________________
તાજી રાખવી. જપ, તપ કરવાં, દાન કરવું. સારી ભાવના ભાવવી. દાન કહેવાતા બ્રાહ્મણોને નહીં પણ સેવકો કે હરિજનોને અગર કોઈ સંસ્થાને શિક્ષણ માટેનાં સાધનોમાં આપવું. મરણ વખતે રોવાનું નાટક તો રીતસર કરવામાં આવે છે. બાઈઓ તાલબદ્ધ છાજિયાં લે છે. છાજિયાં એટલે છાજે તેવું કરવું, પણ આજે તો નાટક ચાલે છે. આ કૂટવાનો તાલીમ વર્ગ ચાલે છે. ગોર્યોના તહેવાર એને માટે ગણાય છે. કૂદી કૂદીને છોકરીઓ કૂટે છે એને ડેડો કહે છે.
લગ્નમાં છેડા છેડી બંધાય છે. જેવી રીતે વસ્ત્રનું સંધાન કરવામાં આવે છે તેવી રીતે ગોરમહારાજ કહે છે, તમારા બેનાં દિલનાં સંધાન સમાજની શાખે, ગુરુની સામે કરવામાં આવે છે. સહનાવવતુ કહેવાય છે. એટલે સુખ દુઃખમાં સાથે રહેવાનું કહે છે. સપ્તપદીમંત્રમાં કેટલો ભાવ છે ! સ્ત્રી અને પુરુષ એ પ્રકૃતિનાં પ્રતિબિંબ છે. જ્યાં ઐશ્વર્ય હોય છે ત્યાં સંસાર કેટલો મધમધે છે ! ગૃહસ્થાશ્રમને કેટલાક પાપ માને છે, પણ એ તો એક સુંદર આશ્રમ છે. કુંભાર એટલે કુંભકકાર, ઘડો બનાવનાર તેને પણ સમાજે ઉતારી પાડયો છે, કહે છે કુંભાર જેવો છે એટલે કુંભાર આજે ગાળના રૂપમાં વપરાય છે. પણ એ તો જગતનો મહાન વૈજ્ઞાનિક છે. માટીમાંથી કેટકેટલી વસ્તુ બનાવી. ઊનાળામાં કોઈ વસ્તુથી પાણી ઠંડું ન થાય માટલીમાં થાય, પણ આજે ગધેડો અને કુંભારને તદ્દન નીચે ઉતારી પાડ્યાં છે. કેટલીકવાર ગધેડા કરતાં માણસ નીચો હોય છે. ગધેડાનું કામ પૂરું થયું એટલે માલિક છોડી મૂકે ઉકરડા ફંફોસીને જીવે. માલિકને કશો ભાર નહિ.
ગાયનું મૂત્ર છાણ હાડકાં વગેરે કામ આવે માણસનું કશું કામ ન આવે. તેનો મળ જોઈને મોટું વાંકું થઈ જાય. આમ આપણી દરેક ક્રિયામાં ધર્મ વ્યાપી રહેલો હોય છે. ઊંઘમાં પણ ધર્મ રહેલો હોય છે. ઈશ્વરનું નામ લઈને સૂઈએ તો સારી ઊંઘ આવે. સવારે સ્કૂર્તિ વ્યાપી જાય. ખોટાં બગાસાં, વિકલ્પો , સ્વપ્નાં ન આવે. * તા. ૧૩-૫-૪૮ : મેઘપુર
ટંકારાથી નીકળી મેધપુર આવ્યા. અંતર પાંચ માઈલ હશે. ઉતારો જગ્યામાં કર્યો હતો, રાત્રે લોકો સાથે વાતો કરી હતી. * તા. ૧૪-૫-૪૮ : લતીપુર
મેધપુરથી નીકળી લતીપુર આવ્યા. અંતર દસ માઈલ હશે. ઉતારો ઉપાશ્રયમાં રાખ્યો હતો. રાત્રે સભામાં સારા પ્રશ્નો ચર્ચાયા. અહીં હરિજનોની જુદી શાળા છે. સંખ્યા ૨૭ની છે મકાન નથી એટલે ઢોર પુરવાનો ડબો છે એમાં છોકરાંને બેસાડે છે સૌરાષ્ટ્રની વિહારયાત્રા
૯૭