________________
ગામમાં મુખ્યત્વે કણબીની વસ્તી છે. શિક્ષણનું પ્રમાણ ઘણું જ ઓછું ગણાય. અહીંની રાત્રિસભામાં એકતા અંગે બોલતાં મહારાજશ્રીએ કહ્યું, બે એકડા જો સાથે બેસે તો અગિયાર થાય,પણ જો ઝઘડો કરે અને લઢવા મંડે તો મીંડું જ રહે. મહાભારતના પ્રસંગનો જ વિચાર કરો. કૌરવ પાંડવો જ્યારે ભેળા હતા ત્યારે કાળ યૌવનને પણ જીતી શકયા હતા. પણ જ્યારે કુસંપ થયો ત્યારે મોટા સંહાર પછી પાંચ બચ્યા અને તે પણ હિમાલયમાં ગળી ગયા.
અહીંની એક સભામાં મહારાજશ્રીએ હૃદયપલટા પર બોલતાં જણાવ્યું હતું કે, "આજના જગતમાં વિજ્ઞાને જે પ્રગતિ કરી છે એનો ઉપયોગ એક યા બીજા પ્રકારે પોતાનું વર્ચસ જમાવવા માટે થઈ રહ્યો છે. આ વિશ્વમાં મોટામાં મોટી વૈજ્ઞાનિક શોધ ગાંધીજીએ પોતાના જીવનથી સિદ્ધ કરી બતાવી છે. હૃદયપલટાનું શસ્ત્ર પોતાના રોમે રોમમાં વણીને પ્રત્યક્ષ પ્રયોગરૂપે આપણી સમક્ષ મૂકી ગયા છે. મહાવીર પ્રભુએ નાનો પ્રદેશ છોડીને વિશાળ પ્રદેશ પર પ્રેમનું સામ્રાજ્ય સ્થાપ્યું હતું. હૃદયપલટાનો ચમત્કાર એ છે કે તેમાં બેય જીતે છે. વિજયનો આનંદ માણી શકે છે અને છતાંય બંને નમ્ર બનીને વિકાસ સાધે છે. એમાં લેવા કરતાં આપવાનું વધુ હોય છે. પાપીમાં પાપીને જે શસ્ત્ર કે સત્તા સુધારવા માટે અશક્ય ગણાય છે તે આ હૃદયપલટાથી સહજ સિદ્ધ બને છે.
* તા. ૫-૭-૧૯૪૮: ન્યારા
સરપદડથી વિહાર કરી ન્યારા આવ્યા. અંતર સાત માઈલ હશે. ઉતારો નૌતમભાઈ શાહને બંગલે રાખ્યો હતો.
અહીં એક જૈનભાઈએ ખેતીવાડીના પ્રયોગો માટે પ્રયત્ન કર્યો છે. ચારે બાજુ પથરાળ ભૂમિ વચ્ચે એક ફળઝાડનો બગીચો બનાવ્યો છે. તેઓ જાપાન વગેરે દેશોમાં જઈ આવેલા છે. વાતચીતમાં તેમણે કહ્યું કે આપણે ત્યાંનો વેપારી શ્રીમંત થાય એટલે બંગલા બંધાવે છે, કાં તો વ્યાજે પૈસા ધીરવાનો ધંધો કરે છે. જ્યારે જાપાનમાં મેં જોયું કે ત્યાંનો માણસ પૈસા કમાય તો ઉત્પન્ન વધારવાના પ્રયોગો કરે અને છાપામાં આપે કે આ રીતે આ પાક કરવાથી ઉત્પન્ન વધુ થાય છે. ત્યાંના છાપામાં ખેતીવાડીના પ્રશ્નોને મુખ્ય સ્થાન આપવામાં આવે છે જ્યારે આપણે ત્યાં દેશનો ખેતીવાડી ઉપર મુખ્ય આધાર હોવા છતાં છાપાંમાં ખેતીવાડી બાબતનો એક શબ્દ પણ આવતો નથી. બીજી સુંદ૨ વાત તેમણે એ કહી કે આપણા હિન્દીઓના રસોઈયા મુખ્યત્વે જાપાનીઝ સૌરાષ્ટ્રની વિહારયાત્રા
૧૩૭