Book Title: Sadhuta ni Pagdandi Part 2
Author(s): Manilal Patel
Publisher: Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad
Catalog link: https://jainqq.org/explore/008077/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ malese . se : ma `eba : . Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhutAnI pagadaMDI IIIIIIIIIIIII munizrI saMtabAlajInI vihArayAtrA (1945nuM viramagAma cAturmAsa) (30-11-1947 thI 18-12-1948) pustaka bIjuM maNibhAI bApubhAI paTela :saMpAdaka: manuM paMDita [:prakAzaka: mahAvIra sAhitya prakAzana maMdira haThIbhAInI vADI, dilhI daravAjA bahAra amadAvAda-380 004 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :prakAzaka: manu paMDita maMtrI, mahAvIra sAhitya prakAzana maMdira haThIbhAInI vADI, dilhI daravAjA bahAra amadAvAda-380 004. prathama AvRtti H prata eka hajA2 gUDI paDavo caitra suda ekama saMvata 2050 munizrInI 12mI nirvANatithi 11 eprila 1994 kiMmata : rUpiyA trIsa (TapAla kharca alaga) : mudraka H maheza mudraNAlaya 36 amRta InDasTriyala esTeTa dUdhezvara, amadAvAda-380 004 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A prakAranI gujarAtanA narmadAnA kinArAe bhUtakALamAM Adi zaMkarAcArya sahita aneka sAdhakone Atma-sAdhanAnI preraNA ApI che. A jAtanI preraNA 1937nI sAlamAM gujarAtanA eka karmayogI jaina saMtane paNa A kinArAe ApI. jaina dIkSA grahaNa karyA bAda 1937nI sAlamAM munizrI saMtabAlajIe narmadAnA kinAre eka varSa ekAMtamAM AtmasAdhanA karI ane temAMthI temane je phuraNAo thaI te phuraNAoe phakata jaina samAjamAM ja nahIM paraMtu sArAye sAdhu samAjamAM eka vaicArika ane vyAvahArika krAMtine janma Apyo. AcArya zrI hemacaMdranA samaya bAda gujarAtanA jaina samAjamAM je sAmAjika niSkriyatA vyApI gayela ane zrImad rAjacaMdrajInA zabdomAM kahIe to, jaina tattvaciMtakonuM valaNa zuSka jJAnIonI paripATI tarapha jaI rahela, tene karmayoga dvArA cAritra ghaDatarano navo vaLAMka munizrI saMtabAlajIe Apyo. vyaktigata sAdhanA ane AtmoddhAranI saphaLa prakriyA samAjagata sAdhanA mAraphata suMdara rIte thaI zake che. tenuM jvalaMta udAharaNa temaNe potAnA kAryo dvArA pUruM pADyuM. samAjasevA nirlepabhAve samyagadarzanathI tathA jJAnathI kevI rIte thaI zake te jANavuM hoya to bhAla naLakAMThAmAM temaNe vividha kSetre parizramapUrvaka je je kAmo karyA, ane temanA pArthiva jIvana bAda paNa te kAmo cAlu rahe tevAM paribaLo temanI dIrgha dRSTithI UbhAM karyA teno abhyAsa karazo to jaNAze ke tenI misAla bhAgye ja bIje jovA maLaze. temanI sAdhanA daramyAna je sAmAjika tathyonuM temaNe saMzodhana karyuM te tathyone prayogAtmaka ane vAstavika svarUpa ApavA temaNe bhAla-naLakAMThA prAyogika saMgha'nI 1947mAM sthApanA karI. A saMsthAne pU. ravizaMkara mahArAja, sva. gulAma rasUla kuraizI ane ku. kAzIbahena mahetA jevA niHsvArtha ane karmaniSTha pramukho maLyA. ane zrI parIkSitalAla majamudAra, zrI choTubhAI mahetA tathA zrI aMbubhAI zAha jevA kAryadakSa ane niHsvArtha sevAparAyaNa maMtrIo maLyA. A mahAnubhAvonI niHsvArtha sevAparAyaNatAnA phala svarUpa A prayogika saMcAlanathI sattara judI judI saMsthAo bhAla naLakAMThAmAM vividha kSetre kAma karI rahI che ane pU. gAMdhIjI tathA pU. vinobAjInA Adarzone anurUpa racanAtmaka kAryo karI lokanAyaka zrI jayaprakAzajInA janajAgRtinA vicArone sAkAra banAvavA satata kAma karI rahela che. samAjasevAnAM kAryo vividha kSetre aneka dhArmika saMsthAoe tathA dharmAcAryoe bhUtakALamAM karela che ane vartamAnamAM paNa kare che, paraMtu dharmAcAryonI tevI pravRttimAM Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gharmapalaTAnI agara sAMpradAyika pracAranI bhAvanA rahela jovAmAM Ave che. munizrI saMtabAlajI AvI zreNImAM AvakAramaya apavAda hatA. pote jaina AcAra vyavahAramAM ghaNA custa hatA. jaina sAdhuno bAhyAcAra ane veza temaNe kadI choDyAM nathI. jaina tattvajJAna temaja jainetara tattvajJAnanA teo prakhara abhyAsI hatA. temaja te sAhityamAM temano phALo ghaNo prazaMsanIya rahela che. chatAM temaNe potAnI samAjanI sevAno lAbha laI kadI paNa sAMpradAyika pracAra ajANatAM paNa karyo nathI ke koI paNa jainetara vyakitane jaina dharma aMgIkAra karavAnuM kahyuM nathI. pariNAma svarUpa Aje paNa jo koI vyakita bhAla-naLakAMThAmAM pravAsa karaze to temaNe siMcelAM ahiMsA, satya ane asteyanA jaina pravAho jainetara samAjamAM paNa ThekaThekANe jovA maLaze. temanA svargavAsa bAda varSo pachI paNa temanuM sthAna bhAla-naLakAMThAmAM sAmAnya mAnavInA hRdayamAM javuM ane tevuM ja prema ane pratibhA saMpanna rahyuM che. eka jaina muni samAjasevAnA kAryamAM gaLADUba rahe ane te rIte sAMsArika tema ja dunyavI vAtomAM rasa letA thAya te AtmAnulakSI pravRtti na kahevAya tevI rUDhigata mAnyatA Aja paNa amuka tattvajJomAM che. paraMtu munizrIe jyAre samAjasevAnuM vrata 1937 bAda svIkAryuM tyAre to dIkSita jaina sAdhu samAjasevAnA kAryamAM joDAya tevo vicAra mAtra jaina samAjane khaLabhaLAvI mUkavA pUrato hato. jaina muni, ane dunyavI samAjasevA? tenA jevuM adhaHpatana bIjuM zuM hoI zake? AvI vyakitanuM sthAna sAdhu samAjamAM na hoya." A jAtanI mAnyatA dharAvatA rUDhicusta varge munizrI saMtabAlajIne saMgha bahAra karyA - temano bahiSkAra karyo. munizrInA guruvarya pU. nAnacaMdrajI mahArAja ghaNA vidvAna ane munizrI jevA ja vicAranA samAja sudhAraka hatA. paraMtu teo jaina saMghanA anuSThAnamAM rahevAnA vicAranA hatA. tethI ghaNA kacavAtA hRdaye munizrIne saMgha bahAra mUkavAnA nirNayane teo AdhIna thayA. te chatAM munizrIno temanA gurudeva sAtheno saMbaMdha putra-pitA jevo ja rahyo. pote saMgha bahAra mukAyA chatAM jaina dharmanI je dIkSA temaNe grahaNa karI hatI temAM aneka prakAranI viDaMbanAo tathA asuvidhAo sahana karIne munizrIe lezamAtra paNa vikSepa AvavA dIdho nahi. sveta uttarIya, muhapattI ane rajoharaNa, dhoma dhakhatI dharatImAM khulle page thatI yAtrA, TaMke TaMkanI bhikSA, varSARtumAM cAturmAsa, varasanA bAkInA samayamAM pagapALA pravAsa, savAra sAMja dharmopadeza, asahAya ane garIba varga tathA samAjanA kacaDAyelA vargane jyAM jyAM jarUra paDe tyAM sahAya, harijana sevA tathA aspRzyatA nivAraNa, komI ekatA tathA khAdI, grAmavikAsa vagere tamAma Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravRttiomAM temanuM sAdhu jIvana temaNe samarpita karyuM. eka praznanA javAbamAM temaNe kahela : koNa jANe zAthI paNa mane bhikSAcarI ane pAdavihAra te baMne aMgo pratye khUba ja hArdika prema che ane loka saMparkamAM mane te be aMgoe apAra madada karI che." loka saMparka tathA lokasevAmAM paNa custa jainAcAra pALI zakAya che. tenuM potAnA jIvanathI munizrIe sAbita karI batAvyuM ane temane saMgha bahAra mUkanAra paribaLone ekAMtika ane ajaina daSTivALA sAbita karI batAvyA. AtmavikAsanI daSTie janasevA keTalI yogya che te bAbatamAM munizrIe kahyuM: AtmavikAsa ane kahevAtI janasevA vacce mane kadI bheda lAgyo ja nathI." phakata tAttvika daSTie ja A praznano vicAra karIe to paNa mane munizrInuM A vidhAna saMpUrNa rIte yogya jaNAya che. darzana, jJAna ane cAritra te jaina dharmamAM ratnatrayI' tarIke oLakhAya che. tene jaina tattvajJAnano pAyo kahIe to khoTuM nathI. A traNa ratnomAM darzana ane jJAna tAttvika bodha ane ciMtanathI prApta thAya che. paraMtu jyAM sudhI trIjuM ratna cAritra' AtmAne prApta thatuM nathI tyAM sudhI mokSamArganI prApti azakya che. A cAritranI prAptino saraLa upAya zuM? mANasa jaMgalamAM rahIne AtmadhyAna kare agara to saMsAranA dharmothI vimukha rahIne AtmadhyAna kare to cAritranI khIlavaNInI cakAsaNI rUpa je je prasaMgo che te prasaMgothI te dUra bhAge che ane tenA pariNAmarUpe tenA cAritrano keTalo vikAsa thayo che tenuM tene bhAna thaI zakatuM nathI. sAmAjika prasaMgomAM je gharSaNanuM tattva che te tattvano sAmano karavAthI cAritra ghaDataranI amUlya taka maLe che te taka karmayogIne sulabha che. tethI je kharo karmayogI che te kharo cAritravAna banI zake che. AthI ratnatrayInA trIjA ratnanI prApti karmayogIne sahelAIthI thAya che ane tethI munizrIne AtmavikAsa ane janasevA vacce kadI paNa bheda dekhAyo na hoya to te taddana buddhiyukta ane yogya ja che. mArA namra mate to ratnatrayInI kharI sAdhanA munizrIe batAvelA mArge jarUra thaI zake che ane jaina temaja jainetara sAdhuo jo A mArga grahaNa kare ane janasevA dvArA AtmavikAsa sAdhe to samAjanA hAla pravartita aneka dUSaNonuM nivAraNa thaI zakaze te nirvivAda che. jaina dharma nivRtti mArgano dharma kahevAya che. jyAre vaidika dharma pravRtti mArgano dharma kahevAya che. pravRtti ane nivRttinA A bhedo mAnasika bhAvanAne anulakSIne che - bAhya dravyAcArane anulakSIne nahi. AthI aMtaranA bhAva rahitanI nivRtti pravRtti banI rahe che, ane te ja rIte aMtaranA sabhya bhAvasahitanI pravRtti nivRtti banI rahe Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. A kAraNe niSkAmabhAve karela pravRtti te uttama prakAranI nivRtti ja che. pU. munizrI saMtabAlajI A tathya barAbara samajatA hatA tethI temaNe kahyuM: 'nivRtti ane pravRtti be eka ja jIvananA sAthIo che. tene kema goThavavA, to kahyuM : pravRtti saMyame rAkho. ne nivRtti asaMyame. saMyamanA hetuthI yoga pravartanA. yoga eTale mana vacana ane kAyA traNethI joDAvuM te. nivRtti ane pravRtti kayAM rAkhavI tene madadagAra thavA vizvavAtsalya AvyuM ane tene anurUpa bAra vrato goThavavAmAM AvyAM che. A rIte saMyamanA hetuthI ja munizrInI pravRtti hoIne ratnatrayInA teo sAcA sAdhaka hatA. AvA eka ratnatrayInA sAdhaka saMtapuruSanA pravAsanI A noMdha che, je saMtabAlajInA ananyabhakata ane AjIvana parivrajyA lenAra karmaniSTha ciMtaka zrI maNibhAI paTele lakhIne eka ananya samAja sevA karela che. noMdhanA aneka prasaMgo cirasmaraNIya raheze. viramagAmanA cAturmAsa daramyAna kolerAgrasta pIDitonI temaNe sevA karI. meleriyAnA upadravathI bacavA grAma saphAI samiti nImI, ane zaheranA AbAla vRddhone saphAInA sAvaraNA laIne pharatA karyA tethI aspRzyatAnivAraNa, hiMdu-muslima aikaya, strI-zikSaNa temaja bAla keLavaNInI pravRttio zarU karAvI. viramagAmanI janatAe jyAre temanuM bahumAna karyuM tyAre temaNe javAba Apyo : "viramagAme ATaluM ApavA chatAM meM evuM zuM ApyuM ke viramagAma mArA vidAyamAnamAM utsava Ujave? to kahyuM ja che ane kahuM chuM ke mane jo tame vidAyamAna ApatA ho ane huM te mAna, mAnarUpe ja svIkArI lau to te mAna nathI. Aja sudhI je kArya gAMdhIjI jevAe amArI pahelAM karyuM ane amo pAchaLathI jAgyA tenA A jAhera pazcAttApanuM pradarzana ja che. nyAyI rIte AvA mAnanA adhikArI to gAMdhIjI ja che ke jemaNe gRhastha vezamAM paNa sAdhutA kevI hoI zake te amArA jevAne kabUlAvI dIdhuM ane jagatane navIna padArthapATha pUro pADayo." A jAtanI namratA cAritra zuddhino sabaLa purAvo che. prabhu mahAvIranA paga pravAsa daramyAna caMDakauzikanuM jhera amRtamaya banyuM, te ja rIte saMtonA prabhAvathI mAnava dilamAM rahela viSa amRta banyAnA dAkhalA bhAratanA ItihAsamAM agaNya che. munizrInA jIvanamAM paNa evo eka ullekhanIya banAva banela jenI noMdha zrI maNibhAIe tA. 29 phebru. thI 3 mArca 1948nA rojanI lIMbaDInA pravAsanI lakhI che temAM maLI Ave che. lIMbaDInI hijaratanA e divaso hatA. ane lUMTa, khAtara, zikAra ane dArUmAM masta "vAhaNa" pagIe jAheramAM munizrI pAse AvI potAnA pApI jIvanamAMthI mukti mAMgI, corI, lUMTa, zikAra na Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavAnI tathA dArU na pIvAnI pratijJA laI munizrInA zaraNe AvyAnI vAta khAsa noMdhane pAtra che. "tame mane kayAMthI oLakho?" tevo prazna munizrIe karatAM vAhaNa" pagIe javAba Apyo: "tamone? tamone koNa nA oLakhe? dhoma dhakhato tApa ane bhAlanA sUkA pradezamAM ughADe page je amAre mATe phare tene ame na oLakhIe? thoDA divasa para khabara maLI ke Apa AMya lIMbaDImAM padhAravAnA cho ane kAle cAlyA javAnA cho eTale doDatA AvyA chIe." samAjasevA mAraphata AtmasAdhanA eka jaina muni kevI rIte karI zake teno ahIM sacoTa javAba che. tIrthaMkara devonA bhakita kAvyamAM tIrthakaronA guNadharmonA varNanamAM temanA vize kahe che ke teo "muttANuM moyagANa" eTale "je pote mukitane pAmyA che ane bIjAne paNa muktinA mArge vALe che." bIjAne muktinA mArge vALanAra tIrthakara deva paNa samAja sevaka ja hatA ne? dazavaikAlika sUtramAM eka vAta Ave che ke prabhu mahAvIrane koIe prazna pUchayo ke bhagavAna, ame kevI rIte karIe, pharIe, bolIe, besIe, suIe ane khAIe to amone pApa na lAge? bhagavAne javAba Apyo : "jaya care jayaM ciDhe, jaya mAse jaya jhae, jaya bhujato bhAsaMto pAva kamma na baMdhaI." arthAt "tamo vivekapUrvaka haro pharo, bolo beso, suvo ane khAo to tamone pApanuM baMdhana thaze nahi." bhagavAnanA A TUMkA javAbamAM jaina dharmano sAra Ave che. "vivekapUrvakanI caryA te samya jIvananI cAvI che. temAM tapa, japa, sAdhanA ane bhakita - tamAmano samAveza thaI jAya che. munizrInuM sAruMye jIvana AvI vivekapUrvakanI caryAthI paripUrNa hatuM ane tethI temanA koIpaNa vicAra ke kAryamAM viSamatA nahotI. jaina anekAnta ane syAdvAdanuM kharuM rahasya temaNe pakaDyuM hatuM. AvA eka krAMtikArI samAjasevaka saMtanI padayAtrAnI A noMdha ApaNane sarvane hitakArI thaI paDe temAM zuM zaMkA che? traMbakalAla u. mahetA tA. 5-3-94 'siddhArtha", 3, dAdA rokaDanAtha so., nArAyaNanagara, pAlaDI, amadAvAda-380 007. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAja - saMpAdakIya sAdhutAnI pagadaMDI cAne hRdayapalaTAnuM zAstra A pagadaMDImAM traNa vibhAga mukhyatve karIne Ave che : prathama vibhAgamAM viramagAmanuM cAturmAsa, bIjAmAM saurASTranI vihArayAtrA, rAjakoTanA cAturmAsa ane ciMtaka varga ane trIjAmAM praznottarI. sauthI prathama ApaNe viramagAmanA cAturmAsa upara eka vihaMga daSTi nAkhIe. gAmamAM bhayaMkara kaoNlerA phATI nIkaLyo hato. ane gAma khAlI karIne sthaLAMtara thaze ke zuM enI dahezata UbhI thaI hatI. koI koIne madada karavA taiyAra thatuM nahotuM. eTale sudhI ke evA daradIone rAkhavA mATe makAna suddhAM maLavuM dohyaluM thaI paDayuM, chevaTe gAma bahAra jinamAM vyavasthA karavI paDI. mahArAjazrI kahe che: 'AvA sevAkArya mATe makAna na maLyuM enuM mane khUba duHkha thayeluM" (pA. 20). emaNe AvatAM veMta saphAInuM kAma upADayuM, saphAI thatAM gaMdakI dUra thatAM, ApoApa rIMga bhAgavA mAMDaze paNa emane mana to A nimitte saphAIkAmanI pratiSThA sthApana karavAno ane paraspara saMparka sAdhavAno lobha paNa hato" (pA. ra1). emanA nivAsa daramiyAna A kAma keTale aMze phaLibhUta thayuM te temanI vidAya pUrvenI sanmAna sabhAnA uddagAromAMthI jovA maLe che. tAlukA samitinA maMtrI ane samAraMbhanA yojaka choTAlAla bhaTTa kahe che : kaoNlerAnA tAMDavamAM, paLe paLe zuM thaze tenI ciMtA rahetI hatI. hijarata karI javI paDaze? evI bhayAnaka veLAe ApanAM punita pagalAM thayAM" (pA. 6). ane temane pagale gAmamAM grAmasaphAI samitinI racanA thaI. emAM bALako, baheno, yuvAno ane vRddho sudhdhAM joDAyA hatA. 24mI oNgasTa, 194panA divasane viramagAmavAsIo eka suvarNadina tarIke yAda kare che. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A kAryamAM yuvAnonuM AkarSaNa sauthI vadhu hatuM. sAdhu paNa yuvAna ane vicAravaMta kAMtikAra hato ne ! vidyArthIone aneka viSayo para pratyakSa jJAna prApta thayuM. komI ekatA, aspRzyatA nivAraNa, nArI unnati, uccanIcanA bheda - A badhuM munizrInA pratyakSa AcaraNathI samajAyuM (pA. 8). harijano ane bhaMgIo pratyeno emano anurAga pagadaMDInA prathama pustakamAM jema jovA maLe che, tema A graMthamAM paNa bharyo paDyo che. viramagAmamAM prathama prathama vAra ja samUhabhojana yojAyuM. harijana AlAbhAI gadgad kaMThe kahe che : 'mane to kadI kalpanAye no'tI ke amArA savarNabhAIo amArI sAthe besIne phaLano kakaDo paNa vAparaze. tenI jagyAe samUhabhojana thayuM" (pA. 9). temanA uddagAro sAMbhaLIne A samAraMbhanA mukhya mahemAna amadAvAda gujarAta vidyApIThathI Avela zrI maganabhAI desAI kahe che : 'temane keTalo AnaMda thayo haze vicArazo to samajAze.' viramagAmane saMtabAle jANe gheluM karI mUkayuM. 300 jeTalAM bhAIbaheno samUha saphAImAM bhaLe, jANe ke badhA bheda zArIrika ane mAnasika spRzyAspRzyanA bhUMsAI gayA ! harijano, muslimo ane Itara komanA ghare gharano saMparka karyo, phaLiye phaLiye - coke coke sabhAo goThavI ane svaccha viramagAmanuM mahAmUluM pada viramagAmane maLyuM. A badhAnI pAchaLa karyuM evuM baLa kAma karatuM haze ! Ano javAba zrI maganabhAI desAI A rIte samajAve che: A prajA vidvAna, paMDita, kavi, kalAkAra, upadezaka, zAstrI vagerene sAMbhaLe che bhale, paNa A badhAnuM smaraNa rAkhavAne badale teo ekAda oliyAne to paLe paLe yAda karyA kare che. ane tethI teo pUrNAhuti karatAM kahe che : AvA puruSonI hAjarImAM jIvIe chIe te ApaNAM sadbhAgya che. paNa teo to eka marmI keLavaNIkAra che ne eTale umere che: 'jIvatAM zIkhI laIe to !" (pA. 15). saMtabAlajIe ahIMnI prajAne jIvanamaMtra Apyo. A cAturmAsanAM be saMbhAraNAM amane hAthavagAM thayAM che. eka, prathama to viramagAmamAM temano sanmAna samAraMbha yojAyo tenA maMtrIne hAthe taiyAra thayela ahevAla, ane bIjo mahArAjazrIe svayaM cAturmAsanuM kADheluM saravaiyuM. mahArAjazrI kahe che: viramagAmanI AmajanatAe nivAsa daramiyAna je snehathI navaDAvyo temAM vihAranI ghaTanA khAsa ullekhapAtra che... seMkaDo bhAIo baheno Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinathI chelle chelle chUTAM paDyAM..... nayano azru sAre evuM e karuNa citra hatuM. paNa ame to vAraMvAra TevAyelA, eTale AMkho, pANI paNa bhAgye ja sAre. chatAM vihAra veLAe AMsu paDayAM ke paDaze evuM banI gayuM.' AvA premALa dhodhane kevI rIte vALavo? eTale kahe che: 'vihAra veLAe meM jarA doTa mUkI... paNa thoDA o to cAlyAM ja (pA. 31). eka jaina sAdhu jana sAdhu - sAcA arthamAM to vizvasAdhu potAnI prema pAMkhamAM lokone kayAM sudhI UDavA kheMce che ! emanI vidAya veLAnuM, emanA ja kaMThe gavAtuM gIta - " Avo UDIe ! Avo DIe!" tAjuM thAya che. AvAM bhAvadazya jene jene sparzI jAya che te kAyamanA temanA vAtsalyamaya kuTuMbanA sabhya banI ja jAya che. : 2 : graMthano bIjo bhAga, saurASTranI vihArayAtrAthI zarU thAya che. sANaMdanA cAturmAsa daramiyAna, harijana Azrama sAbaramatI khAte rahetA, harajIvana koTakano saMdezo Ave che : 'bApu vahelerA padhArajo re !" ghaDIo gaNAya che. paNa cAturmAsa daramiyAna vihAra thaI zake nahIM. eTale baMne milanAtura haiyAM cAturmAsanA pUrNAhutinI rAha joI rahyAM hatAM. e pUrA thatAM sIdhA Azrame pahoMcyA, paNa kALacakranI gati to juo ! mAtra be kalAka pahelAM ja, mahArAjazrI Azrame pahoMce te pahelAM ja hiMsalo UDI gayo' tema chatAM mahArAjazrInA Agamane temanA parivArane ane AzramavAsIone moTuM sAMtvana maLyuM. ahIM ApaNane mahArAjazrInI sakala jagatanI banI janetAnI manaHkAmanA tAdaza thAya che. bhakata ane bhagavAnanA milanano talasATa je ApaNAM aneka bhakitapadonuM mAdhyama banyo che, tevAM dazyo paNa emanA aMtevAsIoe noMdhyAM che. koTakanI bhakti evI ja gaNAya ! A eka saMta puruSanI vihArayAtrA che. yAtrAmAM nirmaLa mana ane punita zraddhA hoya to jAtrA phaLe. ApaNe e rIte ja A vihArayAtrAmAM joDAIe. amadAvAdamAM nirvAzritonAM dhADAM UtarI paDayAM hatAM. temanA kaeNmponI mulAkAta le che, ane kathanIo sAMbhaLatAM hRdaya dravI jAya che. maNibhAI kahe che : 'AvAM dazyo to pratyakSa jovAthI ja samajAya." A vihArayAtrA 1947-48nI che. A divaso svarAjyakALanI saMdhikALanA 10 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatA. dezamAM je bhayaMkara uthalapAthala thaI ane rAjakIya gatividhithI prajAne je sahana karavuM paDyuM, temAM svarAjyano harSollAsa DUbI gayo. kaMTrola mAMDa gayo, to bIjI tarapha anAjanA bhAvo aMkuza bahAra javA lAgyA. mahArAjazrIne ajaba vicAra ryo. naitika kheDUta saMgaThano UbhAM karavAno. khAnAra ane kheDanArane paravaDe evA bhAva nakkI thayA. pachI to gAme gAma kheDUta maMDaLanI ja vAto cAlI. kheDUtane jagatano tAta' kahyo che. te je kaMI pedA kare che te samagra saMsAra arthe kare che. kheDUta bIja vAvatAM kevI yAcanA kare cheH he bIja mAvaDI ! dede eka tAvaDI, be godhA ane eka gAvaDI. bIjA eka vArtAlApamAM kahe che : kheDUta vAvatAM ke vADhatAM AkAza sAme jue che. AkAza eTale kudarata. te anIti karI zake? paraMtu AvA vipattinA kALamAM potAnA parizramanA be paisA vadhAre maLe to kone na game? tema chatAM teo je rIte sarvane samajAve che temAM temano mAtRbhAva apragaTa rIte ApaNe joI zakIe chIe. nIkaLyA che to saurASTramAM javA, paNa kheDUta maMDaLanI pIThikA UbhI karavAmAM kAryakartAone jyAM mUMjhavaNa UbhI thAya che to tarata bhAla bhaNI AvI rahe che. ane pharI pAchA saurASTra bhaNI vaLe che. 24 jAnyuArIthI 4 phebruArI sudhInA divasomAM dhoLI gAmamAM vizvavatsala ciMtakavarga bharAyo che. ahIM kheDUta maMDaLanI sthApanA arthe 81 gAmanA kheDUtonI pratinidhi sabhA, ravizaMkara mahArAja ane lAlAkAkA jevA AgevAnonI hAjarImAM maLe che. 30mI jAnyuArIe sAMjanA pAMca vAgye varganI pUrNAhuti thAya che. tyAM to bApunA avasAnanA vajrAghAta samAcAra sAMbhaLavA maLe che. haiyAM bhAMgI paDe che. ravizaMkara mahArAjane vacale sTezanethI pAchA bolAvavAmAM Ave che. mahArAjazrI salAha pUche che. ravizaMkara dAdA AzvAsana Ape che ke tame tamArI saurASTranI yAtrA cAlu rAkho, huM ahIM saMbhALI laIza. mahArAjazrI ghaNI vakhata kahetA : bApunA avasAna pachI ghaNA divasa sudhI mArI AMkhamAMthI AMsu sukAyAM nahotAM. bIje ja aThavADiye sAyalA mukAme potAnA gurudevanA sAMnidhyamAM thoDA divasa gALI haiyuM haLavuM kare che. guru-ziSya bemAMthI bApu mATe konI zraddhA-bhakita vadhAre e kahevuM muzkela che. hakIkatamAM guru nAnacaMdrajarUpI kUvAmAMthI ja ziSyanA kuMDamAM UtaryuM 11 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatuM. bApunI bhasma emanI dattaka dIkarI pAse padharAvavAnuM emanuM sUcana gAme saharSa svIkAryuM. zraddhAMjali rUpa be zabdo kahetAM : bApuno sthULa deha to paMca mahAbhUtamAM bhaLI gayo. have temanI bhasma rahI che. A bhasma paNa hamaNAM pANImAM adazya thaI jaze. bAkI raheze temanA Adarzo - satya ane ahiMsA !' e ja sabhAmAM teo eka vedhaka prazna pUche che : ghaNAMne thaze gAMdhIjI ane A sAdhune zuM lAge vaLage ? dharma ane rAjakAraNane meLa kayAMthI ? (pA. 64) gAMdhIjIne eka sAcA jaina tarIke paNa emaNe oLakhAvyA che. (pA. 66) bApu sAtheno emano gurubhAva A graMthamAM paNa jovA maLe che. A graMthamAM eka mahattvano prasaMga che lIMbaDInI jAhera sabhAmAM vAhaNa pagInuM samarpita thavuM. mahArAja nema Apo. amArAM pApI jIvana amone satAvI rahyAM che. bahu dIthI koI pavitra sAdhunI zodhamAM hatA.... maLI jAya to pApano ekarAra karI pAvana thaIe.' tame mane kyAMthI oLakho ?' mahArAjazrI pUche che. tamone ? tamone koNa nA oLakhe ? dhomadhakhato tApa ane bhAlanA sUkA pradezamAM, ughADe page je amAre mATe phare tene ame na oLakhIe ?' (pA. 68) zarUAtamAM naLakAMThAnA koLI paTela, pachI paDhAro ane temAM pagI komano umero thatAM mahArAjazrInI samAja ghaDataranI raMgoLI vividha mAnava puSpothI maheMkI UThI. A vihArayAtrAmAM harijanonA vAsamAM ane nivAsomAM pharI temanI muzkelIone dUra karavA prayatna kare che. bahumatI dharAvatAM muslima gAmomAM paNa emane umaLakAbharyo AvakAra maLyo che, premathI sAMbhaLyA che. rANapuranI muslima sabhAmAM teo komI ekatAnI eka gurucAvI samajAve che : 'masjidomAM sAdhu saMto, ane maMdiromAM maulavIo AvI ekabIjAnA dharmanAM sAcAM tattvo samajAve ane samajavAno prayatna kare to sAMpradAyiktA je judAI UbhI kare che te nAza pAme' (pA. 80). rUDhinA jaDabaMdhanamAM jakaDAyela dharmane mukata karavA teo aneka jAtanA dAkhalA, dRSTAMto ane zAstravacano TAMkI samajAvatA phare che. dharmano mULa AtmA satya che eTale kriyAkAMDo rUpI zarIrane kevaLa pakaDIne na besI raho ane dharma e parivartanazIla che, samajI enuM sAtatya rakSaNa karatA rahevuM joIe. emanI 'khAnadAna'nI vyAkhyA paNa samajavA jevI che. nItivAna eTale khAnadAna e paryAyavAcImAMthI tene dhanavAna eTale khAnadAna AvuM kaDhaMguM parivartana samAje karI nAkhyuM. emAM parivartana thayuM paNa sAtatya na jaLavAyuM. 12 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahArAjazrI AgaLa dhaNA loko vratanI bAdhA ke pratijJAo letA. vrata lIdhA pachI vratadhAtA baMdhAI jAya che, ane vatadAtA chUTI jAya che. eTale teo samajAve che ke matibhrama ke vrata choDavAnuM mana thAya tyAre tame zAstra, jAta anubhava ane sapuruSano anubhava" yAda karajo. kevaLa satya jANavuM pUratuM nathI, ene AcaraNamAM utAravA mATe niSThA' zabdane joDIe chIe. mahArAjazrInI vizeSatA e hatI ke teo satya samajAvavAnuM ja kAma nahotA karatA, paNa enI sAthe enI niSThAne joDI ApavAnuM kAma paNa karatA. ':3 : A pagadaMDImAM trIjo khaMDa praznottarI roke che. AkhA varSa daramiyAna puchAyela praznone eka khaMDamAM ekaThA karIne mUkyA che. prazno uparathI vividha mAnaso ane vicArono khyAla AvI rahe che. ghaNI vakhata, AvA prazno puchAya che koI eka vyakti mAraphata paraMtu e banI jAya che samaSTinA aMgabhUta samA, ane ghaNI vakhata to mahArAjazrInI kasoTI rUpa paNa thaI jAya che. praznottarI 11mImAM gAMdhI ane araviMdanI vicArasaraNI samajavAmAMthI A baMne mahApuruSonI vicArasaraNImAMthI temane kaI vadhu upayogI lAge che evuM puchAya che. teno pratyuttara mahArAjazrInI samagra pravRtti ane vicArasaraNInuM madhyabiMdu bane ema che. teo kahe che : 'mArI namra mAnyatA anusAra Aje zramajIvI ane pachAta komone je vicArasaraNI pacI zake te ja vicArasaraNInI jagatane jarUra che... mahAtmAjInI vicArasaraNI mane bahu ja agatyanI jaNAI che. sevaka tarIke oLakhAtA gAMdhIvAdI lokomAM mahAtmAjInI IzvaraniSThA ane jAtamahenata vize jeTalI samaja che, teTalI samaja bApujInA aMtargata dharmamaya jIvananI samaja vize bhAgye ja haze..." (pA. 161). AnuM pratyakSa pramANa teozrIe rAjakoTamAM 35 divasano je vizvavAtsalya ciMtaka varga calAvyo temAM joI zakAya che. mahAtmAjI pravRtti mArgamAM paDelA chatAM nivRttinA lakSya avyakta IzvarArthe kArya karI gayA che... pU. bApujImAM reMTiyo, gItA ane prArthanAnI tripuTI jAmI hatI. mArAmAM kaI tripuTI che te huM zuM kahuM?' tema chatAM potAnAmAM paNa AvuM kaMIka avazya che ja eTale kahe che : 'mane aguptatA, ekAMta sevana ane sarvadharmanA abhyAse ghaNuM ApyuM che.' zrama, tarka ane bhAvanAnI triveNI bApunA akSarazaH anukaraNa rUpe mArAmAM na hoya; to ye ochA vadhatA pramANamAM e suyoga sAme rAkhIne ja saMtoSapUrvaka huM unnata daSTie dhapI rahyo chuM... (pA. 156). 13 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bApue ciMdhela ane ahiMsaka samAjaracanAnI daSTie AMkI Apela pATe ja, potAnI samaja pramANeno bhAla-naLakAMThA prayoga mahArAjazrI calAvI rahyA hatA. baMne satyanA upAsaka ane ahiMsA dvArA eno sAkSAtkAra karavA mathatA prayogavIro, baMneno mAnavajAta pUrato ja nahIM, samagra jIvanasRSTi sAthe eTalo ja prema ane ethI emanAM sukha zAMti arthe paloTavA mATeno adamya puruSArtha, dhyeya eka mArga judA - kevaLa bAhya rIte. baMne saMto - bApu ane saMtabAla hRdayapraveza zAstranA addabhuta jJAtA. tethI teo rAjakoTaM cAturmAsa pUrA thatAM pahelAMnA aMtima pravacanamAM A hRdayapravezanA zAstranuM eka AcheruM kiraNa phekI samajAve chesarvadharma samanvaya karavo hoya to mAnavanA hRdayamAM pesavuM joIe. hRdayamAM sthAna prApta karyA pachI, temanA saMskArone suvaLAMka ApI zakAze. teo je mAnyatA dAkhavatA hoya ke je upAsya devane mAnatA hoya, te devane ApaNA mAnIne cAlIzuM to prathama zraddhA utpanna karIne pachI ApaNA mArge temane laI jaI zakIzuM (pA. 138). sarapadaDanI jAherasabhAmAM hRdayapravezanA adbhuta puruSa tarIke bApune oLakhAvatAM teo kahe che : AjanA jagatamAM vijJAne je pragati karI che eno upayoga eka yA bIjA prakAre potAnuM varcasva jamAvavA mATe thaI rahyo che. A vizvamAM moTAmAM moTI vaijJAnika zodha gAMdhIjIe potAnA jIvanathI siddha karI batAvI che. hRdayapalaTAnuM zAstra potAnA romeromamAM vaNIne pratyakSa prayoga rUpe ApaNI samakSa mUkI gayA" (pA. 137). A vihArayAtrAnI pagadaMDImAM paNa ApaNane AvuM ja hRdayapalaTAnuM zAstra jovA maLe che. maNibhAInI zailImAM kayAMya bhASAno ADaMbara nathI, jevuM bolAyuM tevuM jhIlAyuM, ane lakhAyuM. pharI maThAravAnI ke punarlepana karavAnI taka maLI nathI. emane to saMtanA pAvana pagalAMno, gAmaDAnI bhoLI ane zraddhApriya janatA upara kevI asara thAya che, eTaluM ja noMdhavuM hatuM. hRdayapalaTAnuM zAstra jANanAra ane na jANanAra baMnene A upayogI che. kudaratanI vyavasthA jaMgala jevI che, AvA saMtapuruSo tene upavana ke bagIcA samI banAvI gayA che. jaMgalamAM keDI pADavI agharI che, paNa jyAM pagadaMDI hoya tyAM nirbhayatAthI paga mUkI AgaLa vadhI zakAya che. AvA hRdayapalaTAnA zAstra tarapha ApaNuM manovalaNa vadhAre ne vadhAre DhaLatuM javAmAM A pAvana pagadaMDI jarUra upayogI banI raheze. 15 mArca - manu paMDita maMtrI, mahAvIra sAhitya prakAzana maMdira, 14 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAnama: - - kao - - - 1 mAnavatAvAdI sAdhunI maheka 1 ts mArI noMdhapothIone DAyarI" jevuM sAhityika ke sAkSarI nAma ApatAM mane saheje saMkoca thAya. huM vepArI mANasa, vepAra karatAM karatAM mahArAjazrI pratyenI bhakitathI temanI sAthe joDAyo. mane samajAyuM hatuM ke, hisAbanI cokasAI e kevaLa vahevArika rIta ja nathI, paNa satyano eka anivArya bhAga paNa che. ema jIvanano upayoga, eno hisAba e paNa satyano ja eka aMza gaNAya. A varSomAM mahArAjazrI vyasana tyAga upara bhAra mUkatA, loko emanI samakSa jAtajAtanI pratijJAo ane bAdhAo letA. lUgaDuM raMgatAM e jeTaluM svaccha, DAgha vinAnuM hoya teTalo ja enA upara sAro raMga caDe. nirbasanI jIvanamAM saguNa ane bhakitano anero raMga caDe che, e mane aneka prasaMgomAM jovA maLyuM che. prathama pustakamAM ApaNe joyuM ke mahArAjazrInI vihArayAtrAmAM bhAgye ja evuM koI gAma haze jyAM kaMI ne kaMI pratijJAo na levAI hoya ! ahIM paNa A silasilo cAlu hato. mAruM kAma A badhA pratijJAdhArIonAM nAma, ThAma, mudata noMdhI rAkhavAnuM rahetuM. jethI emano saMparka jArI rAkhavAmAM madadarUpa bane. pratijJA kaMI jhaTa jhaTa levAtI nathI, manamAM UMDuM maMthana jAge che, ane koI virala paLe, zraddhApAtra puruSa AgaLa pragaTa thAya che. evAM aneka pAvanadazyonA sAkSI banavAnI mane taka maLI che. vAhaNa pagInI vAta, A gALA daramiyAna banatI eka mahattvanI ghaTanA che. mahArAjazrInI vizeSatA e rahetI ke teo gAmanA praznone tarata samajI letA, ane lokasaMparka paNa emano eTalo UMDo ke vyaktigata prazno paNa tarata pAmI jatA. A vihArayAtrAnA vArtAlApo, pravacano ke praznottarI juo - tamane A ja vAta samajAze. gAmaDAnA, samAja jIvananA ke vyakitagata jIvananA prazno ja temanA pravacanonA mukhya viSaya banI rahetA. saurASTramAM vihAra karavA pAchaLa, ane rAjakoTamAM cAturmAsa karavA pAchaLa be traNa mukhya kAraNo hatAM. mukhya to saurASTranA premIonI vAraMvAra thatI mAgaNI, rAjakoTa Ameya saurASTranuM mukhya ane madhyavartI zahera gaNAya. tyAM racanAtmaka kAryakaronuM maMDaLa, prajAkIya sarakAranuM pATanagara. tAje tAjuM svarAja AvyuM hovAthI rAjyanA ekIkaraNano prazna mukhya hato. temAM mahArAjazrI hAjara hoya to prajAne 15 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane prajA netAone mArgadarzana ane hUMpha ApI zake. te vakhatanI paristhitinuM AchuM darzana A graMthamAMthI vAcakane maLI raheze. koI rAjAnA mukhya zaheramAM, rAjyanI maMjUrI sivAya, jAherasabhA bharI zakAtI nahIM. jo sabhA ja na bharI zakAya to pachI prajAne samajAvI kevI rIte zakAya ? vAMkAneramAM kalekaTare Avo hukama kADhayo hato, chatAM sabhA bharAI. bIje divase paNa sabhA thaI. ane e divase ThAkora sAheba ane amaladAro paNa hAjara hatA. mahArAjazrI samajAve che : dharmasattA, rAjyasattAthI upara che, tene sabhA bharavA mATe hukamanI jarUra na hoya !" to morabInI jAherasabhAmAM moTuM dhAMdhala thAya che. lokonA ToLe ToLAM AvIne 'prajAmaMDaLa murdAbAda'nA pokAro pADe che. e divase lAThIcArja ane goLIbAra suddhAM thAya che. ToLAM mahArAjazrI pAse rAtre Ave che. temane mAMDa zAMta pADe che. A badhA vacce paNa saurASTranI saMto pratyenI prajAbhakitanI AchI lahara saLaMga A pAnAMomAM ApaNane jovA maLe che. saurASTranAM mukhya nagaro - vAMkAnera, morabI, jAmanagara, ane rAjakoTanAM temanAM pravacano temanI prajAvatsalatA ane premanAM ghAtaka che. Ama AdamIthI mAMDIne rAjAo sahitano temano saMparka raheto. AvAM tophAno vacce paNa dhroLa nareza, vAMkAnera ke morabInA lakhadhIrasiMhajI bApu temane maLavA Ave, potAnI vAta paraspara samajAve ane e milanamAMthI je madhura saMvAda pragaTa thato e prajAjIvanamAM amRtanuM rasAyaNa banI jato. mahArAjazrIne AmajanatA jene ApaNe aDhAre varaNa kahIe teno UMDo saMparka raheto. dharmanI rIte kevaLa hiMduo, vaiSNavo ke jaino ja nahIM, paNa mumanA, mera, miyANA ane musalamAno sahita temanA pratye je bhAva darzAve che, te bhAratIya saMskRtinI eka ujvala garimA che. temane koI harijana ke bhaMgIone caDAvI mAranAra, pachAta vargonA vakIla, mahilAonA pakSakAra kahe che to samajAya paNa teo pote kahe che tema koI koI temane musalamAnanA sAdhu paNa kahatA. A navAjeza eja temanA sarvadharmapaNAnuM AbhUSaNa che. sarvadharmane samAna gaNavA e tarka ke zabdothI samajAvI zakAtuM nathI. prajA to jIvananuM AcaraNa jovA mAge che. A divasomAM vividha vAdo - mUDIvAda, samAjavAda, sAmyavAda, upara mahArAjazrIne ThekaThekANe prazno puchAtA. navI samAjaracanAno pAyo naMkhAI rahyo hato, lokazAhI ane rAjAzAhI vacceno bheda spaSTa samajAvavo ja joIe. mahArAjazrI potAnI jAtane samAjavAdI sAdhu' kahevaDAvatA. vidyArthIonI sabhAmAM teo ghaNI vakhata vAda'no prazna gammatabharI rIte samajAvatA. tame badhA Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAdana kUvAmA nAkhyA. tarasa lAgI hoya tyAre kono kUvo che, ke kevo kUvA chata kA , na hoya. pANI svaccha ane mIThuM che ke nahIM, te jovAnuM hoya, ekabIjAne madada karo, ane hetaprItathI raho. emAM badhA dharmono sAra ane vAdonI vAta AvI jAya che. ene ApaNe - mAnavatAvAda'thI okhaLIe chIe. grAmya prajAne samajAvavAnI rIta ane zaherI prajAne samajAvavAnI rIta nyArI ja hoya che. AvI sAdI vAta paNa bhaNelA-gaNelA, ane dharmanA mobhIone samajAvatAM kevAM nevanAM pANI mobhe caDAvavAM paDe che - enI vAta rAjakoTa cAturmAsanA saMbhAraNAmAM meM vigatathI lakhI che. emAM kevaLa mahArAjazrInI prajA ghaDataranI rIta darzAvavA khAtara ja lakhyuM che, e rIte sau koI ene ghaTAvaze evI AzA rAkhuM chuM. A graMthamAM pravacano TUMkAvyAM che. 1947nuM varSa bhAratanI ekatA ane akhaMDitatAnuM varSa jema banI gayuM hatuM to temAM ananya phALo noMdhAvanAra mAnavatAvAdI saMtanI maheka prasarAvatI A vihArayAtrA paNa saurASTranA ekamamAM kevI yAdagAra banI rahI hatI te sau koI joI zakaze. A noMdhamAM mAre mArA vatana javAnuM thatAM, e divasonI noMdha ApI zakI nathI. paraMtu emano pravAsa kAryakrama to Apyo ja che. ciMcaNa tA. 1lI mArca, 1994 maNibhAI bA. paTela Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munizrI saMtabAlajInI vihArayAtrA tA. 30-11-47 : gorApumA tA. 31-11-47 : harijana Azrama, sAbaramatI (tA. 1, 2, 3 Disembara 1947 AzramamAM). tA. 4-12-47 : amadAvAda : kobA, giradharanagara tA. 5-12-47 : amadAvAda : jAherasabhA, premAbhAI hola tA. 6-12-47 : naroDA tA. 7-12-47 : aNAsaNa tA. 8-12-47: kUbaDathala tA. 9-12-47: bAkarola (bajaraMga). tA. 10-12-47 : hAthIjaNa tA. 11-12-47 : asalAlI tA. 12-12-47 : nAja tA. 13-12-47 : bhAta tA. 14-12-47 : kAviThA tA. 15-12-47 : bAvaLA tA. 16-12-47 : bAvaLA tA. 17-12-47 : bAvaLA tA. 18-12-47 : mANakola tA. 19-12-47 : jhAMpa tA. 20-12-47 : jhAMpa tA. 21-12-47 : jhAMpa tA. rara-12-47 : traNa divasa ziyALa tA. 23-12-47 : ziyALa tA. 24-12-47: ziyALa tA. 25-12-47 : bagodarA tA. 26-12-47 : gUMdI tA. 27-12-47 : gUMdI Azrama tA. 28-12-47 : javAraja tA. 29-12-47 : koTha tA. 29-12-47 : gAMgaDa tA. 30-12-47 : bhAmasarA tA. 31-12-47 : jhAMpa 1948 tA. 1 jAnyuArIthI 12 jAnyuArI 1948: jhAMpa kheDUta maMDaLanI sthApanA aMge tA. 13-1-48 : ziyALa tA. 14-1-48: gUMdI tA. 15-1-48: gUMdI tA. 16-1-48: lakSmIpurA ane loliyA tA. 17-1-48: dhanALA, kamiyALA ane pIpaLI tA. 18-1-48: AmaLI ane kAdIpura tA. 19-1-48 : dholerA (baMdara) tA. 20-1-48: dholesa tA. 21-1-48 : bhaDiyAda tA. 22-1-48: rojakA tA. 23-1-48 : dhaMdhukA tA. 24-1-48 thI 4-2-48: dhoLI vizvavatsala ciMtaka varga Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 5-2-48 : aDavALa tA. 6-2-48 : jhAMjharakA tA. 7-2-48 : kaMthAriyA tA. 8--2-48 : chalALA tA. 9-2-48 : bhaDakavA tA. 9-2-48 : lAliyA (rAtri nivAsa) tA. 10-2-48 : vasataDI ane mo2vADa tA. 11-2-48 thI 25-2-48 : sAyalA H gurudeva nAnacaMdrajI mahArAjanI chAyAmAM tA. 26-2-48 : sudAmaDA tA. 27-2-48 : coravADa tA. 28-2-48 : baladANA tA. 29-2-48 : lIMbaDI 1lI mArca 1948 thI 3 mArca 1948 vAhaNa pagInA saMparkamAM eno hRdayapalaTo tA. 4-3-48 : bhalagAmaDA tA. 5-3-48 : aMkevALiyA, sAMje samalA tA. 6-3-48 : vaDhavANa zahera tA. 7-3-48 : vaDhavANa zahera tA. 8-3-48 thI tA. 12-3-48 : jorAvaranagara tA. 9-3-48 : vaDhavANa kaeNmpa tA. 10-3-48 : vaDhavANa kaeNmpa tA. 11 ane 12-3-48 : vaDhavANa tA. 13-3-48 : memakA, sAMje bhaDiyAda tA. 14-3-48 : moTA TIMbalA, umedapura, ghAghareTiyA tA. 15--3-48 : pANazINA tA. 16-3-48 : devaparA, mIThApura tA. 17-3-48 : ziyALa tA. 18-3-48 : bagodarA tA. 19-3-48 : gUMdI 20mI e kheDUta pariSada tA. 22-3-48 : gUMdI tA. 23 ane 24-3-48 : javAraja tA. 25-3-48 : saragavALA tA. 26-3-48 : bhoLAda tA. 27-3-48 : samANI ane uteLiyA tA. 28-3-48 : gUMdI tA. 29-3-48 : gUMdI tA. 30-3-48 : gUMdI tA. 31-3-48 : gUMdI tA. 1-4-48 : gUMdI tA. 2-4-48 : phedarA tA. 3-4-48 : : dhaMdhukA tA. 4-4-48 : vAgaDa tA. 5-4-48 : nAganeza tA. 6-4-48 : rANapura tA. 7-4-48 : loyA tA. 8-4-48 : moTA bhADalA tA. 9-4-48 : noLI 10 ane 11-4-48 : dhAMdhalapura tA. 12-4-48 : coTIlA tA. 13-4-48 : coTIlA tA. 14-4-48 : coTIlA tA. 15-4-48 : molaDI tA. 16-4-48 : bAmaNabora 19 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 17-4-48: beTI tA. 21-5-48 thI 23-5-48: tA. 18-4-48: mAliyAsaNa joDiyA 19-4-48 thI 27-4-48: rAjakoTa tA. 24-5-48: dhroLa vividha saMsthAonI mulAkAto tA. 25-5-48: dhroLa tA. 28-4-48: khorANA tA. 26-5-48: khIlosa tA. 29-4-48: sIMdhAvadara tA. 27-pa-48: haDiyANA tA. 30-4-48: vAMkAnera tA. 28-5-48: jAMbuDA tA. 1-5-48: vAMkAnera tA. 29-5-48 thI 21-6-48: tA. 2-5-48: vAMkAnera jAmanagara tA. 3-5-48: tIthavA tA. 22-6-48: aliyAbADA tA. 4-5-48: araNI-TIMbA ane ToLa tA. 25-6-48: dhuMvAva tA. 5-5-48: haDamatIyA, sAMje tA. 27 ane 28-4-48: vaNathalI lajAI. tA. 29-ka-48: jALiyA tA. 6-5-48: morabI tA. 30-6-48: haDamatiyA tA. 7-pa-48: morabI 1 lI ane 2 julAI 1948: paDadharI tA. 8-5-48: morabI tA. 3 ne 4-7-48: sarapadaDa tA9-5-48 : vIrapura tA. 5-7-48: nyArA tA. 10--48: TaMkArA tA. -7-48: ghaMTezvara tA. 11-5-48 : TaMkArA tA. 7-7-48: rAjakoTa- cAturmAsa tA. 12-5-48 : TaMkArA 19-9-48 thI 23-10-48 tA. 13-5-48: meghapura vizvavatsala ciMtaka varga tA. 14-5-48 : latIpura 24-10-48 varganI pUrNAhuti tA. 15-5-48 thI 20-5-48: 18-11-48 cAturmAsa pUrA | bAlaMbhA (mahArAjazrInuM pUrvAzramanuM mosALa) 18 navembara 1948 rAjakoTa cAturmAsanI pUrNAhuti bhAlamAM duSkALanI vikaTa paristhiti thatAM bhAla tarapha vihAra 20 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che anakramaNikA | 0 traMbakalAla u. mahetA manu paMDita 0 prastAvanA sAdhutAnI pagadaMDI yA ne hRdayapalaTAnuM zAstra mAnavatAvAdI sAdhunI maheka munizrI saMtabAlajInI vihArayAtrA (tArIkha pramANe : 1948) rojanIzInuM mahattva maNibhAI paTela 2 4 saMtabAla ( sAdhutAnI pagadaMDIH khaMDa pahelo 1 2 0 1 5 8 01 0 39 2 munizrI saMtabAlajInuM viramagAmamAM cAturmAsa maganabhAI desAInuM vakatavya viramagAma cAturmAsanuM saravaiyuM.... saMtabAla cAturmAsa pachInI vihArayAtrA..... saMtabAla sAdhutAnI pagadaMDI : khaMDa bIjo saurASTranI vihArayAtrA saurASTramAM praveza rAjakoTamAM 19 eprilathI 27 sudhInuM rokANa jAmanagaramAM vyAkhyAno rAjakoTa cAturmAsanAM saMbhAraNAM sAdhatAnI pagadaMDI : khaMDa trIjo praznottarI.. puravaNI svacchatAnA AcArya... aMbubhAI zAha viramagAmathI rAjakoTa sudhInA cAturmAsanI jhAMkhI 80 102 139 157 188 190 21 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'rojanIzInuM mahatva - - - - - - - ! rojanIzIno vicAra karatAM jouM chuM ke, mAre sAru to e amUlya vastu thaI paDI che nuM che. je satyane ArAdhe che; tenA sAru e cokIdAra thaI paDe che kemake temAM satya ja huM lakhAyuM che. ALasa karyuM hoya to te lakhe ja chUTako. kAma ochuM karyuM hoya to te paNa : lakhe ja chUTako. Ama te aneka rIte madadagAra thaI paDe che. tethI sau tenI kiMmata samajo e Avazyaka che. te niyamita zarU karyA pachI ApaNane potAnI meLe sUjhe cheH ; zuM ne kevI rIte lakhavuM? hA eka zarata che, "ApaNe sAcA thayuM che. jo te na hoya to ! : rojanIzI khoTA sikkA jevI thaI paDe che. jo temAM sAcuM ja hoya to te sonAnI ; | mahorathI kImatI che. (pU. bApujIe sane 1930mAM yaravaDA maMdirathI lakhelA AzramavAsIo pratyenA patrano utAro) - - - - - - - - - - pU. gAMdhIjInA noMdhapothI viSenA vicArone vAraMvAra ciMtavavA huM vizvavAtsalyanA vAcakone bhalAmaNa karavA lalacAyo chuM. mArAM najIkanAM jemaNe jemaNe noMdhapothIno dila daIne Azraya lIdho che; temaNe temaNe upalA anubhavano sAkSAtkAra karyo che, evI mane khAtarI thaI che. buddhipradhAna loko caTa daIne koIne gurupada nahi ApI zake, ApaNe toya emAM samarpaNa bhAgye ja karI zakaze. vaLI gurupada ApavAmAM jokhama to che ja. levAmAMya ochuM jokhama nathI. AvA saMyogomAM pU. bApue je rIte noMdhapothInuM zaraNuM levAnI himAyata karI che, te mArga sarva sulabha che. huM to tyAM lagI kahuM chuM ke, ekavAra niyamitapaNe ene caraNe khUko; pachI tamArAmAM Aje dekhAya che te kadAca nahi dekhAya ane Aje nathI dekhAtuM te dekhAvA mAMDaze. noMdhapothI ApaNAM AMtaracakSu ughADe che. jJAnanI cAvI dekhADe che. cAritrano nijAnaMda anubhavAve che. te ja rIte aMdhakAranuM bhAna karAve che. mithyAmadane khaTakhaTAvI nAkhe che. mahAmaMthana jagADe che. koIvAra aMtarane valovI nAkhe che ane AMsuthI pathArIo bhIMjavI nAkhe che. ghaNI vAra ene choDI devAnI vRtti thaI jAya che. A badhuM chatAM eka vAra paNa jeNe enI godano sAco svAda lIdho che, te ene kadI choDI zakaze nahi; pachI joIe to e noMdhapothIne akSaradehathI ArAdhato hoya ke joIe to vicAradethI ArAdhato hoya ! tA. 1-10-49 saMtabAla 22. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAkA kAkI A vivavAsanA AjIvana grAhakone S amUlya taka ane namra apIla 2 munizrI saMtabAlajInI agiyAramI nirvANatithi prasaMge temanA jIvananI vihArayAtrAonI zreNImAM zrI maNibhAI paTele rAkhela rojanIzI uparathI sAdhutAnI pagadaMDInI graMthazreNI pragaTa karavAnuM maMDaLe nakkI karyuM che. A zreNImAM nIce mujaba kula cha pustako pragaTa thaze. pratyeka pustaka 200 thI 250 pAnAnI AsapAsanuM raheze. tenI AchI rUparekhA nIce pramANe che. prathama pustaka : 1946-47 (pragaTa thayuM che.) bIjuM pustaka : 1945-48 trIjuM pustaka : 1949-50 cothuM pustaka : 1951-53 pAMcamuM pustaka : 1954 thI 28 (tyAra pachIno krama e ja pramANe cAlu raheze.) Ama 1945 thI 1967 nA gALA daramiyAna emaNe karela vizALa dezaparibhramaNa ane te te sthaLanA praznomAM rasa laI tene ukelavAmAM Apela potAno sahayoga cAturmAsa daramiyAna vividha zibiro, ane saMsthAnirmANano kAryakrama, vyakitagata ane saMsthAonA saMparko, mulAkAta, noMdho, yAdagAra prasaMgo, noMdhapAtra patro, pravacano vagereno samAveza karavAmAM Avaze. A zreNInAM prathama be pustako pragaTa thaI cUkayA che. A DAyarImAM samAjasudhArAnuM koI paNa pAsuM bhAgye ja chUTI gayeluM 23 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yaM che. jaNAya che. komIekatA, aspRzyatA-nivAraNa, mAtRjAtino Adara ja nahIM temanI zakitano pUro upayoga, e mATenA tAlIma vargo, khetamajUro, milamajUro, kheDUto, gopAlaka-varga, AdivAsI vanavAsIo, bALakeLavaNI; dharmAdhatA ane vaTALavRtti, Arogya ane grAmasaphAI-grAmapaMcAyata-zuddhiprayoga, anyAya pratikAra, lokalakSI lokazAhI ane rAjakAraNanI zuddhi jevA saMkhyAbaMdha viSayomAM emaNe mArgadarzana pUruM pADyuM che. potAnA pAdavihAramAM AvatAM gAmegAmanI paristhitino AMkhedekhyo ahevAla e svarAjyanA saMdhikALe gujarAtanA eka saMte Apela kiMmatI dastAveja che, je saMzodhako ane samAjasudhArako mATe eka mUlyavAna sAmagrI dharAve che. DAyarInA prathama pustaka vimocana prasaMge prakhara gAMdhivicAraka, ciMtaka zrI nArAyaNa desAIe kADhelA ugAromAM jaNAvyuM hatuM ke - | "saMtabAlajInA vicAromAM mane krAMtinA bIja dekhAya che, e vAMcatI vakhate mane lohiyA ane jayaprakAzanI vAto yAda AvI jAya che. mANasa potAnA vicArathI judo paDato hoya to tene gAmamAM praveza karavAno adhikAra nathI, te tAnAzAhI che, vinobAjIe tAnAzAhI'ne badale nAtAzAhI'nI vAta karI che. saMtabAlajIe tAnAzAhIno javAba nAtAzAhIthI ApavA mATe prayAsa karyo che." vizvavAtsalyanA AjIvana grAhakone A graMthazreNInAM chae pustako vinAmUlya maLaze. AjIvana grAhakomAMthI moTAbhAganA grAhako varSo pahelAM ochA lavAjamanA grAhako che. tyAra pachI ghaNI badhI moMghavArI vadhI ane hAlanuM kharca jotAM AjIvana grAhakanuM lavAjama rUA. 500/- karIe to ja khoTa na jAya. paraMtu lavAjama na vadhAratAM saMghe dareka AjIvana grAhaka pAse apekSA rAkhe che ke teo rU. 500/-nuM lavAjama svaicchika rIte pUruM karaze, A apekSAno ucita pratibhAva badhA grAhako ApIne A yojanAno hetu saphaLa banAvaze evI saMgha AzA rAkhe che. 24 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a...pa...Nu prabhupremI jJAnacaMdrajI mahArAja - - . * * * -. : : *, * : ' kora 6 savabhAve zuddhatA sAcI, jeNe jIvanamAM vaNI; prabhunA uramAM pese, te bhakta ziremaNi. barAbara AjathI 50 varSa pahelAM 1945mAM zrI jJAnarAMdrajI mahArAja, saMtabAlajInA saMparkamAM AvyA. emano bAlaprema, gaprema ane saMtaprema-emanI bhAgavad bhaktinI sAdhanAnAM sopAna banI rahyAM. bALaka jevI jUnA ane mAtA jevI vatsalatAthI Aje paNa jeo samAjane preraNA ApI rahyA che evA pUjya gurudeva saMtabAlajInA suziSya prabhupremI svAmI jJAnacadrajIne namra bhAve A pagadaMDIno graMtha arpaNa karuM chuM. maNibhAI paTela Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munizrI saMtabAlajInuM viramagAmamAM caturmAsa sane : 1945 saMvata : 2001 gujarAta vidyApITha amadAvAdanA mahAmAtra zrI maganabhAI pra. desAInA adhyakSapade ujavAyela sanmAna samAraMbha viramagAma caturmAsanuM saravaiyuM munizrI saMtabAlajI caturmAsa pachInI vihArayAtrA pratijJAdhArIonI saMkhyA hastalikhita vizvavAtsalya patrikA ane noMdho uparathI Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI saMtabAlajIno jAhera samAraMbha viramagAmamAM tA. 20-11-45 maMgaLavAra rAtre sAta vAge zrI viramagAma tAlukA samiti taraphathI pU. zrI saMtabAlajI pAMca mAsa atre rokAI 21-11-4pane roja vidAya thavAnA hoI temane namra aMjali ApavA sAru kAryakrama yojavAmAM Avyo hato. samAraMbhanuM pramukhasthAna gujarAta vidyApIThanA mahAmAtra zrI maganabhAI desAIe svIkAryuM hatuM. sabhAnI zarUAta sAta vAge prArthanAthI karavAmAM AvI hatI. tyArabAda pramukhasthAna svIkAravAnI vinaMtI mATe tAlukA samitinA pramukha zrI puruSottamadAse darakhAsta mUkI hatI. A veLAe sabhAjanonI hAjarI Azare aDhI hajAranI hatI. chellA pAMca mAsathI ApaNA zaheramAM pU. zrI saMtabAlajI cAturmAsa gALI rahyA che. teoe ahIM rahIne viramagAma tAlukA tathA gAmataLanI prajAne dharmadaSTi ane doravaNI ApI che. have teozrI ahIMthI AvatI kAle vidAya thAya che. tethI teone namra aMjali arpavA A samAraMbha yojavAmAM Avyo che ane tenA pramukhasthAne birAjavA huM zrI maganabhAIne vinaMtI karuM chuM. maganabhAIno paricaya tyArabAda paricaya ApatAM temaNe jaNAvyuM ke sane 1921mAM zALA kaoNleja choDavAnI hAkala pU. gAMdhIjIe karI hatI, tyAre maganabhAI kaoNleja choDIne cAlyA AvelA, tyArathI Aja dina lagI vidyApIThamAM ja rahyA che ane hAla teo mahAmAtra tarIke che. teo vidyAbhyAsa karatA hatA tyAre paNa temano abhyAsa UMco hato. TharAvane Teko tyArabAda bhAIzrI maganalAla zukale TharAvane Teko ApatAM jaNAvyuM hatuM ke zrI saMtabAlajIe ApaNane pAMca mAsa daramiyAna je samajAvyuM che teno pratyakSa amala karIne ja kharI rIte to temane javAba ApI zakAya. ApaNe badhA temano Adeza pALIzuM, e vacana ApavA mATe A samAraMbha yojAyo che. tenA pramukhasthAna mATe bhAIzrI maganabhAInuM nAma sUcavAyuM che, tene mAro hArdika Teko che. tyArabAda pramukhazrIne sUtarano hAra paherAvavAmAM Avyo hato ane sabhAnuM kAma zarU thayuM hatuM. sAdhutAnI pagadaMDI Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidAya bhASaNa ApazrIe saM. 2001nA cAturmAsamAM viramagAma zaheramAM nivAsa karI viramagAma tAlukAne sAmAnya rIte ane zaherane yathArtha rIte pAvana karela che. ApanAM punita pagalAM thatAM kolerA zamI gayo. je kolerAe bhayaMkara paMjo amArA zahera upara ugAmyo hato ane jemAMthI bacavA amo prayatna karatA hatA, tyAre tevA kaparA samaye AvI ApazrIe amone preraNA ApI, hiMmata ApI ane kolerAne aTakAvavavAmAM saphaLatA apAvI. viramagAmamAM dara sAla meleriyAnuM jora vizeSa hoya che ane viramagAmamAM ghaNA DaoNkaTaro ane vaido hovA chatAM meleriyAnuM pramANa ghaTatuM nathI balake dinapratidina vadhatuM jAya che. tyAM kolerA pachI meleriyA jo dara sAlanI mAphaka upadrava kare to, viramagAmanI prajAnI zuM sthiti thAya te kalpanAthI ApanuM komaLa hRdaya dravI UThayuM. Ape pANI pahelAM pALa bAMdhavAnA niyama mujaba prajA vinAzaka rogane jaDamULathI kADhavA grAmasaphAI samiti nImI ane zaherIone sahakAra ApavA AmaMtraNa ApyuM. ApanI hAkala sAMbhaLatAM zaheranA yuvAno, vRddho, bALako, strIo ane puruSo ghaNAM varSanI ALasa UMgha khaMkherI saceta thayA-jAgRta thayA ane moTI saMkhyAmAM zahe2 saphAInuM kArya karavA pAvaDA, tabaDakAM tathA sAvaraNA laI, zaheramAM ghUmavA lAgyAM. tA. 26mI ogaSTa sane 1945, viramagAmanA ItihAsamAM eka suvarNadina tarIke yAdagAra banI raheze. Apa jJAna tathA samanvayamAM mAno cho. Apa 'yogaH karmaSu kauzalam'mAM mAno cho. Apa 'yogaH samanvaya mucyate' e sUtramAM mAno cho, ane tethI dareka dareka kAryamAM ghaNo jhIvaNavaTathI abhyAsa karI, manana karI, kArya hAthamAM lo cho, ane je karma karavuM te, kuzaLatApUrvaka vyavasthita rIte karavuM e dho2Ne Apa dareka kArya vyavasthitapaNe karo cho. ApanA rojabarojanA kAryamAM paNa teTalI ja niyamitatA ane vyavasthitatA ApanAM paricayamAM AvanAra AgaMtukane saheje jaNAI Ave che. Ape jaina sAdhuno aMcaLo paheryo che. AjanI Adhunika bhASAmAM jaina sAdhu kahevA te Apane vADA saMpradAyamAM pUrI anyAya karavA jevuM che. Apa to vizvadharmamAM mAnanAra cho. ApanA dharmamAM dezakALa ke koI jAtinA aMtarAya nathI. UMcanIcanA bheda ApanA tapa AgaLa TakI zakatA nathI. ApanI vatsalatAnI amIdhArA harakoIne premathI navarAve che. viramagAmamAM cAturmAsa 3 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Apa zAstronA UMDA abhyAsI cho. ApanuM dharmanuM jJAna pAMDityamAM pariNamyuM nathI. Apa to dharmane jIvanamAM AcarI sahu koIne te pramANe dharmAcaraNa karavA AmaMtraNa Apo cho. Apane dharmiSTha karmayogI kahevAmAM amo bilakula atizayokita karatA nathI. balake amArI bhAMgI tUTI bhASA ApanA karmayogane yathArtha bhASAmAM mUkI zakatI nathI. Apa samAjanA, rASTranA ane vizvanA uddhAramAM mAno cho, koIpaNa prajAnA dharmAcaraNa mATe AjhAdI Avazyaka che tema mAno cho, gulAma prajA dharmAcaraNa karI zakatI nathI tevI ApanI mAnyatA che. samAja tathA rASTrano uddhAra karavo te sAdhu puruSonuM prathama ktavya che, tema Apa mAno cho, ane e rIte prajAmAMthI gulAmI mAnasa dUra karavA, AsurI saMpatti dUra karavA tathA daivI saMpatti meLavavA samaye sarvasaMzuddhi vagere meLavavA Apa ApanA pravacana dvArA prayAsa karo cho. bhAratavarSanA chappana lAkha sAdhuomAM Apa saMtomAM bAlasUrya prakAzyA cho. jo amArA dharma guruo potAnuM jJAna ane potAnI sevA A daSTie bhAratane Ape to bhAratanI AjhAdI to zuM, paNa jagatanA rAjanItijJo vizvazAMti mATe je jhaMkhanA karI rahyA che te hastAmalakavat thAya. parama kRpALu paramAtmA te parivartana lAve. Ape aspRzyatA nivAraNa mATe, hiMdu muslima aikaya mATe, racanAtmaka kArya mATe, ahiMsA mATe, strI-zikSaNa tathA bAlakeLavaNI mATe paNa viramagAmamAM suMdara kArya karyuM che. sevAne zuddha svarUpamAM samajAvI che, khurasIo pAchaLa doDanAra ane sevAnA kSetro rUMdhI nAkhanArane, paiso mAro paramezvara mAnanArane, kALAM bajAra karanAranI Ape ghaNI kaDaka TIkA karI, mIThAzathI teo je pApa karI rahyA che te tarapha dhyAna doryuM che. mahAjananI kiMmata, AbarU ke lAgavaga ghaTatI nathI paNa alpajana; mahAjananI gAdIe bese tyAre ja pratiSThA maLatI nathI te ApanAM vacano suvarNa akSarathI kotaravA jevA che. ApaNo vikAsa ApaNe karavo joIe. pArakI AzA rAkhavI na joIe. siddhAMtamAM DhIlAza na joIe. samAjamAM jJAna ane sadAcaraNanI pratiSThA hovI joIe. anyAyathI ghana upArjita karanAra lakSmInaMdanonI pratiSThA na hovI joIe. samAja upara tenuM varcasva na hovuM joIe. phALAmAM temano phALo letAM vicAra karavo joIe. adharmathI meLavela dhanathI dharmano pracAra karavAmAM pApa che te bhAvanAne Apa hRdaya sanmukha rAkhI ApanuM puNyavAna kArya karo cho. Ape bhAla naLakAMThA jaLasahAyaka saMsthA sthApI, sANaMdamAM vizvavatsala sAdhutAnI pagadaMDI Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ davAkhAnuM sthApI ApanA dharmakAmanA vidhavidha kAryo prajA samakSa rajU karyA che. viramagAmamAM ApanA AgamanathI je utsAha tathA dharmaparAyaNatA thaI che, te mATe tathA Ape je mArgadarzana ApI prajAmAM navacetana reDayuM che. te mATe amo ApanA RNI chIe. Apa jyAre ahIMthI vidAya lo cho tyAre amo amArI namra aMjali Apane ApIe chIe. Apano prema amArA upara sadA kAyama rahe ane amo te mATe lAyaka thavA harahaMmeza taiyAra rahIe tevI paramakRpALu prabhu pAse amArI prArthanA che. vizvakalyANakArI sAdhune, Apane aMjali ApIe chIe. Apano prema amArA upara sadA kAyama rahe ane amo te mATe lAyaka thavA harahaMmeza taiyAra rahIe tevI paramakRpALu prabhu pAse amArI prArthanA che. vizva kalyANakArI sAdhune aMjali AjanA prasaMge sabhAjanone lAgaze ke saMtabAlajIne mATe vaLI samAraMbha zo? emanA guNagAna gAvAnI A te kevI rIta? eka jaina sAdhu, tyAgI, tapasvI ane dharmapuruSane A rIte sanmAnI dharmanI kSati to nathI thatI ne? A dharma maryAdAnuM ullaMghana nathI ne? zrotAjano, ame A badhuM khUba vicAryuM. amane lAgyuM ke A mAnapatra ke sanmAna samAraMbha nathI, paNa ame je joyuM, jANyuM ane pratyakSa anubhavyuM tenI jANa jagatane karavA mATe A prasaMga yojyo che. jyAre vyakita yA samAja sAcI dharmadaSTithI judo paDI jAya che, tyAre dharma ane samAjajIvana jude jude mArga vahe che, ane tethI jagatanuM jIvana satyathI vegaLuM jAya che. AjanuM jIvana lagabhaga AvuM ja che. Ave samaye dharma mArge prajAne dorI satyano rAha dekhADanAra, ane te mArge pratyakSa AcaraNa karI, karAvanAra puruSano amane je anubhava thayo che, tenI jANa viramagAmanI prajAne ane jagatamAM jyAM jyAM amAro avAja pahoMcato hoya tene jaNAvavA mATe A prasaMga nirmAyo che. maMdira, masjida ke koI paNa dharmasthAnamAM prArthanA thAya che, tema bAMga pokArIne ame A jAherAta karIe chIe. kharo dharma zuM che? evuM je jANe che, teNe karI batAvelA kAmono ItihAsa racAI rahyo che. temAM amAro namraavAja rajU karIe chIe. AzA che Apa sau A vastune yathArtha svarUpamAM lezo. prathama mulAkAta AjathI traNeka varSa pahelAM ame teone thorI mukAme maLelA tyAre teoe viramagAmamAM cAturmAsa Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hiMdu-muslima aikya viSe je pravacana tyAM kareluM, tenI chApa haju sadAya tAjI che. eka dhULa, ane bIjI rAkha, ema kahIne emaNe je samajAvaTa karelI, ane koI sArAye nathI, koI mAThAye nathI, evuM je sAMbhaLeluM tenI asara thayelI. ame teozrIne tyAM ja ahIM padhAravA vinaMtI karelI. tyArapachI ghaNo samaya gayo, ame temane bhUlI gayA, teo paNa kadAca visarI gayA haze, paNa toye teozrI cAlu varSe ahIM padhAryA. teo AvyA to kharA, paNa be gharanA paroNA jevI temanI sthiti zarUAtamAM thaI. teone koNa AmaMtre ? vADAmAM temanuM pUjana koNa kare ? ane bIjA paNa pUrA paricita nahIM, topaNa teone je laganI hatI te sivAya AvI sthitinI kazI ja paDI na hatI ! temaNe to rASTra samastane pukAryo, viramagAma samastanI prajAne temaNe to pukArI ane Apa sau joI rahyA cho ke Aje zI sthiti che? tame sau eTaluM to jANo ja cho ke, AjhAdI, rASTrasevA ane mahAsabhAmAM mAnanAra koI vyakita, A sAdhunI pAchaLa ghelI na thAya. paNa ame to munizrInA pratyeka kArya jhINAmAM jhINI kriyAmAM paNa samasta jagatanA vizvAtsalyanI daSTi rahelI che te joIe chIe. viramagAmanA temanA pAMca mAsa daramiyAna badhAye joyuM ke, A to mAtra bhAratavarSano ja nahi, paNa sArAye vizvano kalyANakArI sAdhu che. ApaNe badhAe temanI pravRttio dvArA ja A joyuM che. teonA ja zabdomAM kahIe to, 'mahAjananuM sthAna kadI nIcuM nathI. mahAjana kadI koIthI Darato nathI. paNa alpajana Dare che. tema jyAre tAkAtahIna mANasa mahAjananI gAdI para caDI bese ane kahe, mane koI mAnatuM nathI' ame A vAkyo kahI e batAvavA mAgIe chIe ke temanAM satya, tapazcaryA ane dharmamaya viveke ja amane kheMcyA che. AjanA vizvavaMdya puruSa gAMdhIjI je kahI rahyA che te AvuM ja che. pAMca pAMca mAsa ApaNI sAthe rahI, ApaNI ajJAnatAne lIdhe UbhAM thayelAM saMkaTo nivAravAnI je sacoTa rIto temaNe ajamAvI che te AnA jvalaMta udAharaNa rUpa che. kaparI paLomAM padharAmaNI viramagAma jevA gaMdakInA dhAmamAM gaye jeTha mahine jyAre sakhata kolerAnuM tAMDava cAlI rahyuM hatuM ane paLepaLe zuM thaze tenI ciMtA rahetI hatI, AkhA gAme hijarata karI javI paDaze ke zuM evI bhayAnaka veLAe A puruSa ApaNA gAmamAM padhAryA. sAdhutAnI pagadaMDI Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvatAMnI sAthe ja teoe kolerA vorDanI mulAkAto zarU karelI ane gAmanuM avalokana bArIkAIthI kareluM. prathama najare ja temane lAgyuM ke gAmanI gaMdakI dUra karavI ja joIe. viramagAmanI tavArIkhamAM grAmasaphAI samiti eka virala yAdagIrI gaNAze. enI zarUAtano divasa, dhanya divasa gaNAze. temanI preraNA ane prayatnothI zarU thayelI samitinuM kArya eTaluM to vyApaka banyuM ke amane to camatkAra jevuM ja lAge che. jo ke A camatkAra nathI ja. mahAmahenatanuM pariNAma mAtra ja che. paNa ame kolerAmAMthI bacyA ane meleriyA paNa aTakayo. AmAM kazI ja atizayokti nathI. temanI vANImAM temanI satyaniSThA, tapa ane satata puruSArthane lIdhe ja caitanya zakti ane preraNA pUravAnI tAkAta che tenuM ja A pariNAma che. saMtapuruSa ane temAMye jaina sAdhune yaza ke apayazano prazna hoya ja nahi. temAMye pote to mAne che, ke amArI pharaja ame cUkayA chIe. te pApanA prAyazcita arthe paNa have amAre moDuM karyuM pAlave ema nathI. yugapravartaka puruSa emaNe je kAma ahIM ane bhAla naLakAMThA ane bIje karyuM che te viSe ghaNA jANe che. A badhI pravRttionuM adbhuta pariNAma thoDA ja varSomAM bhAla naLakAMThAmAM ApaNe joI zakIzuM. teo vicArazIla, jJAnazIla, kartavyazIla, ane dharmazIla puruSa che. gujarAtanI prajAmAM tejasvI puruSa che. janasevA te prabhusevA che ema pratyakSa AcaraNathI siddha kare che. Avo puruSa thoDA ja samayamAM sAdhu samAjamAM yugapravartaka sAdhu banaze, evI amArI dhAraNA che. dhIme dhIme teo temanuM mahAna javAbadArI bharyuM sthAna dipAvaze. viramagAma tIrthadhAma gaMdakInuM dhAma gaNAtuM viramagAma Aje to temanA prayatnone lIdhe tIrthadhAma banyuM che. e upakAra ame bhUlI zaktA nathI. ame temane punaH vinavIe chIe ke teozrI amane visAre nahi. AvA puruSane jagata oLakhe ane dharma, samAja tathA rAjakIya kSetramAM krAnti karAve, tevI vinaMtI karIe chIe. A mAtra lAgaNIbharyA zabdo nathI paNa pratyakSa anubhavano sAra che. (samAraMbhanA yojaka tarIke tAlukA samitinA maMtrI zrI choTAlAla chaganalAla bhaTTanuM bhASaNa) viramagAmamAM cAturmAsa Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ choTubhAInuM vakatavya pUruMthayA bAda bhAI adesiMhe 'guru tame khUba karyA upakAra' nAmanuM nija racita kAvya prasaMgopAta gAyuM hatuM. lIlacaMdabhAInuM vakatavya choTubhAInA maMtavyanuM teoe samarthana karatAM jaNAvyuM ke A nathI mAnapatra, meLAvaDo ke sanmAna samAraMbha, paNa teozrIe ApaNane je mArga batAvyo che te mArge javA sAru, temaNe ApaNI pAse batrIsa lakSaNA puruSanA bhoganI mAgaNI karI che, te ame pUrI karIzuM evuM jAhera vacana ApavAnI sabhA che. sevAnA zapatha' levAnI maLelI samasta zaherIonI A sabhA che. kAvyo nRtya ane bhajana tyArabAda kavizrI cunIbhAI ane kezarIsiMhanA kAvyo, caMdrAbahenanAM nRtya prayogo ane mIrAMbahenanuM bhajana gavAyAM hatAM. vidyArthIonuM maMtavya viramagAma zaheranA rASTrIya vidyArthImaMDaLa taraphathI zrI paMDayAe bolatAM jaNAvyuM hatuM, ke amane zrI 'saMtabAlajI' pAsethI je jJAna maLyuM che te Aja lagI aneka jagyAe prayatno karavA chatAM maLyuM nathI. gAMdhIvAda, samAjavAda, sAmyavAda, sAmrAjyavAda ke jagatanA eneka vAdono artha ane hetu tathA jagatanI azAMtinuM mULa zAmAM che ? AjhAdI zuM cIja che ? racanAtmaka kAryanuM mahattva zuM ? A badhuM temanI pAsethI khUba sArI rIte samajI zakyA chIe. viramagAmamAM temaNe potAnA pratyakSa AcaraNathI amane sacoTa samajAvyuM che, ke komI aikaya, aspRzyatAnivAraNa, nArI unnati, UMcA nIcA gaNAtA bhedonuM nivAraNa vagere zuM che ? teoe amane e paNa samajAvyuM ke, prathama brAhmaNa, bIje kSatriyo, ane trIje vepArIonA hAthamAM jagatanuM taMtra hatuM. paNa have samaya evo AvI rahyo che, ke jyAre majUrI rUpI mUDI jevI kiMmata bIjA koI dravyanI nahi hoya, ane majUrI sAthe jJAnamaya saMskAra bhaLaze eTale zramajIvIonA hAthamAM jagatanuM sukAna jaze. munizrInI pravRttionA paDaghA temaNe amArA vyAyAma saMghane paNa doravaNI ApI che. nATaya prayogamAM paNa sAdhutAnI pagadaMDI Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teozrIe hAjarI ApI hatI. kAThiyAvADamAM paNa teozrInI pravRttinA paDaghA ame anubhavyA che. have teozrIe batrIsa lakSaNAnI mAgaNI pukArI che. AzA che ApaNe sau teno javAba ApIzuM. zrI zivAbhAI je. paTela kapAsa saMzodhanakSetra adhikArI pU. saMtabAlajI javAnA che. vidAya thAya che, te vakhate vedanA thAya che paNa have ApaNo saMbaMdha temanI sAthe thayo che, te ApaNe ke teo bemAMthI koI bhUlavAnAM nathI. ane teozrI pharI ApaNI vacce padhAraze evI AzA rAkhuM chuM. temanA prayatnone pariNAme mane to dIvA jevuM, cokhkhI rIte bApujInA racanAtmaka kAmanuM mahattva samajAI gayuM che. A badhuM chatAM eka vAta mane khaTake che, ane te e ke, temaNe dharelI jhoLI ApaNe adhUrI ja rAkhI che, temaNe pIraselo khorAka ApaNe pacAvavAmAM pUrA saphaLa nIvaDayA nathI. ane tethI temanI pAse bharelA bhaMDArano pUro upayoga karI zakyA nathI matalaba ke temanA jJAnano joIe teTalo lAbha lIdho nathI, tethI temanI jhoLInuM mahattva samajyA nathI. eTale ApaNe zakita chatAM jhoLI bharI ApI nathI. paNa have AzA rAkhuM chuM ke, varase be varase ApaNe samajIzuM ane bAkI raheluM kArya pUruM karI batAvIzuM. harijanabhAI zrI AlAbhAInI aMjali AlAbhAIe bolatAM jaNAvyuM hatuM ke, bApue ahIM padhArIne amane yAda karyA che, e badala khUba AnaMda thAya che. mane to kadI kalpanA na hatI ke, amArA savarNa bhAIo amArI sAthe besIne phaLano kakaDo paNa vAparaze, tenI jagyAe samUhabhojana thayuM. A vAtano mane khUba AnaMda thAya che. ane have vinaMtI karuM chuM ke amArA pratye dhyAna ApatA rahe ane amone zakita ApatA rahe. bhAnubhAIne paNa navAI ! eka jaina sAdhu A gAmamAM AvatAMveta harijanone vAraMvAra maLavAnI mAgaNI kare e pratyakSa joIne mane khUba navAI thayelI. jyAre jyAre kacaDAyelA varganI vAta thatI hoya tyAre teozrI temanI pratye je mamatAbharI vartaNUka rAkhe che, te joIne ghaDo levAnuM mana thaI jAya che. A rIte sthAnika vakatAonuM maMtavya patyA bAda lattA saphAI harIphAInA vijetAone, grAmasaphAI samitinA khAsa kAryakarone ane smaraNazakitanA prayAsomAM vijetAone InAmanI vaheMcaNI karavAmAM AvI hatI. viramagAmamAM cAturmAsa Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI saMtabAlajInuM maMtavya pazcAttApanuM pradarzana viramagAma AvyA Aje pAMca mAsa thaI cUkyA. A samaya tamArI sAthe rahI tamAro je prema meM lIdho che, ane Aje tame je pradarzana karyuM che e joIne mAre zuM kahevuM e ja mUMjhavaNa thAya che. A jyAre sanmAna samAraMbhano khyAla mArI sAme rajU thayo tyAre je meM kaheluM te pharIne kahuM chuM. A sanmAna samAraMbha nathI, paNa Aja sudhI je vastu tarapha dhyAna kheMcAvuM joItuM hatuM te tarapha dhyAna gayuM nahotuM, A vAtanI bhUlano jAhera pazcAttApa che ane enuM tame jAhera pradarzana goThavyuM, dhanya che tamane ! priya choTubhAIe temanI vakIlI bhASAmAM mane bAMdhI lIdho che. jo mAtra vakIlI bhASA hota to, A vIzo vANiyo (jAte teo vIzA zrImALI jaina che mATe) ema baMdhAta nahi, paNa temaNe ane priya lIlacaMdabhAIe je zabdo kahyA che, te amalamAM Avaze to huM A pazcAtApanuM pradarzana apamAna yA sanmAna je gaNo te gaNIne pI jaIza. mane gamI che grAmasaphAI mane tamArAmAM ATaluM badhuM nahotuM lAgatuM, paNa priya maganabhAIe hamaNAM ja tamArI samakSa bhAI pUjArAnA nAnA bALakane UMcakIne grAmasaphAI samitinA 'saradAra' tarIke oLakhAvyo che, te kArya mane vadhumAM vadhu gamyuM che. tamArA A kAme mane saMtoSa Apyo che. smRtinA prayoga karanArAne to sUcavavA jevuM sUcavAI gayuM che. saphAI samiti ane zivAbhAI zivAbhAI jema grAmasaphAI samitine potAnI karI mAnI che, tema maganabhAI, aMbAlAlabhAI ane anya bhAIo temanI sAthe sahakAramAM emane sAtha Ape, A samiti mane bahu priya che. tenA kAryakartA pratye khUba abhilASA che. zuM pravacana mAgaNI mATe hoya che? paNa tame kaho ke mAgo tyAre mAMgavAnuM mana thAya che, ane te grAmasaphAI samiti viSenA mArA vicAromAM jaNAvAI gayuM. kharekhara tamane prazna thaze ke zuM A lokomAM premanuM caTakuM lagADI cAlyA jAya evI krUratA haze? zuM ame kaThora hoIzuM? tamArAM haiyAM pIgaLe enI apIla amane thatI nahi hoya ? thAya ja. tame amane kaThora na dhArazo. vinA AmaMtraNe AvelAne AmaMtraNa levAnI jarUra nathI. e to tamArI lAgaNI asara kare ja. tame mArAM je gIto gAyAM te to bAla hAlaraDAM che ane hAlaraDAM sAMbhaLIne bALaka sAdhutAnI pagadaMDI Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ UMghI jAya. sadbhAgye huM AvAM hAla2DAM sAMbhaLIne UMghI jato nathI, ema thAya to kAma thAya niha. alabatta huM bALaka banavA IcchuM chuM. adesiMhabhAIe mane 'naiSThika brahmacArI' kahIne gAyuM. naiSThika brahmacArI te A saMtabAla' nathI. hA jo tame avivAhitane brahmacArI kahetA ho to huM chuM. paNa naiSThika brahmacArI to nathI ja. naiSThika brahmacarya e kevI mahAbhArata cIja che enI cintA to mArA jevA thAkelAne satata rahyA kare che. tame mane jyotipuMja, caitanyapuMja ane AgaLa vadhIne bhagavAna jevA zabdo ApyA A badhI bhASA vAparIne tamAre mane zaramAvavo che zuM ? eka sAdhu tarIke nAnakaDuM kuTuMba choDI vizvavAtsalya bhAva keLavavA zapatha lIdhA. emAM te kayuM bhagIratha kArya karI nAkhyuM che ? Ama kahIne cAbakhA mArato nathI, paNa mAro pazcAtApa jAhera karuM chuM. gAMdhIjIne tame jarUra mAnapatra ApI zako kAraNa A dizAmAM prathama pahela emaNe karI. amAruM kAma upADI lIdhuM, ame to moDA paDayA chIe te bheTavA mATe prayatno karI rahyA chIe. meM choTubhAIne pUcheluM ke temane mAnapatra Apo cho, to temaNe hA kahI. aneka zakitaone ApaNe sanmAnatA nathI : sUrya, caMdra, tArA, AkAza, pRthvI, jaLajharaNAM, nadI, sAgara evI evI to aneka zaktio, vagara bolye potAnI mahAmUlI zakti ApaNane pUrI pADe che. zuM ApaNe emane kadIye sanmAnavA gayA chIe ? bhAnubhAI ane AlAbhAI bhAnubhAIe kahyuM ke hirajanavAsamAM javAnI mArI mAMgaNIthI temane navAI lAgI, ane AlAbhAI to huM jyArathI temane maLyo chuM tyArathI `dIyA (dayA) dIyA (dayA)' karo ema kahe che. bhalA 'dayA to e kare ke huM ? jo ke teo to lakhapati gaNAya che paNa mArA bhAMDuone huM bhUlI gayo chuM temane maLavA jAu ke yAda karuM emAM te navAI zI.' pApanuM prAyazcita saveLA karI lejo AlAbhAIne to huM kahuM chuM ke ' Alo', eTale Apo 'bApu tame ja mane Apone' kharI rIte to tamAre ja amane ApavAnuM che. ame to pApanuM prAyazcita karI rahyA chIe. bhAnubhAI navAI na lagADazo, e to amArA pApanuM prAyazcita che. viramagAmamAM cAturmAsa 11 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavizrI haMsa kahe che: "mA huM to harijananI jhuMpaDIye jAuM" e rIte tame sau veLAsara A bhUla sudhArI lejo, temanA bALakonI keLavaNIno prazna paNa tamAre ja upADI levo rahyo che. teo zA mATe mAMgavA Ave? ATaluM kahI tamArA meLAvaDAnA pratidAna rUpe zuM ApuM? tame vacana ApyuM che te pALajo. mAtAone tama puruSo karatAM mAgavuM to mAtAo pAse sAruM che. temanAmAM dharmabhAvanA khUba hoya che. teo sAcI dharmadaSTi keLavaze to batrIsa lakSaNA mANasono samUha pedA thaze. pachI mAgavA javAnuM kayAM rahyuM? teoe jhADu hAthamAM pakaDayAM che tema have batrIsa lakSaNA pakavavAno nizcaya karo. zrotAjano ! AvatI kAle ApaNe sthULa deha chUTA paDIzuM, bhale tame enuM viyoga duHkha na karajo huM to pratyakSa yA parokSe tamArI vacamAM ja hoI zake. jo tame bhAla naLakAMThA bAju najara karazo to, vinA AmaMtraNe Avelo huM tamAro ATalo bhAva laIne jAu chuM, teno badalo vacanathI zo apAya? tamAruM aMtara je rIte kahe te rIte eno badalo maLyo mAnajo. samAraMbhanA pramukhazrI maganabhAI pra. desAInuM vakatavya tame badhAye mane ahIM bolAvI A sthAna ApyA badala AbhAra. gujarAtanA eka sevaka tarIke Aja lagI viramagAma joyuM nahotuM, te badala zarama Ave che. jo ke mAruM kArya evuM che ke, jhAjhI doDAdoDI karyA vagara eka sthAne besIne karyA karavuM. Ama che, eTale zaramano bhAra haLavo karuM chuM. ahIMnA mahAsabhAvAdI kAryakartAo 1942mAM jelamAM sAthe hatA tyAre mitratA sadhAyelI ane huM mAnuM chuM ke, teoe ja ahIM beThA beThA Aje mane pakaDI pADyo che. Ama ahIM AvIne pharaja adA karI. atyAra sudhI je kAryavAhI cAlI gaI ane temAMye munizrInuM vaktavya ane 'viramagAmanuM saravaiyuM sAMbhaLIne temanA jJAnano khyAla karatAM huM cUpa thaI jAuM chuM. mahApuruSonuM mahattva ja e che ke, teo vagara bole ApaNI sAme ArasI dharI de che, temAM ApaNe kevA chIe te joI zakAya. meM to AzA rAkhelI ke tame badhA kaMIka bolazo ke, "ame zuM karyuM, ane kevA chIe" paNa A to teoe ja kahI batAvyuM. temanI A rItanuM ane saravaiyAmAM karelI mahenatanuM mahattva samajajo. samAjamAM sAcI krAnti karAvavA mATe kevI rIte ane keTalI mahenata karavI paDe che teno A sAdhutAnI pagadaMDI 12 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uparathI khyAla Avaze. tamArA ukaraDA keTalA, gaMdakInAM sthaLa keTalAM, strI rakSaNanI jarUra kayAM, A badhuM teoe tapAsyuM che. samAraMbha daramiyAna mane thoDIka vAto kahI devAnuM mana thayuM hatuM te have kahuM. ApaNA deza mATe eka pAzcimAtya vidvAne kahelI vAta mane yAda AvatI hatI, ane hajAro varSa pahelAMno ItihAsa huM joto hato. e vidvAna evI matalabanuM kahI gayo che ke, hiMdustAnamAM eka evI vicitratA rahelI che ke teo sAcA oliyA puruSa pAchaLa sadAya ghelA rahe che. A prajA vidvAna, paMDita, kavi, kaLAkAra, upadezaka, zAstrI vagerene sAMbhaLe che bhale, paNa temanuM smaraNa rAkhavAne badale teo ekAda oliyAne to paLe paLe yAda karyA kare che. vicitratA e che ke enuM mukha rUpALuM nahi hoya, vastromAM TApaTIpa na hoya, dekhAve garIba hoya, gAMDo ke pAgala jevo jaNAto hoya to paNa enI pAchaLa ghUme che. AvI saMskAritA peDhIo jUnI che. ane khUbI to e che ke, jene sudharelA, bhaNelA, kahevAtA juvAniyAo kahevAya che, teo A jAtanI Tevane naryuM gAMDapaNa gaNatAM chatAM teo paNa pAchaLa Ave che, javAharalAlano dAkhalo lyo. teo gAMdhIjI pratye kevaLa zraddhAthI jotA nathI, chatAMye kabUle che ke, gAMdhI pAse evuM kazuMka che, je prajAne cetana Ape che ane e zakita amArI pAse che, enA karatAM temanI pAse vadhu che. vaLI AvA oliyAo pAse komIbhedabhAva paNa TakI zakato nathI. badhA potAno garva ogALIne oliyAne zaraNe Ave che. buddhi jora kare to paNa hRdaya teone vaza thAya che. AvI dazA gAMdhIjI pAse joI hatI. bIjI ahIM joI che. eno khAsa dAkhalo to ahIMnuM vidyArthImAnasa bhAI paMDayAe rajU karyuM te che. mArI to e bhAIne bhalAmaNa che ke, A anubhava vidyArthI vargamAM jarUra rajU kare. khAsa karIne rASTrIya vidyArthI maMDaLa saMgaThana karI rahyuM che tyAre, A vAta temane jarUra kare. amArA amadAvAdamAM mane ghaNI vakhata kahevAmAM Ave che ke, vidyArthIonI sabhAmAM gAMdhInA racanAtmaka kAma viSe samajAvo" huM teone A prakaraNa choDavA vinavuM chuM. kahuM chuM, javA dyo e badhI vAto. sAMbhaLyuM mAtra dahADo vaLavAno nathI ane vAtono kadI pAra AvavAno nathI. tamane to sAkSAt saMtabAlajI" e saphAInA jhADu maMtramAMthI racanAtmaka kAmano artha samajAvI dIdho che. pANInA loTAnI paNa kiMmata AMkanAra jaina jyAre gaMdakInI kazI paravA na kare ane vadhArI mUke, tyAre kahevAtA dharmanuM patana nahi to bIjAM zuM? ekabIjAnAM viramagAmamAM cAturmAsa 13 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AMgaNAM bagaDe, vera vadhAre, paDozI dharma na sAcave, tyAre ja AvA puruSone A bAju ghyAna ApavuM paDe che. strIonI cheDatI thAya, e bAju ApaNuM ghyAna AvA puruSo dore tyAre ja dorAya. e badhuM nAstikane paNa Astika banAve che tenA purAvA rUpe che. Aje to gAMdhI jagatanuM amoluM ratna thaI paDayuM che. gAMDI gaNAtI enI vAto suvarNa samAna banI che, narI hiMsAne mArge janAra jagatane eNe je samayasara cetavelA. teno sAra Aje jagata samaje che. batAvo to kharA ke, jyAM hiTalara jevo hArI gayo. tyAM hinda hiMsAne mArge jaIne zuM meLavavAnuM che ? tamane 'phUTa' karIne phaTAkaDo phoDatAM AvaDe che, to tene to aNuboMba vAparatAM AvaDayuM che, mATe e badhI vAto nirarthaka che. A badhuM kahIne meM oliyAnuM mahattva zuM che, e samajAvyuM. paNa emAM saMtabAlajInI stuti nathI, na hoya, tame badhA dhArata to emanI prazaMsA gAyelI miniTo bacAvI zakata. temanI saMskRtimAM ja AvAM kAryo siddha karelAM hoya che. teoe tamArA badhAnI stutino kevo sarasa javAba Apyo ? pote pAmara che, ema kahyuM. paNa huM temane pAmara gaNato nathI. ApaNe to temanI pAse zIkhavA jevuM che. gAMdhIjInuM dRSTAMta ApIne temaNe potAnI namratA jAhera karI che. zuM gAMdhIjI rAjapuruSa che ? nA re nA temane to rAjakAraNanI paDIye nathI. phaijapura mahAsabhAmAM koIe temane kaheluM ke, hiMdamAM 3 karoDane matAdhikAra che, tyAre emaNe kahyuM, 'ThIka, to to ApaNe pelI bAjunI bahumatImAM jaIne UbhavAnA' keTaluM satya kathana ! chatAMye moTA moracAo temanI netAgIrI Icche che. zuM ApaNe badhA rAjakIya puruSa thavAnA chIe ane 40 karoDa mANaso rAjakAraNathI unnata thaI zakaze zuM ? nA re nA, kadApi nahi. to pachI ApaNo uddhAra zAmAM che te ApaNe AvA oliyAo pAsethI zIkhavAnuM che. teo ja ApaNane jIvavuM kema te zikhavADe che. AvA puruSo ApaNane ghera beThAM gaMgA Ape che. huM to ema kahuM chuM, ke rAma ane kRSNa karatAM paNa Aje gAMdhIne moTuM jagata oLakhe che. kAraNa ? teo ApaNI ciMtA rAta divasa kare che. AlAbhAIe temanI bhAMgI tUTI bhASAmAM kahyuM ke, mane lpanAye nahotI ke, A prajA mArI sAthe besIne phaLano kakaDoye vAparaze. tenI jagyAe badhAye sAthe besIne bhojana karyuM. temane keTalo AnaMda thayo haze. vicArazo to e samajAze, mArI to salAha che ke, ApaNe AMgaNe lagna jevA utsavomAM paNa temane AmaMtravA. 14 sAdhutAnI pagadaMDI Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtabAlajIe ahIM je karyuM ke, dezanA pacAsa TakAe karyuM hota to Aje gAMdhIjIne koMgresamAM javuM na paData. javAharalAla muMbaIne badale gAmaDAomAM gAjatA hota ane samAjanI zIla badalAI gaI hota. saMtabAlajIe batAvelo mArga yAda rAkhajo lIdhelI pratijJA pALajo ane jo jo ke kevI ajAyabI thAya che? aMtamAM teozrIe keTalAMka suMdara daSTAMto ApIne prema ahiMsAnA mArganI samajUtI ApI hatI ane jaNAvyuM hatuM ke jo Ama thaze to pazcimane pUrvamAM thayelo navo avatAra jovA AvavuM paDaze. AvA puraSonI hAjarImAM jIvIe chIe te ApaNAM sadbhAgya che paNa have jIvatAM zIkhI le to. sabhA rAtre agIAre lagabhaga pUrI thaI hatI. viramagAma carmAsanuM saravaiyuMH 1945 sANaMda caturmAsanA kALa daramyAna ja viramagAma mATe caturmAsa kalpeluM. viramagAmano khAsa paricaya ja nahi, vaLI meleriyA mATe to viramagAma prasiddha dhAma gaNAya, paNa mana sAthe nakkI thayuM te basa thayuM ja. amadAvAdanA snehIjanonI mAgaNI chellAM varSothI UbhI ja hatI. sANaMda caturmAsamAM to paDiyAjIe bhAre haTha pakaDI. chevaTe viramagAma bAda amadAvAdane sthAna ApavAnuM vicAryuM. viramagAma mATe nakArAtmaka cetavaNIo khUba hatI paNa je thaze te kharuM ema mAnIne paNa rakhAyuM. caturmAsa pAchaLa mukhya kAraNo viramagAmavAsInuM AmaMtraNa hatuM ja nahi. viramagAmanuM comAsuM thAya e snehIjanone paNa tyAre akaLAvatuM hatuM. chatAM viramagAma kema? e praznanA uttaramAM mukhya be kAraNo gaNAvI zakAya : (1) dharmadaSTie samAja racanAnA vicAronuM Aje mUrtimaMta kAryakSetrarUpa bhALanalakaMThA prayoga aMge viramagAma sAthe saMbaMdha dharAvatI kamiMjalA aDatAlIsInuM kAma zarUAtathI ja kAcuM rahI gayeluM hoIne te para khAsa dhyAna ApavA mATe e aDatAlIsIno ane e aDatAlIsI sAthe saMbaMdha dharAvatA viramagAma zaherano saMparka jarUrI hato. (2) muMbaI ane kAThiyAvADa kaccha vagerene viramagAmamAM cAturmAsa 1 5. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukULa paDe tevuM sthaLa hoIne bahArano janasaMparka saheje vadhu sudaDha thAya. khare ja A banne kAraNo sArI peThe pAra paDayAM, ema Aje kahI ja zakAya ane vinA AmaMtraNa AvavA chatAM AmaMtraNe AvelA karatAM vadhu utsAha Adara ane sakriyaphALAthI viramagAme je javAba vALyo che te khAsa yAda rahI jAya tevo che. A viSe kAMI vadhu AgaLa kahevAnuM AvatuM hoI ahIM cartumAsanA tAraNa tarapha khAsa vaLuM chuM. kamilA saMparka A vakhate kamiMjalA gAmano saMbaMdha vadhu gADha ane rasamaya banyo. e ja rIte jerAe paNa suMdara javAba vALyo. cAturmAsa pahelAM e AkhI aDatAlIsI to na pharI zakAI paNa lagabhaga cothA bhAganAM gAmomAM pharI zakAyuM. viramagAma caturmAsa praveza jeTha vada ane dahADe prabhAte viramagAmamAM praveza karyo. jaina jainetara bhAI bahenono sneha joyo. viramagAma tAlukA samitinA pramukha puruSottamadAsanI vakhAramAM ja prAraMbhika pravacana thayuM. ane nivAsa viramagAma tAlukA samitinA makAnamAM rakhAyo. rAtre prArthanA thaI, loko prathama prathama bahu vipula saMkhyAmAM rasa levA lAgyA. aSADha pUrNimA pahelAM saTTAno hola, caitanya prabhA thiyeTara, mejesTika sinemAnuM sTeja, kacerIno coka, suthAra phaLIno coka, ema aneka sthaLe pravacano thayAM. grAma saMparka kaMIka sadhAyo. sthaLonI mAhitI meLavI. viramagAmano abhyAsa karyo. nivAsa to lagabhaga viramagAma tAlukA samitinA makAnamAM rahyo. - viramagAmamAM zuM? viramagAmamAM jainonAM cha maMdiro che. Q. mUrtipUjaka ane sve. sthAnakavAsI gacchanA upAzrayo che. mUrtipUjaka vargamAM pAyacaMdagaccha, tapAgaccha vagere che. paNa tapAgacchanuM prAbalya vizeSa che. sthAnakavAsI samAjamAM AThakoTI ane cha koTI evA be bhAgalA che. bannenAM sthAnako judAM che. viramagAmamAM jainonI vastI kulle 500 gharanI haze. brAhmaNo ane pATIdAronI maLIne ethI Dabala gharonI vastI haze. mukhyatve A traNa koma ane viramagAmanI kulle vastI 2800 gaNIe to muslimabhAIonI vastI cothA bhAga uparAMtanI che. viramagAma tAlukA samiti amadAvAda jillAmAM AgaLa paDatI che. mULe to enI zarUAta mAMDalamAM thayelI. Aje paNa mAMDalanA jainono phALo haju sarerAza 16 sAdhutAnI pagadaMDI Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jevo ne tevo ja cAlu rahyo che. sane 1926 pachIthI mAMDalathI badalI e viramagAma AvI. 1983nI vRSTinI mahArela vakhate viramagAma zahera kamiTi dvArA eka lAkha trIsa hajAranI rAhata apAI. jo ke AmAM sthAyI phALo to pAMca ke cha hajArano haze ! cUMvALAmAM beThI rela aMge paNa emaNe madada karI. bihAra bhUkaMpaveLA cha eka hajAranI madada bihAra rilIpha samitine mokalAI hatI. sastA anAjanI tAlukAmAM thayelI pravRttiomAM paNa emaNe kAma karyu. baMgALa duSkALa rAhatamAM paNa pAMceka hajAranI sahAya arthe apAyA. Ama mAtra Arthika ke upalaka zArIrika nahi paNa zArIrika yAtanAo paNa viramagAma tAlukA samiti dvArA viramagAme khUba sahI che. temAM strIo para ghoDA doDAvyAnI vAta ItihAsa prasiddha che. A uparAMta mIThAnA satyAgraha vakhate nAnAbhAI bhaTTa, cImanabhAI vaiSNava vageree A tAlukAmAM khUba suMdara kAma karyu hatuM. vANI svAtaMtrya yuddha ane ema Aja lagI mahAsabhAnI hAkalamAM viramagAma mokhare rahyuM che. gAMdhIjIne harijana phaMDano phALo, saradArano svAgata samAraMbha, mahAsabhAno suvarNa mahotsava, kasturabA phaMDa, mahAdevabhAI phaMDa vagere kAryomAM paNa viramagAme phUlapAMkhaDI caDhAvI che. hamaNAM hamaNAM teo veNIbhAI bUcanA (ke je A tAlukAnA maMtrI hatA, ane have sadgata thayA che te ) smAraka mATe tAlukA samitie rU. 25,000-no phALo bheLo karavAnuM vicAryuM che. ane emAM pragati karI che. phaMDa phALA viSe to mahattva ApaNe na ApI zakIe. paraMtu tAlukAnA ane sthAnika kAryakaronA ATalA saMparka pachI mArA mana para suMdara chApa paDI che. teo thoDuM kare ke na paNa kare paraMtu saujanya khUba che. AmAM moTTo prabhAva maNilAla koThArIno hoya te banavA joga che. teo jiMdagInA aMta lagI A samitinA pramukha rahyA hatA. tyArabAda puruSottamadAsa paTela ke je hAla paNa che. sadAcAra, khAnadAnI, ochA bolApaNuM, javAbadArInuM satata bhAna e emanA sadguNo che. kaMIka AgrahIpaNuM ane cikkaNAza koI vAra temane roke che. paNa have te tarapha paNa ughata thayA jaNAya che. samiti ane tAlukAne temanA pratye je Adara zraddhA che, te sAcAM jaNAya che. goviMdabhAI eTale AbAlavRddha saumAM kArya karanArA ane marda mANasa. bahu lAMbA-UMDA vicAra na kare paNa AvI paDatAM sAhasa kheDavA tatpara ! A banne bhAIo pATIdAra komanA che. viramagAmamAM cAturmAsa 1 7 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lIlacaMdabhAI mULe mAMDalanA, bahubAlA eTale puruSottamadAsanI pUrti kare tevA, mAMDalamAM viramagAma tAlukA samiti sthapAI tyArathI e khUba ja rasa lenArA, niyamitatAnA baMdhanathI mukata viharanArA e lIlacaMdabhAI hRdayanA evA che ke saunA mitra jevA banI rahe ! A bhAI vANiyA, jaina, paNa sudhAraka jaina. pU. dharma vijayamahArAjanuM zabdAmRta mAMDalane maLeluM te paikInA. choTubhAI bhaTTa rASTrIyatAnA abhyAsI ane kuzaLa vakIla. hirajananI AbhaDacheTa dUra karavAmAM dilathI mAnanArA. A bhAI tAlukA samitinA maMtrI che. bIjA maMtrI upara kahI gayA te goviMdabhAI che. maganabhAI zukala bAhoza mANasa che. sAruM bolI zake che. samitinAM sevAkAryomAM rasa dharAvanArA che. bhIkhAbhAI aMdha jaina che : eka vakhatanA moTA vepArI, pachI kilAcaMda devacaMda kAryanA mAnItA munima, paNa varSo thayAM teo koMgresane varI cUkayA che. sadgata karasanadAsa bhAi jo ke jarUrI vetana letA ane khUba sevA karelI. jyAre A maganabhAI Aja sudhI avaitanika rahyA che. ane mana tana emaNe koMgresa kAryamAM joDI dIdhAM che. svataMtra vicAranA bhaDa mANasa che. potAnA svamAnapUrvaka thoDuM kAma maLe to karI le ane jarUriyAto meLavI le, paNa mahAsabhAnA Adeza vakhate harapaLe taiyAra. vaye paripakava che. jarA tIkhA kharo, paNa utsAha, yuvAna che. AvA sevakonI jarUriyAto kauTuMbika nAte mahAsabhApriya kAryakaro uThAvI le, to e khAtara emane kazuM ja vicAravAnuM na rahe. e thavAnI jarUra che. rASTrIya svIkAryakaromAM viramagAma khAte caMdanabahena jANItAM che. jelamAM javA chatAM temaNe potAnA jainarItie maryAdita karelAM khAnapAnomAM ane niyamomAM macaka mUkI nathI. baheno para ghoDA doDAvyAnI rASTrIya ItihAsa prasiddha ghaTanA parathI ane amadAvAda pikeTiMga khAte paNa ahIMthI jatI TUkaDIo parathI khyAla AvI ja xn ke viramagAmanI strIo zuMche? A uparAMta paNa sevA ane mahAsabhA kAryamAM bIjA be maganabhAI (1) maganabhAI paMDayAno khAsa ane (2) maganabhAi joSIno ullekha paNa karI zakAya. dareka dizAmAM zivAbhAI paTela mAstaranI sevAvRtti to jANItI che ja. teo pATIdAra maMDaLa taraphathI vidyArthIonA phrI vargo paNa calAve che, ane bAlamaMdiranA saMcAlakomAM paNa temanuM nAma che. 18 sAdhutAnI pagadaMDI Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A gAmamAM vyAyAmazALAnI utpatti saM. 1985mAM thaI. te pagabhara thayA pachI to have suMdara prakAre cAle che; ane vyAyAmazALAnA maMtrI bAbubhAI mohanalAla che. vyAyAmazALAnA vidyArthIo rASTrabhakita, sevA ane sadAcAramAM AMkho ThAre tevA che. jyAre jyAre rASTranuM, gAmanuM ke samAjanuM kAma paDe tyAre te khaDA ja che. A badhA para mukhya asara rAmajIbhAI khatrInI che. jayaMtIbhAI khatrI paNa emanI ja asara taLe taiyAra thayelA che. AkhA viramagAmamAM rAmajIbhAInA nAma sAthe lokono temanA pratye, AMtarika sneha UchaLe evI e bhAIe pratiSThA meLavI che. mIrAMbAInA AzramamAM teo hatA. have TUMka vakhatamAM pharI ahIM AvavA vakkI che. hAla enA pramukha goviMdabhAI paTela che; ane gijubhAInA dekharekha taLe e cAle che. lallubhAI ahIMnuM bAlamaMdira calAve che. sAcA ane mUMgA sevaka, sarvajanane game tevA bALasvabhAvanA, A bhAI paNa rAmajIbhAInA satsaMge taiyAra thayela A zaheranuM ratna che. AvI vyakitao ane haju AgaLa kahevAmAM Avaze tevI vyakitao viramagAmamAM che. munsara ane gaMgAsara jevAM taLAvo viramagAmanA pAdaramAM che. hAIskUla bahu vizALa jagyAmAM bhavya makAnamAM che. eka baurDiMga paNa hAIskUlane che. aMgrejI hAIskUlanA mahAkaMpAuna ane makAna joIe - tenI vyAyAmazALA joIe ane bIjI bAju gujarAtI la tathA kanyAzALA ke bALanizALanI dazA joIe to navAI sAthe duHkha thAya. kanyAzALA ane nizALanAM ghaNAM kharAM makAno bhADAnAM ja che; ane e makAnonI dazA bhAre zocanIya che. eka kanyAzALAnA makAna pAse to mutaraDInI sthiti mahAna duHkhada che. (haju paNa che) je bALaka bAlikAo bhaviSyanA mahAna Adarza nAgarika nipajAvavAnA che, jemane devanI upamA devAya che temanI A dazA viramagAma jovA mATe to kharekhara zaramarUpa gaNAya. ApaNe IcchIzuM ke A makAno viSe viramagAmavAsIonuM mukhyapaNe lakSya kheMcAya. mAre kahevuM ghaTe ke gujarAtI skUlanAM bALakono bagIco joI mane khUba AnaMda thayo. tyAMnA bAgapremI zikSakane dhanyavAda ghaTe che. zivAbhAI mAstare temanA latAmaMDapa mATe protsAhana ApyuM te sAru karyuM che. urdUzALAnA zikSakone paNa huM A nizALanA bagIcAnuM anukaraNa karavAnuM kahevA lalacAu chuM. ahIMnuM pATIdAra maMDaLa dvArA cAlatuM viramagAma kanyA viramagAmamAM cAturmAsa 19 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidyAlaya' jo ke hamaNAM ja kholAyuM che, paNa enI jhaDapI pragati AzAspada che. gAma saphAInA kAmamAM A kanyAono phALo noMdhapAtra hato. TUMka vakhata pahelAM sahabhojana samAraMbha karIne nAtajAtanA kSudrabhedo bhUlavAnuM prAthamika pagaluM temaNe bharyuM hatuM. A vidyAlayanA IzvarabhAI pramukha che, ane vijayasiMhabhAI, DaoN. navanItalAla kuberabhAI tathA zivAbhAI mAstara jevA rasa dharAvanArA kAryakartAo A saMsthAne maLyA che. huM IcchuM chuM ke A kanyAlayano Arthika ciMtAno bojo jamInadAra caMdubhAI tathA IzvarabhAInA sahakAre banne uThAvI le ane kAryakartAo pATIdAra komamAM strIjAtinI je avahelanA che tene dUra karI pUrNa svamAnapUrvaka jIvavAnI ane prajAmAM ucca saMskAro reDI zake tevI cAritrazIla vyakitao utpanna karavAnI koziSa kare. viramagAmanI hiMdI bhASAnI pragati noMdhapAtra che; ane temAM kuberabhAI mAstarano phALo mukhyatve che. viramagAmamAM kolerA viramagAmamAM praveza pahelAM ja kolerA hato. mane e samAcAre akaLAvelo. huM ahIM Avyo te pahelAM kolerA rAhata samiti racAI cUkI hatI. alaga vorDa kholavA mATe koI ja makAna zaheramAM ke zaheranI AsapAsa na maLatAM kolerA rAhata samitine jinamAM e vyavasthA karavI paDI hatI. AvA sevAkArya mATe makAna na maLyuM enuM mane khUba duHkha thayeluM e meM ekathI vadhuvAra vyakata karyuM hatuM. ane AnI asara je kAMI thayelI teno paNa namUno mane jovA maLyo che; je ghaTanA huM AgaLa kahevA mAguM chuM. kolerA veLA je rAhata samiti racAI temAM vartamAna yu. taMtra, tema ja viramagAma tAlukA samitinA sabhyo tema ja svayaMsevakono pUrepUro sahakAra hato. kAzIbahenane paNa teoe mAMgaNI karI bolAvyAM hatAM. DaoN. dinubhAI tathA ahIMnA sthAnika DaoNkaTaro ane talodavALA sevAbhAvI sajjana DaoNkaTara premacaMdabhAI vagere kArya karI rahyA hatA. eka saptAhamAM to uparAuparI ghaNA kesa banI gayA, pachI vaLI ThIka dekhAya tyAM vaLI jora dekhAyuM, Ama thoDA saptAho cAlyA bAda zAMti thaI gaI. meleriyAno paMjo ane grAmasaphAI meleriyAno paMjo, DokiyAM karI rahyo hato. gAmanI gaMdakInA pramANamAM thoDo vakhata ThIka ghaTADo thayelo paNa pharI pAchA enI e dazA AvI cUkI hatI. banne 20 sAdhutAnI pagadaMDI Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maganabhAIo (maganabhAI joSI ane maganabhAI sukhalAlabhAI tathA zrI aMbAlAlabhAI gaMdakInI phariyAda lAvyA hatA. AjanA yu. taMtra upara AdhAra rAkhavo e tyAre vAhiyAta vAta hatI. grAmasevako ja A vAta prathama upADI le e jarUranuM hatuM. gaMdakI dUra thavAthI roga aTake che emAM jarApaNa zaMkA nathI ja. paraMtu A nimitte mAro to saphAIkAmanI pratiSThA sthApita karavAno ane paraspara janasaMparka sAdhavAnoya lobha hato. smaraNazakitanA prayogo paratvenuM vidyArthIone sAra pravacana rakhAyeluM temAM meM A vAta mUkI. gIjubhAI (jao hAla premacaMda rAyacaMda kolejamAM bhaNe che ane vyAyAmazALA sAthe jemanuM nAma AvI gayuM che teo) e vicAra mATe thoDo samaya mAgyo. viramagAma grAma saphAI sahAyaka samitinI utpatti AmAMthI viramagAma grAma saphAI sahAyaka samitinI utpatti thaI. have A samitinuM nAma grAma saphAI samiti' rahyuM che. tA. 14-7-45no A divasa viramagAma khAteno yAdagAra divasa che. A samitino kramika kema vikAsa thayo ane emAM meleriyA aTakAyata tathA bIjI rIte atyAra lagImAM zAM pariNAma AvyAM te badhI vigato te samiti taraphathI bhAI aMbAlAle lakhelA lakhANamAM AvI jAya che eTale huM ahIM nahi carca. pratyeka zaheramAM grAma saphAI samitio sthApavAnI anivArya jarUra che. gAmaDAmAM paNa jarUra to che ja. myu. taMtra Aje to ahIM ke bIje parAyuM che. te jemaNe prajAsevakonA saMmati vinA svIkAryuM che. temaNe prajAno droha karyo che ema kahevuM ja paDaze eTale evA lokomAM hArdika sevAbhAvanI apekSA rAkhavI vadhu paDatI che. paraMtu mAno ke pUrNa prajAkIya myu. taMtra hoya to paNa AjanI avadazAmAM myu.taMtra ane prajA vaccenI eka madhyastha samiti to joIze ja. prajAmAM saphAInI sahaja Tevo pADavAmAM ane myu. taMtrane sevAmAM jAgRta rakhAvavAmAM A madhyastha samiti ja kArya karI zakaze. yu. taMtra game teTaluM svataMtra sAvadhAna ane sevAbhAvI hoya to paNa prajA jyAM lagI saphAImAM pUrNa darakAravALI saheje nahi bane tyAM lagI te asarakAraka kAma karI zakavAnuM nathI ja. A madhyastha samiti Ama mAtra gaMdakInI sAphasUphI ja nahi, paNa samAjanI mananI sAphasUphImAM paNa agatyano bhAga bhajavI zakaze. haMmezanA lokasaMparkamAM A samitine rahevAnuM thaze. A samitinA kAryakarone upalA, vacalA ane nIcalA e traNeno abhyAsa thaze. dilapUrvakanuM te samitinuM A viramagAmamAM cAturmAsa Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAma saune pyAruM lAgaze. tene hiMdu ane muslima eka sarakhAM cAhaze. viramagAmamAM paNa mAsika grAma-saphAI-dinanA muslima lattAnAM mIThAM saMbhAraNAMo paikInAM keTalAMka A vAtanuM pratyakSa utkaTa pramANa che. bALako, vidyArthIo, zikSako ane beno suddhAM Aje to A samitinAM mAsika sakriya sabhyo rahyAM che ja. uparAMta grAmanA bIjA samAje paNa sArI peThe bhAga lIdho che. jemAM zrImaMta ane sAmAnya bane varga che. ophisaro, adhikArIo ane zramajIvI paNa che. jo A sthiti lAMbo vakhata cAlu rahe to A kAryakrama mahAna viplavakArI kAryakrama che. emAM ThaMDI chatAM cokkasa ane addabhuta kAryakAriNI tAkAta che. bhaMgInuM kAma halakuM manAtuM aTake ane e komane sAcI pratiSThA maLe. eTale AbhaDacheTanuM tUta ja nahi balake khoTI ane aMdhazraddhAnA pAyA para UbhelI nAtonI dalabaMdhI paNa dUra thAya. Ama chatAM varSonI maulika vyavasthA ane nAtonI sAcI saMgaThana zakita to vadhu dIpI UThe ja. dA.ta. bhaMgIno putra paNa saMskArI, sadAcArI bane, eTale tenA tarapha lokono tiraskArane badale pUjyabhAva jAge. pachI mAtra janmagata uccanIcanA bheda na rahe. paNa sadguNa durgaNa paratve uccanIcanA bheda rahe. A kAma halakuM ane A UMcuM e bhrama dUra thAya. zramajIvIone sAcuM ane ucca sthAna maLe. ane zramajIvI vargamAM jJAnanI je kAMI khAmI che te dUra thAya. AnuM ja nAma te saMskAramaya samAja racanA. grAmasaphAInuM kAma, jo ke ATaluM ucca che chatAM ekI sAthe dararoja AvuM kAma na karI zake chatAM te pratye jeno prema hoya ja eTale e bhUmikA nakkara banAvavA mATe AnI sAthe ja bIjA cha khAtAMone goThavavAmAM AvyAM che; ane mukhya jenuM nAma mane priya ane je Adarza A badhA kAryonI pAchaLa che te nAma vAtsalya sevaka saMgha' goThavavAmAM AvyuM che. A saMghanI sthApanA tA. ra3-10-4panA roja thaI che. tenA sAta vibhAgo A mujaba che : (1) grAmasaphAI samiti (2) saphAI madadanIza samiti (3) janarAhata samiti (4) prArthanA vibhAga (5) pracAra vibhAga (6) bhAla nalakaMThA sahAyaka vibhAga (7) harijana saMparka vibhAga. A paikI grAmasaphAI samiti A badhI samitinA pAyArUpa che. eNe dainika saphAI dvArA ja sarvajanamohaka kArya karI batAvyuM che. saphAI madadanIza samitie paNa mAsika saphAI dina tathA pracAra vageremAM kArya karI batAvyuM che. janarAhata samitie auSadhAlayanI dizAmAM meleriyAnAM traNa kendro kholIne meleriyAnA dardIo paikI(jo ke A veLA gaMdakInI saphAInA kAraNe meleriyAno upadrava ocho hato ema jANyuM che sAdhutAnI pagadaMDI re re Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatAM je temAM thoDe aMze sapaDAyA hoya temane mATe paNa) davA lenArane rAhata ApItI ane Trena vyavahAra rela aMge khoravAyo, tyAre te baMdhu-banIne paNa Azraya ane bIjI vyavasthA karI ApI hatI. A vakhate A kAryamAM sthA. jainonI vizALa bhojanazALA upayogamAM AvI hatI. e AzAspada ghaTanA che. kolerA aMge makAna na maLyA badala je duHkha meM vyakata kareluM teno saMbhava che ke A saphaLa pratyAghAta paNa hoya ! huM AzA rAkhuM chuM ke jaino pratyeka janasevAnA kAryamAM Avo ja utsAha batAvaze. kAraNa ke temanI vadhumAM vadhu A bAbatomAM javAbadArI che. jyAre teo vizvabaMdhutvano pATha bole che tyAre viramagAmanI janatAnuM jo temAM amalI sthAna nahi hoya to te zukapATha hAMsIpAtra ja gaNAze ane UlaTuM teo rahyuM sahyuM paNa temanuM samAjamAMnuM sthAna sAva gumAvI besaze. grAmasaphAImAM sauthI moTo hisso temano hoya e mArI khAsa apekSA che. kAraNa ke dareka dharma karatAM cokhkhAInI bAbatamAM paNa bIjI bAbatonI jema vadhumAM vadhu vicAro ane amala temanA pUrvajoe karyo ja che. Aje teo te karatAM taddana viparIta mArge vaLI gayA che. jo ke te badhI viparItatAnA kAraNomAM jaina sAdhusAdhvI mukhya che. je sAdhu sAdhvI pAMca samitine mAtArUpe bolI roja yAda kare che, te sAdhusAdhvInAM anuyAyIo eMTha para eMTha nAMkhI hajAro khadabadatA kIDAnA thara janmAve e keTalI zaramanI vAta che ! teo bALakone jyAM tyAM maLatyAga mATe besADe, pote paNa asura savAra zerIomAM jAjarU besI jAya, jyAM tyAM baLakhAM pheMke AmAM viveka jevuM tattva paNa kayAM rahe che ? jyAM mANasAIno pATha paNa kAco che, tyAM jainatattvanA to AMkaDo hoya ja kayAMthI ? eTale have e bhulAI gayelI vAtane pharI yAda karI jainoe AvAM kAryo prathama ane javAbadArIpUrNa bhAra upADI lIdhA sivAya chUTako nathI. sadbhAgye viramagAma grAmasaphAI samitinA mAjI maMtrI maganabhAI ane vartamAna maMtrI aMbAlAlabhAI banne paNa jaino ja che. jainayuvakone huM emanuM anukaraNa karavAnuM sUcavuM chuM. cAlu maMDaLanI chApa mArA mana 52 saMkucita mAnasathI bahu AgaLa paDI nathI. huM AzA rAkhuM chuM ke teo have maMDaLa cAlu rAkhe to Aja karatAM ghaNI vizALa kAryakAriNI zakita keLave ! jainayuvaka tarIke temanI javAbadArI sauthI mahAna che. jainabhojanAlayanI huM vyApakatA IcchuM chuM. janasahAya samitinAM banne kAryo (auSadhIya rAhata ane Trena vyavahAra staMbhanajanya rAhata)mAM ullekhapAtra phALo emaNe Apyo che; ane Avye jAya che maganabhAI paMDayA paNa upalA banne kAryomAM khaDe page hAjara ja rahetA. paMDayAe tA jyAre jyAre ane jyAM jyAM dhvanivardhaka yaMtronI jarUra paDI tyAM tyAM hasate mukhaDe ane viramagAmamAM cAturmAsa 23 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahaja preraNArUpa e sevA hAjara karI ja che. vyAyAmanA vidyArthIonI kumake paNa teo hAjara ja rahyA che. potAno dhIkto dhaMdho kore mUkIne paNa teonI hAjarI sevAkAryamAM hoya ja ane khUbInI vAta to e che ke vyAkhyAnonI vyavasthA ke vyAyAma maMDaLanA nATaya prayogothI mAMDIne gaMdakI saphAI jevA kAma lagI ke nirAdhAra muDadAMnI vyavasthAnA kArya lagI paNa temano rasa to tevo ne tevo ja akhaMDa ! Ane ja huM sAcuM brAhmaNakArya gaNuM chuM. maganabhAI joSIe auSadhIya rAhatamAM AkarSaka kArya karI batAvyuM che, emAM bemata nathI. teone A kAryamAM aMtarano rasa che. emanI sevAne lIdhe ja ochA kharcamAM auSadhIya rAhata maLI zakI che. 3160 jeTalIvAra dardIoe mAtra 71 rUpiyAnI davAmAM lAbha lIdho hato. vyavasthA kharca ane auSadha kharca maLI mAtra, traNa kendronuM maLIne rU. 163, kharca AvyuM che. A uparathI maganabhAI joSIne dhanyavAda ghaTe che paraMtu temanA taraphathI eka savaitanikabhAInA kissA parathI mArA mana para e sevAnI asaranA sthAna karatAM AvA kissAnuM sthAna vadhI javA pAmyuM hatuM. maganabhAIno vAMka ho ke na ho e prazna mahattvano mane nathI, paNa maganabhAI jevA manuSya pAse pazune paNa mANasa banAvavAnI huM AzA rAkhI zakuM, eTale ja A kissAne huM agatyano gaNuM chuM. joke pAchaLathI temane mArA duHkhanI asara thaI haze ema mane lAgyuM che eTale huM AzA rAkhuM chuM ke jAhera sevAnAM kAryomAM have teo potAno vAtsalyamaya svabhAva ja vadhu vikasAve. A rIte traNa samitio kAma karatI joI, A traNemAM ane saMdhanI utpattimAM paNa, tathA goviMdabhAIne mAthe premathI bhAra rAkhanAra vyaktimAM paNa je nAma che teno gauravapUrvaka ahIM ullekha karavo joIe. temanuM nAma che zivAbhAI. A zivAbhAI paTela khetIvADI khAtAnA mukhya ophisara che. saphAI samitinA kAmamAM temano phALo mana, tana ane sAdhana sameta che. A zivAbhAI to mArI viramagAmanI prAyaH sarva pravRttiomAM otaprota Aja lagI thaI gayA che. emano svabhAva paNa lokapriya che. huM jyAre emanA kapAsanA utpAdana kempanA pradarzanamAM gayo tyAre temano abhyAsa joIne chaka thaI gayo. temaNe A dizAmAM mahAna pragati karI che. enuM kAraNa temanI javAbadArIpUrvakanI aMtaranI cIvaTa mane lAgI che. temanA gharanI sughaDatAe paNa mArA mana para ucca pratinI chApa pADI che. zivAbhAInuM ghara ane babubhAInuM ghara mane saphAI, sughaDatA ane vyavasthAmAM khAsa prathama take ja sAme tarI Ave tevAM AdarzarUpa viramagAmamAM lAgyAM che. 24 sAdhutAnI pagadaMDI Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pracAra vibhAganuM kAma mukhyatve vidyArthIonuM rahyuM che. te saunI sevAmAM paNa lallubhAI ane bhagubhAInI joDIne na bhulAya. jo ke temAM vyAyAmamaMDaLa tathA khAsa karIne temanA para rAmajIbhAInI chApa e huM samajI zakyo chuM. prArthanA vibhAganI to haju have kasoTI thavAnI che, paNa mane lAge che ke babujIbhAI, lallubhAI ane aMbAlAlabhAI tathA maganabhAI joSI ane cunIbhAI vagerenI satata khaMta raheze to e saphaLa thaze. zivAbhAI khetIvADIvALA jyAM lagI ahIM raheze tyAM lo to vaNamAgye A saMghanA dareka khAtAMne madada maLI ja rahe e emanI atyAra lagInI kAmagIrI parathI mane saheje jaNAya che. - bhAla naLakAMThA vibhAganuM haju sthAnika kArya khAsa AvyuM nathI eTale zuM kahI zakAya? paNa maganabhAI sukhalAlabhAInI dhagaza jotAM teo bIjAnI paNa A kAryamAM saMpUrNa IcchApUrvaka madada meLavIne te dvArA bhAla naLakAMThA vibhAgamAM sakriya kArya karI batAvaze. e AzA asthAne Aje to nathI ja lAgatI. A kArya ja Aje ApaNAM badhAM kAryonuM kendrasthaLa che. e vAraMvAra kahevAnuM bhAgye ja hoya ! maganabhAI kamiMjalA aDatAlIsInA paryaTanamAM pUrepUrA ke amukaaMze paNa sAthe ja vicare e saMbhAvanA che. harijana saMparka vibhAganuM kadAca tatkALa ja kArya AvI paDe. harijana chAtrAlayanI punarAvRtti thayA bAda temanuM kArya vistaraze. camAra ane bhaMgI bhAIAnAM nAnAM moTAM basanA choDAvavAM temanI muzkelIomAM sakriya sahAnubhUti rAkhavI, temanA zikSaNamAM sakriya rasa levo vagere A vibhAgane lagatAM kAryo raheze. viramagAma caturmAsamAM camArabhAIno saMparka to bhAnubhAI tathA choTubhAI bhaTTa vagerene lIdhe thayo. bhaMgIbhAIono paNa goviMdabhAI vagerene lIdhe thayo. chellAM harijanavAsanI rAtrisabhAo ane nivAsane lIdhe khUba prema saMbaMdha baMdhAyo. AlAbhAI, somAbhAI, tribhovanabhAI, dIpAbhAI vagere bhAIone jotAM camAra komanI pragati spaSTa dekhAI Ave che. e daSTie bhaMgIbhAIonI pragati ochI lAge. jagatamAM mahAna sevApadane ane khare ja RSi-padane chAje tevuM kArya to teo ja kare che. eTale emanA tarapha have viramagAmavAsIoe bahu ja mukhya dhyAna ApavuM ghaTe che. "harijana chAtrAlaya" punaH zarU thayA bAda temAM temane paNa sthAna maLe e vAto vahetI thaI che. AlAbhAI vagerenAM mana para A vAtanI asara paNa dekhAya che. viramagAmamAM cAturmAsa 25 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ano amala pUrNapaNe thAya to camArabaMdhuonuM sthAna AjanAM karatAM ghaNuM ucca thaze evo mAro namra abhiprAya che. joke Aje to harijana chAtrAlayamAM turata Ave tevA bhaMgIkomanAM eka paNa vidyArthI nI ja AthI tatkALa dilAso khUba maLaze ane temane mATenAM baMdha bAraNAM khullAM thaI jaze. bhaMgIbhAIonI sAthe AlAbhAI jevA camArabhAIoe ane bIjA gAmanA savarNabhAIoe je saMparka sAdhyo ane prasAdI paNa saMgAthe lIdhI tethI mane khUba saMtoSa thayo che. potAne ghera hirajanone mAnapUrvaka mIjabAna tarIke notarI pAse besI jamADavAmAM zivAbhAI khetIvADIvALAe jema pahela karI tema viramagAmavAsI dareka komamAM A anukaraNa thAya e IcchavA yogya che. jo ke mAtra ATalethI ja patI jatuM to nathI ja tema paMtibhojana viSe mAro ati Agraha paNa nathI. paNa samAjanI vicAra krAnti mATe A eka suMdara nimitta che tema lAgavAthI ja mane e kArya pratye ati saMtoSa thAya che ema kahevuM ghaTe. paMDita darabArIlAlajI jevA krAntikA2ka vicArakano paNa viramagAme ThIka lAbha lIdho te mane gamyuM che. caturmAsArthe mAMDalamAM virAjatA munizrI nyAyavijayajI mahArAjane lIdhe ja A taka maLI hatI. paMDitajInA ahiMsA ane brahmacarya-viSayaka pratipAdana ane vicAramAM jyAM mAro pramANika matabheda che tyAM meM e ullekha anyatra karyo ja che. A uparAMta viramagAmanI prajAe bIjA paNa aneka AgaMtukAnI caturmAsa daramyAna je prema sevA uThAvIne bhAva batAvyo che te parathI mArA mana para viramagAmanI janatAnI na bhUMsAya tevI UMDI chApa paDI che. alIgaDhamAM muslimabhAIoe mane AmaMtrIne je bhAva batAvyo che te paNa mAre mATe AzAspada banyo che. kAsamapurAnA muslimabhAIo sivAya bIjAmuslimabhAIono saMparka sAdhavo rahI gayo che. bajANiyA bhAIo pAse joSI laI gayA hatA tethI temano paNa paricaya thayo, bAkI to anekavAra aneka lattAomAM aneka viSaya para aneka pravacano thayAM temAM paNa samakitanAM lakSaNo aMgenAM pravacano, kRSNajayaMtI, gAMdhIjayaMtI, zivajayaMtI ane saradArajayaMtI vagere jayaMtIonAM pravacano ane paryuSaNanI anekavidha pravacanonI mALA khAsa ullekhapAtra che. A caturmAsamAM dhAravA karatAM paNa kadAca vadhu gujarAtanA tathA kAThiyAvADanA kAryakaro vagereno khAsa saMparka rahyo che. viramagAma eTale kAThiyAvADa ane gujarAtanI sarahada tethI ane banne saMskRtinAM samanvayanI suMdara taka sAMpaDI che. 26 sAdhutAnI pagadaMDI Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viramagAmanI narakabArI tarIke paMkAyelI jakAtabArImAM have pheraphAra to thayo ja che, paNa haju vadhu dhyAna apAvuM ghaTe che. myunisipAliTInA seniTezana khAtAnA ceramena prajAnI saMmati vinA suparasIDa thayelA myu. taMtrane sAtha Apyo te badala to meM mAro virodhI mata darzAvyo ja che; paNa ahIM grAmasaphAI sahAyaka samitinA sahakAramAM temaNe potAnI je pharaja hovI joIe te A nimitte paNa bajAvavAno je prayatna karyo che tenI ahIM huM noMdha lau chuM. bhAI jeThAlAla AmAM vadhu noMdhapAtra che. temaNe ane cInubhAIe madadanIza samitimAM pUro sAtha purAvyo che. khAsa karIne cunIbhAIne to ene mATe veThavuM paNa paDyuM che. A kissAmAM AjanA yu. taMtranI zithilatAnI mArA mana para chApa paDI che. bAkI cunIbhAIne A bhoga to dhanyavAda ja mAMgI le che, paNa temanI pAse huM AthI paNa vadhu vIratApUrvakanI sahanazIlatAnI AzA rAkhuM chuM. A caturmAsamAM aneka bhAI baheno AvyAM temAM paMDita darabArIlAlajI uparAMta DhebarabhAI, morArajIbhAI, arjunavAlA vagerenA noMdhapAtra prasaMgo che. puSpAbahena mahetA, DaoN. hariprasAdabhAI desAI, pArAnA punamacaMdabhAI vagere paMDayA mAstaranA prayatnanI yojanAne lIdhe AvelA. viramagAme Ama sakriya saLavaLATa pAmIne mArA mana para praba sArI chApa pADI che. baheno paNa hRdayapUrvaka prAmasaphAImAM sAtha Ape ane tabaka, pAvaDA ane jhADu laIne badhA gharanAM ane badhI vayanAM moTAM-nAnAM-so akhaMDa aikaye nIkaLI paDe e sAmAjika krAntie mArI jema anekane asara karI che, emaM huM joI zakuM chuM. smRti vikAsanA prayogomAM paNa babujIbhAI, zivAbhAI khetIvADIvALA jevA hArdika rasa le ane nAnA vidyArthI sAthe, harIpha vidyArthI thaI bese e daye paNa mane AnaMda Apyo che. eka be vidyArthIo ane temAMya harSadanI A dizAnI pragati joI huM IcchuM chuM ke A varga pratye je kArya upADI levAmAM Ave to jema dalapatabhAI jevA zikSako saphAInA praznamAM sakriya UMDo rasa dharAve che tema sau AmAM paNa rasa dharAvatA thaze. A prayogathI zA zA lAbha thAya che te viSe zivAbhAI ane babujIbhAIe je anubhavo karyA che te gauravaprada che. Ama jyAre jyAre je je bAbatamAM vAta mUkI che ke viramagAme javAba vALyo ja che. vinA AmaMtraNa kArya aMge ja ahIMnuM caturmAsa thayuM. to paNa viramagAma grAmasaphAI samitinI suMdara bheTa dharI ane AthI bhAla naLakAMThA prayoga kAryamAM viramagAmamAM cAturmAsa Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AzAnI cokkasa pratIti maLI. vaLI temaNe IzvarabhAI dvArA A caturmAsanA AgaMtukonI tanamana sAdhana sahita sevA upADI lIdhI. sANaMdanA caturmAse vizva vAtsalya auSadhAlaya'nI utpatti ane vikAsa bheTa ApI. viramagAma vAtsalya sevaka saMghanI utpattinI bheTa ApI che. have pachInA enA vikAsa mATe eNe A ja bhAve javAbadArIpUrvaka have jevuM tevuM ja rahyuM che eja huM A caturmAsamAM zve. sthA. samAjanA pAThayakramane aMge jema cAra dhoraNanA sarva vibhAgo bAlaMbhA joDiyA vagere sthaLomAM taiyAra thayA hatA tema A veLAe ahIM pAMcamA chaThThA ane sAtamA dhoraNano ItihAsa vibhAga vyavasthita taiyAra thaI gayo che. A mATe ekAda mAsa nivRtti arthe chellAM jayaMtI presamAM amo rahyA hatA ane tyAM paNa viramagAma vAsIono sahakAra nivRtti ApavAmAM paNa hato. viramagAme ATaluM ApavA chatAM meM evuM zuM ApyuM ke viramagAma mArA vidAya mAnamAM utsava Ujave ! meM to kahyuM ja che ane kahuM chuM ke mane jo tame vidAyamAna ApatA ho ane huM e mAna, mAnarUpe ja svIkArI lau to e mAna nathI, paNa Aja sudhI je kArya gAMdhIjI jevAe amArI pahelAM karyuM ane amo pAchaLathI jAgyA tenA A jAhera pazcAttApanuM pradarzana ja che. nyAyI rIte AvA mAnanA adhikArI to gAMdhIjI ja che ke jemaNe gRhastha vezamAM paNa sAdhutA kevI hoI zake te amArA jevAne kabUlAvI dIdhuM ane jagatane navIna padArthapATha pUro pADyo. ATaluM saravaiyuM joyA pachI, viramagAmano ATalo prema joyA pachI je kahyuM che tenuM ja thoDuM digdarzana karuM. mArI bhaviSyanI AzA paNa e dvArA pragaTa thaI jaze. upasaMhAra (1) 'vAtsalya sevaka saMghauttarottara pragati kare, temanAM sAta khAtAMo kArya karatAM rahe, ane bIjAM khAtAM paNa vadhe tathA temanI pragati vadhate vadhate evI thAya ke jene lIdhe e saMgha khare ja vizvavatsala saMgha'nuM namUnedAra aMga bane. A mArI mukhya abhilASA che. (2) munsara ane gaMgAsaranA saMrakSaNa mATe eka khAtuM ughADavAnI jarUra che. munsara taLAva gujarAta mATe ItihAsanA ane zilpanA gauravarUpa che. tenuM saMpUrNa jatana thavuM joIe. eka paNa bAI ke bhAI tyAM gaMdakI na kare. tenAM devaLonI kAMkarI paNa koI na kherave.gaMgAsaranA prajA pajavaNIonA prasaMgo have to nathI saMbhaLAtA, sAdhutAnI pagadaMDI 28 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa tene sAru hindu-muslima banne komanA sevakoe satata jAgRta rahevuM ghaTe che. (3) hindu-muslima komanA kAyamI susnehamaya saMgaThana mATe paNa eka evuM khAtuM kholavAnI jarUra che ke je guMDAgIrI ane cheDatInA prasaMgonI pUrepUrI khabara laIne tevA doSothI banne komane bacAve ane ahiMsAnI saMgaThita tAkAta batAve. (4) haoNspiTalamAM vorDaboyanI anivArya jarUra che.A kArya to tatkALa karavuM ke karAvI ja levuM joIe. (5) viramagAmano kacaro hAla jyAM ane je rIte paDe che temAM saMzodhana thavAnI jarUra che. dhuNiyuM taLAva purAI jAya ane pANI gaTara sAthe maLI jAya to viramagAmano bhejano moTo prazna UkalI jaze. vaLI gAmamAM eka paNa ukaraDo na hovo ghaTe. (6) viramagAma myu. nA senITezana khAtAnA caledArono pagAra to bhaMgI kuTuMbo karatAM paNa dayApAtra che. A tarapha pratyeka viramagAmavAsIe ghyAna ApavuM joIe. kAraNa ke temanuM kAma bhaMgIbhAI baheno pachIne naMbare paNa mahattvanuM che ja. (7) pAMjarApoLanI sthiti sANaMda jevI duHkhada nathI lAgatI, paNa emAM gosevAnI suMdara pUrti karavAnI to jarUra che ja. AmAM paNa 'vAtsalya sevaka saMgha'nA sabhyonuM eka khAtuM rasa letuM hoya e IcchavA yogya che. (8) nirAzrita, tarachoDAyelAM ke dabAyelAone kAmacalAu Azraya Ape ane evAM sthaLonA zabanI vyavasthA kare tevA sevAbhAvIonuM eka khAtuM jarUrI che. AmAM eka strI vibhAga paNa hoya ane eka puruSa vibhAga paNa hoya. (9) vAraMvAra viramagAmane saMskArono mahA lAbha maLe, tene sAru mAstara paMDayAbhAIe jema noratAMnA samayamAM bahAranA anubhavI vyAkhyAtAone AmaMtrI viramagAmane suNAvavAno je zubha prayatna karyo hato tema eka khAtuM evuM ja rahe ke te evI takone prasaMge prasaMge apanAvI le ane saMskAritAnA pracAramAM satata ghyAna Ape. (10) gujarAtIzALA ane kanyAzALAnA makAno viSe to kahevAyuM che; uparAMta tyAMnAM zikSaka zikSikAonI svamAnapUrvaka pUratI jarUriyAtono jaTila prazna jo ke dezavyApI che, paNa viramagAmavAsIoe eno ukela zodhavo ja joIe. (11) ahIMnuM sArvajanika davAkhAnuM makAna ane sTAphanI daSTie khAsa saMgIna viramagAmamAM cAturmAsa 29 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudhArAvadhArA mAge che. DaoN. navanItalAla jevI vyakti ene AzAspada maLI che. (12) ahIMnuM Damumagu dazAvALuM bAlamaMdira have sudaDha banAvI levuM ghaTe che. (13) ahIMnA vyAyAmamaMDaLanI mArA mana para sArI chApa che. teNe saphAI ane aneka praznomAM rasa lIdho che. temaNe bhajavelA nATayaprayogonI paNa mane kharAba nahi paNa sArI asara paDI che. meM nATayasTeja para pravacanamAM je sUcana karyu hatuM. te ja ahIM pharI karuM chuM ke paisA meLavavAnA lobhamAMthI temaja strIveza paridhAnathI temaNe cetatA rahevuM joIe. matalaba ke tevA prasaMgoe jAgrata rahevuM joIe. (14) kasTama ophisara zrI mArenI prathama mulAkAta bAlubhAI sAthe thaI. temanI abhyAsa priya ekAgra dhUna mane AkarSaka lAgI che. potAnI dareka pharajamAM paNa jo teo AvI rIte vartatA hoya to sadbhAgI che. emanuM kuTuMba khUba saMskArI jaNAyuM che. viramagAmanI prajAne viramagAmanA saravaiyA dvArA meM mArA vicAro rajU karavAno prayatna karyo che. temAM viramagAmanI sArI chApane lIdhe ThIkaThIka kahevAI gayuM che. koI bInAmAM koIne paNa ajANatAM anyAya thaI jato hoya te badhAnI kSamA yAcI lauM chuM. jaina kahevaDAvAtA dareka varganI khAsa, kAraNa ke temane meM sauthI vadhu kaDavuM osaDa pAvA prayatna karyo che. pagadaMDI viramagAma nivAsa daramyAnanI bInA viramagAmanuM saravaiyuM ane vidAya samAraMbhanI kAryavAhI upara Apela hevAlamAM AvI jAya che. vihAra veLAe viramagAmanI lagabhaga AmajanatAe nivAsa daramyAna je snehathI navaDAvyo temAM vihAranI ghaTanA khAsa ullekhapAtra che. saphAI InAmI harIphAImAM pAMceka lattAoe bhAga lIdho hato. temAM cArane to InAmo maLyAM, pAMcamAne paNa uttejana maLyuM. dezAI poLamAM Thera Thera 'saMtabAla ghaNuM jIvo' e najare paDatuM hatuM. vyakitane uddezIne bolAto jayanAda ke ghaNuM jIvo' e zabda dareka saMyogomAM calAvI levA lAyaka nathI. paNa A parathI vizALa evI A poLamAM saphAI pratyenuM ane te parathI 'saMtabAla' nAma pratyenuM sanmAna jaNAI AvatuM hatuM. eka ThekANe jhADu sahita rahelA bALakanuM citra mane khAsa gamyuM. javAharanA jayahiMdano ane gAMdhIjIno siddhAMto pratyeno Agraha paNa dekhAto hato. sAdhutAnI pagadaMDI 30 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agAu joyelI A gaMdI poLamAM AvI saphAI namUnedAra hatI. paMDayA phaLIe to prathama InAma lIdhuM hatuM. tenI jahemata apAra hatI. cImanabhAIvALo latto suMdara zabdo ane lalitakaLAthI camakato hato. luhArakoDhanAM pUjArA bALakoe paNa jhADu, tabakaDAM vagerene mUkayAM hatAM. Ama saphAI, suMdaratA ane saMskAritAno saMgama AgaMtuka tathA grAmavAsI aneka bhAIbenoe joyo. vihAra veLAe jhADunI salAmI ApI. hAthamAM jhADu laIne baheno, yuvako, baMdhuo nIkaLe, bhaMgIbhAI paNa sAthe sAmela hoya ane aneka bhAIbahenonAM preraka vacano gIto hoya, A dazya khare ja mane bhIMjavatuM hatuM. seMkaDo bhAIo baheno jinathI chelle chelle chUTAM paDyAM. chUTAM paDatI vakhate prathaku pRthak uddezIne thoDuM kahevAyuM. nayano azru sAre evuM e karuNa citra hatuM. paNa ame to vAraMvAra TevAyelA eTale AMkho pANI paNa bhAgye ja sAre, chatAM vihAraveLAe AMsu paDayAM ke paDaze evuM viramagAmamAM banI gayuM hatuM. baMDanA sarodo hatA; AvuM saraghasa mArA jevAne zobhe? paNa baMDanA vagADanArA je bhAvavALA hatA ane jhADu, pAvaDAnuM pradarzana hatuM, tethI samAdhAna meLavyuM. viramagAme khare ja jhADunI mahattA vadhArI mUkI. vihAra veLAe meM jarA doTa mUkI, tApaNa thoDAMo to sAthe ja cAlyAM. ghAkaDI bapora gALyA. sabhA thaI. goviMdabhAinA prayatna ghaNA lokoe 'cA' vagerenI pratijJA lIdhI, dhAkaDIthI vihAra karI vaghADA gayA. vADAmAM to mAMDalathI lIlacaMdabhAI AvI cUkayA hatA. rAtre sabhA thaI. harijano sAthe goviMdabhAI tathA ApaNuM maMDaLa beThuM ane prathama to caNabhaNa zarU thaI, paNa pachI zAMta vAtAvaraNa thaI gayuM. ahIM paNa vAtAvaraNa ThIka jAmyuM hatuM. taLapadA(lokapAla paTela) bahena moMghIbena sAthe hatAM. goviMdabhAIne zire to mAMDala lagI pahoMcADavAnI javAbadArI hatI. harijana AlAbhAI dhAkaDIthI chUTA paDyA. mahAdeva pAsenI jagyAmAM paNa viramagAmavAsI sAthe ja jamyAM, ghAkaDIthI pAchAM pharanAra paikI keTalAMke to uccakoTinI pratijJA lIdhI hatI. jemAM brahmacaryano paNa samAvaza hato. mAMDalamAM cAra dina mAMDalamAM prabhAte pahoMcyA te pahelAM to mIjabAnabenonuM maMDaLa agAuthI pahoceluM, te sAme ja AvI gayuM hatuM. jemAM mIrAMbena, caMcaLabena, maNibena, vanitAbena vagereno viramagAmamAM cAturmAsa 31 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAveza thato hato. mAMDala vAsIoe sneha, ThIkaThIka pAtharyo, kAryakrama bharacaka hato. mAMDala lagabhaga agiyAramA saikAnuM aitihAsika sthaLa che. hAjI mahamadabIna kAsima kAThiyAvADamAM gayo te maMDalika (mAMDala) thaIne gayo hato, ema ItihAsika vigato kahe che. vastupALa tejapALanuM bALapaNa mAMDalamAM ja vItyuM hatuM. jAnA lekhapatro paNa maLe che. gaDha, aitihAsika sthaLo, maMdira, masjida vagere tathA lattAo paNa joyA. eka divasa vacce navA jaI Avyo. baheno baMdhuo, sAthe hatAM. vihAranA thoDA ja prasaMgo 52thI je saMskAritA sAMpaDe che, te kadAca bIjI rIte bhAgye ja maLe ! navA' raNachoDabhAInuM gAma. tyAM savarNabhAIoe paNa pratijJA lIdhI. harijanabhAIbahenoe khUba lIdhI. mAMDalamAM cAre rAtrie judAM judAM sthaLoe pravacano thayAM. muslima bhAIo, beno, yuvako vagerenI paNa sabhAo yojAI. mAMDalamAM rASTrIyatA ane jAgRti khUba che. saphAI samiti viSe vATAghATo thaI. grAmapaMcAyatanA sabhyoe paNa rasa lIdho ane sahakAranuM vacana ApyuM. ahIM mahAjananuM paNa jora bahu che. pAMjarApoLa khAph ullekhapAtra che. bahu vizALa jagyA, ane suMdara makAno che. gauzALA ane bhAmano prazna tyAM mUkayo che. ahIMnuM kheDUta maMDala paNa ThIka che. 'navA'mAM ATha sALo cAle che. svAzrayI kAMtaNa paNa jAja chatAM mAMDalamAM che kharuM. utsAha sAro che. pUjya nyAyavijayajI mahArAjanI prathama mulAkAta ahIM ja thaI. saraLatA ane sneha batAvyo. zrI desiMhabhAI tathA cunIbhAI kavino lIlacaMdabhAIe mAMDalavAsIne lAbha levaDAvyo. pATaDI mAMDalathI vihAra karI sAMje pATaDI AvyA. lIlacaMdabhAI sAthe ja hatA. lIlacaMdabhAInuM bhASaNa to avanavA viSayo para jyAre joIe tyAre cAlatuM ja thAya. nikhAlasatA ThIka che. vyavasthita abhyAsa ane nivRtti hoya to lIlacaMdabhAI Aja karatAM khUba dIpI UThe. teo khUba madadagAra thatA hatA. pATaDImAM pahelI rAte to sAda besavAne kAraNe pravacana mokUpha ja rAkhavuM paDayuM. bIje trIje dahADe sabhAo thaI. benonI, vidyArthIonI, kAryakaronI uparAMta rAtre to khara ja. cetana ThIka dekhAyuM. 32 sAdhutAnI pagadaMDI Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATaDI pharIne jovAyuM. masjidamAM gayA. muslima bALakono abhyAsa cAlu hato. teo prArthanA bolyA. prANajIvanabhAI(pATaDI darabAranA aMgata mitro sAthe hatA. pATaDImAM ukaraDAnA gaMja ane khAIoe khAsa dhyAna kheMcyuM. A viSe kAryakaro sAthe ane pATaDI darabAranA patromAM carcA thaI che. pATaDImAM grAmasaphAI samitinI sthApanA thaI gaI, viramagAmavAsIo ahIM paNa sArA pramANamAM dekhAyA hatA. dazarathanA pitAjI AvyA pachI teo ahIMthI gayo. pATaDI darabAranI mulAkAta temanI IcchA thaI. kAlAMnA bhAva ochA Ape che.' e vAta sAMbhaLelI te thatAM teo ugra thayA. huM paNa thayo chevaTe to snehapUrvaka chUTA paDayA. paNa huM mAnasika ugratAmAM vahI gayo, te mATe mane pazcAttApa thavo joIto hato, te thayo. pATaDI darabAra khetI, ghoDA bAbatomAM paNa rasa le che. pATaDImAM haragoviMdadAsajI mahaMtanA gurujI paNa maLyA. bahu saraLa nikhAlasa lAgyA. saMtoSa thayo. ahIM pUMjAbhAI, mohanabhAI aneka kAryakaronuM suMdara jUtha che. mAMDalanI vastI sADA cha hajAranI ane pATaDInI vastI 7600 nI mAMDalamAM vaNipha vadhAre pATaDImAM pATIdAra vadhAre. bajANA pATaDIthI pUMjAbhAI ane mohanabhAI sAthe hatA. bajANA AvyA. ahIM 3500nI vastI che. temAM musalamAno vadhu che. cUMvALiyAkoLI paNa vadhu che bajANAnAM covIsa gAma che. nAnuM rAjya che. rAjAe samavAyataMtranI yojanAno asvIkAra karatAM, vaDodarA nIce e vahIvaTa gayo che. ane rAjAne jivAI bAMdhI ApI che. rAjavIe gAdI choDatAM pahelAM je prajAne baMdhAraNa ApyuM che temAM traNa kalamo vAMdhA paDatI che, jeno ullekha patramAM thayo che. bajANA sTeTanI ghaNI jamIna astavyasta paDI che. te vyavasthita thAya to uttama. A viSe hAla nimAyelA vaDodarA rAjyAdhikArIne patra pAThavyo che. bajANAmAM moTI sabhA thaI. ghaNA lokoe niyamo lIdhA. harijanavAse to khUba nehathI navaDAvyA. bajANAmAM pUMjAbhAIne paNa ThIka rasa paDyo. amone paNa saMtoSa thayo. viramagAmamAM cAturmAsa 33 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bajANA pachI majIThI bajANA pachIthI moTI majIThI AvyA.moTI majIThImAM viramagAmanI zubha havA prathamathI ja phelAI cUkI hatI. tyAMnA keTalAka kAryakaro paNa kamiMjalA saMmelanamAM AvyAthI paricita hatA. tyAM paNa pratijJAo levAI. tyArabAda viThThalagaDha AvyA. vacce sAbalIceDathI viThThalagaDhano rasto corabhayathI grasta rahe che, paNa hamaNAM vaDodarA rAjyAdhikA2I vasaMtalAla AvyA pachI ThIka saMbhaLAya che. viThThalagaDha rAjavI taraphathI prajAne ati trAsanI ghaTanAo vAraMvAra kAne saMbhaLAya che. tyAMnuM dArUpIThuM bhAre nAmacIna che. nalakAMThAnA ApaNA kAryo vacce te eka aMtarAyarUpa che. oghaDabhAI viThThalagaDhamAM AvI gayA che. devasIbhAI khojA hijarata karI gayelA te haju AvyA nathI. hamaNAM ahIM sAMbhaLyuM ke viThThalagaDha rAjavIne vairAgya thayo che. pratyakSa mulAkAta vinA vadhu to zuM kahevAya ? paNa prajA mukhe saMbhaLAyelA asahya sItamanI vAto hRdaya akaLAve che. bajANA viThThalagaDhanI prajAne vaDodarA rAjya prajAmaMDaLa sAtha Ape e jAtano patra rA.pra.maMDaLa para lakhyo che. kamiMjalA kamiMjalAnA darabArone pATaDImAM bolAvyA hatA. temanI rUbarU dhirANa samiti, nizALa vagere prazno carcyA hatA. kamiMjalAno sneha to che ja. kakiMmaMjalAmAM pharIthI ghera ghera pharI lIdhuM. ane TUTelI pratijJAnuM saMdhAna karyuM. harijanavAse to sArI rIte pALyuM ja che. kadAca saMmelana thAya paNa kharuM. ahIM gaI kAle dAsa ane maganabhAI viramagAmathI AvI gayA. gaI kAle ahIM teoe bhASaNo paNa karyAM. viramagAmavAsIoe prArthanAno kAryakrama bharapUra, utsAhathI cAlu rAkhyo che. sUcavelI vAto AcaravAmAM citta parovyuM che. AvatI tA. 16-12-45no jAhera saphAI dina vicAryo che. saMbhava che ke haMmeza karatAM vadhu sabhyo joDAya. bIjAM paNa kAryakramo tarapha vadhu sAvadhAna che. emane ahIMthI eka saMdezo mokalAvyo che. have ahIMthI AvatI kAle ja vihAra karI kamiMjalA aDatAlIsInAM gAmaDAM pharavA kAje nIkaLI javAnA chIe. jeno kAryakrama A sAthe che. temAM viramagAmanuM paNa vAcaka sthAna joze. kamiMjalA : tA. 5-12-45 34 sAdhutAnI pagadaMDI Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghoDAH vihArano kAryakma | nabhoI: gura, tA. 12-45 vaNI: soma ane maMgaLa. jerA tathA kAMkarAvADI hebatapura: budha sarajagaDha: zukra tA. 7-12-45 ghoDAsara : guru. AsalagAma : zani bAbAjIpurA: tApuraH ravi lebaDa(khAkharIyuM) : zukra bakarANA : soma, maMgaLa, budha kalyANaparu mahAdevapurA : budha rAtri agara guru padamApa. prabhAta vAMTuM: zani, ravi liyA : gururAtri mAlIyApurA jyotipurA bhadeNA : soma thorI nAnI : zukrarAtri rAjapura : maMgaLa jAlamapurA: chAbaDI, laMbaDa: budha thuleTA : zani, ravi. zArada: guru soma, maMgaLa. DhAMkI : zukra kezavapurA vanathala : budha oLakha-mAlikA : zani vasaveliyA : guru sAkara, moTI kacI : ravi kheMgAriyA : zukrarAtri nAnuM sApara, moTI thorI : zani rAtri moTuM sApara: soma kAjIpurA : ravi kumarakhANa : maMgaLa viramagAma : ravi vaDalA ane karasanagaDha : budha gAMgaDa: kamiMjalI: zukra khAsa apavAda sivAya A ja kAryakrama raheze. pratijJAdhArIonI saMkhyA saMvata 2002nA kArtika pUrNimA pachInA vihArathI zarU pratijJAdhArIonI saMkhyA gAmavAra pratijJAdhArIonI saMkhyA nIce mujaba che. jemAM dArU, muDadAlathI mAMDIne 'cA' bIDI sudhInA AvI jAya che. dhAkaDI - 50 bAmaNavA-13 majIThI-13 vadhANA-44 pATaDI-41 kamiMjalA-78 navA-pa3 bajANA-101 viramagAmamAM cAturmAsa 35 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAThakone chellA sADA traNa varSathI 'vizvavAtsalya' lekhita mAsika cAle che, have ene cAra varSa thavA Avaze. huM na bhUlato hou to enuM maMgalAcaraNa pAlejathI thayuM. preraka priya choTubhAI hatA. e niyamita bahAra paDe evo mane Agraha hato. dara mahinAnI aMtima tArIkhe e bahAra paDe e IcchA hatI, paNa lekhaka ane suzobhanakArane te rIte vyavasthita ane niyamita avakAza maLavo azakaya hato chatAM pramANamAM uttamalAlabhAI ane jayaMtapaMDayAe e kAma hRdayapUrvaka karatA hatA tyAM to 1942nI oNgasTanI 9mI AvI. sarakArI damana sAme A anyAyanA sakriya virodhanA eka nAnA pratIkarUpe e vAta rAkhI che ke aniyamita kALalagI posTane svayaM Teko na Apavo' ene pariNAme aniyamitatA meM ja sarjI, have posTa cAlu thaI che. na chellA caturmAsathI eka mAsika bahAra paDe, e jovAno lakSmIcaMdabhAI ane vADIbhAIno atiAgraha che. eka varSanA kharcano paNa bojo emaNe ApavAno niradhAra karyo che. paNa jyAM lagI taMtrIpaNuM saMbhALI zake tevo vyavasthita, nivRtta sabhya na maLe tyAM lagI e mulatavI rahe te dekhItuM che. hamaNAM ja tA. 19-11-45nI miTiMgamAM eka kAmacalAu salAhakAra samiti nimAI che. jeNe eka bAjuthI taMtrI meLavavA prayatna karavAno che ane bIjI bAju sarakArI paravAnagI meLavavAnI che. A samitimAM ApaNA nikaTanA jano uparAMta rasika modI, cunIlAla vardhamAna zAha ane sarakhejI (gujarAta samAcAramAM hAla kAryakare che te ) paNa che. emano Agraha hato. A lakhANa patrikArarUpe hAla pragaTa thAya che. bacubhAI para A lakhANa jAya che. teo ghaTatuM karaze. pAThakanA hAthamAM A lakhANa vaheluM moDuM maLe to te calAvI le. miTiMgono TUMka ahevAla gaI tA. 18-11-45nA eka miTiMga davAkhAnA aMge ane eka miTiMga mAsika-prakAzana aMge maLI gaI, mAsika aMge aneka premIjanonA vicAro jANyA pachI meM agAu Apela samitine mahora chApa lAgI gaI. je viSe pAThakone' vALA lakhANamAM kahevAI cUkyuM che. 36 sAdhutAnI pagadaMDI Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ davAkhAnAnI miTiMgamAM riporTa bhAIjayaMtIlAle taiyA2 karelo ane thoDuM saMzodhana karAveluM te pAsa thayo, eTale chapAvavAnuM karyuM. paMcavarSIya yojanAmAM moMdhArata tathA kAzIbenanA abhAva pachI bIjAM narsabena rahe temanuM vetana e caDhAvatAM je sudhAro thayo te pasAra karAyo ane kavizrInA vetananA 50+15=5 paikI ja. sA. phaMDa davAkhAnA ane ma. sA. pra.) ema nakkI thayuM. ane davAkhAnAnA sabhyonI pharIthI pasaMdagI karI. kulle paMdara nimAyA. temAM IzvarabhAI (bAvalA), goviMdabhAI (viramagAma), cImanabhAI modI(amadAvAda), naMdalAla ajamerA umerAyA ane paDiyAjI ghaTayA. pramukha vaidyarAja. be maMtrIo (1) trIkamabhAI (2) jayaMtIlAla makAna aMgenI vyavasthA vicAravA mATe peTA samiti nimAI che. vaidyarAjane jyAre kauTuMbika pharajo aMge kharca thAya tyAre kamiTie temane AgrahapUrvaka te kharca ApavuM. jI.bhA.na.jala sa. phaMDa saMsthAnI miTiMga tA. 18mIne badale vIsamI jayaMtIbhAIe karI te badala temane mITho Thapako apAyo hato. kAraNa ke 'jJAnaparva' yojanA aMge bIjA dahADA rokAyA hatA. 1. A veLAe choTubhAInI vinaMtIne lIdhe caturmAsanA mauna pachInA dahADAmAM 'jJAnaparva' rakhAyeluM temAM guru, zukra, zani, soma ne maMgaLa pAMca dahADA manuSyanuM vaiyaktika ane sAmAjika jIvana kevuM hoya ? te jAtanI vyAkhyAnamALA goThavAI hatI. tA. 20-11-45nI e sabhAmAM rIporTa bahAra pADavAnI bahAlI apAI. popaTabhAI, miMgalapuranA kAmanI vAta tatkALa lAvyA hatA. tenI maMtrI dvArA jovAIne bahAlI ApavAnuM nakkI thayuM hatuM. hisAbo maMjUra thayA hatA. navA phaMDanA ugharANA aMge protsAhana apAyuM hatuM. phaMDa ugharAvavA aMge siddhAMtadaSTi na bhulAya e cetavaNIno sUra meM Apyo hato. catumasika rasoDA aMge viramagAma caturmAsa aMge rasoDAkharcanuM vADIbhAIe sUcavyuM hatuM. manaharabhAInI mAMgaNI e rIte hatI ke bIjAone taka maLe che, amone A taka maLavI joIe, paNa viramagAmavAsIoe e upADI lIdheluM. e dRSTi vADIbhAInuM anya sthaLe, e rakama viramagAma khAte ApI zakAze, e jAtanuM ghyAnadorI A javAbadArI viramagAmane upADavAnI taka ApelI. viramagAmamAM vinA AmaMtraNe AvAgamana thayeluM eTale A vAta emane mATe vadhu zobhArUpa hatI, pharajathI uparAMtanI hatI. viramagAmavAsIomAM paNa IzvarabhAIe e hoMsathI poteja upADI levAnuM uccAryu viramagAmamAM cAturmAsa 37 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatuM. dAsa sAthe temaNe vAtacIta karelI tyAre dAse 1000-1200nI vAta karelI. paNa AMkaDo aMdAja 1625 no thayo. kazA ja saMkoca vinA temaNe te pUro karyo che. nAmanI kazI ja dhamAla vinA ke 'hAhokAra'karyA vinA cUparIte eka aparicita manuSya A rIte taiyAra thAya ene eka sucihna gaNI zakAya. kIrti vAMcchu dhanikathI cetavuM joIe. paNa cUpacApa kAryakaratA dhanikanI kadara teTalA pUratI karavI ja joIe. dhana anItijanya hoya, to tene puNya nahi kahI zakAya. te vAta to che ja. paNa samAjanI ghareDamAM paDelo chatAM kIrtino khAsa lAlacu nahi ane pApathI DaranAro evo dhanika anItimAM racyApacyA rahelA kIrtinA khAsa lAlacu dhanika karatAM UMce sthAna che, eTaluM to ApaNe kahevuM ja rahyuM. rasoDAkharca jamanAra pAsethI ja maLe e prathA IcchanIya che. paraMtu teno amala sarvasthaLe zakaya nathI. ema mAnIne paNa Aje cAlatI ghareDamAM hajI ApaNe sudhAro vadhu pramANamAM karavo ghaTe che. tevo amala jyAM lagI na thAya tyAM lagI paNa svecchAe prerAto mANasa samAjane caraNe sAdhana dharavA taiyAra thato hoya to te vAtane huM kSamya gaNuM chuM. A kissAmAM to jamanAra pAsethI levA jeTalI ja siddhAMta jALavaNIno mane saMtoSa maLyo che. eTaluM avazya ke A jALavaNIno yaza mane nathI, bIjAne che. durlabhajI khetANI durlabhajI khetANI viramagAma AvI gayA. thoDA dahADA rahyA, paNa te daramyAna viramagAmane emaNe sneharasa caTakAM pAyAM ane pote pIdhAM; temanA jApAnanA anubhavonA kathana parathI dareka vepArI jo A STi dharAve to dezanI suMdara sevA thAya, ema kahevuM paDe che. viramagAmane paM. darabArIlAlajI ane bIjA anekano ocho vadhato lAbha maLyo temAM caMcaLabena (ravizaMkara mahArAjanAM vIrabena) ane bhAI durlabhajI khetANIno paNa samAveza thAya che. 38 sAdhutAnI pagadaMDI : khaMDa bIjo have pachI 1947 nI vihArayAtrAnI DAyarI ApavAmAM AvI che. sAdhutAnI pagadaMDI Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTranI vihArayAtrA * 30-11-47 : gorAbUmA sANaMdanuM cAturmAsa pUruM thayA pachI pravAsa kAThiyAvADa taraphano vicArAyo hato. paraMtu harijana AzramamAM ghaNAM varasothI kAma karatA koTakasAhebanI mAMdagI ane temane mahArAjazrIne maLavAnI tIvra IcchA hovAthI thoDA divasa AzramamAM ane AjubAju rokAvA vicAryuM hatuM. A prasaMgano lAbha laIne dazakroIvALA bhAIo eka aThavADiyA mATe tAlukAnAM gAmaDAMmAM kheMcI gayA. bIjI eka vAta pAIpa lAIna aMgenI paNa hatI. sarakAranuM lakSya barAbara jAya te mATe pracAra vagerenI jarUra hoI doDheka mAsa bhAla naLakAMThAnA pradezamAM ApavAnuM paNa vicAryuM. - sANaMdathI nIkaLI sIdhA gorAbUmAM AvyA. aMtara cha mAIla haze. utAro nizALamAM rAkhyo hato. rAtre jAherasabhA sArI thaI hatI. ahIM dUdha bharAtuM hovAthI mahArAjazrIe gAmalokone samajAvyuM ke tamArA bALakonI ane tamArI taMdurastI dUdhamAM che. gharanA upayoga pUratuM sAcavIne pachI enuM vecANa karo. bALakone sazakata banAvavA Agraha karyo hato. * 31-11-47 : harijana Azrama, sAbaramatI gorAdhUmAthI vihAra karI. Azrama AvyA. aMtara nava mAIla haze. utAro gAMdhIjInuM nivAsasthAna evA hRdayakuMjamAM hato. roja savAra sAMja prArthanA thatI. sAMje prArthanA pachI prAsaMgika kahevAtuM. ahIMnA harijana kanyA chAtrAlayanI prArthanAmAM mahArAjazrIne AvavA vinaMtI thatAM tyAM gayA. ahIMnI bALAonI zista ane zAMti vakhANavA lAyaka che. prArthanA vakhatanuM vAtAvaraNa khUba suMdara hoya che. prArthanA bAda mahArAjazrI bahenone upayogI prAsaMgika kahetA. eka divasa keLavaNInuM rahasya samajAvyuM hatuM. temAM temaNe jaNAvyuM ke keLavaNI eTale mAtra lakhatAM vAMcatAM zIkhyAM eTaluM ja nahIM, paNa jIvana kema jivAya e batAve e keLavaNI hovI joIe. tame game tyAM jAo paNa tamAruM aMtara saMskAra vihoNuM na bane te jovuM joIe. keLavaNI e ke jIvana vahevAramAM upayogI thAya. pazcimanI keLavaNInI asara ApaNA saMskArone gherI vaLI che. tene dhIme dhIme dUra karye ja chUTako che. koTakane maLavA jhaDapathI AvyA, paNa mahArAjazrI ahIM lagabhaga savAdaze pahoMcyA ane koTaka 8.40 e mRtyu pAmyA, eTale meLApa na thaI zakayo. paNa emanA zabane joI zakyA. temanAM patnI zAradAbahenane AzvAsana ApyuM. saurASTranI vihArayAtrA 39 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 3-12-47 : kobA harijana AzramamAM traNa divasanA pUrA nivAsa pachI AzramathI kobA javA vihAra karyo. aMtara nava mAIla haze. vacce thoDo vakhata sAbaramatI- rAmanagaravALA bhAIonA AgrahathI tyAM rokAyA hatA. amArI sAthe 5 bhAIo ane be baheno hatAM. kobAmAM kastUrabA tAlImavargamAM be baheno kAma kare che. bhAI harivallabha parIkha paNa ahIM rahe che. bhaviSyamAM ahIM nadI kinAre kastUrabA tAlIma varganI badhI pravRttio vikAsa thAya evI yojanA vicArAI rahI che. atyAre to baheno bAlamaMdira, sAmAnya davAkhAnuM ane kAMtaNa calAve che. bALakone zikSaNa ApavAnAM sAdhana sAdAM ane bahu kImatI nathI; chatAM suMdara rIte zikSaNa ApavAno prayatna thAya che. rAtre navAkobAmAM jAhera sabhA thaI hatI. mahArAjazrIe kahyuM hatuM ke have kaMTrola jAya che te vakhate ApaNI pharaja khAMDa ke goLa nahIM kharIdIne bhAvanI sapATI nIce lAvavAnI che. vaLI jo gAmegAme maMDaLo racAI jAya to vyavasthita rIte mAla maLI zake. * 4-12-47 : amadAvAda kobAthI vihAra karI amadAvAda AvyA. aMtara dasa mAIla haze. prathama giradharanagaramAM thoDuM rokAyA hatA. pachI paMcabhAInI poLamAM jayakAnta kAmadAranA nakAnamAM rokAyA hatA. rAtre prArthanA pachI prAsaMgika kahyuM hatuM. bIje divase savAranA nava vAgye premAbhAI holamAM jAhera sabhA thaI hatI. tyArabAda giradharanagaramAM choTAlAlajI mahArAja sAthe vArtAlApa karavA gayA hatA. tyAMthI haThIbhAInI vADIe thoDuM rokAI nirAzritonI chAvaNInI mulAkAta lIdhI hatI. rAtre paNa mukAme AvI prArthanA pravacana thayAM hatAM. * 5-12-47 : nAgarikonI jAhera sabhA sthaLa : premAbhAI haoNla, amadAvAda viSaya : rASTriya sarakAra ane prajAdharma ApaNe je paristhitimAM chIe teno gaMbhIrapaNe vicAra karavo joIe. duniyAmAM je eka jabarajasta krAnti thaI rahI che, ane ApaNA dezamAM paNa na kalpI zakAya tevI tenI asara paNa thaI che, ane eTale ja meM Ajano A viSaya pasaMda karyo che. sAmAnya rIte eka jaina sAdhu jyAre AvA viSaya upara bole tyAre kadAca koIne navAI lAgaze, paNa jeo jANe che temane kaMI navuM nahIM lAge. dharma ane rASTra koI divasa judAM paDI zake nahIM. huM eka nAno sarakho prayoga karI rahyo chuM. te sthaLa che sAdhutAnI pagadaMDI 40 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIMthI najIkano grAmya vistAra naLakAMThA ke jyAM pachAta varganI prajA rahe che. te prajA taLapadA koLI che jenuM nAma badalIne meM lokapAlapaTela' rAkhyuM che. ATalo viSayasparza karIne have huM mukhya muddA para AvuM chuM. duniyAnI sAthe mAnavanA hRdayano eka saMskAradharma nahIM hoya to duniyA kyAM jaIne aTakaze te kahI zakAtuM nathI. dharma eTale saMpradAya nahIM, paNa dharma eTale eka jAtanI vikAsanI divyabhUkha, e bhUkhathI mANasa ekabIjA sAthe kema eka thaIne rahI zake tenA abhyAsa pachI mane lAgyuM che ke koIpaNa krAnti karavI haze to dharma dvArA ja thaI zakaze. gAMdhIjI dharmanA baLathI ja krAnti karI zakayA che. temanA A hRdayabaLanI sAthe koMgresIo ane rAjya sattA vacce vicArono kaMIka bheda rahe che, eka bAju duniyAno pravAha UlaTo dekhAto cAle che, bIjI bAju eka pravAha ekatA mATe prayAsa karato cAle che. gAmaDAMmAM artha upara jo ekatA karavI hoya to turata thaze, paNa laData jyAre amuka tabakke pahoMcaze tyAre te laData pachI paDI jaze. eTale ja huM abhyAsa pachI e vicAra upara Avyo chuM ke mAnavatAnA pAyA uparanuM saMgaThana ja kAmayAba nIvaDaze. 15mI oNgasTa pachI ane e pahelAM je ghaTanAo banI gaI che ane e eTalI badhI jhaDapI banI gaI hatI ke te pratyakSa joI zakIe chIe. hindanA bhAgalA paDyA. pU. gAMdhIjIe paNa kacavAte mane tene Teko Apyo che. zuM kare? dezanI sthiti, prajAnI nADa vagere joIne temane tema karyA vagara chUTako ja nahoto. tyArapachI ja kaMI banyuM che te tamA jANo cho. hullaDo ane pariNAme nirAzritonI chAvaNIo tame joI zako cho. have mukhya muddo A praznone hala kema karavA te che. vicArabhedane kAraNe, aMgata svArthane kAraNe eka sarakhuM kAma karI zakAtuM nathI. to bIjI tarapha maulika vicArano abhAva che. sAmAnya prajA te nahIM karI zake, paNa jeo netA kahevaDAve che, dharmaguruo kahevaDAve che, teo paNa maulika vicAra karI zakatA nathI. mUDIvAde paNa potAnuM jora ajamAvyuM che. sAco sAdhu mUDIvAda sAme baLavo pokAre che. tenuM kAraNa e che ke mANasa jaDanI pUjA kare che tyAre pota paNa jaDa banI jAya che. mUDI hoya to ja mUDIvAda Ave che ema nathI, paNa e mUDIno upayoga tene apAtI pratiSThA, tenI upara teno AdhAra che. jo ApaNe dIrdhadaSTithI vicAra karIzuM to badhA koyaDA ukelI zakIzuM. nirAzritono prazna ApaNI sarakArane gaLe vaLagelo prazna che. koIpaNa sarakAre prajAne peTa, paheraNa ane pathArI maLI rahe tevo prayatna karavo joIe. ApaNA netAo taTastha rIte duniyA samakSa nyAyI sAbita thayA che ema mane lAge saurASTranI vihArayAtrA 41 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. pAkistAnanA netAo kayAM jaI rahyA che te paNa huM joI zakuM chuM. koIpaNa komavAdI netA, suMdara rIte rAjya na calAvI zake. ApaNI sAme lIgavAdI muslimono prazna khaDo thayo che. lIga visarjana karIne teo koMgresamAM joDAvA mAge che. vizvAsa vagara koI manuSya jIvI zake nahIM. sAvadhAnI jarUrI rAkhavI joIe. ApaNe lAMbo vicAra karavo joIe. muslimo pAkistAna cAlyA jAya e banavuM muzkela che. tamane gaMdha Ave to sattAvALane jANa karo, paNa tame zastra hAthamAM na pakaDo. koI paNa vyavasthita sarakAra tyAre ja surAjya karI zake ke jyAre prajA kAyado potAnA hAthamAM na letAM sarakArane soMpe, tenA kAyadAnuM pAlana kare. Aje mUDIvAdanI asara nAbUda karavI hoya to premathI temane kahevuM joIe ke tame je mUDI ekaThI karI che, te prajAnA parasevAnI, parizramathI lohIthI ekaThI thaI che; tenuM prAyazcita karo, tyAMthI pAchA haTho. jo dharmaguruo potAnuM sAcuM biruda sAcavI zakayA hota to dezanI A sthiti na hota. gAMdhIjIe badhA ja prazno dhArmika rIte ja vicAryA che. gAMdhIjInI asara lokonA hRdaya sudhI pahoMcI che, paNa moTe bhAge te pUjavApAtra ja rahI che, AcaravA pAtra rahI nathI. ApaNe to koIpaNa upAye svarAja levuM hatuM pachI te game te raste Ave ane te AvI gayuM che, ane kAma pUruM thayuM che. eTale rAjya maLyuM che, paNa prajA ghaDAI nathI. bIjo mudo kaMTrola bAbatano che. sarakAra kaMTrola nathI kADhatI to lAMca ruzavata, corI anIti kALAMbajAra khUba vadhI paDe che. ane kADhe che to naphAkhoro moDhuM phADIne ubhA che. Ano ukela prajA ja karI zake che. huM gAmaDAMmAM jaIne e kahevAno chuM ke thoDA divasa khAMDa-goLa levAnuM baMdha karo. ApaNI rASTrIya sarakArane majabUta banAvavI hoya to te prajAnA sahakAra vinA nahIM thaI zake. eka bhAIe kahyuM ke, vadhAre bhAva lenArane phAMsIne mAMcaDe caDhAve to kALAM bajAra aTake. meM kahyuM ke nIti ane sadAcAra upara ja ApaNe jIvIe chIe. huM pote to evuM na hoya to tenuM vahelAmAM vaheluM visarjana karuM chuM. ene svaccha karye ja chUTako. ApaNane kAyadAno sanepAta thayo che. e kAyado jyAre ApaNA upara lAgu paDe che tyAre ApaNe ja sarakArane gALo bhAMDIe chIe. ane bacavA mATe lAMca ruzavata ApIe chIe. gAmaDAMnA loko kahe che : sarakAra cA baMdha kare to ame baMdha karIe. ApaNe samajIne baMdha karI zakatA nathI. pravacana pUruM thayA pachI DaoN. hariprasAda desAIe upasaMhAra karatAM kahyuM ke mahArAjazrIe ja kahyuM che te copaDIo vAMcIne nahIM, paNa anubhavathI kahyuM che. emaNe je pravacana karyuM che te dharmathI jarAye dUra nathI. Aje navI smRtio racavAnI jarUra che. sAdhutAnI pagadaMDI 42 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekeeka mANase samagra rIte jIvavuM joIe to ja sau sukhI thAya. rAmacaMdrajIe dhobInI vAtathI sItAjIne tyAgyAM. kAraNa ke temaNe joyuM ke prajAnA vicArothI viruddha huM na jaI zakuM, kharo rAjA che ke je kharo saMnyAsI thaI zake che. saMtabAlajIne huM moTAmAM moTA tattvajJAnI mAnuM chuM, je jIvana kema jIvavuM te ja batAve che. buddha bhagavAne potAnA ziSyone kahyuM : tattvajJAnanI vAto javA do, AtmAnI vAto javA do, pratyakSanI mukhya vAta kaho. saMtabAlajI A kahe che. pU.munizrI choTAlAlajI mahArAja sAtheno vArtAlApa : saMtabAlajI : choTAlAlajI mahArAja e liMbaDI saMpradAyanA sAdhu che. huM paNa e ja saMpradAyano hato. hato eTalA mATe ke samAja jAhera karyuM hatuM ke saMtabAlajInAM vANI, vicAra ane vartana joIne temane saMpradAyanI bahAra mUkavAmAM Ave che. joke meM saMpradAya choDayo nathI. choTAlAlajI mahArAje kahyuM : ApaNe prayatna karIe, sAdhuono abhiprAya jANIe, temane maLIe ane tamo saMpradAyamAM pAchA AvI jAo to ThIka thAya. saMtabAlajI : huM to ema mAnuM chuM ke jaina samAja bhale game teTalA phirakAmAM vaheMcAyelo hoya, topaNa jaina e eka vADo nathI e darzana che. eTale TUMkI daSTithI ke sAMpradAyika rUDhinI sAme jyAM jyAM mane lAgyuM che tyAM virodha jAhera karyo che. AvI rIte samAja taiyAra thAya e saMbhava ocho che. baporanA nirAzrita kemponI mulAkAta lIdhI. svAmInArAyaNa kempamAM 2270 mANaso hatAM, rilipha kempamAM 500 jaNa hatAM. badhAM siMdhathI AvyAM hatAM. siMdha esosiyezana dALa roTalI zAkabhAjI Ape che. eTalI strIo kare che, koMgresa vahIvaTa kare che. traNa maNa zAka chIpApoLa rAhata samiti roja maphata Ape che. dUdha vagere paNa nAnAM bALakone Ape che. dUdhanAM rezanakArDa kADhayAM che. keTalAka milamAM jAya che. keTalAMka baheno paisAthI sveTara bharI Ape che. davA ane sAdhano Ape che tabiyata vadhu kharAba hoya to vA.sA.haoNspiTalamAM mokale che. badhA kempono vahIvaTa pUnamacaMda kobAvALA kare che. Azare trIsa hajAra nirAzrito AvyAM che. 4300 ahIM kempamAM che. amadAvAdamAM 8 hajAranI jogavAI che. mila oNnarsa esosiezane dareka milamAM 20 mANasa levAnuM nakkI karyuM che. paraMtu temAMya pUrA saptAhanuM kAma maLatuM nathI, be divasa kAma karI pAchA Ave che. tenuM kAraNa e paNa hoI zake ke joItuM kAma na maLatuM hoya. saurASTranI vikAsayAtrA Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahArAjazrIe pUchayuM : pAkistAna sarakAra para vizvAsa kareMge? javAba : nahIM. eka bhAI kahe, muphatakA nahIM khAyege. hama phakIra nahIM hai, hamako zarama AtI hai yaha khAnA khAnekI. majUrI karake pAyeMge. eka bAI kahe, amArA vatanamAM jaIe evo AzIrvAda Apo mahArAja! eka bAI kahe, hama kamajora nahIM AhmaNa hai. eka DozImAnI dIkarI kahe, 'mahArAja ! A mArI mAne mAthe hAtha mUko. sukhI thAya." DozI aMdha, baherI ane bImAra hatI. dIkarInA hAtha pakaDI rAkhatI ane baMgaDI uparathI te dIkarIne oLakhatI. eka bhAI bahena khUba zraddhALu lAgyAM, temanI sthiti dayAjanaka hatI, temanA 16 varSanA juvAna chokarAne musalamAno pAkistAnamAM laI gayA che. bhAI raDato hato, bahenanI AMkhamAM jhaLajhaLiyAM hatAM. keTalAMka kahetAM hatAM, kevA pApo UbharAI AvyAM che ke Izvara paNa adazya thaI gayo che ! chAvaNIonI karuNa sthiti hatI. A dazyo to pratyakSa jovAthI ja samajAya. ItihAsanA koI kALamAM ATalI moTI mAnavonI herApherI thaI nahIM hoya. * 6-12-47 : naroDA amadAvAdathI savAranA vihAra karI naroDA AvyA. aMtara sAta mAIla. utAro dharmazALAmAM rAkhyo hato. saMjanA ahIMnA pragati maMDaLanA Azraye cAlatI pravRttio joI hatI. tyAMthI harijanavAsa-bhaMgIvAsanI mulAkAta lIdhI hatI. rAtre jAhera pravacanamAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke, huM je kahIza emAM tamArA samagra gAmanA svArtha haze evI vAta karIza. emAM vyakitano svArtha AvI ja javAno, paNa aMgata svArtha mATe prayatna karazo to saravALe nukasAna thaze. duniyAmAM jabarajasta krAnti thaI gaI. chellAmAM chellI zodha aNubaoNmbanI thaI. jeNe hIrozImA ane nAgAsAkI jevAM moTAM nagarono nAza karI nAkhyo. atyAre zAnti lAge che kharI, paNa te uparanI che. eTale kAyamI zAnti mATe gAmaDAMe jAgavAnuM che. gAmaDAM jAgaze to ja sAcI zAnti maLaze. gAmaDAM kheDUta upara UbhAM che. kheDUta jagatanA tAta gaNAya che. paNa atyAre tenI zI sthiti che ! A sthitimAMthI nIkaLavA mATe maMDaLonI jarUra paDaze. emAM caudaziyA gaNAtA loko vinA nAkhaze, paNa tame A kha ane kAna sAbadA rAkho. ekasaMpa rAkhazo to koInI tAkAta nathI ke tamane herAna karI zake ! jo ApaNe bhajakaladAramAM paDI jaIzuM to e jaDa hovAthI ApaNe paNa ja' banI jaIzuM. gAmamAM koI bhUkhyo na rahe tenI kALajI rAkho. e ja upayogI thaze. mahAjano buddhithI ApaNane madada karaze. gAmane joItuM anAja saMgraha karI vadhArAnuM ja vecajo. bharavADa bhAIo bheLa kare che. A eka jAtanuM pApa che. tame Dhora pALo cho te sArI vAta che, 44 sAdhutAnI pagadaMDI Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa dUdha dohI lIdhA pachI gAyone pArakAnA khetaramAM caravA chUTI mUkI devI e koI rIte hitAvaha nathI. kheDUtoe sarakAre bAMdhyAbhAva karatAM vadhAre bhAva levA nahIM, ane levA hoya to jyAre bhAva lo tyAre bhagavAnane sAme rAkhazo. ane evI rIte ja bIje varase vAvavA jAva tyAre e ja rIte yAda karajo ke he bhagavAna! jevA paisA lIdhA tevA varasajo. anAjanA bhAva vadhAravA mATe meM tamArA vatI vakIlAta to karI lIdhI che; kAraNa ke kheDUta cusAvo na joIe. amAro dhaMdho anyAyanI sAme laDavAno che, ane e ja rIte tamo anyAya karazo to tamArI sAme paNa amAre virodha karavo paDaze. ApaNe mATe nIti e ja mukhya baLa che, dhanarUpI mUDI ochI paDavAnI e kAraNe jhaghaDA rahevAnA paNa tame nItine ja vaLagI rahezo. sabhA pachI cha bharavADoe cha mAsanI cA ane keTalAke dArU nahIM pIvAnI pratijJA lIdhI hatI. * 7-12-47 : aNAsaNa naroDAthI pravAsa karI aNAsaNa AvyA. aMtara traNa mAIla haze. mukhya vastI ThAkora bhAIonI che, AgevAna mukhI bhalAbhAI paTela che. Ama to nikhAlasa che. temaNe badhI vAto mahArAjazrI pAse karI: ame bagaDyA chIe ane amaladAro paNa bagaDayA che. tapAsavA mATe Ave tyAre kahe, paTAvALAne tAko Apajo. khAkhI kapaDuM AvyuM che to thoDuM mokalajo, khAMDa mokalo Ama bane che. bIjI vAta e karI ke amaladArone lAMca ApI anAja bharIne gADAM heraphera karIe chIe, pachI pakaDe to kahIe ke bhAI ! rUpiyA pacAsa nakkI karyA che ne? pachI javA de. lokalaborDamAM paNa teo sabhya che. koIe kahyuM mistrI loko paisA khAI jaI kazuM ja kAma karatA nathI. A mATe e sabhyano abhiprAya pUchayo to kahe mistrI badalAya to ame khuzI chIe. A gAmanI mulAkAta pachI paraDhola AvyA. aMtara doDha mAIla. utAro nizALamAM rAkhyo hato, baporanA jAhera sabhA thaI hatI. temAM kheDUtonA prazno aMge kahyuM. sarakAra kaMTrola kADhe to kheDUtoe potAno kaMTrola karavo joIe. kheDUta maMDaLo racI eka avAja kADhavA kahyuM. lokonI phariyAda hatI ke netAo voTa joIe tyAre ja Ave che, bAkI koI DokAtuM nathI. ahIMnA camAra bhAIone kaMDa mATe jamInanI jarUra che. te mATe teone arajI karavA kahyuM. tyAMthI sAMjanA pravAsa karI vahelAla AvyA. aMtara cAra mAIla haze. utAro saurASTranI vihArayAtrA 45 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmazALAmAM rAkhyo hato. rAtre jAherasabhAmAM moTI medanI ekaThI thaI hatI. mahArAjazrIe kahyuM : pahelAM ApaNe tyAM cAra cokIdAra cokI karatA hatA. pahelo cokIdAra sAdhu. te darzane AvanArane sahaja rIte pUchatA ke nItino roTalo khAva cho ? satya AcaraNa karo cho ? nA karatA ho to amane mukha batAvazo nahIM. paNa atyAre to javAba maLe che : 'mahArAja ! tamAre e pUchavAnuM hoya ? ame game tema vartIe paNa mokSano rasto batAvo !' bhAI mokSa sahelo nathI. 'harino mArga che zUrAno kAya2nuM nahi kAma jone !' atyAre UlaTuM che. badhA bhajaladAramAM paDayA che. bIjo cokIdAra strI, mAtA, bahena hatI. te pUchatI, dhana kayAMthI lAvyA cho ? nItinuM na hoya to mArAM chokarAMne nathI ApavuM. trIjA cokIdAra ApaNA paMco hatAM. eTale paMca tyAM paramezvara kahevAya che. jyAM nyAya thato hoya tyAM nyAyIne AvavuM ja paDe. paNa atyAre caudaziyA banI gayA che. kharI rIte caudaziyA eTale caudiza-cAre dizA, cArebAjunI cokI karanAra, mArA gAmamAM koI aniSTa dAkhala na thAya tenI cokI rAkhe. paNa atyAre UlaTuM che. cAre bAjuthI khAu khAu. ane laDAvavAno dhaMdho. cothI cokI brAhmaNonI hatI. rANApratApa ane purohitano dAkhalo mojUda che. pahelI cokInuM sthAna have khAdIvALAe levuM rahyuM. loko khAdInI TopI dekhIne sAdhu mAne che, tyAgI mAne che. paNa pola jue che tyAre khAdIvALA AvA ane khAdIvALA tevA kahe che, mATe temaNe cokkasa sthAna prApta karI levuM joIe. bIjuM sthAna bhaviSyanAM nAgariko (bALako) laze. maoNnTesorI, gijubhAIe temane prabhunA payagaMbaro kahyAM che. trIjuM sthAna have pachAta vargo leze emAM zUdro, ThAkoro bhIlono samAveza thAya che. zUdro eTale halakA e bhrama ApaNAmAM pesI gayo che, sevA kare te zUdra. mane koI zUdra kahe to AnaMda pAmuM. teno hAtha pakaDavAmAM kaMI khovAnuM nathI. lokoe saMpa rAkhavo joIe. be ekaDA bhegA thAya to agiyAra thaI jAya. bIjA kazA khAtara nahIM paNa artha mATe to bhegA thAo ! atyAre ApaNe grAmadharma sAva cUkI gayA chIe, ghoLIne pI gayA chIe. gAmano mANasa Ape to bAjarAnA bAra ane bahAra agiyAramAM ApavA taiyAra thaIe chIe. eTale naitika maMDaLa UbhAM karyA sivAya chUTako nathI. sAcuM svarAjya ApaNA hAthamAM che. ApaNA gharamAM che. bAkI to dhoLA, gayA ane kALA AvyA ene svarAjya nahIM kahevAya. sabhA pachI 43 jaNAe ochAvattA samayanI cA nahIM pIvAnI pratijJA lIdhI hatI. (nAmonI yAdI ahIM ApI nathI.) gAmanI vastI 2200. 46 sAdhutAnI pagadaMDI Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 8-12-47 : kubaDathala vahelAlathI nIkaLI kubaDathala AvyA. ataMra traNa mAIla. loko ekaThA thayA. temaNe gaNotadhArA mATe be sudhArA sUcavyA (1) gaNotadhAro ochAmAM ochI cha ekara jamInavALAne lAgu paDavo joIe nahIM. bIjI vAta e karI ke amuka ekarathI vadhu kheDanAra gaNotiyAne vadhu jamIna kheDavAno hakka hovo joIe kAM to sAthe bhAge kheDUta ApI zake. ahIM 16 jaNAe ochIvattI mudatanI cA nahIM pIvAnI pratijJA karI. vastI 1750 AgevAno jIvAbhAI jeThAbhAI paTela, ThAkora bhUpatasaMga becarajI. kubaDathalathI kUhA AvyA. aMtara sADAcAra mAIla. utAro corAmAM rAkhyo. rAtre prArthanA pachI jAhera sabhA thaI, kheDUta maMDaLanI sthApanAnA prazno carcAyA. gAmanI vastI 3500 mukhya vastI ThAkoronI. mukhya AgevAna zaMkaralAla davalabhAI paTela ane DaoN. choTAbhAI paTela * 9-12-47 : bAkarola (bujaraMga). kUhAthI pravAsa karI bAkarola AvyA. aMtara cAra mAIla haze. loko bhegA thayA. ahIM chellA pAkane ghaNuM nukasAna thayuM che. moTA karA sAthe varasAda paDayo hato. lokoe kahyuM A varase levI ane mahesUla mApha thavAM joIe. be jaNe jiMdagIparyaMta cA nahIM pIvAnI pratijJA lIdhI. vastI 12). AgevAna pA, choTAbhAI. dhArIbhAI ane IzvarabhAI bhUlAbhAI. bAkarolathI vihAra karI dhAmatavANa AvyA. aMtara 2 mAIla. utAro corAmAM rAkhyo. prAsaMgika kahyuM. 31 jaNAe koIe jiMdagIbhara koIe maryAdita samayanI cA nahIM pIvAnI pratijJA lIdhI. vastI 2400 ThAkoro mukhya, AgevAna ThAkora kALA bApujI, bhaTa gIrajAzaMkara motIrAma. * 9-12-47 : vAMca dhAmatavANathI vihAra karI vAMca AvyA. aMtara cAra mAIla haze. utAro dharmazALAmAM rAkhyo hato. gAma lokoe Dhola nagArA sAthe vAjate gAjate svAgata karyuM. rAtre jAhera sabhA thaI temAM mahArAjazrIe kahyuM, pahelAM loka khetaramAM bI vAvatA, bIja mAvaDI pAse mAgaNI karatA : he bIja mAvaDI ! de de eka tAvaDI : be godhA ane eka gAvaDI' basa patI gayuM. atyAre ApaNe devI ke prabhu pAse abhare bharAjo, paisA Apajo. ApaNe zodhIe chIe sukha ane bI vAvIe chIe dukhanAM, saurASTranI vihArayAtrA Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baLatA thAMbhalAne bAtha bhIDI bUmo mArIe chIe, huM baLuM chuM re, baLuM chuM re koI choDAvo." paNa tuM A thAMbhalAnI bAtha mUkI de. to kahe nA, ema ne ema ThaMDaka karI do. Ama vAta che. bIjI vAta kaMTrola nIkaLI jAya to tame rAjI to cho, paNa pachI anAja zA bhAve vecazo? kaMIka to kaMTrola rAkhavo paDaze. rAma ane rAvaNa be che. rAmane joIe to nIti jALavavI paDaze. ane rAvaNa joIto hoya to badhuM khulluM che. dhoLI hepI vALAne loko gALo bole che. jene patarAM nathI maLatAM te gALo bole che. maLe che te kALAM bajAramAM vece che, paNa koIne javAbadArInuM bhAna nathI. phAve tema bole che ane phAve tema varte che. chelle cA choDavA ane zaheramAM dUdha nahIM bharavAnuM samajAvyuM hatuM. ahIM zivAbhAI paTela ane raNachoDakAkA AgevAno maLavA AvyA hatA. kheDUta maMDaLanA sabhyo noMdhAyA hatA. vastI 2200nI AgevAna zAha caMdulAla bhIkhAbhAI, maMtrI : maNilAla DAhyAbhAI. * 10-12-47 : hAthIjaNa vAMcathI nIkaLI hAthIjaNa AvyA. aMtara doDha mAIla. utAro cArAmAM rAkhyo. lokoe vAjate gAjate svAgata karyuM hatuM. corAmAM sabhA thaI. mahArAjazrIe kahyuM, huM bhAva vadhAravA mATe dalIla karato rahyo chuM. paNa eka kheDUta pratinidhi tarIke sAmAnya rIte kahI zakAya. kheDUto ekI avAje avAja kADhe to ApaNI ghaNI phariyAdo dUra thAya. e mATe ApaNe kheDUta maMDaLo sthApavAM joIe. ApaNuM majUra dhana paisAne lIdhe milamAM ghasaDAya che. ApaNAM anAja vecavAno koI dhaDo nathI, bIjI muzkelIo paNa che. eno upAya kheDUta maMDaLa ja che. ahIM khristI mizana skUla calAve che: vastI 1168 emAM harijano mukhya che. AgevAno harijana lakSmaNa makana ane maNilAla cakAbhAI. hAthIjaNathI vihAra karI naroDA AvyA. aMtara cAra mAIla haze. utAro sahakArI sosAyaTInA makAnamAM rAkhyo hato. hindu muslimonI sabhA thaI hatI. naroDAthI vihAra karI zAhavADI AvyA. utAro chaganabhAIne tyAM rAkhyo hato. rAtre jAherasabhA thaI, naheramAM pANI ochuM Ave che. caMDoLA taLAvanAM cha gAmamAM paNa pArTIo che. bolanAra pANI laI jAya che. sarakArI taMtranI paNa khAmI che. aMgreja sarakAranA rAjyamAMthI eka vAta zIkhI gayA chIe ane te game tema bolavAnuM. gAMdhIjI ghaNIvAra kahetA ke bolavAmAM saMyama keLavo javAbadArInuM bhAna rAkho. vallabhabhAIne paNa loko 48 sAdhutAnI pagadaMDI Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUktA nathI. DAhyAbhAI (saradAranA dIkarA)ATalA kamAI gayA, dinakarabhAI desAI (puravaThA pradhAna) lAkho kamAI gayA. lokhaMDa simenTa maLatAM nathI. netAo lAMca mAge che vagere. A badhAno ukela javAbadArInuM bhAna rAkhavuM joIe. gALIne bolavuM. mane mAna game to bIjAne mAna Apo. gALa na game to bIjAne gALa na Apo, paNa ApaNe to gaNavAnuM juduM ane AcaravAnuM juduM. harijano jevo vartAva ApaNI sAme koI kare to kevuM lAge? to harijanone kevuM lAgatuM haze? gAMdhIjIno upakAra mAno ke haju pAkistAna thayuM che dalitastAna nathI thayuM! bharavADanA bheLano prazna vikaTa banyo che. gAyane dohIne UbhA molamAM tagaDI mUkIe chIe. gAmogAma AvI bUmo Ave che, eTale sarakArane rAtapAlIno kAyado karavo paDe che. A sarakArane mATe ane ApaNA mATe zaramAvanAruM che. gAmanI vastI 500, AgevAno pA. caturabhAI nAthAbhAI, bharavADa haratubhAI cothAbhAI * 11-12-47 : asalAlI zAhavADIthI vihAra karI asalAlI AvyA, aMtara cAra mAIla haze. utAro dharmazALAmAM rAkhyo. loko sAthe kheDUtamaMDaLa ane khetInA prazno aMge carcA thaI. baporanA harijanavAsanI mulAkAta lIdhI. temane pANIne kUve javAno rasto nathI te karavAnI jarUra che. gAmanI vastI 2400 pATIdAra ane ThAkora aDadhA aDadhA che. mukhya AgevAna paTela raNachoDabhAI bakorabhAI, ThAkora jIvAjI vasAjI, paTela umedabhAI nAraNabhAI, harijana rAmabhAI pUjAbhAI. sAMjanA asalAlIthI jetalapura AvyA. aMtara doDha mAIla. utAro hAIskUlamAM rAkhyo hato. vidyArthIo svAgata mATe sAmA AvyA hatA. temanA utsAhano pAra nahoto. temaNe gArDa oNpha oNnaranuM mAna ApyuM hatuM. 4-1pa vAge lokala borDanA sabhyo sAthe vArtAlApa karyo hato. rAtre prArthanA pachI praznottarIno kAryakrama rAkhyo hato. prazna : kheDUta duHkhI kema? javAba : jo kheDUta duHkhI hoya to ApI duniyA ja duHkhI hoya. Aje kheDUta, kheDUta nathI rahyo, paNa vepArI thaI gayo che. sAco vepArI, vepArIe sAro, paNa A to saurASTranI vihArayAtrA 49 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anItino ja vepAra, pachI sukha hoya kyAMthI? vepArInI rIte khetI nahIM thaI zake. khetI kamANI mATe nathI, paNa pharaja mATe che. pharaja bhUlIe eTale duHkha Ave. cAra brAhmaNa hatA. temane koIe gAya bheTa ApI hatI. vArA pharatI dohavAnI hatI. pahelo kamaLAzaMkarano vAro Avyo, teNe vicAryuM ke kAle mAre kayAM dUdha hAtha AvavAnuM che ? zA mATe khavaDAvuM? kharca karuM? gAya hRSTapuSTa hatI eTale dUdha nIkaLyuM, bIjAno vAro Avyo eNe paNa ema ja karyuM. trIjA ane cothAe ema karyuM. pariNAme cAreye gAya gumAvI, AvI che ApaNI manodazA ! prazna : prArthanAnI jarUra zA mATe ? javAba : prArthanA e jIvananI svAbhAvika vastu che. koIpaNa vicAra prArthanA vagara thaI zakato ja nathI. paNa teno kharo phAyado tyAre ja mAlUma paDe ke jyAre te IzvarAbhimukha hoya mana keTalIkavAra dalIlo kare che ke vaLI prArthanAnI jarUra zA mATe? ekAgratA keLavavA mATe paNa tenI jarUra che, svAmI rAmatIrthane eka bhAIe prazna pUchayo. ekAgratA kevI rIte keLavAya ? tyAre temaNe kahyuM, manamAM tamAre vAMdarAnuM ciMtana na karavuM, paNa pariNAma e AvyuM ke tenuM mana vAMdarAmaya banI gayuM. sarvakSetramAM rahIe topaNa AtmabhAna nahIM vismarIe" prArthanAno nicoDa A che. prazna : vizvavAtsalyanuM rahasya zuM? javAba : jagata sAthenuM heta tenuM nAma vizvAtsalya. jIvo jIvasya jIvana ma sUtra emAMthI cAlyuM che. mAMsAhArI je jIvane khAya che te lohI, tevA vicAro sAthe bALakamAM Utare che. e prajA potAnI prajA sAme jhaghaDe che, bIjAne koLiyo karI javA prayatna kare che. satya e ApaNA pitAno pitA che. praphlAda, mIrAM vageree satyane prathama mAnyuM te meLavavA brahmacarya jarUrI che. pAMca rUpiyA ApIne so rUpiyA maLatA hoya to pAMca rUpiyA choDIe ke nahIM ? gAMdhIjIe thoDuM tyAgIne vadhu lIdhuM che. tyAga eka rIte moTo bhAga che. jagatanI hiMsA sAme TakI rahevAnuM baLa tyAgamAMthI Ave che. nirbhayatA mukhya aMga che. vastI 2500 paTelo mukhya che. * 12-12-47 : nAja jetalapurathI vihAra karI nAja AvyA. aMtara doDha mAIla. ahIMnA lokone kahyuM, mANasa krodhamAM Ave che tyAre potAno nathI raheto zetAnane AdhIna thaI jAya che, ane be pADA bAjhe che ane khoDo jhADano nIkaLI jAya che. mATe saMgaThana karIne kheDUtamaMDaLa sthApo. 50 sAdhutAnI pagadaMDI Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM cAra gAmanI vacce eka sarakArI jamIna che. temAM taLAva thAya to 130 vighAM kayArI thaI zake tema che. vastI 600. nAjathI nIkaLI gIramathA AvyA. aMtara doDha mAIla haze. utAro yuvaka maMDaLanI oNphise karyo. ahIM harijanavAsamAM mizana skUla cAle che. aspRzyatA vadhu che. vastI 800. AgevAno - mistrI jeThAlAla kizorabhAI, umedabhAI nAthAbhAI. gIramathAthI nIkaLI pAlaDI thoDuM rokAI kAsiMdrA AvyA aMtara sADApAMca mAIla. utAro dharmazALAmAM rAkho. rAtre jAhera sabhA thaI. vastI 3500 mukhya viThThalabhAI zAha. * tA. 13-12-47 : bhAta-kAviThA ane bAvaLA kAsiMdrAthI vihAra karI bhAta AvyA. aMtara aDhI mAIla. utAro eka makAnamAM rAkhyo. loko bhegA thayA kheDUta saMgaThana karavA samajAvyA. bhAtathI kAviThA AvyA aMtara doDha mAIla haze. utAro nAthAbhAI grAmasevakanA makAnamAM rAkho. vastI 2200 kAviThAthI vihAra karI sAMjanA bAvaLA. aMtara cha mAIla haze. utAro jinamAM rAkhyo hato. ahIMnA pAMca divasanA nivAsa daramyAna ghaNA kAryakramo rAkhyA hatA. tA. 14mIe anAjanA naitikabhAva nakkI karavA mATe pU. ravizaMkaradAdA, DaoN. choTubhAI, maganabhAI paTela vagere AgevAnone bolAvyA hatA. keTalAka lokala borDanA sabhyone paNa kAmonI phariyAda aMge bolAvyA hatA, asalAlI ane vaTavAnA bhAIo paNa potAnA prazno mATe AvyA hatA. sArI vAto thaI. bhAlanI pAIpa lAIna viSe dhArAsabhyo sAthe carcA karI hatI. tA. 1pamIe bAvaLA hAIskUlamAM pravacana rAkhyuM hatuM. mahArAjazrIe tatkAlIna prazna anAjano che tenI samajaNa ApI hatI. briTiza saltanate ApelI gulAmImAMthI ApaNe saMskRtine badale dhanane mahattA ApI che, tenAthI ghaNA prazno UbhA thAya che. vidyArthIone kahyuM, tamArI 3OCnI senA che. dhAro to ghaNuM karI zako. DAMgaranA dasathI vadhu bhAva na levA tamArA vaDIlone samajAvajo. milone kAraNe khetI mATe majura nathI maLatA ane tethI khetI moMghI paDe che mATe milone sthAne gRhaudyogo vadhavA joIe ema karavuM. samAjavAda eTale zuM ? evA praznane nAnuM daSTAMta ApI samajAvatAM mahArAjazrIe kahyuM : peMDA bharelo eka thALa hoya tamane badhAne pahoMcI vaLe teTalo hoya, paNa moTA vidyArthI dhakko mArI AgaLa AvI pAMca daza khAI jAya ane bAkInA ema rahI jAya. Ane zAhIvAda athavA asamAjavAdI kahevAya ane badhAne sarakhI rIte vahecAya te samAjavAda kahevAya. saurASTranI vihArayAtrA Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hindustAnI ane hindI bemAMthI kaI joIe ? e viSe bolatAM jaNAvyuM ke atyAre to pANInA jaththAne DAMgathI judA pADyA jevuM lAge che, paNa te eka thavAnAM che evI AzA rAkhIe. paNa hindustAnI zIkhIe to kaMI vAMdho nathI. urdU zabdo ApaNI gujarAtI bhASAmAM eTalA badhA pesI gayA che ke tene kADhI nAkhIe to bhASA ja na rahe. dA.ta. umara, moje, jarUra, jabarajasta, kabara zabdo urdUnA che. ApaNe aMgrejInI ATalI badhI gulAmI karI to ATaluM urdU nahIM calAvI zakIe? Atmika keLavaNI ane zArIrika tAlIma e upara bolatAM jaNAvyuM ke AtmA vagaranuM zarIra zaba ja che, koIpaNa zArIrika tAlIma AdhyAtmikatA sivAya sAcI zakti meLavI zake ja nahIM. ApaNo vyAyAma vAMjhiyo na hovo joIe. viramagAmanA vidyArthIoe taLAvamAM lIla joI ane te kADhavA prayatna karyo AnuM nAma sAcI zArIrika keLavaNI. ghara baLatuM hoya ane kahIe ke mAre kasarata karavA javuM che to te ayogya gaNAze. * 16-12-47 : bAvaLA ahIMnA saMtaAzramamAM harijana praveza nahoto tethI lokono Agraha chatAM mahArAjazrI tyAM na UtaryA. A kAraNe tenI kArobArInI miTiMga maLI. temAM evuM TharAvyuM ke sAdhu saMta athavA vyAkhyAnanI kathAvArtA zravaNa karavA temanI saMmatisaha sarvakoma AvI zakaze ane koI aspRzyatA sUcaka vartAva rAkhaze nahIM. AthI mahArAjazrIe chevaTe AzramamAM mukAma karyo hato. eka navuM hiMmatabharyuM pagaluM bharyuM tethI saune dhanyavAda ApyA. saMta Azrama" have enA nAma pramANe sArthaka thaze ! * baporanA vepArIonI eka sabhA anAjanI kharIda vecANa saMbaMdhI vicAra karavA bolAvI hatI. keTalIka carcAnA aMte eNsosiyezana sthApavA ane te dvArA rUpiyA dasathI vadhAre bhAve kamoda nahIM kharIdavA, ane lAlAkAkA tathA mahArAjazrI kaha te naphe vecavA TharAvyuM hatuM. bIje divase esosiyezana sthapAI gayuM hatuM tenI jANa karato tAra paNa muMbaI sarakArane karyo hato. keTalIka vakhata kevAM tvarita pagalAM bharAtAM hoya che! tA. 17mIe bhAla naLakAMThAnA AgevAna gaNAtA 18 gAmanA lokonI sabhA thaI hatI. mahArAjazrIe temane naitika bhAva kahyA. loko khuzI thaI gayA ane kahyuM ke ame have AthI vadhAre bhAve vecIzuM nahi. be tAlukAnuM eka eka maMDaLa paNa sthapAI gayuM. be be kAryakartA paNa sAthamAM lIdhA. marajiyAta levI paNa thoDI 10 TakA jeTalI ApavI ane apAvavI ema TharAvyuM. 52 sAdhutAnI pagadaMDI Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAtre saMtaAzramamAM jAherasabhA thaI hatI temAM harijana praznano ullekha karyo hato. kALa keTalIka vAra mANasane ghaDe che ane keTalIka vAra e kALano koLiyo paNa thaI jAya che. Ama kALane kALacakra paNa kahevAya che. peTamAM jema eka bharAya che ane eka khAlI thAya che. ema vArApharatI vAro Ave che. tema A yugamAM have harijanano vAro Avyo che. temano naMbara pahelo thaze mATe lokoe samajavuM joIe. * 18-12-47 : mANakola bAvaLAthI savAranA vihAra karI mANakola AvyA, aMtara ATha mAIla haze. utAro corAmAM rAkhyo hato. mahArAjazrInAM darzana karIne gAma khUba AnaMdita thaI gayuM hatuM. prathama to eka harijana bAI maLyAM, temaNe vAsamAM jaI vAta karI ane doTe doTe bALako AvIne mahArAjazrIne vaMdana karavA lAgyAM. rAtrI sabhAmAM ThIka ThIka vAto thaI. vastI 800 * 19-20-21-12-47 : jhAMpa mANakolathI vihAra karI jhAMpa AvyA. aMtara 10 mAIla haze. utAro baladevabhAInA utAre rAkhyo. corAmAM sabhA rAkhI hatI. temAM anAjanA bhAva levI ane ApaNI pharaja e aMge carcA karI. vaLI ahIMthI pAIpa lAIna zarU thavAnI hovAthI temano mata paNa lIdho hato. temaNe kahyuM ame rAjI chIe. baporanA amadAvAdathI mu.lAlAkAkA, DaoN. choTubhAI, maganabhAI, raNachoDabhAI IzvarabhAI paTela va. AgevAno AvyA hatA. temanI sAthe anAja paristhiti, vepArI maMDaLo, levI bAbata, aMge carcA thaI hatI. lAlAkAkAno muddo e hato ke DAMgara to zrImaMtono khorAka che. garIbo mATe juvAra, bAjarI, bAvaTo joIe te ApaNe bahArathI meLavavuM rahyuM to tene mATe bahArathI vyavasthA karavI joIe. bIjI paNa jarUrI carcA thaI. vastI 1200 * 21-12-47 : devathala jhAMpathI vihAra karI devathala AvyA. aMtara cAra mAIla haze. utAro mazarUbhAInA DelAmAM rAkhyo hato. lokone bhegA karI anAja saMbaMdhI vAto karI. TharAva karAvyo. pAIpa lAIna yojanA mATe lokamata lIdho. teo ranIMga kharca ApavA khuzI che. meNI ane dharajI gAmanA bhAIone paNa pAIpa lAIna viSe mata jANavA mATe bolAvyA hatA. kezabhAI, baladevabhAI, meghA matAdAra va. AvyA hatA. vastI 7) saurASTranI vihArayAtrA 53 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 22-12-47 thI 24-12-47 : ziyALa devathalathI vihAra karI ziyALa AvyA. aMtara sADAcAra mAIla haze. gAma loko tathA vidyArthIoe dUra sudhI sAme AvI svAgata karyuM. bIje divase ATheka gAmanA kheDUtonI eka sabhA bolAvI hatI. bAvaLAthI IzvarabhAI mAdhavajIbhAI AvyA hatA. anAja-pAIpa lAIna aMge samajUtI ApI hatI. dumAlInA eka darabAra parahadamAM mAla nikAsa karatA hatA temane bolAvI samajaNa ApI hatI. vastI 1900 paDhAra mukhya che. AgevAna : paDhAkAnajI bhagata * 25-12-47 : bagodarA ziyALathI vihAra karI bagodarA AvyA. aMtara sADAcAra mAIla haze. baporanA jAherasabhA thaI. vastI 1200 * tA. 26-12-47 : gUMdI bagodarAthI dhIMgaDA, jAherasabhA karI.prazno carthya. pachI sAMjanA gUMdI AvyA utAro upAzrayamAM rAkhyo hato. tA ra7mIe vepArI pratinidhionI sabhA thaI. temAM bAvaLA, dhoLakA, haDALA, sANaMda, ziyALa, bagodarA, viramagAma vagare gAmanA vepArIo AvyA hatA. amadAvAdathI lAlAkAkA, maganabhAI raNachoDabhAI, zivAbhAI paTela vagere AvyA hatA. vepArI esosiyezana nakkI karavA mATe so ekaThA thayA hatA. AmAM dhoLakA, viramagAmavALA bhaLavA mAgatuM na hatA. vaLI bAvaLA, sANaMda vepArIomAM paNa phATaphUTa hatI. Arthika lAbhane kAraNe esosiyezana nA thaI zakayuM. bAvaLAmAM je maMDaLa nIkaLyuM hatuM te paNa chevaTe niSphaLa gayuM. mahArAjazrInI daSTi prajAnuM ghaDatara karavAnI hatI. mAtra anAja ugharAvavuM ane rAhata ApavI eTalo ja prazna nahoto. khAnAra ane kheDanAra bannene poSAya, vepArIne yogya mahenatANuM maLe to kaMTrolanI jarUra ja na paDe A daSTi hatI. chevaTe lAlAkAkAe be lAkha rUpiyA meLavI ApavAnuM kahyuM ane jillA anAja samiti taraphathI 25 TakA mAla naitika bhAve kharIdavo ema TharAvyuM. zrImaMta vepArIo ane amadAvAdavALA paNa badhuM jokhama kheDavA ane kheDUtamaMDaLane paisA dhIravA taiyAra na hatA, chevaTe be lAkhamAM je khoTa Ave te lAlAkAkAe mAthe lIdhI. bIje divase kheDUtonI sabhA thaI hatI temane anAja prazna samajAvyo hato. savAranA prArthanA pravacanamAM mahArAjazrIe potAnuM maMthana vyakta karyuM hatuM kAryanI keTalI maryAdA hovI joIe te bAbata carcA thaI hatI. vastI 1200, mukhya lokapAla paTela. 54 sAdhutAnI pagadaMDI Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 28-12-47 : javAraja gUMdIthI vihAra karI javAraja AvyA. utA2o corAmAM rAkhyo hato. rAtre jAherasabhAmAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke AkAza e kudaratanI kitAba che. e kitAba sAme kheDUta jyAre juve che tyAre kudaratanA (nyAyanA) vicAro ja Ave che. dANAo vAvatAM ke vADhatAM e AkAza sAme (kudarata sAme) ja jue che, te kheDUta anIti kare te kema pAlave ? anItinA dhanathI ApaNane kazAyamAM rasa nathI paDato. khAvAmAM rasa nathI paDato, pIvAmAM rasa nathI khAvA khAtara khAI nAkhIe chIe. kAma karavA khAtara kAma karIe chIe. gItAnA 700 zloka roja vAMcIe paNa gItA pramANenuM AcaraNa karI jIvana na jIvIe to game teTalA zloko bolIe paNa gItA cheTI ja kahevAya. kheDUtanI paragajuvRtti saMbaMdhamAM daSTAMta ApatAM teozrIe jaNAvyuM ke duSkALa hato. dhAna kayAMya na hatuM. evA samaye eka kheDUta potAnA gharamAM rAkhela anAjanuM ozikuM karIne sUto, bhUkhyo rahyo, bIja sAcavyuM. te eTale sudhI ke kothaLAnuM ozikuM karI sUIne maraNa pAmyo. eTalA khAtara ke ATaluM bIja sacavAze to tenA pAkathI AkhuM gAma jIvI zakaze. pote mRtyu pAmyo. enI kevI khAMbhI thaI haze ? AdarzajIvana jIvI gayo. grAmadharma bajAvyo. A deza phakIrano pUjaka che. nItino pUjaka che. nyAyano pUjaka che. bhogano nahIM paNa have to dhanano pUjaka banI gayo che. vastI 1236 mukhya rAjapUta : AgevAna : phulajIbhAI rAhAbhAI, mohanabhAI nAnabhAI, hirajana vAlAbhAI gaNezabhAI * 29-12-47 : koTha javArajathI pravAsa karI koTha AvyA. aMtara sADAcAra mAIla. utAro upAzrayamAM rAkhyo. A bAju anAjanA vepAranuM A pIThuM gaNAya che. baporanA lokonI jAhera sabhA thaI. amadAvAthI lakSmIdAsa Asara ane jayaMtIlAla khuzAladAsa zAha AvyA hatA. anAjanI paristhiti upara pravacana thayuM. lokoe naitika dhoraNe vartavAno TharAva karyo. lakSmIdAsa Azare eka yojanA mUkI. te e ke grAma udyogahATa badho mAla kharIde ane vyavasthita vahIvaTa kare. yojanA ThIka hatI. eTale te bAbatano vicAra karavA tA. 1lIe DAMgariyA gAmonA kheDUtonI eka sabhA jhAMpa mukAme bharavA TharAvyuM. loko samajIne potAno badho mAla A saMsthAne ApavA taiyAra thAya to ja A zakaya bane, nahi to pachI marajiyAta levI laIne kAma choDI devuM evuM vicAryuM. AgevAno : moTAbhAI saradArasiMha harisIMga, kesarIsiMha udesiMha saurASTranI vihArayAtrA 55 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 29-12-47 : gAMgaDa koThathI vihAra karI gAMgaDa AvyA. aMtara cAra mAIla. utAro sevAsamAjanA makAnamAM rAkhyo hato. * 30-12-47 : bhAmasarA gAMgaDathI bhAmasarA AvyA. aMtara cAra mAIla. lokone DAMgaranA bhAva vize samajUtI ApI. sAMjanA vihAra karI kesaraDI AvyA. ahIM paNa naitika bhAva aMge ja samajUtI ApI. bhAmasarAthI kesaraDI thaI jhAMpa AvyA. ahIM daseka divasa rokAvAnuM goThavyuM. utAro baLadevabhAInA utAre hato. naLakAMThA kheDUtamaMDaLanI nakkara racanA thAya e mATe ATalA divasa ApavA jarUrI hatA. bhAla naLakAMThA kheDUtamaMDaLanI racanA : sabhA bharavA mATe moTara dvArA jyAM sudhI pahoMcAya tyAM sudhI pahoMcIne khabara ApyA. lagabhaga 50 gAmanA kheDUtone AmaMtraNa mokalyAM hatAM. 44 gAmanA lokoe hAjarI ApI hatI. ravizaMkara mahArAja, lakSmIdAsa Asara paNa AvyA hatA. temaNe kheDUtone suMdara salAha ApI hatI chevaTe bhAla naLakAMThA kheDUta maMDaLa sthApavAnuM nakkI thayuM hatuM. naitika bhAve potAnI DAMgara Ape te sabhya bane ema TharAvyuM hatuM. parahadamAM mAla nikAsa na thAya te mATe polIsa uparAMta svayaMsevakonI paNa madada meLavavA prayatna thayo hato. atyAre lagabhaga 13 hajAra maNa DAMgara kharIdAI che, kharIdI cAlu rAkhI che. mahArAjazrI ane zrIAsara pharI AvyA hatA. khoTa Avaze topaNa Asara bhogavaze ema TharAvyuM hatuM. tyArabAda pharIthI tA. 11-1-48nA roja kheDUtonI eka sabhA bolAvI hatI temAM kArobArI ane sabhya thanAre 10 TakA marajiyAta levI, pharajiyAta ApavI joIe ema TharAvyuM hatuM. maMtrI tarIke zrI aMbubhAI zAha kAma karaze. A zarate kArobArImAM levAmAM AvyA che. Arthika badhI javAbadArI temaNe lIdhI che. ghaunI kharIdI mATe ghoLI mukAme tA. 30nA roja eka sabhA bharavA TharAvyuM, temAM pU. dAdA ane zrI asara paNa hAjarI Ape ema nakkI thayuM. sAdhutAnI pagadaMDI Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 13-1-48 : ziyALa jhAMpathI vihAra karI ziyALa AvyA. aMtara ATha mAIla. rAtre sabhAmAM badhI komanA AgevAnoe parahadamAM mAla nahIM mokalavAnI bAMhedharI ApI rAmajIbhAIe svayaMsevakonuM thANuM ahIM nAkhavA vicAryuM. * 14-1-48 : guMdI ziyALathI vihAra karI gUMdI AvyA. aMtara bAra mAIla haze. utAro upAzrayamAM rAkhyo hato. aMbubhAI sabhAmAM carcavAnA muddA vicArI gayA. bAvaLAvALA IzvarabhAI paTela AvyA temanI sAthe anAjanI vyavasthA aMge keTalIka vAto thaI. mahArAjazrI ahIM upAzrayamAM hatA tyAre bIjA cAra mUrtipUjaka sAdhuo AvyA hatA. temanI IcchA bIje UtaravAnI thaI. kAraNa ke temane ema lAgatuM hatuM ke A mahArAja, to vAto cokhA ghaunI kare che eTale ke e to koMgresa kAryakara che; rAjakAraNI puruSa che. amAre kriyA karavI te ahIM na phAve. e to maneya bharaDe ane juvAreya bharaDe emane AvI pravRttimAM dharmAcaraNa lAgatuM na hatuM. kevI balihArI ! * tA. 16-1-48 : lakSmIpurA-loliyA gUMdIthI lakSmIpurA AvyA. aMtara doDha mAIla haze. nArasaMgabhAIne tyAM UtaryA AkhuM gAma khUba ja bhAvika lAgyuM. ahIM jayaMtIbhAI zAha ane baladevabhAI maLavA AvyA hatA. dhoLInI tA. 30mInI sabhA aMge vAta thaI. ghaunA pracAra mATe paNa ravizaMkara mahArAja ke saMtabAlajI bemAMthI ekanI hAjarInI jarUra paDaze tema kahyuM. vastI 225 : kALubhAI doDhiyA, nArasaMga mAvasiMga sagara lakSmIpurAthI loliyA AvyA. aMtara pAMca mAIla. utAro vakhatasaMga dAdAbhAIne tyAM rAkhyo. rAtre jAhera sabhA utArAmAM rAkhI hatI. mahArAjazrIe kahyuM : kALA bajArathI ApaNe dherAI gayA chIe kAraNa ke ghanano roga lAgu paDyo che. ApaNane be peTa che. eka peTa suMdara bhojana jamyA pachI ethIye adhika suMdara bhojana maLe topaNa nA pADe che; paNa dhananuM peTa hajAro maLe to paNa lAkhonI AzA kare che. matalaba ke, bharAtuM ja nathI. ane ethI ApaNane azAnti rahe che. gItAmAM bhagavAne kola Apyo che ke jyAM nArAyaNa che tyAM mAro vAsa che. e nArAyaNa eTale sata, satyarUpI nArAyaNa. e nahIM hoya to lakSmI cAlI jaze. e to bilADI uparanAM rUMvADAM jevI che. tenI upara hAtha pheravatAM jema galagaliyAM thAya che tema nArAyaNa vagaranI lakSmI saurASTranI vihArayAtrA Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dekhIne thAya che, paNa evI lakSmI konI pAse keTalI rahI che ? cora corI kare tenI ciMtA nathI, paNa emAMthI e corIno saMskAra je pesI jAya che tenI ciMtA che. paisA e zakuninA pAsA che. yudhiSThira mAnatA hatA ke A hamaNAM huM jItI jAuM chuM, paNa badhuM khoyuM, nItinI lakSmI kAyama raheze. vastI 1200 : verUbhA nArasaMga, harijana maghAbhAI galAbhAI, kALubhAI nAraNabhAI * tA. 17-1-48 : dhanALA, kamiyALA ane pIMpaLI loliyAthI vihAra karI dhanALA AvyA. aMtara pAMca mAIla. sANaMdavALA vAsudeva vaidabhAnI A sAsarI hoI teo ahIM maLavA AvyA hatA. loko sAthe jarUrI carcA thaI. vastI 314 : dhanALAthI savAranA ja kamiyALA AvyA. aMtara traNa mAIla. utAro svAminArAyaNa maMdiramAM, bapore sabhA thaI, lokoe kahyuM ghauMno bhAva rUpiyA dasa maLe to tethI vadhu levA lalacAIzuM nahIM. ahIM hirajanonAM para gAmanA AgevAno paikI be AgevAno rahe che. temanI sAthe nAtamAM saMpa jaLavAI rahe ane harijanonAM devAM ochAM kema thAya te saMbaMdhI carcA karI. tA. dhaMdhukA. vastI 500 pIMpaLI kamiyALAthI sAMjanA pIMpaLI AvyA. aMta2 traNa mAIla haze. nAnacaMdabhAI AgaLathI AvI gayelA. gAmaloko vidyArthIo sAthe temaNe svAgata karyuM. utA2o nizALamAM rAkhyo hato. rAtre jAherasabhA thaI. pAIpa lAIna vATe pANI maLe to gAma khuzI che, paNa raniMga kharca ane bIjuM kaMI ame nahIM ApI zakIe, tema jaNAvyuM. tAlukadAronAM 60 ghara che. AmajanatA dabAyelI che. UMcuM mastaka rAkhI bolI zake tema nathI. khetImAM aDadho bhAga le che . gaIsAla kheDUtoe kahyuM tyAre so maNe pAMca maNa pathAro Apyo. gaNotadhArAno amala thatAM to AvAM tAlukadArI gAmomAM varaso jaze. * 18-1-48 : AmalI, kAdipura, dhole2A pIMpaLIthI vihAra karI AmalI AvyA. aMtara pAMca mAIla haze. utAro lokala borDanI nizALamAM karyo. loko sAthe vAto thaI keTalAke kahyuM, gaI sAla sAdhutAnI pagadaMDI 58 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jalasahAyaka samitie sAruM kAma nahi kareluM, e kAraNe keTalAka matabheda kAryakaro sAthe hatA. gAma lokoe potAno lUlo khulAso karyo . temane dhoLI AvavA kahyuM nizALanuM makAna taddana kharAba hAlatamAM che. zALAmAM mAtra pAMca sAtanI saMkhyA Ave che. pAIpa lAIna mATe paisA ApavAnI nA pADe che. taLAva sAruM che. vastI 900 AmalIthI kAdipura AvyA aMtara cAra mAIla. utAro darabArI utArAmAM rApyo. loko sAthe vAto thaI. temaNe kahyuM : amArA gAmane bhale pANInuM sukha rahyuM, paNa jema dharmAdA ApIe chIe tema bIjA mATe pAIpa lAInanA paisA bharIzuM. vastI 4pa0 * tA. 19-1-48: dholerA kAdIpurathI sAMjanA nIkaLI dholerA AvyA. aMtara traNa mAIla. utAro DaoN. raNachoDabhAInA davAkhAne rAkhyo hato. varasAdanuM mAvaThuM thayuM hatuM tethI jamIna cIkaNI thaI gaI hatI chatAM kAryakrama nakkI thaI gayelo hovAthI javAno prayatna karyo. rastAmAM varasAda paDyo, kAdava khUMdatA khUMdatA AvyA. ahIMnA jainono Agraha hovAthI bIje divase upAzrayanI bhojanazALAmAM mukAma karyo. gholerA pahelAM moTuM baMdara hatuM tyAre trIsa hajAranI vastI hatI, Aje 3pa00nI vastI che. makAno sUnAM paDayAM che. jANe koI nararAkSasa bharakhI gayo hoya tevI sUnakAra nagarI lAge che ! svAminArAyaNanuM vizALa maMdira che ane bIjAM paNa maMdiro dareka saMpradAyanAM che. ahIMnuM motI taLAva suMdara che. lakkaDakAma sastuM maLe che. ahIMnA dALiyA vakhaNAya che. borIMga bahu ja moTuM che, paNa pANI khAruM ane bahu garama Ave che. mukhya AgevAna : Thakkara naMdalAla ramaNalAla, zA. nAnacaMda cunIlAla, DaoN. raNachoDabhAI, harijana rANAbhAI rAmAbhAI, rAvubhA ladhubhAbhAI * 21-1-48 : bhaDiyAda dholerAthI saDake saDake bhaDiyAda AvyA aMtara traNa mAIla haze. utAro upAzrayamAM rAkhyo. rAtre jAhera sabhA thaI. naMdalAlabhAI sAthe hatA. vastI 2500 AgevAno, pA.goviMda bhagavAna, gulAbasaMga, harijana amarA karasana * 22-1-48 : rojakA bhaDiyAdathI savAranA rojakA AvyA. aMtara dasa mAIla haze. utAro saurASTranI vihArayAtrA pa9 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAzrayamAM rAkho. rAtre sabhA thaI hatI. vastI 1750 saradAra pathubhA manubhA, harijana lagharA vasarAma * 23-1-48 : dhaMdhukA rojakAthI nIkaLI dhaMdhUkA AvyA. aMtara cAra mAIla haze. utAro harijana chAtrAlayamAM rAkhyo hato. hAIskUlamAM vidyA ane ApaNI pharaja e viSaya upara mahArAjazrInuM pravacana rAkhyuM hatuM. sAMjanA vidyArthIo samakSa vArtAlApa rAkhyo hato. komavAdathI thatuM nukasAna samajAvyuM hatuM. mukhya kAryakara : bAbubhAI mohanalAla zAha, DaoN. popaTabhAI ANaMdajIvALA, musaMbhAI kALubhAI desAI vastI 16000 * 24 thI 4-2-48 : dhoLImAM vizvavatsala ciMtakavarga dhaMdhUkAthI vihAra karI rAyakA AvyA. aMtara pAMca mAIla haze.amAre dhoLI javAnuM hatuM paNa vacce ja gAma lokoe rokI lIdhA, utAre vArtAlApa thayo. chokarAne sAkara vaheMcI AnaMda karyo; vastI 485 mukhya AgevAno : rAjabhAI devasIMga rAjaputa, bhagavAnabhAI haribhAI paTela rAyakAthI nIkaLI dhoLI AvyA. aMtara traNa mAIla haze. gAma lokoe vAjate gAjate svAgata karyuM. bahenoe kumakuma akSatathI vadhAvyA. gAma lokonA AnaMdano pAra nahotA. AgevAna kALa paTela mahArAjazrInA bhakata hatA. ahIM vizvavatsalya ciMtaka varga, vizvavAtsalya auSadhAlayanI miTiMga, jalasahAyaka samitinI miTiMga, bhA.na.prAyogika saMghanI miTiMga ema je pravRttio cAle che tenI miTiMgo rAkhI hatI. mahArAjazrI kAThiyAvADa tarapha jatA hoI chellAM chellAM badhA maLI le tema goThavAyuM hatuM. tA. 30mInA roja kheDUtonI moTI sabhA thaI hatI temAM zrI ravizaMkara mahArAja, lakSmIdAsa Asara vagere AvyA hatA. darabAroe ane temAMya kumArazrIe svAgata ane bIjA kAryomAM sAro rasa lIdho hato. te ja divase pU. bApujInA avasAnanA du:khada samAcAra jANyA. khUba ja du:kha thayuM. have palaTAyelI paristhitimAM mahArAjazrIe kayAM vihAra karavo te bAbata vicAra karavA ravizaMkara mahArAjane pAchA bolAvyA. teo AvyA ane kahyuM, hAla turata pUratA to tame kAThiyAvADamAM jAo. ciMtaka varga tArIkha bIjI sudhI rahyo hato. 17 bhAIbaheno AvyAM hatAM. saune so sAdhutAnI pagadaMDI Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ oLo ane poMka khAvAnI majhA paDI. gAme khUba sevA karI. temAM kALu paTelano mukhya hisso hato. vacce eka divasa kamAlapura ane vakhatapura jaI AvyA. ahIMthI doDha mAIla dUra bhAdara nadI che, temAM pANI thoDuM che tyAM badhAM snAna karavA jatAM. pANIno ahIM bahu trAsa che. paNa jalasahAyaka samiti taraphathI vizALa taLAva khodAyeluM che. vastI 700. mukhya AgevAna : kALubhAI amubhAI, bhagavAnabhAI harajIbhAI, tAlukadAra kumArazrI jorAvarasiMhajI * 5-2-48 : aDavALa dhoLIthI savAranA nIkaLI aDavALa AvyA. aMtara cAra mAIla haze. bapore tAlukadAro ane kheDUtonI sabhA thaI. ahIM pagI lokonI ThIka ThIka vastI che. eka pagI ke je kheDUto mATe hiMmatabhera bolI zakato hato temane darabAroe arajI karI gUMDA eNkaTamAM pakaDAvyo che. bhAga kAyadesara trIjo hovA chatAM pAMca du le che. chatAMya kheDUtone noTiso ApI che. vastI 3000. garAsiyA lokonI mukhya vastI che. * tA. 6-2-48 : jhAMjharakA aDavALathI pravAsa karI jhAMjharakA AvyA. aMtara traNa mAIla haze. ahIM harijana komanI sauthI moTI dharma saMsthA che. tene jagyA kahe che. temAM maMdira che, samAdhi che. mahaMta lAladAsa sArI sevA bajAve che. temane maLyA hatA. vastI 900 * tA. 7-2-48 : kaMthAriyA jhAMjharakAthI vanALA thaIne kaMthAriyA AvyA. utAro upAzrayamAM rAkhyo. ahIM be divasa rokAyA eka divasa harijanavAsamAM pravacana rAkhyuM hatuM. banne divasa rAtrI sabhA sArI thaI hatI. ahIMnA kAryakara harizaMkara vidyArthI che. temaNe eka Azrama paNa banAvyo che. ahIM nizALa che paNa harijanonA bALakone eno lAbha maLato nathI. vastI 2000, sauthI vadhAre vastI harijanonI che ! ahIMthI vaDhavANa jillo zarU thAya che. saurASTranI vihArayAtrA 61 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTramAM pravezo * tA. 8-2-48 : chalALA kaMthAriyAthI nIkaLI chalALA AvyA. aMtara traNa mAIla. utAro upAzrayamAM rAkhyo. have kAThiyAvADI saMskRtinAM darzana thavA lAgyAM. rAtre jAhera sabhAmAM cAra vaNa cAra Azramano dharma samajAvyo. vastI 925 chalALAmAM 22 bhAI bahenoe ochAvattA samayanI cA nahIM pIvAnI pratijJA lIdhI hatI. * tA. 9-2-48 : bhaDakavA, lAliyA chalALAthI baporanA bhaDakavA AvyA. aMtara sADAcAra mAIla. utAro upAzrayamAM rAkhyo hato. pAdaramAM vAMsaLa nadI vahe che. eka kuMDa che. ahIM bhAdaravA vadI amAse meLo bharAya che. vastI 1800 : bhaDakavAthI nIkaLI sAMjanA lAliyA AvyA. aMtara cAra mAIla. utAro upAzrayamAM rAkhyo hato. rAtri sabhA sArI thaI hatI. vastI 1200 AgavAna, lIMbAbhAI mAvajIbhAI * tA. 10-2-48: vasataDI tathA moravADa lAliyAthI vihAra karI vasataDI AvyA. aMtara ATha mAIla haze. utAro upAzrayamAM rAkhyo hato. sabhAmAM ra0 bhAI bahenoe ochAvattA samaya mATe mAMsAhAra nahi karavAnI pratijJA lIdhI hatI. vastI 23OO : vasataDIthI sAMjanA vihAra karI moravADa AvyA. aMtara sADA traNa mAIla haze. utAro upAzrayamAM rAkhyo. ahIM nadI kinAre boraDInAM ghaNAM vRkSo che. vastI 350 * tA 11 thI 25-2-48 : sAyalA moravADathI nIkaLI sAyalA AvyA. aMtara cha mAIla haze. saMtabAlajI mahArAjanA gurudeva pUjya nAnacaMdrajI mahArAja ahIM ja birAjamAna hatA.utAro upAzrayamAM ja hato gAmalokoe sAme cAlI bhAvabharyuM svAgata karyuM hatuM. sAdhutAnI pagadaMDI Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDavALAthI nIkaLI ame chalALA AvyA. bhAlanuM khAruM taLa ahIMthI badalAya che chatAM, ahIMnI jamInamAM paNa teliyuM pANI nIkaLe che ke je khUba garama paDe che. eTale AvAM gAmomAM paNa taLAva ke naLanA pANI vagara chUTako nathI. rastAmAM jAMjharakA gAma AvyuM. ahIM gujarAta ane kAThiyAvADanI harijana komanI sauthI mahattvanI gaNAtI dhArmika jagyA che. mahaMta, harijano ane savarNonA AgrahathI thoDo samaya rokAI ame AgaLa cAlyA. eka navA ja pradezamAM have amAro praveza thaI cUkyo hato. tAlukadArI gAmo; nisteja mukhI, ciMtharehAla kheDUto. je gAmomAM vighoTI hatI tyAMnI sthiti sArI hatI. bhAlano jhADapAna vagarano mulaka choDayAM pachI ahIM kUvAnA pANInI vADIone kAraNe lIlotarI ane vRkSonI ghaTA AMkhe caDhatI hatI. eka pachI eka gAmaDAM pasAra karatA karatA moravADa AvyA. nadIkinAre boraDInAM jUtha jAmelAM hatAM. bora paNa sAmAnya boraDI karatAM vadhu pramANamAM hatAM. tyAMthI sAyalA javA nIkaLyA. gAmane pAdare ja bhAI baheno rAha joIne beThAM hatAM. gAmanI najIka pahoMcatAM pahoMcatAM ToLuM vadhavA lAgyuM. A eka apUrva divasa hato, chellA keTalAya divasathI gurudeva nAnacaMdrajI mahArAjanA, saMtabAla kayAM che? kayAre Ave che? evA patro AvyA karatA hatA. Aje e zubha divasa AvI pahoMcyo ane guruziSya gaLagaLe haiye maLyA. prAsaMgika bolatAM saMtabAlajIe kahyuM. "huM ema to bAhyadaSTie gurudevathI dUra vasuM chuM. paNa aMtarathI huM divase divase vadhu ne vadhu najIka jaI rahyo chuM. bIje divase gAMdhIjIno zrAddhadina hovAthI yuvaka maMDaLa taraphathI prabhAta pherI, kAMtaNa, gItA vAMcana, bhasma padharAmaNI vagere kAryakramo yojAyA hatA. baporanA gItA vAcana bAda zrI nAnacaMdrajI mahArAje gAMdhIjIne priya vaiSNava jana to tene kahIe" gavaDAvyuM hatuM ane kahyuM, je sAco vaiSNava che, te sAco musalamAna che, sAco jaina che, sAco khristI che. je paranI pIDA jANe che te dharmI che. koNa kahI zakaze ke gAMdhIjI amArA na hatA ane jo ApaNe emane ApaNA mAnatA hoIe to emanA Adarzone ApaNe apanAvavA joIe. pRthyAspRzyatAmAM abheda, hiMdumuslima ekatA ane zramanI pratiSThA e emanA jIvananI mukhya vAto hatI. tyArabAda nagarajano sAthe ame harijanavAsamAM gayA. tyAM prasaMgocita bolatAM munizrIe kahyuM : "kAmathI koI UMcA ke nIca nathI, guNathI uccatA ane nIcatA Ave che. Ane ApaNe UlaTI rIte samajIe chIe. AgaLa bolatAM teoe, kahevAtA aspRzyomAM pratyAghAto paDe te pahelAM ja apanAvI levAnI savarNone bhalAmaNa karI saurASTranI vihArayAtrA 63 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatI. tyArabAda bhasma kone hAthe padharAvavI e prazna Avyo. keTalAka bhAIoe kahyuM, "A prasaMge sArA paisA ekaThA thaI zake ema che, to uchAmaNI karIne je vadhu paisA Ape tenA hAthe padharAvavI." A sUcana aMge potAno abhiprAya rajU karatAM mahArAjazrIe kahyuM, "ApaNe bhAvanA karatAM kAryane vadhu mahattva ApIe chIe, tethI ja pAyAmAM bhUla rahI jAya che. dhanavAnane ekavAra pratiSThA maLI eTale loko nIti-anIti kAMI paNa joyA vagara dhana ekaThuM karavA lAgI jAya che. mane pUcho to huM ghanane pratiSThA na ja ApI zakuM. tame koI pavitra brAhmaNa ke jeNe gAMdhIjInA AdarzanuM thoDuM paNa pAlana karyuM hoya tene hAthe A vidhi karAvo to mane game. sAmAnya rIte dezabharamAM moTA kAryakaro, amaladAra ke rAjAone haste bhasmasamarpaNanI vidhi thaI hatI, ahIM mahArAjazrIe sUcana karyuM ke A gAmanI ja eka bALAne gAMdhIjIe potAnI dIkarI tarIke ucherI che, to emanI aMtima bhasma paNa harijanabALAne hAthe ja samarpaNa thAya to sAruM gaNAya. yuvAno ane gAmalokoe e sUcana vadhAvI lIdhuM. sAyalA gAmanA nagarajanonuM A pagaluM kharekhara stutya gaNAya. bhasma padharAmaNI pUrve be bola kahetAM mahArAjazrIe kahyuM, "bApunI bhasma to hamaNAM pANImAM adazya thaI jaze. bAkI raheze temanA Adarzo - satya ane ahiMsA. bApunI kAyamI yAda mATe A Adarzone ApaNe na bhUlIe. atyAranI tamArA dilanI bhAvanAne TakAvI rAkhavAno A ja eka mArga che." samaya thayo. je gAme bApune prathama harijana-putrI ApelI, te ja gAmanI ane te ja komanI eka bALAne hAthe temanAM avazeSonI chellI padharAmaNI thaI. brAhmaNoe vedamaMtro uccAryA lokoe prabhusmaraNa karyuM, polIse salAmI ApI ane gAMdhIjInA jayanAda sAthe sau vikharAyAM. rAtri-prArthanAmAM saMtabAlajIe bolatAM kahyuM, "ghaNAMne thaze gAMdhIjI ane A sAdhune zuM lAge vaLage ? dharma ane rAjakAraNane meLa kayAMthI maLe ?" huM temane kahuM chuM, "dharma e kAMI maMdira ke masjidanI vastu nathI. e to aMtaranI vastu che. dharma ane rAjakAraNane chUTA cheDA hoI ja na zake. dharmamAM rAjakAraNa samAI jAya che. dharma vagaranuM rAjakAraNa rAvaNa rAjya jevuM banI jAya che. je divase dharmaguruo rAjyataMtranA vAhako ane prajAne doranAra banaze, te divase pRthvI upara svarga Utaraze. sAdhutAnI pagadaMDI ja Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAyalAnA nivAsa daramyAna eka divasa muslima bhAIonI sabhA rAkhI hatI. yuvaka maMDaLanA sabhyoe paNa temAM bhAga lIdho hato. muslimone have pAkistAna taraphathI najara kheMcI hiMdI saMgha tarapha najara rAkhavAnuM mahArAjazrIe kahyuM hatuM. ahIM baMne koma vacce ghaNo sAro bhAIcAro che. ghaNA vakhata pahelAM teoe lIga vikherI nAkhI che ane hiMduoe paNa teonA rakSaNanI bAMhedharI ApI che. eka divasa gujarAtI zALAnAM zikSaka zikSikAonI miTiMga rAkhI hatI. temAM zikSakone navI paristhiti aMge kema vartavuM te aMge khyAla Apyo hato ane temanI muzkelIo sAMbhaLI hatI. mane khAtrI che ke muslima birAdaronI A pariSada mAtra bRhad gujarAtanA ja nahi balake hiMdI saMgha ane pAkistAnabharanA muslimo temaja hinduone e saMdezo Apaze ke dhirASTranI bhUlane amo pazcAttApapUrvaka sApha karIzuM ane mAnavatAnA pAyA para punaH sthApita thanArI akhaMDa hindanI vyAsapITha dvArA eziyA ane Itara khaMDanI prajAne te ja mArge javAnI preraNA ApIzuM. (muslima pariSadane pAThavelA saMtabAlajInA saMdezamAMthI) sAyalAthI nIkaLI ame sudAmaDA AvyA. ahIMnI eka vizeSatA e che ke ekeeka komanA mANaso ahIM girAsadAra che ane jAte khetI kare che. ahIMnuM sarovara khUba vizALa che. nahera vATe khetI mATe Aje paNa pANI apAya che, enI bacatanA be lAkha rUpiyA paDyA che. jo teno upayoga sarovarane vikasAvavAmAM thAya to bhaviSyamAM te khetIne khUba upayogI thaI zake. ahIMnA harijanomAM DAMgasiyA karIne eka jAti che. temano paheraveza bharavADa komanA jevo garama kapaDAMno ja che. teonA caherA paNa tejasvI hoya che. ane garama kapaDAM vaNavAnuM ja kAma kare che. emanuM jIvana joI ApaNane spaSTa lAge ke savarNo ne harijanono saMbaMdha ane jIvanavyavahAra keTalo nikaTano che. ahIMnI harijana sabhAmAM pU. mahArAjazrIe kahyuM, "ApaNe khAdI vaNIe chIe kharA paNa kAMtatA nathI, keTalAka kAMte che to vaNatA nathI, kAraNa ke ApaNane e udyogonI pAchaLanuM sAcuM rahasya samajAyuM nathI. paisA kayAMthI maLe te tarapha ApaNI najara jAya che. tethI ja milomAM bharatI thAya che. paNa e miloe to hajArone rojI ApI lAkhone bekAra karyA che." saurASTranI vihArayAtrA 65. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudAmaDAthI coravADa, baladANA thaI liMbaDI AvyA. upAzrayamAM birAjatA jaina muni mahArAjanA AgrahathI savAramAM jaino ane jainatva" e viSaya upara eka pravacana rAkhavAmAM AvyuM hatuM. e viSaya para bolatAM mahArAjazrIe kahyuM, "jaina eTale cAritryavAna vyakita. ane je cAritryavAna hoya tenI jagata para chApa kema na paDe ? mANasa game te komano kema na hoya, paNa jyAre ene jaina zabdathI saMbodhavAmAM Ave che tyAre enI viziSTa pharaja UbhI thAya che. te pharaja che mittI e sava bhUSa. eTale ke prANImAtramAM potArUpa AtmA che ema vicAranAra potAnA jIvanavyavahArathI bIjAne du:kha kema ApI zake ? keTalIkavAra amuka zabdone ane vastuone pratiSThA maLI jAya che. jema ke khAdI paheranArathI lAMca na levAya ke devAya. tevI ja rIte jaina zabdathI zI pharaja UbhI thAya che, teno ApaNe vicAra karavo joIe. jaina eTale jItanAra. tenuM jIvana ane kavana samAjamAM AgaLa tarI AvavuM joIe, paNa Aje to yuvAnone potAnI jAtane jaina kahevaDAvAtAM zarama Ave che. tenuM kAraNa kahevAtA jainIonI daSTino doSa che. jainonA tIrthakaro kSatriya jAti mAMthI thayA che. kAraNa ke vIratA temanuM mukhya aMga che. je pote jAgelo hoya ane bIjAne jagADatA hoya te ja che sAco vIra. Avo vIra bIjAne cepa lagADe. e vIranI tAkAta evI ThaMDI hoya che ke AkhuM vizva enA khoLAmAM AvI ALoTavAnI IcchA kare che. e vIra zAMtino sAgara hoya che. enA rAI rAI jeTalA TukaDA kare, to paNa moDhethI eka zabda paNa te na uccAre. evI vIratAno pUjaka sAco jaina janmato nathI, paNa guNathI thAya che. mANasa game te komamAM janmyo hoya paNa tenAmAM jo A guNo hoya to te jaina ja che. jyAM jyAM anyAya dekhAya tyAM tyAM te doDI jaI teno pratikAra kare che. A daSTie gAMdhIjI eka sAcA jena hatA. emanI AkhI jiMdagI satya ane ahiMsA mATe laDavAmAM ja gaI che. satya ane ahiMsA temanA praNavamaMtra che. jaina dharma potA tarapha vadhumAM vadhu udAra thavAnuM zIkhave che. ApaNe jo evA thaIzuM, to jaina dharmano sUrya soLe kaLAe khIlI UThaze. teno prakAza AkhA jagatane ajavALaze. upasaMhAra karatAM choTAlAlajI mahArAje kahyuM jaina komano moTo bhAga vepArI che. jyAM sudhI te vizvAsaghAta ane kALAM bajAramAMthI UMce na UThe, tyAM sudhI te bIjAne zuM upadeza ApI zake? tyAMnI eka jAhera sabhAmAM eka yuvAna bAIe prazna pUchayo, ke mahArAja, tamArI pravRttio game che to kharI, ane dezanI paristhitinI daSTie e jarUrI paNa pha sAdhutAnI pagadaMDI Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. paNa Ape dIkSA TANe tyAre je pratijJA lIdhI hatI temAM pheraphAra thaI zake kharo? mahArAjazrIe kahyuM ke pratijJAno Azaya to rAga, dveSa, moha, mAyA vagere jItavAno che. AtmAnuM kalyANa vizvanA kalyANa sAthe ja che. eTale ja pote taravuM ane bIjAne tAravA e pratijJA jyAre vyavahAramAM Ave che, tyAre vicAra mAgI le che. mahAvIra bAra varSa pharyA tenuM kAraNa prANImAtrano abhyAsa karavo e hatuM. caMDakoSika jevA sApanA DaMkha pratye paNa amI varasAvavAmAM saphaLa thayA tyAre te sAdhanA pUrI thaI ema mAnyuM. vyakitanI AdhyAtmika dazA mApavAnuM sthAna samAja ja che. ane e daSTie lokasaMparkamAM phakta eTaluM ja dhyAna rAkhavAnuM che ke rAgadveSathI huM kayAM kayAM dUra rahI zakuM chuM ne kayAM kayAM paDI jAuM chuM. jaDa kriyAkAMDane ApaNe dharma mAnI laIe chIe eTale AvA prazno UThe e svAbhAvika che. paNa dharma e to aMtaranI vastu che. jIvananI ekeeka kriyAmAM te mArgadarzana ApI zake che. * tA. 27-2-48 : coravADa sudAmaDAthI nIkaLI coravADa AvyA. aMtara ATha mAIla haze. utAro upAzrayamAM rAkhyo hato. ahIM pharIvAra AvavAnuM banyuM hatuM. * tA. 28-2-48 : baladANA coravADathI vihAra karI baladANA AvyA. aMtara nava mAIla haze. utAro upAzrayamAM rAkhyo hato. rAtre sabhA sArI thaI hatI. * tA. 29thI 3 mArca, 1948 : liMbaDI baladANAthI vihAra karI liMbaDI AvyA. aMtara sAta mAIla haze. utAro upAzrayamAM rAkhyo hato. gAma lokoe sAmA AvI svAgata karyuM hatuM. pUjya sAheba ane choTAlAlajI mahArAjano Agraha upAzrayamAM utAravAno hato. temaNe kahyuM amane harijana prazna naDato nathI, paNa saMghane pUchavuM joIe. mahArAjazrInA AvavAthI badhA vargono khUba ja AdarabhAva jaNAI Avato hato. lAdhAjIsvAmi pustakAlaya ane sAme bIjuM pustakAlaya khUba sArAM ane moTAM che. hA pastAvo ! liMbaDIne A prasaMga che. sAMjanI prArthanA mATe ame jaI rahyA hatA. ekAeka eka bhAIe AvI mahArAjazrIne samAcAra ApyA, karasana pagIno putra ane teno saurASTranI vihArayAtrA 7. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAthIdAra Apane maLavA mAge che.' prArthanA ane pravacanano samaya nakkI hato eTale mahArAjazrIe kahyuM, 'prArthanA ane pravacana pachI'. pravacana pUruM thatAM be juvAna sabhAmAMthI UbhA thayA. lokhaMDI zarIra, keDe kamarabaMdha ane hAthamAM laTakatI talavAra. emanI AMkho jotAM ja lAge ke e sAmAnya mAnavI nathI. A be hatA : karasana pagIno dIkaro vAhana pagI ane vAhanano sAthIdAra popaTa pagI. AkhI sabhA AzcaryamAM DUbI gaI. liMbaDInA hijaratanA e divaso hatA. pANizaNAno karasana pagI rAjyano hAtho banyo ane lUMTa calAvavA mAMDI. Aje paNa enA nAmathI liMbaDIvAsIonAM haiyAmAM kamakamAM AvI jAya che. eno dIkaro vAhana enAthIya savAyo nIkaLyo. popaTa pagI eno sAthI thayo. lUMTa, khAtara, zikAra, dArU kAMI bAkI na rAkhyuM. te banne juvAno AgaLa AvyA ane hAtha joDI gaLagaLe avAje mahArAjazrI pAse AvI bolyA, "mahArAja nema Apo, amArAM pApI jIvana amone satAvI rahyAM che. bahu dI'thI koI pavitra sAdhunI zodhamAM hatA. koI sAcA sAdhu puruSa maLI jAya to pApano ekarAra karI pAvana thaIe." tame mane kayAMthI oLakho ?' mahArAjazrIe pUchyuM. tamone ? tamone koNa nA oLakhe ? dhoma dhakhato tApa ane bhAlanA sUkA pradezamAM ughADe page je amAre mATe phare tene ame na oLakhIe ? thoDA divasa para khabara maLI ke Apa AMya liMbaDImAM padhAravAnA cho, ane kAle cAlyA javAnA cho. eTale doDatA AvyA chIe.' vAhane kahyuM. 'tamArI vANImAM tamArA dilanA bhAvo vahe che. vikRta mArge caDhelI zUravIratA jo sAre mArge vaLe, to jAduI asara pedA kare che. zUravIra ja Avo sAco dharmiSTha banI zake. hAla turata to tamo baMnene dArU, zikAra ane lUMTamAM bhAgIdAra na banavAnI tame tamArI zakitano upayoga karyo che to have temanA saMrakSaNa mATe vAparajo. tame sAcA mAnava banajo. ' sabhA to digmUDha thaI gaI. A vAhana pagI ! A popaTa pagI ! emano hRdayapalaTo ! sabhA pUrI thaI. mahArAjazrIe zAMtisUtra gAyuM. loko vikherAyA. vAhana mahArAjazrI pAse AvI pahoMcyo ane caraNamAM DhaLI pharIthI AzIrvAda mAgavA lAgyo. ke sAdhutAnI pagadaMDI Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "mahArAja! AjathI huM tamAro chuM. jyAre jyAre tamone mArI madadanI jarUra paDe tyAre mane bolAvajo. bhAla naLakAMThAnI lUMTathI mAruM kAMI ja ajANyuM nathI. lUMTaphATa karanAra ekeekanI sAthe mAro paricaya che. mAro upayoga karajo. mahArAjazrInI AMkhamAM prema ane zAMti taravaratAM hatAM. hA pastAvo vipula jharaNuM svargathI UtaryuM che, pApI temAM DUbakI daIne puNyazALI bane che. ekAeka kalApInA kAvyanI e paMkita mArA dilamAM guMjI UThI. jayakAnta kAmadAra bIje divase savAranA vyAkhyAna rAkhyuM hatuM. temAM badhAM yuniToe hAjarI ApI hatI. mahArAjazrIe kahyuM: dharma pALanAra vyaktinuM jIvana ane AcAra joIne te lokone dharma tarapha napharata thatI jAya che. evuM kayuM kAraNa UbhuM thayuM che ke jaina gaNAtA mANaso zaramAya che! enuM kAraNa dharma ke jaina zabda nathI, ApaNuM AcaraNa che. jainonA tIrthakaro kSatriya jAtimAMthI thayA che kAraNa ke vIratA tenuM mukhya aMga che. kSatriyomAMthI utpanna thayA che tenI pAchaLa rahasya che. pote jAgelo hoya e ja bIjAne jagADe. je sUtelA hoya te bIjAne suvaDAve. tAkAtavALo hoya te bIjAne cepa lagADe. AkhA vizvanuM jhera ghoLIne pI janArA hoya che. mATe te jAtimAMthI AvyA che. anaMtamAMthI mAtra 24ne tIrthakaranuM sthAna ApyuM che ane te vIra vargamAMthI. eTale ke dharma bhavya tAkAta mAge che. te tAkAta evI ThaMDI hoya ke mANasa temAM samAI jAya, AkhuM jagata tenA khoLAmAM besavAnI icchA kare, evo tAkAtavAna mANasa hovA chatAM zAntino sAgara hoya. rAI rAI jeTalA TUkaDA kare to paNa eka harapha sudhdhAM na uccAre. hADohADanI miMjA eka raMga lAgyo hoya ke je kadI na jAya. hanumAnanuM caritra evuM che jemane rAma vagaranI koI cIja nahotI khapatI. rAmamaya hatA. arahaMta hakkane devoe keTaluM du:kha dIdhuM? mahAvIramAM kaMI nathI ema kema kahevAya? tyAre Aje ApaNe kevuM jIvana joIe chIe ? kalaiyAkumAra jevA juvAnoe goLIo jhIlI ! keTaluM duHkha ApyuM chatAM eka zabda nA uccAryo. jaina janmato nathI, guNathI thAya che. koIpaNa komamAM jainanA guNa hoya to te jaina ja che. eTale ja anya liMga siddha kahyuM. koIpaNa komamAM siddha thaI zake che. saurASTranI vihArayAtrA Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upasaMhAra karatAM choTAlAlajI mahArAje kahyuM, keTalAka mUcha nathI rAkhatA kAraNa ke e marda rahyA ja nathI eTale hAthe karIne mUcha kaDhAthI nAkhe che. jaina koma vepArI che. pote ja kALAM bajA2 ane vizvAsaghAta karatA hoya tyAM bIjAne zuM kahI zake ? pote ja kAyara hoya te bIjAne maradAnagI zuM ApI zake ? huM to saMtabAlajIne kahuM chuM ke tame je dharmamAMthI A badhuM meLavyu che, te dharmanA lokone vIra banAvavA mATe ahIM beso, temanI vacce kAma karo. joke mane kahevAno hakka nathI. tA. 2-3-48nA roja mahilAmaMDaLanA makAnamAM bahenonI sabhA rAkhI hatI, A sabhAmAM 12 bahenoe cA nahIM pIvAnI pratijJA lIdhI hatI. eka vakhata bhaMgIvAsanI mulAkAta lIdhI. mahArAjazrIe kahyuM, bhaMgI eTale RSi, RSie bhIkha na mAgavI joIe. eThuM na khAvuM joIe. svacchatA rAkhavI, bhaNavuM, dArU bIDI vagere vyasano choDavA kahyuM. ahIM bhaMgI mAMsAhAra nathI karatA. na A pachI hirajanavAsanI mulAkAta lIdhI. traNa harijanavAsa che. badhe vAsamAM pha2vA ghaNAM bhAIbeno sAthe AvyAM hatAM. hirajano vaNakarInuM kAma kare che. A pachI smazAnagRhanI mulAkAta lIdhI. suMdara vyavasthA che. rAtre muslimonI sabhA thaI. ghaNA loko AvyA hatA. chelle hakImasAhebe pravacana karyuM hatuM. * tA. 4-3-1948 : bhalagAmaDA liMbaDIthI bhalagAmaDA AvyA. ahIMnI vastIno moTo bhAga darabArono che. rAtrisabhAmAM mahArAjazrIe cAre varNanA guNadharma samajAvyA hatA. brAhmaNa, bhUdeva kahevAya che. pahelAMnA vakhatamAM e loko jagatanAM saMtAnane potAnAM saMtAna gaNatA. temane saMskAra ApavA mATe jIvana gALatA ane e kArya karatAM ja maratA, paraMtu jyArathI brAhmaNane tyAM janme te ja brAhmaNa, ema ApaNe mAnatA thayA, tyArathI lAyakAtanuM dhoraNa cAlyuM gayuM ane kahevAtA brAhmaNo potAnuM kartavya cUkayA. brAhmaNano dIkaro loTa mAgavA nIkaLe e keTalI zaramanI vAta che ! darabhaMgA taraphanA eka paMDita amane nyAyazAstra bhaNAvavA AvyA hatA. eka divasa emaNe joyuM ke eka brAhmaNa loTa mAge che ane janatA tene game tema javAba Ape che. paMDitane khUba duHkha thayuM. 'brAhmaNanI A dazA ! mArA dezamAM hoya to mAryA vagara nA choDuM.' ane vAta paNa sAcI che, e taraphanA pradezamAM dAna ke bhikSA ApavA mATe brAhmaNone ghera jaIne AjIjI karavI paDe che, eTaluM temanuM svamAna che. 70 sAdhutAnI pagadaMDI Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have, sAco kSatriya eTale zuM ? kSatriya eTale prajAno adano sevaka. sevaka hato eTale ja prajAe tene potAno netA banAvyo. prajAnA jAnamAlanuM rakSaNa karI zake evo e vIra hato, samarAMgaNa ene mana AnaMdanuM sthAna hatuM, anyAyano sAmano karavo e tenI pharaja hatI. A varganI darakAra prajA pote karatI, ane temanI jarUriyAto ghera beThAM pahoMcADatI. aravallInA DuMgaromAM rakhaDato mahArANA pratApa ane tenAM saMtAno TukaDo roTalA mATe valakhAM mAratAM hatAM, tyAre bhAmAzAe potAnI mAlamilakata enA caraNamAM gharo dIdhI hatI. paNa pratApe InkAra karyo, tyAre teNe kahyuM : "mahArANA ! tamArI mAraphate A to huM mArA dezane ja ApuM chuM." AvAM to keTalAMye dRSTAMto ApaNI samakSa mojUda che. paNa rAjyakartAo jyAre sevaka maTIne dhaNI thaI beThA tyAre prajAne emanA pratye napharata pedA thaI. keTalAka rAjAo Aje briTizaro sAthenI saMdhi yAda kare che. paNa e saMdhi pAchaLano Azaya judo hato. vilAyatamAM to prajAnI viruddha rAjA jaI na zake. ema kare to prajA tene gAdI parathI uThADI mUke. are lagna paNa prajAnI saMmati vinA na karI zake. e ja prajA hiMdanA rAjavIo sAthe saMdhi kare che, ke 'rAjA prajAmata viruddha varte to paNa mAthuM nahi mArIe prajAne madada to na ja kare, UlaTuM rAjApakSe potAnAM sAdhana vApare. A uparathI emano hetu ApaNe spaSTa samajI zakIe chIe. bhalagAmaDAthI aMkevADiyA thaIne ame vaDhavANa AvyA. vaDhavANamAM eka bhAIe pUchayuM : 'mahArAja, harijanone tame vadhu paDatuM mahattva Apo cho, to bhaviSyamAM e loko mAthe nahi caDhI vAge ?' 'e Dara rAkhavAnI koI jarUra nathI.' mahArAjazrI kahyuM, 'ane chatAMya pratyAghAta paDe to e sahana karIne paNa AgaLa vadhyeja chUTako. e to ApaNAmAM U~cApaNAnI koI graMthi kAma karI rahI hoya che, eTale Ama lAge che. huM to dharmadraSTie kahuM chuM, paNa rAjakIya rIte joIe toye A varganI saMkhyA sAta karoDa jeTalI che. have to 21 varSanAM koIpaNa strIpuruSane matAdhikAra maLavAno. eve vakhate ApaNe sau saMyukata rIte matadAna karIzuM to ja pariNAma sAruM Avaze. chUTA paDI gayA, to pariNAma zuM Avaze te ApaNe joyuM che.' AgaLa cAlatAM emaNe kahyuM : 'keTalAka bhAIo baLApo kare che ke koMgrese pAkistAna svIkArIne bahu khoTuM karyuM che. paNa kharuM jotAM ema karavAmAM ApaNe ja bahu madada karI che. dareka bAbatamAM ApaNe musalamAnothI ataDA rahyA hatA. A badhAMya kAraNo Aje harijanavarga sAme mojUda che. eno ukela lAvavo hoya to ApaNe saurASTranI vihArayAtrA 71 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cApaNAnI graMthi nAbUda karavI joIe, ane temanI sAthe kharA manathI saMparka sAdhavo joIe. A vAta badhA vargo sAthenA vahevAramAM lAgu paDe che. ApaNe vivekapUrvaka vartIzuM to bIjAM aneka sthAnonAM aniSTomAMthI UgarI jaIzuM." bahenonI eka sabhAmAM mahArAjazrIe kahyuM, havenA yugamAM khaDatala tana ane khaDatala manavALI vIrAMganAonI jarUra che. AjathI ja badhAMe potAnI saMtatine vIratAnI ane game tevA saMkaTo pAra karavAnI tAlIma ApavI joIe. emaNe hiMmata keLavavI joIe." sabhAjanone temaNe kahyuM: "saurASTranuM utthAna karavuM hoya to AMtarika matabheda ane kusaMpa dUra thavAM joIe.' vaDhavANa zaherathI jorAvaranagara jatAM vacce vikAsa vidyAlayamAM thoDo vakhata rokAyA hatA. kAThiyAvADanI tIrthabhUmi jevI A saMsthA suMdara kArya karI rahI che. anAtha bALako tathA dukhiyArI bahenone A saMsthA zakaya eTalI madada Ape che. vividha viSayonuM zikSaNa ApavA uparAMta svAvalaMbI dhoraNe vidyAlaya calAvavAmAM Ave che, e enI vizeSatA che. paNa duHkhanI vAta to e che ke saMsthA AvI suMdara hovA chatAM zaheranA loko pUrato rasa A tyajAyelAM bALako pratyenI sUgane kAraNe letA jaNAtA nathI. vidyAlayanI baheno sAthe thoDo vArtAlApa karyA pachI ame jorAvaranagara thaI vaDhavANa kempa gayA hatA. nirvAsito ane miyANAo vacce thayelA khaTarAgano sukhada rIte aMta lAvavA mahArAjazrIe prayatna karyo hato. tyAra pachI ghaunA praznane aMge bhAlamAM pAchA vaLavAnuM thayuM, eTale pANIsaNA thaI ame guMdI AvyA. * tA. 5-3-1948 : aMkevAliyA-samalA bhalagAmaDAthI vihAra karI aMkevALiyA AvyA. aMtara be mAIla, utAro upAzrayamAM rAkhyo, dhoLIthI AgevAna sAta paTeliyA AvyA hatA. temanI ane darabAro vacce bhAgabaTAI aMge samAdhAna thayuM. kumArazrIe mahArAjazrI pratye sAro bhakitabhAva darzAvyo hato. aMkevALiyAthI sAMjanA samalA AvyA. aMtara be mAIla, utAro nizALamAM karyo. rAtre darabAro sAthe sArI vAto thaI. * tA. 6 ane 7 mArca, 1948 : vaDhavANa zahera samalAthI vihAra karI vaDhavANa AvyA. utAro sevAsadanamAM rAkhyo hato. rAtre dhobI phaLInA cokamAM jAhera sabhA rAkhI hatI. bIje divase bapore be vAgye sAdhutAnI pagadaMDI 72 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ harijanavAsa 3 thI 4 kanyAzALAmAM benonI sabhA rAkhI hatI. rAtre AjhAda cokamAM jAhera sabhA rakhAI hatI. zrI zivAnaMdajI sthAnika kAryakaro, benobhAIo moTI saMkhyAmAM AvyAM hatAM. pravacana bAda choTubhAI purANInuM pravacana thayuM hatuM. temaNe sarakAra sAme keTalIka TIkA karI hatI ane samAjavAdane Teko ApavA jaNAvyuM hatuM. mahArAjazrIe namra bhASAmAM teno khulAso karyo hato. temaNe kahyuM ke atyAre hindI saMgha (koMgresa)nuM baLa toDavA karatAM te kema majabUta bane tevAM pagalAM levAM joIe. hindI sarakAra samAjavAdane pagale jaI rahI che, paNa dhIme dhIme. bhaMgIvAsamAM bhagavAnajIbhAI paMDyA zALA calAve che. teo harijanomAM suMdara sevAkArya karI rahyA che. zivAnaMdajIno sAro sahakAra che. vasatI 2500 mukhya sevako : zivAnaMdajI, bhagavAnajI paMDayA, harijana nathubhAI mAstara, nagInadAsa gAMdhI * tA. 8 thI 12 : jorAvaranagara-vaDhavANa kempa vaDhavANathI vihAra karI savAranA kanyA vidyAlayamAM rokAyA. baheno sAthe vArtAlApa thayo. temanuM kAma, vargo, zikSaNa joyuM. sAta zikSikAo che, 75 kanyAo che. puSpAbena mahetAnAM bhatrIjI aruNAbena desAI suMdara saMcAlana kare che. anAtha bALako niHsahAya strIo, patitAne rakSaNa ApavAnuM kAma paNa kare che. sAMjanA tyAMthI nIkaLI jorAvaranagara AvyA. aMtara be mAIla haze. utAro jaina zALAmAM rAkhyo hato. rAtre prArthanA bAda praznottarI thaI hatI. * tA. 9-3-1948 nA roja sthA. jainazALAmAM bahenonI sArI sabhA thaI hatI rAtre jainazALAnI bahAra jAhera sabhA thaI hatI. saurASTranA utthAnanA prazno aMge ane dhananI pratiSThA ghaTADavA aMge kahyuM hatuM. vasatI 7000 jorAvaranagarathI vihAra karI vaDhavANa kempa AvyA. aMtara be mAIla. utAro yuvaka maMDaLanA pramukha zAMtilAla rAyacaMdane tyAM rAkhyo hato. ahIM jainonI bane phirakAnI borDiMga che. te bannenI eka sabhA rAkhI hatI. tyArabAda bhaMgIvAsamAM gayA hatA. khristIonA kabrastAnamAM temanI sabhA rAkhI hatI. harijana skUla che. rAtrisabhAmAM mAnavatAnAM lakSaNo upara pravacana rAkhyuM hatuM. eka divasa nirAzrita kempanI mulAkAta lIdhI. baheno silAI, bharata-gUMthaNa kare che. eka divasa saurASTranI vihArayAtrA 73 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ miyANAvAsanI mulAkAta lIdhI temanAM 12 gAma che. mukhya AgevAno ayubabhAI, IsmAIlabhAI, sAmaMtabhAI, umarabhAI ane kAsamabhAI che. pahelAM A lokone paragAma javuM hoya to paravAnagI levI paDatI hatI, hAjarI paNa levAtI paraMtu 15 oNgasTa pachI hindI sarakAre pratibaMdha uThAvI laI suMdara kArya karyu tethI sau rAjI thayA che. A lokonAM 100 ghara che. eka divasa ratanacaMdrajI zrAvikA zALAnI mulAkAta lIdhI. bahenonI saMkhyA 70 che. bharata gUMthaNa zikhavADe che, prauDhazikSaNa paNa cAle che. mahArAjazrIe pachAta varganI bahenone apanAvavA kahyuM hatuM. 12-3-48nA roja hAIskUlamAM vidyArthI sabhA thaI. temAM mahArAjazrIe kahyuM ke eka rIte ApaNe sau vidyArthIo chIe. bhaNatara zA mATe ? bhaNyA pachI ja sevA karI zakIe ema na mAnazo. bhaNatAM bhaNatAM paNa sevA karI zakAya. 1942mAM vidyArthIoe moTo phALo Apyo che. havenuM rAjakAraNa bIjA prakAranuM che. vAda zuM che ? duniyA kayAM jaI rahI che te jovuM paDaze. kuMbhAra mATIno piMDo laIne pahelAM e vicAra kare che ke mAre zuM banAvavuM che ? tema bhaNatAM pahelAM vicArI levuM joIe mAre zuM karavuM che ? thIyarI zIkhIe chIe. prekTisa bAkI rahe che. gAMdhIjIe navI tAlIma ApI. zikSaNa cAlatuM hoya tyAre chokarA kAMkarIo mAre che. kAraNa zikSaNamAM AnaMda nathI. bhaNavuM ane gaNavuM juduM che. gaNavuM eTale AcAramAM mUkavuM. bhaNavuM eTale moDhe karavuM. yudhiSThirano kSamAno pATha Ave che. sAta divase kSamAno prayoga siddha thayo tyAre ja nizALe gayA. gAMdhIjIno corIno prasaMga. corI karI to kharI, paNa pazcAtApa bahu thayo. pitAjI kaI na bolyA, phakata AMkhamAMthI be AMsu paDayAM. gAMdhIjI mahAna thayA tenuM kAraNa mana-vacana ane kAyAmAM ekavAkayatA hatI. zramane ApaNe halakuM kAma mAnyuM che. tenA abhAvathI mananI vRttine kAraNe chUTayA. pachI tophAna kare che. gALo bole che. 'sA vidyA yA vimuktaye ' hovI joIe. sANaMdamAM hoLI vakhate chokarAo koIno dAdara corI lAvyA. temane samajAvyA temanuM mana to korA kAgaLa jevuM che. eTale pAcho mUkI AvyA. nirAzrita kempanI mulAkAta lIdhI tyAM jaNAvyuM ke je kuTuMbo ahIM rahyAM che temaNe premathI rahevuM joIe. jyAM rahetA hoya tyAMnI prajA sAthe melajola rAkhavo joIe. pAkistAnanI je milakata hoya tenA purAvA rAkho, paNa ema mAnIne cAlo ke eka pAI paNa nahIM maLe, paNa marIne jIvatA hoI tema mAnavuM. ApaNe mAMsAhArI chIe to bIjAne sUga na Ave tema karavuM. jo Ama karIzuM to prajAno prema meLavI zakIzuM. 74 sAdhutAnI pagadaMDI Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AmaprajAnI sahAnubhUti mATe dhIraja rAkhavI paDaze. koNa zuM kAma karI zake tema che, tenI vigata ekaThI thAya to to sarakAra ke prajA pAse mUkI zakAya. pAkistAna paratveno roSa kADhI nAkhavo joIe. hindI sarakAra laghumatInuM rakSaNa karavA baMdhAyelI che. lAMca ruzavata na ApavI joIe. kayAM rahevuM che te cokkasa karI levuM joIe. nirAzrita prazna prajAne ane sarakArane khUba mUMjhavI rahyo che. jema gADImAM beThelA bIjA bahAranAne sahana nathI karI zakatA, tema prajA kadIka na sahana kare to paNa tame sahana karI lezo. ahIM tamAre DaravAnI koI jarUra nathI. sarakAra majabUta che paNa sAthe sAthe koI uzkerATa thAya tevI vANI ke vartana paNa na karavuM. bALakone bhaNAvajo. baporanA strIonI sabhA 3 thI 4 jaina bhojanazALAmAM thaI hatI. ahIM bhAla naLakAMThAnA kAryakaro mahArAjazrIne maLavA AvyA. temaNe kahyuM ke ghauMnA prazna aMge bhAlamAM ApanI hAjarI jarUrI che. ApanI hAjarI hoya to kheDUto maNa u52 eka rUpiyo bacata rAkhe ane e bacatathI AkhA pradezanI eka benka UbhI thAya, vaLI kheDUtone rUpiyA navathI ocho bhAva na maLe. A badhAM kAraNathI mahArAjazrI bhAla naLakAMThAmAM pAchA pharyA. * tA. 13-3-48 : memakA-bhaDiyAda vaDhavANathI nIkaLI memakA AvyA. aMtara sAta mAIla. utAro upAzrayamAM rAkhyo. amArI sAthe jayakAnta kAmadAra ane bhagavAnajI paMDayA AvyA hatA. kheDUtone anAjanI paristhiti samajAvI te pachI bhaMgIvAsa ane hirajanavAsanI mulAkAta lIdhI. temanA prazno carcyA hatA. vasatI 1400, mukhya koma dalavADI memakAthI sAMjanA vihAra karI bhaDiyAda AvyA. aMtara cAra mAIla haze. vacce darabAra sAhebanuM sAMkaLI gAma AvyuM hatuM. vasatI 400 * 14-3-48 : moTA TIMbalA bhaDiyAdathI nIkaLI moTA TIMbalA AvyA, aMtara sAta mAIla haze. vacce umedapura ane ghAghareTiyA gAma AvyAM. rAtre jAhera sabhA sArI thaI. vasatI 1100 * tA. 15-3-48 : pANazINA TIMbalAthI vihAra karI pANazINA AvyA. aMtara ATha mAIla haze. utAro karasana pagInA dIkarA vAhaNa pagIne tyAM rAkhyo hato. A vAhaNa pagI A saurASTranI vihArayAtrA 35 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vistAramAM lUMTArA ane cora DAku tarIke prakhyAta hatA. lUMTa ane corI baLAtkAra ane khUna tene mana sahaja hatuM. temaNe potAnuM prAyazcita karI, liMbaDInI jAherasabhAmAM mahArAjazrI samakSa corI lUMTa zikAra na karavAnI pratijJA lIdhI hatI. te prasaMga AgaLa joI gayA chIe. tene protsAhana maLe ane pharI samaya maLe ke na maLe te daSTie pAMca mAIla pharIne paNa ahIM AvyA. temane khUba saMtoSa thayo. kahevA lAgyA : 'bApu, ama rAkSasano uddhAra thayo. jainonI IcchA upAzrayamAM utAravAnI hatI, paNa vAhaNanI icchA potAne tyAM utAro karAvavAnI hatI. teNe kahyuM tame to sudharelA cho. paNa ame rAkSasa jevA chIe. amane sudharavAnI taka Apo. baporanA cUMvALiyA bhAI benonI sabhA thaI. mahArAjazrIe prathama liMbaDInI hijaratano ItihAsa kahyo. te vakhate lUMTamAM karasana pagInuM nAma AvyuM. meM kahyuM huM maLI zakuM to sAruM paNa bIjA kAmamAM rokAI gayo. A loko pAse koI gayuM nathI. jethI Ama bane che. bhAla naLakAMThAmAM Dhora corInI vAto khUba saMbhaLAya che. tamAro parApUrvano ItihAsa jotAM ema lAge che ke satsaMga nahIM maLavAne kAraNe te corI lUMTa tarapha vaLe che. koIpaNa mANasa corIthI sukhI thayo hoya tevuM jaNAtuM nathI, Akho vakhata cacarATa thayA kare ane bahenonI ciMtAno to pAra ja raheto nathI. lUMTa karatAM bIjA mANasonI ToLI maLI jAya che. 845ra gAmanA loko bhegA maLI nizcaya kare ke amAre corI karavI nathI. karI hoya tenuM prAyazcita kare. jesale aghora pApa karyA hatAM. torala pAse kharAba mAgaNI mATe gayo. nAvaDI DUbavA lAgI tyAre torale kahyuM : "jesala" tArAM pApane prakAzI nAkha. mApha thaze ane pIra thaI gayo. rAvaNa ApaNA hRdayamAMthI nIkaLI jAya to rAma ApoApa sthApana thaI jAya. kabIra sAhebanI patnIe bhagatane traNa vAra rAmanuM nAma levAnuM kahyuM. kabIre kahyuM, agnine ekavAra aDIe to baLIe tema rAmanuM ekavAra nAma laIe to beDo pAra thaI jAya. e rAmanuM nAma hRdayathI levuM joIe. samAje temane hUMpha ApavI joIe. vacana pALavAnI preraNA ApavI joIe. samAjamAM be jAtanI lUMTa hoya che. sapheda ane kALI. vepArI kALAM bajAra kare te sapheda lUMTa che. mAre bannene laDAvavA nathI. paNa banne varga samajI le. lakSmI Aje rAvaNanI banI gaI che. nIti Avaze to rAma Avaze. lUMTathI koI be pAMdaDe thayA nathI. liMbaDInA ItihAsamAM kasarana pagIne mAthe kALI TIlI coMTI che. tene have dhoI nAkhavI joIe. tame nakAmA koInA hAthA banI gayA cho. Aje kAThiyAvADanuM ekama thayuM che. te vakhate tamArI pratiSThA je gaI che, tene pAchI lAvo. jo tema karazo to sukhI thazo. nahi to te bIjI AMkhe joze ke jethI tamone baLathI vaza karaze. hAjarI purAvavI e laMka lAgI jaze. 76 sAdhutAnI pagadaMDI Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhA pUrI thayA pachI, vAhaNa pagI sAthe bIjA nava jaNe jiMdagI sudhI corI, dArU, pApa ane zikAra nahIM karavAnI pratijJA lIdhI hatI. eka vaNika zA. traMbakalAla kezavalAle paNa jiMdagI sudhI corI, dArU ane maTana nahIM khAvAnI pratijJA karI hatI. - eka bahene vAhaNane pratijJApAlana mATe khUba ja bhAvavAhI patra lakhyo hato. (ta patra ahIM Apyo nathI.) vAhaNapagIe dhoLIbAI nAmanI taLapadA bAIne dharmanI mA kahIne rAkhI che, tenI bena ratana khUba hoMziyAra che. te pote ja kahetAM hatAM ke mAro ghaNI DAkU che. tene pratijJA levaDAvo. hAjara rahelAM keTalAMka benoe kahyuM, pratijJA le to puNyano udaya thAya ane kesamAM jitAya. bahene kahyuM amane kesanI kaMI paDI nathI, paNa Avato bhava sudharI jAya te mATenI vAta che. vAhaNane jo sAro amaladAra banAvavAmAM Ave to te kahe che ke AkhA kAThiyAvADanA dhADa corInA gunAmAM huM ekalo pakaDI ApuM. ghare gharano bhomiyo chuM. A meDI upara roja keTalAya mANaso dArUnI mahephila karatA hatA, have pratijJA pachI baMdha thaI gayA che. rAtre jAhera sabhA thaI hatI. vasatI 2500 * tA. 16-3-48 : devaparA ane mIThApura pANazINAthI devaparA AvyA. aMtara sAta mAIla haze. utAro upAzrayamAM rAkhyo. vasati 700 mANasanI che. devaparAthI mIThApura AvyA. aMtara pAMca mAIla, mukAma nizALamAM rAkhyo. ghaunA prazna aMge carcA karI. * tA. 17-3-48 : mIThApurathI nIkaLI ziyALa AvyA. aMtara pAMca mAIla ahIM ghaunA prazna aMge AjubAjunAM gAmomAMthI lokone bolAvyA hatA. temane kheDUta maMDaLane ghau ApavA samajAvyA. * tA. 18-3-48 : bagodarA ziyALathI bagodarA AvyA. aMtara pAMca mAIla haze. utAro gagubhAInA utAre rAkhyo hato. rAtre lokone kheDUta maMDaLa ane ghaunA prazna aMge samajaNa ApI hatI. * tA. 19-3-48 : gUMdI bagodarAthI nIkaLI gUMdI AvyA. aMtara sAta mAIla haze. utAro upAzrayamAM rAkhyo hato. tA. 20mIe kheDUta pariSada bharAI. amadAvAdathI lakSmIdAsa Asara saurASTranI vihArayAtrA 77 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uparAMta dhoLakA-dhaMdhUkA tAlukAnA kAryakaro ane pacAsa gAmanA loko AvyA hatA. prathama mahArAjazrIe kheDUta maMDaLanI sthApanA kema thaI te samajAvyuM hatuM ane have sarakAre kaMTrola uThAvI lIdhA che te pharI na Ave te mATe prayatno karavA joIe. nItinI rIte kheDUto taiyAra thAya to atyAre taka che, te jhaDapI levI joIe. vaLI jo kheDUta maMDaLane ghauM apAya ane dara maNe rUpiyo bacata thAya to te upara chathI sAta gaNuM dhirANa thaI zake. eTale kheDUtone bIjA upara AdhAra rAkhavo na paDe. vaLI moTI rakama ekatra thAya to potAno pAka pote ja vecI zake tenuM bajAra potAnA hAthamAM ja Ave. mahArAjazrInI daSTi ekalA paisA vadhAre maLe te mATe nahIM paNa paisA to maLe ja (poSaNa thAya teTalA) paNa nItinI mUDI vadhAre maLe ane jagatano tAta kahevAto kheDUta badhA vargone mArgadarzana ApI zake; enI pratiSThA vadhe e mukhya hatI. Ama khAnAra ane kheDanAra bannene paravaDe te mATe sapheda ghaunA 9 thI 12 ane lAla ghaunA AThathI sADA nava bhAva nakkI karavAmAM AvyA, ane dara paMdara divase kamiTi, bajAra pITha joIne uparanI maryAdAmAM rahI bhAva nakkI kare ema TharAvyuM. * tA. 23 ane 24 : javAraja gUMdIthI sAMjanA javAraja AvyA. aMtara aDhI mAIla haze. utAro corAmAM rAkhyo hato. kheDUta maMDaLamAM bhaLavA mATe lokone samajAvyA. doDha divasa carcA cAlI. dareka bAjuthI A praznane caryo. aMte apavAda sivAya badhA kheDUto maMDaLamAM joDAI gayA. A gAmanI chApa AjubAjunA gAmaDAM upara paDe tema hatI. tethI ahIM rokAyA hatA. * tA. 25-3-48 : saragavALA javArajathI vihAra karI saragavALA AvyA. aMtara pAMca mAIla haze. utAro corAmAM rAkhyo hato, ahIMnA kheDUto garIba che. AgevAno maMDaLamAM bhaLyA. ahIM mIrAMbena ane bIjAM betraNa bAvaLAthI maLavA AvyAM hatAM. bIje divase pAchAM gayAM hatAM. gAmamAM kusaMpa hato temane saMpa karavA kahyuM. eka gaDhavIe dArU, mATI na vAparavAnI pratijJA lIdhI. vasatI 950 * tA. 26-3-48 : bhoLAda | saragavALAthI nIkaLI bhoLAda AvyA. aMtara traNa mAIla utAro upAzrayamAM 78 sAdhutAnI pagadaMDI Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkhyo, loko keLavaNIvALA lAgyA. koMgresa pratye ThIka ThIka roSa ThAlavyo. thoDA bhAIo maMDaLamAM joDAyA. ahIMnA vepArIbhAIoe ThIka ThIka virodha batAvyo. ADakatarI rIte kheDUtamaMDaLanI bhUlo batAvatA hatA. vasatI 1040 * tA. 27-3-48: samANI tathA uteLiyA bhoLAdathI pravAsa karI samANI AvyA. aMtara be mAIla. utAro maMdiramAM rAkhyo hato. bapore lokone bhegA karI maMDaLa viSe samajaNa ApI hatI. vasatI 500 samANIthI sAMjanA uteLiyA AvyA. aMtara traNa mAIla haze. rAtre jAhera sabhA nizALanA cogAnamAM thaI. kArabhArIe sAro bhAva batAvyo. vasatI 1300 * tA. 28-3-48 : gUMdI uteLiyAthI gaMdI AvyA. aMtara traNa mAIla haze tA. 30mI jalasahAyaka samitinI miTiMga maLI hatI. ahIMthI maNibhAI potAne vatana gayA hatA. mahArAjazrI sAthe jayakAnta kAmadAra rahyA hatA, thoDo vakhata jAmanagaranA maganabhAI vorA paNa sAthe rahyA hatA. tA. 2-4-48 : phedarA tA. 3-4-48 : dhaMdhukA tA. 4-4-48 : vAgaDa tA. 5-4-48 : nAganeza * 6-4-1948 : rANapura rANapuramAM harijana bhAIone udezIne bolatAM mahArAjazrIe kahyuM, " tamArI dazA jotAM mane khUba du:kha thAya che. jo tamAre svamAnapUrvaka jIvatAM zIkhavuM hoya, tamArA dhaMdhAne pratiSThA ApavI hoya, to tamAre navA dhaMdhA zIkhI levA joIe. Aje sAmAnya rIte saphAI e bhaMgIne ja dhaMdho ema mAnI levAyuM che ane bhaMgIbhAIonA dilamAM paNa ema ja thaI gayuM che ke amArA sivAya A dhaMdho koNa karavAnuM che. e bhrama have tamAre kADhI nAMkhavo joIe. ane navAM navAM kSetromAM jhaMpalAvavuM joIe." saurASTranI vihArayAtrA 79 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM Akho divasa pravRttimAM jato hato. eka divasa masjidamAM muslima bhAIonI eka sabhA rAkhavAmAM AvI hatI. teonI samakSa bolatAM kahyuM, "komavAde je karyuM che temAMthI bodhapATha laI have ApaNa AgekUca karavI joIe ane mAnavatAnA pAyA upara saMgaThana sAdhI dezanA utthAnakAmamAM lAgI javuM joIe. jo muslima maulavIo ane hiMdu sAdhusaMto AvA kAryamAM lAgI jAya to ja dharmane nAme phelAyeluM jhanUna nIkaLI zake. masjidomAM sAdhusaMto ane maMdiromAM maulavIo AvI eka bIjAnA dharmanAM sAcAM tattvo samajAve ane samajavAno pratyana kare to sAMpradAyiktAe je judAI UbhI karI che te nAza pAme." tyAMthI pAMcAlano pradeza zarU thAya che. vahelI savAre ame rANapurathI loyA javA nIkaLyA. tA. 7-4-48 : loyA tA. 8-4-48 : moTA bhADalA tA. 9-4-48 : nolI tA. 10-11-4-48 : dhAMdhalapura tA. 12-13-14-4-48 : coTIlA tA. 15-4-48 : molaDI tA. 16-4-48 : bAmaNabora tA. 17-4-48 : beTI tA. 18-4-48 : mAliyAsaNa * tA. 19-4-48 thI 27-4-48: rAjakoTa rAjakoTamAM tA. 19thI 27 sudhInA rokANa daramyAna judA judA kAryakramo yojAyA hatA. be divasa mukhya pradhAna DhebarabhAInA mukAme rahyA hatA. DhebarabhAInI namratA khUba ja vakhANavA jevI hatI. pote khUba zrama kare che. mahArAjazrIne temaNe kahyuM : Apa comAsuM ahIM ja karo mane khUba AnaMda thaze. tame kahezo te vyavasthA karI ApIza. bIjuM paNa makAna che. ame paNa gAMdhIjInA kAmane varelA chIe. Apa paNa e ja karo cho to ApanI hAjarIthI amAruM naitika baLa vadhaze. mahArAjazrIe kahyuM : 'Apane agavaDa paDe." sAdhutAnI pagadaMDI Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temaNe kahyuM: "mane to AnaMda thaze." mukhyamaMtrI hovA chatAM mahArAjazrInI pAse nIce besI gayA ane sAmAnya mANasanI jema mahArAjazrIne besavA mATeno pATalo potAne hAthe UMcakIne mUkayo. ame jotA rahyA. tA. 21-4-48nA roja konoTa haoNlamAM DhebarabhAInA pramukhapade jAherasabhA viSaya : dhana ane dharmano sabaMdha. tA. 22-4-48 : rAtre nava vAge : beDIparAmAM harijana vAsamAM sabhA pramukha: jagubhAI parIkha tA. 23-4-48 : savAre sADA ATha vAge konoTa holamAM jAherasabhA, viSaya : Adarza samAjavAda : pramukha : nAnAbhAI bhaTTa rAtre 9 vAge karaNaparA cokamAM jAherasabhA. viSaya : 'saurASTranA utthAnanA prazno pramukha : jeThAlAla jozI tA. 24-4-48 : savAre sADA ATha vAgye vidyArthI sabhA. sthaLa : AzleDa hAIskUla, viSaya : vidyArthIo ane rAjakAraNa. baporanA kanyAvidyAlayanI mulAkAta 4 vAge harijana yuvakamaMDaLanuM uddaghATanaH pramukha jagubhAI parIkha. rAtre 9 vAge ThakkarabApA harijanavAsamAM sabhA, viSaya : harijanono yuga tA. 25-4-48 savAranA 9 vAge saMgharAjakA hAusamAM sabhA, viSaya : jAta mahenata ane yaMtravAda : pramukha rasikabhAI parIkha. baporanA 4 vAge TAunaholamAM bahenonI sabhA viSaya : mAtAonuM sthAna. pramukha : bhakitabA. rAtre majUro sAthe vArtAlApa sthaLa : seneToriyama tA. 26-4-48 : rASTrIya zALAmAM prArthanA pravacanano kAryakrama pramukha: nAraNadAsakAkA tA. 23-4-48nA roja karaNapurA cokamAM saurASTranA utthAna prazno aMge mahArAjazrInuM jAhera vyAkhyAna yojAyuM hatuM. mahArAjazrIe jaNAvyuM ke huM ahIM vIsa virase AvuM chuM. teTalA gALAmAM saurASTranuM ekama racAI gayuM che, 202 rAjyonA simADA bhUMsAI gayA che. teve vakhate AvelA svarAjyane kema pacAvI zakAya teno vicAra karavAno che. mArA manamAM cAra pAMca prazno ghoLAyA kare che te A che. prathama che musmila ekatA, eTale ke komI ekatAno. bIjo, sImADA bhUMsAyA hovA chatAM saurASTranI vihArayAtrA Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAlukadAro ane rAjA sAme prajAno kema meLa bese te che. trIjo, aspRzyatA nivAraNa ane cotho ApaNA dezanI aMdara utpAdaka varga ocho thaI gayo che ane beThAM beThAM khAnAro varga vadhu thaI gayo che. trIsa karoDamAMthI phakata traNa karoDa utpAdana kare che. eka kamAnAra pAchaLa nava beThAM beThAM khAnAra che. eTale jo ApaNe utpAdana nahIM vadhArIe to AMtararASTrIya jagata sAme ApaNe nahIM TakI zakIe. pAMcamo prazna che hamaNAM ja koMgresathI chUTA paDelA samAjavAdI pakSano che. A badhAmAM ApaNI javAbadArI che. teno khyAla rAkhavA kahyuM. te pachI muslima dharma saMbaMdhI pravartatI gerasamUjatI dUra karavA, musalamAna gharma viSe keTaloka khyAla Apyo. tA. 24-4-48nA roja AphreDa hAIskUlamAM vidyArthI ane rAjakAraNa e viSaya upara pravacana rAkhyuM hatuM. mahArAjazrIe prathama pA kalAka moDuM thayuM teno ullekha karI vidyArthIono viSaya hovA chatAM bIjA vargo paNa AvyA tethI AnaMda vyakta karyA. temaNe kahyuM, vidyArthIbaMdhuo tamo mUDIvAdano nAza karavA Iccho cho? e kayo mUDIvAda ! guMDAgIrI e paNa mUDIvAda che. tophAna e mUDIvAda che. eTale jarUriyAtane ghaTADavI e ja sAcA mUDIvAdano nAza che. caMDAla kanyAe dasa zera anAja coryuM. tenI sajA mejisTreTe karI tyAre bacAvamAM kanyAe kahyuM : mArA pitAe traNa divasa sudhI kAma mATe mAgaNI karI, traNa divasa bhUkhyA rahyA te sahana na thatAM meM A corI karI che. vidura A vAta sAMbhaLI rahyA. je rAjya kAma karavAnI icchAvALAne kAma nA Ape, ane lAcArIthI corI karavI paDe temAM rAjya gunegAra che, corI karanAra nahIM. kanyAne InAma ApI choDI mUke che. bhUgarbha pravRttithI ApaNe game tema vartavA maMDI paDyA chIe. bhaNIne zuM karazo? gADIvALo ke nAvika jato hoya to te cokkasa dhyeya laIne jAya che, paNa te kahe ke jyAM javAya tyAM jaIza, to loko tene mUrkha kaheze. loko kahe che ke, pradhAno ATalo badho pagAra kema le che? garIba dezane A na paravaDe. paNa tame jyAre sagevahAle jAva cho tyAre tamArI najara kayAM jAya che? baMgalA tarapha ke jhUMpaDI tarapha ! pUcho cho zuM dhaMdho karo cho? pagAra keTalo maLe che ? matalaba ke vadhAre dhanavAna ane vadhAre pagAradAra Iccho cho. jo Ama hoya to bIjAnI TIkA kema karI zakAya? baporanA kanyA vidyAlayanI mulAkAta lIdhI. tyAMthI 4 vAge harijana yuvaka maMDaLa nuM uddaghATana thayuM. pramukha jagubhAI parIkha hatA. mahArAjazrIe jaNAvyuM ke sevA e sahaja kriyA banavI joIe. temAM koIpaNa jAtanA badalAnI AzA na hovI joIe. koIpaNa lAlacathI sevAdharma na Dage. sAdhakane je siddhi maLI che, je kSetra maLyuM che, teno 82 sAdhutAnI pagadaMDI Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upayoga karavAnuM mana thAya che. yuvAnImAM ghaNI abhilASA jAge che, tene yogya vaLAMka na maLe to khoTe raste jAya che. deza AjhAda thayA pachI e yuvAnonI zakitane yogya rasto Apavo joIe. hindanI mUDI e yuvAno che. strI ho ke puruSa banne dezanI mUDI che. ApaNo vijaya thayo che. e vijaya thAya che tyAre utsAha paNa Ave che. tyAre khUba jAgRta rahevAnI jarUra che. yuvAnonAM maMDaLanI jarUra to che. e yuvAnonI zakti kaye raste vaLaze te khAsa jovAnuM che. zakitanuM mULa to saMyama che, jeTalo jeno saMyama teTalI tenI zakita vadhAre. mahAtmAjIne pahelavAna maLavA AvyA tyAre temaNe kahyuM, mAruM zarIra nabaLuM, tamo majabUta, hastadhUnanamAM mArAM hADakAM khakhaDI jaze. tyAre e pahelavAne javAba Apyo, amo to ekanAM hADakAM khakhaDAvI nAkhIe, paNa tame to AkhI saltanatanAM hADakAM khakhaDAvI zako cho. dAdAbhAIe ekale hAthe 106 jIvone pANInA pUramAMthI bacAvyA hatA. bekavarDa ophisaranI eka jagyA mATe thokaDo arajI AvI. dareka icche ke huM moTo amaladAra thAuM. paNa koI ema nathI kahetuM ke mArI komane mATe mAro chokaro ApuM ! pagAra vadhArAthI kaMI ApaNuM peTa bharAvAnuM nathI. ApaNane be peTa che. eka peTa bahAra che te thoDuM khAvAthI bharAI jAya che, paNa bIjuM paisAnuM peTa che te bharAtuM nathI. mANasa jyAre tyAgane mArge zakti vAparavA taiyAra thAya che tyAre zakti aneka gaNI vadhI jAya che. jagubhAI mane kahetA hatA ke mane eka bhAI kahetA hatA ke huM jyAM jyAM gAmaDe jAu chuM tyAM harijanavAsanI mudgAkAta lau chuM. kAraNa ke bApu kadAca janma leze to e harijanane tyAM ja leze. eTale tenAM darzana karavA jAuM chuM. jo evA bApu tamArA vAsamAM janma levAnA hoya to ApaNo vartAva kevo hovo joIe ? rAtre nava vAge ThakkarabApA hirajanavAsamAM 'hirajanono yuga' e viSaya upara pravacana apAyuM hatuM. joke hirajana bahenoe hAjarI ApI na hatI. ahIMnA bhaMgI bhAIo jAgRtivALA jaNAyA. tA. 25-4-48nA roja saMdharAjakA hAusamAM rasikabhAI parIkhanA pramukhapade 'jAtamahenata ane yaMtravAda' e viSaya upara mahArAjazrIe bolatAM jaNAvyuM ke dareka zAstramAM vahevAru vAta karI che. rAjakAraNa ane dharmakAraNa judAM nathI. jIvanamAM je kriyA thaI rahI hoya che temAM ApaNe pote sAkSI chIe. tema dezamAM je kriyA thAya che temAM ApaNe sAkSIbhUta chIe, dharanI gaMdakI na hoya paNa pADozInI hoya to paNa te ApaNane durgaMdha mAre che. tene ApaNA mATe paNa dUra karavI joIe. jIvana vikAsanI dRSTi joItI hoya to jagatano vicAra karavo joIe, badhAM kAraNono vicAra karIne saurASTranI vihArayAtrA 83 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tene anurUpa thavuM joIe. hindanI purAMta je ochI che tenI pUrti karavAnI che ane sAthe sAthe duniyAne ahiMsAno siddhAMta Apavo che. sAthe sAthe sukha sagavaDa paNa janatAne ApavAM che. samAjavAdIo mAne che ke yaMtravAdano koI vAMdho nathI. te kahe che ke badhA udyogonuM rASTrIyakaraNa karI laIzuM jAtamahenatanuM mahattva gAMdhIjIe vadhAryuM tenA abhAve atyAre davAkhAnAM poSAya che. eka bALaka janme che. tyArathI zrama karavA maMDI jAya che. atyAre alpAraMbha ane mahAraMbhamAM loko paDayA che hAtha cakkImAM pApa mAne che. mazInamAM pApa nathI. tyAre pApa e zuM che ? pApa lAgavAthI mANasano cahero pharI jAya che? nirbaLatA e pApa che. ALasa e pApa che. keTalIe ghaMTIo bhAMgIne cakkI thAya che. ekalI mUDInI vaheMcaNIthI samAjavAda nahIM Ave. vahevArika bAbatomAM sarakArane bojo nahi Apavo joIe. jeTalA dhaMdhA vikendrIkaraNa thaze eTalA ApaNe sukhI thaIzuM. kendrIkaraNathI hiMsA Ave che. kAma vadhe che ane temAMthI hiMsA thAya che. jarUriyAto jeTalI ochI teTalI sthiti sArI. yaMtro upara vicAra nahIM karIe to mUDIvAdanI jema te ApaNane bharakhI jaze. jaina zAstromAM hajAro gokuLonI vAta Ave che. te e batAve che ke zrama e mukhya jarUrI aMga che. e zrama vagara Aje ApaNe joIe chIe ke sUryanArAyaNanAM kiraNo uThADe che. cA pachI zarIra kAMTe Ave che. briTana ane ApaNAmAM phera e che ke tyAM zrama che paNa sthiti judI che. buddhi jema mUDI che tema zrama paNa mUDI che. ene sAcavavI joIe. je yaMtra ApaNI pAchaLa cAle tenI jarUra che. jenI pAchaLa ApaNe cAlavuM paDe tevAM yaMtronI jarUra nathI. huM saurASTra sarakArane paNa apIla karuM chuM ke teo gAmaDAMnA gRhaudyogone tUTatA bacAve ane vadhu vikasAve. gAmaDAM bhAMgIne zahera na bane te khAsa juo. bahenonI sabhA baporanA 4 vAge TAuna holamAM bhakitabAnA pramukhapade bahenonI sabhA thaI hatI. rAtre seniToriyamamAM majUro sAthe vArtAlApa rAkhyo hato. tA. 26-4-48 : rASTrIya zALAmAM prArthanA ane sabhA rAkhyAM hatAM. tA. ra7-4-48nA roja koleja sAmenA medAnamAM jAherasabhA thaI hatI. temAM mahArAjazrIe nagaradharmanA viSaya upara bolatAM jaNAvyuM ke vicAronI vividhatA hoya paNa virodha nA hoya. trIjA vizvayuddhanI vAto thAya che tyAre hinda alaga na rahI zake eTale yuddhanAM mULa kAraNo zodhI kADhavAM joIe. teno upAya zodhavo joIe. 84 sAdhutAnI pagadaMDI Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNa dharmanI khAmI nathI. dharmanA pichANanI khAmI che. nagada eTale bhajakaladAra nahIM paNa nagada eTale rokaDIo. jema agnine aDIe ane kAle dAtA nathI turata dAjhIe chIe. paNa dharmane ApaNe parabhavanI vastu mAnI che. Aje puNya karIzuM to parabhavamAM mokSa maLaze. paNa koI kahe rUpiyA so Apo, parabhavamAM pa00 ApIza to koI nahIM Ape. kAraNa ke bharoso nathI ane jovAnuM che. paNa sagavaDiyuM zodhIe chIe. dharma to mAthuM mAge che, dharmanuM AcaraNa kaThina che paNa azakya to nathI ja. prophesarano dIkaro prophesara nahIM bane, parIkSA pAsa kare to ja bane. jainano chokaro jaina mAnIe chIe. vaiSNavanA chokarAne vaiSNava mAnIe chIe. garbhamAM mAbAponI asara Ave che kharI, paNa saMpUrNapaNe badhA saMskAro nathI AvI jatA. vidyA jema bhaNavI paDe che tema dharmanI paNa tAlIma levI paDe che. jaina zeva ke vaiSNava cho tenI khAtarI zI? to kaheze ke A amAruM lebala che te khAtarI. goLanA mATalAno AMka hoya paNa goLa nA hoya to tenI kiMmata ApI zakAya nahIM. tema dharmano masAlo nA hoya paNa lebala (TalAMTapakAM) hoya to tene DigrI ApI daIe chIe. eka bAIe jaina sAdhune bhAvathI bhikSA ApI. pachI lebala joyuM to sAdhu bIjA vADAnA lAgyA. eTale aphasosa thayo. te bolavA lAgI (vozIre vozare) mAro dharma cAlyo gayo. dharmane Avo bodo banAvI dIdho hato ke sahaja sahajamAM cAlyo jAya. paNa bAIno vAMka nahoto. tene evuM ThasAvavAmAM AvyuM hatuM ke AvuM lebala hoya te ja mArA, bAkInA bIjAnA. AvI sAMpradAyikatA Thera-Thera jovA maLe che. AmAM vAMka lokono nathI paNa temane samajAvanArA sAdhu phakIrono hoya che. dharmane nAme adharma pesI jAya che tyAre mahA anartha thaI jAya che. dharmane nAme corI lUMTa Aga badhuM thaI zake che. A dharma nathI zIkhavato, paNa polo dharma AvuM zIkhave che. eka harijana taLAvamAM pANI pIvA gayo. koI koLIe joyuM eTale DAMga laIne mAravA gayo. pelAe kahyuM. mAbApa mAro vAMka zuM? pelo kahe mAruM taLAva abhaDAvyuM. tyAre harijana jUThuM bolyo, mAbApa meM hAthapANI lIdhuM hatuM, pIdhuM nathI. to cAlyo jA. AvA dharmane nAme paThelA adharmane kADhanAra tapomUrti joIe. briTiza sarakAra kahetI tamArA dharmamAM hastakSepa nahIM karIe, paNa bIjI tarapha ughADe choge vezyAlayonA, dArUnA, saTTAnA devALu kADhavAnA paravAnA karI ApyA. eka vaiSNava jAtrA karavA nIkaLyo,. vaiSNava ghara zodhyuM. koIe zeThanuM ghara batAvyuM. jaIne pUchayuM, tame vaiSNava cho? nA, vaiSNava haju thayo nathI. paNa jyAre samAgama thayo ane joyuM to badhI kriyA zuddha vaiSNavanI. enuM abhimAna UtarI gayuM. huM mane vaiSNava mAnato hato. aMtaramAM baeNTarI paDI saurASTranI vihArayAtrA Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya che. teno prakAza bahAra AvyA sivAya raheto nathI. tenA ekeeka aMgamAMthI dharma vahe che. 'pAvana pagalAM' karo, teno artha e nathI ke sthULa pagalAM pADo paNa dharmanA AcaraNavALI vyakita amAre tyAM Ave to kaMIka dharmanAM AMdolana Ave. anItinA annathI lohInuM jhera bane che. e jhera AkhA samAjamAM vyApe che. rAjakoTanA ATha divasanA mukAma daramyAna bharacaka kAryakrama hato. eka divasa harijanavAsamAM thaIne saTTA bajAramAM gayA. tyAM haoNlavALA bhAIonA AgrahathI saMtabAlajIe keTalIka sApha sApha vAto kahI . samAja to pravAha jevo che . tene jema vALIe tema vaLe. buddhizALI janatA ja AvuM mArgadarzana ApI zake. paNa duHkhanI vAta e che ke sarasa zakti ja Aje vADAmAM purAI gaI che. tamArI zakita jo tame janatA mATe vAparo to keTalA upayogI thaI zako ! saTTAnI vyAkhyA karatAM temaNe kahyuM, je vepAramAM sarjana na hoya paNa vinAza hoya tenuM nAma saTTo, evo utpAdana vagarano dhaMdho vAMjhiyo hoya che. evo dhaMdho potAno ane parano baMneno nAza notare che. vepArano artha vinimaya thAya che. utpAdaka pAsethI laI vApanArane pahoMcatuM karavuM ane e rIte upayogI thavuM e enI pharaja che. saTTo to jAdugaranA AMbA jevo che . jAdugarano jAduI AMbo phaLa to Ape che paNa te koInA khAvAnA kha5mAM AvatuM nathI. saTTAnA paisA paNa tevA ja che. mANasane jyAre ekadama paisAdAra thaI javAnI IcchA thAya che tyAre tenI najara saTTA tarapha vaLe che. kevI AzcaryanI vAta ! na kAMI ApavuM ke na kAMI levuM, chatAM lAkhonA sodA, saTTo karavA janAra koI ekAda lakhapati thaI gayo hoya tene jue che, paNa hajAro khuvAra thayA te to bicArA zodhyA jaDatA nathI. saToDIA kahe che ke amArA dhaMdhAmAM vacananI bhAre kiMmata che. teo dAna paNa Ape che. paNa Ano pAyo ja mULathI khoTo che. jyAM sudhI tamArA jevo dezano buddhizALI varga sAcA sarjana tarapha nahi vaLe, tyAM sudhI ApaNA dezano uddhAra azakya che. rAjakoTanA nivAsa daramyAna tyAMnI rASTrIyazALAmAM be vAra prArthanAmAM hAjarI ApI hatI. prArthanA bAda pravacana karatAM mahArAjazrIe kahyuM, samAjamAMthI je yoga cAlyo gayo hato te gItA gAIne vAsudeva pAcho lAvyA. kharI rIte yoga koI divasa jato ja nathI, phakata bhulAI jAya che ene mahApuruSo janmIne tene jAgRta kare che. aspRzyatA ApaNe tyAM hatI ja nahi chatAM Aje ApaNA samAjamAM te ghara karI gaI che. mANasanA jIvanamAM jyAre sadguNono vikAsa thAya che tyAre te UMce jAya che. te sAdhutAnI pagadaMDI es Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ potAnI jAtane bIjAthI sAro kahevaDAvavA prayatna kare che. Ama dhIme dhIme gauravagraMthI daDha thatAM thatAM UMcanIcanI bhAvanAno janma thAya che. ane A vRtti hada vaTAvI jatAM aspRzyatAmAM pariName che. gAMdhIjIe reMTiyAnI je vAta kahI che te paNa navI nathI. phakta bhulAI ja gaI hatI. gAMdhIjIe te tAjI karI ApI. gAMdhIjIe eka be nahi paNa jIvananAM lagabhaga badhAM ja kSetrone navIdaSTi ApI che. e badhAMmAM jo sauthI agatyanuM kArya karyuM hoya to te zramane pratiSThA ApavAnuM. reMTiyo e zramanuM pratIka che. zramajIvInAM kapaDAM parasevAvALAM ane dhULathI DhaMkAyelAM hoya che. ene melodhelo joI ApaNe enAthI dUra bhAgIe chIe. ApaNA dilamAM enA tarapha sadUbhAva nathI pragaTyo kAraNa ke ApaNI AMkha dhana ane uparanAM kalevara jovAne TevAI gaI che. Aje ApaNe tyAM badhe ja avyavasthA phelAI gaI che. AnuM kAraNa pagane ThekANe mAthuM mukAyuM che ane vaLI pAcho karmavAdanA siddhAMtane AdhAre eno bacAva karavAmAM Ave che. Aje samAjamAM je che te karmavAda, eTale vyavasthAvAda nahi paNa avyavasthAvAda ja che. prajAnA sevaka be divasa ame saurASTranA vaDA pradhAnane nivAsasthAne rahyA. zrI DhebarabhAInI namratA ane sAmAnyamAM sAmAnya mANasanI paNa sagavaDa sAcavavAnI kALajI khUba dhyAna kheMce evI hatI. teo vahelI savArathI kAme lAgI jatA ane potAnAM dainika kAmo karatAM karatAM paNa maLavA AvanArAone mulAkAto ApatA ane teonI vAta dhyAnathI sAMbhaLatA. samAjanuM pApa eka divasa ame bAlAzramanI mulAkAte gayA. nAnAM bALako amone tAkIne joI rahyAM. nAnuM bALaka-taddana nabaLuM AMgaLIe AvIne vaLagI paDyuM. te koInI hUMpha jhaMkhatuM hatuM. keTalAMka bALakone pagAradAra beno ramADatI hatI. emanI kharI mAtAo paNa tyAM UbhI hatI.amone jotAM ja te zaramAI gaI ane amArAthI dUra cAlI gaI. zaramanuM kAraNa samajAyuM. amane thayuM, emanI A zaramane mATe koNa javAbadAra che? 28-4-48 : khorANA rAjakoTano 9 divasano kAryakrama pUro karI khorANA AvyA. aMtara 8 mAIla haze. saurASTranI vihArayAtrA 87 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utAro veITIMga rUmamAM karyo. sAMjanA gAmamAM gayA hatA. utAro upAzrayamAM rAkhyo hato rAtre jAhera sabhA thaI hatI. vastI 1100 mukhya vastI kaNabInI che. * 29-4-48 : sIMdhAvadara khorANAthI nIkaLI sIMdhAvadara AvyA. aMtara dasa mAIla haze. utAro upAzrayamAM rAkhyo hato. vAkAMneranuM bhAyAtI gAma che. harijanone veTha karavI paDe che. gAmamAM thaIne jaI zakAtuM nathI, eTalI AbhaDacheTa che. * tA. 30-4-48 thI 2-5-48 : vAMkAnera sIMdhAvadarathI nIkaLI vAMkAnera AvyA aMtara sADApAMca mAIla. utAro visAzrImALI bhojanazALAmAM rAkhyo hato.ghaNA loko svAgata mATe sAme AvyA hatA. baporanA sADAtraNa vAge bahenonI sabhA rAkhI hatI temAM mahArAjazrIe jaNAvyuM hatuM ke, have jamAno e Avyo che ke ApaNe ekalAM nahIM jIvI zakIe AkhA dezano vicAra karavo joIze, samAjanI pAsethI lIdhuM che to samAjanuM paNa kaMIka kAma karavuM joIe. samAja sAro nahIM hoya to ApaNe sukhacenathI nahIM rahI zakIe. jema eka durgadha mAratI cIja bIje ghera paDI hoya paNa tenI gaMdha ApaNane asara kare che tevI rIte samAjanuM che. anItithI meLavelA anAjathI ApaNI buddhi bagaDI jAya che. pUNiyo zrAvaka sAmAyika karavA beTho, paNa mana sthira na rahyuM kAraNa zodhyuM to jaNAyuM ke tenI patnI bhUlathI pADozInAM chANAM pUchayA sivAya lAvI hatI. A chANAMthI banAvela rasoI khAdhI hatI. jo ATalI bhUlathI Ama bane to taddana anItimaya anAjathI ApaNuM mana kema sthira rahI zake ? eka zeThano dhAravaDAMno prasaMga kahetAM temaNe jaNAvyuM ke zeThane dhAravaDAM khAvAno vicAra Avyo eTale patnIne banAvavA kahyuM. te anAja khAdhuM pachI khoTA vicAra AvavA lAgyA te eTalI hada sudhI ke dIkarI upara kudaSTi thaI. dIkarI raDatI raDatI mA pAse gaI, mAe kAraNa pUchayuM, to jaNAyuM ke koI mANasa vezyAne tyAMthI juvAra corIne zeThanI dukAne ochAbhAve vecI gayo hato. e juvAranAM A dhAravaDAM hatAM. ApaNe kahIe chIe ke jevAM annajaLa bhAgyamAM hoya te khAya. dUdhanI rasoI na abhaDAya kAraNa dUdha eTale nIti. nIti koI divasa abhaDAya nahIM. mANasa jeTalo ucca nItivAna teTalA vicAra tenA UMcA, jema ekamAMthI be thAya tyAre goTALo sAdhutAnI pagadaMDI 88 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya tema bemAMthI eka thAya tyAre paNa goTALo thAya. dA.ta. jyAre saurASTranuM ekama thayuM che tyAre ghauno bhAva cha hoya tenA bAra thayA. kAraNa zuM te vicAravuM joIe. keTaloka ApaNo vAMka hoya che. gharanAM chokarAM ghaMTI cATe ane pADozIne ATo. ghara bALIne tIratha na thAya evuM Ave che. pahelAM mane nahi paNa mArA pADozIne e vAta hatI have te lAvavI paDaze. gAMdhIjInI phikara jagata karatuM. kAraNa ke te jagatanI phikara karatA. anAjanI achata che. mATe eMThuM na mUko. nAtane jamADavAnuM be varasa baMdha rAkho. uNodarI karo. nakAmuM na bagADo. eTale dezano mahattvano prazna UkalI jAya. rAtanI sabhA, sthaLa AjhAdacoka - tA. 30-4-48 : rAtrI sabhAmAM bolatAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke saurASTranA utthAna prasaMge traNa prazno mukhya mahattvanA che. khuzAmata, TIkAkhorI ane dahIM ane dUdhamAM paga rAkhavAnI nIti. A traNe vAtone tajavAnI kahI ane dhanane pratiSThA na ApavAnI vAta karI. dharmagura, vaida ane rAjamaMtrI e traNeya potAno dharma cUke to deza nAza pAme. vaida bhUle to zarIrano nAza kare, maMtrI cUke to rAjyano nAza kare, ane dharmaguru cUke to sarvano nAza kare. sAco maMtrI vibhiSaNa hato, teNe sAcI samaja ApI rAvaNane kahyuM sItAne pAchAM ApavAM joIe eTaluM ja nahi rAmane caraNe namavuM joIe. bhUlanI mAphI mAMgavI joIe. atyAre sthiti judI che. TIkA karIe paNa te javAbadArIpUrvaka, bIjAnA kalyANa mATe hovI joIe. tA. 1-5-48 : vidyArthIonI sabhA hAIskUlamAM vidyArthIo samakSa bolatAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke 1942nI bhUgarbha pravRttie je nukasAna karyuM che, teno vicAra karavo joIe. jJAna sAthe gammata thAya evA zikSaNa mATe zikSaNa yojanA vicArAya. zrama dvArA, jJAna dvArA jJAna e eno hetu hoya che. vyAyAma vAMjhiyo na hovo joIe. viramagAmanA vyAyAmavIroe munasara taLAvanI lIla kADhavAno saMkalpakaryo. ane kAma zarU karyuM. saMkalpa baLa zuM nathI karatuM ? nepoliyana saMkalpa baLathI ja ATalA AgaLa vadhyA hatA. to vidyArthIo paNa A rajAnA divasomAM suMdara upayoga karI zako. gAmaDAmAM TUkaDIo pADI jAva, temano abhyAsa karo, saphAI karo je Icche tene bhaNAvo nahI to pachI zakita rakhaDavAmAM ane ALasamAM jaze. misa ketherAIne lokasaMparka mATe potAno cahero bALyo. atyAre to mANasa jeTalo ataDo teTalo te potAne zikSita mAne che. kharI rIte je mANasa jeTalo saurASTranI vihArayAtrA 89 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokasaMparkamAM rahe, teTalo te zikSita. jo daSTi laIne jazo, to paththaramAMthI jJAna meLavI zakazo. atyAre ghaNA vAda phATI nIkaLyA che. atyAre Aryo ane anAryo kaMI dekhAtA nathI. eTale tame badhA vAdothI para thaIne eka ja vAda ane te mAnavatAvAdamAM joDAI jAo ! guMDAgIrI sAme jarUra virodha karo, pachI te guMDAgIrI hindunI hoya ke musalamAnanI hoya. tA. 1-5-48nA roja tAlukA skUlamAM jAhera sabhA rAkhI hatI temAM dharmakAraNa ane rAjakAraNa judAM nathI tathA hindu-muslima ektA upara kahyuM hatuM. - tA. 2-5-48nA roja AjhAdacokamAM jAherasabhA rakhAI hatI. temAM prathama dulerAya mATaliyAe saurASTra sarakAranI nIti ane prajAnI bejavAbadArI bharI TIkAono javAba Apyo hato. temaNe kahyuM hatuM ke nAnuM bALaka prathama pajavaNI kare che pachI bhAMgyuM tUTuM bolatAM zIkhe che ane tyAra bAda samajaNa AvatAM vyavasthita jIvana jIvavA koziza kare che. tema ApaNe bALaka dazAmAM AvyA chIe. eTale game tema bolIe chIe. saurASTrane lAbha thato hoya to potAno thoDo lAbha jato paNa karavo paDe. saurASTra sarakAra prajAnA TekA upara UbhI che jyAre teno Teko nahIM hoya tyAre te rAjyasattA upara nahIM hoya. paNa eTaluM kharuM ke A sarakAra pachI rAjAo to traNa kALe AvavAnA nathI paNa lohIyALa krAnti jarUra Avaze ane te vakhate ApaNe zoka karIzuM eTale vicAra karIne A sarakArane Teko Apazo. tyArabAda mahArAjazrIe atyAranA kALane anurUpa thoDuM pravacana karyuM hatuM. moDI rAtre gAmanA AgevAno mahArAjazrI pAse AvyA hatA, ane vAMkAneranA utkarSa mATe eka cUMTAyelA pratinidhionI sabhA bolAvavA nakkI thayuM hatuM. bIje divase cAra vAge pravAsa karavAno hato, paNa lokono khUba Agraha thavAthI, AgevAnonA matabhedono nikAla Ave tema hovAthI, thoDuM vadhAre rokAyA hatA. vAMkAneranI vastI 2200 nI che, ahIMnA rAjA sAmAnya rIte lokapriya che ema lokonI vAta uparathI lAgyuM. ekaMdare zaheranI bAMdhaNI suMdara che. macchu ane patAvIyAnA saMgama upara pAghaDIpane AveluM che. pArasa ja UMco DuMgara che tenI upara rAjAno mahela suMdara dekhAva Ape che. DuMgaranI Toca upara kALakA mAtAnuM maMdira che. taLeTImAM dharmazALA che. dharmazALAthI maMdira paryata pAkAM pagathiyAM che. DuMgara upara rahIne joIe to ziyALAmAM suMdara lIlotarIno dekhAva dekhAya che. unALAmAM zItaLa pavana vAto hoya che. bIjI vizeSatA e che ke maMdira ane mahela vacce sarcalAITa goThavavAmAM AvI che. koI jAhera tahevAroe ke mogherA rAjya mahemAno AvyA hoya 90 sAdhutAnI pagadaMDI Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAre tene lagADavAmAM Ave che. dUra sudhI teno prakAza jAya che. IlekiTrakasa che sTezanathI be mAIla dUra che. jaMkazana che ahIMthI morabI vageranI gADI badalAya che. ekaMdare bajA2nI bAMdhaNI suMda2 che, rAjyanAM 85 gAma che moTAM gAmomAM Teliphona lAIna che ahIMnA mUDIvAdI vargane rAjAzAhI tarapha ThIka ThIka prema che. V ahIMnA lokonA prema ane AnaMdano pAra na hato. ame beThA hatA tyAM eka vRddha mAtA padhAryA. te AMkhe aMdha hatAM, temane badhA mIThImA kahetA. te jIka AvI gaLa gaLe haiye bolI UThayAM, "tamArA darzananI AzA nahotI, paNa Akhare AvI pahoMcyA kharA." bapore bahenonI sabhA rAkhavAmAM AvI hatI. pravacanane daza ja miniTanI vAra hatI, paNa koI najare caDhatuM na hatuM. paNa eka miniTamAM ja bahenonAM ToLAM AvI pahoMcyAM ane pravacana zarU thatAMmAM to Akho hola bharAI gayo. * tA. 3-5-48 : tIthavA vAMkAnerathI sAMjanA nIkaLI tIthavA AvyA. aMtara cha mAIla haze. utAro darabAragaDhamAM rAkhyo hato. Akho rasto DuMgarALa hato. vAMkAnera sTeTamAM A sauthI moTuM gAma che. rAjyamAM mukhya vastI mUmaNA lokonI che. rAtre darabAragaDhamAM jAhera sabhA thaI. vyasano ane komIekatA viSe kahyuM. vastI 1800 * tA.4-5-48 : araNITIMbA ane ToLa tIthavAthI nIkaLI araNITIMbA AvyA. aMtara cAra mAIla. utAro upAzrayamAM rAkhyo. A gAmamAM ja mahArAjazrIe bALapaNamAM keLavaNI lIdhI hatI. je gAmane ame ghaNA divasathI jovA jhaMkhatA hatA te saMtabAlajInI janmabhUmi ToLamAM ame AvI pahoMcyA. nAnuM sarakhuM gAma. amane kahevAmAM AvyuM ke, loko zivalAla mahArAjanI AturatAthI rAha joI rahyA hatA. amArAmAMthI jeo AgaLa gayA hatA temaNe gAmanA lokone kahyuM, 'saMtabAlajI Ave che'. jANe saMtabAla sAthe kAMI ja saMbaMdha na hoya tema ame to zivalAlane levAne AvyAM chIe.' badhAnAM moMmAM zivalAlabhAI ! zivalAlabhAI !' ramatuM hatuM A nAnakaDI duniyAmAM premanuM saurASTranI vihArayAtrA 91 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmrAjya chavAI gayuM, nAnAM moTAM badhAM ja saMbaMdhIonA saMtabAlajIe khabara pUchyA. mahArAjazrI je gharamAM janmyA te nAnuM ghara, mAtuzrI motIbAIe baMdhAvelo caNano cotaro ane mahArAjazrInI zraddhApAtra hanumAnanI derI jANe varSothI emanI pratIkSA karatAM ahIM UbhAM che, Aje emanAmAM paNa cetana najare caDatuM hatuM. jANe kahI na rahyAM hoya ke A nAnA khoraDAmAM e janmyA. A hanumAnajInI derIne oTale besI brahmacaryanI preraNA pIdhI, ane A caNanA cotarAnI jema AkhA jagatanAM prANImAtrane vAtsalyarasathI bhIMjavavA temaNe pravajyA lIdhI. eka rAta rokAI bhAre haiye ame tyAMthI vidAya lIdhI ane haDamatiyA thaI morabI AvI pahoMcyA. * tA. 5-5-48 : haDamatIyA ane lajAI ToLathI nIkaLI haDamatIyA AvyA. aMta2 4 mAIla haze. utAro upAzrayamAM rAkhyo hato. amAro vIrapurano kAryakrama hato paNa pAdarathI gAmamAM khabara pahoMcI gaI eTale lokoe khUba Agraha karI rokayA. baporanA pracavana thayuM. temAM aspRzyatA nivAraNa, kheDUta saMgaThana ane cAlu banAvo upara kahyuM hatuM. haDamatIyAthI sAMjanA nIkaLI lajAI AvyA. aMtara 3 mAIla. utAro upAzrayamAM rAkhyo hato. rAtre vArtAlApa rAkhyo hato. harijanone chokarAMne nizALe mokalavA kahyuM. * tA. 6-7-8 me-1948 : morabI lajAIthI nIkaLI morabI 92 morabI eTale munizrI saMtabAlajInI dIkSAbhUmi janmavatana : ToLa sAdhutAnI pagadaMDI Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 7-5-48 : majUra sabhA milaploTamAM majUro samakSa bolatAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke tamArI jAta koNa ema pUchuM to tame kahezo ke dhaMdho eka nAta che, harijana hoya, brAhmaNa hoya, koLI hoya, musalamAna hoya paNa milano prazna cAlaze to ApaNe eka thaI jaIzuM. pagAra vadhArA mATe ke kalAko ochA karavA mATe ekatra thaIzuM. paNa vikAsa mATe dharma mATe ekatra thavAnuM haze tyAre muzkela banaze. sarvadharma samAna che. koI ucca nIca nathI e bhAvanA ApaNe bharavI paDaze. e bhAvanA sivAya ApaNe UMcA AvavAnA nathI. hindu muslima jhaghaDAmAM mANase kAma nahotuM karyuM paNa zetAne kAma karyuM che. amadAvAdanA majUroe te hullaDamAM bhAga lIdho nahoto. jema Arthika bAbatamAM ApaNe eka thaIe chIe tema dhArmika bAbato ane bIjA aneka praznomAM ApaNe eka thavAnuM che, judA cokAo sauthI pahelAM bhUMsI nAkhavA paDaze. bIjI vAta mila calAvavAmAM majUrI, vyavasthA ane mUDI e traNa cIjanI jarUra hoya che. ekalI mUDIthI mila na cAle. ekalI majUrI haze to cAlaze. anAja pakavavuM haze to majUrInI khAsa jarUra paDaze emAM mUDI ke vyavasthA nahIM hoya to cAle. eTale Izvare ApelI mUDI ke je zrama che tenAthI mANasa jeTalo dUra jAya che teTalo IzvarathI dUra jAya che. Aje samAjanuM zIrSAsana thaI gayuM che eTale mAthuM nIcuM hovAthI cAlI zakato nathI. zrama prathama, vyavasthA bIjI, mUDI trIjI ema hovuM joIe. paNa UlaTuM che, tenuM kAraNa dharmaguruo che. karmavAdano Theko lagADavAmAM Ave che milamenejara buddhinuM thoDuM kAma karIne dUdha cokhA khAya che, teNe puNya karyA che ema kahevAya che ane majUro parasevo vALe ane ochuM vetana maLe to parabhavanAM pApa kahevAya che. trIjI vAta ApaNe saMskAra kema vadhArIe te che. saMskAra vagara jIvI zakIe nahIM. zrama karIne thAkI gayA hoIe chIe eTale AnaMda karavAnuM mana thAya che. e AnaMda sinemA nATaka dArU ke cA vageremAMthI meLavIe chIe. e AnaMda kharajavAnI caLa jevo hoya che. dArU to have javAno che, paNa cA to khullI rahevAnI che. enI aMdara traNa prakAranAM jhera Ave che. ApaNe gAmaDAmAMthI AvyA tyAre kevuM tejavALuM zarIra hatuM ! pAMca varasa pachI kevuM thaI jAya che? zeraDI jema kolAmAMthI pasAra thaI jAya che ane chatAM nIkaLe che tema ApaNe chotAM thaIne bahAra nIkaLIe chIe. tenuM kAraNa vyasano che. cothI vAta saMgaThananI che. saMgaThana be prakAranAM hoya che. ImArata toDavI hoya, Aga lagADavI hoya, to saMgaThanathI thaI zake che. paNa kharuM saMgaThana to sarjana karavAmAM saurASTranI vihArayAtrA Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. Aje eka pavana vAya che ke dhImIgati ane vadhu paisA A khoTuM che. gAyane dohIne jIvI zakAya, kApIne nahIM. - sAMjanA cha vAgye varkazaoNpanA majUrabhAIonI sabhA yojAI hatI. rAtre sADAATha vAgye poTarI vakarsanA kAmadAronI sabhA rAkhavAmAM AvI hatI. poTarImAM kAma karanAra moTo varga kuMbhArano che. majUrI bahu ochI che. mATI mazInathI eka rasa banAvI pachI kapa-rakAbI, baraNI vagere banAvavAmAM Ave che. gelana ke ratalI baraNI banAvavA mATI tolIne ApavAmAM Ave che. tene cAkaDA upara caDhAvI kuMbhAra vAsaNa utAre tema utAravAmAM Ave che. aDhI gelananI baraNI rUpiyAmAM 17 banAvI ApavAmAM Ave che, Ama be traNa vakhata sAphasUpha thaI gayA pachI eka ThekANe tenA peca pADavAmAM Ave che. pachI bhaThThImAM pakavI bahAra kADhavAmAM Ave che. kaparakAbInuM paNa AvuM ja che. (mahendra glAsa vakarsa joyuM hatuM.) tA. 8-5-48 : darabAragaDhamAM jAherasabhA Aje lagabhaga traNa cAra vAgyAthI zaheramAM tophAnI havA zarU hatI. amo beThA hatA tevAmAM eka bhAIe kahyuM, eka dArUDiyo mANasa prajAmaMDaLanuM borDa bhUMsI nAMkhIne tophAna kare che, polIsa pakaDatI nathI. dulerAya mATaliyA beThA hatA, temaNe kahyuM, polIsa InspekaTarane kaho, dave sAhebane kaho. sAMjanA khabara paDI ke lokonAM ToLe ToLAM phare che ane bajAra baMdha thaI gaI che. amo jyAre pravacana mATe jatA hatA tyAre ToLAno bheTo thayo, ToLuM samAjavAda jhiMdAbAda lakhadhIrasiMhajIbApuno jaya, prajAmaMDaLa murdAbAda evA pokAro pADatuM hatuM ane dhoLI TopI dekhAya tene mAthethI upADI letuM hatuM. kahevAya che ke rASTradhvaja ane TopIo bALI nAkhavAmAM AvI. khAsa karIne temanI bUma anAja aMgenI hatI. lokonuM kahevuM ema thayuM ke AvA saMyogomAM tamAre sabhA na rAkhavI, paNa mahArAjazrIe kahyuM ke koI sAMbhaLavA na Ave to kaMI nahIM, paNa ApaNe to ApaNo kAryakrama cAlu rAkhavo ja. sabhA thaI, moTI saMkhyAmAM bhAI bahenoe lAbha lIdho. rAtre ToLAe tophAna vadhu karyuM. dulerAye ToLAne khUba samajAvyuM, paNa temaNe to paththarano mAro zarU karyo. tyAMthI dave sAhebane baMgale ToLuM gayuM. davee khUba zista ane namratApUrvaka ToLAne zAnta rahevA kahyuM. tamArI mAgaNI mUko, huM sarakArane pahoMcADuM chatAM ToLAe kahyuM, amAre atyAre ja anAja joIe ane ema paththara mAro zarU karyo. kAca toDI nAkhyA loko baMgalAmAM ghUsI gayA. tevAmAM vAMkAnerathI ane jI. AI. pI. vagere AvyA. lAThIcArja ane havAmAM goLIbAra karIne ToLAne sAdhutAnI pagadaMDI Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikheryu. pachI sarakArI moTara paDAvI laIne ToLuM gAmamAM pracAra karavA nIkaLyuM. ApaNI sarakAre amArA bhAIo upara goLIbAra karyo, khUna karyu. bApunI je vagere bolatA mahArAjazrI jyAM sUtA hatA tyAM moTaramAMthI bUma pADI. mahArAjazrI nIce UtaryA temane kahyuM, Ama tophAna na karo, tamArA be cAra AgevAnone mArI pAse lAvo, tamArA prazno samajIe. ToLAe kahyuM, bApue moTara ApI che ane muDadAMne mATe eka khaTAro paNa Apyo che, paNa savAramAM khabara paDI ke te moTara bApunI nahi paNa sarakAranI hatI. DrAIvarane mAra mArI khUMcavI lIdhI hatI. A tophAnamAM mATaliyAnI hiMmata ane dave sAhebanI chevaTa sudhInI ahiMsAnI rIte TakI rahevAnI rIta suMdara hatI. morabI suMdara zahera che. 50 hajAranI vastI che. zaheramAM bAvalAM ane TAvara Ave che. khUba raLiyAmaNuM zahera che. vaDodarAnuM baccuM kahI zakAya. udyogo paNa ghaNA che. majUrI sastI che eTale udyogone avakAza che. poTarI varkasa, glAsa varkasa, vejITebala ghInuM kArakhAnuM, mila varkazopa, IlekiTrakasa voTara varkasa che, rAjamahela suMda2 che nadIne baMdha bAMdhI, pANI aTakAvI sTora karavAmAM Avyo che tenI upara jhUlato pula bAMdhavAmAM Avyo che. maNimaMdira mahela khUba ja suMdara che. * tA. 9-5-48 : vI252 morabIthI vihAra karI vIrapara AvyA. aMtara cha mAIla. utAro upAzrayamAM rAkhyo, rAtre jAhera sabhA thaI. dIkSA pahelAM mahArAjazrI A gAmamAM lagabhaga 27 divasa rahyA hatA. * tA. 10 thI 12 : TaMkArA vI252thI vihAra karI TaMkArA AvyA, aMtara sAta mAIla haze. utAro upAzrayamAM rAkhyo hato, gAme hArdika svAgata karyuM hatuM. dhaNAM bhAI beno dUra sudhI sAme AvyAM hatAM. rAtre sabhA darabAragaDhanA medAnamAM thaI, bIjI sabhA bacubhAInA baMgalAmAM rAkhI hatI. darabAre eka rAjamahela nadI kinAre baMdhAvyo che. lakhadhIrasiMhajI bApu be divasa pU. mahArAjazrInA darzane AvI gayA. morabInAM tophAno viSe thoDI vAta paNa karavAnI hatI, khulAso sAro thayo. AryasamAjanA sthApaka dayAnaMda sarasvatInuM A janmasthAna che. jemaNe prajAne vIratAnA pATha zIkhavADayA ane dhArmika aMdhazraddhA ane jaDatAmAMthI prajAne bacAvI. Aje temanuM makAna nathI, paNa giradharabhAI mahetA karIne eka sajjana che te temanI yAdI rAkhI rahyA che, AryamaMdira calAve che ane saurASTranI vihArayAtrA 95 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakya teTalI sevA Ape che. * tA. 12-5-48: paTela vAsamAM sabhA mahArAjazrIe jaNAvyuM ke dharma e maMdira ke devaLanI vastu nathI. mahAdevanI mUrti hoya ke viSNu bhagavAnanI mUrti hoya darekamAM koI ne koI bhAvanA bharelI hoya che. ApaNI namana kriyA paNa hAtha joDIne mAthuM namAvIne karIe chIe. tethI AgaLa sASTAMga daMDavata karavAmAM Ave che. tethI AgaLa satsaMga kriyA karavAmAM Ave che. paNa A badhAmAMthI jo bhAva UThI jAya to kriyA rahevA chatAM te jaDa gatAnugatika cAle. maMdiramAM ghaMTa vagADe che tenI pAchaLa paNa bhAva che. ghaMTa vAgatAMnI sAthe ApaNA kAnamAM paDagho paDe che, tenAthI mane bhAna thAya che ke atyAre huM darzana karavA Avyo chuM, eTale mArA mukhamAMthI nIkaLelo avAja jo sAco nahIM hoya to Izvara rAjI nahIM rahe. jIvana cAlyuM jAya che paNa jiMdagIno raNako rahI jAya che. keTalAka loko mRtyu pAme che tyAre loko kahe che, kAza gaI ! bahu naDato hato. paNa gAMdhIjInuM mRtyu thayuM tyAre keTalAyanuM hArTapheIla thayuM. Ama bhAvanA vagara badhuM ja nakAmuM che. jIva ziva ane mAyA traNa tattvamAMthI nIkaLe che. Ama paga UMco karavo ke tema co karavo, pUrvamAM namavuM ke pazcimamAM namavuM emAM paNa bhAva hoya che. lagnamAM pUrva tarapha mukha rAkhI besADAya che. uttara tarapha mastaka karI sUI na javAya. A badhAmAM kaMI ne kaMI bhAvanA bharelI hoya che. sUraja sAme joIe chIe tyAre IzvaranAM darzana thAya che. moTo baMgalo hoya ke raMkanI jhUMpaDI hoya te eka sarakho tape, muDadAlane kahe mArA jevo tejasvI bana. coTalI kema rAkho cho? dADhI kema rAkho cho? lAja kema kADho cho? to kahe khabara nathI.mAravADamAM cUDalA pahere che. keTalA badhA hAthI mRtyu pAme! paNa kahe, e to nA choDAya. nalakAMThAmAM moTAM bayAM pahere che. guMDo Avyo hoya ane mAthAmAM eka mAre to phoDI nAMkhe. eka kALe tenI jarUra hatI, jaMgalamAM ekalA javAnuM thAya ane guMDAgIrInuM jora vadhu. Aje tenI koI jarUra nathI. chatAM Age se calI AtI hai. kAraja (bAramuM) eTale kArya, lADavA nahIM ghaNA mANaso ekaThA thayA hoya tyAre roTalA na banAvI zake eTale zIro halAvI nAkhe, paNa Aje na pahoMcato mANasa hoya tene parANe karAve, kahe ame madada karIzuM gabharAIza nahIM, eTale zUravA caDhe. pachI paisA levA Ave tyAre jhUravA caDhe. ziyALa gAmamAM eka jaNe jagatiyuM karyuM. gharabAra vecI nAkhyAM. AmAM javAbadAra khAvA janAra che. kahe che kharA ke saMpata hoya te kare. paNa sAmAjika baMdhana evAM hoya che ke saMpata vagarano thAya. dhola mArIne gAla rAtA rAkhavA paDe che. eTale kAraja eTale lADavA baMdha karavA, paNa mAtApitAnI smRti sAdhutAnI pagadaMDI 96 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAjI rAkhavI. japa, tapa karavAM, dAna karavuM. sArI bhAvanA bhAvavI. dAna kahevAtA brAhmaNone nahIM paNa sevako ke harijanone agara koI saMsthAne zikSaNa mATenAM sAdhanomAM ApavuM. maraNa vakhate rovAnuM nATaka to rItasara karavAmAM Ave che. bAIo tAlabaddha chAjiyAM le che. chAjiyAM eTale chAje tevuM karavuM, paNa Aje to nATaka cAle che. A kUTavAno tAlIma varga cAle che. goryonA tahevAra ene mATe gaNAya che. kUdI kUdIne chokarIo kUTe che ene DeDo kahe che. lagnamAM cheDA cheDI baMdhAya che. jevI rIte vastranuM saMdhAna karavAmAM Ave che tevI rIte goramahArAja kahe che, tamArA benAM dilanAM saMdhAna samAjanI zAkhe, gurunI sAme karavAmAM Ave che. sahanAvavatu kahevAya che. eTale sukha duHkhamAM sAthe rahevAnuM kahe che. saptapadImaMtramAM keTalo bhAva che ! strI ane puruSa e prakRtinAM pratibiMba che. jyAM aizvarya hoya che tyAM saMsAra keTalo madhamadhe che ! gRhasthAzramane keTalAka pApa mAne che, paNa e to eka suMdara Azrama che. kuMbhAra eTale kuMbhakakAra, ghaDo banAvanAra tene paNa samAje utArI pADayo che, kahe che kuMbhAra jevo che eTale kuMbhAra Aje gALanA rUpamAM vaparAya che. paNa e to jagatano mahAna vaijJAnika che. mATImAMthI keTakeTalI vastu banAvI. UnALAmAM koI vastuthI pANI ThaMDuM na thAya mATalImAM thAya, paNa Aje gadheDo ane kuMbhArane taddana nIce utArI pADyAM che. keTalIkavAra gadheDA karatAM mANasa nIco hoya che. gadheDAnuM kAma pUruM thayuM eTale mAlika choDI mUke ukaraDA phaMphosIne jIve. mAlikane kazo bhAra nahi. gAyanuM mUtra chANa hADakAM vagere kAma Ave mANasanuM kazuM kAma na Ave. teno maLa joIne moTuM vAMkuM thaI jAya. Ama ApaNI dareka kriyAmAM dharma vyApI rahelo hoya che. UMghamAM paNa dharma rahelo hoya che. IzvaranuM nAma laIne sUIe to sArI UMgha Ave. savAre skUrti vyApI jAya. khoTAM bagAsAM, vikalpo , svapnAM na Ave. * tA. 13-5-48 : meghapura TaMkArAthI nIkaLI medhapura AvyA. aMtara pAMca mAIla haze. utAro jagyAmAM karyo hato, rAtre loko sAthe vAto karI hatI. * tA. 14-5-48 : latIpura medhapurathI nIkaLI latIpura AvyA. aMtara dasa mAIla haze. utAro upAzrayamAM rAkhyo hato. rAtre sabhAmAM sArA prazno carcAyA. ahIM harijanonI judI zALA che. saMkhyA 27nI che makAna nathI eTale Dhora puravAno Dabo che emAM chokarAMne besADe che saurASTranI vihArayAtrA 97 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samakitanA pAMca aticAro kahyA che. zaMkAno artha e che ke jyAre mANasa potAnI mAnyatAne, kadAgrahane poSavA pUche to tene kahevAya ke tane samakita nahIM maLe. paNa jijJAsA vRttithI koI pUche to harakata nathI. gautama svAmI jijJAsA buddhithI mahAvIrane vAraMvAra prazno pUchatA. satya e eka evI vastu che ke te jIvanamAM cokkasa che. tenI sAme koI zaMkA kare to AkAMkSA ane vicAra karI zakIe. mANasa jyAre asatyanuM vAraMvAra maMDana kare che tyAre te asatyamaya banato jAya che. vAsudeve ja arjunane laDAImAM preryo tyAre koI kaheze ke AvA preranAra mANasane bhagavAna kahI zakAya ? ane vAta sAcI che. yuddhamAM hajArono saMhAra thayo. paNa koIpaNa vastune DhAlanI jema bIjI bAju hoya che. eka mANasa kAyara thato hoya ane anyAyane sahana karI leto hoya te sAro ke anyAyano sAmano karI vIra thanAra sAro? jo javAba hAmAM hoya to hiMsAne uttejana ApanAra vAsudeva nahIM kahI zakAya. hala vihala ane kuNikano prasaMga che. kaNikanI strI padmAvatIe halavihalanI patnI pAse hAra ane hAthI joyAM. potAnA pati pAse enI mAgaNI karAvI. pariNAme yuddha thayuM. hala-vihala mAmA ceDA mahArAjA pAse gayA. salAha mAgI. ceDAmahArAje kahyuM ke bhAIne nAte kahe to ApavuM paNa sattAnA madathI kahe to na ApavuM. pariNAme laDAI thaI ane eka karoDa ane eMzI lAkha mANasano saMhAra thayo. pApa kone thayuM? aparAdhIne haNavAmAM pApa nathI. ahiMsAthI sAmano kare to uttama. te na bane to zastrathI, paNa kAyara to na banavuM. AvuM bhavya darzana je dharme ApyuM te dharmane mAnanArA loko ahiMsAnA nAme pAkhaMDa poSe te kema cAle? vANijya vahevAra kare te vANiyo. cAMpo vANiyo hato sAthe gharma jaina hato. jinano anuyAyI te jaina. rAgadveSane jIte te jaina. anAja, pANI vanaspatino virodha nahi karI zakAya. paNa emAM viveka jarUra lAvI zakAya. eka pANInA TIpAmAM asaMkhya jIvo hoya che. chatAMya hajAro gAyo pALavAnI vAto jaina sUtromAM Ave che. keTaluM pANI vaparAtuM haze? kalikAcArya nAmanA sAdhu eka sAdhvInA ziyaLa bhaMga vakhate potAno veza choDIne zastra pakaDe che, ane sAdhvIne choDAve che. emaNe vicAra karyo ke atyAre huM mUMgo rahIza to huM pApI TharIza ane te kadApi nivArI nahIM zakAya. jyAre zastro laIza to eka pApa thaze paNa te pazcAtApa dvArA nivArI zakAze ane lokomAM eka saMskAra vyApI 100 sAdhutAnI pagadaMDI Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaze. hiMsAno AdhAra dravyahiMsA bhAvahiMsA ane dravya ahiMsA ane bhAva ahiMsAmAM che. kriyA je bhAvathI thAya che te bhAva upara pApa puNyano AdhAra che. mANasa kasAIkhAnethI paNa preraNA laI zake che. tAjamahAlamAMthI keTalAya bhAva laI zakAya che, vakhata palaTAya che tyAre badhuM palaTAI jAya che. eka bAju tyAga ane tapa jAge, bIjI bAju bhoga paNa jAge. AvuM mAre hoya to kevuM sAruM! jarAka matamatAMtara thAya to jAo tame nAtabahAra, ane ema hajAro vADA paDI gayA che. have udAratAthI sahI levAno vakhata Avyo che. jainadharma badhA vADA, badhA dharmonAM tattvone sahI zake che. koI tarAM ke vAMdarAM mAre to teno vicAra karavo joIe. zA mATe mAravAmAM Ave che ? tenAM kAraNo zodhavAM joIe. pATaNamAM kUtarAkUtarI mATe alaga alaga pAMjarApoLa rAkhI janma saMkhyA ghaTADI che. koI kaheze ke e to pApa chyuM, paNa jyAM goLIe marAtAM hatAM tenA karatAM vahevAru mArga banAvyo. dharma jIvananA ekeeka praznamAM mArgadarzana ApI zake che. samAjavAda jainazAsanamAM bharyo paDayo che. ame kacchamAM Avela mAMDala gayA hatA, tyAM jANyuM ke tyAMnA jaino navA AvanArane eka rUpiyo ane eka ITa ApatA hatA. eka lAkha ghara hatAM. AvanAra lakhapati ane makAnavALo thaI jAya. samAna banAvavA hoya to eka garIba hoya to potAnI sAthe kevI rIte besADI zake? eka jagyAe kahyuM, prajApatino vepAra tuM haDapa na kara. pRthvInA peTALamAM khanija paDyuM che, teno vepAra na kara. kAraNa tenA garbhamAM paDelI vastu laI le to te vaMdhyA bane. vaMdhyA bane to sarjana thaI na zake. sArI sArI vastu utpanna thaI na zake. kAraNa ke rAsAyaNika tattvo ocho thaI jAya. rAjyonuM aikya thayuM tema dharmonuM aikaya thaI jAya to keTaluM suMdara kAma thaI jAya ! tenA dhanano sadupayoga thAya. paisAthI ane pratiSThAthI zramanI kadara karatA thaIe. lUMTa-veTha ane bhIkha traNa mahAzatru. sarakAre bhImabaMdhIno kAyado karyo. paNa meM kahyuM lUTabaMdhI karo. eTale veTha ane bhIkha banne baMdha thaI jaze. cA baMdhInI vAta Ave che to hoTalavALA kahe che ke ATalA badhA nokaro bekAra bane tenuM zuM? temane paDI che potAnI kamANInI ane DhAla banAve che nokarone. AvuM ja bIje bane che. dharma A badhAMmAMthI mArga kADhe che. bIje divase jAherasabhAmAM gaIkAlanA adhUrA prazno carcAyA hatA. ThAkora sAheba ane amaladAroe paNa hAjarI ApI hatI. pravacanamAM mahArAjazrIe saurASTranI vihArayAtrA 101 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUcanA sivAya dAMDI piTAvavI nahIM evo kalekaTare hukama kADhayo hato. teno khulAso karatAM jaNAvyuM ke dharmasattA rAjya sattAthI upara che. tene hukamanI jarUra na hoya. garAsadAro ane kheDUto banne premathI jIve garAsadAro duniyAnA vAtAvaraNane samaje ane bIjI prajA premathI temanI pAse jaI AkhI vastusthatino khyAla Ape. ApaNe vargavigraha nahIM paNa vargameLa joIe che, chevaTe samAjavAda vize kahI pUruM karyuM hatuM. * tA. 26-5-48 : khIlosa dhroLathI vihAra karI khIlosa AvyA. aMtara ATha mAIla, utAro upAzrayamAM karyo hato. khIlosa mahArAjazrInI mAsInuM gAma che. mukhya vasatI musalamAnonI che. temAMno moTobhAga lIgI mAnasavALo lAgyo. keTalAka pAkistAna cAlyA gayA che. rAtre jAherasabhAmAM grAmadharma upara kahevAyuM. sabhAmAM 21 mANasoe cA nahIM pIvAnI pratijJA lIdhI hatI. * tA. 27-5-48 : haDiyANA khIlosathI DiyANA AvyA. aMtara ATha mAIla haze, utAro nizALamAM rAkhyo. rAtre darabAragaDhamAM jAhera sabhA thaI. temAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke 202 rAjyonA sImADA bhUMsAI gayA, have prajAe potAnI javAbadArI samajavI joIe. game te bolavuM, game tema vartavuM, e Tevo rahI gaI che. have svarAjya AvyA pachI e Tevo javI joIepAtra sivAya vastu TakatI nathI. kheDUtoe keTalAya varasothI jamIna choDI dIdhI hoya tenI mAgaNI kare che. bIjI bAju tAlukadAro potAnuM sAdhI gharakheDa mATe vetaraNa kare che. prajAe A vastune samajavI joIe. * tA. 28-5-48 : jAMbuDA DiyANAthI jAMbuDA AvyA. aMtara ATha mAIla, utAro maMdiramAM karyo hato. bapore traNa vAgye jAhera sabhA thaI. jAmanagarathI keTalAMka darzanArthI ahIM AvyAM hatAM. sAMjanA ame dhuMvAva AvyA hatA. * tA. 29-5-48 thI 21-6-48 : jAmanagara kuMvAvathI vihAra karI jAmanagara AvyA. aMtara cha mAIla haze. nivAsa upAzrayamAM rAkhyo. svAgata karavA bahu moTI saMkhyAmAM loko sAme AvyAM hatAM. rAtre cAMdIcokamAM jAhera sabhA rAkhI hatI. viSaya hato 'samanvayavAda'. mahArAjazrIe kahyuM : pAMca varase huM ahIM AvuM chuM, paNa ahIM tamone joIne mane ghaNI AtmIyatA lAge che. jyAM dilabhara prema che tyAM AtmIyatA hoya ja. gAMdhIjInI sAdhutAnI pagadaMDI 102 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpanAmAM ATaluM vaheluM hindanuM svarAjya Avaze te na hatuM, paNa 'kivaTa InDiyA' e sArthaka karyu. briTizaro gayA chatAM hindanA bhAgalA to paDayA ja. te zAthI paDayA tenI aitihAsika rItie huM nahi mUkuM kAraNa ke ItihAsa Aje cAlu vyAkhyA kare che. ApaNA dilamAM jo bhAgalA na hota to duniyAnI koI tAkAta, sAma dAma bheda ke bIjI koI rIte A bhAgalA na paDAvI zakata. eTale Ajano viSaya samanvayavAdano laIza. tamo ATalI moTI saMkhyAmAM AvyAM cho te ja batAve che ke tame kaMIka sAMbhaLavA utsuka cho. huM kahevA khAtara kahuM to kAma na thAya ane rasa paNa na paDe eTale tamAro huM saMbaMdha je premamaya che tene upayoga tarapha laI javAya to sAruM che. mAthuM ane paga judAM che, chatAM kAma sahakArathI kare che. zarIranuM ekeeka aMga Ama kare che. to dezanAM mAnavI, dezanA dharmo samanvayathI kema na jIvI zake ? Ama nathI jIvatA tethI ApaNI vikAsamAM pragati thaI zakatI nathI. azokacakra ApaNA vAvaTAmAM mUkayuM che. e batAve che ke judI judI mAnyatAvALA judA judA dharmanA mANaso eka vAvaTA nIce rahI zakatA hatA. jo saurASTranuM ekama thayuM che to dharmonuM ekama na thAya ? eno artha e nathI ke badhI prajA eka gurunI ziSya thaI jAya. ApaNA gharamAM koIne roTalI khAvAnI IcchA thAya, koIne pharasANa khAvuM che, koIne baTATA khAvA che. ema jo dareka potAno kakko pakaDI rAkhe to ghara na cAle. tyAM ApaNe samanvaya karI zakIe chIe. Avo samanvaya ApaNA rAjakAraNamAM ane dharmakAraNamAM jarUrI che. gAMdhIjI samanvayavAdanA guru hatA. dareka vAdanA loko temanI pAse AvatA, temanI salAha letA. custa hiMsaka mANasa paNa temanuM, premapAtra banI jatuM. te jANatA hatA ke dareka mANasa pote je mAnato hoya che te sAcI rIte ja mAnato hoya che to tene kevI rIte goThavI zakAya, kevI rIte sadupayoga karI zakAya ? Aje loko nAjhIvAda mAge che kahe che ke A prajA daMDA sivAya sIdhI thaI zake nahIM. kudarate ATalAM badhAM mANaso banAvyAM; chatAM koInuM moDhuM eka sarakhuM nathI. badhAM judAM che. trIje pagathiye Ubhelo mANasa kahe, cAra pagathiyAM bAkI che. bIje Ubhelo mANasa kahe pAMca bAkI che banne sAcA che dezanuM parivartana cokkasa goThavAI jAya tyAre ApaNe joIzuM ke zrImaMto potAnA dilathI TrasTI thaIne prajA samakSa potAnA dhanabhaMDAra khullA mUkaze. A vAta che to adharI. paNa saMyogo badalAya che tyAre te sahelI banI jAya che. gautama ane kezI banne judA vicAranA hatA. nAnA moTA hatA chatAM eka thaI gayA. kezImuni eka mahAna khUnI ane nAstika. rAjA joDe vAta kare che evA to UlaTA prazno pUche che ke game tevo mANasa akaLAI jAya, paNa rAjAe ene saMtoSakAraka javAba ApyA ane teno saurASTranI vihArayAtrA 103 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hRdayapalaTo karyo. ApaNe thoDI vAtomAM ema mAnIe ke A kema samajato nathI. UMdho che te kema cAle? (kRSNa)vAsudevanuM pAtra keTaluM suMdara che. jhaghaDAno aMta lAvavA viSTikAra banyA. kauravone mAtra pAMca gAma ApavA kahyuM chatAM na mAnyA. eTale yuddhanI taiyArI thavA mAMDI. duryodhana doDyo vAsudeva pAse. arjuna paNa gayo. chatAM vAsudeve tene jarAye dhutakAryo nahIM. te jANatA hatA ke jema arjunanI eka vicArasaraNI che, tema duryodhananI paNa eka vicArasaraNI che. bhale UlaTI dizAmAM hoya. ApaNI saMskRti je samanvayavAda zIkhavatI hatI te bicArI Aje kayAMka ghoratI paDI che? paMDita naheru keTalo samanvayavAdI puruSa che! saradAranA vicAro, amaladAronA vicAro, prajAnA vicAro badhAno samanvaya karIne potAnI naukA AgaLa dhapAvI rahyA che. te eTale sudhI AgaLa dhapAve ke azokacakra je potAnA dezanuM ja nahIM paNa samagra duniyAnI mAnavajAtanuM pratIka bane, sau mAnava tarIke jIve. judA judA mokAe samanvaya sAdhI levo joIe. strI ane puruSa judAM che, paNa emaNe samanvaya sAdhyo to sarjana thayuM. AmajanatAno avAja rAjyamAM vadhumAM vadhu lAvavo hoya to samanvayavAdanI jarUra che. sAtatyarakSA ane parivartanazIlatA savAranA ATha vAge vyAkhyAna ApatAM mahArAjazrIe jaNAvyuM hatuM ke ApaNe koIpaNa vastu ke vyakita joIe to paLe paLe parivartana thatuM dekhAya che. jagata paNa parivartanazIla che. bALakano phoTo hoya te moTo thAya tyAre jue to tene potAnAmAM keTaluM parivartana lAge ? huM kevo komaLa hato. Aje karacalI paDI gaI che. vizvanA eka eka bhAvo parivartanazIla hoya che. bALakanAM kapaDAM gharaDo mANasa pahere to nahi paherI zake. evI rIte dharma paNa parivartanazIla che. dravya kSetra kALa ane bhAva pramANe dharma parivartanazIla thAya che. hA, dharmanAM be aMga che. eka zarIra ane bIjuM AtmA. mULabhUta AtmA satya che, zarIra ane kriyAkAMDo che te parivartanazIla che. ApaNAM kriyAkAMDo ane zabdonA bhAvo parivartanazIlatAnI daSTie joIe to eka vakhate je dharma hato te bIje vakhate adharma paNa thaI zake, ane adharma dharma hoI zake. sAmAyika eka rIte dharma che. bIjI rIte koI mAsaNe guno karyo hoya ane te vakhate bacavA mATe sAmAyika karavA besI jAya to te sAmAyika adharma thaI jAya. prasannacaMdra rAjarSi jevAnI paNa bhAvo pramANo narkanI sthitimAM kayo che to A bhAvamAM beThelo mANasa adharma karI rahyo hoya che. savAramAM vihAra karIe to sUraja sAme Ave, sAMjanA vihAra karIe to sUraja pAchaLa Ave. jo ema vicAra karIe ke Ama kema? AnuM kAraNa parivartanazIlatA 104 sAdhutAnI pagadaMDI Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya che. ziyALAmAM garama kapaDAM paherIe chIe. paNa unALo Avyo ke e ja kapaDAM akaLAmaNAM lAge che. eka nAnuM kapaDuM paNa sahana thatuM nathI. tema ApaNA dharmakAMDomAM paNa parivartanazIlatA ja lAvavAnI jarUra che. rAjAoe rAjyano tyAga karI dIdho che. A mUDIdAra bhAIo paNa svecchAthI potAnI mUDI tyAgI deze. ema huM icchuM chuM tyAre to savAla karavAmAM Ave che ke zuM karmano niyama khoTo? karmano niyama e nathI batAvato ke sthApita hitonuM jiMdagIbhara kAyama rakSaNa karavuM. bilakula bekAra rahIne vilAsa ane bhogamAM anyAyI rIte mANasa jIvato thayo. eTale karmano niyama badalAya che. chellA kALathI ApaNe e bhUla karIe chIe. A aMge eka zAstranA daSTAMta dvArA samajAvavA prayatna karIza. - kapilA dAsIne lokoe kaMjUsanuM pAtra kalpI che. koI bAI kaMjUsa hoya to tene kapilA jevI kahevAmAM Ave che. huM bIjI rIte vicAruM chuM. kapilA dAsIne dAna karavAno adhikAra ja nahoto. te dAna karI ja kevI rIte zake? je mANasa kamAyo nathI te dAtA kevI rIte hoI zake? ane duniyA kahe to paNa pote kevI rIte mAnI zake?chevaTe tenA hAthe cATavo bAMdhavAmAM Ave che tyAre te kahe che : dAna huM nathI karatI rAjAno cATavo Ape che. eka raja levI hoya to zrImaMdhara svAmInI AjJA levAmAM Ave che. vaidika dharmamAM prasAdI kahevAmAM Ave che. Izvara sAme te ArajU kare che ke, he prabhu! A anna ame lAvyA nathI ApanuM che. Izvara eTale samAja. samAjanA deve je dolata ApI che temAM Apano moTo phALo che. eTale teno upabhoga mArA ekalA mATe kevI rIte karI zakuM? joke Aje TrasTIo mAlika thaI beThA che. AnaMdaghanajI kahe che, ghaDiyALI tuM ghaDIe ghaDIe DaMkA bajAve che to A naTa mAthe pAghaDI bAMdhe che pAghaDI pachI zuM thanAra che tenI paNa jene khabara nathI. cetIne cAlaje bhAI ! jiMdagI pAghaDI che. ravIndranAtha TAgora thoDA zabdomAM kahI gayA che. dharma ane vijJAnanI gatimAM vijJAna AgaLa thaI gayuM che ane dharma bicAro pAchaLa rahI gayo che. ghoDAnI AgaLa gADI joDI che. eka vijJAnamAMthI eNe evuM bilADuM kADhayuM ke je saMhAra karI zake aNubomba banAvyo je vinAza kare sarjana na karI zake. zreNika rAjAnI tijorI zuM eTalI badhI khAlI hatI ke calaNArANI mATe ratnakaMbala na kharIdI zake? magadha eTale keTaluM moTuM rAjya ! keTalI kamANI ! enI pAse milakata na hatI ema nahIM, paNa te jaina hato. eTale mAnato hato ke milakata mArI nathI huM to TrasTI chuM. rAjataMtra calAvavuM ane sAthe vinimaya karavo. rANIne kahyuM ke prajAnI maMjUrI sivAya e kema kharIdI zakAya? te kaMjUrU na hatA paNa te samajatA hatA ke huM jo game tema saurASTranI vihArayAtrA 105 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vatuM to mArI peDhI, mArI prajA mAro dAkhalo le ane UMdhe mArge cAlyA jAya. bhikSuko ghara ghara bhikSA mAgavA mATe nIkaLe che. te bhIkha mAgavA nathI nIkaLatA, te upadeza ApavA mATe nIkaLe che. dIyatAma detAM rahejo, cetajo nahi to amArA jevI sthiti thaze. nirAzritono prazna samajAvyo. gaI kAle lAkhopati hatA te Aje bhikhArI banI gayA. karmanA niyamamAM eka kAMkarI paNa kharatI nathI. banavAnuM te ja bane che. daSTinuM parivartana e ja sAmo puruSArtha. sthaLa pavana mATe pazcimanI bArI khullI mUkIe chIe. paNa AMtarika pavana ke jenuM pUra cAlyuM Ave che te aTakayuM aTake tema nathI. tene anukULa thaI javuM te ja dharmanuM tattva che. anItinI lakSmI eka prakAranuM pApa che, zrApa che. pahelAM jyAre lakSmI Ave tyAre ApaNo cahero pharI jato. vAna pharI jato. loko mATe jIvatA. nirlepa rahIne ApyA kare te samajatA hatA ke A mUDIno huM TrasTI chuM. jaina sUtromAM eke eka pAne samAjavAda bharyo che. chaTTe vrata dizAnI maryAdA che. dizAnI maryAdA eTale zuM? tuM jyAM janmyo che tyAMnA loko tyAMnA samAja sAthe tAruM RNa che te tamAre cUkavavuM ja joIe. tuM bIje jaIza to tArI pharaja cUkIza. ApaNe ahIM makAna hoya, raMgunamAM hoya, muMbaImAM hoya. rahenAra be hoya makAna pAMca hoya eTale sarakArane kAyado karavo paDayo. khAlI makAna na rAkhI zakAya. jyAre dezamAM duSkALa Avyo tyAre jagaDuzA pAse eTaluM badhuM anAja hatuM ke lokone jivADI zake. teNe vicAra karyo haze ke anAja saMgharIza to emAM jIvAta paDaze tenAM karatAM tene sApha karIne lokone ApuM to vadhu upayogI thaze, loko jIvaze. prAcInakALamAM lAkho sonA mahoro hatI. paNa teno upayoga kevo karatA hatA! cattArI maMgalamamAM zuM kahevAya che? zaraNuM lakSmInuM nahIM, putra parivAranuM nahIM, paNa zaraNa dharmanuM mAMgyuM. Aje UlaTuM che. prabhunI pAse jaIne mAgaNI karIe chIe ke sArAM navAM rAkhajo. ThIka che sAjAM hoIzuM to prabhubhakti thaze. prabhudarzanathI mAlamilakata maLe e kayA dharmanI vAta. pApa paMthamAM mAro paga na paDe e mAguM. bhagavAna cetavaNI to Ape che, paNa ApaNe mAnatA nathI. lakhapati joIne thAya che ke huM kema nathI banI zakato ? zakita nathI to kALAM bajAra nathI thaI zakyAM. eka kALa evo hato ke ApaNe mAnatA ke bahu pApa karyo haze to oDhaNAM ApyAM, strIdeha maLyo. paNa mUlyAMkano badalAya che tyAre te puNya banI jAya che. strIone pradhAnapada ApavAnuM nakkI thAya puruSane nahIM to badhA mAne ke strIno avatAra sAro. eka cora corI karIne milakata lAve che ane eka zAhukAra pAse pAI nathI. toya ApaNe zAhukArane puNyazALI mAnIzuM. kAraNa ke teNe anIti nathI karI. narakamAM 106 sAdhutAnI pagadaMDI Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gayelA jIvonI tAkAta ghaNI hoya che. kApI nAkho to eka thaI jAya. coramAM zakita ghaNI che. paNa ene puNya nahIM kahI zakAya. nItithI jeNe lakSmI meLavI che tene puNyazALI kahI zako. paNa jeNe sarAsara anIti karI che, samAjane chetaryo che, tene nItimAna kema kahI zakAya? je mANasa jeTalo che tenAthI ochuM mUlya na AMko, vadhu paNa na ko. khoTuM AMkIe eTale te mithyAtvI. mAMgalika sAMbhaLavI, roga kADhavA mATe nahIM, sArI bhAvanA mATe. camatkArane dharmamAM parovIe to gajaba thAya. cAritryano camatkAra sauthI moTo che. nItina puNya kahIzuM ke anItine puNya kahIzuM? gujarAtamAM eka vepArI pAkayo teNe vicAryuM ke Aje anIti sivAya vepAra thaI zake tema nathI eTale teNe vepAra choDyo. pariNAma e AvyuM ke sarakArane jyAre jarUra paDe tyAre temane bolAve che. kIrti ane dhana bane AvyAM. Aje samAjamAM jyAM ane tyAM kaMkAsa-kajiyA najare paDe che tenuM kAraNa zuM? eka vakhata strIonuM mUlyAMkana vadhI jAya che, eka vakhata dhananuM mUlya vadhI jAya che, eka vakhata zramanuM mUlya vadhI jAya che pachAta varganAM bALako kevI sarasa keLavaNI le che? meDama monTesarI amadAvAda harijana kanyA AzramamAM AvyAM tyAre temaNe kahyuM, duniyAmAM AvAM bALako me nathI joyAM. jo temane saMskAra maLe, avasara maLe to khUba AgaLa vadhI jAya che. eka jamAno brAhmaNano hato. Aje UlaTuM che, chello naMbara pahelo Avyo che.mahAjana eTale moTo mANasa samAjanuM kalyANa kare, Aje moTo jIna' je vaLage che tevo banI gayo che. have ApaNI bhUlane samajIe. dharmanuM saMzodhana karIne jagatane ApaNe preraNA ApIe. hindano mAnavI duniyAbharamAM jAya tyAM judo tarI Ave. jema hIro turata parakhAI jAya che tema te parakhAI jAya. tA.30-6-48 : bhoIvAsamAM rAtrisabhA pravacana sabhAmAM pU. saMtabAlajIe jaNAvyuM ke tamo traNe tharanA loko UMcA madhyama ane nIcalA tharanA bhegA thayA che te joIne mane saMtoSa thayo che. tame jAmanagaravAsIo sAthe jIvo cho, raho cho ane jIvananI jarUriyAto arasaparasa meLavatA rahyAM cho chatAM traNenA manano meLa tUTI gayo che. tene ApaNe dilathI sAMdhavAno che. kevaLa rAjakIya prazna aMge, kevaLa rojI aMge ke roTI mATe ekabIjA sAthe meLa sAdhIzuM to paNa te jhAjho vakhata nahIM Take. roTI zarIrane poSaNa Ape AtmAne nahIM Ape, dharma zabdathI ApaNe tene sAMdhIzuM to kAyama saMbaMdha Takaze. samAjavAda ane dharmamAM meM phera joyo nathI, ahIM jevA loko bhegA thayA che tevA ja vargamAM huM daza varasathI kAma karI rahyo chuM. mALA tilaka vagere dharma tarapha laI janArAM sAdhano che. jema muMbaI javuM hoya saurASTranI vihArayAtrA 107 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to pagapALA jaI zako cho, moTaragADIthI jaI zako cho, TrenathI paNa jaI zako cho. have to eroplenathI paNa jaI zako cho. paNa pahoMcI zako tyAre ja kharA. hinda prAcIna kALathI kaMIka mahAvibhUtio pakavI che ane chellI-chellI vibhUti A ja pradezamAM saurASTramAM pAkI, temaNe dharmathI duniyAne mArgadarzana ApyuM che. vyAyAmamAM zIrSAsana karavAmAM Ave che temAM mAthuM nIcuM hoya che paga UMcA hoya che. e sthitimAM tene cAlavAnuM kahIzuM to nahIM cAlI zake. hAtha e kSatriya hatA ane paga e nIcalo thara hato Aje samAjanuM zIrSAsana thayuM che. ApaNe jo eka thaIzuM nAta maTI jaIne eka thaIne jIvIzuM keTalAM bhoI kuTuMbo du:khI che, keTalAM koLI kuTuMbo garIba che te badhAno vicAra karIzuM to sAcuM sukha maLaze. gayA vakhatanA karatAM A vakhate jAmanagaranI zerIo bahu sArI nathI thaI. emAM ekalI myunisipAliTIno vAMka nathI, ApaNe paNa javAbadAra chIe. gharane AMgaNe chokaruM jaMgala jAya to ApaNe vAMdho letAM nathI. eka paNa navAnagarano vAsI du:khI hoya to ApaNe paNa temAM bhAgIdAra chIe. mahAtmAjIe khAdInI pravRttio karI. sArA sArA mANasoe paherI paNa kharI, paNa enI pAchaLano Azaya siddha nathI thayo. reMTiyo e zramanuM pratIka che. zrama e manuSya jIvananuM mukhya pAsuM che. zramajIvIno eka rIta huM vakIla chuM. pachAtavargo eTaluM jarUra yAda rAkhe ke jamAno majUrono Avyo che. majUrono eTale majUrIno, zramano. hindra sarakAra ane saurASTra sarakAra kisAno ane majUronuM hita paheluM joze. majUrInI kiMmata huM rUpiyA AnA pAIthI nathI mApato. majUromAM be duzamano jovA maLe che. majUro tene mitra mAne che. tenuM nAma cA ane dArU che. dArUnuM pINuM keTalAka pradezomAM ziSTAcArarUpe manAya che, paNa ApaNe tyAM tene sAmAjika sthAna nathI maLyuM. harijano ane koLImAM koI prasaMge chAMTo pANI joIe ja bahenone A vAta nathI gamatI, paNa A Teva paDavAnAM kAraNo paikI ApaNe paNa chIe. bagIcA ane bIjAM AnaMdanAM sAdhano temane mATe kayAM hoya che? melAM kapaDAM hoya eTale bIjI prajA temane aDatAM saMkoca pAme. e dazAmAM temano AnaMda thoDAM bhajiyAM ane dArUnI pyAlImAM hoya che tene kADhavA sivAya chUTako ja nathI. A badhI pachAta komone sudhAravA mATe bIjA koInI AzA rAkhyA sivAya sau potapotAnI komanAM maMDaLo sthApI sudhArAnuM kAma jhaDapI zarU kare. tamArAM bALakone majUrInA bhoge paNa bhaNAvo divase na mokalI zakAya to chevaTe rAtri zALAomAM paNa bhaNAvo. 108 sAdhutAnI pagadaMDI Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo duzmana cA che. A vAta tamane najIvI lAgaze, paNa mAre mana bahu moTI che. dArUDiyAne to koI AMgaLI ciMdhaze paNa cA pInArane cAvaDIo koI kahetuM nathI. bALalagno e paNa ApaNane khUba nukasAnakartA che. emAM strIonI bahu hAlAkI thAya che. keTalAMka kahe che AMkha UghADI hoya tyAM lagI patAvI daIe ane lAkaDe mAMkaDuM vaLagADI daIe. paNa A khoTuM che bALako bhaNe gaNe samajadAra thAya tyAra pachI ja lagna karavAM joIe. bAramAM baMdha karavAM joIe. khoTA kharcA AjathI ja dUra karo. madhyama varga, majUro tarapha daSTi vALe, temane rAhata ApavAmAM madada kare. koIe vADI karI hoya zaheramAM vecavA Ave tyAre tene je ocho bhAva maLe che temAM madada kare paisAnI sAthe dharmathI paNa temane UMcA lAvo. upalA thara ke je zoSaNa karatA hoya tenA hAthA nA banazo. kevaLa mUDI upara raLato varga have ApaNA bhAratavarSamAM nA rahe. chellI vAta hindu-muslima ekatAnI che. koIpaNa koma ke deza majahabanA nAma upara alaga paDIne vikAsa sAdhI zakato nathI. bhAgalA paDayA che te eka divasa pazcAtApa jarUra lAvaze. dharmanuM nAma laIne mANaso allA ho akabara ane hara hara mahAdevanuM nAma laIne lAThI ane charA laIne nIkaLe che. emAM dharma nathI dharmane nAme zayatAna paDelo hoya che. nirAzritonI laMgAra joIne dila kaMpI UThe che. zuM dharme A paristhiti karI che ? briTizaroe kahyuM, amAre dharmamAM hAtha na nAkhavo emaNe klevarane sAcavyuM AtmAne bharakhI lIdho. tA. 1-6-48 : savAra 8.45 vAgye vibhAjI hAIskUlamAM ApeluM vyAkhyAna : jIvanamAM be bhAvo hoya che H eka sthira athavA sthAyI(nizcita) ane bIjo asthira parivartanazIla. sthAyIbhAva upara asthAyIpaNuM na Ave ane asthAyI upara sthAyI bhAva na Ave te vAta khAsa dhyAna rAkhavAnI che. AmAM pheraphAra thAya che tyAre mahApuruSo cetave che. dravya, kSetra kALa ane bhAva e cAra bhUmikA che kSetra eTale je sthaLe rahe te, je samayamAM hoya te kALa, je bhAvamAM hoya te bhAva. koIpaNa vicAra Ave to A cAra kasoTIthI mApavo. kayA kSetramAM che, kayA kALanI vAta thAya che, kaI bhUmikA upara vyakita che te badhuM joIne vAta karavI joIe. jo Ama na karIe to dharmane badale adharma thaI jAya. bhUmikA sivAya jo vAta karavAmAM Ave ane te grahaNa kare to moTo anartha paNa thavAno saMbhava che. puNya pApa, dharma ane adharma A cAra zabdone A cAra kasoTIthI mApavAM joIe. paisA ane puNyano saMbaMdha nathI. eka kALa evo hato ke dhana e puNyanuM phaLa manAtuM hatuM.dharma eTale kriyAkAMDane, dharma nahIM saurASTranI vihArayAtrA 109 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahI zakIe. dharmanI vyAkhyA, sadguNa tarapha javAmAM madada kare te puNya; durgaNa tarapha laI jAya evI koIpaNa praNAlI te pApa. buddhi zarIra-vANI paiso vagere sAdhana che. paNa te cetana sAthe saMbaMdha dharAve che, AtmAnA guNone AgaLa dhapAvavA mATe dhana upayogI thatuM nathI. paraMparAe teNe sAdhana tarIke phALo Apyo che. zubha Azraya puNya che. azubha Azraya pApa che. paheluM sukha te jAte naryA, bIjuM sukha te ghera dIkarA, trIjuM sukha te sulakSaNI nAra ane cothuM sukha te koThIe jAra. emAM AjIvikAnAM sAdhanonI jarUra hatI. eTalA ja mATe zAstromAM gAyonAM gokuLonI vAta Ave che , gAyonuM dhaNa kahevAya che. dhaNa eTale ToLuM nahIM. paNa dhana, strIne paNa dhana manAtuM, sevaka-cAkarane paNa dhana manAtuM, ATaluM samajI javAya to ghane je mahattva ApavAmAM Ave che te ochuM thaze. Aje ApaNe mAnIe chIe ke paiso haze to DaoNkaTara thavAze, strI maLaze badhAM ApaNane mAna Apaze, Aje je pracalita nANuM che tenI upara badhAM sAdhano sthira thaI gayAM che. zAlIbhadra nAmanA eka puruSa thaI gayA. AgalA janme te govALano putra hato. tenI mAtA jAtamahenata karIne gujarAna calAvatAM. eka divasa dIkarAe kahyuM ke mA Aje mane koI sArI cIja banAvI Apa. mAne thayuM ke dIkarAnuM mana thayuM che to huM khIra karI ApuM. eTale dUdha to hatuM, cokhA nAkhI khIra banAvI dauM. banAvI ane chokarAne khIra hAravAnuM kahI bajAramAM koI vastu levA gaI. chokarAne khIra khAvAnI tIvra utkaMThA tI. khAvAnI tAlAvelI lAgI hatI. khAvAnI taiyArI kare che tyAM eka sAdhu bhikSAnU dehI' kahIne UbhA rahe che. chokaro kaMI samajato nathI. te samajato hato ke mAre ApavuM joIe. eTale khIranI thALImAM vacce lITo karI aDadhuM nAkhavA vicAra karyo. paNa te to kevI rIte bane? vastumAM mAla na hato, vastunA bhAvamAM mAla hato. zabarInA boranI kiMmata na hatI tenA bhAvamAM kiMmata hatI. teNe vicAra karyo hato ke mAro rAma Avaze tyAre mArAM A mIThAM bora khAze. A korA ghaDAnuM ThaMDuM pANI pIze. jhADanAM pAMdaDAMnAM paDiyA banAvIza. keTalAya divasa vATa joI. mAtaMga RSie nahotuM kahyuM ke rAma acUka Avaze. zabarIne vizvAsa hato ke eka divasa jarUra mAro rAma Avaze. ane rAma AvyA. ghelIgAMDI thaI gaI. lakSmaNane thayuM ke A bAI gAMDI thaI gaI che ke zuM? rAma kahe, bhAI ! tuM bora sAme na je. keTalA vakhatathI teNe keLavaNI lIdhI hatI tyAre A bhUmikAe te pahoMcI haze. mANasa jyAre bhAvAvezamAM AvI jAya che tyAre te premapAtrane tuMkArAthI bolAve che. eMThAjUThAnI tene khabara nathI paDatI buddhihIna banA do bhagavAna ke jethI huM rAmane pAmI zakuM. 1 10 sAdhutAnI pagadaMDI Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duryodhananA mevAmAM nahotuM e viduranI bhAjImAM hatuM. dvArakAnA rAjamAM nahotuM te sudAmAnA tAMdulamAM hatuM. dharmanuM tattva hRdayanA sthAyI bhAvamAM hoya che te bahAra nathI. svAmI rAmatIrtha bhikSA levA gayA, eka bAIe dUdha ApyuM. paNa tenA para je tara hatI te ApavA vicAra na hato, paNa te kaMI evI vastu nahetI ke coMTI rahe. nAkhatAM paDI gaI. mukhamAMthI hAya nIkaLI gaI. svAmIjIe kahyuM mAI e hAya nikAla le, bAI bhoMThI paDI gaI. bhAvanA e moTAmAM moTI vastu che eka mitranI pensila bheTa ane bIjAnI kiMmatI vastunI bheTa emAM pensila che to turacha paNa e ApavA pAchaLa mana moTuM che jyAre kImatI vastu pAchaLa nathI. pensilanI kiMmata ApaNe mana moTI che. kAraNa ke tenI pAchaLa bhAva che. Ama bhAvanAthI pirasAyela khIra sAdhue ArogI khUba saMtoSa pAmyA. govALa bALa eka zreSThIne tyAM janma pAmyA te zAlIbhadranI riddhi-siddhi Aje prakhyAta che. loko copaDAmAM Aje dhanaterase pUjA kare che. zAlIbhadranI riddhi-siddhi hajo. e riddhi dhanadolatanI nahIM paNa saguNanI riddhi siddhi. mA bajAramAMthI AvI chokarAne pUchyuM beTA ! khIra khAI gayo.' tyAre kahyuM mA ! eka sAdhune jamADI dIdhI. bahu sAruM karyuM beTA ! bIjI banAvI. dIkarAe kahyuM, nA mA have mane saMtoSa che. sAdhune bhramaranI upamA ApI che. te amRta le che. ApavAmAM ja saMtoSa che te upabhogamAM nathI, kAraNa ke temAM be majA che. eka dravyanI majA ane bIjI bhAvanI majA, pelAmAM to hAtha moDhAmAM jAya eTale hAthanI majA Ave. paNa Aje UlaTuM che. dAna devAmAM jeTalI majA Ave che, tenA karatAM UpabhogamAM vadhu majA Ave che. atithisatkAra vaidika kALathI cAlyo Ave che. vedomAM tenuM khAsa vidhAna kareluM che. A ghara jamIna prANa badhuM ApanuM ja che. khuzIthI raho. jyAM sudhI rahevuM hoya tyAM sudhI, paNa Aje ApaNe dhanane mahattva ApatA thayA chIe. ApaNA vahevAro paNa ghanamaya banI gayA che. khAnadAna eTale saddaguNI. game tevA kaparA kALamAM paNa nIti nA cUkayA hoya te. dhIme dhIme paisAdAra sAthe nItivAnane khAnadAna kahevA lAgyA. Aje ekalA ghanavAna ja khAnadAna kahevAya che. eTalI hada sudhI ke dharmasthAnakomAM paNa tenI mahattA khUba vadhI che. keTalIka jagyAe takitao coDelI mArelI hoya che. phalANA bhAInA mokSArthe athavA nirvANa arthe ATalA rUpiyA ApyA che. mokSano saMbaMdha paisA sAthe joDyo. zAlIbhadrane puNya maLyuM, sAthe dharmano anubaMdha thayo eTale dharmAnubaMdhI puNya thayuM ane paisA khUba maLyA. eka divasa zreNika mahArAja tene maLavA AvyA. mAtAe putrane bolAvyo. beTA, rAjA AvyA che. to kahe nAkhI do vakhAramAM" ene mana saurASTranI vihArayAtrA 111 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjA eka jAtanuM kariyANuM hatuM. paNa jyAre nIce Avyo tyAre tene bhAna thayuM ke huM je chuM tenAthI kaMIka vadhu jagatamAM che. jhADa sUkuM hoya tene pADI nAMkhavAmAM Ave che. nAnA choDa hoya tene pANI pAvAmAM Ave che, vADa karavAmAM Ave che. hetu beu mATe sAro che. sUkAnAM lAkaDAM bALavAnuM kAma Apaze, nAno choDa phaLa Apaze, chAyA Apaze AthI vastu badalAya bhAva badalAto nathI. eka kALe khAdInI TopIvALo rAMco gaNAto Aje tene pratiSThA maLI eTale mahAna mANasa gaNAya che. ema jyAre paisAnuM mUlyAMkana badalAI jaze tyAre saddaguNanuM sthAna AgaLa AvI jaze. dhana e puNya sAcuM , paNa e puNyanI pAchaLa nIti hoya. je riddhinI pAchaLa tyAga che, nIti che, satya ane sadAcAra che te puNya che, paNa jenI pAchaLa pApa che, anIti che, vikAra che tene puNya kema kahevAya ? zAlIbhadranI riddhisiddhi eTalA mATe prakhyAta che ke tenI pAchaLa tyAga hato. Aje samAjanuM zIrSAsana thaI gayuM che. bhakitanI pAchaLa tyAga na hoya to nakAmI banI jAya che. paisAdAra vyakitano tiraskAra karavAnI koI jarUra nathI Aje je dhana anItithI AvyuM che, tene pApa mAnIzuM to mANasa je doTa mUke che tenAthI aTakaze. navAba azakudaulA dAna ApatAM ApatAM AnaMdamAM masta thaI jato te bolato ke denevAle aura hai bhejata hai dinarena. loka nAma hamaro kahe tyAM nIcA naina" huM ApavA vALo koNa? A bhAvanA ja mANasane puNyane mArge AgaLa laI jAya che. jenI pAchaLa boghIbIja, bhAvanA, satya, prema hoya evuM tattva maLe evI mAMgaNI ApaNe karIe. dAna ApanAra ema mAnIne Apaze ke meM je kaMI pApa karyuM che tenA prAyazcita rUpe ApuM chuM. te nAmanI AzA nahIM rAkhe puNya ane pApanI vyAkhyA parivartanazIla hovAthI badalAI zake che. samAjavAda eTale zuM? eka jAherasabhAmAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke huM je kaMI bolI rahyo chuM tenI bhUmikA samAjavAdanI che. samAjavAda e hAu nathI. mANasa potAnA mATe jIvavuM mUkI samAja mATe jIvato thAya, samaSTi tarapha daSTi palaTe tenuM nAma samAjavAda samAjavAda e koI vAtonI vastu nathI e to AcaraNanI vastu che. tenI zarUAta aMgata jIvanathI ke aMgata mUDIthI na thAya to rASTranA zAsanathI thAya ema huM mAnato nathI je prajA ghaDAI na hoya te prajAne kAyadAnA bhayathI ghaDavI te sattAzAhI, phAsIvAda lAvavA barAbara che. hindamAMthI briTizaro gayA. saurASTramAMthI rAjA eka bAju beThA prajAnA hAthamAM adhikAra AvyA chatAM cAre bAju bumarANo saMbhaLAya che. 112 sAdhutAnI pagadaMDI Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTalIka sAcI bUmo paNa haze, chatAM moTe bhAge ApaNuM jIvana kevuM che, kaI bhUmikA uparathI te bolI rahyo che, te jovuM joIe. gAMdhIjIe be navA zabdo zabdakoSamAM ApyA. 'satyAgraha ane savinaya kAnUna bhaMga'. hamaNAM trIjo zabda Avyo che. kALAM bajAra, bajAra to kALAM dekhAtAM nathI. majAnAM rUpALAM AlIzAna makAno dekhAya che. cAMdI bajAra, saTTA bajA2, tenA hola keTalA bhavya che ! B.M. zabda acUka che. kALAza batAvato e zabda che. duniyAbharamAM e prasaryo che. chatAM ahIM te khaTake te sthitimAM prasaryo che. cAra jaNa eka gharamAM rahetAM hoya temAM eka corI karavA maMDI jAya to e gharanuM zuM thAya ? paNa ApaNane anIti pacI gaI che. eTale navuM lAgatuM nathI. kALAbajAriyA bajAramAM nIkaLe to loko kahe che kharA ! paNa pelA loko mAne che ke, tame beTA ! AvavAnA cho to amArI pAse ne? vAta sAcI che. ApaNe koI vastuthI nabhAvI levAnuM zIkhyA nathI. saTTAvALA kahe cheH ame jeTalA udAra chIe, jeTalAM dAna ApIe chIe teTalAM bIjA nahIM Ape. vacana to amo pheravIe ja nahIM. paNa A vepArano pAso ja khoTo che tenuM zuM ? je vepAramAM sarjana nathI, te saTTo che. Aje sarjana karanArA traNa karoDa che. bAkInA 27 karoDa tenIpITha upara caDhI beThA che te UtaryA sivAya koIno uddhAra thavAno nathI. eka Tyu upara nava jaNa caDhI bese to zuM thAya ? Aje samAjamAM traNa zatru mukhya che. bhIkha, veTha ane lUMTa. ughADI lUMTa karanArane polIsa pakaDe che, paNa je buddhithI, dhanathI lUMTa karato hoya tene koNa pakaDe ! be citra che, eka suMdara baMgalo che. eka nAnuM paNa sAduM makAna che. baMgalAno rahenAra A zeTha zarIre sukhI nathI paNa paise sukhI che. zeThANI vicAre che ke ame sukhI nathI paNa jhuMpaDAmAM rahenAra keTalAM sukhI che ! paNa jyAre navANuMno dhakko lAge che eTale e paNa duHkhI thaI jAya che. sAdhu sapharIe badAmanA so UpajatA hatA chatAM 80 lIdhA. teNe nakkI karyu hatuM ke pAMca TakAthI vadhu napho na levo. tethI vadhu lauM to kALAbajArano cepa lagADuM ane bIjI cIjo moMghI thAya.bojo mArI upara ja Ave. na kALA bajAra karanAra vepArIno hAtho madhyama varga che. nokaroe jo copaDA khoTA na lakhyA hota to A sthiti na hota. nokarI na maLatI hoya to bIjo dhaMdho kare. kRSi vANijya ane gorakSA e vaizyanuM kartavya che. khetIno dhaMdho saTTA karatAM UMco che. eka sAdhue eka vaNika bhAIne khetI nahIM karavAnI bAdhA ApI. tyAre dhaMdho na hato. te bicAro vicArato hato ke have zuM karavuM ? kharekhara sAdhu puruSoe dharmane gaLI gaLIne prajA sAme mUkavo joIe. eka kheDUte kahyuM jeNe bagADayuM che te sudhAraze. keTalo kudarata saurASTranI vihArayAtrA 113 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara vizvAsa rAMkA ane bAMkAnuM jIvana keTaluM nItimaya hatuM! banne lAkaDAM kApavA cAlyAM jAya che. AgaLa vAMkA cAlato hato. rastAmAM suvarNahAra paDelo joyo. paNa A mArI mahenatanuM nathI ema mAnI na lIdhuM, paNa pAchaLa AvatI bAMkAnuM mana na bagaDe te mATe hAra upara dhULa vALI dIdhI. bAMkAe A joyuM. AgaLa jaIne rAMkAe pUchayuM rastAmAM kaMI joyuM ! hAsto AMkho che eTale kema na dekhAya ! zuM joyuM to kahe dhULa upara dhULa vALI te joyuM. are e to ghareNuM hatuM, bAMkA kahe jyAM sudhI pArakAM dhanana suvarNa mAno tyAM sudhI mana bagaDavAno saMbhava che. paradhana paththara samAna eTale e paththara ja hato. zeTha paradezathI ghaNuM dhana kamAIne AvyA. dezamAM vakhANa thAya ane loko potAno vaibhava juve eTalA khAtara AkhA gAmane jamavA notaryuM, batrIsa pakavAna banAvyAM. loko jamavA beThAM che. zeTha ane temanA maLatiyA jovA nIkaLyA che. loko bhArobhAra vakhANa kare che. zeTha porasAya che. paNa eka saMta bhojana letA nathI. zeThe pUchayuM, sAMI kema jamatA nathI. sAMI kahe IsameM mere lAyaka koI cIja nahIM hai, maLatiyA laMgamAM bolyA, zeTha! A bAvAne to bAsuMdI joIe. bAvA e kahyuM, bhAI hame bAsuMdI nahi cAhiye nItikI sUkI roTI che to bhI hamako calatI hai. to A nItinuM nathI!batAvo ! saMte mesUrano TukaDo hAthamAM lIdho ane be hAthe dabAvyo to emAMthI lohI ane AMsunI dhAra dekhAI uhApoha thaI gayo. zeTha yahAM to bahuta dhAmadhUma macA para vahAM popAMbAIkA rAja nahi ha. zeTha samajI gayA. page paDayA. kSamA mAMgI. jIvana sudhArI lIdhuM. Ama jo ApaNe ekathI zarUAta karI, nItithI jIvana jIvato samAja taiyAra karIzuM to bhaviSyamAM ApaNe sukhacenathI jIvana jIvI zakIzuM. ane duniyAne bodhapATha ApI zakIzuM. navAnagara hAIskUlamAM vyAkhyAna : dhyeya ke Adarza keTalA uttama che tenA upara ApaNo AdhAra nathI, paNa Adarza ApaNane keTalo sparze che tenI upara ApaNI pragatino AdhAra che. pravRtti ane nivRttinuM joDuM ApaNA jIvana sAthe joDAyeluM che, te nivArI zakAya tema nathI. nivRtti e jIvanano ArAma che ane bIjI rIte pravRttimAM te madadagAra paNa thAya che, kAryamAM utsAha prere che, baLa Ape che. paNa te jANavuM joIe ke nivRtti kayAM rAkhavI, pravRtti kayAM rAkhavI. mahApuruSoe dravya kALa ane bhAva pramANe cAvIo ApI. tenAthI viveka buddhi vAparI banneno meLa pADavo joIe. keTalIkavAra ApaNe jene sevA 114 sAdhutAnI pagadaMDI Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnIe chIe te ja kusevA banI gaI hoya che. dA.ta. nirAzrita prazna, jo e lokone kaMIka ApIne ApaNe mAnIe ke temanI sevA thaI jaze te barAbara nathI. tAtkAlika ApavuM joIe, paNa daSTipUrvaka ApavuM joIe; temane dhaMdhe vaLagADI rojI raLatA karavA joIe. samAjika sanmAna ApavuM joIe. koIpaNa vyakitae tyAga karyo hoya to te jarUra AdarapAtra che, paNa pote ja jo tenuM gANuM gAyA kare to tyAganI kimata UDI jAya che. nivRtti ane pravRtti be eka ja jIvananA be sAthIo che. tene kema goThavavA to kahyuM: " pravRtti saMyame rAkho, ne nivRtti asaMyame." saMyamanA hetuthI yoga pravartanA. yoga eTale mana vacana ane kAyA traNethI joDAvuM te. nivRtti ane pravRtti kayAM rAkhavI tene madadagAra thavA vizva vAtsalya AvyuM ane tene anurUpa bAra vrato goThavavAmAM AvyAM che. temAMnuM sarva dharma upAsanA vrata Aje levAmAM Ave che. sarvanA be artha thAya che. sarva eTale eka ane sarva eTale badhA. badhA dharmomAM eka ja AtmA prakAze che. badhA dharmono ApaNA jIvanamAM meLa pADavo tenuM nAma che sarva dharma upAsanA. aSTAvakrajIno eka prasaMga che. temane eka sabhAmAM bolAvavAmAM Ave che kAraNa ke teo eka mahAna vidvAna hatA. A sabhAmAM bIjA ghaNA vidvAno AvyA hatA. aSTAvakrajI AvyA. lokoe joyA. lokonI AMkho bahAranuM jovA TevAyelI hoya che. aMtara koI jotuM nathI. RSine joIne AkhI sabhA hasI paDI. kAraNa ke AThe aMga vAMkAM hatAM. Ama jyAre AkhI sabhA hase to game tevo samanvayogavALo mANasa krodha bharAyA sivAya na rahe. paNa A to RSi pote paNa hasavA lAgyA. lokoe kAraNa pUchayuM tyAre temaNe kahyuM, tame hasyA te ja kAraNe huM hasyo. huM mAnato hato ke koI vidvAnonI sabhAmAM jaI rahyo chuM, paNa ahIM meM camAronI sabhA joI. camAranI AMkha cAmaDuM jovA TevAyelI hoya che. eTale tamArI ajJAnatA upara mane hasavuM AvyuM. ApaNI AMkha uparanuM jovA TevAyelI che. paNa UMDA UtarIe, jo AMtarika jIvana joIe to AkhA vizvamAMthI kaMIka ne kaMIka tattva ApaNane jANavAnuM maLaze. koIpaNa saMpradAyanA dharmaguru hoya, paNa tattva levuM hoya to zuM vAMdho? uparanAM lebalo na jovAM joIe. ApaNuM zarIra nAza pAmavAnuM che te nazvara che. paNa temAM paDelo anezvarabhAva amara rahevAno che. to e bhAva ja jagatamAM svarganuM sAmrAjya prasarAve che. buddha bhagavAnane devoe kahyuM ke, cAlo mokSamAM ! to kahe A jagatamAM asaMkhya jIvo narka ane svarganI bhUmikAmAM sabaDe che, duHkhI che, temane lIdhA sivAya huM kema AvI zakuM ! badhAnuM kalyANa karIne huM AvIza. kevI bhavya bhAvanA che! pote be saurASTranI vihArayAtrA 115 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMkhothI UDe, paNa te pAMkho evI banAve che sAthe hajArone UDADe. paNa te kayAre bane? bIjAnAM pApo potAnAM mAnI mAthe oDhI levAya. darekamAM guNa jovAnI vRtti jAge. AjubAjunAM mANaso jyAre bhUla karatAM hoya tyAre tene zalyanI mAphaka khUMce ane pote ema mAne ke mArA vAtsalyamAM kaMIka khAmI che. sarvadharma upAsanA ane syAdavAda banne eka che. IslAma jarathosta ke khristInAM zAstro joIzuM to eka ja tattva mAluma paDaze. eTaluM kharuM ke dravya kSetra kALa ane bhAva pramANe je jAtanI prajAnI kakSA tevA prakAranI zailI ApelI che. atyAranA IslAmIo je rIte varte che temAM sarAsara adharma che. A sabhAmAM ravizaMkaradAdA hAjara hatA. temaNe be zabdo kahetAM jaNAvyuM ke, nirAzrita chAvaNImAM be prakAranA mANaso joyAM. eka sarjanamAM madada karanAra ane bIjAM sarjanano upabhoga karanArAM. buddhino upayoga dharma pedA karavAno che anna vastra pedA karavA hAtha pagano upayoga karavo joIe. tA. 3-6-48nA roja rAtanI jAherasabhA harajIvana viThThaladAsa bAradAnavAlAnAM baMgale rAkhI hatI. tA. 4-6-48nA roja savAranuM vyAkhyAna 8 thI 9 sudhI rAkhyuM hatuM. rAtre 8 vAge gAMdhIcokamAM vyAyAma ane manoraMjana kAryakramamAM hAjarI ApI hatI ane chelle pravacana karyuM hatuM. tA. pa-6-48 jAherasabhA thaI hatI. tA.1-4-48nA roja harijana kanyA chAtrAlayanuM udaghATana rAkhyuM hatuM. A vakhate pU.ravizaMkaradAdA, vajubhAI zAha vagere AgevAno AvyA hatA. pU. dAdAe uddaghATana karatAM jaNAvyuM hatuM ke huM to pU. mahArAjazrInAM darzane Avyo hato tyAM mAre phALe A kAma AvyuM che. khAsa karIne bhaMgI benone ahIM dAkhala karavAmAM Ave che. 700 ghara bhaMgInAM ane 1000 ghara vaNakaronAM che. chatAM ahIM kema nathI AvyAM? kayuM kAraNa enI pachavADe haze? zuM ahIM AvavAmAM guno che? ApaNane rasa che, bhAva che, jJAna che, ane kAryakartAone kaMIka preraNA maLe te daSTie AvyA chIe. paNa harijanono rasa ApaNe sUkavI nAMkhyo che. ene eka sarakhA banAvI devA che. bhaviSyamAM jyAre ItihAsa racAze tyAre ApaNe joIzuM ke amArA bApadAdA AvA haze ke eka vargane Avo rAkhyo hato. chAtrAlaya thaze tema ApaNe AnaMda pAmIzuM paNa te basa nathI thoDA nIce UtaravuM paDaze. paDelA mANasane Ubho 116 sAdhutAnI pagadaMDI Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavo hoya to chAtIpura nIcA namavuM paDaze. thoDA paisA ApyuM nahi bane! kAdavamAM paDelAne kADhavA mATe kAdavavALA thavuM paDaze. tana zreSTha, mana-madhyama, dhana-kaniSTa A dAnanA prakAra che. paNa Aje chellA prakAranuM dAna zreSTha gaNAya che. je kAryakaro prANa Ape che te kharA dAnezvarI che.harijananA raheNIkaraNInA, AcAra vicAranA dareka pyAlo karavA paDaze. potAnI pravRttithI bhaMgIo beThA thAya che ke nahIM te jovuM paDaze. dhana mUDI nathI jIvana e mUDI che. e jIvana jIvavA mATe tene jJAna ApavuM paDaze. A bahenone zAstrIya paddhatithI jJAna ApavuM paDaze. jo e chokarAM sAruM jIvana jIvatAM zIkhI jAya ane bhaNAvanAra ane bhaNanArano sumeLa thaI jAya. pramAda rahita thaI jAya to suMdara kArya thaI zakaze. gaMdAmAM gaMdu kAma chatAM AkhA nagaranuM ArogyanuM kAma tene soMpyuM che chatAM tenI AjIvikAnuM sAdhana ochAmAM ochuM. ApaNe tyAM niyama che ke vadhu mahenata kare tene ochA paisA, ochI mahenata kare tene vadhu paisA bhaMgIbhAIo paNa gAma sApha karI kacaro nAMkhe potAnA ghara pAse jAjarU hoya tyAM raheThAMNa kare.kAraNa ke dUra javuM na paDe. A saMskAra kADhavA paDaze. sarakAranI jema pharaja che tema ApaNI paNa pharaja che. ApaNe je pApa karyA che tenuM prAyazcita karavuM joIe. kAThiyAvADa rAjakIya pariSadanA maMtrIzrI vajubhAI zAhe A prasaMge kahyuM ke :duniyAmAM be jAta che. eka harijana bIjI durijana, to je hirajana hoya te badhAM beno A chAtrAlayamAM kema na Ave ? vAlIbena ane guNavaMtIbena jevAM cAritryazIla baheno saMskAra ApavAnAM hoya tyAM savarNa kanyA beno Ave to vAMdho zuM ! hirajana kumAro kaMIka bhaNyA che te jyAre gItA rAmAyaNa vAMce che tyAre pahelo naMbara Ave che. koI ItihAsamAM, koI gaNitamAM, to koI ovarasIyara thAya che. tyAre bIjo varga ethI pachAta hoya che. hirajana gItA vAMcato hoya ane brAhmaNa na vAMcato hoya, harijana roja nahAto hoya ane brAhmaNa be divase nahAto hoya to brAhmaNa kone kahIzuM? brAhmaNano chokaro brAhmaNa nathI. pUjya saMtabAlajIe kahyuM ke kanyA chAtrAlayanI udghATana vidhi dAdAnA hAthe thaI te jAmanagaranAM ane saurASTranAM sadbhAgya che. paNa pUrNAhuti kayAre thaze te prazna che ! vADAvAra chAtrAlayo have baMdha thavAM ja joIe. harijana kanyA chAtrAlaya jo kanyA chAtrAlaya thaI jAya to huM pUrNAhuti thaI tema mAnuM. paNa jema vyavasthita sa2kA2 thaI na hoya tyAM sudhI kAmacalAu sarakAra rAjya saMbhALe che tema jyAM sudhI savarNa ane avarNanA bheda bhulAyA na hoya tyAM sudhI Apadadharma samajIne paNa dAdAe kahyuM tema keDethI namIne ApaNe hAtha Apavo paDaze. guNavaMtIbena A chAtrAlayamAM prANa tarIke saurASTranI vihArayAtrA 117 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ purAvAnAM che te tamArAM ahobhAgya che. jyAre evAM kAryakartAo paNa vadhAre ne vadhAre maLaze tyAre A harijana prazna sahelo banI jaze. saraDhava huM gayo hato tyAre tyAM harijano sAme satyAgraha hato. tyAre eka bhAIe kahyuM, sAdhuoe A pakaDAvyuM che to sAdhuo ja choDAve. bALAo bhaNaze eTale eka prazna Ubho thAya che. bhaNelI chokarIone emanAM vAlIo konI sAthe paraNAvaze? kajoDAM calAvI paNa kema zakAya? eTale bhAIone paNa keLavaNI ApavI. bAkI rahe che te kAma prANa haze to karI zakAze. annapUrNAbena rAnIparaja komamAM otaprota thayAM che temanI sAthe rahe che, vAsIdu vALe che ane saMskAra Ape che. raziyAnI eka kumArikA mIsa ketherAIne samAjamAM otaprota thavA kevA prayAso karyA hatA ! potAno cahero vikRta karI nAkhelo? meDama monTesarIe ghaNI saMsthAonI mulAkAta lIdhI hatI. emaNe jyAre AzramamAM harijana kanyA vidyAlayanI baheno joI tyAre kahyuM : AvAM bALako meM kyAMya joyAM nathI. emane jo saheja sahAro maLe to AgaLa vadhI jAya evo e varga che. rUpiyA AnA pAIthI A kAma nA cAlI zake. harijanoe potAnI lAghavagraMthI choDavI joIe ke pote nIcA che. temaNe ema na mAnavuM joIe ke paisAdArathI AvI saMsthA cAle che. bhaMgabhAIoe Aje potAno dhaMdho choDavo joIe. e choDaze to ja tenA dhaMdhAnI kadara thaze. jApAnamAM to jAjarUnuM vAstu levAmAM Ave che. jAjarUnA kAmadAranI pUjA karavAmAM Ave che. gAMdhIjIe ApaNane ApaNA potAnA bhaMgI banavAnuM kahyuM che. bhaMgI bhAIone eTaluM ja kahevAnuM ke Aje samAjavAdI ke sAmyavAdI bhAIo tamane Arthika lAbho batAvatA Ave to cetatA rahejo ane sAcA netAonI doravaNI meLavajo. tA. 7-6-48nA roja baporanA 4 thI 6 hAlAra vibhAganA harijanonuM eka saMmelana bolAvyuM hatuM,pramukhapade pU. ravizaMkaradAdA hatA. prathama dareka zaheranA harijanone paDatI muzIbato sAMbhaLI hatI. keTalAka jaNe vAsamAM battI nathI, sArvajanika paraboe bhaMgIne pANI pAtA nathI, pagAra ocho maLe che, skulomAM harijanone dAkhala karatA nathI, sUtara samayasara maLatuM nathI, sUtara harijanone sIdhuM maLavuM joIe vacce koI dalAla na joIe. bhAganI prathA rada thavI joIe. hajAmo hajAmata karatA nathI vagere bAbato jaNAvI hatI temAMthI jarUra lAgI te yogya thavA yogya ThekANe mokalavAmAM AvI hatI te bAda harijano ane savarNonuM prIti bhojana thayuM hatuM khAsa karIne bhaMgIbhAI bahenoe vadhu bhAga lIdho hato. 118 sAdhutAnI pagadaMDI Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ravizaMkaradAdA sAthe hatA. tyAra pachI saMmelananI zarUAta thaI. keTalAka TharAva thayA tyAra bAda vajubhAI zAhe AkhA harijana praznane AvarI letuM vivaraNa karyuM hatuM. munizrI saMtabAlajIe harijana savarNathI cheTo kema paDayo tenI zAstrIya rIte samaja ApI hatI koI zAstramAM mANasane na aDavuM tema kahyuM nathI. pU. dAdAe kahyuM ke tame je dhaMdho karo cho te pavitra che, paNa Aje tene tame pavitra nathI mAnyo. veTha kADho cho. Aje zikSaka zikSaka nathI rahyo. brAhmaNa brAhmaNa nathI rahyo, kAraNa ke dareke potAnA dhaMdhAnI pratiSThA toDI nAMkhI che, have kadAca jAjarU vALavAnuM tamAre choDavuM paDaze kAraNa ke vijJAna khUba AgaLa vadhyuM che to muMbaI amadAvAdanI jema jAjarU kudaratI rIte ja sApha thaI jaze. eTale AjathI ja dhaMdho spaSTa karo. ahIM keTalAka harijana sevako che, tema huM bAraiyAno sevaka chuM. huM khera sAheba pAse gayo ane 50 chokarAnI skaoNlarazipa mAMgI. to kahe apRzyo mATe maLe spRzyane mATe nahIM maLe. A uparathI tame samajI zakazo ke badhAnuM dhyAna tamArA upara che. ane Aje je loko tamane laDAve che te jyAre tame spRzya thaI jazo tyAre koI bhAva pUchaze nahIM, mATe tame tamArA paga upara UbhA rahetAM zIkho. * tA. 10-6-48 savAranA upAzrayamAM pravacana ApatAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke : jyAre kALa badalAya che tyAre ekano eka viSaya parivartana mAge che. dA.ta. ahiMsAno viSaya laIe. ema mAno ke ahiMsA pAmIne mANase jIvavuM. mANasane mAryA sivAya kadAca jIvI zakIe. paNa vAyunA jIvo, vanaspatinA jIvo, anAjanA jIvo va. haNyA vinA mANasa kevI rIte jIvI zake? A uparathI siddha thAya che ke jIvavuM hoya to bIjAno bhoga levo ja paDe. to te bhoga ochAmAM ocho levAya, e kaI rIte levAya te ApaNe zodhI kADhavuM joIe. dUdha khAIe chIe te eka prakAranI hiMsA to che, paNa thoDuM laIne enAM bALakone poSIe to eka pharaja bajAvI gaNAze. gAyo paLAze. gAyane ApaNe mAtA kahI che. koI mANasa asatya AcaraNa kare ane tene kahevAmAM Ave ke gAyane gaLe hAtha mUka, to nA kaheze. A ApaNI saMskRti che. gAyanA vAcharuM mATe ochAmAM ocho eka AMcaLa rAkhavAmAM Avato. dUdha pahelAM vecI zakAtuM ja nahIM. vecavuM te pApa manAtuM. joIe to gAya ghare pALI le. ema dhIme dhIme bheMsa AvI. bheMsano eka prazna che. tenA pADA upayogamAM nathI saurASTranI vihArayAtrA 119 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvatA. eTale ADakatarI rIte mArI nAMkhavAmAM Ave che. puNya karatAM pApa AvyuM. eTale gAya badhI rIte yogya Thare che. kSatriyone gobrAhmaNa pratipALa kahyA che temAM paheluM rakSaNa gAyanuM kahyuM che, pachI brAhmaNanuM. jainasUtromAM cothuM vrata brahmacaryanuM kahevAmAM AvyuM che. jyAre vizvavAtsalyanA mArgamAM tene prathama sthAna ApyuM che. mANasa cetanavaMtu prANI che. eTale tenI IcchA e paNa rahevAnI. viSaya bhogavavAthI vadhe che. tethI saMtoSa pAmI zakAto nathI paNa saMyamathI saMtoSa Ave che. AtmAnA traNa guNa satya zivam-sundaram che. barAbara ekAgratApUrvaka satyanI ArAdhanA karIe to suMdaratA maLe, prareNA maLe ane jIvana jIvavAmAM AnaMda maLe. eTale ja zrImade kahyuM : nirdoSasukha nirdoSa AnaMda lyo bhale jyAMthI are, khorAka jeTalI rasavRtithI khavAya che, teTalo ja te bhoganI IcchA karAve che. je vastumAMthI AnaMda lyo temAM nirdoSano khyAla rAkhajo. vAcharaDuM khIle bAMdhyuM hoya to game teTaluM kUde paNa mukarara karelI jagyAethI AgaLa jaI nahIM zake. ApaNA manane eka cokkasa nakkI karelA dhyayamAM joDI rAkhIe to game teTaluM kUde paNa te tenI maryAdAmAM samAI jAya. jenAmAM jeTalo sadguNa teTalo te vadhu suMdara. jo AkRtithI ja suMdara kahevAtA hoya to gAMdhIjI suMdara nahotA, paNa AkhI duniyA temane cAhatI hatI. paNa ApaNI AMkha pahelI cAmaDuM juve che. paNa aMtarathI joIe to ja vadhu prema maLe. eka suMdara yuvAna vALanAM moTAM julaphAMvALo eka tattvajJAnI pAse gayo. ghaNI vAto karI.beTho, paNa tenAM vakhANa na thayAM. eTale bolyo, tame mane oLakhyo?mArA jevo rUpALo koI joyo che? tattvajJAnI samajyo ke Ane suMdaratAnuM abhimAna AvyuM che eTale temaNe kahyuM ghoDe cAra page Ubho rahe tyAre keTalo suMdara lAge che? ema tuM hAtha page Ubho rahe to suMdara lAge ! tuM paNa eka divasa vRddha thaze tyAre tArA A kALA vALa sapheda thaze. gAlanI lAlI cAlI jaIne khADA paDaze. karacalIo zarIra upara paDI jaze. tyAre tArI A suMdaratA kAyama raheze? jo nA hoya to suMdaratA tenuM nAma kahevAya ke je trikALAbAdhita hoya. A zarIranI suMdaratA nAzavaMta che. AtmAnuM cetana saMskAra amara che. lipasTIka ke paphapAvaDarathI loko suMdaratA lAvavA Icche che. paNa parasevAnA relA paDe, pAvaDara aDadho bhUMsAI gayo hoya tyAre keTaluM beDoLa lAge che ! suMdaratA saddaguNamAM ane taMdurastImAM che. eno artha evo nathI ke sauMdarya pIpAsu koI hoya to te halako che, phakata Asakitano kAMTo kADhI nAkhavo joIe. satya uparano vizvAsa hovo joIe. koI vakhata juduM juduM satya lAge to traNa vAta dhyAna rAkhavI. zAstra, jAta anubhava ane 1200 sAdhutAnI pagadaMDI Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sapuruSano anubhava, A traNe kakSAe mApavuM joIe. koI vrata laIe ane tenI pAchaLa kaMTALAnI bhAvanA hoya to vrata nukasAna karanAruM bane. nIkaLI javAnuM, te ema vATa joIne besI rahe ke kayAre cha mahinA pUrA thAya ane mAruM vrata pUruM thAya, to svecchAcAra Adare; AthI ene vatano kharo AnaMda maLI zakato nathI. tenI kiMmata samajAtI nathI. vaLI strI puruSa bannee ekabIjAne pUchayA sivAya, saMmati sivAya vrata lIdhuM hoya to abhimAna poSAvAno bhaya rahe che. koI ema mAnaze ke huM cokkasa chuM, A pAmI zakato nathI. bIjI vyakti vaLI bIjuM samaje eTale satyane oLakhavuM bahu muzkela che tethI satyanI sAthe niSThA zabda Apyo. vizvavAtsalya zabda bahu gaMbhIra che. mANasa te vagara rahI zakto ja nathI. koI mANasane jaMgalamAM ekalo rAkhavAmAM Ave, vizALa baMgalo hoya. khAdhA khorAkI, sAdhana sAmagrI hoya paNa tene cena nahIM paDe. samAjathI judo rahI zake ja nahIM. vaLI samAja sAthe Ave che tyAre rAgadveSa Ave che, abhimAna, mAna-apamAna Ave che. eTale ja darekanI sAthe samanvaya kema sAdhavo te jANI levAnI khAsa jarUra che. ApaNane je anubhava thAya che te ja bIjAne thAya che. chaLakapaTa karavuM hoya to Ama tema javuM paDe to bIjAne paNa tema karavuM paDe che. koI mUrtine pUje koI pagalAM ne pUje, koI cihnane pUje, maMdira hoya ke masjida hoya, koI saMgemaramaranuM hoya ke koI ITa mATInuM hoya paNa ApaNe maMdira ke mUrti sAthe nisbata nathI, nisbata che enI pAchaLanA bhAvanI. mANasa ja pAMca phUTano haze to cha phUTa nahIM banAvI zako. paNa ApaNI AMkhane cha phUTa joI zake tevI banAvI daIe to kAma thaI jAya. eka skUla mUkI daIe.upadezathI koI asara nahIM thAya AcArathI asara paDaze. abhimAnathI kaMI nahIM bane. jo tene poSyA karIzuM to bALako jema kaTTA kare che tema ApaNe paNa eka bIjAthI judA paDatA jaIzuM pachI ApaNo samAja ocho thato jaze. chevaTe ekalo rahI jaze. pachI to evo vakhata Avaze ke vadhAremAM vadhAre namra thavuM paDaze. page lAgIne samajAvavA paDaze. bAhubalIno prasaMga che. tene ema abhimAna hatuM ke sAdhanA karavI e mArA hAthanI vAta che ne? abhimAnano kAMTo nIkaLyo nahoto teNe eTalI badhI sAdhanA karI ke mAthe jALAM bAjhI gayAM paNa mokSa nahoto maLato. Indra tenI be bahenone moklI. teo kahe che: "vIrA morA re gaja thakI nIce Utaro". tenAM AMtaracakSu jAgRta thatAM paDado haTI gayo. dareka dharmano sAra eka ja che. temAMthI sarvadharma upAsanA vrata AvyuM che. saurASTranI vihArayAtrA 121 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * tA. 10-6-48 rAtri sabhA maganabhAI sutariyAne baMgale thaI hatI. mahArAjazrIe kahyuM ke keTalAka loko kahe che, tame rAjakAraNanI vAta karo cho, dharmanI vAta nathI karatA. ApaNe tyAM dharmasUtromAM je vAto karI che tenuM kalevara kahevAmAM Ave to dharma zravaNamAM tRpti thAya che. paNa dharma e evI vastu che ke jIvananA dareka kAryamAM te mArgadarzana Ape che. eka mahAsAgaramAM jema badhI saritAo maLI jAya che tema dharmasAgaramAM badhI kriyAo AvI jAya che. dharma bolavAno viSaya nathI, AcaravAno viSaya che. koI dharmaguru pravacana kare te bolavA pUratuM nahIM. arjunane laDAImAM vAsudeve mArgadarzana ApyuM. temAMthI gItA banI gaI. ApaNe kahIzuM ke laDavAnI vAta je graMtha kare tene dharma pustaka kahI kema zakAya ? paNa sAco dharma koI paNa vakhate mUMjhavaNa thAya, mati mUMjhAI jAya tyAre e dharma mArgadarzana Ape che. Aje dharma vAMcavAnI ane sAMbhaLavAnI vastu banI gaI che. eTale A prazno UbhA thAya che. makAna saLagatuM hoya tyAre dharmaguru zuM upadeza Apaze ? gItA vAMcaze ke makAna holavavAnuM kaheze ? Aje dezamAM jyAre navA navA prazno UbhA dhAya che, hindanA bhAgalA paDayA che tyAre karyo dharma zIkhavavo joIe ? Aje kALAM bajAra zabda eTalo vyApaka banI gayo che, tenI sUga ApaNane rahI nathI. ApaNI saMskRti veraNacheraNa thaI gaI che. kadAca deza Arthika rIte unnata thaze paNa naitika rIte unnata nahIM thAya to ekaDA vagaranAM mIThAM banI raheze. Aje hoddA upara beThelAnI javAbadArI moTI che. teNe udAradilI ane cokkasa banavuM paDaze Aje sau koI AgaLa AvavA prayatna kare che. strIo ane bALako paNa jAgI gayAM che. darekanuM svamAna jAgyuM che. sevAdharmo 52ma gahano' zuM gahana eTale bAra kalAka kAma karavuM te, khurazI upara besavuM te ? nA, kheDUtono saMparka sAdhaze to kaheze, have voTa ApavAnuM Ave che tethI Ama kahe che. nahi bole to kaheze, have sattAno mada caDhayo che. gahana vAta eTalI che ke lokonI cAhanA kema meLavuM? kaI rIte prajAne upayogI thauM ! zaMkara pArvatI poThiyA upara besIne cAlyAM jAya che. tyAre koIe kahyuM joyuM ? A be jaNa caDhI beThAM che. eTale pArvatI UtarI gayAM, to TIkA thaI ! A laDadhA jevo bAIna calAve che. pote upara beTho che. eTale UtarIne pArvatIne besADayAM. to TIkA thaI, joyuM dhaNIne calAve che. zaMkare kahyuM, ApaNane satya lAge te karavuM. patrakArone kahuM chuM ke, jo te potAnI javAbadArI nahIM samaje to bhATacAraNonI sAdhutAnI pagadaMDI 122 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jevI dazA thaI che tevI rIte chApuM koI vAMcaze nahIM !RSimunioe e ciMtana karI taddana TUMkAM sUtro ApyAM. dhama~cara, satyaM vad. bahu lAMbAM lAMbAM pustako na lakhyAM. mAvo ApatA. cAvIne pacAvI zake tene ja thoDuM ApatA. eTaluM badhuM vijJAna hatuM chatAM bahuochAne maLyuM kAraNa ke yogya vyakti na jaDI. te kevo upayoga karaze te zraddhA nahotI. cAlavuM to joIne, pANI pIvuM to gALIne, bolavuM to zAstra pramANathI ane ApaNe tyAM sarvAnumatithI rAjya cAlatuM bahumatIthI nahIM. rAma ane dhobIno prasaMga tenI sAkSI pUre che. rAvaNanA rAjyamAM bahumatIthI cAlatuM. eka vibhISaNe nA kahyuM to lAta mArI, tyAM sattAzAhI hatI. rAmane tyAM lokazAhI hatI, paNa sAcI lokazAhImAM ekapaNa mANase vicAra vagara nahIM bolavuM joIe. sevaka ane sattA vaccenuM aMtara vicArI levuM joIe. vibhISaNane lAta mArI to te pagane cUmyA ane kahyuM : bhAI ! tamArA pagane IjA to nathI thaIne ! dhobInI vAta hatI to jUThI paNa tenuM mAnasa, pheravavA bIjo kayo rasto hato ? zaMkarAcArya mahArAja kahI gayA che, yadyapi zuddha loka viruddha nA karaNIyaM nA caraNIyaM,' eTale game tevI zuddha vAta hoya to paNa lokone priya na hoya to na bolavI. zaMkarAcArya jevA anubhavI Ama kahI gayA tenuM kAraNa ke game tevI sAcI vAta hoya ane eka paNa mANasa virodha kare to pharI cakAsI joje virodhI mANasa bhUla batAve to sAco sevaka rAjI thAya kAraNa ke bahu ochA mANasa potAnI bhUla joI zake che. bhAvanagaranA takhatasiMha bApuno eka prasaMga che. raste janA2 chokarAe bagIcAmAMnI kerI khAvA paththara mAryo. e paththara bApune vAgyo. havAladAro chokarAne pakaDI lAvyA. chokarA tharathara dhrUjatA hatA. bApue pUchyuM, kema paththara mAryo ? to kahe bApu, ame tamane nathI mAryo kerIne mAratA hatA. bApue vicAra karyo ke vRkSa jevI cIja paththara mAre to kerI Ape to huM gobrAhmaNa pratipALa kahevAuM. zuM ApuM? dareka chokarAne mUThI bharI bharIne rUpiyA ApyA. chokarAM rAjInAM reDa thaI gayAM. buddhadevane koIe gALa ApI, to kahe bhAI mAre tArI gALa joItI nathI, tane pAchI. jhADa keTalo upadeza Ape che ! pote tape bIjAne chAMyo Ape. tema pANo mAra to phaLa Ape. eka saMte vIMchIne taNAto joyo bahAra kADhavA prayatna karyo to vIMchIe DaMkha dIdho, pharI prayatna karyo, pharI DaMkha mAryo koIe kahyuM mahArAja choDo, eno svabhAva ja evo hoya che. mahArAje kahyuM, teno svabhAva na choDe to mAro sevAno svabhAva huM kema badaluM ? gAMdhIjI pAse ghaNA virodhIo AvatA, pAsenA sevako khUba akaLAtA. chevaTe saurASTranI vihArayAtrA 123 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kizoralAlabhAI mazarUvALA pAse gayA. bApue kahyuM, khoTI TIkA thaze to chApuM koI nahIM vAMce nIMdaka bAbA vIra hamArA' TIkAkAra jarUra banIe paNa javAbadArInuM bhAna rAkhIne. UNapa pUravAnI taiyArI sAthe TIkA karavI joIe. dezanI sAme Aje gaMbhIra prazno khaDA thayA che. haidarAbAda, kAzmIra, pelesTAIna ane nirAzritono prazna khaDo che. gaMbhIra kaTokaTImAMthI deza pasAra thaI rahyo che. te vakhate eka ja vicAra karo ke dezamAM je taMtra goThavAya che temAM huM madadagAra kema thAuM? TIkA karanAranI lAyakAta joIe. dAdA kahetA hatA ke loko jyAre aMgrejone gALo bhAMDatA hatA tyAre temaNe kahyuM, tamane gALo bhAMDavAno adhikAra zo che ? haju adhikAra gaNo to mAro che, kAraNa ke huM temano sevaka chuM. keTalIka sAMbhaLelI vAto sAcI na mAnavI joIe. tA. 12-4-48 : sthaLaH navAnagara hAIskUla, viSaya - saMskAronI asara vyakita sudharavA Icche che. vastusthiti samaje che chatAM jo samAja tevo nahIM hoya to ApaNe tema karI zakatA nathI. samAjamAM eka AMdolana jagADavuM joIe. samAjamAM to jevI jenI pratiSThA tevo mANasa banavA IcchA kare che. anItithI pratiSThA vadhe to prajA anIti tarapha prerAya. jyAre badhA dArU pInArA hoya to nahi pInArA sAme AMgaLI ciMdhavAmAM Avaze. ThAkaraDA, bAraiyA komamAM je vadhu corI karavAmAM hoMziyAra tene kanyA ApavAmAM gaurava manAya che. keTalAka samAjamAM jeNe vadhu devAnAM kADhayAM hoya tenI pratiSThA vadhu, tene dIkarI ApavAmAM gaurava le che. Aje jagata hiMsA tarapha vaLI gayuM che. aNuboMbanI zodhanI harIphAI cAle che. hindano sainika laDAI karatAM paNa hiMsA vakhate hRdayamAM dhrAsako anubhave che. tene AMcako lAge che kAraNa ke tenI saMskRtimAM e vaNAyuM che. jevo samAja tevI gALa bolAya che. vAgharI komanuM mAnasa joyuM to asabhya gALa bolAya che. mAravADamAM hoLI vakhate tadana bIbhatsa bhASA bolAya che. bALako bhaktioe game tema lakhe che. koI bhIta sArI na maLe. zubha prasaMgoe gANAM gAvAno rivAja, paNa keTalo UtarI gayo che? sArI komo naThArI vAtane vIMTIne bole che ane halakI gaNAtI komo khulle khullAM phaTANAM bole che. paNa ApaNuM mAnasa keTaluM vikRta thaI gayuM che teno A namUno che. pahelAMnI gALa zarIra nAza sudhI pahoMcI hatI, paNa Aje satyAnAza ane cAritrya upara AkSepa sudhI pahoMcI che. hiMdanuM cAritryabaLa jeTaluM UMcuM jaze teTalo te bIjA dezane mArgadarzana ApI zakaze. 124 sAdhutAnI pagadaMDI Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizALamAM zikSikA bahena, bALaka gALa bole to hAtha joDIne kahe, tame bahAra jAo, moTuM ghoIne Avajo. kAraNa ke gALathI tamAruM moDhuM bagaDI gayuM che. jo Avo saMskAra ApaNe samAjamAM phelAvIe to keTalAka pheraphAra thaI jAya. jema AbhaDacheTano saMskAra bALakomAM pesADyo che ke bhaMgIne aDIne be chAMTA paNa nAkhavA joIe to AbhaDacheTa maTI jAya. A saMskAra che tevo ja saMskAra koI gALa bole, koI krodha kare to kahIe ke bhAI, tamArAM paramANuM bagaDI gayAM che, sApha thaIne Avo. ApaNuM mAnasa grAmophonanI pasaMdagI uparathI khabara paDe. harijanane ghera rAma-sItAnA phoTA, rAmadepIranA phoTA hoya che, tulasI kayAro hoya che. harisiddhabhAI diveTiyA eka saMskArI kuTuMbane ghera gayA. bALakonI amuka ceSTA joI mA-bApane vAta karI tyAre temaNe vicAryuM, Ama kema banyuM? bALakone ATalA badhA saMskAra chatAM, vicAra karatAM jaNAyuM ke eka divasa sinemA jovA chokarAne laI gayA. tyAMthI A ceSTAo bALako zIkhI lAvyAM. cAMparAjavALA pAse mAravADamAM koI strIe suputra arthe tenA vIryanI mAMgaNI karI. teNe kahyuM, bIjuM supAtra joIe. mANasa bhUla kare to strI Takora karatI, Ama na thAya? eka bAInA cAritrya upara tenA dhaNIe AkSepa karyo. kAraNa e hatuM ke tenuM bALaka habasI jevuM hatuM. mAnasazAstrIe abhyAsa karyo to jaNAyuM ke bAInI suvAnI rUma sAme habasIno phoTo hato. sinemAnI asara kharAba thAya che. huM na javAnuM kahIza to mane rUDhicusta kaheze. paNa jyAM sudhI sinemA mAliko paisAnI daSTi choDIne samAja sudhAravAnI daSTi na rAkhe tyAM sudhI temAM kAma karanAra mANaso cAritryazIla maLavA muzkela banaze. tA. 11-6-48: majUrasabhA sthaLa : digvijayasilsa beDezvara mahArAjazrIe jaNAvyuM ke tame ATha kalAkanI majUrI karIne kaMTALI gayA hazo, ane tamAre ghare javAnI utAvaLa haze. tevA vakhate ApaNe maLIe chIe. akaLAyelo majUra ghera jAya che tyAre joIe tevI zAnti maLatI nathI. tenuM kAraNa ApaNe badhA sau saunA dharma cUkyA chIe. kAkhamAM beThelA chokarAnI yAda nahIM hovAthI bAI AkhuM gAma zodhI vaLI, tema ApaNI pAse badhI sAmagrI mojUda che chatAM vyavasthAno abhAva che. eka ThekANe dolata che, bIje ThekANe majUrI che, trIje ThekANe vyavasthA che. milamAM Aga lAge to tamane nahi lAge ke mArI mila baLe che. jo khyAla saurASTranI vihArayAtrA 125 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya to eka divasa paNa mila baMdha kema thaI zake? paNa Aje mila tamArI nathI. Aje samAja mAthethI cAle che. majUronI vAta judI, kArakunonI vAta judI ane mila mAlikonI nAta judI thaI gaI che. mUDI, majUrI ane vyavasthA traNa judAM paDI gayAM che. e traNeya jyAre samanvaya karIne cAlaze tyAre ApaNo uddhAra thaze. tame gAmaDAMthI AvyA che ane saMbaMdhIone kheMco che pariNAme kolumAM zeraDIno je hAla thAya che tevuM tamAruM bane che. dubaLo thaIne gAmaDAmAM pAcho jAya che. gAMdhIjIe kahyuM hatuM ke hindane Ubho karavo haze to ApaNI badhI sAmagrI gAmaDAMne upayogI thAya tevI jALavIne UbhI karavI paDaze. keliko milamAM bApune eka vakhata aMbAlAla zeTha laI gayA. badhuM batAvyA pachI pUchayuM. mila kevI lAgI? bApue kahyuM, mArI takalI jevI nahIM, thoDA mANaso hajAronI majUrI khoI nAkhe che. ApaNe badhAM sAthe maLIne jIvavAnI kaLA zodhI kADhIzuM tyAre ApaNo sAco uddhAra thaze. pagAra jyAre maLe, ke ATha kalAka kAma karavuM paDe to ame rAjI thaIe. ema tame kahezo, paNa tethI ApaNA prazno ukalI zakaze nahIM. je kAyado majUrane lAgu paDe te milamAlikane lAgu paDe, kArakunane paNa lAgu paDe, majUra moDo Ave to na cAle tema milamAlika moDA Ave te paNa na cAle. ApaNuM saMgaThana ekalA Arthika lAbha mATe na hoya jIvana vikAsa mATe hoya. ApaNe javAbadArIno khyAla rAkhavo joIe. hAlatAM-cAlatAM haDatAlo na pADavI joIe. ApaNA dezanA utpAdanamAM ApaNe mahattvano bhAga bhajavavAno che, je hathiyAre Aje tamane phAyado kare che te ja hathiyAra ApaNane mAthAmAM vAgavAnuM che. milamAlikoe paNa dezakALane oLakhavo joIe. nAnuM bALaka jyAre krodhe bharAya che tyAre kiMmatI vastu phoDI nAMkhe che. kAraNa ke tene khyAla nathI ke huM zuM karuM chuM. saurASTra sarakAra tamArA hita mATe kAma karavAnI che. eTale jarUra paDaye lavAdI svIkArazo game tevA mANasathI doravAI na jazo. tame dezanA utthAnamAM mahattvano phALo Apo cho te khyAla rAkhazo. tA. 12-ka-48 : sthaLa: garlsa hAIskUla samAjane sAme rAkhI jIve te samAjavAdI AjanA samAjamAM ane ApaNA dezanA dareka praznamAM dharme kaMI ne kaMI vicArIne mArgadarzana ApavAnuM rahe che te svIkAryA sivAya cAlavAnuM nathI. samAjavAda e koI hAu nathI. te jIvananI bahu ja svabhAvika vastu che. jo ApaNe eTaluM samajI laIe ke samAjavAda e ApaNane saune game tevI vastu che, eTaluM ja nahIM tenA sivAya jIvana jIvI zakAya tema nathI eTaluM samajI laIzuM to tene vahelo apanAvI laIzuM. 126 sAdhutAnI pagadaMDI Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meM je kaMI vicAryuM che, vAMcyuM che tenAthI hindano ane te dvArA AkhI duniyAne sukhI thavAno rasto e samAjavAdamAM che. huM chellAM nava-dasa varasathI teno eka nAno sarakho prayoga paNa karI rahyo chuM. bhAratavarSanA RSimunioe je dharmanuM kheDANa karyuM che, aneka vaijJAnika zodho karI che tenAthI prANImAtrane bharapUra sukha maLe te jovAno temano Azaya hato. koI tamane pUche ke tame koNa cho? jo tame eklA vyakti tarIke jIvI zakatA na ho to samAjavAdI cho ema kahevuM ja paDaze. jIvanamAM be ja vAda che. samAjavAda ane vyakitavAda, trIjo vAda hoI na zake. vyakitavAdamAM game tenI taphaDaMcI karIne jIvavAnuM hoya che. jene cora kahI zakAya. samAjavAdamAM mANasa bIjAne mATe jIve. pote jIve bIjAne jivADa, kaDI,madhamAkhI juo ane kAgaDA juo. badhe ja samAjavAda bharyo che. kAgaDAne khAja maLe che, tyAre kau ka karIne bIjAne bolAve che. e mAne che ke jo huM ekalo khAI jaIza, to bIjAne cepa lAgaze ane to jIvana kema jIvI zakAya ! huM cokkasa mAnuM chuM ke pradeza ane dezanI paristhiti judI hoya che eTale darekane anukULa samAjavAda hoya. badhAno eka sarakho na hoya. paNa duHkhanI vAta e hoya che ke ApaNe badhe ja eka sarakho samAjavAda karavA mAMgIe chIe. mAnavI ekalAthI utpanna nathI thayo phaLa, phUla, anAja samAjamAMthI lIdhAM che. samAjanI sahAyathI tuM jIve che. mANasane pUchIe ke tane pAMca mANasa cAhatAM hoya te gama ke pacAsa mANasa cAtAM hoya te game? paisAthI jIve to gama ke samAjavAdathI 4 nA game? mANasa pahelAM vastra paherato nahoto. lagna jIvana jevuM kaMI na hatuM. bhaTakatAM, kUtarAM jema jIvana jIvatA. paNa dhIre dhIre samajato gayo. sudhAro thato gayo tema tema te samAjanI sAthe jIvana jIvato thato gayo. mANasa jema vikAsa pAmato jAya che teTalo te sAMkaDApaNAthI dUra jaI vizALatAmAM jIvato thAya che. IzAvAzyamidaM sarvam A vivanI aMdara eka evuM tattva jene Izvara kahe che tenAthI sabharabharyu che. temAMthI je le che tene kaMIka ApavuM joIe. paDagho jema sAmuM pratibiMba pADe che tema samAjane je prakAranuM ApIe chIe, te prakAranuM tevuM ja sAmuM maLe che. je vaLatara ApyA sivAya samAjamAMthI le che te pApI che, cora che. A vAta IzAvAzya upaniSada dvArA samajAvI. je jeTaluM tyAge tene tethI vadhu maLe, gAMdhIjInuM dRSTAMta mojUda che. eka upavAsa kare to Akho hinda ciMtA kare. je vyakita samAjane sAme rAkhIne, jIvana jIve che te ja sAco samAjavAdI che. Aje temAM je kaMIka khAmIo AvI che. tene dUra karIe to duniyAne ane kadAca raziyAne paNa mArgadarzana ApI zake. A saurASTranI vihArayAtrA 127 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratavarSanI zAMtamAM zAMta krAnti hatI. varNAzrama zabda samAjavAdamAMthI Avyo che. dareka tattva suvyavasthita rIte darekane madada kare te mATe be vAta mUkI. varNa ane Azrama jenAmAM hRdayazakita ochI hoya, zramazakita vadhu hoya to A tattvamAM joDAyA. jenAmAM buddhi zakita vadhu hoya zrama ocho hoya to AmAM joDAya. vadhumAM vadhu daridra sAcA arthamAM, te brAhmaNa, sAco zUravIra kSatriya, vadhu mUDI buddhinI te vaizya, vadhu sevAnI bhAvanA te zUdra Ama badhA potapotAnI rIte sau sarakhA hatA. dareka potapotAnA kAryamAM rata rahetA. rANApratApa ane zakitasiMha cittoDamAM hAjara na hatA te vakhate musalamAnoe ghero ghAlyo. banne bhAIo jaMgalamAM zikAra karavA gayA hatA. tyAM jhaghaDI paDyA. eka kahe meM mAryuM, bIjo kahe meM mAryu. bAthaMbAthA karavA lAgyA. purohitane khabara paDI. joyuM ke aTake tema nathI eTale khaMjara mArI potAnAM AMtaraDAM kADhI nAMkhyAM. sAco rajapUta brAhmaNanuM lohI na joI zake, doDI AvyA. bhUdeve kahyuM, pratApa, jAo, mArI ciMtA na karo dharma bacAvo. vANInuM zastra nakAmuM bane tyAre prANa Apavo joIe.A brAhmaNa samAjavAdI kahevAya. eNe samAjadharma bajAvyo. tene tyakatana "bhujIthA." e sUtre tene jagADyo hato. tene koI kahevA nahotuM gayuM. kSatriyo paNa samAjadharmathI zruta na rahetA. zreNika mahArAja celaNArANIne kahe che ApaNAthI ratnakaMbala na levAya.' A paisA samAjanA che. te vakhatanA vezyo paNa kevA hatA ! jyAre sodAgare kahyuM ke A magadhanI rAjadhAnI ! rAjA kaMjUsa che, nirdhana che. tyAre bhadrA zeThANI bahAra AvyAM kahe, bhAI ! mArA rAjAnuM bhUMDuM na bola! lAva tArI pAse keTalI kaMbala che?" badhI kharIdI lIdhI. bhAmAzAne koI kahevA nahotuM gayuM ke dezane jyAre Aphata hoya tyAre mArI dolata huM sAcavI rAkhuM? aravallInA DuMgarAmAM pratApane zodhavA gayo. samAjamAMthI meM lakSmI meLavI che, samAjadharmane mATe ApuM chuM. AMgaLIne veDhe gaNAya teTalA mitro ItihAsamAM hoya teTalAM paNa ApaNane preraNA Ape che. khImA haDALiyAe AkhuM gujarAta AkhuM varasa khAya teTaluM anAja kharIdavA dhana ApyuM. vaizya eTale mAtA. peTanA bhAgane vaizya kahevAya. gAmamAM suMdara makAna hoya te zeThanuM hoya. te AkhuM gAma vApare, sAro prasaMga hoya, lagna prasaMga hoya to tyAM ja utAro hoya pachI zuM kAma IrSA thAya? jhAMpa gAmamAM sAgara kuTuMba rahetuM. dhADa vakhate AkhA gAme temanuM rakSaNa karyuM. kAraNa ke te samAja mATe jIvatA. gAMdhIjIne koI mAre to hajAro mANaso goLI khAvA 128 sAdhutAnI pagadaMDI Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taiyAra thAya, kAraNa ke te samAja mATe jIvatA eTale ja zeTha che. mahAjana kahevAya. mahAjana eTale moTo mANasa. zeTha eTale zreSTha, paNa Aje alpajana. A vAta samajAI jAya to samAjavAdano hAu ApaNane DarAvaze nahIM. atharvavedamAM atithi sanmAnanI bhavya kalpanA ApI che. A mAruM ghara, mAruM dhana makAna putra patnI badhuM ApanI sevAmAM hAjara che. atithi eTale tithi vagarano. samAjavAda vANIno lAvavo hoya to game tema phUTyA kare, paNa samAjadharma lAvavo hoya to prathama AcAra AcarI batAvavo paDaze. mIsa ketherAIne raziyAnI krAntimAM mahattvano phALo Apyo hato. dharmaguruo svargamAM javAnI ciThThIo ApatA. ahIM paNa have mokSane nAme rUpiyA apAya che. paNa thoDI ghaNI tyAganI pUjA che, e jharaNuM che tyAM sudhI ApaNI saMskRti jIvavAnI che. dhanavAnoe Aje potAnI mayArdI samajI javAnI jarUra che. bhagavAnane prasAda dharAvIe chIe tyAre TokarI vagADIe chIe, kahIe chIe ke, bhagavAna ! tamane TokarI, prasAda amAre khAvAno. tema zrImaMto kahe che, dhana lIdhuM che samAjamAMthI paNa che amAruM. tamArA mATe TokarI paNa bhagavAna bhoLA nathI jevuM tame tene Apazo tevuM te tamone Ape che. tema samAja paNa kahe che, have tame bhUlo cho eTale mUkI do badhuM. Aje cAra varNane badale cAra varga paDI gayA che. dharmajIvI; zramajIvI, dhanajIvI ane pokaLa dharmajIvI. eka polA dharmathI jIve che, bIjo veThathI jIve che, trIjo dhanathI jIve che, cotho DoLathI jIve che. have sau sAcI rIte jIvIe. tA. 14-6-48 : muslima sabhA mahArAjazrIe kahyuM, Aje eka rIte tamone badhAMne joIne AnaMda thAya che. eka rIte zabda meM IrAdApUrvaka vAparyo che. jaina sAdhune, eka vANiyAnA sAdhu tarIke gaNavAmAM Ave che tethI mane duHkha thAya che. sAdhu oliyA ke saMnyAsI koI eka dharma (saMpradAya)nA hoI zakatA nathI. savAra sAMjanI prArthanAmAM hajaratasAhebane yAda karavAmAM Ave che. duniyAnI havA laIe chIe to temane kema bhUlI zakAya? keTalAke kahyuM, A bhAIo samajI zake tevuM kahejo." mane duHkha thAya che. mA ane ammAmAM zuM phera che? na kema samajI zakAya? rUpiyAnA AnA hindu dukAne jAo ke musalamAnanI dukAne jAo badhe sarakhA, paNa dharmanI vAta Ave che tyAre pheraphAra thaI jAya che. A vastune samajAvavA A pravacana goThavavAmAM AvyuM che. huM tamane pUchuM chuM ke tamArAmAMthI duHkha kone joIe che? hAtha UMcA karo. badhAne sukha joIe che. sukhanA saMbaMdhamAM ane duHkhanA InkAramAM badhAMno eka mata che. emAM saurASTranI vihArayAtrA 129 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hindu muslimano bheda nathI. paNa bheda dharmamAM che. pAMca jaNA jhaghaDo karatA hatA, eka anAjanA nAma mATe jhaghaDo karatA hatA. eka mahApuruSa kahe, 'bhAI ! kema jhaghaDo karo cho ?' pelA kahe mahApuruSa tame tamAre raste jAo. saMsArInI bAbatamAM tame na samajo. bahu kahyuM tyAre kahe, juo A anAja. huM kahuM chuM A cokhA che ; bIjo kahe che cAvala che, trIjo taMDula kahe che, cotho rAIsa kahe che, pAMcamo tAMdula kahe che. mahArAje kahyuM, A to bhASAnA bheda che tattva eka che. chatAM tame kahezo ke ame AvuM na karIe. paNa amadAvAdamAM meM joyuM eka allAho akbara ane bIjo harahara mahAdeva kahIne lAThI ane khaMjara laIne nIkaLe.' halAvI de. phaTakArI de. keTaluM duHkha e khudAne thatuM haze ? te vicArato haze ke mArAM A bAluDAMo zuM karI rahyAM che ? dharmane nAme e pApa che. khudA ke Izvara judA nathI. eka pUrvamAM juve che, bIjo pazcimamAM juve che. eka svayaMbhU kahe che eka khudA kahe che. tattvamAM eka che. hajarata mahaMmada sAhebanA aMtaramAM eka avAja Avyo ane temaNe krAnti karI ane kahyuM, hara komamAM, haramulakamAM pegaMbara ho sakatA hai, ho rahA hai, honevAlA hai, mAtra IslAmamAM nahIM, mAtra khristImAM nahIM. badhe ja payagaMbara pedA thAya che. chatAM du:khanI vAta che ke Aje kahevAtA hindu, muslimoe dvAra baMdha karyA che. mukhya traNa che ziyA, sunnI, suta, pAMca vAra namAjha paDhe. sUphata kahe che, musallA phADa tasabI toDa,kitAbe DAla pAnIyeM dUI kI dhUla lekara musalle para UDAtA jA. agara hai zokha milane kA....'A zA mATe bolAya che ? ApaNA ja payagaMbaranA anuyAyIo A bole che tenuM kAraNa che. goLanuM mATaluM levA jAva; upara AMka barAbara hoya, eTalA ja AMkanA paisA mAge paNa aMdarano goLa maMkoDA khAI gayA hoya to paisA Apo ? na Apo. kAraNa ke lebalanA paisA nathI goLanA che. jo goLa na hoya to paisA nathI ApatA. to Izvarane tyAM zuM popAMbAInuM rAjya che ke uparanI kriyA karo, lebala sAcavo, ane aMdara kaMI na hoya to tamane te calAvI leze ? popAMbAI sAMgAmAMcI upara besIne nyAya ApatAM. chagana ane maganane vAMdho paDayo. chagane maga devA kahelA ane magane maga levA kahelA. magano bhAva vadhyo eTale chagananI dAnata bagaDI. magana maga levA Avyo eTale chagana UdhuM mAthuM rAkhIne bharavA lAgyo. A eka, A be, te jamAnAmAM mANAnuM mApa cAlatuM. magana kahe bhAI, Ama UMdhe mANe maga bharAya ? to kahe ApaNe kyAM lakhata karyu che ke Ame ja bharIne ApavA. poSAya to levuM ane poSAya to devuM. magana popAMbAI pAse nyAya levA doDayo. popAMbAIe beune bolAvyA chaganane 130 sAdhutAnI pagadaMDI Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahyuM, alyA maga kema nathI Apato? bA huM to ApuM chuM, paNa te leto nathI. bAIe pUchayuM kema alyA magana maga leto nathI ? to kahe bA, Ape che paNa UMdhA mANe bharIne. to tAre kevA mANe joIe to kahe sIdhA mANe ja hoyane bA ! chagana bahu lucyo hato te kahe juo bA, tame kaho to sIdhA mANe bharI ApuM, tame kaho to UMdhA mANe bharI ApuM.popAMbAIne lAgyuM ke, chagana sAco che. magana kahe mAre to Ama ja joIe ane A to banne rIte taiyAra thAya che. eTale hukama karyo, "jAva ADe mANe bharI do." pelo magana kahe bA enA karatAM to UMdhuM sAruM jethI thoDA maga to Ave ! bAI kahe tAro kakko ja sAco? nahIM cAle jA. meM kahyuM teno amala karo. AvuM popAMbAInuM rAja hatuM. roja namAjha paDhato hoya chatAM kapaTa karato hoya tene mATe suphata bhakatoe kahyuM ke pahelAM dila pavitra kara. namAjamAM zuM bolo cho? he khudA tame vizvanA pAlanahAra cho mane sAco rasto batAvo. eka bAdazAha namAjha paDhI rahyA hatA. tevAmAM eka bAI musallA upara paga mUkIne cAlI gaI. bAdazAhano pitto gayo. namAjhamAMthI UThIne nokara mAraphata bAIne bolAvI. tene gussAthI kahyuM, raMDI mArI namAjha bagADI. bAI hasavA lAgI. bAdazAhe pUchayuM, kema hase che ? to kahe tamAruM dhyAna allAhamAM nahotuM, musallAmAM hatuM ane mAruM dhyAna mArA patimAM hatuMmArA pati khovAI gayA che. temanI zodhamAM hatI. bAdazAha samajI gayA ane kahyuM, bAI mArI bhUla thaI. tuM to mArI maulavI banI gaI ! bhAvanagaramAM UMDI bajAramAM Aga lAgI. te vakhate vorAjI namAjha paDhatA hatA. temane kahevAmAM AvyuM ke tamAruM makAna jale che. tyAre kahe bhale jale ! atyAre huM namAjha paDhuM chuM. sabhAnA aMte sthAnika AgevAna IsAbhAIe kahyuM : mAdare vatanamAM janmelA ApaNe bIjAnA thaI zakatA nathI, chatAM jema bhAIo koIvAra laDe che tema ApaNe paNa koI vAra laDIe chIe. paNa Ilama jyAMthI maLe tyAMthI levuM. jema eka battIthI hajAra battI saLagAvIe topaNa mULa battIno prakAza ocho thato nathI tema ApaNe jJAna game tyAMthI maLe tyAMthI levuM. saMtabAlajInI jyAM jyAM sabhA hoya tyAM mArA musalamAna bhAIo jarUra jAya ane lAbha le. upasaMhAra karatAM mahArAjazrIe kahyuM : AzIrvAda koNa ApI zake ? jeNe IzvaranA AzIrvAda meLavyA hoya. bannenA graMthomAM tattvanI daSTie judAI nathI. karmakAMDa judAM che. tenAM paNa kAraNo che. duniyAnA badhA dharmasaMsthApako eziyAmAM ja saurASTranI vihArayAtrA 131 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAkyA che. ahIMthI ja dharmo bahAra pracAra thayA. darabArIlAlajI kahetA hatA ke be AdamI che. eka strIne haraNa karI jAya che, bIjo pAchI lAvI Ape che, to kone sAro kahezo? jo strIne pAchI lAvI ApanArane UMco kaho to tame rAmane pagaMbara mAnI lIdhA. kAraNa ke temaNe payagAma Apyo. dADhI, coTI ke pAyajAmo, TopI dharma nathI, dharma aMtaramAM che. bALaka janme tyAre sunnata karAvIne nathI Avato. hindu zabda koI zAstramAM nathI. te komavAdI zabda nathI, dezavAsI che. hindamAM rahenAra badhA hindu(makkAnI) TekarI upara rahenAra musalamAnane hindu kahe che. eka bhAI mane musalamAna sAdhu kahetA. meM kahyuM bahu sAruM jo huM musalamAna kahevAu to ! e koI komavAdI zabda nathI. IslAma eTale zAntino cAhaka. dareka dareka phakIra ane oliyAo e gItA ane rAmAyaNa vAMcavA joIe. tevI ja rIte sAdhuoe kurAna vAMcavuM joIe to kaI paristhitimAM A dharma janma pAmyo te khabara paDaze. (jAmanagaranA covIsa divasanA nivAsa daramyAna anekavidha kAryakramo yojAyA hatA. tyAM jude jude prasaMge apAyelAM pravacanonI TUMka noMdha vizvavAtsalyamAM pragaTa thayelI te paNa nIce ApI che.) navAnagara hAIskUlanA cogAnamAM jainadaSTi ane gItA upara bolatAM saMtabAlajIe kahyuM, 'gItA evo addabhuta graMtha che ke game te koma ane game te dezano vatanI enA AdhyAtmika rasanAM pIyUSo pIyA ja kare to paNa tRpti na thAya. gItA bAhya ane AMtarika jIvanano bhomiyo che. kAyaratAne othe arjunanA dilamAM moha praveze che ane te laDavAnI nA pADe che. arjunane A samajAtuM nathI ane te moTI moTI vAto kare che. paNa zrIkRSNa arjunanI nADa barAbara pArakhatA hatA. kAyaratA e moTI hiMsA che. eTale ja kAyara banI anyAyane sahI levA karatAM hiMsaka sAdhanothI paNa anyAyano pratikAra karavAnuM kahe che. A jAtano pratikAra kare e to zreSTha ja che, paNa kAyaratAthI prerAI bhAgavAnI vRtti sevanArane mATe hiMsaka sAdhanothI paNa pratikAra karavAnuM kahevuM tene mATe ahiMsA ja che. (2) muslima birAdarono saMparka vadhe te mATe teonA mahollAmAM be pravacano rakhAyAM hatAM. temane udezIne saMtabAlajIe kahyuM: pU. gAMdhIjInA balidAnathI samAjane thayeluM gUmaDuM to phUTI gayuM paNa jyAM sudhI 132 sAdhutAnI pagadaMDI Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMdarathI sAphasUphI nahi karavAmAM Ave tyAM sudhI emAM pharIthI kyAre pAka bharAze e kahI na zakAya. paMdaramI ogasTa pachI je banAvo banI gayA te hiMdu ane muslima baMnene mATe zaramajanaka che. loko kahe che ke A dharmanA jhaghaDA che. A sAMbhaLuM chuM tyAre mane duHkha thAya che. A jhaghaDA dharmanA nathI paNa arthanA che. pachI artha sonAcAMdInA sikkAnA rUpamAM hoya ke sattAnA rUpamAM hoya. jo ApaNe hiMda ane pAkistAna baMnene UMce uThAvavA hoya to nIti ane cAritranA ghaDataranA kAmamAM lAgI javuM joIe. (3). samAjavAdanI mArI kalpanA" e viSaya para bolatAM kahyuM, "yugabaLanI sAme thanAra pheMkAI javAnA che. paraspara sahakAra vagara koI jIvI ja zakatuM nathI. ApaNo varNAzrama dharma AvA samAjavAdanA pAyA upara ja caNAyo hato. je vadhumAM vadhu tyAgI te brAhmaNa, je vadhumAM vadhu utpAdaka te vaizya ane je vadhumAM vadhu sevAbhAvI te zUdra. samAjavAda sthApita karavAne veTha, sapheda lUMTa, ane bhIkhane nAbUda karavAnI sAthe aspRzyatAne hamezanI tilAMjali ApavI paDaze. mArI samAjavAdanI kalpanAmAM mUDI, vyavasthA ane zramane badale zrama, vyavasthA ane mUDI e krama meM rAkhyo che. samAjavAdamAM ekalI mUDIne jore koI pratiSThA nahi pAmI zake. | (4) jAmanagara jelanI mulAkAta daramyAna kedIone udezIne bolatAM saMtabAlajIe kahyuM : Aje cora koNa che ane zAhukAra koNa che te kahevuM ja muzkela che. jemane tyAM dhananA DhagalA thayA che teo eka yA bIjI rIte corI ja karatA hoya che. ahIMthI tamo evI tAlIma laIne jakko ke jethI samAjamAM tamArI pratiSThA vadhe. Aja sudhI jeoe moTI corIo kema karavI e zikhavADavAnuM ja kAma karyuM che. zikSAthI koI sudharI zakatuM nathI. ahIM tame evI tAlIma lejo ke tame bahAra jaIne mahenata karI kamAI zako. ahIM tamone khUba samaya maLato haze. te samaya daramyAna prabhunI najadIka AvavAno prayatna karajo. rAmanAma evo maMtra che ke temAMthI sukhano jharo vahe che. harAmanI roTI nahIM khAvAnI daSTi rAkhazo to jIvanamAM anero AnaMda maLaze, ane tame svamAnapUrvaka jIvI zakazo. kabIra maMdiranA mahaMtanI vinaMtine mAna ApIne kabIra sAhebanA prAgaTayadine tyAM gayA hatA. kabIranA jIvanamAMthI ApaNe aneka preraNA laI zakIe chIe. kabIra sAdhu nahotA thayA. gRhasthAzramamAM rahI potAnA vaNakarI dhaMdhAmAM mazagUla rahIne emaNe UMcI koTInuM AdhyAtmika jJAna meLavyuM hatuM. gRhasthAzramamAM paNa siddha saurASTranI vihArayAtrA 133 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaI zakAya che e mAnyatA emaNe pracalita karI. kabIrano Adeza e che ke je dhaMdhAmAM ho te dhaMdhAmAM rahIne satathI kAma karo. kabIre vaNatAM vaNatAM Izvara svarUpanAM darzana ryA hatAM. temaNe IslAma ane vaidika saMskRtinA milanane mATe mahAna prayatna karyo. teo hiMdu ane musalamAna baMnenA guru hatA. vADA jevI koI vAta emane gamatI na hatI. satyane vADo hoI ja na zake. prabhusmaraNamAM temanI ananya zraddhA hatI. eka divasa eka pApI temane zodhato zodhato temane ghera Avyo. kabIra sAheba ghera na hatA. AvanAre potAnI badhI vAta karI. patnIe kahyuM : 'traNa vAra rAmanuM nAma de. tuM zuddha thaI jaIza. eTalAmAM ja kabIra AvI pahoMce che. traNa vakhata rAmanAmanI vAta sAMbhaLatAM ja teo bolI UThe che, zuM agnine traNavAra aDIe to ja dajhAya ?' ahIMnA nivAsa daramyAna DaoN. prANajIvana mahetAnI vividha pravRttio jovAmAM ThIka ThIka samaya Apyo hato. badho samaya sAthe rahIne DaoN. mahetA potAnI bhAvanA ane daSTino khyAla ApatA hatA. emanI vAte vAte dhanavaMtari bhagavAna pratyenI temanI bhakita ane carakasuzrutanAM UMDAM adhyayana taravaratAM hatAM. tyAMnuM saMgrahasthAna joyuM. auSadhane lagatAM jUnAM navAM ekeeka pustaka meLavavAno temano prayatna dekhAI Avato hato. vanaspationA nAmavAra vargIkaraNa sAthe eno ItihAsa, namUnAo vagere paNa joyuM. hiMdamAMnuM eka ane duniyAmAMnuM trIjuM soleriyama ahIM che. sAraMgadhara leboreTarI ane gAmaDAnI peTI paNa joI. mahine rUpiyA rapamAM eka gAmaDAne ThIka sAravAra maLI zake tema lAgyuM. amArA badhA upara DaoN. mahetAnAM Ayurveda viSayanAM yoga ane dhUnanI chApa paDI hatI. bALakone dUdha ApavAnuM tathA bALaucherane lagatuM uttama sAhitya jovAnI paNa InphanTa velpharamAM taka maLI. elopathInI jANakArI pachI A puruSe bhAratIya Ayurveda mATe je bhagIratha puruSArtha karyo che tenI sAcI kiMmata deza AMkaze ja. DaoN. mahetAne Ayurvedika salAhakAra nImIne saurASTra sarakAre ThIka ja karyuM che. rAjAzAhI yugamAM teonI mahattvAkAMkSAne jeTalo vega maLato tenAthI keTaloya vadhu vega saurASTranI lokazAhImAM maLe evuM mahArAjazrI Icche che. * tA. 22-4-48 aliyAbADA 134 sAdhutAnI pagadaMDI Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAmanagaramAM tA. 21nI bapora sudhI rokAyA sAMjanA vihAra karyo. hajAro lokoe vidAya samAraMbhamAM hAjarI ApI. AvA bhavya prasaMgo bahu ochA bane che. jaina vaiznava musalamAna vagere dareka prajAe lAbha lIdho. jAmanagaranI janatAno prema avarNanIya hato. mAIlo sudhI hajAronI saMkhyAmAM loko sAthe AvatA hatA. jAmanagarathI aliyAbADA AvyA. ahIMnA saMdhe lokone jamavA mATe rasoDuM kholyuM hatuM. strI-puruSo, bALakonI lAMbI laMghAra amArA pravAsamAM sAthe hatI. aliyAbADAthI kuMvAMva AvyA dhuMvAMvamAM mukhya vastI musalamAnonI che temaNe mahArAjazrInuM bhavya svAgata karyuM. kAraNa ke baMdhubhAva samitivALA musalamAno amArI sAthe hatA. * tA. 25 ane 26 dhuMvAMvathI vihAra karI khIlosa AvyA. * tA. 27 ane 28-6-48 : vaNathalI khIlosathI vihAra karI vaNathalI AvyA. aMtara sAta mAIla haze. utAro mahAjana vADImAM rAkhyo hato. keTalAMka bhAI baheno amArI sAthe hatAM, tA. 28mI e jAmanagarathI zahera samitinA hoddedAro aMgata kAraNosara maLavA AvyA hatA. banne divase rAtrI sabhAo sArI thaI hatI. * tA. 29-6-48 : jALiyA vaNathalIthI vihAra karI jALiyA AvyA. aMtara cha mAIla haze. utAro upAzrayamAM rAkhyo hato. rAtre jAherasabhA thaI hatI. muslimo sArI saMkhyAmAM AvyA hatA. pahelAM A cothA naMbaranuM rAjya hatuM. 12 gAmano tAluko hato, have dhroLa nIce AvI gayuM che. * tA. 30-6-48 : haDamatiyA jALiyAthI vihAra karI haDamatiyA AvyA. aMtara cha mAIla haze. utAro upAzrayamAM rAkhyo hato. * tA. 1 ane 2 7-48: paDadharI haDamatiyAthI vihAra karI paDadharI AvyA. aMtara ATha mAIla haze. utAro eka brAhmaNanA makAnamAM rAkhyo hato. corA AgaLa rAtre jAhera sabhA rAkhI hatI. temAM aspRzyatAnivAraNa, komI ekatA ane dharmonuM aikaya vagere aMge kahyuM hatuM. bIje divase savAranA vyAkhyAnamAM jaNAvyuM hatuM ke - dharmanuM zarIra e bAhya saurASTranI vihArayAtrA 135 - Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kriyAkAMDo che, paNa AtmA haNAto hoya to tenI jALavaNIne gauNa karavAM joIe. mANasamAM daSTi pragaTe che tyAre pote mArgadarzana pAme che ane bIjAne paNa Ape che. jainomAM eka matabheda che. strIone mokSano adhikAra che ke nahIM ! emAMthI be pakSa paDI gayA zvetAMbara ane digaMbara digaMbara kahe che nathI, zvetAMbara kahe che. teramA guNasthAnAnI vAta kare che paNa pahelA guNasthAnanI vAta koI karatuM nathI. vaidiko paNa ema jhaghaDA kare che; dvaita sAcuM ke advai sAcuM. IslAma ane khristamAM paNa evA ja jhaghaDA che. IslAmanA traNa paMtha, zIA sunnI ane sUphI. sUphI vaidikane maLatA Ave che, te kahe che paththara to, rojA na kare, namAjha na paDha, mALA toDa paNa eka vastu kahe che Izvara sAthe eka tAra thA. u52nI vAtomAM ane dUranI vAtomAM jhaghaDA che te nakAmA che. dharma e maMdira ke masjida ke upAzrayanI vastu nathI. paNa jIvananI vastu che. e jIvanamAM hoya to kALAbajAra, anIti, tophAna thAya ja kema ? ApaNe sAcA dharmane bhUlIne kriyAkAMDamAM ja dharma mAnI saMtoSa mAnyo che. divasanuM vyAkhyAna upAzrayamAM 2khAya tema mahAsatIe IcchayuM temane harijanano vAMdho na hato. paNa saMdha taiyAra na thayo. rAtrI sabhAmA mahArAjazrIe kahyuM, jema DaoNkaTaranA dIkarAne DaoNkaTara nathI kahetA. prophesaranA dIkarAne prophesa2 nathI kahetA, tema brAhmaNanA dIkarAne brAhmaNa, jainanA dIkarAne jaina kema kahI zakAya. eTaluM kharuM ke bhAvi prajAmAM lohI ane vIryanA saMskAra vArasAmAM Ave che ane te zarIrane sparze che, paNa sadguNa ane dharmanA saMskAra je AtmAne sparze che te puruSArthathI meLavavA paDe che. trIje divase rAtrI sabhAmAM mata ane voTanI kiMmata samajAvI hatI. prajAe potAnuM rakSaNa potAnI jAte karavA, bahAdura ane vIra banavA kahyuM hatuM, strIone temaNe bALakone nahIM DarAvavA ane vyasanothI mukata rAkhavA kahyuM. gAmane cAre bAju koTa che. * tA. 3 ane 4-7-48 : sarapadaDa : paDadharIthI nIkaLI sarapadaDa AvyA. aMtara cha mAIla haze. utAro upAzrayamAM rAkhyo hato. jayaMtIbhAI, ravibAbu sAthe hatA. rAtre jAhera sabhAmAM ApaNI javAbadArI, saMpa ane bahAdurI viSe kahyuM. bIje divase bapore 3 thI 4 mahAjana vADImAM, jIvo jIvasya bhakSaNane badale 'jIvo jIvasya rakSaNa' e sUtrane jIvanamAM AcaravA kahyuM hatuM. 135 sAdhutAnI pagadaMDI Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAmamAM mukhyatve kaNabInI vastI che. zikSaNanuM pramANa ghaNuM ja ochuM gaNAya. ahIMnI rAtrisabhAmAM ekatA aMge bolatAM mahArAjazrIe kahyuM, be ekaDA jo sAthe bese to agiyAra thAya,paNa jo jhaghaDo kare ane laDhavA maMDe to mIMDuM ja rahe. mahAbhAratanA prasaMgano ja vicAra karo. kaurava pAMDavo jyAre bheLA hatA tyAre kALa yauvanane paNa jItI zakayA hatA. paNa jyAre kusaMpa thayo tyAre moTA saMhAra pachI pAMca bacyA ane te paNa himAlayamAM gaLI gayA. ahIMnI eka sabhAmAM mahArAjazrIe hRdayapalaTA para bolatAM jaNAvyuM hatuM ke, "AjanA jagatamAM vijJAne je pragati karI che eno upayoga eka yA bIjA prakAre potAnuM varcasa jamAvavA mATe thaI rahyo che. A vizvamAM moTAmAM moTI vaijJAnika zodha gAMdhIjIe potAnA jIvanathI siddha karI batAvI che. hRdayapalaTAnuM zastra potAnA rome romamAM vaNIne pratyakSa prayogarUpe ApaNI samakSa mUkI gayA che. mahAvIra prabhue nAno pradeza choDIne vizALa pradeza para premanuM sAmrAjya sthApyuM hatuM. hRdayapalaTAno camatkAra e che ke temAM beya jIte che. vijayano AnaMda mANI zake che ane chatAMya baMne namra banIne vikAsa sAdhe che. emAM levA karatAM ApavAnuM vadhu hoya che. pApImAM pApIne je zastra ke sattA sudhAravA mATe azakya gaNAya che te A hRdayapalaTAthI sahaja siddha bane che. * tA. 5-7-1948: nyArA sarapadaDathI vihAra karI nyArA AvyA. aMtara sAta mAIla haze. utAro nautamabhAI zAhane baMgale rAkhyo hato. ahIM eka jainabhAIe khetIvADInA prayogo mATe prayatna karyo che. cAre bAju patharALa bhUmi vacce eka phaLajhADano bagIco banAvyo che. teo jApAna vagere dezomAM jaI AvelA che. vAtacItamAM temaNe kahyuM ke ApaNe tyAMno vepArI zrImaMta thAya eTale baMgalA baMdhAve che, kAM to vyAje paisA dhIravAno dhaMdho kare che. jyAre jApAnamAM meM joyuM ke tyAMno mANasa paisA kamAya to utpanna vadhAravAnA prayogo kare ane chApAmAM Ape ke A rIte A pAka karavAthI utpanna vadhu thAya che. tyAMnA chApAmAM khetIvADInA praznone mukhya sthAna ApavAmAM Ave che jyAre ApaNe tyAM dezano khetIvADI upara mukhya AdhAra hovA chatAM chApAMmAM khetIvADI bAbatano eka zabda paNa Avato nathI. bIjI suMda2 vAta temaNe e kahI ke ApaNA hindIonA rasoIyA mukhyatve jApAnIjha saurASTranI vihArayAtrA 137 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAIo ja hoya che. te vakhate lagabhaga 700 thI 800nI saMkhyA haze. A badhAnI eka kalaba hoya che. sAMje badhA ekaThA maLe pachI eka bIjAnI muzkelIono vicAra kare. koIne kaMI na AvaDatuM hoya to zIkhavI de. amAre bAsuMdI khAvI hoya ane tene banAvavAnuM kahI do to te nA na kahe. tene hindanI koIpaNa rasoI AvaDatI ja hoya. chatAM kaMI nA AvaDatuM hoya to bIjA pAsethI zIkhI lAve agara bIjAnI madadathI banAvI de. keTaluM saMgaThana ? AvI to keTalIye ApaNe levA jevI vAto tyAM hoya che. * tA. 4-7-1948 : ghaMTezvara nyArAthI nIkaLI ghaMTezvara AvyA. aMtara cAra mAIla haze. utAro maMdiramAM rAkhyo hato. mahAdevanA nAma uparathI A gAmanuM nAma paDayuM che. nAnuM gAma che. gAmamAM jAsAciThThI baMdhAI hatI temAM lakhyuM hatuM ke gAma lUMTIzuM nahIM, paNa tamArI bahena dIkarIonI lAja lUMTIzuM, rAtrI sabhAmAM A aMge bola mahArAjazrIe jaNAvyuM, ke atyAre cUMTaNInA divaso cAle che tyAre AvI to kaMIka dhamakIo Avaze. sthApita hito avanavI rIta akhatyAra karaze, paNa tamAre DaryA sivAya yogya ja vyakitane voTa Apavo joIe. A mATe nirbhayatA keLavavA, AbhaDacheTane dUra karavA ane eka saMpa rAkhavA kahyuM hatuM. nyArAthI ghaMTezvara thaI rAjakoTa AvyA. tA. ra1mI thI mAnavatAno saLaMga vikAsakrama" e viSaya upara pravacano zarU karavAmAM AvyAM che. (ahIMyA pravacano ApyAM nathI) - - - - hRdayapravezanuM zAstra sarvadharma samanvayakaravo hoya to mAnavInA hRdayamAM pesavuM joIe. : hRdayamAM sthAna prApta karyA pachI temanA saMskAra ne suvaLAMka ApI zakAze. ane teo je mAnyatA, dAkhavatA hoya ke upAsya devane mAnatA hoya, te devane ApaNA mAnIne cAlIzuM, to prathama zraddhA utpanna karIne pachI ApaNA mArge temane laI zakIzuM. (cAturmAsanA chellA divase karela uddhodha vi.vA.pA. 1-12-48) - - - - - - - - - - - - - - - - - 138 sAdhutAnI pagadaMDI Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( rAjakoTa cAturmAsanAM saMbhAraNAM (saMtanI saraLatA ane nisarga nirbharatA) "zerI vaLAvI sajja karuM ghera Avone ! motIDe purAvuM coka mAre ghera Avone." amArA parivAranA harakhano pAra nahoto. rAjakoTanA amArA baMdha gharane sana 1948mAM dhoLAvI raMgarogAnathI suMdara sApha sUtharuM karavAnuM kAma cAlu hatuM. ane ociMtA ja eka divasa e gharanA bAraNA upara sarakAranA mANaso AvIne tALuM lagAvI gayA. vAta Ama banI hatI. amArA parivAranA moTA gurudeva kavivarya nAnacaMdrajI mahArAjanA atyaMta priya ziSya ane amArA paNa guru evA munizrI saMtabAlajIe sane 1937mAM narmadA kinAre raNApuramAM kASThamauna rAkhI sAdhanA karI. sAdhanA daramyAna thayela darzana ane kuraNA-anubhUtine pariNAme eka nivedana taiyAra karyuM. jemAM jaina sAdhu jagata tema ja samAjane bharapUra ciMtana karavA jevI sAmagrI hatI. muMbaImAM e nivedana pragaTa thayuM ane jANe dharatIkaMpanI. jema jaina samAja halabalI UThayo. lIMbaDInA sthAnakavAsI jaina saMpradAya munizrIne saMgha bahAra mUkyA. moTA gurudevanA atyaMta sneha chatAM emane mATe paNa saMghanA pagalAnuM samarthana karavA sivAya rasto rahyo nahi. saMtabalAjI ekalo jAne re !'nI jema e nIkaLI paDayA. sana 1938nuM comAsuM najIka AvyuM. jaina upAzrayanAM dvAra emane mATe baMdha hatAM. comAsAmAM nivAsa kayAM karavo? amadAvAda bAvaLA roDa upara vAghajIpurA gAmanI sImamAM eka kuTiramAM cAturmAsa thayo.ane pachI to bhAlanaLakAMTho prayoga AraMbhAyo. ane jaina jainetara samAjanA sahakArathI kAma cAlyuM, paNa jaina upAzrayamAM cAturmAsa to thaI zake tevI sthiti nirmANa thaI na hotI. sane 1948na cAturmAsa rAjakoTamAM karavAnuM nakkI thayuM. sthaLa tarIke amAruM dhara taiyAra ja hatuM enI saphAInuM kAma cAlatuM hatuM tyAM ja upara lakhyuM tema tALAM lAgI gayAM! kAraNa Ama banyuM. saurASTranI vihArayAtrA 139 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratanA bhAgalA tAjA ja thayA hatA. pAkistAnamAMthI hindu nirvAsitonAM dhADAnAM dhADAM bhAratamAM AvatAM hatAM. saurASTramAM paNa Ave e svAbhAvika che. sarakArane A nirvAsitone mATe khAlI makAno rekavIjhizana karavAnI sattA hatI. amAruM makAna khAlI joIne sarakArI tALAM lagAvI dIdhAM. mane khabara paDI. khUba mUMjhAyo. divaso bharAI gayA hatA. zuM karavuM? munizrI saMtabAlajIno vihAra e vakhate joDIyA AsapAsa hato. emane maLyo. badhI vAta karI. paristhiti samajAvI. munizrIe hasatAM hasatAM kahyuM : "mUMjhAvAnI jarAya jarUra nathI. mAro utAro hirajanavAsamAM rAkhIzuM. tyAM to koI prazna nahi Ave ne ?" mane khUba sAMtvana maLyuM. rAjakoTa pAcho pharyo. rAjakoTanA koThArIyA nAke dazAzrImALInI vADI hatI. e bhADe Ape to levI ema vicArIne prayAsa cAlu karyo. vADInI mAlikI sthAnakavAsI jaina saMghanI hatI. hiMmata karIne emanA AgevAnone maLyo. vAta karI. saMghe bahu vinayathI javAba Apyo : "vADImAM sa2kA2nuM anAja bharyu che. sarakArane bhADe ApeluM che. sarakAra Ape to amane zo vAMdho hoya ?" A jANIne huM saurASTra, sarakAranA mukhyamaMtrI zrI DhebarabhAIne maLyo. vAta jANI e rAjI thayA. AnaMda vyakta karyo ane kahyuM ke "rasikabhAInA gRhakhAtA hastaka A khAtuM che. eTale tame emane maLo." huM khAtAnA mukhya adhikArIne maLyo. emaNe kahyuM, "amArI pAse makAna kabaje levAnI sattA che. kabajo pAcho ApavAnI sattA nathI." pachI huM zrI rasikalAla parIkhane maLyo. emaNe kahyuM ke, "mahArAjazrI mArA paNa guru ja che, paNa niyamane AdhIna kAryavAhI to karavI ja joIe ne ? makAnono kabajo levAya che e mujaba tamArA makAnano kabajo paNa levAyo che. have jo tame khAtarI ApatA ho ke, cAturmAsamAM A ja kAma mATe upayoga karIne pachI tarata makAnano kabajo pAcho sarakArane soMpI dezo to vAMdho nahi Ave." Ama prazna patyAnA AnaMda sAthe A samAcAra ApavA huM pAcho munizrIne maLavA pahoMcI gayo ane A badhI vAta karI. saMghanA zANA AgevAnone lAgyuM ke hAla kabajo sarakAra pAse che. sarakAra pote sAdhutAnI pagadaMDI 140 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ape che. ApaNe have nA pADIzuM to sarakAra sAthenA saMghanA movaDIonA saMbaMdhono savAla Ave. eTale saMghe paNa saMmati ApI. paNa sAthe sAthe eka zarata mUkI ke "comAsA daramyAna paryuSaNa parva Ave che. saMghanA upAzrayamAM mahAsatIjIonuM comAsuM che. teo A paryuSaNanA divasomAM A vADImAM pravacana ApavA padhAraze." munizrIe paNa A vAta AnaMdathI svIkArI ane kahyuM ke, "pU. sAdhvIjI dIkSAe mArA karatAM moTAM che. mAre mATe pUjya che. huM paNa paryuSaNa daramyAna emanAM vyAkhyAna sAMbhaLIza." Ama nivAsasthAnano prazna sukhada rIte ukelAyo. munizrI roja savAre upAzraya jaIne pU.sAdhvIjIone vaMdaNA Adi vidhi karIne pAchA vADIe AvI jatA. paryuSaNane aThavADiyuM vAra hatI. ane munizrIe jAhera karyuM ke paryuSaNa daramyAna vADImAM pU.sAdhvIjIonuM vyAkhyAna thaze ane e lAbha ApaNe sahu lezuM. Ama kahevA pAchaLanoe artha abhipreta hato ke, saMtabAlajInuM ane sAdhvIjIonuM ema baMne vyAkhyAna savAramAM eka sAthe ja rAkhavAmAM Ave to saMtabAlajInA vyAkhyAnamAM vadhu hAjarI rahe. ane sAdhvIjIonAM vyAkhyAnamAM hAjarI ochI rahe. tethI munizrIe pote ja jAherAta karI dIdhI. jethI sAdhvIjInAM pravacanamAM pUratI saMkhyA rahI zake. A jAherAta thavA sAthe ja jaina yuvA varge eka nivedana ApIne kahyuM ke, "amAre payurSaNanA divasomAM saMtabAlajIne sAMbhaLavA che." munizrIe A yuvA vargane samajAvyuM ke : "tamAruM A valaNa ane maMtavya barAbara nathI sAdhvIjIo ApaNA sahune mATe pUjanIya ane vaMdanIya che. A pavitra divasomAM ApaNe sahu emane sAMbhaLIe ane kRtArtha thaIe." paNa yuvA vargane AthI saMtoSa ke samAdhAna na maLyuM. eTale munizrIe madhyastha rasto sUcavyo ke, "vADImAM to sAdhvIjIo ja pravacana Ape ane emanuM pravacana pUruM thayA pachI vADI sivAyanA najIkanA koI sthaLe mAruM pravacana rakhAya." A sUcana sahue mAnya rAkhyuM. ane saMgharAjakA hAusa-AphreDa hAIskUla, haragoviMdakAkAnI vADI vagere sthaLoe goThavAyuM. pravacano ane savAra sAMjanI prArthanAmAM hajAronI saMkhyAmAM bhAvikoe lAbha lIdho. saurASTranI vihArayAtrA 141 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAlaviyA vADImAM cAturmAsa daramyAna ekamAsano vizvAtsalya ciMtaka varga paNa bharAyo jemAM dharmadraSTie samAjaracanA' tathA 'bhagavadgItAnuM rahasya' tathA zatAvadhAnanA prayogo vagere kendramAM rAkhIne prazno pravacana thatAM jemAMthI kAryakaronA ghaDataranuM moTuM lokazikSaNanuM kAma thayuM. cAturmAsa daramyAna jaina saMghanA AgevAnone maLavAnA prayAsa munizrIe karyA hatA. khAsa cAhIne emane tyAM gocarI levA paNa jatA jethI e ghara maLI zake. paraMtu game te kAraNe saMghanA movaDIone maLI zakavAno yoga na thayo. daramyAna paryuSaNamAM saMvatsarInA divase kSamApanAnuM rahasya' e viSaya para munizrIe potAnA pravacanamAM A bAbatano sahaja achaDato ullekha karIne saMghanA movaDIone potAnA taraphathI kaMIpaNa duHkha thayuM hoya to jAheramAM kSamA mAgI lIdhI. bIje ja divase saMghanA A badhA AgevAno munizrIne maLavA AvyA ane mAphI mAgI. munizrIne eka vakhata comAsAnI zarUAtamAM huM zrI rasikalAla parIkha sAthe maLavA gayo hato. tyAre munizrIe rasikabhAIne dhanyavAda ApatAM kahyuM ke, "tame niyamonuM custa rIte pAlana karo cho e biradAvavA lAyaka che." rAjakoTamAM munizrInA praveza vakhate DhebarabhAI ane thoDA gAMdhI bhakato ja svAgata vakhate AvyA hatA. jyAre cAturmAsanA emanI vidAyaveLAe pAMceka hajAranI medanI umaTI paDI hatI. uttamacaMda ki. gosaliyA rAjakoTanA cAturmAsamAM samAjaghaDataranA anokhA prasaMga 1. samAja ghaDatarano anokho prasaMga rAjakoTanA vatanI ane muMbaI nivAsa karatA zrI bacubhAI urphe uttamacaMda gosaliyA varSothI mahArAjazrI saMtabAlajInA saMparkamAM AvelA hatA. temanI mahArAjazrI upara ananya zraddhA bhakita hatAM, teo vAraMvAra kahetA ke Apa ekavAra rAjakoTamAM cAturmAsa karo. mahArAjazrI mukhyatve bhAla ane naLakAMThAmAM dharmadaSTie samAja racanAno prayoga karatA hoI e pradezamAM vizeSa paribhramaNa karatA tema chatAM saurASTrano saMbaMdha to rAkhyA ja karatA. saurASTramAM aneka premIo vasatA hatA. teo paNa mahArAjazrI saurASTramAM Ave tenI vAraMvAra mAgaNI karyA karatA hatAM. e rIte sAdhutAnI pagadaMDI 142 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMvata 2074 nI sAlanuM cAturmAsa rAjakoTamAM karavAnuM vicAryuM. rAjakoTamAM cAturmAsa karavAnuM eka bIjuM paNa prayojana hatuM, te e ke saurASTranA mukhya kAryakaro rAjakoTamAM ja rahetA hatA. racanAtmaka pravRtti paNa rAjakoTamAM cAlatI hatI. vaLI rAjyonuM ekIkaraNa thaI saurASTranuM prajAkIya rAjya racAvAnI taiyArIo cAlatI hatI. eTale tevA samayamAM pote hAjara hoya to, potAnuM Adarza samAjaracanAnuM je citra che tene barAbara samajAvI zakAya. A daSTie saurASTra praveza karIne sau prathama potAnA gurudeva pU. zrI nAnacaMdrajI mahArAjanAM darzana karavA sAyalA padhAryA. tyAM paMdara divasa rokAyA. gurunA satsaMgano lAbha lIdho. tyAMthI hAlAra tarapha pravAsa karI rAjakoTa AvyA. cAturmAsane eka mahinAnI hajI vAra hatI, paraMtu te pahelAM aThavADiyuM rokAyA ane judI judI saMsthAo, sthaLo ane jANItI vyakitaonI mulAkAta lIdhI. A samaya daramyAna bharacaka kAryakramo rahyA. eka divasa rAjakoTanA nAgariko taraphathI mahArAjazrIne sanmAnavA ane temanA cAturmAsane AvakAra ApavA jAhera sabhA thaI. mahArAjazrInI vidvatAno lAbha rAjakoTane maLaze te badala AnaMda vyakata karatAM judA judA vakatAoe pravacana karyA. jaina AgevAnoe paNa utsAhathI badhI ja sagavaDa sahakAra ApavAnuM kahyuM. sabhAmAM cAturmAsanA kharca badala thoDo phALo paNa thayo. bacubhAI kuTuMba sAthe muMbaIthI ahIM agAuthI ja AvI gayA hatA. temanI IcchA cAturmAsano badho kharca bhogavavAnI hatI. mahArAjazrI haMmezA evI IcchA rAkhatA ke eka vyakita karatAM samAja svecchAthI bhAra vahecI le te vadhu sAruM che. samAja bhAgIdAra banato hovAthI kAmakAjamAM tenI AtmIyatA rahe che. javAbadArI paNa rahe che. saMtonI paNa eka jAtanI cokI rahe che. bacubhAIe vAta premathI svIkArI. jo ke cAturmAsano moTA bhAgano kharca temaNe ja upADayo hato. A vakhate mahArAjazrI ane AgevAno cAturmAsanA nivAsanI pasaMdagI mATe judAM judAM sthAna jovA nIkaLyA. AgevAnomAM eka jaina AgevAna ke jeo mAthAbhAre gaNAtA teo paNa sAthe hatA. ahIMnA sthAnakavAsI jainomAM be pakSa hatA. eka pakSa je nAno hato tenA AgevAna A bhAI hatA. temaNe pote eka upAzraya baMdhAvyo hato. temAM padhAravAnuM ane kharcanI badhI javAbadArI mAthe levAnuM kahyuM. saurASTranI vihArayAtrA 143 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraMtu mahArAjazrI atyAre to badhI paristhiti ane sthaLo jovA pUratA ja nIkaLyA hatA. eka pakSanI asara nIce AvI javAya to bIjo pakSa vimukha bane eTale pote taTastha sthaLa IcchatA hatA. A bhAI sAthe pharatA te bIjA jainone pasaMda nahotuM paNa sAthe AvavAnI nA zI rIte kahI zake? mahAjane potAno vizALa Dahelo ApavAnI IcchA vyakata karI. A sthaLa zaheranI madhyamAM ane vizALa hatuM jethI comAsAmAM paNa prajA rAtri pravacanono lAbha laI zake eTale e sthAnanI pasaMdagI thaI. rAjakoTamAM tAjI ja rASTriya sarakAra astitvamAM AvI hatI. pradhAno badhA lagabhaga koMgresa kAryakaro hatA. je mahArAjazrInA paricita ane zraddhALu hatA eTale sarakAre paNa keTalAMka sthAno batAvyAM ane je pasaMda paDe te ApavAnI taiyArI batAvI. paNa mahArAjazrI sarakArano Azraya levA mAgatA nahotA. A pachI mahArAjazrIno AjubAjunAM gAmaDAMmAM pravAsa zarU thayo. bacubhAI cAturmAsanI taiyArImAM paDayA. ekAda mAsa pachI amo cAturmAsa mATe rAjakoTa AvavA nIkaLyA. agAu gayelA tyAre lokono je utsAha joyelo te adamya hato. paraMtu jyAM ame AvyA tyAM bacubhAInI sAthe thoDAM paricita bhAIbeno ane kAryakaro ja sAme AvyAM hatAM. navAInI sAthe thoDo kSobha paNa thayo. sau nivAsasthAne AvyAM, nivAsasthAna paNa bacubhAInuM ghara ja hatuM. nAnuM sarakhuM eka mALanuM makAna hatuM pAchaLa thoDo vADo hato. bacubhAIe kahyuM, kadAca comAsuM ahIM ja karavuM paDaze. ane to to A vaccenI dIvAla kADhI nAkhazuM ane thoDuM vyavasthita paNa karI laIzuM. eka mahinA pahelAM AvelA tyAre mahAjanano vaDo je vizALa hato te maLavAno hato. paNa tenA vyavasthApako have nA pADatA hatA. jainono utsAha paNa maMda paDI gayo hato. AnuM kAraNa pUchayuM to jANavA maLyuM ke jainonA eka pakSanA AgevAna je mahArAjazrI ahIM nivAsa kare to roja te bhAI sAthe Ave. vaLI potAnA pakSanAM sAdhu sAdhvIonA be ThANAMne cAturmAsa mATe AmaMtraNa ApI dIdheluM. ane emanuM pravacana paNa vaMDAmAM goThaveluM. eTale saMtabAlajIne nA kahevI ja na paDe. nivAsa nahIM ApavAnuM A mukhya kAraNa hatuM. bIjA gauNa kAraNomAM keTalAMka rUDhicusta jainone mahArAjazrInI krAMtikArI vicArasaraNI pasaMda nahotI. mahArAjazrIne to game te sthaLa hoya, koI savAla ja nahoto. paNa bacubhAI ane bIjA kAryakarone A ThIka nahotuM lAgatuM. kAraNa ke mahArAjazrIno lAbha moTI sAdhutAnI pagadaMDI 144 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , saMkhyAmAM loko to laI zake ke jo sthAna madhyamAM ane vizALa hoya. bacubhAI roja AnI zodha karatA, ane lAgatAvaLagatAne maLatA. DhebarabhAIe kahyuM : 'zA mATe mahenata karo cho ? ApaNI pAse ghaNAM sthAno che. rajavADAMnA mahelo khAlI che. chevaTe huM rahuM chuM te seniToriyama to che ja.' paNa mahArAjazrIne sarakArI Azraya levo ja nahoto. pelA jaina AgevAna to vAraMvAra maLatA ane pote taiyAra karAvelA vizALa sthAnamAM padhAravA mATe AgrahapUrvaka vinaMtI karatA, paNa temane mahArAjazrInuM dRSTibiMdu samajAvI dIdhuM eTale pharI teo na AvyA. chevaTe kudarate madada karI. mahAjanano je vaMDo hato teno eka bhAga amuka varasane paTe bhADe Apelo hato. e bhADUAta mahArAjazrI tarapha bhakita-bhAva dharAvatA hatA. temaNe ghaNI khuzIthI e bhAga vAparavA ApavAnI taiyArI batAvI. mahArAjazrInI bhAvanA evI kharI ke, potAnA nivAsa mATenuM sthAna bane tyAM sudhI bhADuM kharacIne na levuM. vaLI bhADUtanI icchA chatAM tenA mAlikanI maMjUrI meLavI levI. A badhuM ja goThavAI gayuM. mahArAjazrIno nivAsa bhoMyataLiye hato, paNa comAsAmAM meDA upara hoya to sAruM. mahAjananA davAkhAnAno meDo khAlI hato. eTale mahAjanane vinaMtI karI. mahAjane te saharSa svIkArI. mahAjananI udAratAno A namUno hato. mahArAjazrI nivAsasthAne AvI gayA. pachI sau prathama sAdhvIjIone maLI AvyA ane temanA kAryakramomAM pote AvavAthI kayAMya paNa AMca na Ave tevI icchA na vyakata karI. AgevAno sAthe paNa kAryakrama nakkI karatA pahelAM maLavAnuM goThavyuM. mahArAjazrIe kahyuM ke, tame sAghvIjIone AmaMtraNa ApI bolAvyAM che to temanA vyAkhyAnamAM koI jAtanI kSati AvavI na joIe. loko tyAM prathama lAbha le te rIte ApaNe kAryakramo goThavIe, lokomAM mahArAjazrInI A jAtanI bhAvanA ane namratAnI suMdara chApa paDI. sAmAnya rIte sAdhuomAM paNa huM moTo, mAruM vyAkhyAna ja loko sAMbhaLe tevI mahattvAkAMkSI vRtti hoya che eTale harIphAIo jAme che. pakSApakSI thAya che ane dharmano AtmA dUra jAya che. Ama mahAsatInA kAryakrama pachI mahArAjazrInA kAryakramogoThavAyA jethI baMnenA pravacanono lAbha janatA laI zakI. sau prathama savAranAM pravacana vaMDAmAM ja goThavAyAM eno viSaya hato. 'mAnavajIvanano vikAsakrama' rAtripravacano vAra pramANe judA judA viSayo saurASTranI vihArayAtrA 145 r Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNa, gItA, mAnavadharma, kathAvArtA, jainadharmanuM tattvajJAna ane sarvadharmanAM tattvo upara thatAM. sabhAmAM dareka dharmanA loko AvatA. divase divase zrotAonI saMkhyA eTalI badhI vadhavA lAgI ke sthAna nAnuM paDayuM eTale vaMDAnI bahAra lAuDaspIkara goThavIne bagIcAmAM vyavasthA karavI paDI. divasanA jaina yuvaka yuvatIo AvatAM. prauDho paNa AvatAM, dhArmika sAmAjika bAbatomAM potAnI gUMco viSe carcAo karatAM. Ama jainonuM AkarSaNa khUba vadhatuM cAlyuM. 2. rAtrI pravacana zA mATe? rAjakoTanA cAturmAsa daramiyAna rAtri pravacanomAM mAnava medanI UbharAtI. comAsuM hoI varasAda paDe tyAre muzkelI paDatI. aMdara to thoDI ja saMkhyA besI zakatI. bIjAne nirAza thavuM paDatuM. koI koI vAra pravacana paNa baMdha rAkhavuM paDatuM. bAjumAM je vaMDo hato te khUba vizALa hato. jo te maLe to tyAM hajAro mANaso varasatA varasAda vakhate paNa besI zake tevI vyavasthA hatI, lAuDaspIkara to hato ja paNa rAtri pravacana mATe e vaMDo ApavAnI vyavasthApakoe nA pADI hatI. divasa mATe vAMdho nahoto. rAtri pravacana mATe vaMDo nahi ApavAnuM eka kAraNa e hatuM ke sAmAnya rIte jeno rAtre dharmasthAnakamAM dIvo battI rAkhatA nathI. ethI saheje pravRttinI maryAdA AvI jAya che. vaLI comAsAmAM dIvA nimitte jIvajaMtunI hiMsA thAya che. bIjuM kAraNa A hatuM ke strIo rAtri sabhAmAM na Ave evI praNAlI hatI. jyAre munizrInI sabhAmAM to puruSo karatAM strIo ja vadhAre AvatI hatI. mahArAjazrIe A bAbatamAM AgevAno sAthe carcA karI, rAtri sabhAnI zA mATe jarUra che te dhArmika rIte samajAvyuM. teozrIe kahyuM ke eka kALa evo hato ke lokone bahu pravRtti karavI paDatI nahIM.thoDA dhaMdhAmAMthI gujarAna cAlI zakatuM. lokonI jarUriyAto paNa bahu ochI hatI. vaLI vastI ochI jaMgalo vadhAre ane saMto paNa jaMgalamAM vicaratA. loko tyAM ja dharma zravaNa karatA ane saMyamI jIvana jIvatA. Aje sthiti badalAI gaI che. eTale dharmanA mukhya siddhAMtone sAcavI rAkhI bAhya kriyAkAMDomAM pheraphAra karavo joIe. dravya, kSetra, kALa ane bhAva pramANe samAjanI manobhUmikA pArakhIne temane pace ane anukULa paDe tevo pheraphAra karavo joIe. Aje lokono vyavasAya eTalo badho vadhI gayo che ke rAta paNa ochI paDe che. A 146 sAdhutAnI pagadaMDI Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthitimAM ApaNe lokone dhArmikatA tarapha vALavA hoya, temane dharma zravaNa karAvavuM hoya to rAtre sabhAo karavI paDe. rAtre phUrasada hoya che ane ekAgratA paNa sArI rahe che e anubhavathI jaNAyuM che. bIjI vAta benone rAtri sabhAmAM AvavAnI. cAritrya ane zIla e evI vastu che ke e koInA kahevAthI AvatAM nathI. manamAM UgavuM joIe. ApaNe ema mAnIe chIe ke cAritryazIlatAno IjAro amArA ja hAthamAM che. kharI rIte to potAnuM zIla sAcavavAnI kALajI puruSo karatAM bahenomAM vizeSa hoya che. temanI dharmajijJAsA paNa vadhu hoya che. mATe temane dharma zravaNathI vaMcita na rAkhavAM joIe. hA sabhAnA yojako evI vyavasthA UbhI kare ke strI puruSanI beThako alaga rahe, svayaMsevako vacce UbhA rahe. jo ke ahIM evI vyavasthA karavAmAM AvI ja hatI. sabhAnA aMte evo zirasto rAkhyo hato ke pahelAM baheno UThe. temanA gayA pachI bhAIo UThatA. AvI khUba sarasa vyavasthA sacavAtI. have rahI battInI vAta, battInI mahArAjazrIne to jarUra ja nahotI kAraNa ke teozrI rAtre lakhavA vAMcavAnI kriyA prAyaH karatA ja nathI eTaluM ja nahi paNa nivAsasthAnathI amuka DagalAMthI vadhAre jatA paNa nathI. paNa sabhA thAya eTale enI vyavasthA jALavavA khAtara battInI jarUra paDe. eTale jIvahiMsA ochI thAya e rIte battI rAkhI zakAya. joke jaina yuvAnonI ane bIjAnI dalIla e hatI ke je moTo vaMDo che, temAM nAtane jamADavA mATe moTI moTI cUlo khodelI che; e cUlo saLagatI haze tyAre keTalI battIo baLyA jeTaluM pApa thatuM haze! mahAjananI vyavasthApaka kamiTImAM lagabhaga 18 sabhyo hatA temAMthI 14 sabhyo pAchalo vaMDo rAtri sabhA mATe ApavA taiyAra hatA, paNa cAra jaNa taiyAra na thayA. mahArAjazrIe temane je kaMI vAMdho hoya tene dharmazAstrono AdhAra ApI samAdhAna ApavA prayatna karyo. paNa teo to makkama ja rahyA. AnI sAme jainono roSa khUba vadhI gayo. temane thayuM amArA ja paisAthI A vaMDo baMdhAvyo che, to vyavasthApaka kamiTI ame kahIe tema kema na mAne? je jagyAe e pravacana thatAM te ane pAchalA bAga vacce eka moTo daravAjo ja hato tene khAlI sAMkaLa ja vAsI rAkhatA. kAraNa ke divasanI sabhA tyAM thatI. vaLI pANIno naLa, jAjarU vagere e bAju hatAM. eTale vAraMvAra amAre javuM AvavuM paDatuM. keTalAka yuvAnoe mahArAjazrIne kahyuM : saurASTranI vihArayAtrA 147 Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "mahArAjazrI ATalAM suMdara pravacana thatAM hoya ane varasAdamAM ame herAna thaIe, chatAM mahAjanavALA mAnatA nathI. Dahelo amAro che to ame daravAjo ughADI nAkhIzuM. tyAM ja pravacana rAkhIe. mahArAjazrIe bahu ja premathI ema na karavA salAha ApI eTaluM ja nahi paNa ema kahyuM ke kamiTinI maMjUrI sivAya tame daravAjo kholazo to huM pravacana baMdha karIza. lokoe vicAryuM ke have zuM karavuM? kamiTI to mAnatI nathI. A to eka prakAranI saramukhatyArI kahevAya. thoDAka AgevAno bhegA thayA ane janatAmAMthI eka kamiTI banAvI. temAM evuM nakkI karyuM ke jainabhAI-benonI moTI saMkhyAmAM sahIo laI mahAjanane eka vinaMtIpatra Apavo. temAM jaNAvavuM ke amo jaino ke jemanA paisAthI A makAna baMdhAyuM che te loko ja potAnA upayoga mATe mAgaNI karIe chIe to rAtri pravacano mATe vAparavA ApavuM. A pramANe lakhANa taiyAra karI saMkhyAbaMdha bhAI beno sahIo levA mATe nIkaLI paDayAM. eka jabarajasta zAMta AMdolana UbhuM thaI gayuM. mahArAjazrIe A lokazAhI kAryavAhImAM vAMdho na lIdho. UlaTuM ene Teko Apyo. lagabhaga 1600 sahIo maLavAI ane e kAgaLo mahAjanane soMpAyA. mahAjane AnI upara vicAra karavA sabhA bolAvI. sArI carcAo thaI paNa junavANI vicAranA cAreka sabhyo viruddha paDyA. teo koI paNa hisAbe vaMDo ApavA taiyAra na thayA. have kamiTI vaMDo ApavA bahumatIthI TharAva karI zakatI hatI paNa tema thAya to pelA cAre bhAI rAjInAmuM ApavA taiyAra thayA. pachI to AkhI kamiTI rAjInAmuM Ape. A Akho prazna mahArAjazrI pAse Avyo. juvAno kahe : 'badho vahIvaTa ame karavA taiyAra chIe. paNa A saramukhatyArI nahi calAvI levAya !' mahArAjazrIne to saunuM ghaDatara karavuM hatuM. A prasaMga paNa eka gharmazAstra jevo banI gayo hato. jo potAnI ane lokonI ahaMtA mamatA poSavI hota to mahArAjazrI tevuM karavAnI AjJA ApI deta. paraMtu temaNe joyuM ke huM cAturmAsa karIne cAlyo jaIza ane lokomAM kAyama kuspa rahI jaze. A prasaMgamAM evuM kaMI thatuM nahotuM. eTale temaNe jaina janatAne dhIraja rAkhavAnI salAha ApI ane jaNAvyuM ke huM sarva saMmatimAM mAnuM chuM eTale eka paNa sabhyano pratItikara virodha haze tyAM sudhI vaMDAmAM paga nahi mUkuM. bIjI bAju AgevAno bahumatInuM apamAna karI rahyA hatA te paNa gamatuM nahotuM. eTale virodhIonI najIka AvavAno ghaNo prayatna karyo paNa pariNAma sAruM na AvyuM. sAdhutAnI pagadaMDI 148 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahenomAM mahArAjazrInAM pravacanothI khUba jAgRti AvI hatI. kaMIka karI chUTavAnI tamannA jAgI hatI. teomAMnAM keTalAMka to A praznamAM khUba rasa letAM hatAM. temaNe strIonI eka alaga sabhA bolAvI ane mahAjana samagra janatAnI mAgaNI chatAM vaMDo vAparavA ApatuM nathI to zuM karavuM tenI vicAraNA karI. chevaTe evuM nakkI karyuM ke vaMDAnA mukhya daravAjA AgaLa besIne jyAM sudhI mahAjana chUTa na Ape tyAM sudhI upavAsa karavA. A rIte 85 beno upavAsamAM besavA taiyAra thayAM. yAdI taiyAra thaI ane dareka jaNe sahIo karavA mAMDI. have rahI mahArAjazrInI saMmati levAnI vAta. bIje divase bahenonI sabhA maLI. temAM mahArAjazrIne bolAvyA ane salAha mAgI. mahArAjazrIe bahenonI ATalI samaja ane hiMmata badala saMtoSa vyakata karI temane dhanyavAda ApyA ane kahyuM : 'A prazna nimitte ATalI badhI jAgRti AvI te ja ApaNI phateha che.' paNa mahArAjazrI to samAjanI nADa pArakhanAra sAcA vaida hatA. temaNe joyuM ke je thoDA AgevAno saMmata nathI thatA teone vyakitagata rIte temane ghera jaIne samajAve. te vakhate bolavAnI hiMmata keTalAmAM ! puruSa varga keTalo taiyAra ! vaLI huM cAlyo jAuM tyAra pachI lagna ane bIjA vahevAramAM je pratyAghAta paDe tene sahana karavAnI taiyArI keTalI ? A badhI vAto khUba ja premathI bahenone samajAvI. tamone anyAya to jarUra thayo che ane tamArAmAM je zakti jAgRta thaI che tene huM pAchI pADavA mAgato nathI. paNa mArI vAta upara tamo badhAM vicAra karo ane bhagavAnane prArthanA karo ke temane sAcI vAta samajAya. bahenone A gamyuM to nahi, paNa mahArAjazrInI salAha mAnya rAkhI upavAsanuM pagaluM mokUpha rAkhyuM. paryuSaNanA divaso AvI rahyA hatA. divasanAM ane rAtrinAM pravacanothI rAjakoTanAM nagarajano ghelAM banI gayAM hatAM. mahArAjazrIne lAgyuM ke mahAjananA bhale amuka bhAIone paNa mArI vAta gaLe UtaratI nathI to tenA pariNAme mAre paryuSaNa pravacano baMdha rAkhavAM ane Ameya saMdhe sAdhvIone AmaMtrelAM che. teonAM pravacano to rahevAnAM ja che. A prakAranI jAherAta thatAM ja jainomAM sannATo vyApI gayo. bIje divase keTalAMka AgevAna bhAIbeno AvyAM ane vinaMtI karI ke paryuSaNa jevuM mahAparva Ave ane Apa jevA krAMtikArI vidvAna saMta hAjara hovA chatAM ApanA pravacanono lAbha janatAne na maLe te kema cAle ? Ape koI paNa hisAbe pravacano to saurASTranI vihArayAtrA 149 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavAM ja joIe. mahArAjazrIe temane samajAvyAM ke roja pravacano to cAlu ja che. ochuM kahevAyuM nathI. vaLI e bhAIone paNa ThIka lAgaze. paNa AvelAMno Agraha cAlu rahyo. temaNe dalIla karI : ApanuM samagra jIvana loka hitArthe che to sabhA bharI sarvAnumate TharAva karo ke mahArAjazrIe paryuSaNamAM pravacano cAlu rAkhavAM ja joIe to Apa svIkArazo ne? mahArAjazrI pAse Ano javAba na hato. mUka saMmati maLI gaI. lokomAM AnaMdano pAra na rahyo. paNa sabhA bharI sarvAnumatithI TharAva karAvavAnI javAbadArI AvI paDI. eTale sau kAme lAgI gayAM. cImanalAla nAgaradAsa eDvokeTa, choTAlAla vakIla, jayasukhabhAI zAha jevA yuvAna AgevAno ane bIjA bhAIbenonA prayatnathI eka vizALa sabhA bharAI. temAM munizrI paryuSaNamAM pravacanono lAbha Ape tevo sarvAnumatithI TharAva pasAra thayo. saMgharAjakA hAusanA vizALa kaMpAunDamAM paryuSaNa parvanI taiyArIo zarU thaI. vIjaLI kaMpanIe vIjaLI pUrI pADI. maMDapa koMTrAkaTare maMDapa bAMdhI dIdho. lAuDa spIkara to hatuM ja. svayaMsevako taiyAra thaI gayA. je sAdhanonI jarUra paDI te badhAM AvI maLyAM. suMdara maMDapa taiyAra thaI gayo. paryuSaNomAM dAno udharAvAya che. bhojana samAraMbho yojAya che tene badale badhuM navI ja DhabathI goThavAyuM. harijana saMsthAone dAna ApyuM. lahANImAM jJAnavardhaka pustikAo vaheMcAI. saurASTranuM ekama thayA pachI AkhA rAjyanA saphAI kAmadArono pagAra keTalo hovo joIe tene mATe saurASTra sarakAre eka kamiTI nImI hatI. temAM sarakAre mahArAjazrI pAse salAhanI mAgaNI karI. sacivAlayamAM kamiTI samakSa potAnA vicAro rajU karyA. temaNe jaNAvyuM ke saphAInuM kAma e zALAnA eka zikSakathI jarAya UtaratuM nathI eTale ochAmAM ochA mAsika so rUpiyA jeTalo pagAra temane maLavo joIe. vaLI saphAI kAma eka varganI monopolI na banavuM joIe. A be krAMtikArI vicAroe saune Azcarya cakita karI dIdhelA. nANAM pradhAna jagubhAI parIkha ane parIkSitabhAI saMmata thayA. paNa sarakAranA AMkaDAzAstrIoe virodha karyo. tema chatAM je vetana maLatuM hatuM temAM sAro evo vadhAro karavAmAM Avyo. Ama rAjakoTanuM cAturmAsa anekavidha pravRttiothI dhamadhamatuM ane chatAM navAM mUlyonI sthApanAnI daSTie yAdagAra banI gayuM. sAdhutAnI pagadaMDI 1pa0 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjakoTamAM kAryakartA tAlIma varga (19-9-48 thI 23-10-48) munizrI potAnA cAturmAsa daramiyAna kAryakartAone tAlIma ApavA mATe vizva vatsala ciMtaka varga 194pathI calAvatA AvyA che. varSamAM be athavA traNa anukULatA pramANe, sthaLa ane samayanI maryAdA pramANe AvA varga 10 thI 15 divasanA calAvatA. paraMtu cAturmAsamAM temane sthiravAsa hoI vadhu samaya ApI zakatA. rAjakoTa cAturmAsa daramiyAna Avo tAlImavarga 19-9-48thI 23-10-48 sudhI 35 divasa mATe rAkhavAmAM Avyo hato. A aMge jene A vargamAM joDAvuM hoya tenI lAyakAta vagere aMge 16-9-48nA vi.vA.mAM jAherAta ApavAmAM AvI hatI. ane vargamAM zuM zuM carcavAmAM Avaze, vagerenI AchI rUparekhA paNa ApavAmAM AvI hatI. A aMge eka bhAIe lakhela patra ane tenA anusaMdhAnamAM munizrIno javAba baMne vAMcatAM, munizrInA manamAM A varganuM mahattva kevuM che teno khyAla AvI raheze. 'vizvavAtsalya ciMtaka varga" pAMtrIsa divasa mATe Apa tA. 19-9-48thI zarU karavAnA cho, te jANI mane khUba AnaMda thayo che. e rIte ApaNA samAjamAM amuka vicArasaraNI dvArA jIvana ghaDatara karavAnI daSTi khIlavI zakAze; eTaluM ja nahIM paraMtu Aje arthane prAdhAnya ApIne jIvana vaheNamAM ghasaDAnAra samAjanA moTA varganA mAnavajIvananuM sAcuM rahasya sujhADanAra-dharma tarapha abhimukha kare evo ciMtaka varga kramazaH taiyAra karI zakAze." varga zarU thaI cUkyo che. dhAravA karatAM saurASTranA kAryakaronI saMkhyA ghaNI ja ochI che. gujarAtanI vadhAre che. saphAI, pisAI, rasoIthI mAMDIne zakaya teTalA svAzrayI vargo cAle che. zArIrika zrama, vyAyAma, bauddhika, bhAvanAtmaka, hiMdustAnI, katAI vagere bAbato emAM che. kAryakaro potAnA e sevAkAryamAM IzvarI tattvanI jhAMkhI kare, dharmadaSTie potAnA aMgata ane sAmAjika jIvanane jovA lAge e AvA vargo pAchaLanuM madhyabiMdu che. vyApArI ane bIjAM bhAIbaheno paNa AmAM rasa laI zake evI jogavAI - thoDI chUTachATa sAthe karavAmAM varga sabhyoe sarva saMmatithI phALo Apyo che... saurASTranI vihArayAtrA 151 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aje gujarAta ane saurASTramAM duSkALa DokiyAM karI rahyo che. e upayogI kAmamAM je sevaka-sevikAo rokAI rahevAne kAraNe nathI AvyAM, temaNe vargano lAbha khoyo che ema na mAnatAM varganI bhAvanAne racanAtmaka karavAnuM aMga amalI banAvyuM che, ema mAnavuM..." saMtabAla" varganI phalazruti varganI phalazrutirUpe zrI harivallabha parIkhe AkhA vargano samAro5 ane temAM thayela kAryanuM vivaraNa eka nAnakaDA lekharUpe hiMdImAM pragaTa karyuM hatuM. je 1-11-48nA vizvavAtsalyamAM chapAyuM hatuM. temAMthI mahattvano bhAga gujarAtI anuvAda karIne nIce Apyo che : nava-samAjaracanAnA kAryamAM, samAjane sAcuM mArgadarzana karAvI zake e daSTie rAjakoTamAM 3pa divasano eka ciMtakavarga calAvavAnuM vicAryuM hatuM. samAjanA navanirmANa arthe daSTi to sApha joIe ja ane AvI daSTi ApavA mATe kaMIka mAdhyama paNa joIe. mahArAjazrI kayAM sAdhana athavA mAdhyamathI A zIkhavaze e jANavuM muzkela nathI. gharma dharmane samajavA ane ene jIvanamAM ke vartanamAM utAravA mATenuM mukhya sAdhana che dharmagraMtho basa, gItA ane rAmAyaNa amArA varganAM paryAyavAcI zabdo banI gayA. gItA mAraphate vartamAnanA cAlu prazno upara paNa prakAza maLI zake che. jema ke haidrAbAdanA vijayathI gauravAnvita thavAne badale paMDita javAharalAlajI evuM vicAre ke ApaNe ApaNI saMskRtine zobhe e jAtano vartAva karI zakayA ke nahIM? ahIM ApaNane emanI samatvazakitano paricaya maLI rahe che. kayAreka kayAreka grAmautthAnanA racanAtmaka kAmo sAthe gItAjInuM amalI svarUpa siddha karavAmAM AvatuM hatuM. rAmAyaNa mAraphate AjanA sAmAjika prazno paranuM mArgadarzana maLI rahetuM. rAmAyaNamAMthI amane amArA kuTuMbano ane samAjajIvananI madhuratAno AsvAda karAvavAmAM Avato. gItA ane rAmAyaNa : gItAnA mahattvanA 200 jeTalA zloko zuddha uccAraNa sAthe vistArapUrvaka samajAvavAmAM AvyA. upasaMhAra karatAM mahArAjazrIe kahyuM : manuSya potAnI prakRti anusAra, svabhAva pramANe vartato AgaLa vadhye jAya. potAnI zakita anusAra kramazaH svabhAva ane prakRtinI saMzuddhi karato rahe. gItAe 152 sAdhutAnI pagadaMDI Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ane ja vikAsano rAjamArga mAnyo che.' 35 divasamAM pasaMda karela copAIo ane dohA laIne kathAno saLaMga pravAha jaLavAI rahe e rIte AkhI rAmAyaNa paNa pUrI samajAvI. rAmAyaNa pUrI thayA pachI mahArAjazrIe kahyuM: rAmAyaNane bhale tame kAlpanika graMtha ke ItihAsa mAno, paNa huM to ene kartavyagraMthathI oLakhAvuM chuM. manuSyanA roje rojanA jIvanamAM AvatAM kartavyo ane pharajonuM AmAM suMdara citra ApyuM che, je ApaNane ApaNI pharajanuM bhAna karAve che. sarvadharma : duniyAnA mukhyamukhya badhA moTA dharmonAM maulika satyone temaNe amArI samakSa rajU karyA. dharmAdhatA ane dharma saMkucitatA dUra karavAno A eka sAro mArga che. ApaNA dharmamAM jema sArI vAto che, tema bIjA dharmomAM paNa hoya che. sAMjanI prArthanA bAda praznottarI rahetI. vizvadharmanI vAto sAthe sAMpradAyika cihno rAkhavAM keTalAM yogya gaNAya? A aMge khUba carcA thatI. reMTiyo kAMtavA mATe paNa mahArAjazrIne Agraha karavAmAM Avyo hato. kAMtaNaH kAMtaNa amArI dinacaryAmAM niyamarUpe rAkhyuM hatuM. sarAsarI 70 AMTI kiMtAI. pAMca baheno ane pAMca bhAIo navA kAMtanArAM taiyAra thayAM. kAMtaNanI sAthe ene AnuSagika viSayo reMTiyAnuM sthAna, reMTiyo ane yaMtro vagere aMge paNa carcA cAlatI, hindustAnI : urdUlipino paricaya karAvyo. moTA bhAganAMne vAMcatAM AvaDI gayuM hatuM. vyAkaraNa paNa samajAvavAmAM AvatuM. kayAreka kayAreka to varganuM AkhuM vAyu-maMDala hiMdustAnImaya banI jatuM. vyAyAma sabhAgye amane vyAyAma mATe sevAdaLanA zrI naTaraMjanabhAI maLI gayA hatA. temaNe kavAyata, ramatagamata, sUryanamaskAra, Asana, dhvajavaMdana vagere zIkhavI dIdhuM hatuM. naTaraMjanabhAIe vargamAM kalA ane sAMskRtika vibhAgane paNa sArI rIte saMbhALyo hato. vargamAM bhAga lenAranI saMkhyA pUro vakhata thoDA divasa kAyamI mahemAna 12 bhAIo 2 bhAI 3 baheno 10 baheno 3 baheno saurASTranI vihArayAtrA 153 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upasaMhAra : vargamAM AzramI vAtAvaraNa jAmyuM hatuM. mahArAjazrInI asara spaSTa rUpe jaNAI AvatI hatI. temanuM jIvana khullI kitAba jevuM hatuM. temAMthI amane ghaNuM ghaNuM vijJAna maLI rahetuM. varganAM bhAIbahenonA parasparanA sahavAsathI paNa ekabIjAne ghaNuM jANavA maLyuM e to khAtarIpUrvaka kahI zakatA hatA ke ame je hatA ane jyAM hatA, tenAthI eka DagaluM AgaLa vadhI cUkyA hatA. AvI jAtanA jIvana saMskAra siMcana karanArA vargo samAjamAM cAlatA rahevA joIe, ane te paNa AvA koI prANavAna puruSanI chAyAmAM. AvA vargono lAbha vadhumAM vadhu kAryakartAoe levo joIe. ane bharapUra pravRtti vacce paNa zAMti ane zuddhino AnaMda lUMTatA rahevuM joIe. pratIka zA mATe? varganAM bhAIbahenoe A vakhate mArA aMgata jIvanamAM ane huM je pratIko dharAvuM chuM te pratIkomAM khUba UMDA UtarIne rasa lIdho. mArA javAbothI samAdhAna na thatAM aMdaroaMdara caNabhaNa cAlI. be vicArasaraNIvALAM baLonAM jUtha banI gayAM. vAtAvaraNa e maya thayuM. jarA ugratA AvI. AnI vRttio jora pakaDavA lAgI. eka pakSane ema paNa lAgyuM ke have ALuM vAtAvaraNa banyuM che mATe UMDA pANImAM nA UtaravuM. meM banne baLone potapotAnA zuddha Azayono khyAla ApavA prayatna karyo. pharI vAtAvaraNa svastha thayuM. kizorabhAInA samULI krAMti'nAM lakhANone nimitte pharI carcA cAlI. meM sarvadharmasamanvaya' ane amuka ja saMpradAyagata gaNAtAM pratIkono meLa kevI rIte maLe te viSe kahyuM. samAdhAna na thayuM. Ama divaso gayA. eka rAtrie mArI hAjarImAM banne pakSoe potapotAnI rajUAto karI. A rajUAtomAM UMDA abhyAsa, ciMtana, anubhava ane AtmIyatA ThIkaThIka dekhAyAM. e badhA pachI ciMtanane aMte mArA je vicAro che te ahIM TAMkIza. ' sthAnakavAsI tarIke oLakhAtA eka jaina samAjanA phirakAmAM dIkSA lIdhI che. e phirakAnI utpatti pAchaLa je dharmakrAMtinI bhUmikA che te dharmakrAMtine anulakSIne ja meM pragati sAdhI che. nivedananA khAsa mudAo A rahyA : muhapattI, zarIrazuddhi, dIkSAmAM vaDIla evAM sAdhvIone vaMdana, mAtra koma, saMpradAya ke dezAdi bAhya kAraNane mahattva na ApatAM abhedabhAve levAnI bhikSAcarI, laMcananuM rUDhigata mahattva toDavuM, padavIone maLelA ati mAnano asvIkAra, rUDhi 154 sAdhutAnI pagadaMDI Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gata vaMdana karatAM hArdika milanane vadhu mahattva A khAsa muddAo che. prathamanA nivedana pachI bIje varSe bahAra paDelA bIjA nivedanamAM muhapattI ane laMcanamAM mArI jAtanuM saMzodhana che. Aje huM sAmAnya rIte mauna vakhate koI khAsa kAraNa sivAya mukhapattImAM mAnato nathI. bolatI vakhate ane bhikSAcarI, vicAra, nihAra samaye rAkhavAmAM mAnuM chuM. AthI rUDhinA tyAgano ane kAma pUratA svIkArano ema banne hetuo sacavAya che. hA; eTaluM kharuM ke A pramANe moDhA ADuM kapaDuM bAMdhavAno rivAja A phirakA sivAya jaina jainetara ke koI bIjA saMnyAsI samAjamAM che ja nahi. muhapattI e A phirakAnuM mAnya thaI paDeluM cihna che, chatAM te A ja rIte baMdhAvI joIe evuM koI vidhAna nathI. AthI huM enA kAma pUratA svIkAramAM paNa ekAMte Agraha rAkhavAmAM saMkocAu chuM. have jo e cihna meM svIkAryuM ja che to rUDhigata mAnyatA pUrato tyAga karyA pachI ene rAkhavAmAM kazI hAni nathI. alabatta, e cilDrana rAkhavAthI prathama take koIne sAMpradAyikatAnI gaMdha AvI javA saMbhava che, paraMtu huM lokahRdayano je sneha anubhavI rahyo chuM te jotAM tevo saMbhava Take tema nathI. bIjI bAju je jaina sthA. saMpradAyane huM khAsa doravA mAguM chuM e doravaNImAM A cina rAkhavAthI Teko maLato jAya che. sarvadharma samanvayanuM mAruM mukhya dhyeya e daSTi para racAyuM che ke jagatamAM matabhedo hoI bhinna bhinna saMpradAyo to rahevAnA. e rahe temAM kazuM khoTuM nathI. mAtra te badhAono samanvaya karavAno che. sau potapotAnA saMpradAyamAM rahI rUDhigata aMzono tyAga karI pratIko bhale rAkhe. bIjA saMpradAyavALAono potA jeTalo ja adhikAra mAnya rAkhe. eTale samanvaya thavAno ja. potapotAnA saMpradAyamAM rahevAthI vaTALavRttino nAza thaze ane navA saMpradAyo bhAgye ja UbhA thaze. ane kadAca thaze to paNa te potAnA jUnA saMpradAyanI sAme jhaghaDavA khAtara nahi paNa saMzodhana khAtara ja thaze. Ane pariNAme Akho jUno saMpradAya zuddhi pAmaze athavA saMrakSaNanI bhAvanAno ene sIdho lAbha maLaze. A daSTie relavihAra, muhapattI tyAga, rajoharaNa tyAga vagere bAbatomAM huM sthA. saMpradAyamAM ucharelA ane vikaselA lokonI mAnyatAne mAro siddhAMta jaLavAto hoya tyAM bIjA lokonI mAnyatA karatAM vadhu mahattva ApuM. bhAlanaLakAMThAno prayoga cAle che. haju mAre mATe mane relavihAra anivArya nathI lAgato.AtmA ane vizva vaccenI mArI samanvayabharI sAdhanAmAM rajoharaNa, muhapattI haju bAdha karatAM mane jaNAtAM nathI. mAthAnuM muMDana ane dADhImUchanuM lucana paNa ThIka jaNAyuM che. bAhya zuddhi huM snAna saurASTranI vihArayAtrA 155 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinA jaLavAya te jouM chuM. pAdavihAra ane bhikSAcarI e banne aMgoe mArA AdarzanA ane lokasaMparkanA mArgamAM madada pahoMcADI che. alabatta, relavihAra, abhikSAcarI vagerethI sAdhutAmAM jAgRti hoya to AMca AvatI nathI; ema chatAM mane Aje lAge che ke sAdhusaMnyAsIone e mArge anukaraNa karavAnuM kahevAmAM jokhama che. huM saMnyAsI saMsthAno sabhya chuM. sarvadharmasamanvayanuM mizana ke jenuM bIja mane mukhyapaNe mArA pU.gurujInI udAratA, jainadarzananAM Agamo ane AcaraNathI maLyuM che; te dRSTie huM jaina sAdhu ane temAMya sthA. saMpradAyanA jaina sAdhu tarIke mArI jAtane mAnavA manAvavAmAM gaurava laI zakuM chuM. mahAtmAjI pravRtti mArgamAM paDelA chatAM nivRttinA lakSya avyakata IzvarArthe kArya karI gayA che. emane rASTratakhto mukhya maLyo. nivRttimArgamAM paDelo chatAM pravRttine lakSya ekamekanI bAhyapravRttio sAthe bhAgye ja samAnatA hoI zake. dhyeyanI samAnatAne mukhya mAnIne ja cAlavuM rahyuM. pU. bApujImAM reMTiyo, gItA ane prArthanAnI tripuTI jAmI hatI. mArAmAM kaI tripuTI che te huM zuM kahuM ? mane aguptatA, ekAMta sevana ane sarvadharmanA abhyAse ghaNuM ApyuM che. vizvavAtsalyanA dhyeyamAM mane maiyAnuM avalaMbana game che. huM bApujInA prayogakSetranuM aMga banuM evI AzA rAkhanArAone mArI vinaMti che ke teo mArI abhilASAnI sAme jue khAsa karIne to sAdhu saMnyAsIone - arthakAraNa tathA rAjakAraNa sAthe meLa hoI ja na zake, e bhrAmaka mAnyatA dUra karavAmAM yatkiMcit paNa phALo ApavAnI mArI abhilASA che. zrama, tarka ane bhAvanAnI triveNI bApunA akSarazaH anukaraNa rUpe mArAmAM na hoya; toye ochA vadhatA pramANamAM e suyoga sAme rAkhIne ja saMtoSapUrvaka huM unnata dRSTie dhapI rahyo chuM ema namrapaNe mAnuM chuM.maiyAnI dayAthI arthaSTine sthAne dharmadaSTinuM sthAna Avye bhautika ane AdhyAtmika banne bAjuono sukhada ukela Avaze e viSe mArI zraddhA aTala che ene jALavI rAkhavAno sAtha sahiyAro ApavA mATe huM saune vinavuM chuM. vizvavAtsalya : 16-10-48 156 Wan saMtabAla sAdhutAnI pagadaMDI Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhutAnI pagadaMDIH khaMDa trIjo praznottarI (jodhapura sTeTamAM AvelI eka gozALAnA vRddha vyavasthApaka amadAvAdanA eka jANItA bhAI sAthe maLavA AvyA. temanI sAthe thayelI keTalIka vAto noMdhavA yogya hoI praznottarIrUpe ApIe chIe.) vyavasthApaka : mahArAja ! atyAre Arthika daSTie gozALAne bahu sahevuM paDe che, pahoMcI zakAtuM nathI. kRpA karI Apa ApanA anuyAyI zeThiyAo upara eka patra lakhI Apo, jethI amone sArI madada maLI rahe. saMtabAlajI : bhAI ! meM eka maryAdA rAkhI che, ane te e ke zrImaMtone dhananI daSTie huM pratiSThA Apato nathI. huM daDha rIte mAnuM chuM ke Aje Arthika dRSTie je samAjaracanA cAlI rahI che, temAM mULabhUta pheraphAro thavA joIe. arthane sthAne dharma Ave te jovA huM mArI tamAma zakitao kharcI rahyo chuM. tamArA jevA tyAgI puruSane paNa saMsthA mATe paisA ugharAvavA nIkaLavuM paDe e ati duHkhada vastu che. vyavasthApaka : to Apano abhiprAya lakhI Apo. saMtabAlajI : mane tamAro ja paricaya che. tamArA viSe Adara hoya e sAcuM paNa tyAMnI gozALA ane vahIvaTa joyA sivAya huM zuM lakhI ApuM? jo Arthika rIte tamo gozALA na calAvI zakatA ho, to gAyone bIjI pAMjarApoLomAM soMpI devI athavA gosevA saMgha jevI pratiSThita saMsthA sAthe joDANa karI levuM. sAmAnya rIte lokono evo khyAla hoya che ke jaina munio pAse phaMDaphALAnA paisA hoya che, ane emanI sUcanA anusAra sArAM phaMDo bharAI jAya che, paNa ahIM huM e spaSTa karavA mAguM chuM ke meM evo koI zrImaMta rAkhyo ja nathI. UlaTuM mUDIvAda sAme to mAro ahiMsaka baLavo che. pratiSThA dhanikonI nahi paNa samAjasevakonI hovI joIe. tamArI manokAmanA saMtoSI zakto nathI te badala kSamA karajo. vyavasthApaka : teo nirAza thaI UThayA. emanA gayA pachI mane thayuM, mahArAja ! pelA bhAIone nirAza karyA emAM zuM sUkSma hiMsA nathI? uttaraH dekhItI rIte ema lAge che ke hiMsA thaI che, paNa jo UMDANathI tapAsIe, to mAre mATe e bhAvaahiMsA ja che. kAraNa, koI paNa bhoge siddhAMtano bhaMga thAya evA kAryamAM saMmati ApavI na joIe. samAjasevakoe dhanikone, dhanane khAtara pratiSThA ApatAM pahelAM potAnI jAta sAthe khUba kaDakAIthI vartavuM joIe. kadAca praznottarI 157 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaDIbhara saMbaMdho tUTe ema paNa lAge; paraMtu eka ja rAhe cAlyA javuM joIe. ane e ja sAcI ahiMsA che. pra. bIjA pAsethI laIne paNa jo koIne upayogI thaI zakAtuM hoya to zuM khoTuM? u.: hA, paNa temAM eTaluM jovuM joIe ke dhanikone dAna, pApanA prAyazcitarUpe ApavA te samajAve, dabANa na kare ane svamAna sAthe svIkAre, paNa AvuM banavuM Aje to ghaNuM muzkela che. jo ApaNe tyAgane pratiSThA ApatA thaIzuM, to ApoApa lohInuM eka paNa TIpuM reDayA vinA dharmadaSTie samAjavAda sthApI zakIzuM. jyAM eka bAju siddhAMta sAcavavAno prazna hoya ane bIjI bAju mAnavI sarjata duHkha hoya, tyAM siddhAMtane vaphAdAra rahevuM e ja ApaNI prathama pharaja che. vizva vAtsalyaH 16-1-1948 (jayakAntabhAI kAmadAre lIdhelI noMdhane AdhAre) dekhAtA dharma saDAne dUra karo eka vAta vAraMvAra bhArapUrvaka kahevAmAM Ave che ke, prajAkIya sarakAra dharmanI bAbatamAM ADakhIlI kAM kare? mogala jamAnAmAM ke koI paNa jamAnAmAM AvuM nahotuM thayuM. briTiza hakUmata daramyAna to dharmasthaLo khAsa salAmata hatAM. AvuM AvuM koI kevaLa komavAdI chApuM ke aNasamA varga bole te to samajI zakAya. paraMtu tAjetaramAM amadAvAdanA eka jANItA dainika patranA agralekhamAM paNa AvI ja kaMI dalIlo karavAmAM AvI hatI. jo ke e lekhamAM dharmaguruo ane dharmasaMsthAone pAchaLathI Takora avazya hatI, paNa eka bAjuthI hiMdu dharmanI ane saMskRtinI vAto karavI ane bIjI bAjuthI jANe ajANe kahevAtA harijana hiMduonA hakothI vaMcita na rAkhavA jevI sarakAranI sAmAnya nItithI bhaDakatA rahenAranI Avezamaya lAgaNIone paMpALavI, te be vAtane kadI ja na banI zake. musalamAno sAme malecchagaNIne cAlavAnI je sUga hatI, tene sthAne kahevAtA aMtyajane aDIne mAnyatA anusAra abhaDAI gayelA loko musalamAnone aDI zuddhino svAda letA thayA, e samAjakrAntimAM mogalakALano phALo zuM nAno sUno hato ? briTiza taMtranA kALanI vAta ja javA do ne ! dharmanA dehane cUMthyA vinA eno AtmA ja khovAI jato hoya, to dehane cUMthavo zA mATe? evA kAryane dharmamAM ADe na AvanAra jya tarIke je loko lekhAve che temane to kahevAnuM ja zuM hoya ? paNa jeo A vAtane samajyA che, tevA pratyeka mAnavatA premI hiMdIo kahevAtA savarNa hiMduo jeTalA ja kahevAtA harijana hiMduone paNa adhikAro che ja, e vidhAnane himmatapUrvaka pAra pADavuM joIe. ane 158 sAdhutAnI pagadaMDI Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prajAkIya sarakAranAM pagalAMne aMtaHkaraNathI AvakAravuM joIe. tema ja pokaLa dharmanI vAto choDIne have sarakArI kAyado prajAhRdayane kAyado kema bane, te jAtanA ja vicAro phelAvavA joIe. prajA, prajAne preranArAM jAhe2patro ane AgevAno uparAMta dharmasaMsthAone paNa mArI e aMtaranI apIla che ke kahevAtA hirajanomAM potAnA hakane bhogavavAnI je tamannA jAgI che, te tamannAno vaLAMka vyavasthita 2he te khAtara banatuM badhuM ja karI chUTavuM joIe ane hiMdu dharmamAM dharmane nAme lAgelA adharmA saDAne jaDamULathI dUra karavo joIe. rAjaputra nahi, jagatAta bano (mAMDalathI AvelA Agrahabharyu AmaMtraNa mujaba hAjara na rahI zakavAthI munizrIe kaDavAsaNa jagyAmAM tA. 16-1-48 ne roja bharAtA ekaso daza gAmanA rAjapUta jJAti saMmelana para nIceno saMdezo pAThavyo che.) have rAjaputra kahevaDAvavA karatAM zramajIvI kheDUta athavA prajA mATe prANa pAtharanAra svayaMsevaka kahevaDAvavAmAM tamAre gaurava levuM joIe, ane tamArI jAtane tevI banAvavAno prayatna karavo joIe. ALasa ane mithyAbhimAnanA doSe tamArI komane pAyamAla karI che. talavAranI vAto tamAre mATe Aje vAhiyAta che. eTale mArI salAha e che ke, sAcA khamIra ane mahenata mATe tamAre taiyAra thavuM joIe. zikSaNanI bahu ja jarUra che, paNa e zikSaNa uparanI bhAvanAnuM poSaka banAvavuM joIe. tamo sau A dRSTie saMgazcita bano. dArU aphINanAM vyasano choDo, karaja na karo, sAdAI ane zramathI jIvo. tamo ane tamArAM bALako rASTradharma ane Atmadharma bajAvavA tatpara raho e ja abhilASA. vizvavAtsalya ciMtaka varga vizvavAtsalyanI bhAvanA ane rahasya samajI jIvanamAM utArI zakAya e daSTie mahArAjazrInI doravaNI heThaLa chellAM traNa varSathI unALAmAM varga bharavAmAM Ave che. have pachIno teozrIno pravAsa kAThiyAvADa taraphano hoI teo prayANa kare te pahelAM varganA badhA sabhyo eka vAra dhoLI mukAme ekaThA maLIe ane sAteka divasa sAthe rahI AjanI paristhitimAM vizvavAtsalyanI bhAvanA jIvanamAM zI rIte utArI zakAya e aMge vicAravinimaya thAya tathA mahArAjazrInuM mArgadarzana maLe evuM vicArAyuM che. A varga tA. 25mI jAnyuArIthI zarU thaze ane sAta divasa cAlaze. te daramyAna mahArAjazrInAM pravacano tathA praznottarI vagere kAryakrama paNa raheze. jUnA sabhyone hAjara rahevA khAsa vinaMti che. vargamAM dAkhala thavA IcchatA bhAIbeno A aMge praznottarI 159 Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patravyavahAra nIcene saranAme kare. vyavasthApaka : navalabhAI haThIbhAInI vADI -amadAvAda. gata prANapaMDitajInI suvAsa sAbaramatI harijana AzramamAM jatAMnI sAthe paMDita totArAmajIne emanI mahUlImAM jotAM ja ThaMDaka vaLe. khaDatala tana ane khaDatala mana paMDitajInAM sAthI hatAM. AzramanuM saphAIkAma emaNe aMta sudhI bajAvyuM ane AzramavAsIone ja potAnAM priyajana banAvyA. chevaTa sudhInA Azrama snehe emanuM mRtyu paNa snehamaya ane rasamaya banAvyuM. gAMdhIjInA aneka aMtevAsIo paikInuM A paNa eka saurabhabharyuM phUla hatuM. pAkI vRddhAvasthAmAM e gayuM ane suvAsa mUkatuM gayuM. praznottarI : 2 vaDodarA rAjyanI AgAmI laData aMge ahiMsAnI maryAdAmAM rahIne zuM zuM thaI zake ? korTa kverI ane rAjyano kabajo laI zakIe ane jo laIe ane sazastra sAmano thAya to zuM ame sazastra pratikAra karI zakIe kharA? TapAla, relave vagere toDIphoDI taMtrane thaMbhAvI devAnI bAbatamAM tamAro zo abhiprAya che? ahiMsaka laData vadhumAM vadhu saphaLa kaye mArge thaI zake? tamArA traNe praznono eka sAthe uttara ApI dau. tame ahiMsAnI maryAdA svIkArIne pUcho cho eTale javAba ApatAM mane AnaMda thAya che. ahiMsAnI daSTie ja jyAre ApaNe ApaNAM pratyeka kArya karIzuM tyAre ja sAcuM svarAjyasukha pAmavAnAM chIe. ahiMsA kahevI sahelI che, AcaravI kaThina che ema loko kahe che, ane lAge che ke e samajathI kaThina che. samajyA pachI AcaravI kaThina nathI. jyAM saccAI ane bahAdurIno chAMTo paNa na hoya tyAM ahiMsAnI AzA rAkhavI vyartha che. prajAmAMthI je loko kharekhara ema samajatA hoya ke rAjyataMtra cAlu rAjavInA hAtha nIce rahe to jokhama che, to tevA loko evA rAjavIne gAdIthI uThADI kacerI ane rAjyano kabajo laI zake che. AvA lokonA jIvanamAM ahiMsAnI pUrepUrI daSTi ane rAjataMtra pratye zubhaniSThA haze, to tema karavAmAM temane prajAmAMthI ja A vakhata pUratI zistabaddha senA maLI raheze. sazastra humalo sevakasenA karavA taiyAra thanArA A vakhatanA evA rAjavInA bhADUtI sainiko ahIM kAM to namI paDavAnA che ane kAM to bhAgI javAnA che, paraMtu A kabajo lenArA mANasonuM jIvana samaSTimaya hovuM joIze. jo niraMkaza ToLAM A mArge jAya to emAM corI ane hiMsA ane AvI 10 sAdhutAnI pagadaMDI Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ javAnAM ane ahiMsaka laData mArI javAnI. relave, TapAla e badhuM toDavA phoDavAnI vAta ahiMsaka mATe chellAmAM chelluM sAdhana che. jema Aga lAgyA pachI zarIrane bacAvavAno koI ja mArga na rahe tyAre ja ApaNe kapaDAMno nAza karIe chIe. A aMnA agralekhamAM je upAyo batAvyA che, te badhAno amala karyA pachI na chUTake A upAyo levAmAM Ave to ja ahiMsA, saccAI ane bahAdurIno sumeLa paDI zake. bAkI prathamathI ja jo relave, TapAla toDavA phoDavAnuM kAma ToLAMonA hAthamAM AvI paDe to meM agralekhamAM kahyuM che tema jATha, hiMsA ane kAyaratAno saMbhava saheje Ubho thavAno ja. uttararUpe ATalA lakhANa sAthe A aMkano agralekha ciMtana sAthe vAMcavA bhalAmaNa karuM chuM. vizvavAtsalya : 1-2-1948. praznottarI : 3: pra. eka vicAraka lekhAtA jaina bhAI potAnA cAra praznomAM eka ja vAta para bhAra mUktAM nIcenI matalabanuM puchAve che : "Apane nathI lAgatuM ke vadhatA jatA kAryapradezane pahoMcI vaLavA mATe jhaDapI vAhananI jarUriyAta Apane sAru UbhI thaI gaI che? svargastha pU. AtmArAmajI mahArAja u AcArya vijayAnaMdasUrI zAsana pracArArthe vAhanano Azraya laI videza javA taiyAra thaI gayA hatA. vagere." mArI jANamAM nathI ke vijayAnaMdasUri viSe AgaboTa ke AgagADInA pravAsanI ke videza javAnI vAta UbhI thaI hoya. zrI. vIracaMdabhAIne amerikA moklavAmAM tathA videzI vidvAno sAthe saMparka dharAvavAmAM teo saMpUrNapaNe khaMtapUrvaka rasa letA. eTaluM ja huM jANuM chuM. koI jaina ke jainetara kahevAtI vyakitanA anukaraNathI nahi, paNa mArA mana sAthe je prazno AvI gayA che, ane AvI rahyA che, te aMge huM ahIM jaNAvIza. koNa jANe zAthI paNa mane bhikSAcarI ane pAdavihAra e banne aMgo paratve khUba ja hArdika prema che, ane lokasaMparkamAM mane e be aMgoe apAra madada karI che. videza javAno prazna huM na bhUlato houM to avadhAnazakitanA garvamAMthI mane UThayo hato. kharo, paraMtu e thoDA vakhata pachI pAyAdAra na hovAne kAraNe zamI gayo hato. AphrikA ane barmAmAM mane kheMcI javA keTalAMka bhAIbenoe IcchA pragaTa karI hatI kharI. mane AjasudhI lAgyAM karyuM che ke pracAra mATe ja AvuM kaMI karavAnI jarUra nathI. AcaraNanuM eka nAnA kSetramAM paNa rahetuM baLa comera pracAra pAmI jAya che. bhAla naLa -kAMThAnA kSetrane meM e ja daSTie prayogabhUmi varSothI banAvI che. kadI AtmavikAsa ane kahevAtI janasevA vacce mane bheda lAgyo ja nathI. mahAtmAjInA avasAna praznottarI 161 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pachInA tAjetaramAM thayelAM maMthanomAM mane evA vicAro UThayA che kharA ke kadAca evo vAhanano upayoga anirvAya rIte AvI paDe; paraMtu A vicAronuM mULa kayAM che, te haju mane spaSTa jaDayuM nathI. jaina dIkSAno prema mArA aMtara sAthe jaDAI gayelo che. AjasudhInA mArA namra anubhave mane jaNAvyuM che ke kAM to evAM sAdhanono upayoga karavAnuM A jiMdagImAM banaze ja nahi ane kadAca banaze to AjanA kahevAtA jainasamAjanA moTAbhAganI IcchAno ja emAM paDagho haze. sarvadharma upAsanA vratanI saphaLatAmAM jema mApakayaMtrarUpa Itara saMpradAyanA anuyAyIone mAnuM chuM; tema mArI saMnyAsasAdhanAmAM mArA e najIkanA sAthIdAra kahevAtA jaina samAjanAM vacana bhale nahi paNa dilane to avazya mApakayaMtra gaNuM chuM. vizvavAtsalya : 16-2-1948 praznottarI : 4 pra. karmavAdanA siddhAMtanI dRSTie AjanI krAMtino meLa kevI rIte pADI zakAya ? u. karmavAdano siddhAMta aphara che. mAnavI ane samajato nathI e kAraNe ja ene bhUle che, keTalIkavAra thoDAM mANasonI bhUlo paNa AkhA samAjane sparze che ane dhIme dhIme samAjavyApI banI jAya che. chellA kALamAM sattAnI sAthe puNya ane dharmane sAMkaLI levAnI je bhUla thaI che te Ano kaDavo namUno che. A bhUlamAM karmavAdanI otha levAtI hatI paNa tethI sAva UlaTuM ja hatuM. AMbo vavAtAM karmavAdane niyame AMbo thAya, paNa liMbaDA vAvIne AMbo ugADavAnI AzAmAM karmavAdanuM nAma levAya to tenuM pariNAma UlaTuM Ave. AvI sthiti dhana ane sattAnA saMbaMdhamAM thaI che ane samAjavyApI e bhUle karmavAdane sacoTa phaTako paDayo che. pra. Apa samAjavAdamAM mAno cho, to pachI e mATe ja je pakSa racAI rahyAM che tenI viruddha TIkA zA mATe karo cho? u. huM evA samAjavAdamAM mAnuM chuM ke je rAjakIya taMtramAMthI nahi paNa prajAmAMthI ja pedA thAya. hAla samAjavAdI pakSe je valaNa lIdhuM che, te mane koIpaNa rIte gaLe UtaratuM nathI. samAjavAdI pakSa ema mAnato hoya ke rAjakIya sattAnAM sUtro hAtha AvyA pachI sAco samAjavAda lAvI zakAze to te mAre mate gaMbhIra bhUla che. hiMdanI prajAnuM ghaDatara dharmanI rIte ja AjaparyaMta thayuM hatuM. hiMdu gulAma thayA pachI temAM bhaMgANa paDayuM che. e bhaMgANane sAMdhavA mATe dharmamaya rIte ja kAma thavuM joIe. eTale ke prajAne nAgarikapaNAnI javAbadArInI tAlIma apAvI joIe. A tAlIma apAyA pahelAM game tevI uddAma bhAvanA haze to paNa mAtra kAyadAthI e tAlImanI 162 sAdhutAnI pagadaMDI Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrti thavAnI nathI. eTale mane e sUcavavAnuM mana thAya che ke rAjadvArI takhtA para saheje AvelI koMgresa sivAya koIpaNa pakSe hAla turata laDI levAnI jarUra nathI. samAjavAdI pakSane e ja daSTie huM rAjakIya kSetra choDI sAmAjika kAmomAM lAgavAnuM vizvavAtsalya : 1-5-1948 purAyelA dravyano sadupayoga karo. dhArmika saMsthAonA TrasTano sadupayoga karavAnI je vicAraNA muMbaI sarakAra karI rahI che, te badala huM sarakArane dhanyavAda pAThavuM chuM. sakhAvatI saMsthAonA TrasTaphaMDanI tapAsanuM kAma je samitine soMpAyuM che, te samitinA sabhyonAM nAmo paNa mane gamyAM che. vizvavAtsalya"mAM meM jainonA devadravya vize eka vakhata khAsa dhyAna kheMcyuM hatuM. AjanA TrasTIo e phaMDanA dAtA karatAM paNa potAnI sattAne AgaLa laI gayAno duHkhada anubhava jaina janatAne bahoLe aMze thayo che. AthI sarakAranI A vicAraNAne udAra daSTibiMdu dharAvanAra ekeeka jaina AvakAraze ema huM mAnuM chuM. AjanA kahevAtA TrasTIo sAthe je jainamunione nisbata che, te jainamunio A bAbatamAM sahakAra Ape to AmajanatAnA AzIrvAda teo jarUra meLavaze emAM mane koI ja zaMkA nathI. je rIta jaina phaMDone lAgu paDe che e ja rIte dareka saMsthA tathA dharmAdA phaMDane lAgu paDe che. koI paNa dharmAdA saMsthA dravyasaMcayanA rogamAM paDI ke tarata ja tenuM teja ghaTavA mAMDe che. eTale sarakAranI A vicAraNAne dharmAdA phaMDamAM hastakSepa jevI na mAnatAM ene dharmapriya janatAe AvakArI levI joIe. alabatta, je je dharmasaMpradAyanI e TrasTa mUDI hoya, teno avAja mukhya hovo joIe. matabala ke e mUDIno upayoga karavAmAM je saMpradAyanuM e dharmAdA phaMDa hoya tenI bahumatI hovI jarUrI che. ane zakya tyAM lagI sarakAraniyukata sabhyo paNa te te saMpradAya mAnya karelA na hovA joIe. sakhAvatI saMsthA tapAsa samitinA pramukhane jaino taraphathI je ghareDiyA javAba maLyAnuM jAhera thayuM che, tenuM kAraNa sarakAranI Dabalano hAu haze ema mane lAge che. janatAnA abhiprAya viruddha pote hastakSepa nahi kare e vize sarakAre khAtarI ApavI joIe. uparAMta rojabarojanA kAryakramamAM paNa sarakAre paDavuM na joIe evo mAro abhiprAya che. upara kahelA dhoraNe sarakAraniyukata ane te te saMpradAyaniyukata sabhyo cAlu jarUriyAtonA kSetramAM mUDIno sadupayoga kare. praznottarI 163 Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aje sadupayoganuM moTAmAM moTuM sthAna nirAzrito che temane dhaMdhe lagADavA, temanI vasAhato UbhI karavI tathA temane ApaNA pradeza ane samAjamAM samAvI levA e sauthI mahattvanuM dharmakArya che. ekalI sarakAra AmAM nahi pahoMcI vaLe. vidhavA tathA bekAro mATe saMskAramaya keLavaNI ane dhaMdho ApavAnuM kAma paNa agatyanuM che ja. AvAM AvAM kAmomAM thaelA dharmAdA TrasTaphaMDanA upayogathI potapotAnA ISTadeva khUbakhUba rAjI thaze. praznottarI : 5 pra. Apa rAjakAraNamAM bhAre rasa lo cho; to eka dharmagurue rAjakAraNamAM rasa levo te dharmatattvane hAnIrUpa nathI? u. tamAro prazna AjanA dhArmika gaNAtA ghaNA lokonI mAnyatAnA paDaghArUpa che. e loko ema mAnatA hoya che ke dharmano ane rAjakAraNano meLa na hoI zake. A mAnyatAe aMgreja amala daramyAna ApaNane ane ApaNA dharmasaMpradAyone moTAmAM moTuM nukasAna karyuM che. hiMdanuM rAjakAraNa haMmezAM dharmaprerita rahyAM ja karyuM che. jyArathI kahevAtA dharmaguruoe arthakAraNa, samAjakAraNa ane rAjakAraNathI dharmakAraNane alaga rAkhavA mAMDayuM che tyArathI jIvana ane dharma vacce IrAdApUrvakanA chUTAcheDA nibhAvI levAmAM AvyA che. pariNAme dharmasattAe pravAha upara kAbU meLavavo joIe te na maLatAM kahevAtI dharmasattA upara samAjanA mUDIvAdI varganoM ane sattAzAhI vargano kAbU AvI gayo che. A bhramajanaka mAnyatA sAme dharmadaSTie samAjaracanAnA Adarza huM pratyeka praznane ane pratyeka kSetrane kahuM chuM. ApaNe jo sAcI lokazAhI sthApavI hoya to, ane sthApavI ja che to mukhyapaNe sAcA sevake ane nispRhI dharmaguruoe A mArge vaLavuM ja rahyuM. dazaratha ane rAmane doranAra vaziSTa hatA. ethI ja rAmarAjya sthapAyuM ane TakaryuM hatuM. A uparathI saheje samajI zakazo ke rAja e kAyadA dvArA samAjanuM dhAraNa ane poSaNa karavAnuM sAdhana che. jyAre dharma AmajanatAmAM naitika baLa pedA karI enA jIvananA ekeeka aMganuM dhAraNa poSaNa ane sattvazodhana karato hoI rAjakAraNa, arthakAraNa vagere emAM ApoApa AvI jAya che. dharmanA mArgadarzana vagaranuM rAjakAraNa, arthakAraNa ane samAjakAraNa adhUrAM rahe ane keTalIkavAra nukasAnakAraka paNa banI jAya. pra. samavAyataMtra (eTale judAM judAM jUthonuM taMtra-pheDarezana) ane ekamataMtra (yuniTarI kaMTrola) e be vacce saurASTranI prajAne mATe Apa kyuM pathya mAno cho? 14 sAdhutAnI pagadaMDI Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u. vAMkAneranA tAjetaranA pravAsamAM meM joyuM ke jUthataMtra mATe tyAMnA keTalAka bhAIo bharapUra prayAsa karI rahyA jaNAya che. prajA jyAre rAjakAraNane pUrepUrI rIte samajI jAya athavA to saurASTrano ekeeka nAgarika nAgarikapaNAnI pharaja samajIne vartato thAya tyAre judAM judAM jUthonuM taMtra sAdhaka nIvaDe, Aje je rAjAzAhI gaI che, tenI judAM judAM jUtho rAkhavAthI nAnI sarakhI paNa punarAvRtti ja thaze. kAraNa ke nAnA nAnA jUthamAM AjalagI je sthApita hitoe AgaLa paDato bhAga bhajavyo che, tenuM ja varcasva rahevAnuM. paNa ekamataMtramAM e sthApita hitonuM kazuM ja nahi cAle. kAraNa ke prajA saurASTra sarakAranA nejA nIce mukata svataMtratA mANI rahI haze, mane vAMkAneranA anubhave e bhIti UbhI thaI che ke gAmaDAMnI prajAne ane nIcalA tharane juduM jUthataMtra e zabdajALathI bharamAtAM vAra nahi lAge ane pariNAme prAdezika prajAnI pasaMdagIne nAme juduM jUthataMtra mAgIne gaNIgAMThI vyakitaonA hAthamAM prajAno rojabarojano mukhya kAbU jatAM gAmaDAM ane pachAta prajAne khUba ja veThavuM paDaze. duHkhanI vAta e che ke A thoDI vyaktionA pravAhamAM eka vakhatanA prajAmaMDaLanA kAryakartA paNa kheMcAya che, eTale e bhIti vadhu gaMbhIra bane che. A bhItine kAraNe je thoDAM tattvo gAmaDAM ane pachAta vargo pAse pracAra mATe pahoMce te pahelAM kAThiyAvADa rAjakIya pariSadanA kAryakaroe ke sevake gAmaDAM ane pachAta vargo pAse pahoMcI javuM joIe. ane alaga jUtha taMtra ane samasta ekama vaccenA AjanA saMyogo pramANe zAM zAM lAbhahAni che te prajAne samajAvavAM joIe. hAla turata jema saurASTranuM bhaugolika ekama racAyuM che tema samasta saurASTranuM vahIvaTamAM paNa ekama taMtra rahe e ja mane pathya lAge che ane saurASTranI prajAne Aje mArI e ja mAgaNI karavAnI bhalAmaNa che. pra. guMDA ekaTa ane jAherasalAmatIdhArA jevA kAyadAone lokazAhInI dRSTie Apa kevA mAno cho ? u. dekhItI rIte A kAyadAo kALA kAyadA jaNAI rahe che. paNa AjanA deza ane duniyAnA saMyogo jotAM A kAyadAone huM kSamya gaNuM chuM. A saMkrAnti kALa che. dezane AjhAdI maLyA pachI Aje aMdaranAM ane bahAranAM banne baLo vacce koMgresI pradhAnamaMDaLane kAma levAnuM che. AvA kALamAMthI pasAra be rIte thaI zakAya. (1) prajAnI jAgRti dvArA, (2) AvA kAyadA dvArA. hiMdanI prajAmAM AMtarika jAgRti AvI nathI ane AvatAM haju vAra lAgaze. bIjA upAyathI moTebhAge kAma levAnuM rahe che. alabata, e ja kAyadAo jo bInaprajAkIyataMtranA hAthamAM hoya to bhAre anartha thAya, je ApaNe briTizarAjanA chellA damanakALamAM anubhavyuM che. paNa praznottarI 165 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sadbhAgye AjanuM taMtra evI saMsthAnA hAthamAM che ke je saMsthAnA vikAsa pAchaLa tyAga tapa ane balidAnano bhavya ItihAsa che. ane AjanuM taMtra je vyakitao mukhyapaNe saMbhALI rahI che, te vyakitaoe prajAhRdaya para kAbU meLavyo che. Ama hoIne A kAyadAothI AmaprajAne bIvAnuM nathI. eTaluM kharuM ke jeo hiMdanI kaTokaTInI paLone pichANI zakatA nathI ane lokazAhI, samAjavAda, kisAnamajUra rAjya, prAdezika svataMtratA vagere AkarSaka nAmo nIce prajAkIya taMtrane cAlavAmAM roDAM nAMkhe che, temane A kAyadAothI rukAvaTa thaze. te rukAvaTa jarUrI paNa lAge che. hamaNAMno ja dAkhalo ApuM. eka jAhera borDa upara eka moTA zaheramAM eka mANase "mUDIvAdI sarakAra murdAbAda" evuM lakhyuM hatuM. e lekhake mUDIvAdI sarakAra koNa? e evI siphatathI jaNAvyuM hatuM ke teno sIdho sAdo artha koMgresa sarakAra thato hato. kAyadAnI rIte A mANasane kazuM ja na thaI zake. paNa prajA mATe A khataranAka hatuM. evAM paNa udAharaNa che ke jyAM komavAdanuM jhera haju paNa UMDe UMDe rahI gayuM che ane prasaMga maLatAM te potAno phelAvo kare che. Ave ThekANe prajAjAgRti na hoya to sarakAra e tattvone bIjI kaI rIte tatkALa kAbumAM laI zake? hA, A kAyadAno durupayoga na thAya te mATe kaDaka rIte cokI rAkhavI ja paDaze. vaLI je amaladAronAM mAnasapaTa nathI, athavA saMkucita daSTivALA ke pakSapAtavALAM che temanA taraphathI A kAyadAne lIdhe jokhama UbhuM che. uparAMta prajAmAMno paNa lAgavaga dharAvato varga jUnAM verajherathI prerAIne A kAyadAno durupayoga karAve te paNa banavA joga che. ATalAM bhayasthaLo hovA chatAM AjanA saMyogomAM prajAkIya pradhAnone prajAhita na jokhamAya te rIte taMtra TakAvI rAkhavuM hoya to thoDA samaya pUratA AvA kAyadAno upayoga karavo paNa paDe, paNa teno upayoga karavAmAM sarakAranA adhikArIoe ane prajAe sAvadhAna rahevuM joIe. vizvavAtsalya : 16-5-1949 praznottarI : pra. rAjakAraNamAM Aje strIoe bhAga levo joIe ema Apa mAno cho ? u. strI e puruSanI sakhI uparAMta preraka paNa che; eTale e kadI rAjakAraNathI mukata na rahI zake. Aje hiMdI saMghanA hiMdanI punarracanAnuM mahAna kArya hiMdI sAme paDyuM che. emAM strIo jo bhAga nahi le to e kAma apUrNa ja rahevAnuM. e daSTie huM bahu ja bhArapUrvaka mAnuM chuM ane kahI paNa rahyo chuM ke, strIoe koIpaNa kAma karatAM Aje vadhu sakriya rIte rAjakAraNamAM bhAga levo joIe. 166 sAdhutAnI pagadaMDI Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. prAcInakALe hiMdanI strIoe rAjakAraNamAM bhAga lIdhAnAM udAharaNo TAMkI zakazo? u. eka be nahi, evAM to aneka udAharaNo che. rAjakAraNamAM-dharmayuddha tarapha preravAnuM ane adharyayuddhathI aTakavAnuM kahevuM A be tattva mahattvanAM gaNAya. mahAbhAratanA AvI paDelA yuddha mATe potAnA putrone kuMtIe preraka saMdezo Apelo "je kAraNe kSAtratvavALI saMtatine mAtA janmAve che, te kAraNe AvI rahyuM che " UlaTa maMdodarIe potAnA patine rAmanI sAthe sItA nahi soMpavA badala AvatA yuddhane aTakAvavA mATe pramANika prayatno chevaTa sudhI karyA ja hatA. be prAcIna graMthanAM A mAtra be mukhya pAtro ja nahi, AMtarika pAtro paNa aneka hatAM. rAmane anyAyano sAmano karavAmAM sugrIvano sAtha zodhI madada apAvavAmAM zabarI jevI tapasvinIno paNa phALo hato. saMtAnone vIratA pAvAmAM abhimanyunI mAtA jevI mAtAono phALo zastrayugathI mAMDIne rahyA ja karyo che. eTaluM nahi paNa samaya paDaye rAjyanI dhosarI calAvavAmAM, nyAyAsana para besI nyAyanI gUMco ukelavAmAM ane samarAMgaNamAM raNacaMDI banavAmAM paNa hiMdI strIone dhanurvidyAnI tAlIma paNa ApaNe tyAM apAtI ja hatI. prAcIna jainagraMthomAMnA ullekha parathI paNa kahI zakAya ke ahiMsAnA vikAsamAM jabbara phALo ApanAra jaina strIo paNa zastrakaLA zIkhatI hatI. jainazAstro anyAyano sAmano zastrasahAyathI kare tene ahiMsAnI prAthamika bhUmikA mAne che. anyAyano sAmano zastrasahAya vinA mAtra AtmabaLathI kare tene ja saMpUrNa ahiMsA mAne che. pra. Aje strIo yuddhakaLAnI tAlIma le ane sainyamAM emanI bharatI thAya, e vAtamAM Apa mAno cho ? u. ATaluM kahyA pachI tamone e prazna ja na thavo joIe. paNa mAre eTaluM khAsa kahevuM joIe ke vyAyAma ane zastronI tAlIma strIo le ane sakriya joDAya paNa kharI; paraMtu jo ApaNe ahiMsaka samAjaracanA joItI hoya ane joIe ja che to sauthI prathama maravAnI kaLA zIkhavI paDaze mAravA mATe mAravAnI nahi. mananI bahAdurI e ja moTAmAM moTuM baLa che. e na hoya to potAnA hathiyAra potAne ja vAge evuM ghaNIvAra bane che. ane manano bahAdura hoya te na chUTake hathiyArano Azaro laI rakSaNa khAtara sAme laDaze kharo, paNa eno e rIte laDavAno pazcAttApa haze ane chevaTe e vIra saMpUrNapaNe ahiMsAne mArge AgaLa vadhI zakaze. je rIta puruSane lAgu paDe che te rIte strIne lAgu paDe che. A dezanI sAme Aje eTalA praznottarI 17 Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ badhA prazno che ke ekeeka strI-puruSe manobaLanI tAlIma lIdhA vinA chUTako nathI. polIsothI A badhA praznone AMtarika ane bAhya vigraho sAme nahi pahoMcI zakAya ane pahoMcavA mATe prayatna karavAmAM Ave to e lazkaramAM AkhA dezanuM bajeTa sApha thaI jAya. uparAMta je sattAzAhI sAme hiMda jhUmyo e ja sattAzAhI nIce pharIthI e parAdhIna thAya. eTaluM kharuM ke e lazkarI tAlIma sarakAranI dekharekha nIce cAlavI joIe. AjanA kaTokaTInA samayamAM ATalI zastravidyAnI tAlImanuM nirupaNa ahiMsAnI niSThAne vadhu daDha banAvIne karavAnuM che te na bhUlavuM joIe. nahi to dhyeyavihoNo hindu yuropanI prajA Aje je jaMgAliyatamAM hoya che tethI paNa nIce UtarI jAya. custa ahiMsAmAM mAnanAra strIpuruSo AvI lazkarI tAlImamAMthI bAkAta rahe e kahevAnI bhAgye ja jarUra hoya. ane tevAM vIra ahiMsaka strIpuruSo ja hiMdanI sAcI senA banI rahevI joIe. Ama karavAthI varasothI parAdhIna thayelo hiMda nIDara bane ane chatAM mANasAI na khotAM e mArge AgaLa ane AgaLa vadhye jAya uparAMta enuM lazkarI kharca paNa nahivat thaI jAya. vivRvAtsalyaH 1-7-1948 A ja mArge AgaLa ghapo samAjavAdanI vicArasaraNI pratyeka vicAraka mAnavIne game tevI che. thoDAka zoSako pAchaLa lAkho karoDonuM zoSaNa thAya ane e zoSako zoSaNathI meLavelI saMpattino potAnI aMgata svArthI lAlasAne poSavAmAM ja upayoga kare; ene Aje koI ja nahi sAMkhI zake. zoSaNa pote ja bhayaMkara vastu che. zoSaNa aTakavuM ja joIe. e viSe koMgresI samAjavAda ane kahevAtA samAjavAdI banne sahamata che. savAla che sAdhana ane vyavahArutAno. koMgresa vargamaLane vyavahAra mAne che ane tene sAru gAMdhIjIe cIMdhela ahiMsA tathA saccAIne mArge bhale dhImuM chatAM cokkasa pagaluM bhare che. kisAnono Akhoya prazna emaNe e rIte ukelavAmAM ullekhanIya phALo noMdhAvyo che, emAM be mata nathI. kisAna majadUra pariSadanA svAgata pramukhe A zuddha hetunI hamaNAM ja cokhavaTa karI che. (1) hiMdanI majUra caLavaLane rASTrIya ane lokazAhI svarUpe vikasAvavAno tathA (2) majUrone AvatI kAlanA sevAdhArI banAvavAno. A banne hetuomAM upalI vAta suMdara rIte AvI jAya che. 168 sAdhutAnI pagadaMDI Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ moTI moTI AzAothI loka bhoLavAI jAya tevA ajJAna nathI. saurASTranA eka gAmaDAnA eka bhAIe hamaNAM mane kahyuM, "samAjavAdI bhAIone huM eTaluM ja kahuM chuM ke dezamAM je samAjavAda lAvavA Iccho cho ene thoDe aMze paNa gharamAM AcarIne batAvo to sauthI pahelo huM sAmela thAuM." vAtonA samAjavAdathI moTI bahumatI kadI ja nahi lAvI zakAya. hiMdI to mata levA AvanAranuM pratyakSa aMgata jIvana mAgaze. je jAtanA vAdamAM e mAnato haze, te jAtano vAda-e bolanAranA jIvanamAM joze to ja hRdayathI AvakAraze. nahi to thoDIvAra 'hAjI hA,' karaze, buddhithI aMjAze paNa vakhata Avye aMtarano sAtha nahi ApI zake. eTale ja Adarza samAjavAdane jhaDapI lAvavA IcchanAre samAjamAM daTAI javuM-racanAtmaka kAryomAM khUMpI javuM e ja mAro Agraha che. sadUbhAgye dilhInI zerIo jAte vALavAnuM kAma samAjavAdI sabhyoe svIkAryAnI vAta meM chApAmAM vAMcI. mane thayuM ke A ja sAco mArga che ane huM vAraMvAra kahevAtA samAjavAdI sabhyone kahIza ke e ja mArge AgaLa dhapo ! jhIlavA jevuM "saurASTranA eka pradhAna peTrola bacAvavA mATe sAIkala para musApharI kare che." A samAcAra protsAhana ApanArA che. peTrolano prazna Aje mahattvano banI rahyo che. yuropanA dezone potAnA naitika darajjAthI namAvavAnI je mahattvanI javAbadArI hiMda mAthe AvI paDI che, temAM hiMdane saphaLatA apAvavA IcchatA hiMdanA pratyeka nAgarike soe so TakA svadezI" no bApujIno rAmamaMtra jIvanamAM parovavA ja paDaze. samaya evo Avato jAya che ke nAnA nAnA pradezoe paNa potAnI jarUriyAtanI saghaLI cIjo potAnA e nAnA pradezamAMthI paNa pedA karI levI paDaze ane je pedA na thaI zake tema hoya te cIja vinA calAvI levAnI Teva pADavI paDaze. pradhAnomAM sAdAI sAthe eTalo saMyama temanA pratye prajAne mAna pedA karavA uparAMta enuM anukaraNa karavA paNa lalacAvaze. vizvavAtsalyaH 1-6-1948 praznottarI : jAhacarya pra. brahmacarya e zuM jIvanano Adarza hovo joIe? ane jo hoya, to mANase gRhasthAzramI thaIne pachI brahmacarya sudhI pahoMcavuM joIe ke sIdhA ja saMpUrNa brahmacarya tarapha vaLavuM joIe? u. : brahma athavA AtmAmAM lIna thavuM e ja jo brahmacaryano artha laIe, to saMpUrNa brahmacarya e manuSya mAtrano Adarza hovo joIe. paraMtu jene e mArge sIdhA praznottarI 169 Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja saMpUrNa brahmacaryamAM kUdako mAravAmAM jokhama lAgatuM hoya, te vizrAma khAtara gRhasthAzramamAM rahI svapatnI sAthe khUba maryAdA jALave ane dharma saMtati pedA karavA khAtara ja abrahmacaryanI sAmAnya chUTa le, to te kSamya che; mAtra kAyAe ja brahmacarya pALavuM emAM enI Iti samApti nathI, paraMtu mAnasika rIte e Adarzane svIkArIne, kAyAthI jAgrata rahI brahmacarya pALavuM e kalyANakArI che. koI daMpatI paraNIne saMpUrNa rIte kAyAe brahmacarya pALe ane ethI prajA bhale na thAya, chatAM teonA saMskAro to anekane supreraNA Ape ja che. evuM joDuM prajA utpanna karanAra joDAM karatAM, jagatane jarAya ochuM upakAraka nathI. Aje to A vicAro gRhasthAzramI mATe khAsa jarUrI che. jeo Avo saMyama na jALavI zake teo maryAdAmAM rahIne chUTa laI zake che. mahinAmAM chUTaka chUTaka cAra pAMca divasa athavA to tusnAtA thayA pachI cAra-pAMca divasa chUTa le, te daMpatIe paNa sArI maryAdA jALavI gaNAya. paheluM bALaka e dharme saMtAna gaNAya che. eTalAthI ja jo tRpti thAya to sAruM. be ke traNa saMtAna paNa ThIka, paNa ethI vizeSa vicAra vadhu paDato gaNAya. jeo mAtra vikArone poSavA khAtara ja kAmopabhoga seve che, teo svapatnIvrata ke svapativrata bhAgye ja jALavI zake che. bIje sthaLe bhale kAyika patana na pAme chatAM teo mAMhomAMhe to vyabhicArI ja gaNAya. TUMkamAM gRhasthAzramano hetu paNa vikArapoSaNano nahi paNa vikAra zamanano hovo joIe. pra. : saMpUrNa brahmacarya kevaLa IzvaraprasAdI che ke kevaLa prayatnasAdhya che? athavA to baMne jarUrI che? viSayA vinivartatte nirAhArasya dehinaH rasavaja rasopasya para draSTA nivartata eno artha zo ? u.: saMpUrNa brahmacaryane mArge jatAM prabhudayA, saMtadayA ane prayatna e traNe jarUrI che. AhAra choDI devAthI viSayo sthULa rIte bhale pIDatA na dekhAya, paNa tethI kaMI viSayAsakita jatI nathI, te Asakita to "para", eTale prabhunAM darzana pachI ja jAya che. paNa eno artha evo nathI, ke jyAM sudhI param'nAM darzana na thAya tyAM sudhI Indriyano saMyama ja na karavo. eno artha eTalo ja laI zakAya ke Indriyone vaza rAkhavA chatAM mane kAbUmAM na rahe, to prasaMga paDatAM manane lIdhe Indriyo paNa taNAya. eTale ja kriyAnI pAchaLa AtmajJAnanI jarUra paDe che. AvI AtmajJAnapUrvakanI kriyA cAritra kahevAya che ane AtmajJAnanA dhyeyapUrvaka karelI kriyA ja uparanI pUrNa saphaLatA pAme che. 170 sAdhutAnI pagadaMDI OLOba. Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. koI mANasa brahmacarya pALe che tenuM mApa zI rIte kADhavuM? u. : je jeTalo (enA kharA arthamAM) brahmacArI te teTalo tejasvI, nirbhaya, satyavallabha, nikhAlasa, zAMta ane ekAgrapriya tathA premI. nItinI kamANI pra.: Ape vepArIne jamIna na rAkhavA sUcavyuM che; to vepAramAM pUratI kamANI na thavAne kAraNe koI jamIna rAkhIne kheDAve to zo vAMdho? u. : khetI, gopAlana ane vinimaya (vepAra) A traNe aMgo vaizyanA dhaMdhA manAyA che. temAM sau prathama sthAna khetInuM che. gopAlana ane vepAra khetInI pUrti mATe che. Aje tema nathI rahyuM eTale jene jAte kheDavI nathI tevo mANasa jamIna rAkhavA jAya to te majUronI majUrInuM pUratuM vaLatara na ApI zake ane bIjAnI majUrI upara jIvavA maMDI jAya. mATe evAone jamIna rAkhavAnI nA sUcavI che. mane lAge che ke, eka ja vepArIe vepArane kAM to sahadhaMdho banAvavo paDaze ane kAM to vepAra choDIne khetI ane gopAlananA kAmamAM paDavuM paDaze. Ajano vepAra moTe bhAge saTTArUpa thatAM anarthakara banI gayo che. mATe khetI, gopAlana ke prajAne jarUrI evA sarjanamAM madadarUpa bane tevA prakArano dhaMdho ja vepArIe khoLavo paDaze ane emAM ja khUMpavuM paDaze. pra. : Apa to vepAramAM bahu ja ocho napho levAnuM sUcavo cho. ane vepArIo amArA kharca ghaTADIne oche naphe AjIvikA calAvI zakIe, paNa vepAra cAlu rAkhavo hoya to vyavahAru rIta jotAM amAre bhaviSyanI vadhaghaTanAM jokhamo paNa jovAM ja joIe ne? ane jo evuM joIe to mUDInA saMcaya mATe paNa amAre prayatna karavo ja rahyo. Ape je naitika napho sUcavyo che temAM to kharca paNa mAMDa pUruM thAya tema che. tyAM e jokhama khAtara mUDI to bace ja zI rIte? AthI AvI daSTie jo naphAnuM dhoraNa vadhArAya to emAM zuM khoTuM? u. : vepAramAM Aje thatI moTI uthalapAthalo-vadhaghaTonuM mULa saTTo ane saMgharAkhorI che. saTTo ane saMgharAkhorI bannene Aja lagI nibhAvI lIdhAM e jANya ajAye vepArI Alame mahApApa karyuM che. e mahApApane dUra karAvavA have pratyeka mANase prayatna karavo joIe. ane prajAkIya sarakAre evA prayatnamAM sakriya sAtha Apavo joIe. bhaviSyanAM jokhamomAM jema kheDUta kudarata para nirbhara rahe che, tema vepArIe evA prazno kudarata para choDI vAjabI naphAnA dhoraNane hareka saMjogamAM vaLagI ja rahevuM joIe. AvI daSTie cAlanAro vepArI saMgharAkhorImAM paNa nahi praznottarI 171 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lalacAya tema ja vadhu paDato mAla nahi saMgharavAne kAraNe ene jokhama paNa khAsa uThAvavuM nahi paDe. matalaba ke naphA vadhArAnI vAtanI tyAM jarUra ja nahi rahe. vizvavAtsalya : 16-6-1948 praznottarI 8 : pra. prema viSe samajAvazo ? u. hA; paNa premanuM nAma jeTaluM game che, teTalo ja premano anubhava muzkela che. muzkela zabda meM kaSTanA arthamAM nathI vAparyo paNa premanI sAcI samajanA saMbaMdhamAM vAparyo che. "premapaMtha pAvakanI jvALA bhALI pAchA bhAge jone." e kathana kharekhara sAco anubhavano nicoDa che. ApaNA duzmana tarapha kadAca dayA batAvI zakAya. enA aNagamatA vartAvane sahI paNa levAya paraMtu enA apamAnane are enI duSTatA hovA chatAM evA duSTanA apamAnane pIne cuMbakanI jema potAnA dila sAthe enuM dila lagADavuM e vAta kalpanAmAM paNa Utare tevI che kharI ? vAsudeva zrIkRSNanA jIvana sAme jarA mITa mAMDo. potAnI kAkalUdIne dhamaMDathI nakAranAra duryodhana vAsudeva pAse Ave che ane potAnA ja anyAye maMDAyelA yuddhamAM vAsudevanI madada mAge che. kAM nikhAlasa ziSya arjuna ane kyAM A garvaziromaNi anyAyI duryodhana ! chatAM banne vacce madhyasthatA jALavIne AcaraNamAM pAra UtaranAra yogI zrIkRSNa jevA ja premI hovAno dAvo karI zake. prema vastu ke vyakitanA khokhAne nahi paNa vastutva ane vyakitatva tarapha jovAnI dRSTi mAge che. tenI prathama zarata ja e che ke deza, kALa, vagere sarvanI pele pAra eka anaMta pravAha vahe che, tenA ja A badhA sama ke viSama dekhAtA mAtra vidhavidha AviSkAro che. eTale ja khriste kahyuM che, "prema e prabhu che" premamAM tyAga ane samarpaNa sivAya bIjuM kazuM ja nathI. nimna prakRtionA dhakkAthI thatuM kheMcANa emAM prema to zuM balake premano paDachAyo paNa nathI e to premanI narI vikRti che. ApaNe e vikRtimAM ke vaivalI lAgaNIveDAmAM prema jevA zabdanA upayoga na karIe ke na thavA daIe. pra. gRhasthAzrama ane saMnyAsamAM koNa UMco ? na u. sAcI daSTi hoya to banne UMcA che. te na hoya to banne nIcA paNa che. sAcA gRhasthAzramI ane sAcA sAdhunuM dhyeya eka ja hovAthI banne sAdhaka che. ekeya pUrNa nathI tema mAtra apUrNa paNa nathI. bannenAM kSetra judAM che ane kSetranI judAIne lIdhe pravRttiomAM paNa judAI dekhAya che. eka strIpuruSanI hRdayanI ekatA sAthe pagalAM mAMDe che, bIjo guruziSyanI hRdayanI ekatA sAthe AgaLa dhape che. 172 sAdhutAnI pagadaMDI Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAco gRhasthAzramI traNe Azramo - brahmacaryAzrama, vAnaprasthAzrama ane saMnyastAzrama - no AdhArastaMbha che. A daSTie jaina AgamomAM gRhasthasAdhakone saMtonAM mAbApa tarIke oLakhAvyAM che. te ja rIte sAco sAdhu sarve Azramono - praNetA che. gRhasthAzramanA Adarza daSTAMta mATe bhakitayuganA kabIrasAheba ane saMnyAsIonA Adarza daSTAMta tarIke samartha rAmadAsa e be sAcA namUnA ApaNI sAme rAkhI mUkIe, to e bannemAM nathI koI UMco ke nathI koI nIco e kahevAyelI vAtane yathArtharUpamAM samajI zakAze. vizvavAtsalya : 1-7-1948 praznottarIH 9 pra. mUrtipUjA viSe ApanA vicAro jANavA IcchuM chuM. u. jainane huM jo bhUmikA gaNuM to vyakitanI pUjAmAM ja na mAnanAruM e darzana vyaktinI mUrti banAvI enI pUjAnuM vidhAna kare, e vAta mane gaLe ja UtaratI nathI. mArI vAtane ItihAsano pUrepUro Teko che. Ama chatAM Aje je vargane jaina tarIke oLakhAvavAmAM Ave che e varga jo mUrti dvArA guNapUjAnI rIte sAce mArge AgaLa dhapato hoya to e daSTie e vargane rokavAnI ke eno buddhibheda karavAnI huM jarUra joto nathI. bhakata mIrAMbAInuM udAharaNa mane A bAbatamAM khAsa namUnArUpa jaNAyuM che. ane ethI huM e udAharaNanI himAyata vAraMvAra karyA ja karuM chuM. mUrtipUjaka ke amUrtipUjaka e to kakSA pramANenI mAnyatA che. e koI vADAo nathI. mANasa jAte mUrti ja che ane amUrta thavA icche che, eTale eNe mUrti - dhULa AdhAra laIne amUrta tarapha javAnuM che. mIrAMbAIne A vAta saLaMgapaNe Age ghapatAM potAnA jIvanathI ja siddha karI hatI. te paththaranA zAligrAmane haMmezA sAthe rAkhatI hatI paraMtu jyAre eNe "vAsudevamaya sarva" e sUtrane e mUrta zAligrAma dvArA siddha karyuM ke tarata ja mUrta zAligrAmane choDI dIdhA, AjanA kahevAtA mUrtipUjako paNa A vAta samaje ane kahevAtA amUrtipUjako paNa A vAta samaje. nahi to mUrtipUjA ane amUrtipUjAnA oThA heThaLa cAlatA jhaghaDAo ane samAjane ane paraMparAe dezane lAbhane badale nukasAna ja pahoMcADyA karaze. je loko jANe ajANe AvA saDAnA samarthaka che temanI sAna kAM to ThekANe lAvavAno prayatna thavo joIe athavA AmajanatA teone na sAMbhaLe tevI sthiti sarjavAnI koziza karavI joIe. praznottarI 173 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. hajAro mANasoe loTarI bharI hoya, e badhAnI IcchA potAnA naMbara lAge tevI ja hoya chatAM ekAdano ja naMbara lAge, to jeno naMbara lAgyo te mANasa puNyazALI nahi? ane A rIte te naMbaravALAne je paisA maLyA te puNyanuM pariNAma thayuM ja ne? tevI ja rIte seMkaDo mANaso eka ja jAtano ane eka ja haroLamAM vepAra karatA hoya temAM amuka khUba ja kamAya, AmAM paNa vadhu kamAnAra pUrvanAM puSyavALo kharo ke nahi? u. loTarImAM jeno naMbara lAgyo che jemanA naMbaro na lAgyA tenA karatAM judI paMktino thayo e vAta sAcI; evI ja rIte ochuM kamAnAra ke gAMThanA gumAvanAra bane karatAM kamAnAra vepArI UMcI paMkitano gaNAya e vAtanI paNa nA nathI. paraMtu judApaNuM ke UMcI paMkitapaNuM jema puNyane khAte khavAya che tema pApane khAte paNa matavI zakAya, e mULabhUta vAta yAda rAkhavI joIe. jema parvata para UMce caDhayA pachI paDanAra karatAM bahu UMce na caDhayo ne paDe to tene caDelA paDanAra karatAM ochI pachADa lAge che tema UMcAmAM jema vadhu DIgrI tema vadhu UMcApaNuM ne halakAmAM vadhu DIgrI vadhu halakApaNuM ja batAve. jainasUtromAM prathama naraka uttarottara vadhu naMbaravALA narakamAM rahelo zarIradhArI vadhu pApI gaNAya che, paiso AvyA pachI mANasa pahelAM hato tenA karatAM enAmAM zubha tattva vadhe to samajavuM ke e puNyanuM pariNAma che. paNa azubhatattva vadhe eTale ke, kusaMpa, durAcAra jevAM tattvo vadhe to e pApanuM ja pariNAma gaNI zakAya. loTarI e to jugAra hovAthI tenuM mULa ja khoTuM che; eTale emAMthI maLelA paisAne lIdhe je jUThAne pratiSThA maLe che te to vaLI pApathIya halako evo naryo adharma che e vaLI judI vAta thaI. e ja rIte vepAramAM paNa samAjopayogI dhaMdho che ke ocho upayogI ke nirupayogI dhaMdho che, te sAthe paNa dharma, adharma, pApa ane puNyano saMbaMdha che A badhuM na bhUlavuM joIe. A daSTie sauthI prathama to AjIvikAnuM sAdhana zuddha che ke kema, e vicAravuM joIe ane pachI tenI sAthe jAtamahenata, pramANika napho vagere paNa jovAvuM joIe, samAjanuM moTuM AnA karatAM UlaTI ja dizA paNa hovAthI Ajano moTo bhAgano dhanika varga vadhu pApI che, ema huM dukhapUrvaka kahI rahyo chuM. vizvavAtsalya: 16-7-1948 praznottarIH 10 pra. : mAruM vizALa kuTuMba che. nAnapaNamAM nirakSara kanyA sAthe gAmaDAmAM mAruM sagapaNa thayuM. huM kolejamAM Avyo ane A kanyA sAthe nathI paraNavuM ema meM kahyuM. AthI mArAM mA-bApa khUba nArAja thayAM. bA to maraNapathArIe paDyAM. meM temanA ja khAtara lAgaNIvaza thaI hA, pADI. lagnanI emaNe utAvaLa mAMDI che. Ape vizvavAtsalyamAM puruSanI je umara lagnayogya gaNI che, te umara karatAM huM sAdhutAnI pagadaMDI 174 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAno chuM. aDhAra ja varSanI mArI uMmara che. je kanyA sAthe mAro janmAro joDavAno che ene akSarajJAna ane upayogI jJAna mATe strI saMsthAmAM rAkhavAnI vAta paNa koI svIkAratuM nathI. mAre zuM karavuM? u. A kissAmAM to huM e salAha ApuM ke A juvAna(potAnI patnInI umara jotAM) ekAda varSathI vadhu lAMbuM na kheMcatAM paraNI jAya. atyArathI ja kanyAnAM mAbApa potAnI kanyAne akSarajJAna ane saMsthAmAM javA yogya tAlIma Ape. varakanyAnA banne pakSanAM mAbApo lagna pachI A joDAne traNathI cAra varSa lagI abhyAsanI taka Ape. te daramyAna A patipatnI banne brahmacarya tarapha khAsa lakSya Ape ane sagAMsnehIo A daMpatIne e dizAmAM madada kare. banne pakSanAM mAbApo cAreka varSa bannene A rIte muktapaNe yogyasthaLe bhaNavAnI ane jIvana vikAsanI sagavaDa Ape to tana, mana ane jIvana traNe rIte yogya gaNAze. kayuM lagna saphaLa thAya ? e prazna bhAre aTapaTo ane toya mahattvano che ane Aje to agatyanA paNa che. chellAM varSomAM je vicArakrAnti thaI che te jotAM have mAbApoe potAnA saMtAno saMbaMdhI bIjI koI paNa bAbato karatAM emanA lagnajIvana mATe vadhu udAra banavuM paDaze. AMtarajAtIya, AMtaraprAMtIya ke AMtaradharmIya dIvAlone bhedI nAkhavI paDaze. A dIvAlo tUTavAthI lAbha thAya ke na thAya. paNa Aja chaoNkaratAM nukasAna nA thavAnuM ja nathI. bhaNatara, dhana, rUparaMga vagere jovAnI daSTi vaDIloe ane khAsa karIne arasaparasa pasaMdagI karanAra strIpuruSe gauNa banAvavI joIe ane mukhyapaNe sadAcAra, nIti ane vicAronuM ekapaNuM jovAvuM joIe. Ane sAru lagnanA hetunI cokhavaTa thaI javI bahu jarUrI che. puruSa strInA hRdayamAM ane strIe puruSanA hRdayamAM sthAna meLavIne bannee vikAsa karavAno che ane potAnA jIvanadIpaka dvArA AsapAsanA jagatamAM prakAza pAtharavAno che. ATalo khyAla rahe to kurUpa, abhaNapaNuM ke gAmaDiyApaNuM nahi naDe, eTaluM ja nahi balake uMmarano savAla paNa gauNa banI jaze. dA.ta. gAMdhIjI ane kasturabA, paNa Ano artha umara ke zarIranI daDhatAnI paravA na karavI evo haragija na levo. pra. manamAM vikAro AvatA tethI aThavADiyuM thayAM meM palaMga pathArIno tyAga karI agAsImAM mAtra oDhavAnI kAmaLI sAthe bhoMya para khullAmAM suvAnuM rAkhyuM che; paNa svapnadoSa thaI jAya che, e aTakAvavA mATe zuM karavuM? praznottarI 175 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u. bAhya manane vikArothI mukata rAkhavA mATe mitAhAra, mitazayana ane Indriyone viSaya lAlasAthI aLagI rAkhavAnA upacAro upayogI thAya che; paraMtu AMtarika mana vikArothI mukata na thAya tyAM lagI A badhA bAhya-upacAro thIMgaDAM jevA che. AMtarika manane vikArothI mukata banAvavuM emAM to jiMdagI homavI paDe. sauthI sarasa upAya e che ke koI ucca koTInA janatAne upayogI sarjanamAM juvAna strIpuruSoe potAnA manane parovI rAkhavuM ane sAthesAthe upara kahyuM tema AhAravihAra ceSTA, saMparka ane zayana vageremAM saMyama ane sAvadhAnI rAkhavI. khullAmAM bhoMya 52 sUvuM sAruM che, paNa uparathI AvatA olAthI tathA nIcenI zaradIthI bacavAnI kALajI to jarUra rAkhavI. puruSArtha chatAM sAmAnya rIte koI koI vAra vIryapAta thAya to tethI DaravAnI ke nirAza thavAnI jarUra nathI. pra. huM je prauDha daMpatIne mArAM bA-bApujI tarIke mAnuM chuM, temanI putrI mArAM pU. bena jevAM che. te benanI sAthe huM rastAmAM to kadI vAta karato nathI, temane ghera bhAI- bahena rUpe maLIe ane vAto karIe. AmAM paNa vahemAIne koI khoTo AkSepa kare to zuM karavuM ? vacce to meM Ane sAru khorAka choDI sIMgadANA para calAvavAnuM zarU karyuM hatuM. hAla te vicAra paDato melyo che. paNa AvA saMyogomAM zu karavuM? u, eka mAbApanAM bhAIbena hoya to paNa teNe juvAna vaya pachI ekAMtamAM maLavAnuM, vAraMvAra vAto karavAnuM ke sIdhesIdho vAraMvAra patravyavahAra karavAnuM TALavuM e sAruM che. koInA khoTA AkSepothI DarIne nahi; tema paDI javAnI mAtra bIkathI paNa nahi. paraMtu strIpuruSanA zarIrajanya bhAvothI sAvadhAna rahIne. vaLI saMyamita mulAkAtathI arasaparasa ocho lAbha thAya che ema mAnavuM e bhrama che. A praznakAre sagAM na hoya to paNa e bena sAtheno potAno pavitra saMbaMdha kApI nAkhavAnI jarU2 nathI, paNa tene vadhu vItarAgI banAvavA mATe hAla vadhu paDatI pratyakSa mulAkAto, AkarSaNajanya lAgatA chatAM moha tarapha avyakta rIte kheMcI jatAM prasaMgo TALIne parokSa rIte potAnI pavitra maitrIne siddha karavAnI che. AmAM A banne bhAIbenanAM mAbApo sAcAM madadagAra bane ema huM IcchuM kharo. pra. meM bIjAne 'bA' banAvyAM che. e samAcArathI mArAM janmadAtA bA ciDhAyAM che. mAre emane kevI rIte saMtoSavAM ? u, mANasa sAmAjika prANI hovAthI aneka naranArIonA saMbaMdhamAM ene AvavuM paDavAnuM, ghaNA sAthe rAgadveSa-mohadhRNA-anurAga, udAsInatA vagere thavAnAM. joke chevaTe to A joDakAMthI chUTavAnuM ja che ane e ja sAco puruSArtha che. 176 sAdhutAnI pagadaMDI Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaNAM mAbApo, ghaNI strIo, ghaNA puruSo, ghaNA mitro, guruo, ziSyo potapotAnAM gaNAtAMo bIjA koIne potAnAthI vadhu mahattva na Ape evo Agraha rAkhatAM hoya che. A vRtti kADhI nAkhavA jevI che. AvI vRttine Teko na ApI zakAya, paNa eTalI jarUra cIvaTa rAkhavI joIe ke potAnA game tevA pavitra saMbaMdho paNa nidAna potAnAMothI to na ja chupAvavA, guptatA game tevI nirmaLa hoya, to temAMthI vahema janme che ane haLavuM jUThANuM poSAya che. AmAM jUnA saMbaMdhIone asaMtoSa thAya tema ja navAMno rAga arasaparasa ane samAjane paNa nukasAna kare. mATe navAM saMbaMdhIo sAtheno prema saMbaMdha khullo ane vadhu ne vadhu kAryasAdhaka banAvavAno pratyana cAlu rAkhavo joIe. pariNAme IrSyA ke kadAgrahathI Ubho thayelo potAnA pUrva saMbaMdhIono asaMtoSa chevaTe kharI paDaze. sahaja AkarSaNa jyAM jyAM thatuM hoya tyAM tyAM saMbaMdho bhale baMdhAya, te baMdhAyelA saMbaMdhone toDavAnI koI jarUra nathI, paNa e sahaja AkarSaNajanya saMbaMdhone vadhu ne vadhu vyApaka banAvavA mATe temAM nirlepatA ane pavitratA bharavAno prayatna cAlu rAkhavAnI jarUra che ja. vizvAtsalya : 1-8-1948 praznottarIH 11 pra. zrI araviMdAnA mArga sAco ke mahAtmAjIno ? u. tamArI jema ghaNA loko AvA prazno karatA hoya che. paraMtu huM teone kahu chuM ke A jagatamAM koI mArga sarvAga saMpUrNa hoI zake nahi. badhuM ja satya apekSita satya hoya che. duniyAnA prakhara vaijJAnika zrI AInsTAIna AthIja sApekSavAda para bhAra Ape che. jainagraMtho ane gItAmAM to sApekSavAda bharyo ja paDayo che. ekavAra sApekSavAdane svIkAra karyo ke pachI ApoApa A badhA praznono ukela emAMthI maLI rahe pra. to ema pUchI zakuM ke zrI araviMdonI vicArasaraNI pakaDavI joIe ke gAMdhIjInI? u. e bannenI vicArasaraNIo pakaDavA jevI che, ane potapotAnI rIte banne sAcI che. pra. be satya paraspara virodhI hoI zake? 1. virodhI to TUMkI dRSTithI lAge che. kharuM jotAM emAM vividhatA hoya che. dA.ta. zrI araviMdo bAhya rIte nivRtti mArganA samarthaka che. jyAre ma. gAMdhIjI praznottarI 177 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravRttimArganA samarthaka jaNAya che. upalaka AMkhe virodha dekhAya; paraMtu e banne mahApuruSonA aMgata jIvanamAM jozo to mahApravRttio vacce paNa gAMdhIjI svastha rahI haLavo vinoda karI zakatA. zrI araviMdo ekAMta nivRtti ane mUMguM jIvana gALavA chatAM sRSTivijJAnane sAme rAkhI satata pravRttizIla rahyA ja kare che. pra. zrI araviMdone saMnyAsa praNAlinA jJAna mArganA anugAmI ane ma. gAMdhIjIne gRhasthAzrama praNAlinA karmamArganA anugAmI ema kahI zakAya? u. eka rIte A kharuM che paNa temaNe bannee e cAlI AvatA pravAhomAM saMzodhana to karyuM che. vaLI A kathanamAM eTaluM umero ke emanA jIvanamAM mukhya prazna Ama jaNAya che. paraMtu bIjA mArgo paNa emAM nathI ema to nahi ja. dA.ta. gAMdhIjIe reMTiyo ane zramano mahimA vadhAryo; chatAM prArthanA ane bhajanane vicAryuM nathI. zrI araviMdo paNa bhagavatI maiyAnA custa pUjArI che. pra. zrI araviMdonA AzramamAM reMTiyo nahi dekhAya ane ma. gAMdhIjInA AzramIomAM sUkSma ciMtana nahi dekhAya e kharuM che? u. zrI araviMdanA Azrama viSe meM je kAMI sAMbhaLyuM che, te parathI kahI zakuM ke tyAM paNa svAzrayIpaNAne sthAna le che ja; paraMtu ciMtanane vizeSa sthAna che.zrI mazarUvALA jevA tattvaciMtakane ke vinobA jevA pratibhAzALIne gAMdhIAzramI gaNIe to tyAM paNa ciMtaka jUtha che to kharuM ja. pra. gAMdhIjIe pota tattvajJAna vadhu paDyuM hoya tema jaNAtuM nathI e kharuM che ? u. ema kema kahI zakAya ? UlaTuM gAMdhIjIe to tattvajJAnane vyavahAra rIte kheDyuM che. Izvara kayAM che ane jagatamAM keTalAM tattvo che ane emanI vyAkhyA zI che e badhI vAtomAM teo paDatA nathI; paraMtu satyane ahiMsA-premane samagra mAnavaprajA potAnA aMgata sAmAjika ke rASTrIya jIvanamAM kema amalI banAvI zake evuM evuM emaNe jagatane ghaNuM ApyuM che. kbIrasAhebane jo ApaNe atattvajJa kahIe to ja mahAtmAjI viSe tattvajJAnanuM aNakheDANa lAgu pADI zakAya.reTiyAnI zAstrIya zodha uparAMta reMTiyA sAthe rAmanAmano tAra joDanAra, temaja khorAkathI mAMDIne rAjakIya kSetra sudhI satya ane brahmacaryane joDanAra mahApuruSane tattvajJAnanA aNakheDANanI vAta sAthe kema sAMkaLI zakAya? pra. jagatane Aje A be mahApuruSanI vicArasaraNIomAMthI kaI vadhu upayogI che ? u. mane tamAro A chello prazna ja yogya ane jarUrI lAge che. koIpaNa mahApuruSane ke temanI vicArasaraNIne saMpUrNa satya ke khoTI TharAvavA prayatna karavo e rIta 178 sAdhutAnI pagadaMDI Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sArI nathI. enA karatAM e mahApuruSano mArga Aje jagatane ane khAsa karIne ApaNI jAtane kayAM ane keTalo jarUrI che; te ja vicAra karavo joIe. mArI namra mAnyatAnusAra Aje zramajIvI ane pachAta komone je vicArasaraNI pacI zake te ja vicArasaraNI jagatane jarUrI che. A saMbaMdhamAM bIjI koI vicArasaraNIo karatAM mahAtmAjInI vicArasaraNI mane bahu ja agatyanI jaNAI che. sevaka tarIke oLakhAtA gAMdhIvAdI lokomAM mahAtmAjInI IzvaraniSThA ane jAtamahenata viSe jeTalI samaja che, teTalI samaja bApujInA aMtargata dharmamaya jIvananI samaja viSe bhAgye ja haze. chatAM hiMsAnA rAjakIya svarAjya pachI Aje A samaja vinA DagaluM paNa nahi bharI zakAya. e samaja jeTalI vahelI ane vyApaka thaze, teTalo ja deza AgaLa Avaze ane anya rASTrono rAhabara nIvaDaze. vizvavAtsalaya : 16-8-1948 praznottarI : 12 (sANaMdanI hAIskUlanA upalA dhoraNanA vidyArthIo ane zikSako sAthe thayelI eka praznottarImAMthI) pra. ApaNI sarakAra dharmanI bAbatamAM vacce paDe che, e zuM tamone yogya lAge che? u. nA koIpaNa sarakAre paDavuMya na joIe ane pachI paNa na zake, kAraNa ke dharma e pratyeka vyakitanI aMgata vastu che. ane e rIte ApaNI sarakAra paNa ApaNA dharmanI ADa nathI AvatI paNa dharmane nAme je jaDatA samAjamAM pesI gaI che, ane je dUra karavAne samAjamAM eka vyApaka vAtAvaraNa paNa taiyAra thaI gayuM che, paraMtu phakata saMkucita jaDatAne kAraNe ja je vikAsa nathI thaI zakato; te vikAsamAM ja sarakAra sahAyabhUta thAya che, ane te to tenI pharaja che. bApujIe sAcA dharmane AMkha sAme rAkhI aneka navAM sUcano karyA ane te mATe vAyumaMDaLa pedA karyuM. e jaDatAnI dIvAlone temaNe jarjara karI nAkhI ane have to te eTalI jarjara thaI gaI che ke tene mAtra Takoro mAravAnI ja jarUra che. ApaNI sarakAra e jarjara dIvAlone Takoro mAre che, ane ApaNA dilamAM thaI jAya che ke sarakAra dharmanI ADe Ave che. vAstavamAM e to mAtra nimitta banI che. prajAnA AtmAmAMthI e jaDatA to kayAranIya cAlI gaI che. pra. A devadravya laI levAnuM sarakAra vicAre che te zuM yogya che? u. koI paNa dezamAM eka ja sthaLe mUDI ekaThI thAya e sArA rASTrane mATe praznottarI 179 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nukasAnakAraka che. kAraNa ke nANuM jeTaluM pharatuM rahe eTalo ja dezano dhaMdho ane udyoga vikase. sarakAra to mAtra varSothI devane nAme tALAmAM purAelA dravyane bahAra lAvavA mAMge che. ane eka ramUjanI vAta to e che ke saMpUrNa vItarAgatA ane aparigrahano upadeza karanAra tIrthakarone nAme ja ATaATaluM dravya ekaThuM thayuM che. pra. paNa e rIte dhana ekaThuM thayuM che to ATalI sthApatyanI vRddhi thaI che. tame kaho cho tema paisA to bahAra kADhIe, paNa e dhanathI tamone zuM ema nathI lAgatuM ke jIrNoddhAranuM kAma thavuM joIe? u. mane lAge che ke jIrNoddhAra nahi paNa janoddhAranuM kAma thavuM joIe. Ajane tabakke e ja vadhu jarUrI che. sarakAra paNa janatAnI che ane eTale janoddhAramAM mAne che. jo janoddhAra thaze to jIrNano to ApoApa ja uddhAra thavAno che emAM mane jarAya zaMkA nathI. ane e rIte ApaNe sarakAranA e kAryamAM sahAya ApavI joIe. pra. hiMdustAnI ane hiMdI e bemAMthI kaI bhASA apanAvavI joIe? u. Avo prazna ja mArI sAme kadI Ubho thato nathI. kAraNa ke zuddha hiMdI ane zuddha hiMdustAnInI kalpanA ja mArA dilamAM UtarI zakatI nathI. tame batAvo to kharA ke ApaNI eka paNa bhASA ane duniyAnI eka paNa bhASA je saMpUrNa zuddha hoya ! aMgrejI jozo toya emAM keTalAya zabdo saMskRtamAMthI pesI gayA hoya ema lAgaze. are, ApaNI gujarAtInI ja vAta karo ne? zuM ApaNe ApaNI bhASAmAMthI jaladI, vagere, matalaba, Tebala, koTa, baTana jevA asaMkhya zabdone kADhI nAkhazuM? bhASA to ApoApa vikase che. jo koI ene amuka khAbociyAmAM pUrI rAkhavAno prayatna kare, to game tevuM sAruM nIra paNa gaMdhAI jAya. eTale eka paNa urdU zabda vinAnI bhASA lakhavI athavA lakhAvAno prayatna karavo ane Agraha rAkhavo e azakya che. phArasI athavA arabbIne paNa jo koI enA mULa svarUpe ahIM lAvavA Icche to te paNa azakaya che. jIvananAM badhAM kSetronI jema bhASAonA zabdo, kALaprayogo, lokoktionuM AdAna-pradAna anivArya che. e che to ja bhASA jIvatI rahI che ane divase divase vikasatI jAya che. duniyAnI eka bhASAnA lekhakanI zailInI asara bIjI bhASAnA zabda sAhitya upara thAya, te teo upayoga kare, tenI sAme ApaNe vAMdho nathI letA, paNa koI bIjI bhASAno zabda ApaNI bhASAmAM ApaNAmaya banIne praveze che to ApaNe akaLAI UThIe chIe. vAstavamAM bhASAnuM sarjana to janatA kare che. eTale hiMdI ja joIe" athavA hiMdustAnI ja joIe" evA Agraha karatAM koI paNa jAtanA pUrvagraha vinA bhASAno je kAMI sahaja vikAsa thAya che tene apanAvAmAM huM mAnuM chuM. pachI jo te hiMdI banatI hoya to hiMdI ane hiMdustAnI 180 sAdhutAnI pagadaMDI Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banatI hoya to hiMdustAnI. pra. nAgarI ane urdU lipi viSe tamAruM zuM mAnavuM che? u. hiMdI ane hiMdustAnI viSe mArI je mAnyatA che tevI ja lipi viSe che. keTalAMka kahe che ke A ja lipi zuddha che, pavitra che. evuM kAMI nathI. vAstavamAM lipimAM pavitratA hotI nathI. e to manano bhAva che. jo ApaNe lipionA vikAsane joIzuM to spaSTa jaNAze ke ApaNA AjanA (ka) e keTakeTalAM parivartano sAvyAM che. jema jema jarUra UbhI thatI gaI tema tema ApaNe lipimAM parivartana karatA ja rahyA chIe. thoDA ja vakhata pahelAM ApaNe (ka) "ka Avo hato, tene badale saraLatAne khAtara ApaNe upalo daMDa kADhI nAkhI ene Ubho karI dIdho. Aje ApaNe ApaNI bhASA ghaDI rahyA chIe. ApaNe tAra, TeligrApha, TAIpiMga, prinTIMga vagerenI jarUra paDaze. te mATe saraLa lipinI jarUra paDaze. zuM ApaNe mULane pakaDIne besI rahIzuM? ane jo e mULa ja zodhavA jaIe to mULanuMya mULa zuM? TUMkamAM lipi to vANImAM rahelA bhAvane saMjJAo dvArA kAgaLa para mUkavAnuM sAdhana che. "ramaNa" lakho ke "RAMAN" lakho ramaNa, ramaNa ja rahe che. emAM phera paDato nathI. jo sAcA dilathI prayatna karavAmAM Ave to lipine zIkhatAM paMdara divasathI vadhu samaya lAgato nathI. mane lAge che ke jo urdU lipine A ne A ja svarUpamAM rAkhavAno prayatna thaze to e nahi TakI zake. evuM ja nAgarI lipinuM paNa che. emAM paNa parivaMtana jarUrI che ane e mATe zrI kizoralAlabhAI, zrI vinobA bhAve ane zrI kAkAsAheba prayatna karI rahyA che. nAgarIlipimAMthI nIkaLelI lipio, baMgALI, gujarAtI vagereno samanvaya sadhAya ane badhAne mATe sAmAnya lipi thAya te mATe paNa prayatno thaI rahyA che. e daSTie zrI kizoralAlabhAI harijanabaMdhu'mAM eka nAno phakaro khAsa rIte lakhe che. kAkAsAhebano to Agraha ja hoya che. vinobAjIe paNa navAM saMzodhano karyA che. A badhAM saMzodhanone ApaNe mokaLe mane apanAvavAno prayatna karavo joIe. je TakavA jevuM haze, te Takaze. Aje to phakata ApaNA dilamAM je saMkaDAza ghara ghAlavA lAgI che, temAMthI bacavAnI jarUra che. mane lAge che ke prAthamika dhoraNomAM to jene je lipi zIkhavI hoya te zIkhe; paraMtu UMcA abhyAsakramamAM ane khAsa karIne sevAnA kAmamAM paDelAoe to baMne lipi zIkhI levI joIe. vizvavAtsalya : 1-9-1948 praznottarI 181 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praznottarI : 13 (saMtabAlajIne jotAM ja sAmAnya rIte dareka vyakitane keTalAka prazno UThe. tA. 6ThThIne roja virANI kanyA vidyAlaya rAjakoTanI keTalIka nAnI nAnI bALAoe emane keTalAka jijJAsApUrvaka prazno pUchayA hatA. bALakoya samajI zake evI bhASAmAM ApelA javAba ahIM ApIe chIe. ) pra. : Apa muhapatti zA mATe bAMdho cho ? ja. : prazna suMdara che.muha eTale moM ane patti eTale pALo. ApaNe jyAre bolIe chIe tyAre moM dvArA zvAsozvAsa levAya che. nAka ane moMnI racanAmAM aMtara che. nAkanI to kudaratI racanA ja evI hoya che ke havAmAM UDatAM nAnAM nAnAM jaMtuo, dhULanA kaNo caLAIne ja jAya. jyAre moMmAM evuM nathI. sUkSma jIvonI hiMsAnI daSTi to ApaNe gauNa gaNIe, paNa svacchatA ane ApaNA Arogyane khAtara paNa A vastu upayogI che. uparAMta sabhya mANasa sAthe bolatAM athavA to zAstra vagere vAMcatAM ApaNuM thUMka te para na paDe te mATe pArasIo paNa ADuM kapaDuM rAkhe che, AkhuM kapaDuM harahaMmeza sAthe rAkhavuM tenA karatAM saraLatAnI khAtara A moMe ja pALo bAMdhavAnI buddhi mANasane sUjhI pra. : Apa caMpala zA mATe heratA nathI ? ja. : eka vAta to e che ke pagarakhAMne mATe cAmaDuM joIe. eTaluM badhuM cAmaDuM ahiMsaka maLavuM azakaya che.ane vaLI sArI jAtanA kumAza ane greInavALA bUTa to tAjA katala karelA DhoranA cAmaDAmAMthI ja bane. ane bapha ane evA prakAranuM cAmaDuM to taddana kUmaLAM Dhorone saMhArIne ja taiyAra karavAmAM Ave che. eTale pagarakhAM paherIne ApaNe eka rIte hiMsAne ja sahAya karIe chIe. to samAjamAM thoDA to evA ughADapagA joIene ke lokone thAya ke jo A loko ughADA page pharI zake to ApaNe covIse kalAka paheravAne badale eno thoDo upayoga karIe, athavA daza bAra joDa ne badale eka sAdI joDIthI calAvIe. vaLI e dvArA pagane paNa eka prakAranI tAlIma maLe che. mANasa game tema ADuMavaLuM joI cAlato baMdha thAya che ravizaMkara dAdA ramUjamAM ghaNIvAra kahe che ke, mArA pagane kAMTo vAge che tyAra pahelAM mane vAgavAne badale kAMTAne vAge che. pra. : paNa Apa ughADe page pharo ane zerInI dhULamAM gaLapho, thUMka, chANa, mUtarane lIdhe aneka prakAranAM roganAM jaMtuo hoya che. ApanA paga sAthe coMTI te gharamAM Ave te karatAM page rakSaNa rAkhyuM hoya to? 182 sAdhutAnI pagadaMDI Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja. : jo page rakSaNa rAkhIzuM to ApaNe cAlavAmAM bedarakAra banIzuM ane dhULamAM to gaMdakI vadhavAnI ja. eTale ApaNe ughADA page pharatA haIzuM to kayAM thUMkavuM, kayAM maLa visarjana ka2vo eno haMmezAM khyAla raheze. ApaNA moTA bhAganA rogo ApaNA A nAkhI devAnA ajJAnamAMthI janamyA che. e dhULa to havAnA jhapATA dvArA ya dharamAM Ave che; eTale ethI bacavAno rasto pagane bUTa paheravAno nahi paNa samAjane enI nAgarika pharajono khyAla ApavAno che. gAMdhIjImAM A vastu hatI. teo kahetA ke mane koI pUche ke tema A vastu kema karI to ekeeka vastunuM mArI pAse kAraNa hoya che. teone koI pUche tema ahIM kema phUMkayA to teo kAraNo sAthe javAba Apaze. TUMkamAM nAnAmAM nAnI vastuna mATe teo jAgrata hatA, jyAre ApaNAM moTA bhAganAM kAmo TevothI ja thAya che. game tyAM thUMkavuM, game tema pANI pIvuM, game tyAM mUtra visarjana karavuM A badhI ApaNI kuTevo che.e khAsa sudhAravAnI jarUra che. jaina dharmanI pAMca samitiomAM eka maLa, mUtra, baLakho, lALa, liMTa kayAM pheMkavAM enA viveka aMge che, ane temAM nakAmI vastu kayAM ane kema nAkhavI te samajAvyuM che; tenAM 10 prakAra che. teoe to jIvazAstranI dRSTie ATaluM UMDANathI kheDANa karyu che, paNa jo ApaNe ApaNI taMdurastIne khAtara. ApaNA nAgarika jIvanane khAtara paNa ATaluM vicArIe to ghaNuM. pra. : to Apa vAhanamAM ma na nathI besatA? ja. : huM kAMI yaMtrano duzmana to nathI ja. bApujInA avasAna bAda zrI. kAka sAhebano patra Avyo hato ke Apa have e baMdhana choDI relaveno upayoga zarU karo. meM temane jaNAvyuM ke, jo evI anivArya jarUra lAgaze to te karatAM huM acakAza nahi, paNa Aje to jarUra lAgatI nathI. ane A vAta patramAM vAMcI ghaNA grAmasevakonA patro AvyA hatA ke, Apa evo nirNaya lezo to pachI page cAlI gAmaDAMno je sIdho lokasaMparka che te tUTI jaze mATe gAmaDAMne khAtara paNa ApanI maryAdA na choDazo. vizvavAtsalya : 16-9-1948 praznottarI : 14 eka kolejiyana bhAInA traNa prazno che : (1) koleja jIvana ane karakasarano meLa kema paDe ? (2) kolejanuM vAtAvaraNa caMcaLatA prere che, tevA vAtAvaraNamAM ekAgratA kema sAdhavI ? praznottarI 183 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) kolejane lagatI bAhya pravRttio - jevI ke ramata - gamato, ujANIo, meLAvaDAo, pravacana-mALAo vageremAM keTalI hade bhAga levo? A praznakAra bhAInA prazno pAchaLa kolejajIvana keTaluM saMzodhana mAge che, te saheje jaNAI Ave che. koleja eTale uccazikSaNano varga, mANasa jema jema UMce jAya, tema tema namra, sAdo, nikhAlasa ane vadhu upakAraka tema ja snehALa banAvo joIe. Aje ethI sarAsara UlaTuM che. AthI ja ApaNe zikSaNamAM pAyAnI krAnti karavI rahI. amuka ja jAtano poSAka, amuka ja jAtanuM rahana sahana kolejiyanamAM hovuM joIe, Ane pariNAme mA daLaNuM daLIne calAvatI hoya evI vidhavAno putra paNa zAhajAdAnI jema rahevA lAge che ane duHkhanI vAta e che ke temAM teo potAnI jAtane pratiSThita manAvI le che. A mAnyatA poSavAmAM briTiza amale bhAga bhajavyo che. tema ApaNI nabaLI vRttie paNa bhAga bhajavyo che. A bhAI ane evA jijJAsu kolejiyanone mAruM namra sUcana e che ke bApujI sAdo poSAka dhArIne IMglenDanA rAjabhavanamAM jaI zakyA hatA ane nArAyaNa hemacaMdra potAnA sAdA pozAkamAM moTA moTA mANasonI mulAkAtamAM saMkoca nahotA mAnatA tevI naitika himmata teoe keLavI levI joIe. khAdIno jhabbo ane dhotiyuM ane TopI paherIne jo Aje vaDApradhAna ke vAIsaroyane harakata nathI AvatI to sAdA pozAka ane sAdA rahanasahanathI kolejajIvanamAM zI harakata AvavAnI hatI ? A cIlo pADavAmAM prathama tamArA sahAdhyAyIo mazkarI uDAvaze paNa tamAre ene sahIne navo cIlo pADavo ja rahyo. je rIte pozAkamAM te ja rIte kAgaLapensilamAM, vAparavAmAM ane bIjI vadhArelI sagavaDo ghaTADavAmAM paNa navo cIlo pADavo joIe. tamo jAte jyAre Ano anubhava karazo tema tema tamane Aje jyAM vadhu paDato kharca nathI dekhAto, tyAM ja vadhupaNuM dekhAze. ane A rIte karakasarano UMco guNa tamArAmAM khIlato jaze. karakasara eTale kaMjUsapaNe nahi ja. karakasara eTale udAra chatAM saMyamanI maryAdAvALuM rahanasahana. (2) mane e jANIne duHkha thAya che ke kolejiyano potAnA zikSakonI paNa majAka uDAve che. AvuM chIcharApaNuM ane asabhya vartana e kolejiyana Alama mATe zaramajanaka che. tamArA jevAe evI caMcaLatAmAM na bhaLavuM. jo bhaLyA vinA na rahevAtuM hoya evuM mana hoya to ekAMta sthAna vadhu pasaMda karavuM. prathama to ataDA lAgazo paNa jo tamArAmAM sneha ane daSTi bane haze to tamArA vartanathI AkarSAI bIjA sahAdhyAyIo evuM karavA lAgaze. Ama jUtha thaze tamo ApI zALAnuM vAtAvaraNa 184 sAdhutAnI pagadaMDI Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subdhane badale zAMta ane kRtrima-rasikane sthAne sAcuM rasika banAvI zakazo. ekAgratA vadhAravA mATe nAnA saMkalpa karI tene vaphAdAra rahevuM e UMcuM sAdhana che. niyamitapaNA upara kALajIpUrvaka vaLagI rahevAthI paNa ekAgratAmAM sArI madada maLe (3) je ramatomAM kharca khUba ane jJAna thoDuM, te ramatomAM tamAre bhAga na levo. gammata paNa evI hovI joIe jenI sAthe jJAna joDAyeluM hoya eTaluM ja nahi balake jIvananI daSTi ane samAjahitanuM kArya paNa hoya: A daSTie pravacanamALAo, zAMta jijJAsu carcAo jevI pravRttio sivAya ThaThThAmazkarI mAtra kharcALa ujANIo vageremAM tamone hejeya rasa nahi paDe. vizvavAtsalyaH 1-10-1948 praznottarI: 15 pra. keTalAka puruSo bole che ane lakhe che ke bahenoe gharakAma karavAM, bALa ucheramAM dhyAna ApavuM. badhAM jAhera kAmomAM na paDavuM. dA.ta. vakIlAta, lazkarI kAma, rAjakIya hodA ke menejaranuM kAma AvAM kAmo na karavAM to pachI bIjAM jAhera kAmo kayAM karavAno rahe che ? jAherakAmamAM strIone na paDavA devA mATenI dAnata to AnI pachavADe nathI ne ? Apano A viSe zo abhiprAya che? u. strI, puruSanA koIpaNa dhaMdhAmAM sAcI harIphAI karI zake ane taka maLe to e AgaLa AvI zake evA mArA khAsa anubhava che. jo strIo jAhera dhaMdhAomAM AgaLa nIkaLI jaze to amAro koNa bhAva pUchaze evo Dara rAkhavAnI puruSone jarUra nathI. AvA Dara sivAya strIone jAhera kAma karatAM rokavAnI bIjI koI dalIla mane jaNAtI nathI. vakIlAta, lazkarI kAma, menejiMga ke rAjakIya hoddA sivAya bIjAM jAheranAmo ghaNAM che. jevA ke zikSaNa, Arogya, saMskAra pracAra ane rASTropayogI udyogone lagatAM kAmo. mAro mata Aje e spaSTa che ke strI amuka kAma na karI zake, e samAja vyApI bhramane sArI peThe dhakko lagADavA mATe Aje strIe ekeeka kSetramAM paDavuM joIe. mAtra traNa bAbato vicAravAnI rahe che : (1) lAgaNIzIla svabhAvane kAraNe e lapasI na jAya tevI daDhatA joIe. (2) e je kSetramAM paDe, te kSetrane potAnI kuzAgra buddhi ane karmakuzaLatAthI dipAve, tevI tAlIma joIe, ane (3) saMtAnomAM saMskAra siMcana ane kuTuMba snehanI cilvaTa e na bhUle te paNa jovAvuM joIe, A traNa agatyanA muddAone vicArI strI saMsthAo evI kartavyakSama strIone ja javAbadArIvALAM jAhera kAmomAM javA de, e kharuM che ke game tevI chUTa praznottarI 185 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLe toya strIono moTo bhAga bahAra nIkaLavAno nathI. temanuM vAtsalyamaya hRdaya temane gharamAMthI ja badho AnaMda masAlo meLavI Apaze. saghaLA bAhya-dhaMdhAomAM strIonuM sthAna huM eTalA mATe bhArapUrvaka IcchuM chuM ke (1) puruSa jAtane khAtarI thAya ke strI paNa potAnA jeTalI ja nahi balake vadhu kAryakSama che. ethI strI jAta 52 puruSone pUjyabhAva jAge (2) strI jAtamAM paNa khoTI zarama, vahema, vilAsitA ane svajAti pratyenI lAghavagraMthI che, te chUTe. zarUAtamAM thoDAM jokhamo vahoravAM paDaze, paNa saravALe emAM strIjAtane ja nahi, balake puruSajAta uparAMta samAjanerASTrane ane vizvane paNa lAbha ja che. ekeeka zANI-strI jo mArA A abhiprAyane vivekapUrvaka anusare ane samaju puruSa hRdayathI ene apanAvaze to strInuM jAhera vAtsalya jeTaluM vikasaze teTalo kuTuMbano paNa vikAsa thaze ane paraMparAe samAja tathA dezabharamAM nIti ane cAritryanuM dhoraNa UMcuM ApoApa jaze. "sve sve karmaNyabhirataH saMsiddhi labhate naraH " e gItA sUtra bhulAIne uccanIcanA je bheda janmyA che te paNa e dvArA jaladI nestanAbUda thaze. vizvavAtsalya : 1-11-1948 praznottarI : 16 pra. hiMdumahAsabhA pakSa ane samAjavAdI pakSa e banne koMgresanI sAme hoya che, to emAM phera kharo ? u. hA, moTo phera che. samAjavAdI pakSa koMgresanI jema binakomI rASTravAdamAM mAne che jyAre hiMdumahAsabhAvAdI pakSa to komavAdI pakSa hoI mukhya siddhAMtano ja bheda che. pra. lokazAhIne nirmaLa rAkhavA mATe virodhI pakSa joIe ema Apane nathI lAgatuM ? u. siddhAMtano ja bheda hoya tevA virodhI pakSothI lokazAhI nirmaLa banavAne badale dUSita thAya che, eka siddhAMta chatAM samaju vargamAM je matabhedo hoya te anicchanIya nathI paraMtu siddhAMta bhedavALA pakSo na ja hovA joIe. pra. samAjavAdI pakSa ane koMgresanA siddhAMtamAM aikaya hoya to pachI koMgresanA pakSane ja Apa kAM samarthana Apo ? u. Aje hiMdI prajA ane hiMda bannenI paristhiti evI che ke thoDAM varSo hiMdamAM koMgresa saMsthAne jIvatI ane majabUta rAkhavI joIe ema huM mAnuM chuM. ane sAdhutAnI pagadaMDI 186 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAjavAdI pakSanI sAdhanazuddhi viSenI nIti eTale ke ahiMsAnI nIti ja evuM nizcita nathI. saMsthAnI rIta koMgresanI dRSTi sAdhano viSe jeTalI sApha che e pramANa jotAM tathA tenuM sukAna jyAM lagI suyogya vyakitaonA hAthamAM che, tyAM lagI dharmanI daSTie rAjakIya takhtA para eka mAtra koMgresa pakSane samarthana maLavuM joIe. ema huM mAnuM chuM. pra. to pachI e pArTIpoliTikasa na gaNAya? Apa jevAe taTastha rahevuM na joIe? eka para rAga thatAM bIjA para dveSa thavAno saMbhava nathI.? u. pAMDavapakSe vAsudevanuM samarthana ke rAmapakSe vibhISaNanuM samarthana bIjA koI kAraNasara nahotuM. emane e pakSomAM nyAya dekhAto hato mATe hatuM. pakSapAta anyAya tarapha na hoya, nyAyano pakSapAta to hovo ja joIe. samabhAva ke arAga dveSano artha evo haragIjha nathI ke niSkriya rahevuM. temAM paNa je kSaNe suyogya saMsthA para comerathI anicchanIya humalA thatA hoya- ane teya gerasamaja ke gerasiddhAMtane vaza thaIne thatA hoya - tyAre spaSTa rIte prajAne yogya mArgadarzana taTastha vyakitaone pUruM pADavuM e emano sarvaprathama dharma che. pra. saurASTranI tAjetaranI cUMTaNImAM tame koMgresI umedavArone samarthana ApyuM. paNa zuM e cUMTAyelA lokasabhAnA sabhyo tamAruM sUcana svIkAraze evI bAMhedharI maLI che? u. vyakitanA samarthanamAM nahi paNa koMgresa saMsthAnA samarthanamAM mana kAgaLa AgrahabharyuM bolyo chuM eTale kogresI umedavAro pAsenI bAMhedharIno prazna ja nathI. alabatta, koMgresanI kArakirdIne zobhAvavI e evA cUMTAyelA umedavAronI pharaja che ja ane teo e pharaja cUke tyAM prasaMgopAta mAre kahevAnuM rahe e svAbhAvika che. paraMtu amuka sabhya pharaja cUkaze ja ema AjathI mAnIne cAlavuM e mAnyatA barAbara nathI. koMgresa TikiTa para Avelo sabhya bhUla karaze to koMgresanuM, enuM ane prajAnuM traNenuM ahita thaze. e cUMTAyelA koMgresI umedavAre to harapaLe khyAlamAM rAkhavuM joIe; e na rAkhe to mata ApanAra prajA hAjarI laI zake che. Ama chatAM jo e umedavAra na cate to bIjI cUMTaNImAM ene dUra pheMkavAno paNa prajAne saheje adhikAra prApta thAya che. vizvavAtsalya : 1-12-1948 saMtabAla praznottarI 187. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puravaNI : 1 svacchatAnA AcArya aMbubhAI zAha sane 1945nI comAsAnI vAta che. AkhAya viramagAmamAM kutUhala ane carcAno viSaya banyA hatA eka jaina sAdhu. UMco paDachaMda deha, moM para muhapattI, eka hAthamAM jhoLI eka hAthamAM rajoharaNa. khAdInAM vastro paridhAna karelAM hatAM. tejasvI pratibhAvALA evA A sAdhu roja baporanA nIkaLe. ane rastAmAM mAkhIo baNabaNatI hoya tevA khullA paDelA maLa upara potAnI jhoLImAMthI rAkha kADhIne haLavethI bhabharAvIne maLane DhAMkatA jAya. A sAdhu viramagAmamAM cAturmAsa karavA AvyA hatA. koMgresa samitinA makAnamAM nivAsasthAna hatuM. roja rAtre pAsenA suthAraphaLInA cokamAM emanI jAhera prArthanA sabhA thatI. ghaNA loko roja A prArthanA sabhAmAM acUka hAjarI ApatA. A koI pavitra ane moTA sAdhu che evI zraddhA dharAvatA hatA. thoDA ja divasomAM emanI prArthanA sabhAe lokomAM sArI peTha AkarSaNa UbhuM karyuM hatuM. AvA zraddheya sAdhu ane temAMya pAchA jainasAdhune Ama upara rAkha DhAMkatA joIne lokone kutUhala ane Azcarya thAya, ane e vAta carcAno viSaya bane emAM navAI zI ? A jaina sAdhu te munizrI saMtabAlajI. vAta ema hatI ke viramagAmamAM kolerA phATI nIkaLyo hato. zahera to gaMdakInuM ghara hatuM ja. myunisipAliTI suparasIDa hatI. zahera svaccha thavuM joIe. kolerAnI sAravAranuM chAvaNI kendra ane zaheranI saphAI munizrInI preraNA ane mArgadarzanathI tarata ja zarU thaI gayAM hatAM. kolerA to kAbUmAM AvI gayo hato chatAM zaheranA mahollAonuM saphAIkAma roja eka klAka niyamita ane vyavasthita rIte cAlu kareluM te cAlu ja rahyuM hatuM. e mATe 'viramagAma zahera saphAI samiti' nAmanI eka samiti munizrInI preraNAthI racAI hatI. thoDA divasomAM ja samitinA saphAIkAryane eka mAsa thAya tyAre mAsika samUha saphAIdina' Ujavavo. munizrIe A vicArane AvakAryo.Ayojana taiyAra thayuM. pracAra zarU thayo. saphAImAM bhAga lenAra bhAIo-bahenonAM nAma noMdhavA maholle maholle roja baporanA nAnI nAnI sabhAo thAya. zrI maNibhAI, zivAbhAI paTela koMgresa samitinA kAryakara zrI maganalAla sukhalAla zAha ane saphAI samitinA maMtrI tarIke huM mahArAjazrInI sAthe jaIe munizrI potAnI jhoLImAM rAkha rAkhe. rastAnI najIkamAM ja bALako jAjarU sAdhutAnI pagadaMDI 188 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gayelAM hoya, te maLa khullo paDayo hoya tene munizrI rAkha nAkhIne DhAMke. jatAM AvatAM loko kutUhalathI A jue ane Azcarya vyakta kare. prathama, mAsika samUha saphAI dinamAM khUba sAro sahakAra maLyo. emAM 290 bhAIo-bahenoe bhAga lIdho. brAhmaNathI bhaMgI ane vepArI, vakIla, DaoNkaTara, adhikArI, majura ane vidyArthIo vagere sau khUba utsAhathI bhaLyA. 30 TukaDIo pADI AkhA zaherane 30 bhAgamAM vaheMcI dIdhuM. jhArDa, pAvaDA, kodALI, TopalAM, tagArAthI sajja evA 290nI A 30 saphAI TukaDI suthAraphaLImAM cokamAM vyavasthita rIte hArabaMdha UbhI rahI. munizrIe TUMkuM saMbodhana karyuM. ane traNa kalAka sudhI A TukaDIoe saphAI karIne AkhA viramagAma zaherane cokhkhuM banAvyuM. rAtre suthAraphaLInA cokamAM moTI sabhA thaI. emAM mahArAjazrIe zaheramAM cAlatI carcA ane lokonA kutUhalano ullekha karIne AvA kAryomAM eka jaina sAdhunI kevI moTI javAbadArI ane pharaja che e samajAvatAM kahyuM : | "jaina zAstromAM sUcavyuM che ke saphAI mATe khUba jhINavaTapUrvaka vicAravuM joIe. saphAI kaI rIte rAkhavI joIe e samajAvatAM uttarAdhyayana sUtramAM pAMca samitinI vAta lakhI che. "uccArapAsavaNa khela jala saMdhANa pArIThAvaNImAM samiti" e nAmanI pAMcamI samiti che. A ardhamAgadhibhASAnA zabdono artha che : uccAra pAsavaNa eTale maLamUtra, khela jala saMghANa eTale ghUMka, lALa, lITa, gaLaphA, parasevA tema ja kAna ane zarIranA bIjA bhAgAnA mala, pArIThAvaNIyA aTala ke paraThavuM, durupayoga na thAya te rIte eTale ke eno paNa upayoga thAya e rIte nirjIva sthAnamAM ane samiti eTale vivekapUrvaka nikAla karavo. ane te vivekane judAjudA 10 ane ene bhegA karIne 1024 prakAro samajAvyA che. jo ATalI badhI jhINavaTa,cokasAI ane viveka rAkhavAnuM jainadharma kaheto hoya to e jainadharmano upadeza ApanAra sAdhunI javAbadArI ane pharaja keTalI badhI moTI gaNAya ? AcAra e ja dharma che. samAjamAM dharmanuM AcaraNa na thatuM hoya athavA ochuM thatuM hoya to te khADo pUravAnI vadhumAM vadhu javAbadArI sAdhunI ja gaNAya. ane deza kALa, paristhiti pramANe potAnI sAdhujIvananI maryAdAmAM rahIne mArgadarzana, preraNA prasaMgapaye ApavAmAM sakriyatA paNa batAvavI paDe. jaina sAdhujIvananuM sArthakaya emAM ja che." ema sAdI saraLa vANIthI saphAIzAstrane dhArmika ane vaijJAnika rIte samajAvyuM. mAre to kApaDano vepAra hato. munizrI tarapha kaMIka AkarSaNa thatAM saphAI samitinA maMtrInI javAbadArI to lIdhI hatI. paNa munizrI prerita saMsthAmAM sakriyatA e ja pArAzIzI hatI. prathama divase hAthamAM sAvaraNo, Topalo ane pAvaDA laI saphAI samitinA ame nava sabhyo viramagAmanA eka mahollAmAM saphAI karavA puravaNI 189 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIkaLyA hatA, tyAre mArA manamAM eTalI badhI zarama ane saMkocanI lAgaNI meM anubhavI hatI ke jANe dharatI mAraga Ape to aMdara samAI jAuM. paNa evuM kaMI thoDuM bane che? paraMtu munizrIne meM maLa upara rAkha nAkhatA joyA tyAre to kharekhara mArAmAM paDela pelo zarama saMkocavALo aMbubhAI kharekhara bhomAM ja bhaMDArAI gayo hoya ane AvAM kAmomAMthI gaurava meLavato navo ja aMbubhAI pragaTa thato hoya tevo anubhava mane thayo. saMtabAla smRtigraMtha'mAMthI puravANI: 2: viramagAmathI rAjakoTa sudhInA cAturmAsanI jhAMkhI viramagAma : saM. 2001 : I.sa. 1945 * viramagAmamAM gaMdakIne laIne kaoNlerA phATI nIkaLyo. * jhoLImAM rAkha laI maLa upara DhAMkavAno pratyakSa saphAIno pATha ApavA lAgyA. * samagra grAmasaphAIno kAryakrama tyAMnA yuvakonI sAthe maLI goThavyo. kAmacalAu hospiTala UbhI karAvI. * harijana chAtrAlaya : je ThakkarabApA sArvajanika chAtrAlaya"thI have oLakhAya che te sthApavAnI preraNA ApI. * kapAsa saMzodhana adhikArI zivAbhAI je. paTela saMparkamAM AvyA, teo saMghanA kAyamI sabhya banyA. * aMbubhAI zAhano paricaya - pAchaLathI temaNe 1947thI saMghamAM joDAI samagra jIvana munizrInA sevAkAryane samarpita karyuM. amadAvAda : saM.2002 : I.sa. 1946 * cAturmAsa sthaLa : haThIbhAInI vADI * 3-2-45 : jIvarAja bhAlanaLakAMThA jalasahAyaka samitinI racanA- DaoN. popaTalAla ANaMdajIvALA pramukha-uparAMta 15 sabhyo- savA lAkhanA phaMDanI Tahela. A samitie prathama ja vAra samagra bhAlamAM pANIno trAsa bhogavatAM gAmono sarve karI yojanA mUkI. je bhAla pAIpa lAIna'thI oLakhAI. ka 14-5-45thI 25-5-45 bakarANAmAM vizvAtsalya ciMtakano prathama varga-18 sabhyo joDAyA. * gharmadaSTie samAjaracanAnuM citra zabdabaddha karyuM. pAchaLathI pustakarUpe pragaTa thayuM. 190 sAdhutAnI pagadaMDI Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * jayaMtIbhAI zAha, devIbahena, surAbhAI bharavADa, maNibahena paTela jevA keTalAMka AjIvana sevakono A vargamAM saMparka thayo. * amadAvAdamAM komI hullaDamAM pharIne lokone nirbhayatA ane komI ekhalAsano saMdezo Apyo. * vizvavAtsalya ciMtaka varga- araNeja - (bIjo). sANaMda (ji. amadAvAda) saM. 2003: I.sa. 1947 1-1-47 : vizvavAtsalya pAkSikanI zarUAta. zrI navalabhAI tathA lalitAbahenanI sevAo maLI. amadAvAda cAturmAsa pachI mahesANA, moDAsA, IDarasTeTa vistAramAM garAziyAbhIlonA gAmono saMparka karyo. (jAnyu-phebru) mArcamAM bahucarAjI ane cUMvALano pravAsa karyo. 9-5-47 thI 25-5-47 : sANaMda tAlukAnA jhAMpa gAme vizvavatsala ciMtaka varga (trIjA) zarU thayo. 1 5-6-47 : bAvaLAmAM prAyogika saMghanI racanA, para sabhyonI hAjarI, -mukha : ravizaMkara mahArAja, maMtrI : parIkSitalAla majamudAra 8-6-47 : vizvavAtsalya auSadhAlayanuM baMdhAraNa ghaDAyuM. 9-7-47 thI 2-11-47 : cAturmAsika varga- cAra mAsano sAdhaka sAdhikAono zibira 1 7 bhAIbahanA 1 DAyAM, AjanA svAmI jJAnacaMdrajI prathama ja A vargamAM joDAyA. 15-8-47 : bhAratane svataMtratA maLI. 'pagale pagale'- kUcagIta racAyuM. * mIrAMbahenane varganAM kaeNmaiyAnA pratIka tarIke jAhera karyA. * maNibahena paTelane bhaMgI komamAM sevA karavA preraNA ApI. RSi bAlamaMdira zarU thayuM. 30-11-47 : harijana Azrama sAbaramatI khAte munizrInA cAhaka harajIvana koTakanI atima paLomAM jhaDapI vihAra karI pahoMcyA, paraMtu temanA pahoMcatA pahelAM be kalAka agAu temaNe deha choDI dIdho. temanAM patnI zAradAbenane AzvAsana ApyuM. rAjakoTa (saurASTra) saM. 2004 I.sa. 1948 8-1-48: anAjano kaMTrola UThI gayo hato. lAlAkAkA jhAMpa gAme maLavA AvyA. 15-1-48 : ravizaMkara mahArAja tathA anya AgevAno anAjanA bhAva nakkI puravaNI 191 Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavA maLavA AvyA. 17-1-48: bAvaLAnA saMta AzramamAM harijanone AvavAnI manAI hovAthI tyAM utAro na karyo. chevaTe TrasTIoe aspRzyatA sUcaka vartAva nahIM karavAno TharAva karatAM chellA divase tyAM utAro rAkhyo. 25-1-48 thI 30-1-48: dhoLImAM vizvavAtsalya ciMtaka varga, 30 mI tArIkhe rASTrapitA gAMdhIjInuM avasAna. 81gAmonA kheDUtonI moTI pariSada, ravizaMkara mahArAja pramukha-kheDUtamaMDaLanA sabhyo banAvavAno nirNaya-naitikatAnA pAyA upara maMDaLane AzIrvAda 11-2-88: sAyalAmAM gurudevane maLyA. 12-2-48 : 'bApu zrAddhadina' - harijanavAsanI mulAkAta. bhasma kone hAthe padharAvavI e aMge gAma lokoe abhiprAya mAgatAM temaNe bApunI harijana dIkarI lakSmI (dattaka) ne hAthe padharAvavA sUcavyuM, pote hAjara rahyA- sabhAne saMbodhI. * cuMvALiyA pagIkomanuM saMmelana, vAhaNa pagIno jAherasabhAmAM pastAvo, corI nahi karavAnI pratijJA. * RSi bAlamaMdiranI vidhivata sthApanA. * gAmegAma aspRzyatA nivAraNa ane komI ekatAnA prazno vize samajUtImukhya prakana . 19-9-08 : 35 divasonA ciMtakavarga, rAjakoTamAM-comAsuM niSphaLa jatAM duSkALamegharAjAne manAvavA nagarajanonI jAhera prArthanA sabhA-prArthanAne aMte vasAdasaMtabAlano camatkAra gaNyAstano khulAso karatA, tene Izvarano camatkAra gaNAvyo. 11-11-48: devIbhakata bahene navarAtrInA pAraNAM prasaMge hajAra bALAone jamADavAno saMkalpa karyo, paNa kaMTrola hovAthI jamADavAnI muzkelI AvatAM teo upavAsa upara UtaryA. mahArAjazrInI samajUtIthI pAraNAM karyA. * ghaunA prazna aMge bhAlamAM mahArAjazrInI hAjarI jarUrI hovAthI mahArAjazrI bhAlamAM pAchA pharyA. 20-12-88: guMdImAM 28 gAmanA kheDUtonuM saMmelana-kheDUta maMDaLamAM bhaLavAno TharAva thayo. naitika bhAvathI ghauM ApavAnuM kheDUtoe svIkAryuM. 31-12-48 : vizvavAtsalya pAkSikanuM bIjuM varSa pUru. 1100 grAhako-mAnavatAnuM mIThuM jagata-bheTa pustaka. * bhAlamAM duSkALa nimitte-duSkALa kartavya samiti racAI. 192 sAdhutAnI pagadaMDI Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhutAnI pagadaMDI 1945 thI 1967 nA gALA daramiyAna emaNe karela vizALa dezaparibhramaNa ane te te sthaLanA praznomAM rasa laI tene ukelavAmAM Apela pitAne sahayoga cAturmAsa daramiyAna vividha zibiro, ane saMsthA nirmANa kAryakrama, vyaktigata ane saMsthAonA saMparko, mulAkAta, noMdho, yAdagAra prasaMge, noMdhapAtra patro, pravacana vagerene samAveza karavAmAM Avaze. A zreNanAM prathama be pustaka pragaTa thaI cUkayAM che. A DAyarImAM samAjasudhArAnuM keI paNa pAsuM bhAgye ja chUTI gayeluM jaNAya che. kemIekatA, aspRzyatAnivAraNa, mAtRjAtino Adara ja nahIM temanI zaktine pUre upaga, e mATenA tAlIma vargo, khetamajUro, milamajUre, kheDUto, gopAlaka - varga, AdivAsI vanavAsIo, bALakeLavaNI; dhamadhatA ane vaTALavRtti, Arogya ane mAmasaphAI-grAmapaMcAyata -zuddhiga, anyAya pratikAra, lokalakSI lokazAhI ane rAjakAraNanI zuddhi jevA saMkhyAbaMdha viSayomAM emaNe mArgadarzana pUruM pADayuM che. pitAnA pAdavihAramAM AvatAM gAmegAmanI paristhitine Akhedekhyo ahevAla e svarAjayanA saMdhikALe gujarAtanA eka saMte Apela kiMmatI dastAveja che, je saMzodhake ane samAjasudhAro mATe eka mUlyavAna sAmagrI dharAve che. DAyarInA prathama pustaka vimocana prasaMge prakhara gAMdhivicAraka, ciMtaka zrI nArAyaNa desAIe kADhelA udgArAmAM jaNAvyuM hatuM ke saMtabAlajInA vicAmAM mane krAMtinAM bIja dekhAya che, e vAMcatI vakhate mane lohiyA ane jayaprakAzanI vAta yAda AvI jAya che. mANasa potAnA vicArathI jude paDatuM hoya te tene gAmamAM praveza karavAno avikAra nathI, te tAnAzAhI che. vinobAjIe tAnAzAhIne badale "nAnAzAhInI vAta karI che. saMtabAlajIe tAnAzAhIno javAba nAtAzAhIthI ApavA mATe prayAsa karyo che." AvaraNa dIpaka prinTarI rAyapura amadAvAda.