme che, karmanA abhAvathI saMsArane abhAva thAya che, tethI vidvAnoe kamano nAza karavAne mATe sadA prayatna kare. karmane nAza zubha dhyAnathI thAya che. te dhyAna AjJA, apAya. vipAka ane saMsthAnanA ciMtavanathI cAra prakAranuM che. temAM je Apta puruSonuM vacana te AjJA kahevAya che, te be prakAranI che: temAM pahelI AgamaAjJA. ane bIjA hetuvAdaAjJA je zabdathI ja padArthone pratipAdana kare che te Agama kahevAya che ane bIjAM pramANonA saMvAdathI padArthone pratipAdana kare che te hetuvAda kahevAya che. A bannenuM tulya pramANe meLavIne je deSa rahita kAraNathI Arabdha thAya te lakSaNathI pramANa kahevAya che. rAga, dveSa ane meha e doSa kahevAya che. te deza a ne utpanna thatA nathI, mATe deSa rahita kAraNathI utpanna thayeluM evuM e ahaM tenuM vacana pramANe che. te (vacana) naya ane pramANathI siddha, pUrvApara virodha vinAnuM, bIjA baliSTa zAsanathI paNa apratikSipta, aMga-upAMga-prakIrNa vigere baha zAstrarUpI nadIonA samudrarUpa, aneka atizayenI sAmrAjyalakSamIthI zobhita, durbhavya puruSane durlabha, bhavya puruSone sulabha, gaNipiTakapaNe rahevuM temaja manuSya ane devatAoe nitya stuti karavA gya che. evAM AgamavacanathI AjJAnuM Alabana karI syAdavAdanyAyanA gathI dravyaparyAyarUpe nityAnitya vastuomAM, temaja svarUpa ane pararUpathI satuasatapaNe rahelA padArthomAM je sthira pratIti karavI te AjJAvicaya cAna kahevAya che." "jeoe jinamArgano sparza karyo nathI, jeoe paramAtmAne jANyA nathI ane jeoe pitAnA AgAmI kALane vicAra karyo nathI tevA puruSone DajAra apAya (vidho) thAya che. mAyA meharUpI aMdhakArathI jenuM citta paravaza thayeluM che. e prANI zuM zuM pApa karato nathI? ane tethI te kayA apAya (karNa)ne pAmate nathI? e prANI vicAra * A stutimAM devakRta 19 atizayonuM varNana che. Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 juM 259 kare ke-nArakI, tiryaMca ane manuSyomAM je je duHkha meM bhagavyAM te jJAna rahita evA mArA pramAdavaDe ja che. parama bodhibIjane meLavyA chatAM paNa mana, vacana ane kAyAvaDe karelI duSTa ceSTAothI meM ja mArA pitAnA mastaka upara agni prajavalita karyo che. mukti mArga mAre svAdhIna chatAM kumArgane zodhI te mArge cAlIne meM ja mArA AtmAne apAye(kaNo)mAM nAkhyo che. jema sAruM rAjya prApta thayA chatAM paNa mUrkha mANasane bhikSAne mATe paribhramaNa kare tema mokSasAmrAjya mAre svAdhIna chatAM mArA AtmAne huM saMsAramAM bhramaNa karAvuM chuM. A pramANe rAga, dveSa ane moha utpanna thatAM apAye ne ciMtavavAmAM Ave tenuM nAma apAyavicaya nAme dhyAna kahevAya che." "kamanuM je phaLa. te vipAka kahevAya che. te vipAka zubha ane azubha ema be prakAranuM che ane dravya, kSetrAdikanI sAmagrIvaDe te vicitrarUpa anubhavavAmAM Ave che. temAM strI, puSpanI mALA ane khAdya dravya vigerenA upabhegathI zubha vipAka kahevAya che ane sarpa, zastra, agni ane jhera vigerethI je anubhava karAya te azubha vipAka kahevAya che. ( dravyavipAka).. mahela. vimAna tathA upavanAdikamAM nivAsa karavAthI zubha vipAka kahevAya che ane mazAna, jaMgala tathA araNya vigeremAM rahevAthI azubha vipAka kahevAya che kSetra ' vipAka). TADha ane taDakA rahita evI vasaMtAdika RtumAM bhramaNa karavAthI zubha vipAka . kahevAya che ane taDakA tathA TADhavALI grISya ane hemaMta Rtu vigeremAM bhramaNa karavAthI azubha vipAka kahevAya che (kALavipAka). mananI prasannatA ane saMteSa vigeremAM zubha vipAka thAya che ane krodha, ahaMkAra tathA raudrapaNuM vigeremAM azubha vipAka thAya che. (bhAvavipAka). devapaNAmAM ane bhegabhUmi saMbaMdhI manuSyAdi bhavamAM zubha vipAka thAya che ane kumanuSyapaNumAM, tiryacapaNamAM ane naraka vigerenA bhavamAM azubha vipAka thAya che (bhAvavipAka). kahyuM che ke " dravya, kSetra, kALa, bhAva ane bhavane pAmIne kameno udaya, kSaya, kSopazama ane upazama thAya che." evI rIte dravyAdi sAmagrInA yegathI prANaone temanAM karmo pitapotAnuM phaLa Ape che. te karmanA mukhya ATha bheda che. te A ' pramANe vastranA pATAthI netranI jema je karmanA udayathI sarvajJa svarUpavALA jIvanuM jJAta hamezAM raMdhAI jAya te jJAnAvaraNIya karma kahevAya che. mati, zruta, avadhi, mana:paryavA ane kevaLa-e pAMca jJAnanA bheda che. pAMcane AvaraNa karavAthI e jJAnavaraNIyanA e pramANe ja pAMca bheda che. pAMca nidrA ane cAra darzananI je AvRtti (AvaraNa) te daza 6 nAvaraNIya karma kahevAya che. jema potAnA svAmIne jovAne Icchate puruSa pratihAranA nidhathI joI zake nahIM tema jenA udayathI AtmA paNa joI zakAya nahI te darzanAvara raNIya kahevAya che. madhathI lisa karelI khaganI dhArAnA agra bhAgane AsvAda levA jevuM vedanIya karma kahevAya che. te sukhanA ane du:khanA anubhavarUpa svabhAvavALuM hovAthI be. che. prajJa puruSoe mohanIya karmane madirApAne tulya kaheluM che, kAraNa ke te karmanA, ke udayathI moha pAmele AtmA kRtyAkRtyane samajI zakato nathI. temAM mithyASTipaNAnA vipAme kane karanAruM darzanamohanIya nAme karma kahevAya che ane viratine pratiSedha karanAruM te cAritra mihanIya karma kahevAya che. manuSya, tiryaMca, nArakI ane devatAnA bhedathI AyuSyakarma.. cAra prakAranuM che. te prANIone potapotAnA bhavane viSe baMdIkhAnAnI peThe rekI rAkhanAruM che. gati, jAti vigere vicitratAne karanAruM nAmakarma citrakAranA jevuM che. ene vipAka prANIone zarIramAM prApta thAya che. ucca ane nIca e be prakAranuM gotrakarma UMcA, nIcA Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 3 je getrane prApta karAvanAruM che. te kSIrapAtra ane madirApAtranA bhedane karanAra kuMbhAranI jevuM che. jenAthI bAdhita thayelI dAnAdika labdhio phaLibhUta thatI nathI. te aMtarAyakam bhaMDArInA jevuM che. evI rIte mULa prakRtinA te te prakAranA vipAkane ciMtavavuM te vipAkaviya dharmadhyAna kahevAya che." " sthiti, utpatti ane layarUpa Adi aMta rahita lekanI AkRti jemAM ciMtavavAmAM Ave te saMsthAnavicaya dhyAna kahevAya che. A leka TI upara hAtha mUkelA ane paga pahoLA karIne rahelA puruSanI AkRti je che ane te sthiti, utpatti ane nAza rUpa paryAyavALA dravyothI pUrAI raheluM che. e nIce trAsananI je che, madhyamAM jhAlaranI je che ane upara mRdaMga jevI AkRtivALe che. e loka traNa jagatathI vyApta che, emAM mahAbaLavAna ghanadhi , ghanavAna ane tanuvAtathI nIcenI sAta pRthvIe vIMTAI rahelI che. aleka, tiryagaleka ane UrghalekanA bhedathI traNa jagata kahevAya che. te traNe beMkanA vibhAga rupakapradezanI apekSAthI paDe che. meruparvatanI aMdara madhyamAM gAyanA stanane AkAre cAra AkAzapradezane rokanArA cAra nIce ane cAra AkAzapradezane rekanArA cAra upara e pramANe ATha rucakapradeza che. te rucakapradezanI upara ane nIce nava se nava se. jana sudhI tiryagaleka kahevAya che. te tiryalakanI nIce adholeka rahe che. te navase cejane nyuna sAta rAja pramANa che. alekamAM eka ekanI nIce anukrame sAta bhUmio rahelI che, je bhUmimAM napuMsakavedI nArakIonAM bhayaMkara nivAse che. te sAta pRthvInA ratnaprabhA, zarkarA prabhA, vAlukAprabhA, paMkaprabhA, dhUmaprabhA, tama:prabhA ane mahAtama:prabhA-evAM ta nAma che. te pRthvIo jADAImAM anukrame ratnaprabhAthI mAMDIne nIce nIce eka lAkha ezI hajAra, eka lAkha batrIsa hajAra, eka lAkha aThayAvIza hajAra, eka lAkha vIza hajAra, eka lAkha aDhAra hajAra, eka lAkha seLa hajAra ane eka lAkha ATha hajAra jananA vistAravALI che. temAM ratnaprabhA nAmanI pahelI pRthvImAM trIsa lAkha narakAvAsA che, bIjI nakabhUmimAM pacIza lAkha narakAvAsA che, trIjI narakabhUmimAM paMdara lAkha narakAvAsA che, cothI narakabhUmimAM daza narakAvAsA che, pAMcamI narakabhUmimAM traNa lAkha narakAvAsA che, chaThThI narakabhUmimAM pAMca ochA eka lAkha narakAvAsA che ane sAtamI narakabhUmimAM pAMca narakAvAsA che. e ratnaprabhAdi sAte bhUmienI darekanI nIce madhyamAM vIza hajAra jana jADAImAM ghanAbdhi Avela che. ghanAbdhinI nIce madhyamAM asaMkhya ejana sudhI ghanavAta Ave che, ghanavAtanI nIce asaMkhya yajana sudhI tanuvAta rahe che ane tanuvAtathI asaMkhya jana sudhI AkAza raheluM che. e madhyanI jADAIthI anukrame thatA thatA ghanAbdhi vigere prAMte kaMkaNanA AkArane dhAraNa karI rahelA che. ratnaprabhAbhUminA prAMtabhAgamAM paridhinI peThe pharatA valayAkAre vahelA ghanAbdhine vistAra cha jatane che. tenI pharatuM mahAvAtanuM maMDaLa sADAcAra jana che. ane tenI pharatuM tanuvAtanuM maMDaLa deDha jana che. e pramANenA ratnaprabhAnI pharatA maMDaLanA mAnanI uparAMta zarkarAmabhAbhUminI pharatA ghanAbdhimAM janane trIjo bhAga vadhAre che. ghavAtamAM eka gAu vadhAre che ane eka gAune trIjo bhAga tanuvAtamAM vadhAre che. zarkarAmabhAnA valayanA mAnanI uparAMta trIjI bhUminI pharatA maMDaLamAM paNa e ja pramANe vadhAre thAya che. evI rIte pUrvanA valayanA mAnathI pachInA valayenA pramANamAM sAtamI bhUminA valaya sudhI vadhAre thAya che. e ja A pramANe vadhAro karatAM sAtamI pRthvInA prAMtabhAgamAM valayAkAre ghanodadhi ATha yojana, dhanavAta cha jana ane tanuvAta be jana rahelA che. Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 nuM ghatAbdhi, mahAvAta ane tanuvAtanAM maMDaLe UMcAImAM potapotAnI pRthvInI UMcAInI jeTalA ja che. evI rIte e sAta pRthvI ghanAbdhi vigeree dhAraNa karelI che ane temAM ja pApakarmane bhogavavAnA sthAnakarUpa narakAvAsAe Avela che. e narakabhUmimAM jema jema nIce jaIe tema tema yAtanA, roga, zarIra, AyuSya, vezyA, duHkha ane bhayAdika anukrame vadhatA vadhatA che ema nizcaya samajavuM," 2naprabhA bhUmi eka lAkha ne eMzI hajAra janA jADAImAM rahelI che. temAMthI eka eka hajAra yojana Uce ane nIce choDI detAM bAkI rahelA bhAganI aMdara pationAM bhavane rahelAM che. te bhavanapatie dakSiNa ane uttara dizAmAM jema rAjamArgamAM sukAnI paMktio hoya tema paMktibaddha rahelAM bhuvano mAM rahe che. teomAM mugaTamaNinA cihavALA asurakumAra bhavanapati che, phaNanA cihnavALI nAgakumAra che, vajInA cihnavALA vidyutakumAra che, gacchatA cihnavALA suvarNakumAra che, ghaTanA cinavALA agnikumAra che, azvanA ciThThanavALA vAyukumAra che, vaddhamAnanA cihnavALA svanitakumAra che, makaranA cinavALA udadhikamAra che. kesarIsiMhanA lAMchanavALA dvIpakumAra che ane hAthInA cilDranavALA dizikumAra che. temAM asurakumAranA camara ane baLi nAme be Idro che, nAgakumAranA pUraNa ane bhUtAnaMda nAme be idrA che. vidyukumAranA hari ane harisaha nAme be IMdrA che, suvarNakumAranA veNudeva ane veNudArI nAmanA be iMdrA che, agnikumAranA agnizikha ane agnimANava nAmanA be IdrA che, vAyukumAranA velaMba ane prabhaMjana nAmanA be Idro che, svanitakumAranA suSa ane mahAdhASa nAmanA be iMdro che, udadhikumAranA jalakAMta ane jalaprabha nAmanA be IdrA che, dvIpakumAranA pUrNa ane avaziSTa nAmanA be I che. ane dikakumAranA amita ane amitavAhana nAmanA be idrA che." ratnaprabhA bhUminA upara mUkI dIdhelA hajAra janamAMthI upara ane nIce se so jana choDI detA madhyanA ATha se yejanamAM dakSiNettara zreNInI aMdara ATha prakAranA caMtanI nikAya vase che. temAM pizAca vyaMtare kadaMbavRkSanA cihnavALA che, bhUta vyaMtaro sulavRkSanA cihnavALA che, yajJa vyaMtare vaTavRkSanA cihnavALA che, rAkSasa vyaMtare khaTravAMganA cihnavALA che, kinnara vyaMtare azokavRkSanA cihnavALA che, kiM puruSa baMtare caMpakavRkSanA cihnavALA che, mahoraga vyaMtaro nAgar3avRkSanA cihnavALA che ane gaMdharva vyaMtare tubavRkSanA cihnavALA che. temAM pizAca vyaMtaronA kALa ne mahAkALa nAmanA Iko che, bhata vyaMtarAnA sarUpa ane pratirUpa nAmanA IdrA che, yakSa vyaMtaranA pUrNabhadra ane maNi bhedra nAme Idro che, rAkSasa vyaMtaranA bhIma ane mahAbhIma nAme IdrA che, kinnara vyaMtaronA kinara ane kripuruSa nAme IdrA che, jiMpuruSa vyaMtaronA sapuruSa ane mahApuruSa nAme IdrA che, mahAraga vyaMtaranA atikAya ane mahAkAya nAme Idro che ane gaMdharva vyaMtaranA gItarati ane gItayazA nAme ITA che. AvI rIte vyatAnA soLa IMdro che." ratnaprabhA bhUminA upara mUkI dIdhelA se janamAMthI upara ane nIce daza-daza ena choDI detAM bAkI rahelA madhyana eMza ejanamAM vyaMtaranI bIjI A nikA rahelI che. temanA aprApti, paMcaprajJA, RSivAdita, bhUtavAdita, kaMdita, mahAkadita, kuSmAMDa ane pacaka e ATha nAma che. te darekanA be be IdrA che, temanA saMnihita ne samAna, dhAtu ne vidhAtR, RSi ne RSipALa, Izvara ne mahezvara, suvatsaka ne vizALa, Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 saMrga 3 je hAsa ne hAsati, zveta ne mahAzveta, pacaka ne pacakAdhipa evAM nAma che. te vANuvyaMtara kahevAya che." "ratnaprabhAnA taLanI upara daze nyUna ATha so jana jaIe tyAre tiSka maMDaLa Ave che. prathama tArAo che, tenI upara daza jana sUrya che. sUryanI upara eMzI yejane caMdra che. tenI upara vaza ejanamAM grahe rahelA che. e pramANe jADAI mAM eka se daza ejanamAM tirloka rahe che, jaMbudvIpanA madhyamAM meruparvatathI agiyAra se ne ekavIza jana che. merune nahI' sparza karatuM. maMDaLAkAre rahI sava dizAmAM vyApta thaI raheluM tiSyakra bhamyA kare che. phakta eka dhruvano tAre nizcaLa che. te tiSyakra lekanA aMta bhAgathI agiyAra se ne agiyAra jana aMdara rahIne lekAMtane nahIM sparza karatuM maMDaLakAre raheluM che. nakSatromAM sarvanI upara svAti nakSatra che ane sarvenI nIce bharaNI nakSatra che. sarvathI dakSiNamAM mUla nakSatra che ane sarvathI uttaramAM abhijit nakSatra che. A jabUdvIpamAM be caMdra ane be sUrya che. lavaNodadhimAM cAre caMdra ane cAra sUrya che. ghAtakIkhaMDamAM bAra caMdra ane bAra sUrya che. kALAdadhimAM betALIza caMdra ane be tALIza sUryo che. pukarAddha mAM botera caMdra ane tere sUryo che. evI rIte aDhIdvIpamAM eka se ne batrIsa caMdra ane eka se batrIza sUrya rahelA che, temAMnA eka eka caMdrane aThayAvIza graho, aThayAvIza nakSatro ane chAsaTha hajAra navase ne paMcotera kaTAkoTI tArAone parivAra che. caMdranuM vimAna vistAramAM ane laMbAImAM eka ejananA ekasaTha bhAga karIe tevA chappana bhAganuM che. sUryanuM vimAna tevA aDatALIza azenuM lAMbu-pahoLuM che. grahonAM vimAna addha yojanamAM che ane nakSatronAM vimAna eka eka gAunA che. sarvathI utkRSTa AyuSyavALA tArAnuM vimAna ardhAkezanuM che ane sarvathI jaghanya AyuSyavALA tArAnuM vimAna pAMca se dhanuSanuM che. te vimAne UMcAImAM maryakSetranI aMdaranA bhAgamAM(pIstALIsa lAkha janamAM) laMbAI karatAM ardhA pramANamAM che. te sarva vimAnanI nIce pUrva tarapha siMho che, dakSiNa tarapha hAthIo che, - pazcima tarapha vRSabhe che ane uttara tarapha a che. teo caMdrAdikanAM vimAnanAM vAhane che. temAM caMdra-sUryanA vAhanUbhUta seLa hajAra Abhigika devatAo che, grahanA ATha hajAra che, nakSatranA cAra hajAra che ane tArAonA be hajAra Abhiyogika devatA che. pitAnA evabhAvathI ja gati karanAra caMdrAdikanA vimAnanI nIce tee abhiyogya karma vaDe karIne niraMtara vAhanarUpa thaIne rahe che. mAnuSettara parvatanI bahAra pacAsa pacAsa hajAra pejane paraspara aMtarita thayelA sUrya ane caMdra sthirapaNe rahelA che. temanA vimAna manuSyakSetra saMbaMdhI caMdra-sUryanA mAnathI aradhA pramANavALA che. anukrame dvIponI paridhinI vRddhithI temanI saMkhyA vadhatI jAya che. sArI lezyAvALA ane graha, nakSatra tathA tArAonI parivArita thayelA, saMkhyArahita (asaMkhya ) evA sUrya ne caMdro ghaMTAne AkAre manahara lAge tevI rIte rahelA che ane teo svayaMbhUramaNa samudranI avadhi karIne lakSa-lakSa janavaDe aMtarita thayelA pitApitAnI paMktio vaDe hamezAM sthira rahelA che. madhyalakamAM jabUdvIpa ane lavaNasamudra vigere sArA sArA nAmevALA asaMkhya dvIpa ane samudrI eka bIjAthI bamaNa bamaNA vistAramAM rahelA che. pUrvalA pUrvalA dvIpane samudra vITIne rahelA hovAthI teo valayanA AkAravALA che; temAM svayaMbhU nAme mahodadhi chelle che." - ke AvA siMha vigerenAM rUpa dhAraNa karIne tenA vAhanabhUta abhiyogika devatAo rahe che.. Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - parva 2 juM (263 jabUdvIpanI madhyamAM suvarNane thALanI je goLAkAre meruparvata rahela che. te pRthvItaLanI nIce eka hajAra yojana bhUmimAM UMDe rahelo che ane navANuM hajAra jana UMce che. daza hajAra jana pRthvIne taLe vistAravALe che ane upara eka hajAra jana vistAravALe che. traNa lokathIja ane traNa kAMDathI te parvata vibhakta thayela che. sumeru parvatane pahele kAMDa zuddha pRthvI, pASANu, hIrA ane zarkarAthI bharapUra che. tenuM eka hajAra jana pramANa che. te pachI tene bIje kAMDa tresaTha hajAra jana sudhI jAtavaMta rUpuM, sphaTika, aMkaratna ane suvarNa vaDe bharapUra che. merune trIjo kAMDa chatrIsa hajAra janane che te suvarNa zilAmaya che ane vaiDurya ratnanI tenI upara suMdara cUlikA UMcAImAM cAlIza pejana che. mULamAM teno vistAra bAra yojana che. madhyamAM ATha jana che. ane upara cAra jana che, meruparvatanA taLamAM bhadrazALa nAme vana valayAkAre raheluM che. bhadrazALa vanathI pAMca se jana UMcA jaIe tyAre meruparvatanI pahelI mekhalA upara pAMca se jananA pharatA vistAravALuM bIjuM naMdana nAme vana che. te pachI sADIbAsaTha hajAra yojana jaIe tyAre bIjI mekhalA upara teTalAja pramANanuM trIjuM saumanasa nAme vana raheluM che. e saumanasa vanathI chatrIsa hajAra yojana jaIe tyAre trIjI mekhalA upara merune mAthe pAMDaka nAme cothuM suMdara vana AveluM che. te cUlikAnI pharatuM cAra ne corANuM yajananA vistAravALuM valayAkAre che." "A jaMbudvIpamAM sAta khaMDo che. temanA bharata, haimavaMta, harivarSa, mahAvideha, ramyaka, heraNyavata ane airavata evAM nAma che. dakSiNamAM ane uttaramAM e kSetrone judA pADanArA varSadhara parvata che. temanA himavAna, mahAhimAvAna, niSadha, nIlavaMta, rUphamI ane zikharI evAM nAma che. te parvata mULamAM ane Toce tulya vistArathI zobhe che. temAM prathama pRthvInI aMdara pacIza jana UMDe suvarNamaya himavaMta nAme parvata che. te se jana UMco che. bIje mahA himavAnuM parvata UMDAImAM ane UMcAImAM tethI bamaNo che ane te ana jAtinA survaNano che. tenAthI bamaNa pramANavALA trIjo niSedha parvata che, te suvarNa jevA varNana che. cothe nIlavaMta parvata pramANamAM niSadha tulya che ane te vaDuryamaNine che. pAMcame rumI parvata rUpyamaya che ane pramANamAM mahAhimavaMta tulya che. chaThTho zikharI parvata suvarNamaya che ane pramANamAM himaMta tulya che. te sarva parvate pArthabhAgomAM vicitra prakAranA maNiothI zobhe che. kSudrahimavaMta parvatanI upara eka hajAra jana lo ane pAMcaso jana vistAravALe padma nAme eka meTa draha che. mahAhimavaMta parvata upara mahApadma nAme praha che, te padmadrahathI laMbAImAM ane vistAramAM bamaNo che. tenAthI bamaNa tigiki nAme praha niSedha parvata upara rahelo che. tenA jevo ja kesarI nAmano eka kaha nIlavata giri upara Avela che. mahApadmadrahanI tulya mahApuMDarIkadraha ruphamI parvata upara che ane padmadrahanI tulya puMDarIka kaha zikharI parvata upara rahelo che. e padmAdika kaho mAM jaLanI aMdara daza jana UMDA gayelAM nALavALA visvara kamaLa rahelAM che. e chae drahomAM zrI, hIM, dhRti, kIrti, buddhi ane lakSama e cha devIo anukrame 55manA AyuSyavALI rahe che te devIo sAmAnika devo, traNa paSadAnA deva, AtmarakSaka ane sainya sahita che." A bhUmimAM hajAra yojana hovAthI, navasotho vadhArAnA sa yojana alakamAM, bAkInA navase nIcenA ane navase uparanA tiryaMcalekamAM ane 98100 jana uparanA UdhvalokamAM rahela che. Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 3 jo "bharatakSetranI aMdara gaMgA ane sidhu nAme mATI e nadI che, hemavaMta kSetramAM rAhitA ane AhitAzA nAmanI be nadIe che, hari kSetramAM harisalilA ane harikAMtA nAme be nadIe che, mahAvideha kSetramAM sItA ane sItAA nAme e meTI nadI che, ramyak kSetramAM narakAMtA ane nArIkAMtA nAmanI be nadI che, hairaNyavata kSetramAM svalA ane rUpyulA nAmanI e nadI che ane aravata kSetramAM raktA ane raktAvatI nAmanI be nadIe che. teomAM pahelI nadIe pUrva samudramAM jaI ne maLe che ane bIjI nadI pazcima samudramAM jaIne maLe che. temAM gaMgA ane sidhu nadI cauda hajAra nadIoe paravarelI che. sItA ane sItAdA nadIe vinA dareka babbe nadIe tethI bamaNI khamaNI nadIonA piravAravALI che. uttaranI nadIo dakSiNanI nadIo jeTalA ja parivAravALI che, sItA ane sItAdA nadI pAMca lAkha ane khatrIza hajAra nadIenA parivAravALI che" 264 'bharatakSetranI paheALAi pAMca so chavIza yAjana ane yAjananA egaNIsa bhAga karIe tevA cha bhAga (cha kaLA)nI che. anukrame bamaNA bamaNA vistAravALA parva tA ane kSetro mahAvidehakSetra sudhI che. uttara bAjunA varSadhara pavatA ane kSetro dakSiNanA vadhara patA ane kSetronI jeTalA ja pramANavALA che. e pramANe badhA vadhAra pava tAnuM ane khaMDonuM pramANu samajavu. niSadhAdrithI uttara taraph ane meruthI dakSiNa tarapha vidyutprabha ane saumanasa nAme pUrva-pazcimamAM be parvatA che. temanI hAthInA dAMtanI jevI AkRti che ane cheDe merupa tathI jarA sparza karyA vinA cheTe rahelA che. e annenI madhyamAM devakuru nAmanuM yugaliyAnu kSetra che. tenA viSNubha (uttara dakSiNa paheALAi) agiyAra hajAra ATha so beMtAlIsa ceAjana che. te devakuru kSetramAM sItAdA nadIthI bhedAyelA pAMca heA che. te pAMce vahanI banne bAju daza daza suvarNanA patA che, tenI ekatra gaNatrI karavAthI so suvarNagiri thAya che. te devakurumAM sItAdA nadInA pUrva ane pazcima taTa upara citrakUTa ane vicitrakUTa nAme be pava tA che, te UMcA eka hajAra ceAjana che. bhUmi upara pahoLA paNa teTalA ja che ane upara vistAra tethI ardhA (500 cAjana) che. meruthI uttaramAM ane nIlavaMtagirithI dakSiNamAM gaMdhamAdana ane mAlyavAn nAme be pa tA hAthIdAtane AkAre rahelA che. te be pava tAnI a'dara sItA nadIthI bhinna thayelA pAMca drahA che. tenI paNa banne bAjI daza daza hAvAthI eka dara so suvarNanA patA AvelA che, tethI uttarakurukSetra ghaNu ramaNika lAge che. te sItA nadInA banne taTa upara yamaka nAmanA sunA e pava to rahelA che, te vicitrakUTa ane citrakUTanI jeTalA ja pramANavALA che. devakaru ne uttarakurunI pUrvamAM pUvadeha Avela che ane pazcimamAM apavideha Avela che. te paraspara kSetrAMtaranI jema rahelA che. te banne vibhAgamAM paraspara sa'cAra rahita ane nadIo tathA parvatAthI vibhAga pAmelA, cakravartI ne vijaya karavA yAgya sALa-sALa vijayA che, temAM kaccha, mahAkaccha, sukaccha, kacchavAnuM, Avatta, magaLAvatta, puSkala ane puSkalAvatI e ATha vijaya pUrva mahAvidehamAM uttara tarapha che; vatsa, suvatsa, mahAvatsa, ramyavAna, ramya, ramyaka, ramaNIya ane magaLAvartA e ATha vijaya dakSiNa tarapha che. padma, supadma, mahApadma, padmAvatI, zaMkha, kumuda, nalina ane linAvatI e ATha vijaya pazcima mahAvidehamAM dakSiNa tarapha che; ane vaSra, suvapra, mahAvapra, vaprAvatI, phalgu, suvallu, gadhilA ane gAMdhilAvatI e ATha vijayA uttara taraM che. " bharatakhaMDanI madhyamAM dakSiNAddha ane uttarAne judA pADanArA vaitADhaya paryaMta AvelA che. te parvata pUrva ane pazcime samudra paryaMta vistAramAM che, cha cAjana ane Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 juM eka koza pRthvImAM UDe che. pacAsa jana vistAramAM che ane pacIza yojana UMco che. pRthvIthI daza jana upara jaIe tyAre tenI upara dakSiNa ane uttaramAM daza-daza yojanA vistAravALI vidyAdharanI be zreNIo che, temAM dakSiNa zreNImAM vidyAdharonAM rASTra sahita pacAsa nagara che ane uttara zreNImAM sATha nagare che. te vidyAdharenI zreNI upara daza ejana jaIe tyAre teTalA ja vistAravALI vyaMtaranA nivAsathI zobhita evI baMne bAju maLIne be zreNIo che. te vyaMtara (tiryaphabhaka de) nI zreNIonI upara pAMca jana jaIe tyAre tenI uparanA nava phUTa Avela che. evI ja eravata kSetramAM vaitADhaya rahele che." , jabUdvIpanI pharatI killArUpa vajamaya jagatI ATha jana UMcI che. te jagatI mULamAM bAra jana pahoLI che, madhya bhAgamAM ATha jana che ane upara cAra jana che. tenI jALakaTaka che, te be gAu UMce che. te vidyAdharanuM advitIya manohara krIDAsthAna che. te jALakaTakanI upara paNa devatAonI bhegabhUmirUpa "padvavarA" nAme eka suMdara vedikA che. te jagatIne pUrvAdi dizAomAM anukrame vijaya, vaijayaMta, jayaMta ane aparAjita nAme cAra dvAra che." kSudrahimavAnuM ane mahAhimavAna parvatanA madhyamAM (himavaMta kSetramAM) zabdApAtI nAme vRttavaitADhaya parvata che, zikharI ane rukRmI parvatanI vacamAM vikaTApAtI nAme vRttavaitADhaya parvata che, mahAhimavAnuM ane niSadha parvatanI vacamAM gaMdhApAtI nAme vRttavaitADhaya parvata che ane nIlavaMta tathA raphamI parvatanI vacamAM mAlyavAna nAme vRttavaitADhaya parvata che. te sarva vaitADhaya parvato pAlAnI jevI AkRtivALA che ane eka hajAra jana UMcA che." jabUdvIpanI pharate lavaNasamudra che, te vistAramAM jabUdvIpathI bamaNa che, madhyamAM eka hajAra yojana UMDo che. banne taraphanI jagatIthI anukrame utaratA utaratA paMcANuM hajAra jana jaIe tyAre eka hajAra jana UMDAImAM ane UMcAImAM 700 jana tenuM jaLa vadhatuM che. madhyamAM daza hajAra janamAM seLa hajAra jana UMcI e lavaNasamadranI pANInI zikhA che. tenI upara be gAu sudhI UMcI jaLanI vela eka divasamAM be vakhata vadhe che. te lavaNasamudranI madhyamAM pUrvAdi dizAnA kramathI vaDavAmukha, keyUpa, cUpa ane Izvara e nAmanA meTA mATalAnI jevI AkRtivALA cAra pAtAlakalazA che. te madhyamAM peTALe eka lAkha jana pahoLA che ane lAkha jana UMDA che, eka hajAra jana jADI vajaratnanI temanI ThIMkarI che, nIce ane upara daza hajAra jana pahoLA che. temAM nIcenA trIjA bhAgamAM vAyu rahela che, madhyanA trIjA bhAgamAM vAyujaLa mizra che ane uparanA trIjA bhAgamAM jaLa raheluM che. te kAMThA vinAnA moTA mATalAnI jevA AkAranA che. te kaLazAmAM kALa, mahAkALa velaMbha ane prabhaMjana nAmanA devatA anukrame pitatAnA kIDAAvAsamAM rahe che. te cAra pAtAlakalazAnA AMtarAmAM sAta hajAra ATha so ne corAzI nhAnA kalazA che. te eka hajAra yojana bhUmimAM UMDA tathA teTalA ja peTALe pahoLA che, temanI daza jananI ThIkarI jADI che ane upara tathA nIce eka se jana pahoLA che. te pAtALakaLazAomAM nIcenA bhAgamAM rahelA vAyuvaDe tenA madhya bhAganuM vAyumizra jaLa uchaLe che. e samudranI velane aMdarathI dhAraNa karanAra beMtALIza hajAra nAgakumAra devatA hamezAM rakSakanI peThe rahelA che. bahArathI velane dhAraNa karanArA botera hajAra devatA che ane madhyamAM UDatI zikha uparanI be gAu paryatanI velane 34 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 3 rokanArA sATha hajAra de che. te lavaNasamudramAM gesUpa, udakAbhAsa, zaMkha ane udakasIma e nAmanA anukrame suvarNa, aMkaratna, ropya ane sphaTikanA cAra velaMdhara parvate che. gesUpa, zivaka, zaMkha ane mane hada nAmanA cAra devatAone temAM Azraya che. te beMtALIza hajAra jana samudramAM jaIe tyAre cAre dizAe cA2 AvelA che, tathA cAra vidizAomAM karkoTaka, kArdamaka, kailAka ane aruNaprabha nAme cAra sarva ratnamaya evA suMdara anulaMdhara parvate che. te parvate upara karkoTaka, vijijaha, kailAsa ane aruNaprabha nAme tenA svAmI deve niraMtara vase che. te sarva parvate eka hajAra sAta se ne ekavIza jana UMcA che, eka hajAra ne bAvIza jana mULamAM pahoLA che ane cAra so ne vIza jana zikhara upara pahoLA che. te sarva parva nI upara tenA svAmI devatAonA zabhanika prAsAde che. vaLI bAra hajAra jana samudra tarapha jaIe tyAre pUrva dizA saMbaMdhI be vidizAmAM be caMdradvIpa che, te vistAramAM ane pahoLAImAM pUrva pramANe che; ane teTalA ja pramANuvALA be sUryadvIpa pazcima dizA saMbaMdhI be vidizAmAM che ane susthita devatAnA AzrayabhUta gautamadvIpa te benI vacamAM che. uparAMta lavaNasamudra saMbaMdhI zikhAnI A bAju ane bahAranI bAju cAlanArA caMdro ane sUryone AzrayarUpa dviIpa che, tathA tenI upara temanA prAsAde rahelA che. te lavaNasamudra lavaNarasavALe che." - " lavaNasamadranI pharato tenAthI bamaNe pahoLe dhAtakIkhaMDa nAme bIjo dvIpa che. jabUdvIpamAM meruparvata, kSetre ane varSadhara parvate jeTalA kahelA che tethI bamaNA te ja nAmanA dhAtakIkhaMDamAM che. vadhArAmAM uttara ane dakSiNamAM dhAtakIkhaMDanI pahoLAI pramANe be ISakAra rpavate AvelA che. tenA vaDe vibhAga pAmelA pUrvAddha ane pazcimAddhamAM jabUdvIpanI jeTalI saMkhyAvALAM kSetre ane parvata che. te dhAtakIkhaMDamAM cakranA ArA jevA AkAravALA ane eka sarakhA pahoLA tathA kALadadhi ane lavaNasamudrane sparzI ne rahelA varSadhara parvate tathA iSakAra parvata che ane ArAnA AMtarAnI jevAM kSetra che. dhAtakIkhaMDa dviIpanI pharate kALodadhi nAme samudra Avela che, te ATha lAkha yajananA vistAravALe che. tenI pharato puSkaravarazrIpAddha teTalA ja pramANavALe che. dhAtakIkhaMDamAM ISakAra parvata sahita mera vigerenI saMkhyA saMbaMdhI je niyama kahe : niyama puSkarAddhamAM paNa che ane puSkarAddhamAM kSetrAdikanA pramANane niyama dhAtakIkhaMDanA kSetrAdikanA vibhAgathI bamaNo che. ghAtakIkhaMDa ane puSkarAddhamAM maLIne cAra nAnA meruparvate che. te jaMbudvIpanA meruthI paMdara hajAra yojana ochA UMcA ane cha jana ochA vistAravALA che. tene prathama kAMDa mahAmeru jeTaluM ja che, bIjo kAMDa sAta hajAra jana ocho ane trIjo kAMDa ATha hajAra yojana ocho che; temAM bhadrazALa ane naMdanavana mukhya merunI pramANe ja che. naMdanavanathI sADI paMcAvana hajAra jana jaIe tyAre pAMca se jana vizALa evuM saumanasa nAme vana che. enA upara aThayAvIza hajAra jana jatAM pAMDuka vana che, te madhyanI cUlikA pharatuM cAra so ne ceraNuM jana vistAramAM che. te nAmane upara ane nIce mahAmerUnA jeTalo ja viSThabha che ane teTalI ja avagAhanA che tathA mukhya merunA jeTalA pramANavALI madhyamAM cUlikA che." 1 A dareka parvate jaMbudvIpanA varSadhara pramANe ja UMcA che. ISakAra pa00 yojana UMcA che. pahoLAImAM vadhAro jabUdvIpanA varSadharathI bamaNuM che. ISukA 1000 jana pahoLA che. 2 A cAra meru jamInathI 84000 yojana UMcA che ane jamIna para 9400 jana vistAramAM che. Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 juM 267, "evI rIte manuSyakSetramAM aDhI dvIpa, be samudra, pAMtrIza kSetrA, pAMca meru, trIza varSadhara rpavate, pAMca devakuru, pAMca uttaraka ane eka se ne sATha vijaye che. puSkarAddha dviIpanI pharate mAnuSettara nAme parvata che. te manuSyalakanI bahAra zaheranA killAnI jema vattalA kAre rahela che. te savarNana che ane bAkInA puSkarAddhamAM sattara se ne ekavIza jana UMce che, cAra se trIza jana ne eka kesa pRthvImAM raheluM che, eka hajAra ne bAvIza yojanA nIce vistAramAM che, sAta se ne trevaza yojane madhya bhAge vistAramAM che ane cAra so ne covIza yojanA upara vistAramAM che. te mAnuSattara parvatanI bahAra manuSyonuM janma-maraNa thatuM nathI. tenI bahAra gayelA cAraNamuni Adi paNa bahAra maraNa pAmatA nathI, tethI tenuM nAma mAnuSettara che. enI bahAranI bhUmi para bAdarAgni, megha, vidyuta, nadI ane kALa vigere nathI. te mAnuSettara parvatanI aMdaranI bAjue (56) aMtaradvIpa ane pAMtrIza kSetrA che, temAM ja manuSyo utpanna thAya che; paraMtu keIe saMharaNa karavAthI, vidyAnA baLathI tathA labdhinA vegathI meruparvata vigerenAM zikhara upara, aDhI dvIpamAM ane baMne samudramAM sarvatra manuSyo lAbhe che. temanA bhArata saMbaMdhI, jabUdvIpa saMbaMdhI ane lavaNasamudra saMbaMdhI ema sarva kSetra, dvIpa ane samudra saMbaMdhI saMjJAbhede karIne judA judA vibhAga kahevAya che. manuSyonA Arya ane sveccha evA be bheda che. AryA kSetra, jAti, kuLa, karma, zilpa ane bhASAnA bhedathI cha prakAranA che. kSetrA paMdara karmabhUmimAM utpanna thAya che, temAM A bharatakSetramAM sADI pacIza dezamAM utpanna thayelA Arya kahevAya che. e Aryadeza pitAnAM nagarothI AvI rIte oLakhAya che. rAjagRhI nagarIthI magadhadeza, caMpAnagarIthI aMgadeza, tApraliptIthI baMgadeza, vArANasIthI kAzIdeza, kAMcanapurIthI kaliMgadeza, sAketa( ayodhyA ) purIthI kozaladeza, hastInApurathI kurudeza, zauryapurathI kuzAstaMdeza, kAMpilyapurathI paMcAladeza, ahicchatrApurIthI jAMgalAdeza, mithilApurIthI videhadeza, dvArAvatI ( dvArakA ) purIthI saurASTra (soraTha) deza, kauzAMbIpurIthI vatsadeza, bhadrilapurathI malayadeza, nAMdipurathI saMdarbhadeza, ucchA purIthI varuNadeza, vairATanagarIthI matsyadeza, zaktimatI purIthI ceTIdeza, mRttikAvatIthI dazArNadeza, vItabhayapurathI siMdhudeza, mathurApurIthI sauvIradeza, apApApurIthI zUrasenadeza, bhaMgIpurIthI mAsapurIvartAdeza, zrAvastIpurIthI kuNAladeza, keTivarSapurIthI lAdeza ane zvetAMbIpurIthI ketakAdeza-ema sADIpacIza Aryadeze A nagarathI oLakhAya che. tIrthakara, cakravatti, vAsudeva ane baLabhadranA te dezamAM ja janma thAya che. IphavAkuvaMza, jJAtavaMza, videhavaMza, kuruvaMza, ugravaMza, bhejavaMza ane rAjanyavaMza e vigere vaMzamAM utpanna thayelA manuSyo jAtiArya kahevAya che; tathA kulakara, cakravartI, vAsudeva ane balabhadra tathA temanI trIjI, pAMcamI ke sAtamI peDhI sudhI cAlelA zuddha vaMzamAM utpanna thayelA hoya te kuLaArya kahevAya che. pUjana karavuM ane karAvavuM, zAstra bhaNavA ane bhaNAvavA tethI ane bIjA zubha prayogathI jeo AjIvikA calAve te karmAye kahevAya che. thoDA pApavyApAravALA, vastra vaNanArA, vastra tRNanArA, kuMbhAra, nApika ane devaLanA pUjArI vigere zilapArya kahevAya che. je UMcI bhASAnA niyamavALA vaNethI pUrvokta pAMca prakAranA AyanA vyavahArane kahe che. te bhASAya kahevAya che. 1 pAMca bharata, 5 eravata, 5 himavaMta, 5 hiraNyavaMta, 5 harivarSa, 5ramyaka ne 5 mahAvideha-e 35 kSetro samajavAM ( devaku, uttarakura, mahAvidehanI aMtargata samajavA ). Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 sarga 3 je zlecchomAM zAka, yavana, zabara, barbara, kAyA, murUDuM, uDa, geDa, pakaNaka, arapAka, hUNa, ramaka, pArasI, khasa, khAsika, DoMbalika, lakusa, bhila, aMdha, bukkasa, puliMda, krauMcaka, bhramararUta, kuMca, cIna, vaMcaka, mAlava, draviDa, kulakSa, kirAta, kaikaya, hasamukhA, hAthImukhA, azvamukhA, ajamukhI, azvakarNa, gajakarNa ane bIjA paNa anAryo ke jeo dharma evA akSarone paNa jANatA nathI temaja dharma tathA adharmane pRthapha samajatA nathI teo svecchA kahevAya che. " 1. " bIjA aMtaradvIpamAM manuSyo che. teo paNa yugaliA hovAthI dharma-adharmane jANatA nathI. e aMtaradvipa chappana che; temAM aThyAvIza dvipo kSudrahimAlaya parvatanI pUrva ane pazcima bAjune cheDe izAnakhUNa vigere cAra vidizAmAM lavaNasamudramAM nIkaLelI dADhAenI upara rahelA che. temAM IzAnakhUNamAM jaMbudvIpanI jagatIthI traNa se jana lavaNasamadramAM jaIe tyAM teTale ja lAMbo ane pahoLe e prathama ekeka nAme aMtaradvIpa che. e dvIpamAM te dvIpanA nAmathI oLakhAtA sarva aMga-upAMgamAM suMdara evA manuSya rahe che. phakta ekarUka dvIpamAM ja nahIM paNa bIjA badhA aMtaradvIpamAM te dvIpanA nAmathI oLakhAtA manuSyo ja rahe che ema jANavuM. agnikhUNa vigere bAkInI traNa vidizAomAM teTalA ja dUra, teTalA ja lAMbA ane pahelA AbhASika, lAMgulika ane vaiSANika e nAmanA anukrame dvIpo rahelA che. tyArapachI cAra se jana lavaNasamudramAM jaIe tyAre jagatIthI ane prathamanA dvIpathI 400 ejana dUra teTalI ja laMbAI ane viSka bhavALA izAna vigere vidizAemAM hayakarNa, gajakarNa, gokarNa ane zamphaLikarNa e nAmanA anukrame aMtaradvIpa che. te pachI tyAMthI ane jagatIthI pAMcase lejana dUra teTalI ja laMbAI ane vibhavALA cAra aMtarIpe IzAna vigere vidizAomAM Adarzamukha, meSamukha, hayamukha ane gajamukha nAmanA anukrame AvelA che. pachI chase yejana dUra teTalI ja laMbAI ane vistAravALA azvamukha, hastisukha, siMhamakha ane vyAdhramukha nAmanA aMtaradvIpa AvelA che. pachI sAta se jana dvara teTalI ja laMbAI ane vistAravALA azvakarNa, siMhakarNa, hastikarNa ane karNa prAva2Na nAme aMtaradvIpe AvelA che. te pachI ATha se yejana dUra teTalI ja laMbAI ane teTalA ja viSka bhavALA ukA mukha, vijikva, meSamukha ane vidyudaMta e nAmanA cAra dIpe IzAna vigere dizAomAM anukrame rahelA che. te pachI tyAMthI lavaNodadhimAM nava se jina jatAM jagatIthI nava se yejana dUra teTalA ja viSka ane laMbAIthI zubhatA gUDhadaMta, ghanadaMta, ekadaMta ane zuddhAMta nAme cAra aMtaradvIpa IzAna vigere dizAnA kramathI rahelA che. e ja pramANe zikharI parvata upara paNa aThayAvIza dvIpa che evI rIte sarva maLIne chappana aMtaradvIpa che." mAnuSettara parvatanI pachI bIjuM puSkarAddha che. te puSkarAddhanI pharato te AkhA dvIpathI bamaNe puSkaroDhaka samudra Avela che. te pachI vAruNIvara nAme dvIpa ane samudra AvelA che. te pachI kSIravAra nAme dvIpa ne samudra che, te pachI vRtavara nAme- dvIpane samudra che, te pachI IkuMvara nAme dvIpa ne samudra che, te pachI AThama naMdIzvara nAme svarganA jevo dvIpa Avelo che. valayaviSkalamAM eka se ne tresaTha kareDa tathA corAzI lAkha vyaMjana che. e dvIpa vividha jAtinA udyAnavALe ane devatAone upabhoganI bhUmirUpa che temaja prabhunI pUjAmAM Asakta thayelA devatAonA AvAgamanathI suMdara che. enA madhyapredezamAM pUrvAdi dizAomAM anukrame aMjana sarakhA varNavALA cAra aMjanI parvate rahelA che. te Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 jI 269 patA taLIe daza hajAra cAjanathI kAMika adhika vistAramAM che, ane upara eka hajAra cAjana vistAravALA che, temaja kSudramerunI jeTalA ( 84000 yAjana ) UMcA che. temAM pUrva mAM devaramaNa nAme, dakSiNamAM nityeAdyota nAme, pazcimamAM svayaMprabha nAme, uttaramAM ramaNIya nAme aMjanAcala che. te cAra parvatAnI upara sA yAjana lAMkhA, tethI addha vistAravALA ane khetera ceAjana UMcA ati bhagavAnanAM caitya che. te dareka rautyane cAracAra dvAra che. te seALa yAjana uMcA che,pravezamAM ATha caiAjana ane vistAramAM pazu ATha ceAjana che. te dvArA naimAnika, asurakumAra, nAgakumAra ane suvarNa kumAranA AzrayarUpa che, ane teonA nAmathI ja te prakhyAta che te cAra dvAranI madhyamAM seALa yAjana laMbAIvALI, teTalA ja vistAravALI ane ATha yAjana UMcI eka pIDikA che. te pIThikA upara sa ratnamaya devaccha ka che. te pIThikAthI vistAramAM ane UMcAimAM adhika che. dareka devaRMkanI upara RSabha, vamAna, caMdrAnana ane vASiNa e cAra nAmavALI parya ka Asane beThelI, peAtAnA parivAra sahita, ratnamaya zAzvata arhutanI eka se ne ATha ATha suMdara pratimAo che. dareka pratimAnI sAthe parivArabhUta che e nAga, yakSa bhUta ane kuMDadhArI devAnI pratimAo che. be bAju be cAmaradhArI pratimAo che ane dareka pratimAnA pRSTha bhAge eka eka chatradhArI pratimA che. dareka pratimAnI samIpe dhUpaghaTI, mALA, ghaMTA, aSTamaMgaLika, dhvaja, chatra, tAraNa, caMgerI, nAnAM puSpapAtro, (paTalA) AsanA ane seALa pUrNakaLaza tathA khIjA' ala`kArA che. tyAMnI taLIAnI bhUmiAmAM suvarNanI suMdara rajavALI vAlukA che. te devAyatana pramANe ja tenI AgaLa suMdara sukhamaDo, prekSA maMDapA,akSavATikA ane maNipIThikA che. tyAM ramaNika stUpa ane pratiAo che, sudara caityavRkSeA che, idradhvajo che ane nIcenA anukrame divya vApikAe che. pratyeka aMjanAdrinI cAra dizAe lAkha lAkha yeAjananA pramANavALI vApikAe che, eTale kula sAta vApikA che temanAM nakrISeNA, amAghA, gAstUpA, sudanA, naMdottara, naMdA, sunaMdA, nadivandvanA, bhadrA, vizAlA, kumudA, pu'DarIkiNI vijayA, daujaya tI ane aparA jitA evAM nAmeA che. te pratyeka vApikAothI pAMca sA yAjanA pachI (cAre dizAe) azeka, sasacchaMda, caMpaka ane Amra e nAmavALAM moTAM udyAne rahelAM che; te pAMca se yAjana vistAramAM che ane lAkha ceAjana lAMbA che. te dareka vApikAonI madhyamAM sphaTikamaNinA pAlAnA AkAranA ane suMdara vedikA tathA udyAnAvALA suAAbhita dhimukha pa tA che. te cesaDha hajAra Ajana UMcA, eka hajAra cAjana UMDA ane upara tathA nIce daza hajAra ceAjananA vistAravALA che. vApikAonA AMtarAmAM che e ratikara pava tA che, eTale eka'dara khatrIza ratikara pava tA che, dhimukha patA tathA ratikara parvatA upara a MjagirinI jema zAzrvata arhatAnA rautyA che. te dvIpanI vidizAemAM bIjA cAra ratikara pava tA che, daza hajAra yeAjana lAMbA tathA pahoLA ane eka hajAra ceAjana UMcA, zAbhAyamAna, sarva ratnamaya, divya ane jhallarInA AkAravALA che. temAM dakSiNamAM rahelA saudhamenA e ratikara patA ane uttaramAM rahelA izAnedranA be ratikara parvatonI ATha dizAomAM temanI ATha ATha mahAdevIenI ATha ATha rAjavAnIe che, eTale kula batrIza rAjadhAnIo che. te ratikarathI eka lAkha ceAjana krUra ane eka lAkha yAjananA pramANavALI (lAMbI paheALI) tathA jinAlayeAthI vibhUSita che. tenAM sujAtA, sAmanasA. aci mAlI, prabhAkara, padmA, zivA, zucI, vyaMjanA, bhUtA, bhutAvatasikA, gAstUpA, sudanA, amalA, apsarA, rAhiNi, navamIkA, ratnA, ratnAyA, sava ratnA, ratnasa yA, Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 saga 3 jo vasu, vasumitrikA, vasubhAgA, vasudharA, nottarA, naMdA, Uttarakuru. devakuru, kRSNA, kRSNarAjI ane rAmarakSitA evAM nAma che. te nAme pUradezAnA kramathI jANavAM. A naMdIzvaradvIpamAM rahelA bAvana jinacaityeAmAM sarva RddhivALA devatAe parivAra sahita zrImat ahaMtAnI kalyANaka tithie aSTAdghika utsava kare che." "te naMdvIzvaradvIpanI pharatA nadIzvara samudra che, te pachI aruNudvIpa che ane tenI pharatA aruNAnidhi nAme samudra che, te pachI aruNavara dvIpa ane aruNvara samudra che, te pachI aruNuvarAbhAsa dvIpa ane aNuvarAbhAsa samudra che, te pachI kuMDaladvIpa ane kuMDalAdhi nAme samudra che ane te pachI rucaka nAme dvIpa ane rucaka nAme samudra che. evI rIte prazasta nAmavALA ane ekaekathI khamaNA bamaNA pramANavALA dvIpa ane samudrA anukrame rahelA che. te sa'nI aMte svayaMbhUramaNa nAme chellA samudra che." " pUrvokta aDhIdvIpamAM devakuru ane uttarakuru jeTalA bhAga vinA pAMca mahAvideha, pAMca bharata ane pAMca aravata e paMdara ka bhUmi che. kALAdidha, puSkarAdhi ane svayaMbhUramaNa e traNa samudra mIThA pANIvALA che, lavaNusamudra khArA pANInA che, tathA vAruNAdadhinA pANI vicitra prakAranI maneAhara madirA jevA che. kSIrAdidha khAMDamizrita zrInA ceAthA bhAga jemAM che evA gAyanA dUdhanI jevA pANIvALA che. dhRtavara samudranA pANI ukALelA gAyanA ghInI jevA che; ane bIjA samudro taja, elAicI, kezara ne marInA cUrNamizrita cothA bhAgavALA ikSurasanA jevA pANIvALA che. lavaNAdhi, kAlAdhi ane svaya'bhUramaNa e traNa samudra mAchalAM, kAcabA vagerethI sa`kI che. sivAyanA bIjA samudro matsya ane kUrmAdithI saMkINuM nathI (temAM thADA ane nAnA mAdi che ) '' " ja budvIpamAM jaghanya tIthaMkarA, cakrIe, vAsudevA ane khaLadevA cAra kAra hoya che ane utkaSaeN thI cAtrIza jina ane trIza pA`ivA ( cakravatto ke vAsudeva) thAya che, dhAtakIkha'Da ane puSkarA kha`DamAM ethI bamaNA thAya che. '' " e tiyaClAkanI upara nava sA yeAjana nyUna sAta rAja pramANavALA moTI RddhivALA Udhva loka che, temAM saudha, IzAna, sanatkumAra, mAhendra brahma, lAMtaka, zukra, sahasrara, AnaMta, prANuta, AraNa ane acyuta e nAmanA khAra kalpA ( devalAka ) che ane nava grUvecaka che. te traiveyakanA sudarzana, suprabuddha maneArama, sabhadra, suvizALa, sumana, saumanasa, prItikara ane Aditya evA nAma che. te pachI pAMca anuttara vimAnA che, tenA vijaya, vaijayaMta, jayaMta, aparAjita ane sarvArthasiddha evA nAma che. temAM prathamanA cAra pUrva dizAnA kramathI cAra dizAe rahyA che ane sarvAsiddha vimAna sanI madhyamAM che. tyArabAda khAra cAjana UMce siddhazilA che, te pIstALIza lAkha yAjana laMbAImAM ane vistAramAM che. tenI upara traNa gAu pachI anaMtara cAthA gAunA chaThThuM aMze leAkAgra sudhI siddhanA vA che. A sa'bhUtakSA pRthvIthI saudharma ane IzAnakalpa sudhI doDha rAjaleAka che, sanatkrumAra ane mAhe dralAka sudhI aDhI rAjaleAka che, sahasrAra devalAka sudhI pAMcas rAjalAka che, acyuta devalAka sudhI chaThThuM rAjalAka che ane leAkAMta sudhI sAtamu rAjalAka che. sauthama kalpa ane IzAnaka caMdramaDaLanA jevA vartula che, temAM dakSiNAmAM saudha - kalpa ane uttarAmAM IzAnakalpa che. sanatkumAra ane mAhedra e banne devalAka paNa * mahAvidehanA bhatroza vijayamAM khatrIza ane bharata, airavatamAM eka eka maLIne utkRSTa kALe ceAtrIza tIrthA karA thayA che. Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 ju ra71 temanI tulya AkRtivALA che, temAM dakSiNAddhamAM sanakumAra devaleka che ane uttarAddhamAM mAhedra devaloka che; lekapuruSanI koNavALA bhAgamAM ane Urdhva lekanA madhyabhAgamAM brahma devaloka che tene svAmI braoNdra che. te devakanA prAMta bhAgamAM sArasvata, Aditya, agni, aruNa, gardatoya, tuSita, avyAbAdha, mat ane riSTa e nava jAtinA lokAMtika devatAo che. tenI upara lAMtaka kalpa che, tyAM te ja nAmane Idra che. tenI upara mahAzukra devaleka che, tyAM paNa te ja nAmano Idra che. tenI upara sahastrAra devaleka che, tyAM paNa te nAmane ja Idra che. tenI upara saudharma ane IzAna devaleka jevI AkRtivALA Anata ane prANata devaleka che; temAM prANata kapamAM rahenAra prANuta nAme Idra te banne devakane svAmI che. tenI upara tevI je AkRtivALA AraNa ane devalokano svAmI che. raiveyakamAM azruta devalokamAM rahenAra azruta nAme Idra te baMne azruta nAme be devaleka che. ane anattaromAM ahamidra devane che. pahelA be ka ghodadhine AdhAre rahelA che ane te pachInA traNa kalpa vAyune AdhAre sthiti karIne rahelA che. te pachInA traNa devaka ghanodadhi ane ghanavAtane AdhAre rahelA che ane tenI upara sarve devaleka AkAzane AdhAre che. temAM Ika, sAmAnika, tra.yaksiMza, pArSadha, aMgarakSaka, lokapAla, anIka, prakIrNa. Abhigika ane kilivaSika e daza prakAranA devatAo rahelA che, sAmAnika vigere sarva devatAonA je adhipati te Idra kahevAya che, IdranI jevI RddhivALA paNa IdrapaNe varita te sAmAnika devatA kahevAya che, je IdranA maMtrI ane purohita jevA che te trAyasiMza devatA kahevAya che, je IdranA mitra sarakhA che te pArSadya devatA kahevAya che, IdranA AtmAnI rakSA karavAvALA te AtmarakSaka devatA kahevAya che. devalekanI rakSA karavAne arthe rakSaka thaIne pharanAra te lokapAla kahevAya che, tenA samAna te anIka devatA kahevAya che, prajAvarganI jevA te prakIrNa devatA kahevAya che, sevaka sarakhA che te Abhigya devatA kahevAya che ane caMDALa jAtinI jevA je che te kilivaSa devatA kahevAya che. jyotiSka ane vyaMtaradevomAM trAyazciMza deva ane lekapAla nathI." saudharmakalpamAM batrIsa lAkha vimAna che, IzAna devalokamAM aThavAvIza lAkha che, sanakumAramAM bAra lAkha che, mAhedramAM ATha lAkha che, brahma devalokamAM cAra lAkha che, lAMta, devalokamAM pacAza hAra che, zakra devalokamAM cALIza hajAra che, sahasA2 devalokamAM cha hajAra che, navamA dazamA devalokamAM maLIne cAra so ane A raNa tathA aSNuta devalokamAM maLIne traNa so vimAna che. Adya traNa praveyakamAM eka se agiyAra vimAna che, madhyanA traNa raiveyakamAM eka se sAta vimAne che ane chellA traNa veyakamAM eka sa vimAne che. anuttara vimAne pAMca ja che. evI rIte ekaMdara corAzI lAkha, sattANuM hajAra ne trevIza vimAne che. anuttara vimAnomAMhenA cAra vijayAdika vimAnamAM dvicarima devatA che ane pAMcamA sarvArthasiddha vimAnamAM ekacarima devatA che. A saudharmakalpathI mAMDIne sarvArthasiddha vimAna sudhInA devatAo sthiti, kAMti, prabhAva, vezyAnI vizuddhi, sukha IMdriya avadhijJAnamAM pUrva pUrvathI uttara uttara adhika adhika che ane parigraha (parivArAdi), abhimAna, zarIra ane gamanakriyAmAM anukrame ochA ochA che. sarva thI jaghanya sthitivALA devatAone sAta stokane aMtare uzvAsa ane cothabhakta * be bhava manuSyanA siddha karIne siddhipada pAmanArA dricarima ane tyAMthI manuSya thaIne te ja bhavamAM siddha thanArA te ekacarima jANavA. Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 3 jo (eka ahArAtra)ne aMtare AhAra che. palyApama sthitivALA devatAone divasane AMtare ucchavAsa ane pRthaktva divase (bethI nava divase) AhAra che. tyArapachI devatAnI jeTalA sAgaropamanI sthiti che te devatAne teTalA pakSe ucchavAsa ane teTalA hajAra varSe AhAra che; eTale tetrIza sAgaropama AyuSyavALA sarvArthasiddhanA devatAone taMtrIza pakhavADIe zvAseAchavAsa ane tetrIza hajAra varSe AhAra che. ghaNu' karIne devatAo savedanAvALA ja hoya che, kadi asavedanAvALA thAya che teA tenI sthiti aMtarmuhUtta jeTalI ja che. muhUtta uparAMta asavedanA thatI nathI. devIonI utpatti izAna devalAka sudhI che. acyuta devalAka sudhInA devatAo gamanAgamana kare che." 202 "jyAtiSka devatA sudhI tApasA utpanna thAya che, brahmadevalAka sudhI caraka ane parivrAjakAnI utpatti che, sahasrAra devalAka sudhI tiryaM cAnI utpatti che, zrAvakAnI utpatti acyuta devalAka sudhI che. jainaliMga dhAraNa karela chatAM mithyAdaSTi, abhavyAdika samAcArI yathArtha pALanArAonI chellA traiveyaka sudhI utpatti che. pUrNa caudapUrvI muninI brahmaleAkathI mAMDIne sarvAsiddha vimAna sudhI utpatti che, tathA satavALA sAdhu ane zrAvakanI jaghanyapaNe saudharma devaleAkamAM utpatti che. bhuvanapati, vyaMtara, jyAtiSI ane IzAna devalAka sudhInA devAne peAtAnA bhuvanamAM vasanArI devIonI sAthe viSayasa badhI aMgasevA che, te kilaSTa kama vALA ane tIvra anurAgavALA hAvAthI manuSyAnI jema kAmaNeAgamAM lIna thAya che ane devAMganAnA sa` a'ga saba'dhI prItine meLave che. tyArapachI e devale!kanA devA sparza mAtrathI, e devalokanA devA rUpa jovAthI, e devalAkanA devA zabdazravaNathI ane Anata vigere cAra devalAkanA deve mAtra manavaDe ciMtavavAthI viSayane sevana karanArA che. e pramANe viSayarasamAM pravicAravALA devatAethI ana ta sukhavALA devatAo traiveyakAdikamAM che ke je viSayasaba'dhI bIlakula pravicAra rahita che." evI rIte adheAlAka, tiklAka ane UrdhvalAkathI bheda pAmelA samagra leAkanA madhyabhAgamAM cauda rAjaleAka pramANa Urdhva, adheA lAMkhI sanADI che, te paheALAimAM ne vistAramAM eka rAjaleAka pramANa che. e vasanADInI aMdara sthAvara ane trasa ane prakAranA jIvA che ane enI bahAra mAtra sthAvara ja che. kula vistAra nIce sAta rAjalAka pramANa, madhyamAM tiya phUle ke eka rAjalAka pramANu, brahmadevalAke pAMca rAjalAka pramANa ane paya' 'te siddhazilAe eka rAjaleAka che. sArI rIte pratiSThita thayelI AkRtivALA A lAka koie karyAM nathI ane kAie dhAraNa karyA nathI, te svayaMsiddha nirAdhArapaNe AkAzamAM rahelA che." "azubhadhyAnanA pratiSedhanu' kAraNabhUta evu A samagra lAkanuM athavA tenA judA judA vibhAganu je buddhimAna ciMtavana kare che tene dharmadhyAna saMbadhI kSAyeApazamakAi bhAvanI prApti thAya che ane pItalezyA, padmalezyA tathA zukalalezyA anukrame zuddha zuddhatara thAya che. ghaNA bairAgyanA saoNMgathI tara`gita thayelA dharmadhyAnavaDe prANIone pAte ja jANI zake tevu' (svasa vaidya) atIdriya sukha utpanna thAya che. je yAgIe niHsaMga thaI dharmadhyAnavaDe A zarIrane cheADe che teo traiveyakAdi svargamAM uttama devatA thAya che. tyAM te moTA mahimAvALA, saubhAgyayukta, zaraDhaRtunA cadra jevI prabhAvALA ane puSpamALA tathA vastrAla'kArathI vibhUSata evA zarIrane prApta kare che, viziSTa vIya ne rokanAra, kAmArtirUpa javara vinAnA ane aMtarAya rahita atulya sukhane cirakALa seve che ane manaicchita Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra73 parva 2 ju maLelA sarva arthoe manahara evA sukharUpa amRtane nivine bhogavatAM potAnA cAlyA jatA janmane jANatA paNa nathI. evA divya bhogane avasAne tyAMthI cAvIne teo uttama zarIra bAMdhI manuSyalokamAM avatare che. manuSyapaNumAM paNa divya vaMzamAM utpanna thaI akhaMDita mane rathavALA teo nitya utsavathI manane AnaMda ApanArA vividha prakAranA bhega bhogave che. pachI vivekane Azraya karI, sarva bhegathI virAma pAmI zubha dhyAnavaDe sarva karmane nAza karIne avyayapada pAme che." evI rIte sarva jIvonA hitakArI zrI ajitanAtha prabhue traNa jagatarUpI kumudane AnaMda karavAmAM kaumudIrUpa dharmadezanA dIdhI. svAmInI dezanA sAMbhaLI hajAre nara tathA nArIoe pratibaMdha pAmI mokSanI mAtArUpa dIkSA grahaNa karI. te vakhate sagaracakranA pitA sumitra ke je agAu bhAvati thaIne rahyA hatA temaNe svAmInI pAse dIkSA grahaNa karI. pachI ajitanAtha svAmIe gaNadhara nAmakarmavALA ane sArI buddhivALA siMhasena vigere paMcANuM munione sarva AgamarUpa vyAkaraNanA pratyAhAronI jevI utpatti, vigama ane dhrauvyarUpa tripadI saMbhaLAvI. rekhAone anusAra jema citra citre tema te tripadIne anusAra gaNadharoe caudapUrva sahita dvAdazAMgI racI. pachI idra pitAne sthAnakethI uThI cUrNathI pUrNa evo thALa hAthamAM laI devatAonA samUhathI parivRta thaIne svAmInA caraNakamaLa pAse AvI UbhA rahyA. pachI jagatpati ajitasvAmIe UbhA thaI temanA (gaNadharanA) mastaka upara cUrNa (vAsakSepa) nAMkhI anukrame sUtrathI, arthathI, tadubhayathI temaja dravyathI, guNathI, paryAyathI ane nayathI anuyeganI anujJA tathA gaNanI anujJA ApI. tyArabAda devatAoe, manuSyae ane strIoe duMdubhinA dhvani sAthe gaNadhara upara vAsakSepa nAMkhe. pachI gaNadhara paNa aMjalinA saMpuTa joDI amRtanAM nirjharaNAM jevI prabhunI vANI sAMbhaLavAne tatpara thaI rahyA; eTale pUrvAbhimukha siMhAsana para besIne prabhue teone anuziSTa (zikhAmaNa) maya dezanA ApI. prathama pauruSI pUrNa thaI eTale bhagavAne dharmadezanA samApta karI. te vakhata sagara rAjAe karAve vizALa thALamAM rAkhela cAra prastha pramANa bali pUrva dvArathI samavasaraNamAM lAvavAmAM AvyuM. te bali zuddha ane padmanA jevI suMgadhI zALAne banAvelo hato, devatAoe temAM nAMkhelI gaMdhamuSTiothI tenI khuzabe bahekI rahI hatI, zreSTha puruSoe te upADele hate, sAthe cAlatI uddAma duMdubhienA vanithI sarva dizAonAM mukha gAjI rahyAM hatAM, gIta gAtI gAtI strIo teo pachavADe cAlatI hatI ane bhramarAothI jema paghakeza vIMTAI rahe tema tenI tarapha nagaranA leka pharI vaLelA hatA. pachI te sarva janoe prabhunI pradakSiNA karIne, devatAoe karelI puSpavRSTine anusaratI rIte te bali prabhunI AgaLa uchALyuM. temAMthI addhabhAga AkAzamAMthI paDatAM ja addharathI devatAoe laI lIdhe, pRthvI upara paDelAmAMthI addhabhAga sagararAjAe lIdhe ane bAkIne bIjA lokoe grahaNa karyo. te balinA prabhAvathI pUrve thayelA rogo nAza pAme che ane che mAsa sudhI navIna roga utpanna thatA nathI. mokSamArganA agresara prabhu pachI siMhAsanathI UThI uttaradvAranA mArgathI nIkaLyA ane madhya gaDhanA aMtaramAM IzAnadizAmAM racelA devachaMda upara temaNe vizrAma lIdhe. 35 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 sarga 3 je pachI sagararAjAe racAvelA siMhAsana para besI siMhasena nAmanA mukhya gaNadhara dezanA ApavA lAgyA. bhagavAnanA sthAnamAhAsya thakI te gaNadhare jemaNe pUchaLyA temane tenA asaMkhya bha kahI ApyA. prabhunI sabhAmAM saMdehane nAza karanArA gaNadharane kevaLI sivAya bIjA koIe " A chadmastha che" ema jANyuM nahIM. gurunA (prabhunA) zramane nAza, bannenI sama pratIti ane guru-ziSyano sacavAto krama eTalA gaNadharanI dezanAnA guNa che. bIjI pauruSI pUrNa thaI eTale mukhya gaNadhara, pathika jema cAlavAthI virAma pAme tema dezanA devAthI virAma pAmyA. dezanA virAma pAmyA pachI sarva devatAo paramezvarane praNAma karIne pitApitAnA sthAne javA cAlyA. mArgamAM teo e naMdIvaradvIpe jaIne aMjanAcaLAdikanI upara zAzvata aha'tanI pratimAone aImahotsava karyo. pachI "AvI yAtrA amAre vAraMvAra thAo" ema bolatA teo pitapatAne sthAnake jema AvyA hatA tema gayA. sagara cakravattI paNa bhagavaMtane namaskAra karI lakSmInA saMketasthAnarUpa pitAnA sAketanagaramAM gayA. zrI ajitanAthanA tIrthano adhiSThAyaka mahAyakSa nAme caturmukha yakSa thaye. tene varNa zyAma, vAhana hAthInuM, jamaNI bAjunA cAra hAthamAM varada, muddagara, akSasUtra ane pAsa, tathA DAbI bAjunA cAra hAthamAM bIjoruM, abhaya, aMkuza ane zakti hatAM. te suzobhita yakSa ajitanAtha svAmIno paripArzvaka thaye. prabhunI zAsanadevI ajitabalA nAme devI thaI. tene suvarNanA je varNa che, varadanA cihnavALA tathA pAsavALA be dakSiNubAhu che ane bIjo tathA aMkuzane dharanArA be vAmabAha che; lohAsanAdhirUDha che. - cetrIza atizaya vaDe zabhita evA bhagavAna siMhasenAdi gaNadharethI parivRtta thaIne pRthvI para vihAra karavA lAgyA. dareka grAma, zahera ane Akara vigeremAM vihAra karatAM ane bhavya prANIone baMdha karatAM e kRpAsAgara prabhu ekadA kauzAMbI nagarI samIpe AvyA. te kauzAMbInI IzAna dizAmAM eka yojanamAtra kSetramAM devatAoe pUrvanI jema prabhune mATe samavasaraNa racyuM. temAM azokavRkSanI nIce siMhAsana para beThelA jagatpatie sura, asura ane manuSyonI paSadAmAM dezanA devA mAMDI. tevAmAM kaI brAhmaNanuM joDuM traNa jagatanA gurune pradakSiNA daI, namaskAra karIne yathAyogya sthAnake beDuM. dezanAne aMte te jeDAmAMthI brAhmaNe aMjalI jeDI prabhune pUchayuM- he bhagavan! A AvI rIte kema che ?? prabhue kahyuM--" e samakitano mahimA che. te sarva anarthanA niSedhanuM ane sarva arthanI siddhinuM eka prabaLa kAraNa che. vRSTithI jema davAgni zAMta thAya tema samakti guNavaDe sarva prakAranA vaira zAMta thAya che, garUDathI sarpanI jema sarva vyAdhio nAza pAme che, sUryathI baraphanI jema duSkarmo laya pAme che, ciMtAmaNinI jema kSaNavAramAM manaIcchita kArya siddha thAya che, zreSTha hAthI jema pitAnA vArI jAtinA baMdhanathI baMdhAya tema devatAnuM AyuSya baMdhAya che ane mahAparAkramI maMtranI jema tenAthI devatAo AvIne sAnidhya kare che. pUrvokta e sarva ne samakitanuM a5 phaLa che, tenuM mahAphaLa te siddhipada ane tIrthaMkarapaNuM prApta thAya te che." e pramANe sAMbhaLIne harSa pAmelo te vipra aMjali joDI praNAma karIne be-"he bhagavAna ! e ema ja che. sarvajJanI girA anyathA hAya nahIM." ema kahIne te brAhmaNa mauna rahyo, eTale mukhya gaNadhara pote jJAnavaDe jANatA hatA te paNa sarva parSadAne jJAna thavAne mATe temaNe jagadgurune A pramANe pUchayuM - he bhagavan ! A brAhmaNe zuM pUchayuM ? ane Ape zuM kahyuM? A saMketavArtA re vArtAlApa amane skuTa rIte jaNAve." Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 juM 275 prabhue kahyuM: "A nagarInI najIka zAligrAma nAme eka agravAra (gAmaDuM) che. tyAM dAmodara nAme eka mukhya brAhmaNa vasato hato. tene sema nAme eka strI hatI. te daMpatIne zuddhabhaTa nAme putra thaye. te siddhabhaTa nAme kaI brAhmaNanI sulakSaNA nAme duhitAne paraNya. sulakSaNA ane zuddhabhaTa banne yauvanavaya pAmyA eTale teo pitAnA vaibhavane cu evA yathecchita bhega bhegavavA lAgyA. kALanA kramathI teonA mAtApitA mRtyu pAmyA ane temane pitA saMbaMdhI vaibhava paNa kSaya pAmyA, tethI kaI vakhate te subhikSamAM paNa teo rAte sudhArtta paNe ja zayana karatA hatA. nirdhana mANasane subhikSa varSamAM paNa dubhikSa paDakhe ja rahela hoya che. zuddhabhaTa kaI vakhate te nagaramAM rAjamArge dezAMtaranA kApeTikanI jema jUnA vastrane kaDaka paherIne pharato hato, cAtaka pakSInI jema ghaNI vAra tara rahetuM hatuM ane kaI vakhate pizAcanI jema maLathI malina evA kharAba zarIrane dhAraNa karatA hatA. AvI sthitimAM te potAnA sahavAsIothI lajajA pAmIne anyadA potAnI strIne paNa kahyA sivAya dUra dezAMtara cAlyo gaye. tyArapachI tenI strIe keTaleka divase vApAtanA jevI janazruti (UDatI vAta)thI te dezAMtara gayela che ema sAMbhaLyuM. zvasuranA ane arthano kSayathI tathA patinA dUradezagamanathI pitAnI jAtane nirlakSaNa mAnatI e sulakSaNA talakhavA lAgI. e pramANe te ugamAM rahetI hatI, tevAmAM varSARtu AvavAthI kaI vipula nAme sAdhvI tene ghera cAturmAsa rahevAnI IcchAthI AvyA. sulakSaNAe vipulA sAdhvIne nivAsa ApyA ane pratidina tenA mukhathI dharmadezanA sAMbhaLavA lAgI. jema madhura dravyanA saMbaMdhathI khATA padArthanI khaTAza jatI rahe tema te sAdhvInI dhamAM dezanAthI tenuM mithyAtva gayuM. kRSNapakSane ullaMghana karIne rAtri jema nirmaLatAne pAme tema te anavadya samakita pAmI. vaidya jema zarIramAMthI utpanna thayelA dene jANe tema te sarva jIvAjIvAdi padArthone yathAsthita jANavA lAgI. samadrane pAra pAmavAne yogya vahANane jema dariAI musAphara grahaNa kare tema teNe saMsArane ullaMghana karavAmAM samartha evA jaina dharmane grahaNa karyo. tene viSayomAM vairAgya utpanna tha, kaSAya upazAMta thayA ane avicchinna evI janma-maraNanI zreNImAM kaMTALo Avye. rasanADhaya kathAnA rasathI jAgarUka manuSya jema rAtrine nirgamana kare tema teNe sAdhvInI zuzruSAvaDe varSAkALa nirgamana karyo. tene aNuvrata ApI gaNinI tyAMthI bIje vihAra karI gayA. ghaNuM karIne saMyata loke varSAkALa pachI eka ThekANe rahetA nathI, - have zuddhabhaTa paNa digaMtarathI puSkaLa dravya meLavI priyAnA premathI AkRSTa thaI pArevAnI jema tyAM Avyo. teNe AvIne pUchyuM --"he priye ! kamalinI jema hImane sahana karI na zake tema mArA viyogane pUrve thaDe paNa nahIM sahana karI zakanArI evI, te mArA dIrghaviyegane kevI rIte sahana karyo?" sulakSaNa belI - he jIvitezvara ! masthaLamAM jema haMsI, thADA pANImAM jema mAchalI, rAhunA mukhamAM jema caMdralekhA ane dAvAnaLamAM jema hariNI tema dusaha evA tamArA viyoga vaDe huM mRtyudvAramAM AvI paDI hatI. tevAmAM aMdhakAramAM dIpikAnI jema, samudramAM vahANanI jema, marUsthaLamAM vRSTinI jema ane aMdhapaNAmAM daSTiprAptinI jema dayAnA bhaMDAra eka vipulA nAme sAdhavI ahIM ) AvyA. temanA darzanathI tamArA viraha vaDe utpanna thayeluM mAruM sarva duHkha cAlyuM gayuM ane manuSajanmanA phaLarUpa samati prApta thayuM." zuddhabhaTe kahyuM- he bhaTTinI ! tame manuSyajanmanA phaLarUpa samakita kaho cho te zuM?" sulakSaNa balI-Aryaputra!te valalabha mANasane kahevA yogya che, tame mane prANathI paNa ISTa che tethI kahuM chuM te Apa sAMbhaLo - Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 3 jo "devamAM devapaNAnI buddhi, gurumAM gurupaNAnI buddhi ane zuddha dharmImAM dhabuddhi "te samakita kahevAya che ane adevamAM devabuddhi, agurumAM gurumuddhi ane adharmImAM dha buddhi te viparyAsabhAva hovAthI mithyAtva kahevAya che. sarvajJa, rAgAdika samagra doSane jItanAra, traNa leAkanA pUjita ane yathAsthita artha kahenAra te arhata paramezvara "deva che. te devanuM ja dhyAna dharavuM, tenI ja upAsanA karavI, temane ja zaraNe javuM ane "jo cetanA (jJAna) hAyatA tenA ja Asanane pratipAdana karavu. je devA strI, zastra ane akSa"sUtrAdi rAgAdi doSanAM cihnAthI aMkita thayelA che, ane je nigraha-anugraha karavAmAM "tatpara che te devA mukti ApavAne mATe samartha thatA nathI. nATaya, aTTahAsa ane "sa'gIta vigere upAdhithI visa'sthUla thayelA te devatAe zaraNe AvelA prANIone "mAkSe kema lai jaI zake ?" 276 "mahAvratAne dharanArA, dauya vALA, bhikSA mAtrathI ja upajIvana karanArA ane nira'tara "sAmAyikamAM rahelA evA dharmopadezaka hoya te guru kahevAya che. sarva vastunA abhilASI, sarva prakAranu` bhAjana karanArA, parigrahavALA, abrahmacArI ane mithyA upadeza ApanArA te "guru' kahevAya nahIM. je guru pote ja parigraha ane AraMbhamAM magna thayelA hAya teo bIjAne "kema tArI zake ? pAte daridrI hAya te bIjAne samartha karavAne kema zakatayaMta thAya?" "dutimAM paDatA prANIone je dhAraNa karI rAkhe te dhama kahevAya che. sa`jJane "kahelA, saMyama vigere daza prakAranA dhama muktine mATe thAya che, je apauruSeya (puruSanA kahyA vinAnu`) vacana che te asa`bhavita hAvAthI pramANa thatuM nathI; kAraNa ke pramANutA che te Apta puruSane AdhIna che. mithyASTi janAe mAnelA ane hiMsAdikathI kaluSita thayelA "nAmamAtra dharma ne dharma tarIke jANavAmAM Ave te te saMsAramAM paribhramaNa karavAnA "kAraNabhUta thAya che. jo rAga sahita deva te deva kahevAya, abrahmacArI gurU te gurU kahe"vAya ane dayAhIna dharma te dhama kahevAya tA kheda sAthe A jagat nAza pAmI gayu* "che ema samajavu. zama, savega, niveda, anukaMpA ane AstikayatA e pAMca "lakSaNAthI sArI rIte samita oLakhAya che. e samakitanA sthaya, prabhAvanA, bhakti, jinazAsanamAM kuzaLatA ane tIsevA e pAMca bhUSaNe| kahevAya che. zaMkA, AkAMkSA, vicikitsA, mithyArdaSTinI prazaMsA ane tenA piracaya e pAMca samakitane dUSita kare che." e pramANe sAMbhaLIne brAhmaNe kahyuM "he strI ! tuM bhAgyavaMtI che, kAraNa ke te nidhAnanI jema samaktine prApta karyu ' che.' ema vicAratA zuddhabhaTa paNa samakita pAmyA. zubhAmA puruSone dharmopadeSTA puruSA sAkSImAtra ja hoya che. samitanA upadezathI te ane zrAvaka thayA. siddharasathI sIsu ane taravuM (loDhuM) ane suvarNa thai jAya che. te vakhatamAM te agrahAramAM sAdhuenA sa`sanA abhAvathI lokeA zrAvaka dharmane mUkIne mithyArdaSTi thaI gayelA hatA, tethI A dubuddhivALA banne kulakramAgata dharma ne cheDIne zrAvaka thai gayA evA temanA lokamAM apavAda cAlyA. tevA apavAdane nahIM gaNIne zrAvakapaNAmAM nizcala rahetA te viprada patIne anukrame gRhasthAzramavRkSanA phaLarUpa eka putra utpanna thayA. eka vakhate ziziraRtumAM te putrane lai brAhmaNeAnI sabhAthI vITAI rahelI dhama agniSThikA pAse te gayA; eTale tuM zrAvaka che, ahIMthI dUra jA, dUra jA,' ema krAdhathI sarvAM brAhmaNeA caMDALanI jema tenA tiraskAra karavA lAgyA ane te dharmAgniSThikAne cAta Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 ju 277 rapha vIMTAIne te brAhmaNe beThA. brAhmaNone matsara karavAne jAtidharma che, teonAM AvAM kaThera vacanethI vilakhA thayelA ane krodhAyamAna thayelA zuddhabhaTe te sabhAnI samakSa AvI rIte pratijJA karI ke "je jinendra dharma saMsArasamudrane tAranAra na hoya, sarvajJa tIrthakara ahaMte je Aptadeva na hoya, jJAna, darzana ane cAritra te ja je mokSane mArga na hoya ane jagatamAM je evuM samakita na hoya te A mArA putra dagdha thaI jAo ane meM kahyuM che te sarva kharuM hoya te A baLa agni mArA putrane mATe jaLanI jema zItaLa thaI jAo." ema kahIne krodhathI jANe bIje agni hoya tevA te sAhasika viSe pitAnA putrane baLatA agnimAM nAMkhe. te vakhate "arere A anArya vipre potAnA bALakane mArI nAMkhe." AvI rIte Akroza karatI te parSadA brAhmaNanI tarapha ghaNe tiraskAra batAvavA lAgI. teTalAmAM tyAM rahelI koI samyagadarzanavaMta devIe te bALakane bhramaranI jema padmanI aMdara jhIlI lIdho, ane javALAonI jALathI vikarALa evA te baLatA agninI dAhazakti harI lIdhI; temaja te putrane jANe citrastha hoya tema karI dIdhA. te devIe pUrve manuSyapaNAmAM saMyamanI virAdhanA karI hatI tethI mRtyu pAmIne te vyaMtarI thaI hatI. teNe kaI kevaLIne pitAne bedhilAbha kyAre thaze ema pUchayuM hatu eTale kevaLIe kahyuM hatuM ke "he anaze ! tuM sulabhadhi thaIza, paNa tAre te samakitanI prAptine mATe samakitanI bhAvanAmAM sArI rIte udyoganiSTa thavuM." e vacana hRdayamAM hArayaSTinI jema nitye dhAraNa karatI te pharatI hatI. teNe samakitanA mAhAsyane mATe A vakhate brAhmaNanA putranI rakSA karI. A pramANenA jaina dharmanA prabhAvane pratyakSa joIne vismaya pAmavAthI netrane vikasvara karatAM te brAhmaNe janmathI mAMDIne adaSTa pUvI thayA--arthAt pUrve kadi paNa nahIM dITheluM Aje dIThuM evA thayA. zuddhabhaTe ghera jaI pitAnI strIne te vAta karI ane samakitanA prabhAvanA pratyakSa anubhavathI te brAhmaNIne ghaNe harSa thaye; paraMtu vipulI gaNinInA gADha saMsargathI vivekavALI thayelI brAhmaNa bolI--" are ! dhikkAra che! A tame zuM karyuM? samakitane bhajanAra keI devatA samIpe hovAthI tamAruM mukha ujajavaLapaNAne prApta thayuM, paraMtu e tamArA kepanI capaLatA che. kadApi te vakhate samakitane prabhAva pragaTa karanAra keI devatA samIpa na hota te tamAro putra dagdha thaI jAya ane loke jainadharmanI niMdA karata. jo ke tema thavAthI kAMI jinapraNIta dharma apramANu thavAne nahote. eve prasaMge paNa jeo "jainadharma apramANa che? ema bele teone vizeSa pApI samajavA; paraMtu mUrkha mANasa paNa jevuM tame karyuM tevuM kare nahIM. athavA to mUrkha manuSya ja evuM kAma kare; mATe he Aryaputra ! ha pachI AvuM avicArita kArya na karazo." ema kahIne potAnA bhattarane samakitamAM sthira karavAne mATe e strI amArI samIpe lAvelI che. e ja vicAra manamAM lAvIne A brAhmaNe amane pUchayuM ane A samakitane ja prabhAva che." ema ame kahyuM. A pramANenA bhagavAnanAM vacana sAMbhaLIne ghaNA prANIo pratibodha pAmyA ane sthiradhamI thayA. zuddhabhaTe bhaTTinI sAthe bhagavAnanI pAse dIkSA lIdhI ane anukrame te baMne kevaLajJAna pAmyA. - jagatanA anugrahamAM ekatAnavALA ane cakrathI cakrInI jema AgaLa cAlatA dharmacakrathI zobhatAbhagavAna ajitasvAmI dezanA pUrNa karI te sthAnakathI nIkaLI pRthvI upara vihAra karavA lAgyA 383%B889%BB%9238823 888888888888%E8B ityAcArya zrIhemacaMdraviracite triSaSTizalAkApuruSacarita mahAkAvye dvitIye parvaNi che. zrI anitaravAmilIlAvavano nAma vartavaH sane rU II kigE888888888888888888888888888888 *java8 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 4 tho ahIM sagararAjAnA zastramaMdiramAM sudarzana nAme cakraratna utpanna thayuM. te cakranI dhArA suvarNamaya hatI, tenA ArA lehitAla ratnanA hatA ane vicitra suvarNa--mANikyanI ghATikAonA jALathI te zobhatuM hatuM. te cakra nAMdIghoSa sahita hatuM, nirmaLa mukatAphaLathI suMdara hatuM, tenI nAbhi vajaratnamaya hatI, ghugharIonI zreNIthI manahara lAgatuM hatuM, sarva RtunAM puSponI mALAthI arcita kareluM hatuM, caMdananA vilepanavALuM hatuM, eka hajAra yakSo e adhiSThita hatuM ane AkAzamAM addhara rahyuM hatuM -jANe sUryanuM maMDaLa hoya tema javALAonI paMktithI vikarALa evA te cakrane pragaTa thayela joIne AyudhAgAranA uparI puruSe tene namaskAra karyo. pachI vicitra puSpamALAothI cakrane pUcha harSavaMta thaIne teNe satvara sagararAjAne nivedana karyuM. te sAMbhaLI gurunA darzananI jema sagarasajAe siMhAsana, pAdapITha ane pAdukA tatkALa choDI dIdhA. keTalAeka pagalAM tenI sAmAM cAlI cakrane manamAM dhArIne teNe namaskAra karyo. zastrajIvIone pitAnAM zastro devarUpa che. pachI siMhAsana para besIne cakranI utpatti nivedana karanArA te puruSane pitAnA aMgamAM rahelAM sarva AbhUSaNo temaNe pAritoSikamAM ApyAM. tyAra pachI pavitra jaLathI maMgaLasnAna karIne rAjAe divya vastrAlaMkAra dhAraNa karyA ane cakraratna pUjavAne pote page cAlatA cAlyA; kAraNa ke pagathI cAlIne sAme javuM te pUjAthI paNa adhika che. kiMkaranI jema deDatA, aTakI jatA ane paDI jatA rAjAo saMbhramathI tenI pachavADe cAlyA. pUjAvya hAthamAM laI keTalAka sevakapuruSe nahIM bolAvyA chatAM paNa temanI pAchaLa cAlyA; kAraNa ke adhikArIone potAnA adhikArane pramAda bhaya utpanna kare che, deva sahita vimAnanI jema caLakatA divya tejavALA te cakra sahita zastrAgAramAM sagararAjA AvyA. rAjAe gaganaranI jevA te cakraratnane jotAM ja pAMca aMgathI pRthvIne sparza karI namaskAra karyo. hAthamAM mahatara laIne mahAvata jema zayyAmAMthI uThelA hAthInuM mArjana kare tema teNe cakranuM mArjana karyuM. jaLanA kuMbha bharIne laI AvatA puruSo pAsethI jaLa laIne devapratimAnI jema cakrane snAna karAvyuM. tenA upara tene aMgIkAra karavA mATe lagADelA potAnA hastanI zobhAne anusaratA caMdananAM tilaka karyA. vicitra puSpanI mALAthI jayalakSamInA puSpagraha jevI cakraratnanI pUjA karI ane pachI gaMdha ane vAsaNuM, pratiSThAne samaye devapratimAnI upara AcArya kSepana kare tema cheka upara kSepo karyA. devatAne gya mahAmUlyavALAM vastralAthI rAjA. pitAnA zarIranI jema cakaranane alaMkRta karyuM. ATha dizAonI jayalokamilakaJArA bUTe. avicAramaMDaLa hoya tevAM ATha gaLo cakranI AgaLa AjhAjhuM zAstherinI vidhisarIrikI ekavAra huM re DhagalA) kobIsI kaI jAvihina che. tenAdhUmrathI rAjA jANe kasUravuM. vipackarate hoya tema jaNAvA lAgyo. pachI cakrane traNa pradakSiNA karI jarA pAchA haThI cakrIe jayalakSmIne janmavAnA samudrarUpa cakrane pharIthI namaskAra karyo, ane navI 1. sarva 2. merapIMchAdinI pIMchI. PIR Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para 2 ju 279 pratiSThA karelA devane saMbaMdhe kare tema te cakraratanane cakrIe aSTaphinaka utsava karyo. nagarInI pAdaradevInI jema sarva paralokee paNa maTI RddhithI cakrane pUjA mahotsava karyo. pachI digayAtrA karavAne cake jANe vicAra batAvyuM hoya tema utsuka thaI rAjA pitAne sthAne gayA, ane gaMgAmAM jema arAvata hasti snAna kare tema sagararAjAe snAnagRhamAM jaI pavitra jaLathI snAna karyuM. pachI ratnastaMbhanI jema divya vastrathI pitAnA dehane sApha karI rAjAe ujajavaLa divya vastro dhAraNa karyA. gaMdhakArikAo AvIne caMdrikAno rasa karelo hoya tevA nirmaLa gazIrSa caMdananA rasavaDe rAjAne aMgarAga (vilepana) karavA lAgI. pachI rAjAe potAnA aMganA saMgathI alaMkArone alaMkRta karyA. AbhUSaNe paNa uttama sthAnane pAmIne vadhAre zebhA pAme che. pachI maMgalika muhurta purohite jene maMgala yu che e rAjA khaDuMgaratnane dhAraNa karI diyAtrA karavAne mATe gajaratna upara ArUDha thayA. senApati adharatna upara besI, hAthamAM daMDaratna laI rAjAnI AgaLa cAlyA. sarva upadrava-jhAkaLane haraNa karavAmAM dinaratna samAna purohitaratna rAjAnI sAthe cAlyo. bhejanadAnamAM samartha ane sainyane mukAme mukAme gRhane adhipati e gRhIratna jANe jagama citrarasa nAmanuM kalpavRkSa hoya tema sagara rAjAnI sAthe cAlyo. tatkALa nagara vigerene racavAmAM samartha, parAkramavALa, vizvakarmA sadaza vaheMkIratna paNa rAjAnI sAthe cAlyA. cakravatInA karasparzathI vistAra pAmavAvALA chatraratna ane carma rana anukULa pavananA sparzathI jema vAdaLA cAle tema sAthe cAlyA. aMdhakArane nAza karavAmAM samartha evA maNi ane kAkiNIratna jabUdvIpanA laghurUpa thayelA jANe be sUrya hoya tema sAthe cAlyA. bahu dAsIonA parivAravALuM aMtaHpura trIyArAjyathI AvyuM hoya tema cakrInI chAyAnI jema sAthe cAlyuM. dizAone prakAza karatuM hovAthI dUrathI ja divijayane svIkAra karatuM cakraratna cakravattInA pratApanI jema temanI AgaLa pUrvAbhimukha cAlyuM. puSkarAvarta meghanA zabdanI jevA prayANa vAjiMtranA zabdathI digagajene utkaNuM karate, cakra sAthe cAlatA azvonI kharIothI ukhaDIne UDelI rajavaDe saMpuTapuTanI jema ghAvAbhUmine eka karate, ratha ane hasti upara rahelI dhvajAonA agrabhAgamAM racelA pAThIna jAtinA magarAdithI jANe AkAzarUpI mahAsamudrane jalaja, sahita karato hoya tema jaNAta, sAta bAjue jharatA madajaLanI dhArAvRSTithI zobhatA hAthIonI ghaTAnA samUhathI dudinane batAvate, utsAhathI ThekaDA mAratA hovAthI jANe svargamAM caDavAne icchatA hoya tevA koTIgame pAyadaLothI pRthvIne cotarapha DhAMkI deta, senApatinI jema AgaLa cAlatA asahya pratApavALA ane sarvatra aMkuThita zaktivALA cakaratnathI zobhata, senAnIe dhAraNa karelA daDaranavaDe haLathI kSetrabhUminI jema sthalAdikamAM viSama thayelI pRthvIne sama karato ane dararoja eka eka jananA prayANathI bhadradvIpanI jema lIlAvaDe rastAne kApatA e iMdratulya mahArAjA keTalAka divasoe pUrva dizAmAM gaMgAnadInA mukha upara tilakasadaza mAdhakSetra samIpe AvI pahoMcyo. tyAM sagaracakrInI AjJAthI vaheMkIrane vinItAnagarIne jANe anuja baMdhuja hoya aMdhAvArarA. AkAza sudhI UMcI ane vizALa evI aneka hastizALAothI, moTI guphAonA jevI hajAre azvazALAothI, vimAnanI jevI havelIothI, meghanI ghaTA 1. sUrya. 2. AkAza ane pRthvIne. 3. sapATa. 4 nAnobhAI 5 chAvaNuM. Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 saga 4 thA jevA ma`DapeAthI, jANe eka bIjAe karI hoya tevI sarakhI AkRtivALI dukAnothI ane zRMgATaka vigerenI racanAthI rAjamArganI sthitine batAvatA te karUMdhAvAra zeAbhatA hatA. nava yAjana tenA vistAra hatA ane khAra yojana tenI laMbAi hatI. tyAM pauSadhazALAmAM rAjAe mAgadhatI kumAradevanu N manamAM dhyAna karIne aThThamatapa karyuM, ane traNa divasa paryaMta sava nepathya cheADI, darbhanA sa`stArAnA Azraya karI, zastra rahita ane brahmacArI thai jAgratapaNe rahyA. arhumatapa pUrNa thayu. eTale rAjAe pauSadhagRhathI nIkaLI pavitra jaLathI snAna karyuM. pachI pAMDuvaNI dhvajAe Dha'kAyelA, nAnA prakAranA hathiyArothI bharelA hAvAthI phINa ane jalaja'tuvALA samudranI jevA jaNAtA, cAre bAju laTakatI cAra dvica ghaTAothI cAra caMdrasUryAthI jema meru zobhe tema zeAlatA ane uccauHzravAra azvanI jevA uddhata grIvAvALA gheADAo jene joDelA che evA je mahAratha te upara ArUDha thayA. hAthI, gheADA, ratha ane pAyadalarUpa catura`ga senAthI cAra prakAranI nItivaDe jema zele tema zobhatA, mAthA upara eka chatra ane paDakhe be cAmarI maLI traNa vAnAthI jANe traNa jaMgamAM vyApatA yazarUpa vaThThIonA traNa adhuro hoya tema virAjatA e rAjA hAthamAM dhanuSa dhAraNa karIne samudramAM rathanA paiDAnI nAbhi jeTalA UMDA jaLamAM ratha sahita peThA. pachI jayalakSmIrUpa nATikAnI nAMDhIrUpa dhanuSanI paNacha teNe hAthavatI bajAvI, ane bhaMDAramAMthI ratna grahaNa kare tema bhAthAmAMthI eka khANa kheMcyuM. pachI dhAtakIkhaMDanA madhyamAM rahelA ISvAkAra parvatanI jevA te khANune dhanuSa sAthe joDayu. potAnA nAmathI akita thayelA ane karNanA AbhUSaNapaNAne pAmelA e suvarNanA tIkSNa khANane rAjAe ka sudhI kheMcyuM, ane AkAzamAM garUDanI jema pAMkhAthI susavATa karatuM te bANu mAgadhatInA adhipati tarapha cheDayu. nimeSamAtramAM khAra cAjana samudra eLaMgIne te khANu mAgadhatI kumAradevanI sabhAmAM jaine paDayuM. akALe vidyutpAtanI jema paDelA te khANane joIne tatkALa bhrakuTInA bhaMgavaDe bhayaMkara e deva kopAyamAna thayA. pachI jarA vicAra karI pAte uThI te bANu hAthamAM lIdhuM eTale temAM sagaracakrInA nAmAkSara jovAmAM AvyA. hAthamAM bANa rAkhI pharIthI potAnA siMhAsana upara beThA ane gabhIra girAthI potAnI sabhAmAM A pramANe elyA--" ja budvIpanA bharatakSetramAM sagara nAme hAla bIjA cakravattI thayela che. thaI gayelA, thavAnA ane vartatA evA mAgadhapatioe cakravattI ene bheTa karavI te temanu avazya kRtya che.'" AvI rIte kahIne bheTa vaDe bhRtyanI jema AcaraNa karatA e mAgadhapati vinaya sahita sagaracakrInI sAme AvyA. teNe AkAzamAM rahIne cakrIe mUkelu khANu tathA hAra, khAjubaMdha, karNAbharaNa, kaTakAdika AbhUSaNA, nepathya ane deva vastro rAjAne arpaNa karyAM. vAti ke jema rasedrane Ape tema mAgadhatInuM jaLa teNe rAjAne a`Na karyuM'. pachI padmakAza jevI aMjila joDIne teNe cakrattI ne kahyuM- A bharatakSetramAM pUrva dizAnA prAMtabhAgamAM eka sAmatanI jema huM tamArA AdezakAraka thaIne rahelA chuM.' cakrIe tene bhRtyapaNe kabUla rAkhIne peAtAnAduga pAlanI jema satkArapUrvaka vidAya karyA. pachI uDDaya pAmatA sUnI jema peAtAnA tejathI dizAone pUrI detA sagaracakrI samudramAMthI ratha sAthe nIkaLyA. tyAMthI peAtAnI chAvaNImAM AvIne rAjAomAM gajedra samAna te mahArAjAe snAna ane devA napUva ka parivAra sahita pAraNu karyuM. ane tyAM mAgadhatI nA adhipatinA aSTAnikA utsava karyA; kAraNa ke sevakonuM mAhAtmya svAmI ja vadhAre che, 1 cakrIpaNAne veza 2 IMdrA azva 3 sAma, dAma, bheda te daMDa, Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 juM 281 tyArapachI sarva digavijayanI lamIone arpaNa karavAmAM jAmIna samAna cakraratna dakSiNa dizA tarapha cAlyuM. pitAnA sainyathI parvata sahita pRthvIne calAyamAna karatA cakravarI dakSiNa ane pazcimadizAnA madhyamAge cakranI pachavADe cAlyA. sarva digvijaya karavAmAM daDha pratijJAvALA sagararAjA mArgamAM keTalAeka rAjAone vRkSone jema pavana ukheDI nAkhe tema rAjyathI uThADI mUkatA hatA, keTalAekane zALInA choDanI jema pAchA rAjya upara besADatA hatA, jANe UMcA kIrtistaMbha hoya tevA koIne rAjya upara navA besADatA hatA, tasajAtanAM vRkSone nadInuM pUra namAvI de tema keIne namAvIne choDI mUkatA hatA, keTalAekanI AMgaLIone chedatA hatA, keInI pAsethI ratnono daMDa grahaNa karatA hatA, koInI pAsethI hAthI, ghoDA cheDAvatA hatA ane koIne chatro mUkAvatA hatA-ema karatAM karatAM anukrame te dakSiNa samudrane kinAre AvI pahoMcyA. tyAM hAthInA aMdha uparathI utarI kSaNavAramAM thayelI chAvaNInI aMdara IvA jema vimAnamAM vAsa kare tema cakravattIe eka vAsagRhamAM nivAsa karyo, ane pauSadhazALamAM jaI aThThamatapa karI varadAma nAmanA tyAMnA adhiSThAyaka devanuM dhyAna karI paSadha dhAraNa karIne rahyA. aSTamabhaktanI prAMte pauSadhavita pArIne sUryamaMDalamAMthI lAvelA hoya tevA rathamAM beThA. jema ravaiye chAza jheravAnI goLImAM praveza kare tema rathavaDe temaNe rathanI nAbhi sudhI samudrajalanuM avagAhana karyuM. pachI dhanuSya upara paNacha caDAvIne trAsathI vihaLa thayelA ane karNa namAvIne rahelA jalacare e bhayabhrAMtapaNe sAMbhaLe eve TaMkAra karyo ane vAdI jema rAphaDAmAMthI sarpane pakaDe tema bhayaMkaramAM paNa bhayaMkara evuM eka bANa bhAthAmAMthI grahaNa karyuM. te bANane dhanuSa caDAvI kAMI vijJapti karavAne AvelA sevakanI jema pitAnA kAna pAse lAvIne Idra jema parvata upara vaja nAMkhe tema varadAmapatinA sthAna tarapha nAkhyuM. pitAnI sabhAmAM beThelA varadAmakumAra devanI AgaLa akALe mudagaranA AghAta jevuM te bANa AvIne paDayuM. "A akALe kALe kenuM pAnIyuM ukheLyuM ?" ema bolatA varadAmapatie uThIne te bANu grahaNa karyuM, paNa tenI upara sagararAjAnA nAmAkSare jeIne sarpa jema nAgadamanI auSadhine joI zAMta thaI jAya tema te zAMta thaI gayo ane teNe potAnI sabhAmAM A pramANe kahyuM - "jabUdvIpamAM bharatakSetranI aMdara sagara nAme bIjA cakravattI utpanna thayA che. vicitra vastrothI ane mahAmUlyavALAM ratnAlaMkArathI ghera AvelA devanI jema e cakravattI mAre pUjavA gya che." evI rIte kahI, bheTa laIne tatkALa te rathamAM rahelA cakravartInI pAse AvI aMtarIkSamAM Ubhe rahyo. mugaTarana, metInI mALAo, bAjubaMdha ane kaDAM vigere bhaMDArInI peThe teNe arpaNa karyA ane te bANa pAchuM ApyuM. pachI kahyuM ke "AjathI ItanI jevA mArA dezamAM paNa huM tamAre AjJAkArI thaIne varadAmatIrthanA adhipatipaNe rahIza." kRtajJa evA rAkavatIe tenI bheTa laI, tenuM vacana svIkArI, tene satkAra karIne vidAya karyo. pachI jalaghaDAne joI jenA rathanA ghoDA hekArava karI rahyA che evA cakravartI cakranA mArgane anusarI tyAMthI pAchA vaLyA ane potAnI chAvaNImAM AvI, rathamAMthI utarI, nAna tathA jinapUjA karI amatapanuM pAraNuM karyuM. pachI varadAmakumArane mATe aSTAhUinaka utsava karyo; kAraNa ke IzvarI puruSo potAnA bhakatonuM mAna vadhAranArA hoya che. tyAMthI cakraratnanA mArgane anusarI te pRthvI pati sanyanI rajathI sUryane DhAMkatA pazcima dizA tarapha cAlyA. garuDa bIjA pakSIone nasADe tema drAviDadezanA rAjAone Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 4 the 282 nasADatA, sUrya jema ghuvaDane aMdha kare tema AMdhradezanA rAjAone aMdha karatA, traNa jAtanAM cihnAthI (vAta, pitta ane kaphanAM vikAra cihnAthI) prANInI jema kaliMgadezanA rAjAonAM rAjyacihno choDAvatA, darbhanA saMstAramAM rahyA hoya tema vidarbha dezanA rAjAone nisattva karatA, kApaDIo jema svadezane tyAga kare tema mahArASTra dezanA rAjAone rASTra(deza)no tyAga karAvatA, bANothI aMka kADhelA ghoDAonI jema kAMkaNa dezanA rAjAone bAthI aMkita karatA. tApasanI jema lATa dezanA rAjAone lalATa upara aMjali rAkhanArA karatA, moTA kAcabAonI jema kaccha dezanA samagra rAjAone cetaraphathI saMkeca karAvatA ane krUra evA seraTha dezanA rAjAone dezanI peThe pitAne vaza karatA mahArAjA cakravartI anukrame pazcima samudranA kinArA upara AvyA. tyAM chAvaNI nAMkhI prabhAsatIrthanA adhiSThAyaka devane hRdayamAM dhoraNa karI, aThThamatapa AdarI pauSadhazALAmAM temaNe pauSadha grahaNa karyo. amane aMte sUryanI jema moTA ratha upara besI cakravatIe rathanI nAbhi sudhI samudrajaLamAM praveza karyo. pachI bANanA prayANanA kalyANakArI jayavAjiMtranA zabdanI je dhanuSa upara paNacha caDAvIne TaMkAra zabda karyo ane prabhAsatIrthanA devanA nivAsanI sAmuM saMdezahArI (saMdeza laI janAra) dvatanI jevuM pitAnA nAmathI aMkita bANa mUkayuM. garuDa jema jhADa upara paDe tema te bANa bAra yojana dura rahelI prabhAsadevanI sabhAmAM AvIne paDayuM. buddhivaMtamAM zreSTha evA te deve bANane joI temAM sagaracakrInA nAmanA vaNe vAMcyA ke tarata ja bheTa grahaNa karI te bANane sAthe rAkhI atithi thayelA gurunI sAme jAya tema prabhAsapati cakravartInI sAme gaye ane AkAzamAM rahIne mugaTa, maNi, padaka, kaDA, kaTisUtra, bAjubaMdha ane te bANa cakravatIne arpaNa karyA. pachI nagna thaI vinItApatine kahyuM- he cakravatta ! AjathI mArA sthAnamAM huM Apane AjJAkArI thaIne rahIza." pachI cakravatIe bheTa grahaNa karI, AdarathI bolAvI, prabhAsapatine eka bhUtyanI jema vidAya karyo. tyAMthI pitAnI chAvaNImAM pAchA AvI, nAne tathA jinArcana karI parivAra sAthe aSTamabhaktanuM pAraNuM karyuM ane prasanna thayelA cakrIe varadAmapatinI jema prabhAsapatine paNa aSTAhUinaketsava karyo. tyAMthI cakranI pachavADe pAchI vaLatI nadInI jema pitAnI senA sAthe siMdhunA dakSiNa taTathI pUrvAbhimukha cAlyA. mArgamAM siMdhudevInA maMdiranI najadika AkAzamAM taratanA utarelA gaMdharvanagaranI jevI pitAnI chAvaNI nAMkhI ane siMdhudevIne manamAM dhArIne aSTamatapa karyo, tethI siMdhu devInuM ratnAsana kaMpAyamAna thayuM. avadhijJAnathI cakrI AvyA ema devIe jANyuM ke tarata ja bhaktiparAyaNa te devI hAthamAM bheTa laI sAme AvI ane AkAzamAM rahIne bhaMDAranI jevA eka hajAra ne ATha ratnanA kuMbha, maNiratnathI vicitra be senAnAM bhadrAsana, bAjubaMdha ane kaDAM vigere ratnanA alaMkAra tathA devadUSya vastro cakravartIne arpaNa karyA. prAMte teNe kahyuM- he naradeva ! tamArA dezamAM rahenArI huM tamArI dAsInI jema vartIza, mane AjJA kare." amRtanA gaMDUSanI jevI vANIthI tene satkAra karI vidAya karIne cakravartIe aThThamatapanuM pAraNuM karyuM ane pachI pUrvanI jema siMdhudevIne achANDinakA utsava karyo, kAraNa ke moTI phaddhivALA mahAtmAone pagale pagale use heya che, pitAnI baMdhanazALAmAMthI jema hasti nIkaLe tema lakSmInA dhAmarUpa AyudhazALAmAMthI nIkaLIne cakra tyAMthI uttarapUrvanA madhyamAM cAlyuM. tenI pachavADe jatAM cakravattI Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 283 parva 2 juM keTalAeka divase zaitADhatha mahAgirinA dakSiNa nitaMbane prApta thayA. vidyAdharanA nagaranI jevI tyAM chAvaNI nAMkhIne temaNe zaitADhayakumArane manamAM dhArI aSTama tapa karyo. cakravatI. no aThThama tapa pUro thaye eTale vaitADhavAdrikumAradevanuM Asana kaMpAyamAna thayuM. avadhijJAnathI teNe bharatAddhanI avadhi upara AvelA sagara cakrIne jANyA. temanI samIpe AvIne divya ratna, vIrAsana, bhadrAsana ane devadUSya vastro AkAzamAM rahIne ApyAM. vaLI harSa pAmIne mahArAjAne svastivAcakanI peThe "ghaNuM ja ! ghaNe AnaMda pAme ! ane ghaNo kALa vijaya pAme ! " ema AzIrvacana karyuM. pitAnA priya bAMdhavanI jema tene gaurava tAthI bolAvI cakravartIe vidAya karyo ane aThThama tapanuM pAraNuM karyuM temaja pitAnA prasAdarUpI prAsAdamAM suvarNakalaza samAna tene aSTAnika utsava karyo. pachI cakrane anusarI tamisA guphAnI pAse jaIne tenI samIpe siMhanI jema chAvaNI karI nivAsa karyo. tyAM kRtamAla nAmanA devane manamAM dhArIne aThThamatapa karyuM. mahAna puruSa paNa karavA yogya kAryane choDatA nathI. aThThama tapanuM phaLa pariNAma pAmyuM eTale tenuM Asana kaMpyuM. tevA puruSone abhiyoga thatAM parvata paNa kare che. katamAladeva avadhinAnathI cakravattIne AvelA jANI svAmInI pAse Ave tema AkAzamAM AvI Ubhe rahyA. teNe strI-ratnane yogya cauda tilaka ApyA, sA veSa, vastro, gaMdhacUrNa, mALA vigere bheTa karyA ane "he deva ! Apa jaya pAme" ema kahI cakravartInI sevA svIkArI. devatAone ane manuSyone cakavatI sevavA yogya che. cakravattIe prAsAdapUrvaka bolAvI tene vidAya karyo ane parivAra sahita aThThamabhaktane aMte pAraNuM karyuM. tyAM sagararAjAe AdarapUrvaka kRtamAla devane aSTaphinaka utsava karyo; kAraNa ke e kRtya devatAone prItidAyaka che." aSTaphinaka utsava pUro thayA pachI cakravattIe pazcima dizAne siMdhunikUTane jItavA javAne mATe addha sainya sAthe senApatiratnane AjJA karI. senApatie aMjali joDIne puSpamALAnI jema e AjJAne mastaka namAvI svIkArI. pachI senApati caturaMga sainyathI parivArita thaI hastitva upara caDI siMdhunA pravAhanI samIpe AvyA. pitAnA ugra tejathI jANe IMdra ke sUrya hoya tema baLavAna e te senApati parAkramI tarIke bhAratavarSamAM vikhyAta hato. sarva gleccha lokonI bhASA te jANato hato, sarva lipimAM paMDita hatuM ane jANe sarasvatIne putra hoya tema vicitra suMdara bhASaNa karato hato. A bharatakhaMDamAM rahelA, sarva niSphaTa(deza)nA ane jaLasthaLa saMbaMdhI killAonA javAAvavAnA mArgane te jANato hate. jANe zarIradhArI dhanurveda hoya tema sarva AyudhamAM te vicakSaNa hatuM. teNe snAna karI prAyazcita ane kautukamaMgala karyuM, zukalapakSamAM jema thoDAM nakSatro dekhAya tema chUTA chUTA maNionA AbhUSaNo paheryA, IdradhanuSa sahita meghanI jema dhIra evA teNe dhanuSa dhAraNa karyuM, paravALAnA vistAravALA samudranI jema carmaratna dhAraNa karyuM ane puMDarIka kamalathI sarovaranI jema UMcA karelA daMDaranathI te zobhavA lAge. khabhA upara zrIkhaMDanA (caMdana) sthAsaka (thApA) karyA hoya tema be bAju vIMjhAtA cAmarothI te zobhato hatuM ane garavavaDe varasAdanI jema vAjiMtronA nAdavaDe AkAzane garjAvato. hate. evI rIte sajaja thaelA senApatie siMdhu nadInA pravAha pAse AvI pitAnA hAthathI carmaratnane sparza karyo, eTale te vRddhi pAmIne siMdhumAM vahANanI AkRtivALuM thaI gayuM. tenA vaDe senApati senA sahita siMdhu nadI utaryo. loDhAne khIlethI jema unmatta Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 sa 4 thA hAthI chUTe tema mahAbaLavAna te senApati siMdhunA pravAhane utarIne senA sAthe cAre bAju prasaryA. siMhala jAtinA, khakhkhara jAtinA, TaMkaNu jAtinA ane bIjA paNa mlecchAnuM temaja cavanadvIpanu teNe AkramaNa karyuM.. kAlamukha, jonaka ane baitADhaya parvatanA mULamAM nAnA prakAranI mleccha jAtione teNe svacchaMda rIte daMDa lIdhA. sarva dezeAmAM zreSTha evA kacchadezane moTA vRSabhanI jema lIlAthI e parAkramI senAnIe upadravayukta karyA. tyAMthI pAchA vaLI sava mlecchone jItI, tyAMnA sapATa medAnamAM jaLakrIDA karIne nIkaLelA hastinI jema teNe paDAva karyA. mleccha leAkeA sa`badhI ma'Daba, nagara ane gAmaDAMonA adhipatie jANe pAsalAthI AkarSAyA hoya tema sarve tatkALa tyAM AvyA. jAtajAtanA AbhUSaNA, ratna, vastra, rUpa, sAnu, gheADA, hAthI, ratha ane bIjI paNa je je zreSTha vastuo peAtAnI pAse hatI te save jANe thApaNa mUkelI pAchI Ape tema teoe senAnIne aNu karI ane ajalI joDIne teee kahyuM ke--"ame sevakanI jema tamane kara ApanArA tathA vaza rahenArA thaIne rahezuM. ' temanI bheTa svIkArIne senApatie tene vidAya karyA ane pachI pUrvAMnI jema ca ratnathI siMdhu utaryAM. cakravattI pAse AvIne te sa cakravattI ne ApyuM. zaktivaMtane potAnI zaktivaDe ja sa`prakAranI lakSmI dAsInI peThe svayameva prApta thAya che. nadIe jema samudrane maLavA Ave tema dUra dUrathI AvIne aneka rAjAo jemanI sevA kare che evA cakravatI tyAM ghaNA divasa chAvaNI nAkhIne rahyA. ekadA tamisrA guphAnA dakSiNa dvAranAM kamADa ughADavAne mATe temaNe iDaranarUpa kuMcikAne dhAraNa karanAra senApatine AjJA karI. teNe misrA guphA pAse jaI tenA adhiSThAyaka kRtamALadevane dhArI arrama tapa karyuM, kAraNa ke devatAo tapathI grAhya thAya che. arramatapane cheDe snAnavilepana karI, zuddha vastra dhAraNa karI, dhUpadhANAne hAthamAM laine devatAnI sAme jAya tema te guphA samIpe gayA. guphAne dekhatAM ja senApatie praNAma karyA ane dvArapALanI jema tenA dvAra sAme hAthamAM IDarana rAkhIne UbhA rahyA. tyAM aAhnikAtsava karI, aSTa magaLika AlekhI senApatie daDaratnathI tenA kamADa upara tADana karyuM; eTale saDasaDATa zabda karatAM te kamADa sukAyelA zakhAnA saMpuTanI peThe UghaDI gayAM. saDasaDATa zabdanA ghASathI kamADanu' ughaDavuM' cakravatI e jANyuM hatuM, teA paNa senApatie punaruktinI peThe te hakIkata nivedana karI. pachI catura`ga senA sahita cakravatI hastiratna upara ArUDha thaine jANe eka dikpALa hoya tema tyAM AvyA. hastiratnanA jamaNA kuMbhasthaLa upara dIvI upara dvIpakanI jema prakAzamAna maNiratna mUkayuM. pachI askhalita gativALA kesarIsi'hatI jema cakravattI e cakranI pachavADe pacAsa yeAjana laMbAIvALI tamisrA guphAmAM praveza karyA, ane te guphAnI baMne bAjunI bhI'tA upara gAmUtrikAne AkAre pAMca se dhanuSa vistAravALA ane aMdhakAranA nAza karavAne samartha evAM eka eka yAjanane AMtare AgaNapacAsa maMDaLa kAkiNIratnathI karyAM. (te UghADeluM guphAnuM dva!ra ane temAM karelA kAkiNIratnanAM maMDaLo jyAMsudhI cakravattI jIve athavA dIkSA le tyAM sudhI rahe che. ) mAnuSettara pa tanI pharatI rahelI caMdrasUnI zreNIne anusaratA te ma`DaLA hovAthI tenAthI badhI guphAmAM prakAza thaI rahyo. pachI cakravattI te guphAnI pUrva krizAnI bhItamAMthI nIkaLIne pazcima bhIMtanA madhyamAM jatI unmanA, nimagnA nAmanI e samudragAmI nadIe AgaLa AvyA. uttpannA nadImAM nAkhelI mATI zilA paNa tare che ane nimannA nadImAM nAkhelI tu baDI paNa DUbI jAya che. tyAM vakIratne tatkALa bAMdhelI pAgavaDe cakravattI sa^ sainyanI sAthe gharanA eka jalapravAhanI jema Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 jI 285 te nadIo tarI gayA. anukrame tamisrAnA uttara dvAra pAse AvyA, eTale tenA kamADa kamaLanA kAzanI jema peAtAnI meLe ughaDI gayAM. pachI hAthI upara beThelA sagara cakravattI sUrya jema vAdaLamAMthI nIkaLe tema piravAra sahita guphAmAMthI bahAra nIkaLyA. tyAM du:khakAraka che patana jemanu evA ane peAtAnA bhujamadathI uddhRta evA ApAta jAtinA bhIlla leAkeAe sAgaranI jema AvatA te cakravattIne joyA. cakrI peAtAnAM astronA prakAzathI caMdra-sUryane paNa tiraskAranu kAraNa thatA hatA, pRthvInI rajathI khecaranI strIonI dRSTine vizeSa nimeSa ApatA hatA, peAtAnA sanyabhArathI pRthvIne kaMpAvatA hatA ane tenA tumula zabdothI svarga ane pRthvIne baherAza utpanna karatA hatA. te samaye avasara vinA jANe kAMDapaTamAMthI nIkaLyA hoya, AkAzamAMthI jANe nIce AvatA hAya athavA pAtALamAMthI jANe uThayA heAya tevA te jaNAtA hatA, agaNita sainyathI te gahana jaNAtA ane AgaLa cAlatA cakrathI te bhayaMkara lAgatA hatA. AvA cakravattI ne AvatA joI teo tatkALa krodha ane upahAsyathI mAMheAmAMDe eAlavA lAgyA- he save balavata puruSo ! tame beleA ke aprAthi ta(mRtyu)nI prArthanA karanAra, lakSmI, lajajA buddhi, kIrttithI varjita, lakSaNa rahita, potAnA AtmAne vIra mAnanAra ane mAnathI adha thayeleA A koNa AvyuM che ? are ! kevI khedakAraka vAta che ke A uTIe kesarIsi'hanA adhiSThita sthAnamAM pese che !" ema kahIne mahAparAkramI te mleccha rAjAe asure jema IMdrane upadrava kare tema cakravattInA AgaLa rahelA sainyane upadrava karavA lAgyA. kSaNavAramAM te AgaLa rahela sainyamAMthI hasti bhAgI gayA, gheADA nAsI gayA ane rathAnI dharIe bhAMgI gaI; arthAt badhuM agrasainya parAvarttanabhAvane pAmI gayuM. bhIlla leAkAe naSTa kareluM peAtAnuM sainya joIne cakravattInA senApati krAdhAcamAna thaIne sUryanI jema azvaratna upara ArUDha thayA ane mahAparAkramI te senApati navA UgelA dhUmaketunI jevA khaDgaratnanuM AkaSa Nu karIne pavananI peThe dareka mlecchanI sAme doDavA vAgyA. hasti vRkSanA parAbhava kare tema keTalAekane teNe unmUlana karyA, keTalAekane cU karI nAkhyA ane keTalAeka mlecchAne pADI nAkhyA. senApatie bhagADelA karAtA nirmaLa thaine pavane uDADelA rUnI jema ghaNA cAjana sudhI nAsI gayA. tee dUra jaine siMdhunadInA kinArA upara ekaThA thaI, retInA sathAro karI nagna thaIne beThA. teoe atyaMta ama`thI peAtAnA kuladevatA meghakumAra ane nAgakumAra devAne uddezIne arramabhakta karyA. arjumane ate te devatAonAM AsanA pyA ane najare jue tema avidhajJAnavaDe temaNe karAta leAkeAne te sthitimAM rahelA joyA. kRpAthI pitAnI jema temanI pIDAvaDe thaI che pIDA jemane evA te meghakumAza temanI samIpe AvIne aMtarikSamAM rahI kahevA lAgyA-- he vatsa ! tame kayA hetuthI AvI rIte rahyA che! te tatkALa kaheA ke jethI ame tenA pratikAra karIe.' kirAtA kahevA lAgyA" duHkhe praveza karI zakAya evA A amArA dezamAM samudramAM vaDavAnA pese tema kAie praveza karelA che. tenAthI parAbhava pAmelA ame tamAre zaraNe AvyA chIe, tethI tame ema karA ke jethI te pAchA jatA rahe ane pharIthI ahI Ave nahI." devatAo kahevA lAgyA- jema pataMgI agnine na eLakhe tema tame enAthI ajANyA che. A sagara nAme cakravartI mahAparAkramI che ane sura tathA asurAthI na jItI zakAya tevA che. tenuM iMdranA jevu' parAkrama che. te cakravatI zastra, Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 sa 4 thA agni, jhera, maMtra, jaLa ane taMtravidyAthI ageAcara che, temaja vAnI jema kAithI paNa upadrava karavAne zakaya nathI; tathApi tamArA ghaNA AgrahathI macchara upadrava kare tema ame e parAkramI cakravattane upadrava karazu." ema kahIne te meghakumAra devatAoe tyAMthI tirohita thai cakravartI nI chAvaNI upara rahI bhayaMkara durdina pragaTa karyuM.... gADha aMdhakArathI dizAone evI rIte pUrI dIdhI ke jethI janmAMdha mANasanI jema kAI paNa mANasa koI ne ALakhI zake nahIM. pachI teo muzaLanA jevI dhArAothI sAta rAtri sudhI tenI chAvaNI upara pavananI jema kaMTALA rahitapaNe varSavA lAgyA. pralayakALanI jevI te vRSTi joIne cakravattI e potAnA hastakamaLathI carma ratnane sparza karyAM. tatkALa ca ratna lazkaranA paDAva jeTaluM vistAra pAmyuM, ane tIththu patharAine jaLa upara taravA lAgyuM. cakravattI sainya sahita mATA vahANanI jema tenI upara caDavA. pachI chatraratnane sparza karyA eTale te paNa caratnanI jema vRddhi pAmyuM, pRthvI upara vAdaLAnI jema cama` ratnanI upara te chatraratnane dAkhala karyuM, pachI chatranA daMDanI upara prakAzane mATe maNiratna mUkayuM. e pramANe ratnaprabhA pRthvInI aMdara jema asura ane bya tarAnA gaNu rahe tema chatraratna ane carma ratnanI aMdara rAjAnuM sarva lazkara sukhethI rahyuM. gRhAdhiparatna sa` dhAnya, zAka ane phaLAdika prAta:kALe vAvI sAcakALe ApavA lAgyuM; kAraNa ke te ratnanu mAhAtmya evu' che. jema duSTa lAke vANIthI varSe tema meghakumAra devatAe akhaMDita dhArAthI nira tara va vA lAgyA. eka divase 'A kANu duSTabuddhie mArA upara upadrava karavAne pravartya che ? ' ema sagara cakrI kApa sahita pAtAnA cittamAM vicAravA lAgyA; eTale tatkALa tenA sAnidhyakArI seALa hajAra devatAo kApa karI, akhtara ane astra dhAraNa karI te meghakumAronI pAse AvI A pramANe kahevA lAgyA--" are alpa buddhivALA vAkA ! tame A sagara cakravattI devatAothI paNa aja che ema nathI jANatA ? haju paNa jo tame tamArI kuzaLatA icchatA ho teA ahIMthI cAlyA jAo; nahIM teA ame kALAnI jema tamane khaDa khaMDa karI nAkhazu." temaNe ema kahyuM eTale tatkALa meghakumArA meghane saharI laine jaLamAM mAchalAnI jema sa'tAI gayA ane ApAta jAtinA karAtA pAse AvIne kahevA lAgyA cakravattI amArI jevAthI ajayya che.' te sAMbhaLI kirAta lAkA bhaya pAmI, strIAnI peThe vastro dhAraNa karI, ratnAnI bheTa laine sagararAjAne zaraNe gayA. tyAM cakravattI nA caraNamAM paDI vazavattI` thai mastaka upara aMjali joDIne A pramANe vijJapti karavA lAgyAH duda evA aSTApada pazu jema meghanI sAme phALa bhare tema ajJAna evA amee tamArI pratye AvI rIte upadrava karelA che; mATe he prabhu! A amArA avicArita kAma mATe tame amane kSamA kara. mahAtmAone kApa praNipAtaparyaMta ja hoya che, ame AjathI tamArI AjJAvarDa tamArA sevakA, pALA athavA sAmaMta thaI ne rahIzuM'. amArI sthiti have tamAre ja AdhIna che.'' cakravattI e kahyuM-uttara bharatAddhanA sAmatanI jema tame daMDa ApI mArA sevaka thaI ne sukhethI raheA.' ema kahI teonA satkAra karIne vidAya karyA, ane potAnA senApatine siMdhunA pazcima niTane jItavAnI AjJA karI. pUna jema ca ratnathI siMdhunadI utarIne himavaMta paryaMta ane lavaNusamudranI maryAdAmAM rahelA sidhunA pazcima niSkuTane teNe jItI lIdhA. prathaDa parAkramavALA te daDapati (senApati) svecchalakAnA daMDa laI ne jaLathI pUrNa thayelA meghanI jema sagaracakrInI pAse AvyA. vividha prakAranA bhAga bhAgavatA ane aneka rAjAee pUjAyelA cakravattI ghaNA kALa tyAM ja rahyA. parAkramI puruSone kAMI videza nathI, Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 ju 287 ekadA grISmaRtunA sUryabiMbanI jema AyudhazALAmAMthI cakra uttara-pUrvanA madhya mArge nIkaLyuM. cakrane anusarI mahArAjA zudrahimAcaLanA dakSiNa nitaMba samIpe AvyA ane tyAM paDAva nAMkhyA. pachI kSudrahimAlayakumAra nAmanA devane dhArIne aThThamatapa karyuM ane pauSadhazALAmAM pauSadhavrata grahaNa karIne beThA. traNa divasanA pauSadhane aMte rathamAM besI himAlaya parvata samIpe gayA ane hAthI jema daMtathI prahAra kare tema traNa vAra rathanA agrabhAgathI parvatane prahAra karyo. pachI rathanA ghoDAne niyamamAM rAkhI dhanuSa upara paNacha caDAvIne pitAnA nAmathI aMkita bANa temaNe choDayuM. te bANa eka gAunI jema kSaNamAM betara yojana sudhI jaI kSudrahimAlaya devanI AgaLa pRthvI upara paDyuM. bANane paDatuM joI kSaNavAra te kopa pAmyA, paNa bANanI uparanA nAmAkSara vAMcavAthI tatkALa pAcho zAMta thaI gayo. pachI ge zIrSacaMdana, sarva prakAranI auSadhio, padmadrahanuM jaLa, devadUSya vastro, bANa, ratnanA alaMkAra ane kalpavRkSanAM puSponI mALA vigere padArtho teNe AkAzamAM rahIne sagaracakrIne bheTa karyA, sevA karavI kabUla karI ane "cakravattI jaya pAmo' ema kahyuM. tene vidAya karI cakrI pitAnA rathane pAcho vALI tyAMthI RSabhakUTa parvate gayA. tyAM paNa te parvatane traNa vAra rathagravaDe tADana karyuM ane adhone niyamamAM rAkhIne te parvatanA pUrva bhAga upara "A avasarpiNImAM bIje cakrI huM sagara nAme thaye chuM" evA kAkiNIratnathI akSaro lakhyA. tyAMthI ratha pAcho vALI pitAnI chAvaNImAM AvIne temaNe aThThamatapanuM pAraNuM karyuM ane jemanI digvijayanI pratijJA pUrNa thaI che evA sagararAjAe meTI RddhithI himAcaLakumArane achAnika utsava karyo. tyAMthI cakraratnane anusaratA cakravattI uttara-pUrvane raste cAlatA sukhe sukhe gaMgAdevInA bhuvananI sanmukha AvyA. tyAM gaMgAnA sthAnanI najIka chAvaNI karI ane gaMgAdevIne uddezIne aThThamabhakta tapa karyuM . gaMgAdevI paNa siMdhudevInI jema aThThama aMte AsanakapathI cakravatIne AvyA jANI aMtarikSamAM AvIne UbhI rahI. teNe mahArAjAne eka hajAra ne ATha rananA kuMbhe, suvarNa mANikyarUpa dravya ane ratnanAM be siMhAsane bheTa karyA. sagararAjAe gaMgAdevIne vidAya karI aThThama tapanuM pAraNuM karyuM ane prasanna mane enI prItine arthe aSTAnika utsava karyo. tyAthI cakre batAvele mArge dakSiNa dizA bhaNI khaMDaprapAtA guphAnI sAme cAlyA. tyAM khaMDaprapAtA pAse chAvaNI nAkhI ane nATayamALadevane dhArIne aThThamatapa karyuM. aThThamatapane aMte nATayamALadeva potAnA AsanakaMpathI cakravattIne AvyA jANIne grAmapatinI jema bheTa laI temanI pAse Avyo. teNe nAnA prakAranAM alaMkAro cakravattIne ApyAM, maMDaLeza rAjAnI jema nagna thaIne temanI sevA aMgIkAra karI. tene vidAya karyA pachI aThThama tapanuM pAraNuM karIne sagararAjAe harSathI aSTAddinakA utsava karyo. pachI cakrInI AjJAthI senApati addhasenA laI dUra jaIne siMdhunikUTanI jema gaMgAne pUrva niSkaTa sAdhI AvyA. pachI sagara rAjAe vaitADhaya parvatanI ane zreNInA vidyAdharane parvatane rAjAonI jema vegathI jItI lIdhA. teoe cakrIne ratnonAM alaMkAra, vastro, hAthI ane gheDAe ApyAM ane temanI sevA karavI svIkArI. mahArAjA sagare vidyAdharone satkAra karI vidAya karyA. moTA loko vANIthI ja potAnI sevAne svIkAra sAMbhaLI saMtuSTa thAya che. cakrIne AdezathI senApatie tamisAguphAnI jema aThThamatapa vigere karI khaMDaprapAtA guphA UghADI. pachI sagararAjAe hAthI upara besI meruparvatanA zikhara para sUrya rahe tema hAthInA dakSiNa kuMbhasthaLa upara maNi mUkIne te guphAmAM praveza karyo. prathamanI Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 4 thA jema te guphAmAM banne tarapha kAkiNIratnathI maMDaLa karyAM ane pUrvanI jema pALa bAMdhIne unmagrA ane nimannA nadI utaryAM. guphAnI madhyamAMthI sagara rAjA peAtAnI meLe ughaDelA te guphAnA dakSiNa dvAramAMthI nadInA pravAhanI jema nIkaLyA. 288 pachI gagAnA pazcima kinArA upara chAvaNI nAkhI, tyAM nava nidhAnanI dhAraNA karIne aThThamatapa karyuM. tapane aMte naisarpa, pAMDu, piMgaLa, saratnaka, mahApadma, kALa, mahAkALa, mANava ane zaMkha e nava nidhi sagaracakrI samIpe pragaTa thayA. te pratyeka nidhinA hajAra hajAra devatAe sAnidhyakArI hoya che. teoe cakrIne kahyu-" he mahAbhAga! ame ga`gAnA mukha samIpe mAgadhatI mAM rahIe chIe, tyAMthI tamArA bhAgyathI tamane vaza thaine tamArI pAse AvyA chIe. have icchA pramANe haMmezAM amArA upabhAga karo athavA ApI dyo. kadApi kSIrasamudra kSaya pAme paNa ame kSaya pAmazu' nahIM. he deva ! tamArA sevakAnI jevA nava hajAra yakSAe rakSaNa karelA, ATha cakra upara rahelA, khAra AjananA vistAravALA ane nava cAjananI paheALAivALA ame pRthvInI aMdara tamArA pAripAka thaine cAlazu'. " temanI vANI svIkArIne rAjAe pAraNu karyuM ane AtitheyanI jema temanA aSTAhnika utsava karyAM. sagara rAjAnI AjJAthI senApatie gaMgA nadInI pUrva dizAe rahelu bIjI niSkRTa paNa eka kheDAnI jema sAdhyuM. gaMgA ane si' nadInI baMne bAjInA maLIne cAra niSkaMTothI ane tenA madhyamAM rahelA e kha`DathI A SaTkhaMDa bharatakSetra kahevAya che. tene sagaracakrIe khatrIza hajAra varSe sukhe sAdhyuM. garahita evA zitavaMta puruSonI pravRtti lIlApUrvaka ja thAya che, dd mahArAjA cakravattI cauda mahAratnanA svAmI hatA, nava nidhienA Izvara hatA, khatrIza hajAra rAjAe temanI sevA karatA hatA, khatrIza hajAra rAjaputrI tathA khatrIza hajAra dezanI bIjI khatrIza hajAra strIe-kula cAsaTha hajAra strIoe yukta hatA, batrIza hajAra dezanA svAmI hatA, khetera hajAra moTA nagarA upara sattA dharAvatA hatA, navANuM hajAra NamukhanA adhipati hatA, aDatALIza hajAra pattaneAnA uparI hatA, cAvIza hajAra karmaTa ane maDaDaMbanA adhipati hatA, cauda hajAra sa`bAdhanA svAmI hatA, seALa hajAra kheTakonA rakSaka hatA, ekavIza hajAra AkaranA niyaMtA hatA, AgaNapacAsa kurAjyAnA nAyaka hatA, chappana aMtarAika (dvIpeA)nA pAlaka hatA, channu kroDa gAmAnA svAmI hatA, channu kroDa pAyadaLathI parivArita hatA ane cArAzI-cArAzI lAkha hAthI, gheADA ane rathAthI pRthvIma'DaLane AcchAdita karatA hatA. evI rIte mATI Rddhie pUrNa cakravatI cakraratnane anusarIne dvIpAMtarathI vahANu pAchuM vaLe tema pAchA vaLyA. khIjanA caMdranI jema grAmapati, dupALa ane maDaLezeA rastAmAM temanI ucita rIte bhakti karatA hatA, vadhAmaNI denArA puruSonI jema AkAzamAM AgaLa prasaratI reNu temanuM Agamana dUrathI ja kahetI hatI, jANe spardhAthI prasaratA hoya tevA gheADAnA khAMkhA rAthI, hAthIonI garjanAthI, badIonA ghASathI ane vAjitrAnA avAjothI dizAone baherI karatA hatA. evI rIte haMmezAM eka eka ceAjana prayANa karatA sukhe sukhe cAlatA sagara rAjA prItivALI strInI pAse Ave tema peAtAnI vinItAnagarI samIpa AvI paheAMcyA. parAkramamAM paryaMta samAna rAjAe vinItAnagarInI pAse samudra jevA paDAva nAkhyA. Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 jI. 29 eka divase sarva kalAnA bhaDAra te sagara rAjA avakrIDA karavA mATe eka tAkAnI ane viparIta zikSAvALA gheADA upara caDayA. tyAM uttarAttara dhArAmAM e catura gheADAne te pheravavA lAgyA. anukrame pAMcamI dhArAmAM gheADo pheravyA eTale jANe bhUta vaLagyuM hAya tema lagAma vigerenI sa'jJAne avagaNIne te gheADo AkAzamAM uchaLyA. jANe anvarUpe rAkSasa hoya tema kALanA vegavaDe zIghra UDIne koI moTA ja*galamAM te sagara rAjAne laI gayA. kreAdhathI lagAma khecIne tathA peAtAnI jaghAvaDe dabAvIne sagara rAjAe tene kabaje rAkhyA ane pachI chalAMga mArIne utarI paDayA. vidhura thayelA anya paNa pRthvI upara paDI garcA eTale pRthvIpati page cAlavA lAgyA. gheADIvAra AgaLa cAlyAM tyAM eka mATu' sarAvara dIThuM. te jANe sUrya -kiraNAnI AtApanAthI kharI jaine pRthvI upara cadrikA paDI hoya tevu jaNAtuM hatuM. sagaracakrI vananA hAthInI jema zrama TALavA mATe te sareAvaramAM nAhyA ane svAdiSTa, svaccha temaja kamaLathI sugaMdhI thayelA zItaLa jaLanuM pAna karyuM. sarAvaramAMthI nIkaLI tene kinAre beThA, eTale jANe jaLadevI heAya tevI eka yuvatI tenA jovAmAM AvI. te navA khIlelA kamalanI jevA mukhavALI tathA nIlakamaLanI jevA lAcanavALI hatI, tenA zarIra upara lAvaNya-jaLa tara`gita thayu` hatu`, cakravAka pakSInA joDalA jevA e staneAthI ane phulelA suvarNa kamaLanA jevA maneAhara hAtha-pagathI te ghaNI suMdara lAgatI hatI. jANe zarIradhArI sAvaranI lakSmI hoya tevI te strIne joI cakrI A pramANe vicAra karavA lAgyA 66 ahA ! A zuM apsarA che ? athavA zuM vyaMtarI che ? vA zu' nAgakanyA che ke zuM vidyAdharI che ? kAraNa ke sAmAnya strI AvI heAya nahI. amRtanI vRSTi jevuM A strInuM darzana jevA AnaMda utpanna kare che tevu sarovaranu jaLa paNa hRdayane AnaMda karatuM nathI." kamaLapatra jevA lecanavALI te strIe paNa pUrNa anurAgavaDe te ja vakhate cakrIne joyA. tatkALa glAni pAmelI kamalinI jevI, kAmadevathI vidhura thayelI te strIne tenI sakhI mAMDamAMDa tenA nivAsasthAne lAvI. kAmAtura thayelA sagara rAjA haLavehaLave sa2AvaranA kinArA upara cAlatA hatA, tevAmAM koI kacukIe AvI aMjila joDIne sagara rAjA pratye kahyuM" he svAminlR ! A bharatakSetrane viSe vaitADhatha parvatamAM sa...pattiene vahAluM evuM gaganavallabha nAme nagara che. tyAM suleAcana nAme eka vikhyAta vidyAdharanA pati che, te alakApurImAM kubera bhaMDArI rahe tema rahelA che. sahasranayana nAme tenA eka nItivata putra che ane vizvanI strIomAM zirAmaNi evI eka mukezA nAme duhitA che. te duhitA janmI ke tarata koI naimittike kahyuM hatuM ke A putrI cakravattInI paTTarANI ane strI- ratna thaze.' racanUpuranA rAjA pUrNa medhe paraNavAnI IcchAthI tenI vAraMvAra mAgaNI karI, paNa tenA pitAe tene ApI nahIM; eTale khaLAtkAre haraNa karavAnI icchAvALA pUrNa - megha garjanA karatA yuddha karavAne mATe AvyA. dI bhujAvALA pUrNa meghe bahu vakhata sudhI yuddha karIne sulocanane dIrgha nidrAmAM suvADayA. pachI sahasranayana dhananI jema peAtAnI bahenane laine piravAra sAthe ahIM AvI rahyo che. he mahAtman ! sAvaramAM krIDA karatI te sukezAe Aje tamane joyA te ja vakhate kAmadeve tene vedanAmaya vikAranI zikSA ApI che. ghAmathI pIDita hoya tema te pasInAvALI thai gai che, bhaya pAmI hoya tema tene ka pArA thayA che, rAgiNI hoya tema tenA vaNuM badalAi gayA che, zAkamAM DUbI gaI hoya tema azru pADayA kare che ane jANe yAginI hoya tema layamAM rahelI che. he jagatrAtA ! tamArA darzanathI kSaNuvAramAM tenI avasthA vicitra prakAranI thaI gaI che, mATe 37 Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 saga 4 the te mRtyu pAme nahIM tyAM sudhImAM tame AvIne tenI rakSA kare." AvI rIte te vicakSaNa strI kahetI hatI tevAmAM sahastranayana paNa AkAzamAge tyAM Avyo ane teNe cakrIne namaskAra karyo. te sanmAnapUrvaka sagara cakrIne pitAnA nivAsasthAnamAM laI gaye, ane tyAM strI-ratna evI pitAnA bahena sukazAnuM dAna karIne teNe cakrIne saMtuSTa karyA. pachI sahastralezana ane cakrI vimAnamAM besIne vaitADhaya parvata upara rahelA gaganavallabha nagare gayA. tyAM tenA pitAnA rAjya upara sahasranayanane besADI sagara cakrIe tene vidyAdharane adhipati karyo. pachI strI-ratnane laIne idranA jevA parAkramavALA sagara cakrI sAketapura ( pitAnI chAvaNI )mAM AvyA. tyAM vinItAnagarIne uddezIne aThThamatapa karyuM ane vidhi pramANe pauSadhAgAramAM jaIne pauSadha grahaNa karyuM. aThThamane aMte pauSadhAgArathI nIkaLIne parijanenI sAthe rAjAe pAraNuM karyuM. tyArapachI rAjAe vAsakasajajAra nAyakAnI jevI te vinitApurImAM praveza karyo. te samaye ThekANe ThekANe nagarImAM toraNa bAMdhelAM hatAM, tethI jANe te bhrakuTIvALI hoya tevI jaNAtI hatI; dukAnanI zobhA mATe bAMdhelI ane pavanathI UDatI patAkAothI jANe te nAcavAne UMcA hAtha karatI hoya ema jaNAtI hatI; dhUpadhANAmAMthI dhUmADAnI paMktio cAlatI hatI, tethI jANe teNe potAnA zarIra upara patravallI karelI hoya tevI jaNAtI hatI; dareka maMcanI upara ratnanI patrikAo goThavelI hatI, tethI jANe netranA vistAravALI hoya tevI jaNAtI hatI; vicitra prakAre karelI maMca-racanAothI jANe tyAM UMcA prakAranI zayyA taiyAra karI hoya tevI jaNAtI hatI ane vimAnanI ghugharIonA avAjathI jANe maMgaLagAyana karatI hoya evI jaNAtI hatI. anukrame nagarImAM cAlatA cakrI, Idra jema potAnA vimAnamAM Ave tema UMcA toraNavALA, UMcI karelI patAkAvALA ane cAraNa-bhATa jyAM mAMgalika gIta gAI rahyA che evA pitAnA gRhAMgaNamAM AvyA. pachI niraMtara potAnI sAnidhya karanArA soLa hajAra devatAone, batrIsa hajAra rAjAone, senAnI, parahita, gRhapati ane viddhakI e cAra mahAratnane, traNaseM ne sATha raseIAne, aDhAra zreNiprazreNine, durgapALa, zreSThI, sArthavAha ane bIjA sarvane mahArAjAe pitapotAne sthAnake javA rajA ApI. pachI aMtaHpuranA parivAra sahita ane strI-ratanayukta, satpanA udAra mananI jevA potAnA vizALa ane ujavaLa maMdiramAM teNe praveza karyo. tyAM snAnagRhamAM snAna karI, devAlayamAM devArcana karI rAjAe bhejanagRhamAM jaI bhajana karyuM ane pachI sAmrAjyalakSamIrUpI latAne phaLa jevA saMgIta, nATaka ane bIjA vine davaDe cakrI krIDA karavA lAgyA. eka divasa devatAo AvI sagararAjAne kahevA lAgyA- he rAjA ! tame A bharatakSetrane vaza karyuM, tethI Iko jema ahaMtane janmAbhiSeka kare che tema ame tamane cakravattIpaNAne abhiSeka karazuM." A sAMbhaLI cakravattI e lIlAvaDe jarA bhrakuTI namAvIne temane AjJA ApI. mahAtmAo snehIjananA snehanuM khaMDana karatA nathI. pachI abhiyogika devatAoe nagarInI izAnakhUNamAM abhiSekane mATe eka ratnamaDita maMDapa banAve; ane samudra, tIrtha, nadI tathA drahomAMthI pavitra jaLa tathA parvatemAMthI divya auSadhio lAvyA. badhI taiyArI thaI gaI eTale aMtaHpura tathA strI-ratna sahita cakravartI ratnAcaLanI guphA jevA te ratnamaMDapamAM dAkhala thayA. tyAM temaNe siMhAsana 1 ayodhyA, vinItA ne sAketapura e traNe paryAyavAcaka nAma che. 2. jyAre patine AvavAno samaya hoya te vakhate zuMgArAdikathI tauyAra thaI rahela strI Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 juM 291 sahita maNimaya snAnapIThane agnihotrI jema agninI pradakSiNA kare tema pradakSiNA karI ane aMtapura sahita pUrva taraphathI se pAnapaMktithI te pITha upara caDI pUrva sanmukhanA siMhAsanane alaMkRta karyuM. batrIsa hajAra rAjAo paNa hase jema kamaLa khaMDa upara ArohaNa kare tema uttara bAjunA pAnane te upara caDI sAmAnika devatAo jema IdranI sAme bese tema sagararAjAnI sanmukha daSTi karI aMjali joDIne potapotAnAM Asane upara sthita thayA. senApati, gRhapati, purohita ane viddhakIratna tathA zreNI, sArthavAha ane bIjA ghaNuM jane AkAzamAM jema tArAo rahe tema dakSiNa bAjunAM pagathiyAthI upara caDI snAnapITha upara potapotAnA Asana upara beThA. pachI zubha divasa, vAra, nakSatra, karaNa, ga, caMdra ane sarva grahanA baLavALA lagnamAM devatAo vigeree suvarNanA, rUpAnA, ratnanA ane jenA mukha upara kamaLo rahelA che evA kaLazathI sagararojAne cakrIpaNAno abhiSeka karyo. pachI citrakAro jema raMga karavAnI bhItane sApha kare tema kemaLa hAthathI devadUSya vastrathI rAjAnA aMgane temaNe sApha karyuM. pachI dara ane malayAcaLanA suMgadhI bAvanAcaMdanAdikathI caMdrikA vaDe AkAzanI jema teoe rAjAnA aMgane vilepana karyuM, divya ane ghaNuM suMgadhI puSpanI mALA pitAno daDha anurAganI peThe teoe rAjAnA mastaka upara dhAraNa karAvI ane pote lAvelAM devadUSyavastra ane ratnAlaMkAra cakIne dhAraNa karAvyAM. pachI mahArAjAe meghanA dhvani jevI vANIthI potAnA nagaranA adhyakSane A pramANe AjJA karI ke "bAra varSa sudhI A nagarI daMDa dANa vinAnI, subhaTanA praveza rahita, kara vinAnI ane moTA utsavavALI karo." AvI AjJAne nagaranA adhyakSe DiMDimanI peThe pitAnA mANasane hAthI upara besADIne AkhI nagarImAM ASaNAthI jAhera karI. AvI rIte svarganagarInA vilAsabaibhavane ravAnA vratavALI (arthAt tenA jevI) vinItAnagarImAM khaMDa pRthvIpati mahArAjA sagara cakravartIne cakravartI padAbhiSekane sUcavanAra mahAn utsava bAra varSa sudhI dareka dukAnamAM, dareka maMdiramAM ane dareka rastAmAM pravarte. . 8888888888888888888888888888888888888888 va ityAcAryazrIhemacaMdraviracite triSaSThizalAkApuruSacarite mahAkAvye dvitIyaparvaNi sagaradigvijayacakravartitvAbhiSekavarNano nAma vArtha sada | ka | D38SPBT Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 5 ma. ekadA devatAothI niraMtara sevAtA bhagavAna zrI ajitanAtha svAmI sAketanagaranA udyAnamAM AvIne samavasaryA. iMdrAdika devo ane sagarAdika rAjAo yathAyogya Asane beThA eTale prabhu dharmadezanA ApavA lAgyA. te vakhate pitAnA vadhane saMbhArIne keMdhAyamAna thayelA sahastralecane vaitADhaya parvata upara garUDa jema sarpane mAre tema pitAnA zatru pUNameghane mArI nAkhe, tene putra ghanavAhana tyAMthI nAsIne zaraNanI IcchAthI ahIM samavasaraNamAM AvyA. bhagavaMtane traNa pradakSiNa pUrvaka praNAma karIne vaTemArgu vRkSa nIce bese tema prabhunA caraNa pAse AvIne te beThe. tenI pachavADe ja pAtALamAMthI paNa kheMcI kADhIne, svargamAMthI paNa pADI nAkhIne athavA baLavAnanA zaraNathI paNa choDAvIne huM ene mAruM" ema bolate ane hathiyAra ugomate sahastrale cana tyAM AvyuM, ane teNe samavasaraNamAM rahelA ghanavAhanane joye. prabhunA prabhAvathI tatkALa teno kepa zAMta thaye, teNe hathiyAra choDI dIdhA ane prabhune traNa pradakSiNA karI gya sthAne beThe. pachI sagaracakrIe paramezvarane pUchayuM-"he prabhu! pUNa megha ane sulocanane vera thavAnuM zuM kAraNa?" bhagavAn belyA-"pUrve sUryapura nagaramAM bhAvana nAme eka keTI dravyane svAmI vaNika raheto hato. te zreSThI eka vakhate potAnuM sarva dravya potAnA putra haridAsane sepI vepArane mATe dezAMtara gaye. bAra varSa sudhI paradezamAM rahI ghaNuM dhana meLavIne bhAvanazeTha potAnA nagare AvI nagaranI bahAra rAtrivAse rahyA. tyAM badhA parivArane mUkIne bhAvanazeTha ekalo rAtrie potAnA gharamAM Avya; kAraNa ke utkaMThA baLavAna che. tenA haridAsa nAmanA putre coranI zaMkAthI tene khaDUgavaDe mArI nAkhyo. alapa buddhivAnane vicAra hoto nathI. pitAnA mAranArane oLakhIne bhAvanazeTha tatkALa tenA paranA deSabhAvamAM mRtyu pAmyo. pAchaLa haridAse potAnA pitAne oLakhyA eTale pazcAttApa karI, pitAthI ajAye thayelA akAryathI mahAna duHkhI thaI pitAnA janakanuM pretakArya karyuM. keTaleka kALa gayA pachI haridAsa paNa mRtyu pAmyo. te banne jaNe keTalAeka duHkhadAyaka bhavamAM paribhramaNa karyuM. anukrame kaIka sukRtage bhAvanazeThane jIva A pUrNamegha thayo. ane haridAsane jIva sucana thaye. evI rIte he rAjana! pUrNamegha ane sulocananuM prANatika vera pUrvajanmathI siddha che, ane A bhavamAM te prasaMga pAmavAthI baneluM che." * pachI pharIthI sagararAjAe pUchayuM-"A te baMnenA putrane paraspara vaira thavAnuM kAraNa zuM? ane A sahastralecananI upara mane sneha utpanna thavAnuM paNa kAraNa zuM ?" svAmIe kahyuM-"pUrve tame raMbhaka nAme eka dAnazIla saMnyAsI hatA. te vakhate zazI ane AvaLa nAme A be tamArA ziSyA hatA. temAM A vaLI nAmane ziSya ghaNe namra hovAthI tamane ghaNo ja vahAle hato. teNe eka vakhate dravyathI eka gAyane vecAtI lIdhI, tevAmAM te gAyanA dhaNIne khuTavI kora hRdayavALA zazIe vacamAM paDIne te gAya pite kharIda karI. te uparathI teone tyAM kezAkezi, muSTAmuSTi ane daMDAdaMDi ema ghera yuddha thayuM. pariNAme zazIe AvaLIne mArI nAkhyo. te zazI cirakALa bhavabhramaNa karIne A meghavAhana thaye ane AvaLI hatI te sahasralocana thaye. teone zaira thavAnuM e Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 juM 293 kAraNa che. dAnanA prabhAvathI zubha gatiomAM bhamIne raMbhaka hato te tame cakrI thayA che, ane sahasralocanane viSe tamAre sneha pUrvabhavathI ja utpanna thayelo che." e avasare te sabhAmAM bhIma nAme rAkSasone pati beTho hato. teNe uThIne vegavaDe AliMgana karI meghavAhanane kahyuM-"puSkaravAra dvIpanA bharatakSetramAM zaitADhaya parvata para kAMcanapura nAmanA nagaramAM huM pUrvabhave vidhuraMSTra nAme rAjA hatA. te bhavamAM tuM mAre rativallabha nAme putra hatuM. he vatsa ! tuM mane ghaNe vahAlo hato. Aje sAruM thayuM ke tuM mArA jevA mAM AvyuM. A vakhate paNa tuM mAro putra ja che, mATe A mAru sainya ane bIjuM je kAMI mAruM che te sarva tuM grahaNa kara. vaLI lavaNasamudramAM devatAne paNa durjaya e, sAta so janane, sarvadizAmAM vistAravALo rAkSasadvIpa nAme eka sarva dvIpamAM ziramaNi dvIpa che. tenI madhyamAM pRthvInI nAbhi upara meruparvatanI jevo trikUTa nAme parvata che. te maTI RddhivALI parvata valayAkAre rahe che. nava jana UMce, pacAsa jana vistAramAM ane ghaNo durgama che. tenI upara suvarNamaya gaDha, ghara ane te raNavALI laMkA nAme eka nagarI meM hamaNu ja vasAvI che. tyAMthI cha pejana dUra, pRthvImAM nIce, zuddha sphaTika ratnanA gaDhavALI, nAnA prakAranA ranamaya gRhovALI ane savAso jana lAMbI-pahoLI pAtALalaMkA nAmanI ghaNI prAcIna ane durgama nagarI paNa mArI mAlikInI che. he vatsa ! A bane nagarIne tuM grahaNa kara ane teno tuM rAjA thA. A tIrthakara bhagavaMtanA darzananuM phaLa tane Aje ja prApta thAo." ema kahI e rAkSasapatie nava mANijyane banAveluM eka meTe hAra tathA rAkSasI vidyA tene ApI. ghanavAhana paNa tarata ja bhagavAnane namI rAkSasadvIpamAM AvIne te baMne laMkAne rAjA thaye. rAkSasadvIpanA rAjyathI ane rAkSasI vidyAthI te ghanavAhana vaMza tyArathI rAkSasavaMza kahevA. pachI tyAMthI sarvajJA bIjI tarapha vihAra karI gayA ane suredra tathA sagarAdika potapotAne sthAnake gayA. have sagara rAjA cosaTha hajAra strIo sAthe ratisAgaramAM nimagna thaI IdranI peThe krIDA karavA lAgyA. tene aMtaHpuranA saMgathI thayelI glAni, vaTemArgane zrama jema dakSiNa dizAnA pavanathI nAza pAme tema strIratnanI bhegathI nAza pAmyo. evI rIte hamezAM viSayasukha bhegavatAM temane jahukumAra vigere sATha hajAra putre thayA udyAnapAlikAe pALelAM udyAnanA vRkSo vRddhi pAme tema dhAvamAtAoe poSaNa karelA te patro anakrame vRddhi pAmyA. teo caMdranI jema dhIme dhIme sarva kaLA grahaNa karI zarIranI lahamIrUpI vallInA upavanarUpa yauvanavayane prApta thayA. teo bIjAone pitAnI astravidyAmAM kuzaLatA batAvavA lAgyA. ane nyUnAdhika jANavAnI IcchAthI pArakuM astrakauzalya jovA lAgyA. kaLA jANanArA teo ghoDA khelavAnI krIDAmAM ghoDAone samudranA AvartanI lIlAvaDe bhramaNa karAvI durdama evA tophAnI ghoDAone paNa damatA hatA. devatAonI zaktinuM paNa ullaMghana karanAra teo vRkSanAM patrane paNa skaMdha upara nahIM sahana karanAra evA unmata hAthIone temanA skaMdha upara caDIne vaza karatA hatA. madathI zabda karatA hAthIo jema vidhyATavImAM rame tema saphaLa zaktivALA teo pitAnA savayaska mitrethI parivRta thaIne rachAe ramatA hatA. eka divase rAjasabhAmAM beThelo cakravattIne baLavAna kumAre e A pramANe vijJapti karI-"he pitAjI! pUrva dizAnuM AbhUSaNa mAgadhapati deva, dakSiNa dizAnuM tilaka varadAmapati, pazcima dizAne mugaTa prabhAsapati, pRthvInI be bhujA jevI be bAju rahelI Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 saga 5 mAM gaMgA ane siMdhudevI,bharatakSetrarUpI kamalanI karNikA samAna baitADhayAdrikumAradeva, tamisAguphAno adhipati kSetrapALa sadaza kRtamALa nAme deva ane bharatakSetranI maryAdAbhUminA staMbharUpa himAcalakumAradeva, khaMDaprapAtA guphAne adhiSThAyaka utkaTa enATayamAla nAme deva ane naisarpa vigere nava nidhinA adhiSThAyaka nava hajAra devatAe -e sarva devatAone tame sAdhAraNa manuSyanI jema sAdhya karyA che. vaLI tejasvI evA Ape aMtaraMga zatruonA SavarganI jema A SaTakhaMDa pRthvItala pitAnI meLe ja parAjaya pamADayuM che. have tamArI bhajAnA parAkramane vegya kaI paNa kArya avazeSa rahyuM nathI ke je karIne ame tamAruM putrapaNuM batAvI ApIe; mATe have te pitAjIe sAdhelA A sarva bhUtaLamAM svecchAe vihAra karavAthI ja amAruM putrapaNuM saphaLa thAo ema IcchIe chIe, temaja ApanA prasAdathI gharanA AMgaNAnI jema sarva bhUmimAM hAthInI peThe svade vihAra karavAne IcchIe chIe." AvI pitAnA putronI mAgaNI teNe svIkArI, kAraNa ke mahAna puruSonI pAse bIjAnI paNa yAcanA vyartha thatI nathI te pitAnA putranI yAcanA kema vyartha thAya? pachI pitAne praNAma karI potAnA nivAsamAM AvI teoe prayANanA maMgaLasUcaka duMdubhi vagaDAvyA. te vakhate prayANa samaye ja dhIrapuruSone paNa kSobha pamADe tevo azubha utpAta tathA azubha zukana temane thavA lAgyA. moTA sarpanA kuLathI AkuLa evA rasAtalanA dvAranI jema sUryanuM maMDaLa seMkaDe ketunA tArAthI AkuLa thayuM, caMdranA maMDaLamAM vicce chidra jaNAvA lAgyuM, tethI caMdra navA katarelA dAMtanA AkeTa jevo dekhAvA lAge, vAyathI jema latA kaMpe tema pRthvI kaMpavA lAgI, zilAonA kakaDA jevA karAnI vRSTie thavA lAgI. sukAI gayelA vAdaLAnA cUrNanI jevI rajovRSTi thavA lAgI, roSa pAmelA zatranI je mahAbhayaMkara vAyu vAvA lAgya, azivakArI ziyAlaNa jamaNI tarapha rahI bolavA lAgI, jANe teonI hariphAI karatA hoya tema ghuvaDa pakSI Akreza karavA lAgyA, jANe UMce prakAre kALacakrathI krIDA karatA hoya tema AkAzamAM maMDaLokAre thaI cAmAcIDIA UDavA lAgyA. unALAmAM jema nadIo nirjala thaI jAya tema suMgadhI madavALA hAthIe mada rAhata thaI gayA ane rAphaDAmAMthI bhaMyakara sarpo nIkaLe tema khArA karatA ghaDAne mukhamAMthI dhUmADA nIkaLavA lAgyA. AvA utpAta zukanane teoe gaNyA nahIM; kAraNa ke tevA upAtAdine jANanAra puruSone bhavitavyatA ja pramANa hoya che. teoe snAna karIne prayANacita kautukamaMgaLAdi karyuM ane pachI cakravattInA sarva sainya sAthe teo tyAMthI cAlyA. mahArAjA sagare strI-ratana sivAya sarva rane putranI sAthe mokalyAM, kAraNa ke pitAne AtmA che te ja putra che. sarva putra tyAMthI cAlyA, temAM keTalAeka uttama hAthI upara beThA hatA, teo dika pALanI jevA jaNAtA hatA, keTalAeka revaMta abdha karatAM paNa vadhAre suMdara ghaDAo upara beThA hatA ane sUryAdika grahonI jema keTalAeka rathamAM beThA hatA. sarvae mugaTa paheryA hatA, tethI teo jANe IdrA hoya tevA jaNAtA hatA, temanI chAtI upara hAra laTaktA hatA, tethI jANe nadInA pravAhavALa parvate hoya tevA jaNAtA hatA, jANe pRthvI upara AyudhadhArI devatAo AvyA hoya tema teonA hAthamAM vividha jAtanAM hathiyAra hatA, vRkSanA cihnavALA jANe vyaMtare hoya tema teonA mastara upara chatre hatAM, velaMdhara devatAothI samudranI jema AtmarakSaka puruSethI teo vIMTAI rahelA hatA, UMcA hAtha karIne cAraNabhATa temanI stuti karatA hatA, ghaDAnI tIkSaNa kharIothI pRthvIne bedI nAkhatA Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 juM 295 hatA, vAjiMtranA avAjathI sarva dizAone baherI karI mUkatA hatA, ghaNI UDelI pRthvInI rajathI sarva dizAone AMdhaLI karI mUkatA hatA, vicitra udyAna mAM jANe udyAnadevatA hoya, parvatanA zikharanI upara jANe manohara parvatanA adhiSThAyaka devatA hoya ane nadIenA kinArA upara jaNe nadIputro hoya tema svacchAe krIDA karatA teo A bharatabhUmimAM sarva ThekANe bhamavA lAgyA. gAmaDAM, khANa, nagara, droNamukha ane kheDulokonA nehaDAmAM paNa teo vidyAdharanI peThe jinapUjA karatA hatA. ghaNe bhAga bhogavatA, ghaNuM dhana ApatA, mitrajanane khuzI karatA, zatruono nAza karatA, rastAmAM nizAna pADavAmAM potAnuM kuzaLapaNuM batAvavA bhamatA ane paDatA zastro pakaDI levAmAM nipuNatA dekhADatA ane zastrAzAstrInI vicitra prakAranI kathAo tathA mazkarInI kathAo vAhana upara besI pitAnA sarakhI vayanA rAjAonI sAthe karatA teo, anukrame jenA jevA mAtrathI kSudhA ne tRSA maTI jAya tevI auSadhivALA ane puNyasaMpattinA sthAnarUpa aSTApada parvatanI samIpe AvI pahoMcyA. te aSTApada parvata moTA sarovarathI jANe devatAnA amRtarasane bhaMDAra hoya tevo jaNAta hatA, gADha ane pILA vRkSethI jANe zyAmaraMgI saMdhyAnA vAdaLAvALo hoya te lAgatuM hatuM, paDakhe rahelA samudrathI jANe moTI pAMkhovALa hoya tevuM jaNAto hato, nirjharaNAmAMthI jharatA jaLapravAhathI jANe tenI upara patAkAnA cihna hoya tevuM jaNAta hatI, tenI upara vidyAdharano vilAsagRha hovAthI jANe navIna vitADhaya pavata hoya te jaNAtuM hatuM; harSa pAmelA mayUranA madhura svarathI jANe gAyana karato hoya tema dekhAto hate, jANe pUtaLIovALuM caitya hoya tema tenI upara aneka vidyAdharIo rahetI hatI, cAre bAju paDelAM ratnothI jANe ratna-maNiothI banelo pRthvIne mugaTa hoya tevo te jaNAtuM hatuM ane tyAMnA cityane vaMdanA karavAnI IcchAthI hamezAM AvatAM cAraNazramaNadikathI te parvata naMdIzvaradvIpa je jaNAta hato. A nitya utsavavALo sphaTika ranamaya parvata joIne te kumAe subuddhi vigere pitAnA amAtyane pUchyuM-vaimAnika devanA svargamAM rahelA kIDAparvatamAMthI jANe eka ahIM pRthvI upara utaryo hoya e A karyo parvata che? ane tenI upara AkAza sudhI UMcuM tathA himAlaya parvata para rahela zAzvata caitya jevuM A caitya che te koNe karAveluM che?" maMtrIoe kahyuM--"pUrve RSabha prabhu prathama tIrthaMkara bhagavaMta thaI gayA che, je tamArA vazanA ane A bhAratamAM dharmatIrthanA AdikartA thayA che, tenA putra bharata navANuM bhAIethI moTA ane SakhaMDa bharatakSetrane pitAnI AjJA mAM pravartAvanAra hatA. Ikane jema meruparvata tema te cakrIne A aSTApada nAme krIDAgiri aneka AzcaryanA sthAnabhUta che. A parvatanI upara zrI RSabhadeva bhagavAn daza hajAra sAdhuonI sAthe avyayapadane pAmelA che. RSabhasvAmInA nirvANa pachI bharatarAjAe ahIM ratnamaya pASANathI siMhaniSadyA nAme citya karAveluM che, temAM RSabhasvAmI ane pachI thanArA bIjA trevIsa tIrthaMkaranAM biMbe nirdoSa ratnothI potapotAnA dehanA pramANa, saMsthAna, varNa ane lAMchanavALA vidhi pramANe karAvelAM che. te sarve biMbanI pratiSThA A cityamAM te bharatacakrIe cAraNamunionI pAse karAvelI che ane temaNe pitAnA bAhubali vigere navANu baMdhuonAM pagalAM ane mUttio paNa karAvI che. ahIM samavasarelA zrI RSabhasvAmIe bhaviSyamAM thanArA tIrthakara, cakravattI, vAsudeva, prativAsudeva ane baLarAmanuM tenI pAse varNana karyuM hatuM. A parvatanI tarapha bharatacakrIe ATha ATha pagathiyAM karAvelAM che, tethI te aSTApadagiri Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 saga 5 mA kahevAya che." A pramANenI hakIkata sAMbhaLIne ' ahA ! A parvata ApaNA pUrvajonA che,' ema jeone ha` upajyA che evA kumArA parivAra sahita tenI upara caDavA ane te siMhaniSadyA caityamAM praveza karyAM. dUrathI dana thatAM ja teoe haSa vaDe Adi tIrthaMkarane praNAma karyA. ajitasvAmInA biMbane tathA bIjA tItha karAnAM bibene paNa teoe sarakhI zraddhA namaskAra karyA, kAraNa ke teo ga zrAvaka hatA. jANe ma`trathI AkaSa Nu karIne maMgAvyu` hoya tema tatkALa AvelA zuddhagadhAdakathI kumArAe zrIatanAM bikhAne snAna karAvyuM. te vakhate keTalAeka kaLazeAne pANIthI bharI detA hatA. keTalAeka ApatA hatA, keTalAeka prabhunI upara DhALatA hatA, keTalAeka khAlI thayelA pAchA letA hatA, koI snAtravidhi bhaNatA hatA, koi cAmara vIjatA hatA, kAI suvarNanA dhUpiyA letA hatA, kAi dhRpiyAmAM uttama dhUpa nAMkhatA hatA ane koi zakhAdi vAjitrA UMce svare vagADatA hatA te vakhate vegavaDe paDatA snAnanA gadhAdakathI aSTApada pava ta bamaNA nijharaNAvALA thayA. pachI kAmaLa,kArA ane devadRSya vastrothI teo dAsanI jema bhagavaMtanAM khienuM mAna karavA lAgyA. pachI sIra'zrI dAsInI jema svecchAe ghaNI bhaktivALA teoe geAzISa caMdananA rasavaDe prabhune vilepana karyuM. vicitra puSpAnI mALAthI tathA divya vastra ane maneAhara ratnAla'kArAthI temanI arcA karI, iMdranI jevA rUpava ta teoe svAmInAM khienI AgaLa akhaMDita cokhAthI paTTa upara aSTama'galika AlekhyA. divya kapUranI dIveTathI teoe sUkhi'ba jevI dedIpyamAna ArAtrika taiyAra karI, tenI pUjA karI ane pachI te Arita utArI. pachI ajali joDIne zakrastavavaDe vaMdanA karI RSabhasvAmI vigerenI A pramANe teo stuti karavA lAgyAH---- " he bhagavaMta! A apAra ane gheAra evA sa'sArarUpI samudramAM vahANu samAna ane mokSanA kAraNabhUta evA tame amane pavitra karo. syAdvAdarUpI mahelanI pratiSThAmAM sUtradhAra( sutAra) paNAne nayapramANathI dhAraNa karatA evA tamane ame namaskAra karIe chIe. ceAjana sudhI prasAra pAmatI vANIrUpI nIkathI sa` jagatarUpI bAgane tRpta karanAra evA tamane ame namaskAra karIe chIe. tamArA darzanathI sAmAnya jIvitavALA amArI jevA jIvA pAMcamA ArApa ta paNa vitanuM paramaphaLa prApta karaze. ga, janma, dIkSA, jJAna ane muktirUpa pAMca-pAMca kalyANakAthI nArakIone paNa sukha ApanAra evA tamene ame namaskAra karIe chIe. megha, vAyu, caMdra ane sUnI jema samaSTi rAkhanArA evA tame amane kalyANane arthe thAe. A aSTApada parvata para rahelAM pakSIone paNa dhanya che ke jeo pratidivasa niraMtarapaNe tamane jue che. tamArA darzana ane pUjana ghaNIvAra karavAthI amAruM jIvita ane kaubhava kRtA thayela che. '' evI rIte stuti karIne pharIthI a`tane namaskAra karI te sagaraputro ha` pAmI prasAdamAMthI bahAra nIkaLyA. pachI bharatacakrInA bhrAtAonAM pavitra pagalAMone temaNe vadanA karI. ke pachI kAMika vicArIne janTukumAre potAnA nAnA bhAine kahyuM -"huM dhAruM chu A aSTApadanA jevu bIju koI uttama sthAna nathI, mATe ApaNe A caityanA jevu' bIjI rItya ahI karAvIe. ahe ! bharatacakrIe jo ke A bharatakSetra cheDayuM che, teA paNa A pata ke je bharatakSetramAM sArabhUta che tenI upara rautyanA miSathI kAyama rahIne bharatakSetrane jANe atyAre paNa teo bhAgave che. " vaLI pharI vicAra karIne khelyA- " huM baMdhuo ! navuM rautya karAvyA karatAM bhaviSyamAM lApa thavAnA saMbhavavALA A caityanuM ApaNe rakSaNa Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 juM ra7. karIe to A satya ApaNe ja karAveluM che ema samajI zakAya, kAraNa ke jyAre duHSamakALa pravartaze tyAre arthamAM lubdha, sarva rahita ane kRtyAkRtyanA vicAra vinAnA puruSe thaze; tethI jUnAM dharmasthAnonuM rakSaNa karavuM te navAM dharmasthAna karAvyAthI paNa adhika che." A pramANe sAMbhaLIne sarva nAnA bhAIoe e caityanA rakSaNanimitte tenI pharatI khAI karavA sAru daMDaratna grahaNa karyuM. pachI jANe tIvra tejathI sUrya hoya te jahu pitAnA bhAIo sAthe nagaranI jema aSTApadanI cotarapha khAI karavAne mATe daMDaratnathI pRthvI khodavA lAgyo. temanI AjJAthI daMDarane hajAra yojana UMDI khAI khedI, eTale tyAM AvelAM nAgakumAranAM maMdiro bhAMgavA lAgyA. pitAnAM bhuvane bhAMgavAthI, samudranuM mathana karatAM jema jaLajaMtuo kSobha pAme tema sarva nAgaloka kSebha pAmavA lAgyo. jANe paracakra AvyuM hoya, jANe agni lAgyuM hoya athavA jANe mahAvAta utpanna thayela hoya tema nAgakumAra Amatema trAsa pAmavA lAgyA. evI rIte AkuLa thayelo nAgaleka jeI javalanaprabha nAme nAgakumAra rAjA agninI jema dhathI baLavA lAge. pRthvIne khodelI joIne "A zuM?" ema saMbhramathI vicArato te bahAra nIkaLI sagaracakrInA putronI pAse AvyA. caDatA taraMgavALA samudranI jema caDAvelI bhrakuTithI te bhayaMkara lAgato hato, UMcI jvALAvALA agninI jema pachI tenA hoTha pharakatA hatA, tapelA leDhAnA tomaranI zreNI jevI lAla daSTi te nAkhato hato ane vajAgninI dhamaNa jevI pitAnI nAsikA kulAvatA hatA. evA temaja yamarAjanI jema keAdha pAmelA ane pralayakALanA sUryanI jema sAmuM na joI zakAya tevA te nAgapati sagaraputrone A pramANe kahevA lAgyA-"are! pitAne parAkramI mAnanArA ane durmada evA tame bhIla lokone jema kille maLe tema daMDara na maLavAthI A zuM karavA mAMDayuM che? are ! avicArapUrvaka kArya karanArA tame bhavanapationAM zAzvata bhuvane ne A upadrava karyo? ajitasvAmInA bhAInA putra thaIne tame pizAcanI jema A dAruNa karma kema karavA mAMDayuM ?" pachI jantue kahyuM-"he nAgarAja ! amArAthI thayelA tamArA sthAnabhaMgathI pIDita thaIne tame je kaho cho te ghaTita che, paNa daMDaratnavALA ame e tamArA sthAnano bhaMga thAya evI buddhithI A pRthvI khAdI nathI; kiMtu A aSTApada parvatanA rakSaNane mATe pharatI khAI karavA ame A pRthvI khodI che. ahIM amArA vaMzanA mULapuruSa bharatacakrIe ratnamaya caitya ane sarva tIrthakaronI ratnamaya suMdara pratimAo karAvelI che. bhaviSyamAM kALanA deSathI loko tene upadrava karaze, evI zaMkA lAvIne ame A kAma karyuM che. tamArAM sthAne te ghaNuM dUra che ema jANune amane tenA bhaMganI zaMkA thaI nahotI, paNa Ama thavAmAM. A daMDarananI amegha zaktine ja aparAdha jaNAya che; mATe ahaMtanI bhaktithI avicArIpaNe ame je kAma karyuM che te tame kSamA kare ane have pharIthI ame tema karazuM nahIM." evI rIte jahukumAre prArthanA karAyela nAgarAja zAMta thaye; kAraNa ke puruSonA kopAgnine zAMta karavAmAM sAmevANI jaLarUpa thAya che. pachI "have pharIthI tame AvuM karaze nahI" ema kahI siMha jema guphAmAM jAya tema nAgapati nAgalokamAM gayo. nAgarAjanA gayA pachI jandue pitAnA nAnA bhAIone kahyuM-"ApaNe aSTApadanI pharatI khAI te karI, paNa pAtALa jevI gaMbhIra chatAM A khAI, mANasanI moTI AkRti paNa buddhi vinA jema zobhatI nathI tema jaLa vinA zebhatI nathI. vaLI kaI 38 Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 sarga 5 me kALe A pAchI rajathI pUrAI paNa jAya, kAraNa ke kALe karIne moTA khADA hoya che te paNa sthaLarUpa thaI jAya che, mATe A khAI ghaNAM jaLathI avazya pUravI joIe, paNa UMcA taraMgavALI gaMgA vinA te kAma pAra paDI zakaze nahIM." A pramANe sAMbhaLIne tame kaho che te ghaNuM sAruM che ema tenA bhAIoe kahyuM eTale jace jANe bIje yamadaMDa hoya tevuM daMDaratna hAthamAM lIdhu. te daMDaranavaDe gaMgAnA kAMThAne IMdra jema parvatanA zikharane teDe tema teDI nAkhe. daDe kAMThe teDavAthI te raste gaMgA cAlI, kAraNa ke sarala puruSanI jema jaLa jyAM laI jaIe tyAM jAya che, te vakhate gaMgAnadI pitAnA uchaLatA moTA taraMgothI jANe teNe parvatanA zikhare UMcA karyA hoya tevI jaNAtI hatI ane taTa upara aphaLAtA pANIthI utpanna thatA zabdo vaDe jANe jorathI vAjiMtro vagADatI hoya tevI dekhAtI hatI. evI rIte potAnA jaLanA vegathI daMDe karelA pRthvInA bhedane bamaNo pahoLo karatI gaMgA samudranI jema aSTApada girinI pharatI karelI khAI pAse AvI eTale hajAra jana UMDI ane pAtALanI jevI bhayaMkara te parikhAne pUravAne teo pravaryA. jahue aSTApada parvatanI khAI pUravAne gaMgAne kheMcI, tethI tenuM nAma jAnhavI kahevAyuM. ghaNuM jaLathI te parikhA pUrAI gayA pachI vadheluM jaLa dhArAyaMtranI jema nAgakumAranAM sthAnamAM peThuM. rAphaDAnI jema nAgakumAranAM maMdire jaLathI pUrAI gayAM. eTale dareka dizAmAM kuMphADA mAratA nAgakumAre AkuLavyAkuLa thaI trAsa pAmavA lAgyA nAgalekanA kSobhathI sarparAja valanaprabha aMkuze mArelA hAthInI jema bhayaMkara AkRtipUrvaka kopAyamAna thayA ane be-"e sagaranA putra pitAnA vaibhavathI durmada thayelA che, tethI teo sAmane yegya nathI; paNa gadheDAnI jema daMDane ja yogya che. amArA bhuvanene nAza karavAne eka aparAdha meM sahana karyo ane zikSA na karI te pharIthI temaNe A aparAdha karyo; mATe have ce2 le kane jema ArakSaka puruSa zikSA kare tema huM temane zikSA karuM." A pramANe ghaNA kapanA ATApathI bhayaMkara rIte bolato, akALe kALAgninI jema ghaNI dIptithI dAruNa dekhAte ane vaDavAnala jema samudrane zeSaNa karavA Icache tema jagatane bALavAnI IcchA karatA te pRthvImAMthI bahAra nIkaLe; ane vajanaLanI jema UMcI javALAvALo te nAgara ja nAgakumArenI sAthe vegathI rasAtaLamAMthI nIkaLIne tyAM AvyuM. pachI daSTiviSa sarpane rAjAe tatkALa kopAyamAna daSTivaDe sagaraputrone jeyA, eTale tatkALa ghAsanA puLAnI jema agnithI te sarve bhasmarAzi thaI gayA. te vakhate lokomAM AkAza ane pRthvIne pUrI de e eka moTo hAhAkAra zabda thayo, kAraNa ke sAparAdhI mANasane nigraha paNa lokone to anukaMpAne mATe ja thAya che. A pramANe nAgarAja sagaracakInA sATha hajAra putrone mRtyu pamADI sAyaMkALe sUryanI jema nAgalaka sahita pAcho rasAtaLamAM cAlyA gaye. Tu En ** ityAcAryazrIhemacaMdraviracite trizaSThizalAkApuruSacarite mahAkAvye dvitIye parvaNi sagaraputranidhano nAma paMcaH saH | 5 | auSa$88288888888,32588E3%83989thva Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 6 ThThI te vakhate cakrInA sanyamAM cAddhAonA mATA ghAMghATa, koI mATu' jaLAzaya khAlI thatAM jema jaLa-jatuonA ghAMghATa thAya tema thavA lAgyA, jANe kaMpAka phaLa khAyuM hoya, jANe jhera pIdhuM hoya athavA jANe sape karaDavA hoya tema mUrchAvaza thaIne keTalAka pRthvI upara paDavA, keAI nALIeranI jema peAtAnuM mastaka pADavA lAgyA, kAI jANe chAtIe gunhA karyA hoya tema tene vAravAra phUTavA lAgyA, kAi jANe purazrI dAsInI jema kA mUDha thaI paga paheALA karIne besI rahyA, kAI vAnaranI jema jha'pApAta karavAne zikhara upara caDavA, koI peAtAnuM peTa cIravAnI IcchAthI yamarAjAnI jihvA jevI charIe myAnamAMthI khecavA lAgyA, keAI phAMsI khAvAne mATe prathama krIDA karavAnA hIDALA AMdhatA hAya tema peAtAnAM uttarIya vastro vRkSanI zAkhA upara AMdhavA lAgyA, kAi kSetramAMthI aMkura cUTe tema mastaka parathI keza cU`TI nAkhavA lAgyA, keAI pasInAnAM biMdunI jema zarIra uparathI vastrone phekI daivA lAgyA, kAi jUnI bhI'tane AdhAra devAne mATe mUkelA sta MbhanI jema kapAla upara hAtha mUkIne ciMtAparAyaNa thai gayA ane koi peAtAnA vastrane paNa sArI rIte rAkhyA sivAya pRthvI upara gAMDA mANasanI jema zithila thaI gayelA a'gavaDe ALATavA lAgyA. te vakhate AkAzamAM TIToDIonI jema aMtaHpuranI strIone hRdayane ka'pAvanAro jUdA jUdA prakArane vilApa thavA lAgyA. "are deva! amArA prANezane grahaNa karIne ane amArA prANane ahIM rAkhIne te A adagdhapaNuM kema karyuM...? huM pRthvIdevI ! tame phATa pADIne amane jagyA Ape; kAraNa ke AkAzamAMthI paDelAnuM zaraNa paNa pRthvI ja che. huM jaiva ! caMdanaghAnI jema Aje tuM amArI upara akasmAt ni ya thaine vidyutpAt kara. he prANu ! tamArA rastAo kuzaLa thAo ane tame IcchA pramANe have ahI thI cAlyA jAo, tathA A zarIrane bhADAnI jhuMpaDInI jema tame cheADI dyo. he mahAnidrA ! sarvAM du:khane TALanArI tuM Ava, athavA he gaMgA ! tu' uchaLIne amane jaLamRtyu Apa. he dAvAnaLa ! tuM A parvatanA jaMgalamAM pragaTa thA ke jethI tArI madadavaDe ame amArA patinI gatine pAmIe. huM kezapAsa ! tame have puSpanI mALA sAthenI maitrI cheADI dyo. huM netra! tame have kAjaLane jaLAMjila Ape. huM kAla ! tame have patrarekhAnI sAthe sa''dha rAkhaze nahIM. huM hATha ! tame aLatAnA saganI zraddhA cheADI dyo. he kAna ! tame have gAyananA zravaNanI IcchA cheDI devA sAthe ratnakaNikAne paNa mUkI dyo. huM kaMTha ! tuM havethI ka`DI paheravAnI utkaMThA karIza nahIM. huM stanA ! AjathI tamAre kamaLane jema jhAkaLanAM biMduonA hAra hoya tema azru-biMdunA ja hAra dhAraNa karavAnA che. huM hRdaya ! tuM tatkALa pAkelA cImaDAnI jema be bhAge thai jA. huM bahu ! tamAre kaNa ane bAjuba dhanA bhArathI have saryuM. huM nita Mba ! tuM paNa prAtaHkALanA caMdra jema kAMtine tajI de tema TimekhalA cheADI de, he caraNu ! tamAre anAthanI jema have AbhUSaNeAthI sayuM he aMga ! tAre have kauvacanA sparzanI jema aMgarAganI jarUra nathI. " aMta:puranI strIo evI rIte karuNusvare rAvAthI, badhunI jema sarva vanA paNa paDachaMdAthI sAthe rovA lAgyA. Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 sarga 6 The senApati, sAmaMta rAjA ane maMDaleza vigere sarva zoka, lajajA, kodha ane zaMkAdikathI rudana karatA vicitra prakAre bolavA lAgyA. "he svAmIputra ! tame kyAM gayA te ame jANI zaktA nathI, tethI tame kaho ke jethI ame paNa svAmInI AjJAmAM tatpara hevAthI tamArI pachavADe AvIe. athavA zuM tamane aMtardhAna-vidyA prApta thaI che? paNa te pitAnA sevakone khedane mATe thAya che, tethI tamAre te na pheravavI joIe. naSTa-vinaSTa thayelA tamane choDIne gayelA evA amAruM mukha RSihatyA karanAranI jema sagara rAjA kema joze ? tamArA vinA gayelA amArI le che paNa mazkarI karaze; mATe he hRdaya ! have tuM pANIthI siMcAyelA kAcA ghaDAnI jema tatkALa phUTI jA. he nAgakumAra ! tuM paNa UbhuM rahe, Ubhe rahe, amArA svAmI ke je aSTApadanI rakSA karavAmAM vyagra hatA teone dhAnanI jema chaLathI bALI daIne hamaNAM kayAM jaIza ? he khaga! he dhanuSa! he zakti ! he gadA ! tame yuddha karavAne taiyAra thAo. he sarpa ! tuM nAsIne kyAM jaIza? A svAmInA putro ahI ApaNane choDIne cAlyA gayA ! are hAya ! temane mUkIne gayelA ApaNane svAmI paNa jaladI choDI deze ! kadApi tyAM ApaNe nahIM jaIe ane ahIM jIvatA rahIzuM te te sAMbhaLIne ApaNA svAmI lajajA pAmaze athavA ApaNo nigraha karaze, " evI rIte vividha prakAre rudana karyA pachI saMve bhegA thaI potAnuM svAbhAvika dhaya dhAraNa karI A pramANe vicAra karavA lAgyA. "pUrvavidhithI paroktavidhi jema balavAna che tema sarva thakI vidhira baLavAna che, tenAthI koI balavattara nathI. A azakaya pratIkAravALA kAryamAM upAya karavAne Icche te phegaTa che, kAraNa ke te AkAzane mApavAnI irachAtulya ane pavanane pakaDavAnI IcchAtulya che. have vilApathI zuM vaLavAnuM che? mATe A hAthI, gheDA vigere samagra Rddhi ApaNe thApaNa rAkhanAranI peThe mahArAjane pAchI soMpI daIe. pachI sagara rAjA tene gya lAge athavA ruce te ApaNI upara kare have tenI ciMtA ApaNe zuM karavI?" evuM vicArIne teo sarva aMtaHpurAdikane lai, dIna vadanavALA thaine ayodhyA tarapha cAlyA, utsAha 2hita ane jeno mukha tathA ne glAni pAmyAM che evA teo jANe suIne uDyA hoya tema maMdamaMda cAlatA ayodhyAnI najIka AvyA. tyAM jANe vadhyazilA upara besAryA hoya tema khedayukta cittavALA teo ekaThA thaI pRthvI upara besIne paraspara A pramANe kahevA lAgyA-"pUrve ApaNane rAjAe bhakta, bahujJa, baLavaMta ane draSTasAra dharIne ghaNA satkArathI pitAnA putronI sAthe mokalyA hatA. te kumAra vinA ApaNAthI have svAmI pAse kema javAya ? ane nAsikArahita puruSanI jema mukhane kema dekhADI zakAya athavA rAjAne akasmAta vajapAta jevuM A putravRttAMta kema kahI zakAya ? ethI ApaNane tyAM javuM to ghaTatuM nathI, paNa sarva duHkhIne zaraNarUpa maraNa pAmavuM ghaTe che. prabhue karelI saMbhAvanAthI bhraSTa thayelA ApaNane zarIra vinAnA puruSanI jema jIvavAthI zuM sArthakapaNuM che? kadApi A putranuM duHzrava mRtyu sAMbhaLIne cakravattI mRtyu pAmaze to ApaNane paNa mRtyu ja agresara che." e pramANe vicAra karI teo maravAno nizcaya karI rahyA che tevAmAM bhagavAM vastravALo kaI brAhmaNa tyAM AvyuM. te zreSTha brAhmaNa kamaLa jevo hAtha UMco karI jIvADanArI vANIthI teone mRtyu nahIM pAmavAnuM kaheto sate A pramANe bolyo-" aho ! kAryamAM mUDha banelAo! tame asvastha cittavALA kema thaI gayA che? jema AvatA zIkArIne dekhatAM ja sasalAM paDI 1 vyAkaraNane niyama che. 2 vidhi eTale deva ke karma. Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 ju 301 jAya tevA tame jaNAo cho ! tamArA svAmInA sATha hajAra putra yugalIAnI jema eka sAthe mRtyu pAmyA che, paNa temAM have kheda karavAthI zuM ? sAthe janmelA hoya chatAM paNa kAI vakhata teo judA judA ane jude sthAnake mRtyu pAme che, ane judI judI jagyA hoya chatAM paNa koI vakhata eka ja ThekANe sAthe mRtyu pAme che. eka sAthe ghaNuM paNa marI jAya ane thoDA paNa marI jAya, kAraNa ke sarva jIne mRtyu te sAthe ja raheluM che. jema seMkaDe prayatna karatAM paNa prANIne svabhAva pharavI zakAtuM nathI tema game teTalA prayatnavaDe paNa keI, keInA mRtyuno niSedha karI zakatuM nathI. niSedha karAtA hoya te Idra ane cakravattI vigere moTA purUe pitAnA athavA pitAnA svajananA mRtyune adyApi kema niSedha na karyo ? AkAzamAMthI paDatuM vaja muSTithI pakaDI zakAya, uddabrAMta thayele samudra pALa bAMdhIne rokI zakAya, mahAutkaTa pralayakALano agni jIvaDe elavI zakAya, pralayakALanA utpAtathI upaDele pavana maMda karI zakAya, paDate parvata TekAthI rAkhI zakAya, paraMtu seMkaDo upAyathI paNa mRtyune rokI zakAya nahIM; mATe " ApaNane pelA svAmInA putro mRtyu pAmyA ' e tame kheda kare nahIM ane hAla jarA dhIrA thAo. zeka samudramAM DUbatA tamArA svAmIne hAtha ApavAnI jema huM bedhakArI vacanathI pakaDI rAkhIza." ema sarvane dhIraja ApI te brAhmaNe rastAmAM rahelA koI anAtha mRtakane laIne vinItAnagarImAM praveza karyo. pachI te brAhmaNe sagara rAjAnA rAjagRhanA AMgaNAmAM jaI UMce hAtha karIne A pramANe UMce svare pikAra karyo-"he nyAyavattI cakravartI ! he akhaMDabhuja parAkamI rAjA ! A tamArA rAjyamAM abrahmaNya julama thayo che. svargamAM IdranI jema A bharatakSetramAM tame rakSaNa karanAra chatAM huM lUMTAyo chuM." A azrutapUrva zabda sAMbhaLI jANe pitAne viSe tenuM duHkha saMkaryuM hoya tema sagaracakrIe dvArapALane kahyuM- ene koNe luMTe che? e koNa che? kyAMthI AvyuM ? e sarva ene pUchIne tuM mane jaNAva athavA ene ahIM praveza karAva." dvArapALe tatkALa AvI te brAhmaNane pUchayuM, paNa jANe na sAMbhaLato hoya tema te te pharI pharIne pakAra ja karavA lAgyA. pharIthI pratihAre kahyuM"are brAhmaNa ! zuM tuM duHkhathI bahere thaye che athavA svAbhAvika bahere che? A ajitasvAmInA bhAI dIna ane anAthanuM rakSaNa karanAra tathA zaraNathIne zaraNarUpa che. te pote sahadaranI jema tamane zabda karatAM sAMbhaLI AdarapUrvaka pUche che ke tamane koNe lUTayA che? tame koNa che ? ane kyAMthI Ave che? te amane kaho, athavA te tame jAte AvIne rogI jema roganI hakIkta vaidyane kahe tema tamArA duHkhanuM kAraNa mahArAjAne rUbarUmAM kahe." A pramANe pratihAre kahyuM, eTale himanI jhAkaLathI vyApta thayelA praha saMbaMdhI kamaLanI jema jenAM netra mIMcAtAM hatAM, hemaMtaRtu saMbaMdhI addha rAtrinA vakhatanI jema jene mukhacaMdra glAni pAmate hato, rIMchanI jema jenA suMdara keza vIkharI gayelA hatA ane vRddha thayelA vAnaranI jema jenA kalasthaLamAM khADA paDI gayA hatA, evA te brAhmaNe cakInA sabhAgRhamAM maMda maMda pagale praveza karyo. dayALu cakrIe brAhmaNane pUchyuM-"tamAruM keIe kAMI suvarNa laI lIdhuM che ? vA tamArAM ratana ke vastro laI lIdhAM che ? athavA koI vizvAsaghAtakIe tamArI thApaNa oLavI che ? vA keI gAmanA rakSake tamane upadrava karyo vA koI dANuvALAe sava upakara laI jaIne tamane pIDavyA che ? vA koI tamArA bhAgIdAre tamAro parAbhava karyo che ? vA koIe tamArI strI saMbaMdhI upadravathI tamane herAna kya che? vA koI baLavAna zatrue tamArA upara dhasAro karyo che ? vA koI utkaTa Adhi ke vyAdhi tamane naDe che ? vA brijajAtine janmathI ja sulabha evuM dAridra tamane paDe Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 sarga 6 The che ? athavA bIjuM kAMI tamane duHkha che? je tamane duHkhakArI hoya te tame mane kaho." rAjAe A pramANe kahyuM eTale naTanA jema ghaNuM AMsu pADate te brAhmaNa aMjali joDI rAjAne A pramANe kahevA lAgya-" he rAjA ! IdravaDe svarganI jevA nyAya ane parAkramathI zobhatA evA tamArAthI A SakhaMDanI pRthvI rAjanvatI che. tenI aMdara koI paNa keInuM suvarNaratnAdika laI zakatuM nathI. paisAdAra loko potAnA gharanI jema be gAmanI vacce rastAmAM paNa sUI rahe che. potAnA uttama kuLanI jema kaI thApaNa oLavatuM nathI ane gAmanA ArakSake pitAnA putranI jema prajAnI rakSA kare che. adhika dhana maLe tevuM hoya te paNa ghaTatI rIte mAlanA anumAna pramANe ja dANanA adhikArI aparAdhanA pramANamAM daMDanI jema yece dANa grahaNa kare che. uttama siddhAMtane meLavanArA ziSya jema pharIthI gurunI sAthe vivAda na kare tema bhAgIdAra che ke bhAga laIne pharI kAMI paNa vivAda karatA nathI. tamArA rAjyamAM sarve nyAyI le ke hevAthI parastrIne bahena, dIkarI, putravadhU ane mAtAnI jema gaNe che. jema yatine AzramamAM na hoya tema tamArA rAjyamAM jarA paNa varavANI nathI jaLamAM tApa na hoya tema tamArI sarvasaMteSI prajAmAM kaI jAtanI Adhi nathI, comAsAmAM tRSAnI jema sarva auSadhiya pRthvI hovAthI temAM vasanArA lekamAM koI prakArano vyAdhi nathI ane tame sAkSat kalpavRkSa hovAthI koIne dAridraya paNa nathI. te sivAya A duHkhanI khANarUpa saMsAra chatAM paNa bIjuM kaI paNa duHkha nathI, paNa garIba evA mane A eka duHkha prApta thayuM che. A pRthvImAM svarganA je eka avaMtI nAme mATe deza che. te deza nirdoza nagara, udyAna ane nadI vigerethI ghaNe manahara che. te dezamAM moTA sarovara, kUvA, vApikA ane vicitra bagIcAthI suMdara ane pRthvInA tilakarUpa abhadra nAme eka gAma che. te gAmane rahevAsI, vedAdhyayanamAM tatpara ane zuddha brahmakuLamAM utpanna thayele huM agnihotrI brAhmaNa chuM. eka vakhate huM mArA prANapriya putrane tenI mAtAne arpaNa karI vizeSa vidyA bhaNavAne mATe bIje gAma gaye. bhaNatAM bhaNatAM eka divase mane vagara kAraNe svAbhAvika arati utpanna thaI. te vakhate meM vicAryuM ke " A mane moTuM apazukana thayuM" evA vicArathI huM kSebha pAmyo. ane te apazukanathI bhaya pAmele huM, jAtivaMta gheDa jema pUrvAzrita maMdurA (adhazALA)mAM Ave tema mAre gAma pAcho AvyuM. darathI mAruM ghara zobhArahita mArA jovAmAM AvyuM, tethI "A zuM haze ?" evuM jovAmAM huM ciMtavatuM hatuM tevAmAM mArI DAbI AMkha khUba pharakI, ane eka kAgaDo sUkA jhADa upara besIne kaThora zabda bolavA lAgyA. evA apazukanathI bANanI jema hRdayamAM vidhAyele huM kacavAte mane cADIyA puruSanI jema gharamAM peThe. mane Avate joIne jenA keza vIMkhAI gayA hatA evI mArI strI "he putra ! he putra !" ema AkraMda karatI pRthvI upara DhaLI paDI. jarUra mAro putra mRtyu pAmya, ema cittamAM nizcaya karI huM paNa prANa rahita manuSyanI jema pRthvI para DhaLI paDaye. mArI mUccha virAma pAmI, eTale pharIthI paNa karuNa svare vilApa karato huM mArA gharamAM jovA lAgyA. tyAM gharanI vacamAM sarpathI Dazele putra mArA jovAmAM AvyuM. bhejanAdika paNa karyA sivAya zekanimagna avasthAmAM huM rAtre jAgate beThe hatuM tevAmAM mArI kuLadevIe AvIne mane kahyuM- he bhAI ! tuM zA mATe A putranA mRtyuthI udvega pAme che? jo tuM mArA Adeza pramANe karIza te huM tArA putrane jIvADIza." tyAre meM kahyuM-"he devI ! Apane Adeza mAre pramANa che Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 juM 303 kAraNa ke putrane arthe zekAtta thayelA puruSe zuM aMgIkAra nathI karatA?" pachI kuLadevIe kahyuM-"jenA gharamAM koI mRtyu pAmela na hoya tevA ke gharamAMthI tuM satvara mAMgalika agni lAva.' pachI te putrane jIvADavAnA lobhathI haMmezAM dareka gharamAM tevI rIte pUcho pUchato huM bALakanI jema bhrAMtithI bhamavA lAgyo. sarva mANasone pUchatAM badhA temane ghera asaMkhya mANase marelA che ema kahevA lAgyA, paNa koI maraNa rahita ghara nIkaLyuM nahIM. tenI aprAptithI AzAbhaMga thayelA meM mRtyu pAmelAnI jema naSTabuddhivALA thaIne dInapaNe te sarva kuLadevIne nivedana karyuM. kuLadevIe kahyuM-"je kaI maMgaLagRha na hoya te tamAruM amaMgaLa maTADavAne huM kema samartha thaI zaku?" evI te devInI vANIthI totra(gophaNa)nI jema dareka gAma ane dareka zaheramAM pharatA pharate huM ahIM AvI caDe chuM. he rAjA! tame saghaLI pRthvInA prakhyAta rakSaka cho, baLavAnanA agresara evA tamArI tulya kaI bIja nathI, vaitADhaya parvatanA duga para rahelI bane zreNImAM rahelA vidyAre paNa mALAnI jema tamArI AjJAne mastaka para dhAraNa kare che, devatAo paNa cAkaranI jema tamArI AjJA pALe che, nava nidhi paNa hamezAM tamane vAMchita artha Ape che, tethI dIna lakane zaraNa ApavAmAM sadAvratavALA evA tamAre zaraNe huM Avyo chuM; mATe mAre sAru koI ThekANethI paNa maMgaLa agni magAvI Apo ke jethI te devI mArA putrane jIvate karI Ape. huM putranA mRtyuthI ghaNo duHkhI thayela chuM." rAjA saMsAranA svarUpane jANatA hatA te paNa kapAvaza thaIne tenA duHkhe duHkhI thaI pAchA kAMIka vicArIne A pramANe tene kahevA lAgyA. "he bhAI! A pRthvImAM parvatamAM merunI jema sarva gRhamAM amAruM ghara ghaNuM utkRSTa che; paraMtu A gharamAM paNa traNa jagatamAM mAnavA yogya zAsanavALA tIrthakaromAM prathama ane rAjAomAM paNa prathama, vaLI lakSa yojana UMcA meruparvatane daMDarUpa karI potAnA bhujadaMDathI A pRthvIne paNa chatra karavAmAM samartha ane cesaTha idronA mugaTathI jenA caraNanakhanI paMkti uttejita thayelI che evA RSabhasvAmI paNa kALanA ge mRtyu pAmyA che. temanA pahelA putra bharatarAja ke je cakravattI emAM prathama, surAsure paNa jenI AjJA harSathI vahana karatA hatA ane je saudharmedranA ardhAsana upara birAjatA hatA te paNa kALa jatAM AyuSyanI samAptine pAmI gayA. temanA nAnA bhAI ke je bhujaparAkramIomAM svayaMbhUramaNa samudranI jema dhurya kahevAtA hatA ane cAritra grahaNa karyA pachI pADA, hAthI ane aSTApada vigere jAnavara jemanA zarIra sAthe potAnuM zarIra khaMjavALatA hatA to paNa je eka pitapaNe vajadaMDanI jema eka varSa sudhI pratimadhArI rahyA hatA, evA bAhuparAkramI bAhubali paNa AyuSya saMpUrNa thatAM jarAvAra paNa vadhAre rahI zakyA nahIM. ugra tejathI Aditya jevA AdityayazA nAme parAkramathI jUna nahIM evA te bharatakInA putra thayA hatA; teno putra mahAyazA nAme thaye, jene yaza digaMtamAM gavAte hato ane je sarva parAkramImAM ziromaNi have tene atibela nAme putra thaye, te iMdranI jema A pRthvI para akhaMDa zAsanavALe rAjA thaye hato. tene putra baLabhadra thaye, te baLathI jagatane vaza karanAra ane tejathI jANe sUrya hoya tevo hata; tene putra baLavIrya thaye, te mahAparAkramI, zaurya ane haiye dhArImAM mukhya ane rAjAone agresara thaye hata; kIrti ane vIryathI zebhate tene putra kIttivIrya nAme prakhyAta thaye, te eka dIvAthI jema bIje dIvo thAya te ja ujajavaLa thaye; tene putra hAthIomAM gaMdhaharitanI jema ane AyudhomAM vaja Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 sarga 6 The daMDanI jema bIjAothI jenuM anivArya parAkrama che e jalavIrya nAme thaye; teno putra daMDavIrya thayo, te jANe bIje yamarAja hoya tema akhaMDa daMDazaktivALo ane udaMDa bhujaMdaMDavALo hato. teo sarva dakSiNa bharatAddhanA svAmI, mahAparAkramI ane IdranA ApelA bhagavaMtanA mugaTane dhAraNa karanArA hatA, temaja potAnA lokottara parAkamathI deva ane asurothI paNa na jItI zakAya tevA hatA, te paNa kALanA yogathI A ja gharamAM janma pAmyA chatAM mRtyu pAmelA che. tyAMthI mAMDIne bIjA paNa asaMkhya rAjAo jeo moTA parAkramI hatA te paNa mRtyu pAmyA che; kAraNa ke kALa che te dutikrama che. are brAhmaNa ! mRtyu che te pizunanI peThe sarve nukazAnakAraka che, agninI peThe sarvabhakSI che ane jaLanI peThe sarvabhedI che. mArA gharamAM paNa koI pUrvaja maraNathI avaziSTa rahyA nathI te bIjAnA gharanI zI vAta karavI ? tethI tevuM maMgaLagRha kyAMthI maLe ? mATe tAre eka putra mRtyu pAme te kAMI AzcaryakAraka ke anucita nathI. he brAhmaNa! sarvane sAdhAraNa evA mRtyumAM tuM kema zeka kare che ? bALaka hoya, vRddha hoya, daridra hoya ke cakavI hoya paNa mRtyu sarvane samavatI che. saMsArane e svabhAva ja che ke jemAM, nadImAM taraMganI jema ane AkAzamAM zaradaRtunAM vAdaLAMnI jema koI sthira rahetuM nathI. vaLI A saMsAramAM mAtA, pitA, bhAI, putra, bahena ane putravadhU ityAdika je saMbaMdha che te pAramArthika nathI. jema gAmanI dharmazALAmAM vaTemArguo judI judI dizA taraphathI AvIne ekaThA maLe che tema koI kAMIthI ane koI kAMIthI AvIne A saMsAramAM eka ghare ekaThA maLe che. temAMthI pAchA potapotAnAM karmanA pariNAmathI jude jude raste cAlyA jAya che. te bAbatamAM subuddhi puruSa jarA paNa zoka kare? he dvijottama ! tethI tame mohanuM cihna je zeka te na karo, dhIraja rAkhe ane he mahAsatva! tame tamArA AtmAmAM vivekane dhAraNa kare." brAhmaNe kahyuM-"he rAjA ! huM prANIonuM bhavasvarUpa sava jANuM chuM, paNa putranA zakathI Aje bhUlI javAya che; kemake jyAMsudhI potAne iSTaviyogano anubhava thayo nathI tyAMsudhI sarva jANe che ane tyAMsudhI sarvane dhIraja rahe che. he ravAmin ! haMmezAM ahaMtanA AdezarUpI amRtapAnathI jemanuM citta nirmaLa thayeluM che evA tamArI jevA dauryavivekI puruSa virala hoya che. te vivekI ! tame mane moha pAmatAne bodha karyo te baha sAruM karyuM, paNa A viveka tamAre AtmAne arthe paNa dhAraNa karI levuM joIe. kaSTa prApta thatAM mahAdika vaDe nAza pAmato A AtmA rakSaNIya che; kAraNa ke aDacaNanI vakhate kAma AvavA mATe hathiyAra dhAraNa karAya che, kAMI niraMtara tenuM kAma hotuM nathI. A kALa che te rAMka ane cakavanta baMnemAM sarakhe che; keIna paNa prANa ane putro vigere ne laI jatAM ene bIka lAgatI nathI. ahA ! jene putro thoDA hoya che tenA thoDA mRtyu pAme che ane jene ghaNuM hoya che tene ghaNA mRtyu pAme che, paNa tethI jema thoDA ane ghaNA prahArathI anukrame kuMthune tathA hAthIne sarakhI pIDA thAya che tema baMnene sarakhI ja pIDA thAya che. mArA eka putrane nAza thatAM have huM zeka karIza nahIM tema tame paNa sarva putrane nAza thAya te paNa zeka karaze nahIM. he rAjana ! bhujaparAkramathI zobhatA evA tamArA sATha hajAra putre kAgathI eka sAthe mRtyu pAmyA che. ' e vakhate kumAranI sAthe gayelA sAmaMta, amAtya tathA senApati vigere ane je kumAranI sAthe rahenArA hajurI hatA te sarva tyAM najIkamAM ja rahyA hatA. teo uttarIya vastrothI mukha DhAMkatA, lajajAthI jANe zaramAI gayA hoya tevA dekhAtA, dAvAnaLathI dagdha thayelA Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 juM 305 jhADonI jema khedathI vivarNa thayelA dehavALA, pizAca ane kinnaronI jema atyaMta zUnya manavALA, lUMTAyelA kRpaNanI jema dIna thaI gayelA ane lacanamAM azruvALA, jANe sarpoe karaDayA hoya tema pagale pagale khalanA pAmatA jANe saMketa karyo hoya tema eka sAthe sabhAsthAnamAM AvyA. pachI rAjAne praNAma karI, jANe pRthvImAM pesavAne IcchatA hoya tema nIcA mukha karI pitApitAne gya Asane beThA. upara kahI tevI brAhmaNanI vANI sAMbhaLIne temaja mahAvata vinAnA hAthInI jema kumAra rahita teone AvelA joIne sagaracakrI jANe ALekhAI gayuM hoya, jANe nidrAvaza thaye haya, jANe staMbhana pAmI gayela hoya ane jANe zUnya thaI gayuM hoya tema nispada netravALe thaI gaye. adheryathI mUcchane prApta thayela tathA vairyathI pAchA svastha thaela rAjAne pharIthI baMdha karavAne mATe brAhmaNe kahyuM-"he rAjan ! vizvanI mohanidrAne nAza karavAne sUrya samAna zrI RSabhasvAmInA tame vaMzaja che ane ajitaprabhune tame brAtA cho; mATe tame Ama sAdhAraNa mANasanI jema mehane vaza thaIne te bane puruSane kema kalaMka Ape che ?" rAjAe jANyuM ke A brAhmaNe pitAnA putranA mRtyunA miSathI mArA putranA kSayarUpI nATakanI prastAvanA kahI saMbhaLAvI. vaLI A vipra spaSTa rIte mArA kumArane kSaya kahe che temaja A pradhAnapuruSe paNa kumAra vinAnA thaIne AvelA che; paraMtu vanamAM kesarIsiMhanI jema pRthvImAM svecchAe pharatA evA mArA putrone kSaya kema saMbhave ? mahAratnanA parivAravALA ane pitAnA parAkramathI paNa durvAra evA e akhalita zaktivALA kumAre konAthI haNI zakAya ? " ema vicArI " A zuM thayuM?" ema jyAre rAjAe pUchayuM tyAre amAtyAdike javalanaprabha nAgakumAranA IMdranuM sarva vRttAMta kahI batAvyuM. pachI jANe vajAthI tADana karAyela hoya tema te vRttAMta sAMbhaLavAthI rAjA pRthvIne paNa kaMpAvate mUccha pAmI bhUmi para DhaLI paDe. kumAronI mAtAo paNa mUrachathI pRthvI para DhaLI paDI; kAraNa ke putraviyeganuM duHkha mAtApitAne sarakhuM ja thAya che. te vakhate samudranA taTa upara khADAnI aMdara paDelAM jaLajaMtuonI jema anya lokone paNa mahA ajaMda rAjamaMdiramAM thavA lAgyuM, maMtrI vigere rAjakumAranA mRtyunA sAkSIrUpa pitAnA AmAnI niMdA karatA karuNa svare revA lAgyA, svAmInI tevA prakAranI avasthAne jevAne jANe asamartha hoya tema chaDIdAro paNa aMjalivaDe mukha DhAMkIne moTe svare pokAra karavA lAgyA, potAnA prANapriya hathiyArone tyAga karatA AmarakSake vAyuthI bhagna thayelA vRkSanI jema pRthvI para ALoTI vilApa karavA lAgyA, dAvAnaLanI aMdara paDelA tetara pakSInI jema kaMcukIo potAnI kaMcukane phADI nAkhIne revA lAgyA ane kALe prApta thayelA zatranI jema hRdayane kUTatA dAsa ane dAsIe "ame mAryA gayA" ema belatA Akreza karavA lAgyA. pachI paMkhAnA pavanathI tathA jaLanA siMcanathI rAjA ane rANIo du:khazalyane TALanArI saMjJAne pAmavA lAgyA. netramAMthI nIkaLatA azrujaLa sAthe vahetA kAjaLathI jeonAM vastra malina thayelAM hatAM, patharAelA kezarUpI velathI jeonAM gAla tathA netre DhaMkAI gayAM hatAM, chAtI upara karAtA hastanA AghAtathI jeonI hArayaSTio tUTI jatI hatI, pRthvI upara atyaMta ALoTavAthI jemanA kaMkaNanA motI phUTI jatA hatA, zekAgnine jANe dhUmADe hoya tevA moTA niHzvAsane jeo cheDatI hatI ane jeonA kaMTha tathA adharadaLa (hoTha ) sukAI gayA hatA evI rAjapatnIo atyaMta rudana karavA lAgI. cakI sagara paNa te vakhate 39 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 saga 6 The daurya, lajajA ane vivekane choDI daIne rANIonI jema zekavidhura thaIne A pramANe vilApa karavA lAgyA.-"he kumAro ! tame kyAM che ? have tame vihArathI nivRtta thAo. tamAre rAjyane avasara che ane sagarane vrata levAne avasara che. A brAhmaNe satya kahyuM che ke bIjA koI tamane kahetA nathI ke cAranI jema chaLa jANanAra daivathI tame lUMTAyA cho. are deva ! tuM kyAM che ? ane re adhama nAga javalanaprabha ! tuM kyAM che ? AvuM akSatra AcaraNa karIne tuM kayAM jaIza ? he senApatra ! tArA bhuja parAkramanI pracaMDatA kayAM gaI? he puhitaratna ! tAruM kSemaMkarapaNuM kayAM gayuM ? he varlaMki ! tArI durgaracanAnI kuzaLatA zuM gaLI gaI? he gRhiratna ! tArI saMjIvanI auSadhio zuM kaI jagyAe bhUlI gayo ? he gajaratna ! tane te vakhate zuM gajanimIlikA thaI hatI ? he atharatna ! tane te vakhate zuM zULa AvyuM hatuM ? he cakra, daMDa ane khaDraga ! te vakhate tame zuM saMtAI gayA hatA ? he maNi ne kAkiNIratna ! tame paNa zuM te vakhate divasanA caMdranI jema prabhA rahita thaI gayA hatA ? he chatraratna ane carmaratna ! tame zuM vAjiMtranA paDanI jema phUTI gayA hatA ? he nava nidhio ! tamane zuM A pRthvIe gaLI lIdhA hatA ? are ! tamArA sarvanA vizvAsathI niHzaMka ramatA A kumAranuM tamoe adhama nAgathI kema rakSaNa na karyuM ? athavA sarva vinAza pachI have huM zuM karuM ? kadApi e javalanaprabhane gotra sahita haNuM to paNa mArA putre te nahIM jIve ! RSabhasvAmInA vaMzamAM koI paNa AvI rIte mRtyu pAmyA nathI. he vatsa ! A lajajAkArI mRtyune tame kema prApta thayA ? mArA sarva pUrvaje pUrNa AyuSya pramANe jIvanArA hatA, teo-dIkSA grahaNa karatA ane svarga tathA mokSane pAmatA hatA. he putre ! araNyamAM ugelAM vRkSonA dehada pUrA na thAya tema tamArI svecchAvihAranI IcchA paNa adyApi pUrI thaI nathI. udayane mATe thayele pUrNa caMdra daivayoge rAhu grasta thaye, phalibhUta thayeluM vRkSa hAthIe bhAMgI nAkhyuM, kAMThe AveluM vahANa taTanA parvate bhAMgI nAkhyuM, caDI Avela nave megha pavane vizIrNa karI dIdhe, pAkeluM DAMgaranuM vana dAvAnaLathI baLI gayuM tema dharma, artha ane kAmane yogya evA tame haNAI gayA. he putrA ! kRpaNa evA dhanADhayane ghera AvelA vanapALanI jema mAre ghera AvelA tame akRtArtha avasthAmAM ja cAlyA gayA, e kevI dilagIrInI vAta ! he putra ! Aje mAre tamArA vinA udyAnAdi vinA caMdrikAnI jema cakrAdi ratnanI ane nava nidhionI zI jarUra che ? prANathI pyArA putro vinA mAre A SaTUkhaMDa bharatakSetranA rAjyavaDe paNa zuM ?" AvI rIte vilApa karatA sagararAjAne pharIthI te zrAvaka brAhmaNe baMdha karavAne mATe amRta jevI madhuravANIthI kahyuM--" he rAjan ! pRthvInA rakSaNanI jema tamArA vaMzamAM prabaMdha (jJAna) paNa mukhya adhikArane pAme che, tethI bIjAoe tamane bodha kare te vyartha che. jagatanI mohanidrAno nAza karavAne sUrya samAna zrI ajitaprabhu jenA bhrAtA che tene bIjAthI bodha maLe te zuM lajajA pAmavA jevuM nathI ? "A saMsAra asAra che ema bIjAne jaNAya che te tame je janmathI mAMDIne sarvajJanA sevaka che. teNe te avazya jANavuM ja joIe. he rAjA ! pitA, mAtA, jAyA, putra ane mitra e sarva A saMsAranA svapna jevuM che. je savAre dekhAya che te madhyAhUne nathI dekhAtuM, ane je madhyAhUne dekhAya che te rAtrie nathI dekhAtuM, ema A saMsAramAM sarva padArtho anitya che. tame pote ja tattvavettA che. tethI daryane dhAraNa kare, kAraNa ke vizvane sUrya prakAzita kare che; Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 ju 307 paNa sUryane prakAza karanAra keI hetuM nathI." lavaNasamudra jema maNiothI ane lavaNathI vyAsa thAya, pakSanI madhyarAtri jema prakAza ane aMdhakArathI vyApta thAya, himAcaLa parvata jema divya auSadhi ane himathI vyApta thAya tema te brAhmaNanA bedhavacana ane putronuM akALa mRtyu sAMbhaLIne sagara rAjA bodhathI ane mehathI vyApta thaI gayAM jevuM te rAjAnuM svAbhAvika meTuM dauryuM hatuM te ja putrAnA kSayanI AgaMtuka meha thayo hate. eka myAnamAM be taravAranI jema ane eka staMbhe be hastinI jema rAjAne bodha ane meha baMne sAthe utpanna thayA. pachI rAjAne bodha karavAne mATe subuddhi nAmano eka buddhimAnuM mukhya pradhAna amRtanA jevI vANIthI be -" kadApi samudro pitAnI maryAdA mUke, kadApi kulaparvate kaMpAyamAna thAya, kadApi pRthvI capalabhAva pAme, kadApi vaja zithilatAne pAme; tathApi tamArA jevA mahAtmAe moTuM dukha prApta thAya te paNa jarAe vidhura thaI jAya nahIM. A saMsAramAM kSaNa agAu jovAmAM AvatA ane kSaNavAra pachI nAza pAmatA evA sarva kuTuMbAdikane jANIne vivekI puruSe temAM meha pAmatA nathI, te upara eka kathA kahuM te sAMbhaLo A jaMbudvIpamAM bharatakSetranI aMdara keI nagaramAM pUrve eka rAjA hatA. te janadharmarUpI sarovaramAM haMsatulya hato, sadAcArarUpa mArgane pAMtha hate prajArUpI mayUrIne megha hete, maryAdA pALavAmAM sAgara hatuM, sarva prakAranA vyasanarUpa tRNamAM agnitulya hata, dayArUpI velano AzrayadAtA vRkSa hatuM, kIrtirUpI nadIne nIkaLavAnA parvata samAna hate ane zIlarUpI ratnane rehaNAcaLa parvata hato. te eka vakhate pitAnI sabhAmAM sukhe beTho hato tevAmAM chaDIdAre AvIne vijJapti karI ke--"kaI puruSa hAthamAM puSpanI mALA rAkhIne jANe kaLAvida hoya teo Apane kAMIka vijJapti karavAnI IcchAthI A 5sAhebanA darzana karavA Icche che. te paMDita che, kavi che, gaMdharva che, naTa che, vedajJa che, nItivettA che, astravidyAno jANanAra che ke IdrajALika che te kAMI jANavAmAM AvatuM nathI, paNa AkRtithI guNavAna che ema jaNAya che; kAraNa ke jyAM AkRti hoya tyAM guNa heya che ema kahevAya che." rAjAe AjJA ApI ke-" ene tarata ahIM lAve ke jethI te IcchA pramANe pitAnuM Icchita kahI Ape." rAjAnI AjJAthI chaDIdAre tene aMdara javA rajA ApI, eTale budha jema sUryanA maMDaLamAM praveza kare tema teNe rAjAnI sabhAmAM praveza karyo. " khAlI hAthe rAjAnuM darzana na karavuM joIe ema dhArIne teNe mALInI jema eka puSpanI mALA rAjAne arpaNa karI. pachI chaDIdAre batAvelA sthAnamAM Asana ApanArAoe tene yogya Asana ApyuM eTale te aMjali jeDIne beThe. pachI jarA bhrakuTIne UMcI karI. hAsyathI hoTha phulAvI prasannatA pUrvaka rAjAe tene pUchayuM-"brAhmaNa, kSatriya, vaizya ane zudra e cAra varNamAMthI tame kyAM varNana cho ? aMbaSTa ane mAgadha vigere dezamAMnA tame kyA dezanA cho? tame zrotrIya che? purANuM che ? smArta cho ? jyotiSI che? traNa vidyA jANanAra cho? dhanuSAcArya che? DhAlataravAramAM catura che? tamAro prAsa ( bhAlA ) hathiyA2mAM abhyAsa che? tamAruM zalyajAtinA zastramAM kuzaLapaNuM che? gadAyuddha jANanArA che? daMDayuddhamAM paMDita che? tamArI zaktinA hathiyAramAM vizeSa zakti che? muzaLasamAM kuzaLa che? haLazastramAM atikuzaLa che? cakramAM parAkramI che? charI yuddhamAM nipuNa cho ? bAyuddhamAM catura che ? azvavidyAnA jANanAra cho ? hAthInI zikSAmAM samartha che ? DyUharacanAnA jANanAra AcArya che ? nyUharacanAne bheda karavAmAM Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 saga 6 ThA kuzaLa che ? rathAdikanI racanA jANA che ? caitya, prAsAda ane havelI vigere bAMdhavAmAM nipuNa che ? vicitra yaMtra ane killA vigerenI racanAmAM catura che ? koI vahANavaTInA kumAra che ? sAvAhanA putra che ? sAnInA dhaMdhA karanAra che ? vaikaTika ( ghAMcA )nuM kAma karA che ? vINAmAM pravINa che? veNu' vagADavAmAM nipuNa che ? Dhola vagADavAmAM catura che ? mAdaLa jAtanA vAjAmAM mada dharAvA che ? vANInA abhinaya karo che ? gAyananA zikSaka che ? ra'gAcArya (sUtradhAra) che ? naTanA nAcaka che ? bhATa che ? nRtyanA AcArya che ? saMzaptaka che ? cAraNa che ? sarva lipienA jANanAra che ? citrakAra che ? mATInu' kAma karanAra che ? koI anya prakAranA kArIgara che ? nadI, draha ke samudrane taravAmAM tame zrama karyAM che? ke mAyA, iMdrajALa athavA bIjA kapaTaprayAgamAM catura che ?'' AvI rIte rAjAe AdarapUrvaka pUchyu. eTale te namaskAra karI vinayapUrvaka khelyA- he rAjana ! jaLanA AdhAra jema samudra ane tejanA AdhAra jema sUrya tema sava pAtrAnA tame AdhArabhUta che. vedAdi zAstrone jANanArAomAM te jANe huM tenA sahAdhyAyI chuM, tuve dAdi jANanArAomAM jANe temanA AcArya hoya tema adhika chuM, sa kArIgarImAM jANe pratyakSa vizvakarmA hoya tevA chu', gAyana vigere kaLAAmAM jANe puruSarUpe sAkSAt sarasvatI hoya tevA chuM, ratnAdikanA vyavahAramAM jANe vyavahArIAnA pitA hAya tevA chuM, vAcAlapaNAthI cAraNabhATAnA naNe upAdhyAya hAya tevA chu' ane nadI vigeremAM taravuM e kaLAnA leza tA mAre zI gaNatrImAM che ? paNa hAla tA IMdrajALanA prayAgane artha huM tamArI pAse Avyo chuM. huM tamane tatkALa eka udyAnathI paMkti batAvI zakuM chuM ane temAM vasatAdi Rtune paNa phoraphera karavAne huM samartha chuM. AkAzamAM gaMdha nagaranuM sa'gIta pragaTa karuM ane pAche| kSaNavAramAM-nimeSamAtramAM dRzya ane adRzya thaI jAuM. huM kheranA aMgArA sAthavAnI jema khAi jAuM, tapelA lADhAnA tAmarane sApArInI jema cAvI jAu ane eka rIte athavA aneka rIte jaLacara, sthaLacara ke khecaranA rUpa paranI icchAthI dhAraNa karuM. huM icchita padArthane dUrathI paNa lAvI zaku chu', padArthonA varNane tatkALa pheravI zakuM chuM ane khIjA paNa ghaNAM AzcaryakArI kAmA batAvavAne samartha '; mATe rAjA ! tame A mArI kaLAbhyAsa joIne saphaLa karo. '' evI rIte garjanA karIne rahelA meghanI jema pratijJA karIne rahelA te puruSane rAjAe A pramANe kahyuM-" are kaLAna puruSa ! uMdara pakaDavAne mATe jema mULamAMthI pata khAde, mastyAdikane pakaDavAne jema meATu sarovara zASe, kASThane mATe jema Amravanane chedI nAkhe, cunAnI muSTine mATe jema caMdrakAMta maNine khALe, traNanA pATAne mATe jema deva vastrane phADe, khIlIne mATe jema mATu' devAlaya teADe tema zuddha sphaTika maNi jevA ane paramA meLavavAnI cAgyatAvALA A AtmA tame apavidyA meLavavAmAM kathita karelA jaNAya che. sanipAta rogavALAnI jema tamArI AvI apavidyA jonAra puruSonI buddhinA paNa bhraMza kare che. tame yAcaka che! mATe IcchA pramANe dravya grahaNa karA; kAraNa ke amArA kuLamAM koinI AzAnA bhaMga thatA nathI. '' evI rIte rAjAe kaThAratAthI kahelA uttara sAMbhaLI te niraMtaranA mAnI puruSa rASane geApavIne A pramANe belyA " huM zuM AMdhaLA chu', lUlA chu' vA ThUTho chu vA napuMsaka chuM vA kAI bIjI rIte dayApAtra chu. ke mAro guNu khatAvyA sivAya ane camatkRti pamADayA sivAya dAna devAmAM kalpavRkSa samAna tamArI pAsethI dAna grahaNa karuM ? Apane namaskAra hA. hu' vaLI ahI'thI bIje jaiza. " ema 66 Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 juM 308 kahI te uThA. pitAnI upara kRpaNutArUpa deSanA ArepaNathI bhaya pAmelA rAjAe mANasa, pAse tene Ubhe rakhA, te paNa te sabhAgRhamAMthI nIkaLI gayuM. " svAmIe dravya ApavA mAMDayuM te paNa te kepathI letuM nathI, tethI Apano zo vAMka? Apa te dAtAra ja cho." evI rIte kahIne rAjAne thayelI lajajA tenA sevakapuruSee harI lIdhI. te ja puruSa pharIne eka divasa brAhmaNane veSa laI ane hAthamAM bheTa laI te rAjAnA dvAra AgaLa AvIne UbhuM rahyo. pUrvanI rIte ja dvArapALe rAjAne vijJapti karI, kAraNa ke dvAre AvelA puruSanI rAjAne khabara ApavI te tene dharma che. rAjAnI AjJAthI chaDIdAre satkAra saMbaMdhI kAyanA adhikArI puruSonI sAthe tene praveza karAvyuM. te UMce hAtha karI rAjAnI pAse UbhA rahIne AzIrvAdAtmaka AyaM videnA maMtro padakama pramANe bolyA. maMtra bhaNI rahyA pachI chaDIdAre batAvelA Asana upara rAjAnI prasAdArtha dRSTithI jovAyele te beThA. rAjAe pUchayuM-"tame koNa cho ane kema AvyA che ? " tyAre aMjali joDI brAhmaNone agresara te bolyo-"he rAjA ! mUrtimaMta jANe jJAna hoya tevA sadagurunI upAsanAthI sArI rIte AmnAya prApta karI che jeNe e huM naimittika chuM. huM ATha adhikaraNInA graMtha, phaLAdezanA graMtha, jAtaka tathA gaNitanA graMtho pitAnA nAmane jema jANuM chuM. he rAjA ! tapasiddha muninI jema bhUta, bhaviSya ane vartamAna arthane avyAhata rIte huM kahI ApuM chuM." tyAre rAjAe kahyuM- he priya! vartamAna samayamAM taratamAM je kAMI navIna thavAnuM hoya te kahe; kAraNa ke jJAnanuM phaLa tarata khAtrI karI batAvavI te ja che." tyAre brAhmaNe kahyuM " AjathI sAtame divase samudra A jagatane ekArNava karI pralaya pamADaze." AvuM vacana sAMbhaLI rAjAnA manamAM vismaya ane kSobha eka sAthe thayA. eTale teNe bIjA naimittikanA mukha sAmuM joyuM. rAjAe bhrakuTInI saMjJAthI pUchelA ane brAhmaNanI tevI durghaTa vANIthI roSa pAmelA te naimittike upahAsa sAthe kahevA lAgyA-"he svAmI ! A koI na jevI thayela che athavA enAM tijJAstro paNa navAM thaelAM che ke jenAM pramANathI A joSI "jagat ekArNava thaze ema zravaNane du:zrava evuM vacana bele che; paNa zuM graha, nakSatra ane tArA paNa navA thayA che ke jeonI vakragatine AdhAre A jethI A pramANe bole che ke jyotiSNAstro che te sarve sarvajJanA ziSya gaNadharanI racelI dvAdazAMgI uparathI ja banelA che, te pramANe vicAratAM AvuM anumAna thatuM nathI. A sUryAdika graha je te zAstranA saMvAdane bhaje che temanA anumAnathI paNa ame AvuM mAnatA nathI. jabudvIpamAM AvelA lavaNasamudra che. te to koI vakhate paNa tamArI peThe maryAdAnuM ullaMghana karatuM nathItethI kadApi AkAzamAMthI ke bhUminA madhyamAMthI utpanna thaelo keI na samudra A vizvane ekArNava kare to bhale, A te kaI sAhasika che ? pizAcAdhiSThita che ? matta che ? unmatta che? svabhAvathI ja vAtuLa che? athavA akALe zAstrane bhaNyo che ? vA zuM tene apasmAra vyAdhi thaye che? ke jethI uchuM khala thaIne te aghaTatuM bele che? Apa merunI peThe sthira cho ane pRthvInI peThe sarva sahana karanAra cho, jethI daSita manuSya svachaMdapaNe pragaTa rIte AvuM kahI zake che. AvuM vacana sAdhAraNa mANasanI sAme paNa bolAya nahIM te kopa ane prasAdamAM zaktivaMta evA ApanI pAse te kahevAya ja kema ? AvAM durvaca vacanane vaktA dhIra che ke AvuM sAMbhaLIne je kepa kare nahIM tevA zrotA dhIra che? kadApi AvAM vacana upara svAmIne je zraddhA hoya te bhale zraddhA rAkhe; kAraNa ke atyAre te evuM Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 saga ( vacana pratipatti (khAtrI ) sivAya kabUla karavu paDe tema che. kadApi parvatA UDe, AkAza mAM puSpA Uge, agni zItaLa thAya, vadhyAne putra thAya, gabhane zIMgaDAM thAya, pASANu jaLa upara tare ane nArakIne vedanA na hoya teA paNa AnI vANI pramANe thAya tema nathI. " bIjA nimittiyAonAM AvAM vAkayA sAMbhaLIne yukta ane ayukta jANutA chatAM paNa rAjA navA naimittikanI sanmukha kautukathI jovA lAgyA. pachI te naimittika upahAsa sahita vANIthI jANe pravacane preryA hoya tema AdhAra sAthe A pramANe khelyA " he rAjA ! tamArI sabhAmAM A nama maMtrIe (mazkarA) che athavA vasaMta RtumAM vinAda karAvanArA cheke grAmapaDita (mU kha) che ? he prabhu ! ApanI sabhAmAM jo AvAsabhAsado hoya te caturAInirAzraya thaine haNAi jaze. are ! vizvamAM catura evA tamAre kesarIsi hane ziyALanI sAthe hoya tema A mugdha loko sAthe gAchI kema ucita gaNAya ? kadApi jo A leAkeA kuLakramathI ApanI sevAmAM AvelA hoya to alpabuddhivALA e lokonu strIonI jema pASaNa mAtra karavu cAgya che; para`tu suvaNa ane mANikayanA mugaTamAM kAcanA kakaDAnI jema sabhya tarIke tamArI sevAmAM besavAne tee yogya nathI. e lAke zAstranA rahasyane jarA paNa jANatA nathI, paNa pApaTanI peThe pAThamAtra bhaNIne garvita thayA che. gAlane phulAvanArA ane gabha puMchane pakaDI rAkhanArA e lAkonI AvI vANI che; paNa jeo rahasyArtha ne jANe che teo to vicArIne ja bele che. kadApi sArthavAhanuM putaLuM uMTa upara besAyu hoya te te dezAMtaramAM phare, paNa tethI zuM te rastA jANe che ema kahevAze ? kadApi tarIe na heAya tevA mANasa pAtAnI kAkhamAM tuMbaDA bAMdhIne sAvaramAM ke nadImAM tare, paNa tethI zu te jaLa upara tarI Ne che ema kahevAze ? tema Aleke gurunI vANInA anuvAdathI zastrone bhaNyA che, paNa tenA rahasyAne jarA paNa teo jANatA nathI. jo e durbuddhi vALA lAkone mArA jJAna upara zraddhA na AvatI hoya to mArA jJAnanI khAtrI karanAra sAta divasA kayAM dUra che ? he rAjendra ! mahAsamudra pAtAnA uchaLatA jaLathI jagane ekAva karIne mArI vANIne jo satya kare teA A jyotiSa graMthanA ane jANanArA tamArA sabhAsado patAne pakSInI jema UDatAM batAvaze? vRkSanI jema AkAzamAM puSpa batAvaze ? agnine jaLanI jema zItaLa khatAvaze ? vadhyAne dhenunI jema putra sajA vaze ? pADAnI jema gadheDAMne zI'gaDAvALA batAvaze ? pASANAne vahANanI jema jaLAzayamAM tarAvaze ? ane nArakIne vedanA rahita karaze ? ke AvI rIte asamajasa khelatA A jaDa leAkeA pachI sarvajJabhASita graMthAne anyathA karaze ? he rAjA ! tamArA puruSonA kabajAmAM huM sAta divasa sudhI ahIM rahIza, kAraNa ke je khAtu khelanAra te evI rIte sthiti karI zake nahIM. A mAruM vacana jo sAtame divasa na thAya tA cAranI jema caMDALAnI pAse mArA nigraha karAvavA cAgya che. '' rAjAe kahyuM--A brAhmaNanI AvI vANI saMdigdha, aniSTa ke durghaTa hoya athavA sAcI hoya, te paNa sAtame divase tamAruM saunu saMdehI mana maTaze, ane tyArapachI satyAsatyanuM vivecana thaze." evI rIte kahIne te brAhmaNane thApaNanI jema peAtAnA agarakSakone soMpyA ane sabhA visarjana karI. te vakhate nagaranAM leAkeAnI vicitra uktio thavA lAgI ke- ahA ! AjathI sAtame divase mATu' kautuka jovA jevu' thaze. are ! A unmattanI jema khelanArA vipra haNAi jaze, athavA kadApi yugAMta thavAneA haze, nahI' teA mRtyu pAmavAne Ama kANu bele ? ' ' sAtamA divasa prApta thatAM huM Azcarya khatAvIza.' evI rIte utsuka thayelA brAhmaNe kaSTathI cha divasa ni`mana karyA. rAjAe paNa sa`zayane chedavAmAM utkaMThita hovAthI vAra vAra gaNI gaNIne mAMDa mAMDa Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 ju 311 cha mAsanI peThe nirgamana karyA. sAtame divase rAjA caMdrazALA upara besI te brAhmaNa pratye kahevA lAgyo--" he vipra ! Aje tArAM vacanano ane jIvita avadhi pUrNa thaye; kAraNa ke sAtamA divase pralaya mATe meTo samudra uchaLaze ema te kahyuM hatuM, te paNa adyApi sudhI te jaLane leza paNa jovAmAM Avato nathI. te sarvane pralaya kahyo hato tethI sarva tArA vairI thayA che, tethI je tArI pratijJA khoTI paDaze to te sarve tAre nigraha karAvavA prayatna karaze; paNa eka jatumAtra evA tArA nigrahathI mAre zo lAbha thavAno che? mATe haju paNa tuM cAlyA jA. A vAta teM unmattapaNathI kahI jaNAya che." pachI rAjAe potAnA rakSakone AjJA karI ke- " e bicArAne choDI mUke, te bhale sukhe cAlyo jAya." te vakhate hAsyathI jenA hoTha vyApta thayelA che evA brAhmaNe kahyuM - " mahAtmAone sarva prANIonI upara dayA rAkhavI te yukta che, paraMtu he rAjana ! jyAM sudhI te vakhate karelI mArI pratijJA TI thaI nathI tyAM sudhI haju huM dayApAtra nathI; paNa jyAre pratijJA vyartha thAya tyAre tame mAro vadha karavAne samartha che ane te vakhate vadhane gya thayelA mane tame choDI mUko tyAre tame dayALu kahevAo mane tame choDI mUkyuM che te paNa huM jaIza nahI. pakaDAyelAnI jema ja rahIza. have mArI pratijJA pUrNa thavAmAM thoDI ja vAra che. kSaNamAtra dhIraja rAkho ane ahIM ja beThA beThA yamarAjanA agra sainikanI jevA uchaLelA samudranA kalelane juo. A tamArI sabhAnA naimittikone kSaNavAra sAkSI kare; kAraNa ke kSaNa pachI huM, tame ane teo koI rahevAnA nathI." ema kahIne te vipra mauna rahyo. tevAmAM kSaNavAra thaI eTale mRtyunI garjanAnI je kaI avyakta zabda sAMbhaLavAmAM AvyA. akasamAtuM thayelo te pIDAkArI vani sAMbhaLIne vananA mRganI jema sarve UMcA kAna karIne rahyA. te vakhate kAMIka grIvAne UMcI karI, kAMIka AsanathI uThI ane kAMIka heThane vAMkA karI te brAhmaNa A pramANe kahevA lAgya-"he rAjan ! AkAza ane pRthvIne pUrato A sAgarano dhvani tame sAMbhaLe. te tamArA prasthAnane sUcavanArA bhaMbhAdhvani jeve che, jenA aMzamAtra jaLane grahaNa karIne puSparAvartAdika megha sarva pRthvIne DubAvI de che, te samudra pote maryAdA choDIne avArya thaIne A pRthvIne DubAvate Ave che te juo. A samudra khADAne bharI de che, vRkSone mathe che, sthaLIne AcchAdana kare che ane parvatone DhAMkI de che. aho ! te ghaNe durvAra che. pavana lAgato hoya to teno upAya gharamAM besI javuM te che ane agnine bujhAvavAne upAya jaLa che, paNa calita thayelA samudrane rokavAne kaI upAya nathI." brAhmaNa ema kahe che teTalAmAM jotajotAmAM mRgatRSNAnA jaLanI jema dUrathI citarapha vyApta thatuM jaLa pragaTa thayuM. "kasAI jema vizvAsIne saMhAra kare tema samudra vizvane saMhAra karyo" ema hAhAkArapUrvaka Akroza cakta bolatA sava UMcuM mukha karIne jovA lAgyA. pachI rAjAnI pAse AvI AMgaLIe batAvate te vipra " A DUbI gayuM, A DUbI gayuM" ema kUranI jema kahevA lAgyo. "aho juo ! A aMdhakAranI jema samudranA jaLathI zikharaparyata parvato DhaMkAI jAya che. A sarva vana jANe jaLe ukheDI nAkhyAM hoya tevAM jaNAya che ane tethI sarva jhADe pANImAM aneka prakAranAM matsyonI jema taratAM jaNAya che. hamaNAM ja A samudra potAnA jaLathI gAmaDAM, khANa ane nagara vigerene pralaya kare che. aho ! bhavitavyatAne dhikkAra che ! pithuna puruSo jema saddaguNane DhAMkI de tema uchuMkhala samudranA jaLe nagaranAM bahAranAM Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 sarga 6 Tho udyAne DhAMkI dIdhA. he rAjana ! A killAnI pharatuM kyArAnI jema samudranuM jaLa UMcuM uchaLI uchaLIne athaDAvA lAgyuM. have prasaratuM evuM jaLa A kilAnuM ullaMghana kare che. te jema vegavaDe baLavAna ghoDo azvAra sahita ullaMghana kare tema jaNAya che. juo ! A samudranA pracaMDa jaLathI sarva maMdira ane mahela sahita nagara kuMDanI jema pUrAvA lAgyuM. he rAjA ! have A azvanA sainyanI jema doDatuM tamArA gRhadvAramAM zabda karatuM jaLa Ave che. he pRthvI pati ! jaLamAM DUbI gayelA nagarane jANe avazeSa bhAga hoya te A tamAre mahela beTanA je jaNAya che. tamArI maherabAnIthI unmatta thayelA rAjasevako caDe tema A jaLa akhalitapaNe tamArA mahelanA dAdara upara caDe che. tamArA mahelano pahele mALa pUrAI gaye. bIje mALa pUrAya che ane tene pUrIne trIjo mALa paNa pUrAvA lAge che. aho kSaNavAramAM cotha, pAMcamo ane cho mALa jotajotAmAM samudranA jaLathI pUrAI gayo. viSanA veganI jema cotaraphathI A gharanI AsapAsa jaLe dabANa karyuM. have zarIramAM mastakanI jema phakta zirogRha (agAzI) bAkI rahela che. he rAjana ! A pralayakALa thayo. meM je pramANe agAu kahyuM hatuM te pramANe thayuM che. te vakhate jeo mane hasatA hatA te tamArI sabhAmAM besanArA joSIo kayAM gayA?" pachI vizvasaMhAranA zekathI rAjAe pRpApAta karavAne mATe UThI draDha parikara bAMdhyo ane vAnaranI jema ThekIne teNe pRpApAta karyo. tevAmAM te pitAne pUrvavat siMhAsana upara beThele ja ane kSaNavAramAM te samudranuM jaLa kyAMka cAlyuM gayuM ! rAjA viramayapUrvaka vikasita locanavALo thaI gaye ane abhadma evAM jhADa, parvata, killo ane sarva vizva jevuM hatuM tevuM tenA jovAmAM AvyuM. have te iMdrajALika kaTI upara DholakI bAMdhI pitAne hAthathI vagADate harSavaDe A pramANe bolavA lAge-idrajALanA prayogathI AdimAM idrajALanI kaLAnA sarjanAra saMvara nAmanA IMdranA caraNakamaLane huM praNAma karuM chuM." potAnA siMhAsana upara beThele rAjA "A ?" ema AzcaryathI te brAhmaNane pUchavA lAgyo, tyAre brAhmaNe kahyuM-"sava kaLA jANanAranA guNane prakAza karanAra rAjA che, ema dhArIne agAu huM tamArI pAse Avyo hato, te vakhate tame "IdrijALa matine bhraSTa kare che ema kahI mAro tiraskAra karyo hate; eTale tame mane dhana ApavA mAMDayuM to paNa huM tene lIdhA sivAya cAlya gayo hato. ghaNuM dhana maLe to paNa guNavAnane guNa meLavatAM thayela zrama tethI jatA nathI, paNa teno guNa jANavAthI te zrama jAya che, tethI Aje kapaTathI naimittika thaIne paNa meM tamane mAro ijALane abhyAsa batAvyA che. tame prasanna thAo ! meM tamArA sabhAsano je tiraskAra karyo ane ghaNIvAra sudhI tamane meha pamADe te kRpA karI tame mApha karajo; kAraNa ke tAvika rIte te mAro aparAdha nathI." ema kahIne te brAhmaNa mauna rahyo, eTale paramArthane jANanArA rAjA amRtanI jevI vANIthI belyA-"he vipra ! rAjA ane rAjAnA sabhAsadone te tiraskAra karyo che ema tArA cittamAM tuM bhaya rAkhIza nahI; kemake tuM mAre parama upakArI thaye che. he vipra ! A IdrajALa batAvIne te mane tenA je asAra saMsAra jaNAvI dIdhuM che. jema te jaLa pragaTa karyuM hatuM ane te netanatA mAM nAza pAmyu temaja A saMsAranA sarva padArtho pragaTa thaIne nAza pAmavAnA che. ahA ! have saMsAramAM zuM prIti karavI?" evI rIte bahu prakAre saMsAranA deSa kahIne te brAhmaNane kRtArtha karI rAjAe dIkSA lIdhI." Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 juM 313 A pramANenI kathA kahIne subuddhi pradhAna belya-" he prabhu ! te rAjAe kahyuM tema IdrajALanI je A saMsAra che, ema ame siddha mAnIe chIeparaMtu te sarve tame jANe che kAraNa ke tame sarvajJanA kuLamAM caMdra samAna che." pachI bRhaspatinA jevI buddhivALo bIje maMtrI zeka-zalyane dUra kare evI vANIthI nRpatizreSThane kahevA lAge-- " pUrve A bharatakSetramAM eka nagaramAM viveka vagere guNonI khANarUpa keIka rAjA hate. ekadA te sabhAmAM beThe hatA tevAmAM chaDIdAre AvIne kahyuM- kaI puruSa pitAnA AtmAne mAyApragamAM nipuNa jaNAvate bahAra AvIne Ubho che. zuddhabuddhivALA rAjAe tene praveza karavAnI AjJA ApI nahIM, kAraNa ke kapaTI mANasane ane sarala mANasane zAzvata zatrunI jema aNabanAva rahe che. nA pADavAthI vilakhe thayele te kapaTI pAcho gayo. pachI pAcho keTalAeka divasa nigamana karI kAmarUpI devatAnI jema teNe rUpa-parAvartana karyuM ane AkAzamArge rAjAnI pAse hAthamAM khaDagane bhAluM laI eka zreSTha strI sahita Avyo. tene "tuM keNa che ? A strI koNa che ? ane zA mATe AvyuM che ? " ema rAjAe pUchayuM, eTale te puruSa kahevA lAgyA- he rAjanuM! huM vidyAdhara chuM, A vidyAdharI mArI priyA che. koI vidyAdharanI sAthe mAre vaira thayuM che. A strInuM te strIlaMpaTa durAtmAe rAhu jema caMdramAnA amRtane haraNa kare tema chaLakapaTathI haraNa karyuM hatuM, paNa A mArI prANathI vahAlI priyAne huM pAchI laI AvyuM chuM; kAraNa ke pazuo paNa strIne parAbhava sahana karI zaktA nathI. he rAjA ! kSitine dhAraNa karavAthI tArA pracaMDa bhujadaMDa sArthaka thayelA che, athajananA dAridrane nAza karavAthI tArI saMpatti paNa saphaLa che, bhaya pAmelAne abhayadAna ApavAthI tAruM parAkrama kRtArtha che, vidvAnonA saMzaya chedavAthI tArI zAstramAM vidvattA amogha che, vizvanA kaMTakano uddhAra karavAthI tAruM zAstra kauzalya saphaLa che, e sivAya bIjA paNa tArA guNe aneka prakAranA popakArathI kRtArtha temaja tamAruM parastrImAM sahedarapaNuM che te vizvamAM vikhyAta che. have mArI upara upakAra karavAthI tamArA e sarva guNa viziSTa phaLavALA thAo. A priyA mArI sAthe che, tethI jANe enAthI baMdhAI gaye heuM tema mArA chaLakapaTavALA zatruonI sAthe yuddha karI zakato nathI. huM hastinuM baLa, azvanuM baLa, rathanuM baLa ke pAyadaLanuM baLa mAgato nathI, paNa mAtra tamArA AtmAthI mane sahAya karavA mAge che. te e che ke thApaNanI jema A mArI strInuM tamAre rakSaNa karavuM; kAraNa ke tame parastrInA sahodara cho. A jagatamAM koI paranuM rakSaNa karavAne samartha hoya che, paNa parastrImAM laMpaTa hoya che; ane kaI parastrImAM laMpaTa nathI hotA, paNa paranuM rakSaNa karavAne asamartha hoya che. he rAjA ! tame to parastrI laMpaTa paNa nathI ane paranuM rakSaNa karavAmAM asamartha paNa nathI, tethI dUrathI AvIne paNa meM tamArI prArthanA karI che. A mArI priyArUpI thApaNa svIkAro, te pachI je ke samaya baLavAna che te paNa te zatru bharAI gayo ja samajavo. ? AvAM tenAM vacana sAMbhaLIne hAsyarUpI caMdrikAthI jeno pavitra mukhacaMdra u9lAsa pAmato che e te udAra cAritravaMta rAjA o pramANe bolyo --"he bhadra! kalpa vRkSa pAse jema pAMdaDAM mAgavAM, samudra pAse jema jaLa mAgavuM, kAmadhenu pAsethI jema mAtra dUdha ja mAgavuM, rohiNAdri pAse jema pASANu mAga, kuberabhaMDArI pAse jema anna Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 saga 6 ThA mAgavuM ane meghanI pAse jema chAyAmAtra mAgavI, tema dUrathI AvIne tame mArI pAse A zuM mAgyuM ? he vicakSaNa ! te tamArA zatrune batAvA eTale huM ja tene mArI nAkhuM, jethI ni:zaka thaine tame pachI sAMsArika sukha bhAgavA. " rAjAnI vANIrUpI amRtanA AvA pravAhathI jenI zravaNe driya pUrAi gai che evA harSa pAmelA te puruSa A pramANe rAjA pratye khelyA --" rUpuM, suvarNa, samasta ratnA, pitA, mAtA, putra ane bIjI je kAMi gRhArdika hoya te sa thADA vizvAsathI paNa anAmata arpaNa karavAnI icchA thAya che; paraMtu potAnI pyArI strI mATA vizvAsavALAne paNa sAMpI zakAtI nathI. he rAjA ! evA vizvAsanuM sthAna tamArA sivAya bIjo koi nathI, kAraNa ke caMdananuM sthAna te eka malayAcaLa paryaMta ja che. A mArI priyAne thApaNurUpa dhAraNa karavAthI tame ja mArA zatrune mAryA ema huM mAnIza. jayAre mArI strInI thApaNa tame svIkArI, eTale vizvAsa pAmelA huM mArA zatrune hamaNAM ja vizvAsavALI strIevALA ( mRtyu pAmelA ) karIza. he rAjA ! tame ahI beThA che! teTalAmAM ja huM kesarIsiMhanI jema uchaLIne mAru' parAkrama batAvIza. tame AjJA ApeA, eTale huM garuDanI jema svacchaMdI rIte aMtarikSamAM askhalita vege kSaNavAramAM cAlyA jA' rAjAe kahyuM--" huM vidyAdhara subhaTa ! tu` svecchAthI jA, ane A tArI strI pitRgRhanI jema mArA gharamAM bhale rahe, " pachI tatkALa te puruSa pakSInI jema AkAzamAM UDayA, ane e pAMkhAnI jema tIkSNa ne camakArA mAratA khaDaga ane daDaphalakane vistAratA adRzya thayA. tenI strIne dIkarInI jema rAjAe elAvI eTale tyAM svastha mana karIne rahI. pachI pAtAne ThekANe rahelA rAjAe meghagarjanAnI jema AkAzamAM si MhanAdo sAMbhaLyA. sphurAyamAna vijaLIna! taDataDATanI jema vicitra khaDaga ane phalakanA dhvanie sabhaLAvA lAgyA. te huM chuM, te huM chuM, nathI, nathI, Ubhe rahe, UbhA rahe, jA, jA, huM tane mAruM chuM, mAruM chuM" evI girA AkAzamAM thI saMbhaLAvA lAgI. rAjA sabhAmAM beThelA sabhya puruSA sahita vismaya pAmIne grahaNasamayanI veLAnI jema ghaNI vAra sudhI UMcuM mukha karIne joi rahyo, eTalAmAM evI rIte joi rahelA rAjAnI pAse pRthvI upara ratnakaMkaNathI vibhUSita eka bhujadaMDa paDayA. AkAzamAMthI paDelA te bhujadaDane ALakhavAne vidyAdharI AgaLa AvI ane jovA lAgI. pachI te A pramANe belI-" gAlanuM osI, kanuM ghareNuM ane kaMThanA hArarUpa A mArA priya patine bhuja che." ema kahetI hatI ane jotI hatI, tevAmAM hAthanI prItine lIdhe jANe hAya tema eka paga pRthvI upara paDayA. pagamAM paheravAnAM kaDAMvALA te caraNane joI eLakhIne azrupAta karatI e kamalavadanA pharIthI khelo-- ahA ! ghaNI vAra svahastathI cALelA, luMchelA, prakSAlana karelA, dhoyele ane vilepana karelA A mArA patine ja caraNa che." evI rIte te kahetI hatI, tevAmAM patrane halAvelA vRkSamAMthI zAkhA tUTIne paDe tema AkAzamAMthI bIjo hAtha paDyA. ratnanA bAjubaMdha ane koMkaNavALA te hAthane joI dhArAya tranI pUtaLInI jema annupAta karatI te strI elI-"are! A mArA patinA hAtha kAMcakIthI mArA sethe karavAmAM catura ane vicitra patralatikAnI lIlAiilapane karanAro che. " ema kahetI te UbhI hatI, tevAmAM AkAzamAMthI bIjo caraNa paNa paDayA. tyAre te pharIthI khelI-" are ! mArA A mArA patine ja caraNa che ke je mArA hastakamalathI cAMpele ane mArA kheALArUpI zayyAmAM sunArA che." tevAmAM tatkALa tenuM mAthuM ane dhaDa te strInA hRdayanI sAthe pRthvIne kapAvatAM bhUmi para paDavAM, pachI teNe vilApa karavA mAMDayA- are ! chaLavALA te mArA patinuM ja kamaLanA jevuM vadana che ke jene me' parama prItithI kuMDaLAvaDe zaNagAryu. Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 315 hatu. are ! A mArA patinu vipuLa hRdaya che ke jenI aMdara ane bahAra mAtra mAruM ja vAsasthAna hatu. he nAtha ! huM hamaNA anAtha thaI gaI chu, he pati ! tamArA vinA naMdanavanathI puSpA lAvIne mArA mastakanA kezane kANu zaNagAraze ? eka Asana para besIne AkAzamAM pharatI huM kAnI sAthe sukhethI valrakIvINA bajAvIza ? vINAnI jema mane keNu peAtAnA utsaMgamAM besAraze ? zayyAmAM visa'sthULa thai gayelA mArA kezane kaNa samA karaze ? prauDha snehanI lIlAthI huM kAnA upara kApa karIza ? azeAka vRkSanI jema mArA paganA prahAra kAnA hane mATe thaze ? he priya ! guccharUpa kaumudInI jema geAzISa caMdananA rasavaDe mArA agarAgane kaNa karaze ? saura'zrI dAsInI jema mArA gAla upara, grIvA upara, lalATa upara ane stana upara patraracanA kANa karaze ? kheATI rIsa karIne mauna dhArI rahelI mane krIDA karavAne rAjamenAnI jema keNu kholAvaze ? jyAre huM kRtrimapaNe zayana karatI (UMghI jatI) tyAre he priyA ! he priyA ! he devI ! he devI ! ItyAdika vANIthI tame jagADatA te have koNa jagADaze ? have AtmAne viDa'banAbhUta Ave! vila`ba karavAthI zu? mATe he nAtha ! mahAmAnA (paraleAkagamananA) meATA vaTemArgu thayelA evA tamArI pachavADe huM AvuM chuM." A pramANe vilApa karatI, petAnA prANanAthanA mAne anusaravAnI icchAvALI te strIe aMjila joDIne rAjA pAsethI vAhananI jema agni mAgyuM. rAjAe tene kahyuM huM svaccha AzayavALI putrI! tuM patinI sthiti kharAbara jANyA sivAya Ama kema kahe che ? kAraNa ke rAkSasa ane vidyAdharAnI AvI mAyA paNa hAya che, mATe kSaNavAra rAha jo. pachI AtmasAdhana karavuM te te svAdhIna che." pharIthI teNe rAjane kahyuM "A sAkSAt mArA ja pati che. te yuddhamAM mRtyu pAmIne paDelA dekhAya che. sadhyA sUryanI sAthe ja kedaya pAme che ane sAthe ja asta pAme che, tema patitratA strIe patinI sAthe ja jIve che ane sAthe ja mare che. ni La vaMzavALA mArA pitAnA ane patinA kuLamAM huM jIvIne zAmATe kalaMka lagADuM ? pati vinA rahelI hu, je tamArI dha putrI chuM tene Ama jIvatI rahelI joine huM pitA ! tame kuLastrInA dharmAMne jANanAra chatAM kema lajajA pAmatA nathI ? caMdna vinA kaumudInI jema ane megha vinA vidyuttI jema pati vinA mAre rahevuM yukta nathI, mATe tame sevakapuruSone AjJA karo ane mAre mATe kASTha maMgAvA jethI huM patinA zarIranI sAthe jaLanI jema agnimAM praveza karu." teNe AgrahapUrNAMka kahyuM, eTale dayALu rAjA zekavaDe gadgad vANIthI tenA pratye belthe-" are khAI ! tuM thADA vakhata sudhI dhIraja dhara, pataMganI jema tAre maravuM yukta nathI. theADu' prayeAjana ( kAma ) paNa vicArIne karavuM cAgya che." rAjAe A pramANe kahyuM eTale te bhAminI kApa karIne rAjA pratye khelI-" are ! haju sudhI mane rokI rAkheA che, tethI tame tAta nathI ema huM jANuM chuM. tamAruM parastrIsahAdara evuM nAma prakhyAta che, te vizvanA vizvAsane mATe ja che, paNa paramA thI nathI. je tame kharekhara pitA ho to A tamArI duhitAne agninA mArge svapatinI pAchaLa jatI tatkALa jIe." rAjAe kAyara thaIne tene Icchita karavAnI AjJA ApI ane kahyuM " have huM tane rokatA nathI, tArA satIvratane tuM pavitra kara." pachI harSa pAmIne rAjAnA AdezathI AvelA rathamAM peAtAnA svAmInAM aMgene satkArapUrva ke pote AropaNa karyAM, ane peAtAnA aMge agarAga lagAvI, dheALAM vastra paherI ane mastakanA kezamAM puSpa guthIne pUnI jema patinI pAse beThI. nIcuM mastaka karI zAka sahita rAjA rathanI pAchaLa cAlyeA ane nagaranA leAkeA AzcayapUrvaka jovA lAgyA. evI rIte te nandA upara gai. kSaNavAramAM sevaka leAke caMdanakAi lAvyA ane jANe mRtyu Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 6 ThA 316 devanI zayyA hoya evI tenI citA racI. pachI pitAnI jema rAjAe te srIne dhana ApyuM, eTale teNe kalpalatAnI jema yAcakAne ApI dIdhuM. pachI jaLanI aMjila bharIne dakSiNAvatta jenI javALA che evA te agninI teNe paNa pradakSiNA karI, satInI satyApanA ( khAtrI) karI. pachI patinAM aMganI sAthe teNe vAsAgAra ( ghara ) nI jema citAgnimAM svecchAe praveza karyA. ghaNI ghInI dhArAthI siMcAyelA agni javALAthI AkAzane pallavita karatA adhika adhika baLavA lAgyA. vidyAdharanAM aMga, te strI ane sa` kAcho, samudramAM jatuM jaLa jema lavaNamaya thai jAya tema thoDA vakhatamAM bhasmIbhUta thaI gayA. pachI tyAM tene nivApAMjali daine zeAkathI AkuLa evA rAjA potAnAM dhAmamAM AvyeA. rAjA zAka sahita AvIne jeve sabhAmAM bese che, tevAmAM khaDga ane bhAlu laine te puruSa AkAzamAMthI nIce utaryA rAjAe ane sabhAsadoe vismayapUrvaka tenI sAmu joyuM; eTale te kapaTI vidyAdhara rAjAnI samIpa AvIne A pramANe khelyA-he parastrI ane paradhanamAM ni:spRha rAjA ! tame bhAgyapUrvaka vRddhi pAmA che. meM dyUtakAranI jema yuddhamAM mArA zatrune kevI rIte jItyA te huM kahu chuM te sAMbhaLe-he zaraNu karavA ceAgya ! ahIMthI tamAre zaraNe mArI strIne mUkIne je vakhate huM pavananI jema AkAzamAM UDayA te vakhate meATA ATopapUrvaka mArI sAme AvatA e duSTa vidyAdharane, nALIe jema sarpane jue tema meM AkAzamAM dIThA. pachI duya evA ame baMne vRSabhanI jema meATI garjanA karavA lAgyA ane huM tathA te paraspara yuddhAthe khelavA lAgyA. " are ! ahu sAruM thayuM ke Aje meM tane joyA. huM bhujAmAM garviSTha thayelA ! tuM prathama prahAra kara, jethI Aje huM mArI bhujAnu ane devatAonu kautuka pUrNa karuM, nahI to zastra cheADI daine rAMka jema bhakSyane grahaNa kare tema daze AMgaLI dAMtamAM laIne vitanI icchAthI niHzaka thaI cAlyA jA. " AvI rIte ame baMne paraspara AkSepapUrvaka khelatA DhAla taravArarUpI pAMkhAne pheravatA kukaDAnI jema laDavA lAgyA. cArIpracAramAM catura evA banne raMgAcAya nI jema AkAza mAM eka bIjAnA prahAramAMthI khacI jatA pharavA lAgyA. khagarUpa za gathI prahAra karatA evA geMDAnI jema ame vAraMvAra abhisapaNuM ( AgaLa javu' ) ane apasarpaNu ( pAchaLa javuM ) karavA lAgyA. kSaNavAramAM he rAjA! jANe tamArA vadhAmaNIe hoya tema me tenA DAbe hAtha kApIne ahI bhUmi para pADI nAkhyA. pachI tamArA Anadane mATe kadaLIsthaMbhanI lIlAthI meM tenA eka caraNa kApIne pRthvI para pADI nAkhyA. pachI he rAjA ! kamaLanALanI lIlAnI jema tenA jamaNeA hAtha paNa meM cheDhIne pRthvI upara pADI nAkhyA. tyAra pachI jhADanA thaDanI jema tene bIjo caraNu paNa khaDgathI chedIne me tamArI AgaLa pADI nAkhyA. pachI tenuM mastaka ane dhaDa meM nAkhu` karIne ahI' pADayu.. evI rIte bharatakhaMDanI jema meM tenA cha khaMDa karI dIdhA. peAtAnA apatyanI jema mArI srIrUpA thApaNanI rakSA karatA evA tame ja te zatrune mAryA che, huM teA phakta hetumAtra chuM. tamArI sahAya vinA te zatru mArAthI haNAI zakAta nahIM. vAyu vinA baLatA agni paNa ghAsane khALavAmAM sama thatA nathI. ATalI vAra huM strI ke napu Msaka jevA hatA tene zatrune mAravAnA ( nigraha karavAnA ) heturUpa evA tame Aje puruSapaNuM ApyuM che. tame mArA pitA, mAtA, guru ke devatA che. Ave! tamArA jevA upakArI thavAne bIjo yAgya nathI. tamArA jevA paropakArI puruSAnA prabhAvathI sUrya vizvane prakAza Ape che, caMdra prasanna kare che, varSAda pAtAnA vakhate varase che, pRthvI auSadhine ugADe che, samudra maryAdA cheADatA nathI ane pRthvI sthira rahe che. have mArI thApaNa mUkelI zrI mane pAchI sAMpA ke jethI he rAjA ! huM mArI Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 ju 317 kaDAbhUmi tarapha jAuM. zatrune mArIne niHzaMka thayelo huM have vaitADhaya parvata upara ane jabUdvIpanI jagati uparanA jaLakaTakAdikamAM tamArA prasAdathI priyA sahita vihA2 karIza." AvAM tenA vacana sAMbhaLI samakALe lajajA, ciMtA, nirveda ane vismayathI AkrAMta thayela rAjA te puruSa pratye be -"he bhadra! tame tamArI strIne thApaNa tarIke ahIM mUkIne gayA pachI ame AkAzamAM khaDraga ane bhAlAne vani sAMbhaLe. anukrame AkAzamAMthI hAtha, paga, mastaka ane dhaDa paDayuM te mArA patinuM che ema cokkasa rIte tamArI patnIe amane kahyuM. pachI "patinA zarIranI sAthe huM agnimAM praveza karIza" ema belatI tamArI strIne putrIne premathI ame bavAra vAryA chatAM paNa te strI Itara-lekanI jema amArI anyathA rIte saMbhAvanA karavA lAgI ane jyAre tenA AgrahathI kAyara thaIne ame mauna rahyA tyAre te nadIe gaI ane tyAM lekanI samakSa te zarIranA avayavonI sAthe citAmAM peThI. hamaNAM ja huM tane nivApAMjali ApI Avyo ane tene ke karate beThe chuM, tevAmAM te tame AvyA. A zuM thayuM? te tamArAM aMga nahIM ke te vakhate AvyA hatA te tame nahIM ? e amane saMzaya che; paNa A viSayamAM ajJAnathI jemanA mukha mudrita thayelA che evA ame zuM bolI zakIe!" A sAMbhaLI jeNe moTe kepa karyo che e te puruSa be -"he rAjA ! A kevI khedakAraka vAta! mANasenA kahevAthI meM tamane parastrIsahodara jANyA hatA te te mithyA thayuM. tamArI tevI nAmanAthI meM priyAnI thApaNa mUkI hatI, paNa tamArA AvA AcaraNathI dekhItuM kanakakamaLa jema jema pariNAme lehamaya nIkaLe tema jaNAI AvyA che. je kAma durAcArI evA mArA zatruthI thavAnuM hatuM te kAma tame karyuM, tethI tamArA bemAM have zuM aMtara gaNavo? he rAja ! je tame strImAM alubdha manavALA ho ane apavAdathI bhaya pAmatA ho te te mArI priyA mane pAchI arpaNa kare, tene gopavI rAkhavAne tame yegya nathI. je tamArA jevA pUrve alubdha chatAM pharIne Ama lubdha thaze te pachI kALA sarSanI jema ke vizvAsanuM pAtra raheze?" rAjAe pharIne kahyuM- he puruSa ! tArA pratyeka aMgane oLakhIne tAro priyAe agnimAM praveza karyo che temAM te bIlakula saMzaya nathI. A bAbatamAM sarve nagaranA ane dezanA loko sAkSI che ane A jagacakSu bhagavAna sUrya paNa AkAzamAM rahelA sAkSI che. cAra lokapALa, graha, nakSatra, tArA, A bhagavatI pRthvI ane jagatane pitA dharma paNa sAkSI che; mATe AvAM kaThora vacano belavAne tame yogya nathI. A sarva. mAMthI koI paNa sAkSIne tame pramANabhUta kare." te sAMbhaLIne khoTo roSa batAvanAra te puruSe kaThera vacane kahyuM-" pratyakSa pramANamAM bIjA pramANanI kalpanA thAya ja nahIM. A tamArI pachavADe koNa che tene juo. pitAnI kAkhamAM Dola chatAM kezamAMthI pANI pIvA javuM tenA jevuM A kArya che." pachI rAjAe Deka vAMkI karIne pitAnI pachavADe daSTi karI te tyAM teNe strIne beThelI joI. tethI "pAradArika deSathI dUSita thaya" evI zaMkAthI tApavaDe puSpa plAna thAya tema te glAni pAye nirdoSa evA te rAjAne dezanI zaMkAthI glAni pAmelo joI aMjali joDIne te puruSa A pramANe kahevA lAgyo-"he rAjA! tamane sAMbhare che ke huM ghaNA kALa sudhI abhyAsa kareluM mAruM mAyApraganuM : cAturya batAvavAne mATe tamArI pAse prArthanA karavA AvyA hatA, te vakhate meghanI jema sarva vizva upara sAdhAraNa kRpAvALA chatAM mArA bhAgyadeSathI IcchA pUrNa karyA sivAya mane dvAramAMthI ja tame rajA ApI hatI. pachI rUpa pheravI kapaTanATaka karIne meM tamane mArI kaLA batAvI. have huM kRtArtha thayo, mArA upara tame prasanna thAo. jema tema karIne paNa Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 sarga 6 The pitAno guNa moTA mANasane batAvavo joIe, nahIM to guNa meLavavAne kaleza kevI rIte nAza pAme? mATe Aje have huM kaleza rahita thaye. tame AjJA Ape, have huM jaIza. tamArI AgaLa mArA guNa batAvIne have huM sarva ThekANe meghe thaye chuM." pachI rAjAe ghaNuM dhana ApavAvaDe tene kRtArtha karIne vidAya karyo. ne tyArabAda kAMIka vicAra karIne rAjA A pramANe chelve--je Ane mAyApraga che te ja A saMsAra che, kAraNa ke A sava jovAmAM AvatI vastuo pANInA parapoTAnI jema jotajotAmAM nAza pAmanArI che. " evI rIte aneka prakAre saMsAranI asAratA ciMtavIne saMsAravAsathI virakta thayelA te rAjAe rAjyane choDI daIne dIkSA grahaNa karI." A pramANenI kathA kahIne bIje maMtrI betye--"meM kahelI kathA pramANe he prabhu! A mAyAprayoga sadaza saMsAra che, temAM tame zokane vaza na thAo; ane pitAnA AtmasvArthanI siddhine mATe prayatna kare." A pramANe te baMne maMtrInAM vacane sAMbhaLIne mahAprANasthAnamAM jema prANa Ave tema cakIne zekane ThekANe ja bhavanirveda (saMsAravAsa-kheda) utpanna thaye. eTale sagararAjAe tatvathI zreSTha vANIvaDe kahyuM ke-"tame mane A bahu sAruM kahyuM. jatuo potapotAnAM karma pramANe ja che ane mAre che. bALa, yuvAna ke vRddha evuM vayanuM kAMI temAM pramANa nathI. bAMdhavA dikanA saMgama svamanA jevA che, lakamI hAthInA kAnanI jevI caMcaLa che, yauvana-lakSmI parvatamAMthI nIkaLatI nadIne jevI vahI janArI che; jIvita darbhanA agrabhAga upara rahelA jaLanA biMdu samAna che. mAravADa dezamAM jaLanI jema jyAM sudhI yauvana gayuM nathI, rAkSasInI jema A yuSano aMta karanArI vRddhAvasthA jyAM sudhI AvI nathI, saMnipAtanI jema IdrinI vikaLatA jyAM sudhI thaI nathI ane vezyAnI jema jyAM sudhI sarvasva grahaNa karIne lakSmI virAma pAmI nathI tyAM sudhI A sarvane svayameva tajI daIne dIkSAgrahaNanA upAyathI labhya evA svArtha sAdhanane mATe prayatna kare egya che. je puruSa A asAra zarIrathI me kSane meLave che te puruSa kAcanA kakaDAthI maNi, kaNakakathI(kALe kAgaDo) morane, kamaLanALanI mALAthI ratnajaDita hArane, naThArA annathI dUdhapAkane, kALasethI (chAza) dUdhane ane gadheDAthI ghoDAne kharIde che." evI rIte sagararAjA kahe che tevAmAM tenA dvAra upara aSTApadanI samIpe rahenArA ghaNA loko AvyA ane teo "amArI rakSA kare, rakSA karo." ema UMce svare pokAra karavA lAgyA. sagare dvArapALa pAse temane belA vyA ane pUchyuM. "zuM thayuM che ? " eTale praNAma karIne te gAmaDIAo ekaThA thaIne bolyA-"he rAjA ! aSTApada parvatanI pharatI karelI khAI pUravAne daMDaranavaDe gaMgAnadIne tamArA putro lAvelA che. te gaMgAnadIe pAtALanI jevI dupUra evI khAine paNa kSaNavAramAM pUrIne kulaTA strI jema baMne kuLanI maryAdAnuM ullaMghana kare tema teNe baMne kAMThA ullaMghana karyA che ane aSTApadanI samIpamAM rahelAM gAmaDAM, Akara ane nagara vigerene samudranI jema vistarI jaIne DubAvI devA mAMDayAM che. amAre te atyAre ja pralayakALa prApta thayela che; mATe tame AjJA kare ke ame kyAM nirupadrava thaIne rahIe ? " pachI sagaracakrIe pitAnA patra bhagIrathane vAtsalyayukata vANIthI bolAvIne A pramANe AjJA karI-"he vatsa ! aSTApada parvatanI pharatI khAIne pUrIne, te gaMgAnadI unmatta strInI jema hAlamAM gAmaDAMomAM bhame che tene daMDavaDe AkarSaka karIne pUrva sAgaramAM bheLavI kAraNa ke jyAM sudhI jaLane raste batAvyuM na hoya tyAM sudhI te aMdhanI jema unmArge jAya che. jevI rIte asAmAnya bAhuparAkrama, bhuvanettara aizvarya, atiuvaNa hastibaLa, vizvamAM vikhyAta azvabaLa, ati Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 ju 319 vikramI diLa, moTuM rathanuM baLa. ati utkaTa pratApa, ni:sIma zAsakauzalya ane devatAI A yudhanI saMpatti, e sarva jema zatruonA darpane haNe che tema tene garva karavAthI te amane paNa hAni kare tema jaNAya che. he putra ! garva sarva dezane agraNI che, Apatti nuM eka sthAna che, saMpattino apahartA che, duryazano kartA che, vaMzano saMhArakartA che, sarva sukhane haranAra che, parakamAM pahoMcADanAra che, ane zarIramAMthI ja utpanna thayela zatru che, te garva samAgamAM rahelA sAmAnya puru e paNa choDI devA yogya che te mArA pautre te vizeSa rIte choDavA ke gya che. he putra ! tAre vinItapaNA vaDe guNanI pAtratA meLavavI. vinaya dhAraNa karavAthI azakta manuSyane paNa guNanA prakarSanI prApti thAya che. ane zakitavaMta puruSamAM te je vinaya guNa hoya che te te suvarNa ne sugaMdhanA meLApa sadeza temaja niSkalaMka thayelA pUrNimAnA caMdra tulya che. sura, asura ane nAgAdikano tamAre yathAyogya kSetramAM sukhakAraka kAryamAM upacAra kare (jyAM tyAM upacAra na kare ). upacArane gya kAryamAM je upacAra kare te doSakAraka nathI, paNa pittavALA mANasane Ata5nI jema apacAra kare te doSane arthe che. RSabhasvAmInA putra bharatacakrIe gya upacArathI deva ane detyone vaza karyA hatA. te zakitavAna hatA to paNa teNe devatAdikamAM karavA yogya upacAra batAvyuM che, tethI tamAre paNa kuLAcAra pramANe vartavuM." mahAbhAga bhagIrathe pitAmahanuM te vAkya AdarapUrvaka svIkAryuM; kAraNa ke svabhAvathI ja vinIta puruSane je zikSA ApavI te sArI bhIMtamAM citra karavA jevuM che, pachI potAnA pratApanI jevuM urjita daMDaratna arpaNa karI, mastaka para cuMbana karI sagare bhagIrathane vidAya karyo. cakInA caraNakamaLamAM praNAma karI daMDana sahita bhagIratha vijaLI sahita meghanI jema utAvaLe tyAMthI cAlI nIkaLyo. cakrIe ApelA moTA sainyathI ane te dezanA lokothI paravarelo bhagIratha prakIrNa devatA ane sAmAnika devatAvaDe viTAyelA IdranI je bhato hate. anukrame te aSTApada parvata samIpe Avyo. tyAM te parvatane samudravaDe trikUTAdrinI jema maMdAkinI (gaMgA)thI vITAyelo dIThe. vidhinA jANanArA bhagIra nAgakumAra javalanaprabhane uddezIne aThamatapa karya'. aThThamatapa pariNAma pAmatAM, nAgakumArenA pati javalanaprabha prasanna thaIne bhagIrathanI pAse AvyA. gaMdha. dhUpa ane puSpathI teNe ghaNI rIte tene pUpacAra karyo, tyAre nAgakumAranA svAmIe "huM zuM kArya karI ApuM ?' ema pUchayuM. eTale meghanA jevI gaMbhIra vANIvALe bhagIratha vinayapUrvaka javalAprabha Idra pratye bolyo-"A gaMgAnadI aSTApadanI khAIne pUrI daIne have bhUkhI thayelI nAgaNInI jema cAre bAja amaryAdita rIte prasare che, kSetrane khodI nAMkhe che, vRkSone ukheDI nAMkhe che, sarva khADAone ane TekarA ene sarakhA kare che. killAne teDI nAkhe che. mahelane pADI nAkhe che, havelIone pAyamAla kare che ane gharone vinAza kare che. te pizAcaNInI jema unmatta thaIne dezano nAza karanArI gaMgAne daMDavaDe AkaSI laIne tamArI AjJA hoya to huM pUrva samudramAM bheLavI uM ?" prasanna thayelA javalanaprabhe kahyuM-" tame tamAruM icchita karo ane te nividana thAo. je A bharatakSetramAM mArI AjJAmAM rahelA nAgo che tethI mArI AjJA pUrvaka pravatelA tame upadravano bhaya rAkhaze nahI. " evI rIte kahIne nAge rasAtaLamAM svasthAnake gayA. pachI bhagIrathe aphUmabhakatane aMte pArANuM karyuM. tyArapachI variNInI jema pRthvIne bhedanArI ane vairiNInI (vyabhicArI strI ) jema svachaMde vicaranArI gaMgAne kheMcavAne bhagIrathe daMDaratna grahaNa karyuM. pracaMDa bhujaparAkramavALA bhagIrathe garjanA karatI te nadIne sANasIvaDe Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 sarga 6 The mALAnI je daMDaranavaDe AkaSI. pachI kurudezanA madhya bhAgathI, hastInApuranI dakSiNathI, kezaLadezanI pazcimathI, prayAganI uttaramAM, kAzInI dakSiNamAM, viMdhyAcaLanI dakSiNamAM ane aMga tathA magadhadezanI uttara tarapha thaIne vaMTaLI jema tRNane kheMce tema mArgamAM AvatI nadIone kheMcatI te gaMgAne teNe pUrvasamudramAM utArI. tyAMthI mAMDIne te gaMgAsAgara evA nAme tIrtha thayuM ane bhagIrathe kheMcI tethI te gaMgAnuM bhAgIrathI evuM nAma paDayuM. jyAM jyAM mArgamAM sarponAM bhuvane gaMgAnA AvavAthI bhAMgI jatAM hatAM tyAM tyAM bhagIratha nAgadevane baLidAna Apato hate. dagdha thayelA sagaraputronA asthine gaMgAnA pravAhe pUrva sAgaramAM pahoMcADayAM. te joI bhagIrathe ciMtavyuM ke A bahu sAruM thayuM ke mArA pitA ane kAkAonAM zarIranAM asthi gaMgAe samudramAM lepana karyA. jo tema thayuM na hota te te asthi badhapakSI vagerenI caMcu ane caraNa sAthe bharAIne pavane kaMpAvelA pupanI jema apavitra sthAnamAM jaIne paData. ema vicAratAM bhagIrathane jaLanI Apatti2hita thayelA lokoe "tame lokaraMjaka che" ema kahI kahIne cirakALa payata vakhANyo. te khate pitRonAM asthi teNe jaLamAM nAkhyAM, tethI adyApi paryata loko mRtakanA asthine jaLamAM lepana kare che kAraNa ke moTA loko je pravartana kare che te bhAga thAya che. - te sthAnathI rathArUDha thayele bhagIratha pAcho vaLyuM. pitAnA rathanA pracArathI kAMsInA tALanI jema pRthvIne zabda karAvate te cAlyo Avato hato, tevAmAM kalpavRkSanI jema sthita thaIne rahelA eka kevaLI bhagavaMtane teNe joyA. temane dekhIne AnaMdita thayela te udayAtrithI jema sUrya utare ane AkAzamAMthI jema garuDa utare tema uttama rathamAMthI nIce utaryo. dekhatAMveta ja bhaktivaDe te kevaLI munine namaskAra karI ati DAhyA ane bhaktimAM pravINa evA teNe temane traNa pradakSiNA karI. pachI praNAma karI gya sthAnake besI bhagIrathe pUchyuM-"he bhagavaMta! mArA pitAe ekI sAthe kyA karmathI mRtyu pAmyA ?" trikALa vedI ane karuNArasanA sAgara evA te bhagavaMta madhura vANIthI A pramANe kahevA lAgyA-"he rAjaputra! jANe kuberanI lakSmIne Azrita thayA hoya arthAt dhanada jeTalI RddhivALA hoya evA ghaNuM lakSmIvALA zrAvakethI pUrNa e eka saMgha pUrve tIrthayAtrAne mATe nIkaLyo hate. sAyaMkALe te saMdha najIka jaNAtA kaI gAmamAM AvI pahoMcyo tyAM rAtrie kaI kuMbhAranA ghara pAse utaryo. te samRddhivaMta saMghane joI sarve gAmanA loko harSa pAmyA ane tene lUMTavAne udaMDa dhanuSa ane khane dhAraNa karI sarva taiyAra thayA; paNa pApanA bhayavALA te kuMbhAre khuzAmata bharelAM ane amRta jevAM bodhakArI vacana kahIne te gAmanA lokone vAryA. te kuMbhakAranA AgrahathI te gAmanA sarva lokoe prApta thayeluM pAtra mUkI de tema te saMdhane mUkI dIdhuM. eka divase tyAMnA rahevAsI sarva loke cAra hovAthI tenA rAjAe bALavRddha sahita te AkhuM gAma pararAjyanA gAmanI jema bALI nAkhyuM. te divase koIe vicAra karavA mATe bolAvela hovAthI te kuMbhAra bIje gAma gayo hato, tethI te ekale te dehamAMthI avaziSTa rahyo (ba) satapuruSonuM sarvatra kuzaLa thAya che. pachI kALage kALadharmane pAmIne te kuMbhAra virATadezamAM bIjo jANe kuberabhaMDArI hoya te vaNika thaye ane sarva grAmajana hatA te mRtyu pAmIne virATadezamAM vasatA manuSyo thayA; kAraNa ke tulyakamane tulya bhUmi ja prApta thAya che, te kuMbhArane jIva pAchI mRtyu pAmIne te ja dezano rAjA thayA, tyAthI paNa mRtyu pAmIne parama RddhivaMta devatA thaye, tyAMthI cyavIne tame bhagIratha thayA cho ane te grAmavAsIo saMsAramAM bhamatA bhamatA tamArA pitA jahukumAra vigere thayA hatA. Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 juM 321 temaNe pUrve mAtra manavaDe sarva saMghane upadrava karyo hato, te karmathI teo eka sAthe bhasmIbhUta thaI gayA. temAM javalanaprabha nAgaeNdra te phakata nimitta mAtra ja che. he mahAzaya ! te vakhate te gAmanA lokone vAravArUpa zubha karmathI tame gAma baLatAM paNa dagdha thayA nahIM ane hamaNuM paNa dagdha thayA nahIM." e pramANe keLavajJAnInI pAsethI sAMbhaLIne vivekano sAgara evo te bhagIratha saMsArathI atizaya nirveda pAme; paraMtu kSata upara kSAranI jema mArA pitAmahane du:kha upara duHkha na thAo ema dhArIne te vakhate teNe dIkSA lIdhI nahIM ane kevaLInA caraNane vAMdI, ratha upara ArUDha thaI pAcho ayodhyAmAM Avyo. AjJA pramANe amala karIne AvelA ane praNAma karatA pautranuM sagararAjAe vAraMvAra mastaka saMdhyuM ane hAthavaDe tenA pRSThabhAgane sparza karyo. sagararAjAe bhagIrathane nehanA gauravathI kahyuM-" he vatsa ! tuM bALa chatAM paNa vaya ane buddhi sthavira puruSone agraNI che, mATe have huM bALa chuM ema na kahetAM A mArA rAjyabhArane grahaNa kara; jethI ame bhArarahita thaIne saMsArasAgarane tarIe. A saMsAra jo ke savayaMbhU2maNa samudranI jema dustara che, te paNa mArA pUrvajo tarI gayA che tethI mArI paNa zraddhA thaI che. he vatsa ! temanA putra paNa rAjyabhAra grahaNa karatA hatA, tethI temane batAvelo e mArga che te tuM paNa pALa ane A pRthvI dhAraNa kara." bhagIratha pitAmahane namaskAra karI A pramANe bolyo-" pitAjI ! tame saMsArane tAranArI pratrajyA grahaNa karavAne Iccho cho te yukta che, paraMtu te svAmin ! huM paNa vata grahaNa karavAne mATe utsuka thayela chuM; tethI rAjyadAnanA prasAdavaDe tame mane aprasanna karazo nahIM." tyAre cakravartIe kahyuM-"he vatsa ! amArA kuLamAM vrata grahaNa karavuM te yukta che, paNa tethI gurunI AjJApAlana karavArUpa vrata grahaNa karavuM te adhika che mATe he mahAzaya ! tame samaya Ave tyAre mArI jema dIkSA lejo ane jyAre tamAre bakhtaradhArI putra thAya tyAre tenI upara A pRthvIne bhAra dhAraNa karajo." evI rIte sAMbhaLIne bhagIratha gurunI AjJAnA bhaMgathI bhaya pAmyA ane bhavabhIru evA tenuM mana ghaNI vAra sudhI devAcita thatAM te mauna rahyo. pachI potAnA siMhAsana upara bhagIrathane besArI te ja vakhate cakAe parama harSathI tene rAjayAbhiSeka karyo. te vakhate udyAnapAlakae AvIne cakrIne bAhya udyAnamAM ajitanAtha prabhu samavasaryA che evI vadhAmaNI ApI. pautranA rAjyAbhiSekathI ane svAmInA AgamanathI cakravartIne adhika adhika utkarSa thayo. tyAM rahyA chatAM paNa teNe UThIne prabhune namaskAra karyo ane jANe AgaLa UbhA hoya tema zakastavavaDe stuti karI. svAmInA Agamanane kahenArA te udyAnapAlakone cakrIe sADAbAra kaTi suvarNa ApyuM ane sAmaMtAdikathI paravarelA sagaracakrI bhagIratha sahita moTA saMbhramathI samavasaraNa samIpe gayA. tyAM uttaradvAranA mArgathI samavasaraNamAM praveza karIne pitAne AtmA jANe siddhikSetramAM peThe heya tema teo mAnavA lAgyA. pachI cakrI, dharmacakrI evA tIrthakarane traNa pradakSiNA daI namaskAra karI AgaLa AvIne A pramANe stuti karavA lAgyA... "mArA prasAdathI tamAre prasAda ke tamArA prasAdathI mAro prasAda e anyonyAzrayane leha kare ane mArI upara prasanna thAo. he svAmin ! tamArI rUpalakamIne jevAne Idra paNa samartha nathI ane sahastra jIbhavALe zeSa tamArA guNe kahevAne paNa samartha nathI. he nAtha! anuttara vimAnanA devonA saMzayane paNa tame hare che, te tethI tamAre ka guNa Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 sarga 6 The vadhAre vastutAe stutya che ? azraddhALu puruSa AvI viruddha vAta upara kema zraddhA rAkhe? kAraNa ke tamArAmAM AnaMdasukhanI zakti ane virakti baMne sAthe che. he nAtha !tamArI A ghaTanA ghaTe che paNa te durghaTa che ke tame sarva sattvamAM upekSA rAkhe che ane vaLI parama upakArIpaNuM dharAve che. he bhagavaMta ! tamArA jevuM bIjA koImAM viruddhapaNuM dekhAtuM nathI, kemake tamArAmAM parama nircathatA ane parama cakravartatA baMne sAthe che. jemanA kalyANakaparvamAM nArakInA cha paNa harSa pAme che temanA pavitra caritranuM varNana karavAne keNa samartha che ? he prabhu! tamAre zama addabhuta che, tamAruM rUpa adbhuta che ane sarva prANI uparanI kRpA paNa addabhuta che. ema sarva prakAranI addabhutatAnA bhaMDAra evA Apane ame namaskAra karIe chIe." evI rIte jagannAthanI stuti karI gya sthAne besIne amRtanA pravAha jevI dharmadezanA teNe sAMbhaLI. dezanAne aMte sagararAjA vAraMvAra prabhune namaskAra karI aMjalI jeDI gaddagadda vANIthI A pramANe chelyA "he tIrtheza! je ke Apane kaI pitAne ke pArake nathI, te paNa ajJAnapaNAthI huM tamane potAnA bhAI tarIke anuga karuM chuM (gaNuM chuM. he nAtha ! dustara saMsArasAgarathI tame badhA vizvane tare che te temAM DUbI jatA evA mArI kema upekSA kare che ? he jagatpati ! aneka kalezothI saMkuLa evA saMsArarUpI khADAmAM paDavAthI tame mArI rakSA kare, rakSA karo, dIkSA Ape ane prasanna thAo. he svAmina ! saMsAranA sukhamAM mUDha thayelA evA meM potAnuM ATaluM AyuSya avivekI bALakanI jema niSphaLa gumAvyuM che e pramANe jaNAvI aMjalI joDIne rahelA sagararAjAne bhagavaMte dIkSA grahaNa karavAnI anujJA ApI. pachI bhagIrathe uThI namaskAra karI prArthanAne pUravAmAM kalpavRkSa samAna bhagavaMtanI A pramANe prArthanA karI --"Apa pUjyapAda mArA pitAjIne dIkSA Apaze, paNa jyAM sudhI huM niSkramaNatsava karuM tyAM sudhI tamAre rAha jovI. jo ke mumukSuone utsavAdikanI kAMI paNa jarUra nathI, te paNa mArA AgrahathI mArA pitAjI paNa e vinaMti kabUla karaze." sagararAjA dIkSA levAne atyutsuka hatA, to paNa putranA AgrahathI jagadgurune praNAma karI pAchA pitAnI nagarImAM gayA. pachI iMdra jema tIrthaMkarano dIkSAbhiSeka kare tema bhagIrathe sagararAjAne siMhAsana upara besArIne dIkSAbhiSeka karyo, gaMdhakASAyI vastravaDe aMga lUchI gozISacaMdananuM vilepana karyuM ane tyArapachI sagararAjAe mAMgalika be divya vastra dhAraNa karyA. temaja guNavaDe alaMkRta hovA chatAM paNa devatAe ApelAM divya alaMkArothI zarIrane alaMkRta karyuM. pachI icchA pramANe yAcakone dhana ApI ujajavaLa chatra ane cAmara sahita zibikAmAM teo ArUDha thayA. nagarajanoe dareka dukAne, dareka ghare ane dareka zerIe mAMcaDA, patAkA ane toraNAdika karyA. mArge cAlatAM ThekANe ThekANe dezanA ane nagaranA janoe pUrNa pAtrAdikavaDe temanA aneka maMgaLa karyA, vAraMvAra te jovAtA hatA, vAraMvAra stuti karAtA hatA, vAraMvAra pUjAtA hatA ane vAraMvAra anusarAtA hatA. evI rIte AkAzanA madhyamAM caMdra cAle tema vinItA nagarInA madhya mArga vaDe mANasenA atizaya bharAvAthI aTakatA ane dhIme dhIme cAlanArA bhagIratha, sAmaMte, amAtya, sarva parivAra ane aneka vidyAdhara jemanI pAchaLa cAlatA hatA evA sagaracakrI anukrame prabhunI pAse AvyA. tyAM bhagavaMtane pradakSiNuM daI praNAma karI bhagIrathe ANelA yatiSane teNe aMgIkAra karyo. pachI sarva saMghanI samakSa svAmInI vAcanAthI UMce prakAre sAmAyika ucaratA satA temaNe cAra mahAvratarUpa dIkSA grahaNa karI. je sAmaMta ane maMtrIo jandukumAra vigerenI sAthe gayA hatA teoe paNa bhavathI udvega pAmIne Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 jI. 323 sagararAjAnI sAthe dIkSA grahaNa karI. tyArapachI cakrImuninA manarUpI kumudamAM caMdrikA samAna anuziSTimaya dharmAM dezanA dharmasArathI evA prabhue ApI. prathama pauraSI pUrNa thai, eTale dezanA samApta karIne tIrthaMkare tyAMthI uDI devacchaMdAne ala kRta karyA. pachI prabhunA caraNupITha upara besIne mukhya gaNadhare prabhunA prabhAvathI sarvasaMzayane chaMdanArI dezanA svAmInI jema ApI. bIjI pauraSI pUrNa thai eTale varasAda varasatA adha paDe tema temaNe paNa dezanA samApta karI. pachI tyAMthI prabhu bIae vihAra karavAne cAlI nIkaLyA ane bhagIrathAdika rAjAe tathA devatAe peAtapeAtAne sthAnake gayA. svAmInI sAthe vihAra karatA sagaramuni mAtRkAnI (svara vyaMjana) jema lIlAmAtramAM dvAdazAMgI bhaNyA. te haMmezAM pramAdarahita thaine pAMca samiti ane traNa guptirUpa ATha cAritranI mAtAonuM sArI rIte ArAdhana karatA hatA. hamezAM bhagavAnanA caraNanI sevAthI utpanna thayelA harSathI pariSahanA klezane jarA paNa jANatA naheAtA. traNa lokanA cakrI tIrthaMkara devanA huM bhAI chu, vaLI huM paNa cakrI chuM, evA ga bIlakula na dharAvatAM te bIjA munionA vinaya karatA hatA. pAchaLathI dIkSA grahaNa karyA chatAM paNa tapa ane adhyayanathI te rAjarSi cirakALanA dIkSita muniethI paNa adhika thaI paDayA. anukrame ghAtikanA kSayathI durdinanA chedanathI sUryanA pratApa pragaTa thAya tema temane ujajavala kevaLajJAna utpanna thayuM. kevaLajJAnanI utpattithI ArabhIne pRthvImAM vihAra karatA ajitanAthasvAmIne paMcANu gaNadharo thayA ane eka lAkha muni, traNa lAkha ne trIza hajAra sAdhvI, sADatrIzase cauda pUrvAMdhArI, eka hajAra ne sADAcAraso mana:paryAyI, cArANuze. adhijJAnI, bAvIza hajAra kevaLI, bAra hajAra ne cArase vAdI, vIza hajAra ne cArasA vaikriyalabdhivALA, e lAkha ne aDANuM hajAra zrAvaka ane pAMca lAkha ne pIstALIza hAra zrAvikA eTale parivAra thayA, dIkSAkalyANakathI eka pUrvAMge* UNu evA lakSa pU jatAM peAtAnA nirvANa samaya jANIne prabhu sametazikhara parvate AvyA. jANe leAkAtre caDavAnI nIsaraNI heya tema te sa'metizakhara upara ArUDha thayA. temanuM khetera lAkha pUrvanuM AyuSya pUrNa thatAM eka hajAra zramaNeAnI sAthe temaNe pAdApagama anazana karyuM. te vakhate eka sAthe sarva iMdronAM AsaneA pavane halAvelA udyAnavRkSanI zAkhAonI jema kapAyamAna thayA. teoe avadhijJAne prabhunA nirvANasamaya jANyA; eTale teo paNa sa Mmetazikhara pa te AvyA. tyAM teoe devatAo sahita prabhune pradakSiNA karI ane ziSyanI jema se karatA pAse beThA. jyAre pApApagama aNusaNanA eka mAsa pUrNa thayA tyAre caitrazukala pa'camIne divase caMdramA mRgazira nakSatramAM Avye sate, paryaM ka Asane rahelA prabhu bAdarakAyayAgarUpa rathamAM beThA satA rathane joDelA e azvane kabaje kare tema bAdara manayoga ane vacanayAgane rUMdhatA hatA. pachI sUkSmakAyayeAgamAM rahIne bhagavaMte dIpakavaDe aMdhakAranA samUhatu. rU.dhana kare tema AdarakAyayoganA rAdha karyA, ane sUkSmakAyayAgamAM ja rahyA satA ja sUkSmamanayAga ane vacanayAganu paNa rUMdhana karyuM ane te yAgamAM ja sthita rahyA sattA sUkSmakriya nAme zukaladhyAnanA trIjo pAyA prApta karyA. pachI zukaladhyAne ceAthe pAye mAtra pAMca laghu akSara uccAraNa jeTalA kALanuM zailezIkaraNa karyuM. tyAM aziSTa kama kSINa thayAM ane anaMta catuSTaya siddha thayA, eTale e paramAtmA prabhu Rjugatie leAkAgrane prApta thayA. prabhune kaumAra avasthAmAM aDhAra lakSa pUrva gayA, rAjyasthitimAM eka * pUrvAMga eTale 84 lAkha va. Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 6 ThA 324 pUrvAMge sahita trepana lakSa pUryAM gayA, chadmasthapaNAmAM bAra varSe gayA ane kevaLajJAnamAM eka pUrvAMga tathA bAra varSe varjita lakSa pUrva gayA. ekaMdara khetera lAkha pUrvanuM AyuSya bhAgavIne RSabhaprabhunA nirvANathI pacAsa lAkha kroDa sAgaropame nirvANapadane pAmyA. temanI sAthe bIjA eka hajAra munioe pApApagama aNusaNu karyuM hatuM, te paNa kevaLajJAna prApta karI traNe cAganA rodha karI meAkSapadane pAmyA. sagaramunie paNa kevaLI samuddhAta karIne kSaNavAramAM anupadInI jema svAmIe prApta kareluM pada upalabdha karyuM arthAt meAkSapadane pAmyA. te vakhate prabhunA mAkSakalyANakavaDe sukhane nahIM jonArA nArakIone paNa kSaNavAra sukha thayuM'. pachI zAka sahita iMdre divyajaLathI svAmInA aMgane navarAvyuM ane gAzIcaMdananA rasanuM vilepana karyuM; temaja 'sanA citravALA vastra paherAvyAM ane vicitra evAM divya AbhUSaNAthI prabhunu zarIra zaNagAryuM. bIjA muninAM zarIrane devatAe e snAna, agarAga, nepathya ane AcchAdana vigere karyuM". pachI IMdra, svAmInA dehane zikhikAmAM padharAvI gAzI caMdananA kASThamaya citA upara lai gayA ane bIjA muninAM zarIrane bIjI zibikAmAM padharAvIne devatAo geAzISacaMdananAM kASThanI racelI bIjI citA upara laI gayA. agnikumAra devatAee citAmAM agni utpanna karyA, vAyukumAra devAe vAyuvaDe vizeSa prajavalita karyA ane zakranA AdezathI aneka devatAoe seMkaDAbhAra kapUra, kasturI ane ghInA seMkaDo kuMbha citAmAM kSepana karyA. asthi vinA prabhunI khIjI sarva dhAtu khaLI gai, eTale meghakumAra devatAAe jaLavaDe citAne bujhAvI zAMta karI. prabhunI uparanI jamaNI ane DAkhI daDhA zake ane IzAne ke grahaNa karI ane nIcenI baMne DADho camara ane khalI iMdre grahaNa karI. bIjA iMdrAe prabhunA dAMta grahaNa karyA ane devatAHAe bhaktithI bAkInAM asthi grahaNa karyAM. bIjuM paNa stUparacanA vigere tyAM karavAnuM hatuM, te sarva vidhi pramANe karIne sarva devatAo sahita iMdrAe naMdIzvara dvIpe AvIne meTA utsavavaDe zAzvata adbhutanA aSTAntuikA utsava karyA. pachI sarva devedro potapotAne sthAne gayA. tyAM potapotAnI sudharmA sabhAnI madhyamAM mANuvaka nAmanA sthaMbheAmAM vAmaya gALAkAra DAkhalAmAM te prabhunI dADhA mUkI ane tenI zAzvata pratimAnI jema uttama gadha, dhUpa ane puSpAvarDa niraMtara pUjA karavA lAgyA. tenA anubhAvathI iMdrone hamezAM avyAhata ane advitIya vijayamaMgaLa varte che. " padmakhaMDathI manohara evA pUrNa sarovaranI jema aMdara rahelA sagaracakrInA cAritrathI manahara evuM A ajitasvAminuM caritra zrotAone A lAka ane paraleAkanA sukhanA vistAra karo. ityAcArya zrI hemacaMdraviracite triSaSTizalAkApuruSacarite mahAkAvye dvitIye parvaNi ajitasvAmisagaradIkSAnirvANavarNanano nAma SaSThaH sargaH // 6 // ************** * * samAptaM vedamajitasvAmisagaracakravatticaritrapratibaddhaM dvitIyaM parvam ||2|| CCCCCCCCCC CEEEEEEEEE pAchaLa cAlanAranI jema. **************** Page #346 -------------------------------------------------------------------------- _