________________
કાનમ:
-
-
કo
-
-
-
1
માનવતાવાદી સાધુની મહેક
1 ts
મારી નોંધપોથીઓને ડાયરી” જેવું સાહિત્યિક કે સાક્ષરી નામ આપતાં મને સહેજે સંકોચ થાય. હું વેપારી માણસ, વેપાર કરતાં કરતાં મહારાજશ્રી પ્રત્યેની ભકિતથી તેમની સાથે જોડાયો. મને સમજાયું હતું કે, હિસાબની ચોકસાઈ એ કેવળ વહેવારિક રીત જ નથી, પણ સત્યનો એક અનિવાર્ય ભાગ પણ છે. એમ જીવનનો ઉપયોગ, એનો હિસાબ એ પણ સત્યનો જ એક અંશ ગણાય.
આ વર્ષોમાં મહારાજશ્રી વ્યસન ત્યાગ ઉપર ભાર મૂકતા, લોકો એમની સમક્ષ જાતજાતની પ્રતિજ્ઞાઓ અને બાધાઓ લેતા. લૂગડું રંગતાં એ જેટલું સ્વચ્છ, ડાઘ વિનાનું હોય તેટલો જ એના ઉપર સારો રંગ ચડે. નિર્બસની જીવનમાં સગુણ અને
ભકિતનો અનેરો રંગ ચડે છે, એ મને અનેક પ્રસંગોમાં જોવા મળ્યું છે. પ્રથમ પુસ્તકમાં આપણે જોયું કે મહારાજશ્રીની વિહારયાત્રામાં ભાગ્યે જ એવું કોઈ ગામ હશે જ્યાં કંઈ ને કંઈ પ્રતિજ્ઞાઓ ન લેવાઈ હોય ! અહીં પણ આ સિલસિલો ચાલુ હતો. મારું કામ આ બધા પ્રતિજ્ઞાધારીઓનાં નામ, ઠામ, મુદત નોંધી રાખવાનું રહેતું. જેથી એમનો સંપર્ક જારી રાખવામાં મદદરૂપ બને. પ્રતિજ્ઞા કંઈ ઝટ ઝટ લેવાતી નથી, મનમાં ઊંડું મંથન જાગે છે, અને કોઈ વિરલ પળે, શ્રદ્ધાપાત્ર પુરુષ આગળ પ્રગટ થાય છે. એવાં અનેક પાવનદશ્યોના સાક્ષી બનવાની મને તક મળી છે. વાહણ પગીની વાત, આ ગાળા દરમિયાન બનતી એક મહત્ત્વની ઘટના છે.
મહારાજશ્રીની વિશેષતા એ રહેતી કે તેઓ ગામના પ્રશ્નોને તરત સમજી લેતા, અને લોકસંપર્ક પણ એમનો એટલો ઊંડો કે વ્યક્તિગત પ્રશ્નો પણ તરત પામી જતા. આ વિહારયાત્રાના વાર્તાલાપો, પ્રવચનો કે પ્રશ્નોત્તરી જુઓ - તમને આ જ વાત સમજાશે. ગામડાના, સમાજ જીવનના કે વ્યકિતગત જીવનના પ્રશ્નો જ તેમના પ્રવચનોના મુખ્ય વિષય બની રહેતા.
સૌરાષ્ટ્રમાં વિહાર કરવા પાછળ, અને રાજકોટમાં ચાતુર્માસ કરવા પાછળ બે ત્રણ મુખ્ય કારણો હતાં. મુખ્ય તો સૌરાષ્ટ્રના પ્રેમીઓની વારંવાર થતી માગણી, રાજકોટ આમેય સૌરાષ્ટ્રનું મુખ્ય અને મધ્યવર્તી શહેર ગણાય. ત્યાં રચનાત્મક કાર્યકરોનું મંડળ, પ્રજાકીય સરકારનું પાટનગર. તાજે તાજું સ્વરાજ આવ્યું હોવાથી રાજ્યના એકીકરણનો પ્રશ્ન મુખ્ય હતો. તેમાં મહારાજશ્રી હાજર હોય તો પ્રજાને
૧૫