________________
વિના જળવાય તે જોઉં છું.
પાદવિહાર અને ભિક્ષાચરી એ બન્ને અંગોએ મારા આદર્શના અને લોકસંપર્કના માર્ગમાં મદદ પહોંચાડી છે. અલબત્ત, રેલવિહાર, અભિક્ષાચરી વગેરેથી સાધુતામાં જાગૃતિ હોય તો આંચ આવતી નથી; એમ છતાં મને આજે લાગે છે કે સાધુસંન્યાસીઓને એ માર્ગે અનુકરણ કરવાનું કહેવામાં જોખમ છે. હું સંન્યાસી સંસ્થાનો સભ્ય છું. સર્વધર્મસમન્વયનું મિશન કે જેનું બીજ મને મુખ્યપણે મારા પૂ.ગુરુજીની ઉદારતા, જૈનદર્શનનાં આગમો અને આચરણથી મળ્યું છે; તે દૃષ્ટિએ હું જૈન સાધુ અને તેમાંય સ્થા. સંપ્રદાયના જૈન સાધુ તરીકે મારી જાતને માનવા મનાવવામાં ગૌરવ લઈ શકું છું.
મહાત્માજી પ્રવૃત્તિ માર્ગમાં પડેલા છતાં નિવૃત્તિના લક્ષ્ય અવ્યકત ઈશ્વરાર્થે કાર્ય કરી ગયા છે. એમને રાષ્ટ્રતખ્તો મુખ્ય મળ્યો. નિવૃત્તિમાર્ગમાં પડેલો છતાં પ્રવૃત્તિને લક્ષ્ય એકમેકની બાહ્યપ્રવૃત્તિઓ સાથે ભાગ્યે જ સમાનતા હોઈ શકે. ધ્યેયની સમાનતાને મુખ્ય માનીને જ ચાલવું રહ્યું. પૂ. બાપુજીમાં રેંટિયો, ગીતા અને પ્રાર્થનાની ત્રિપુટી જામી હતી. મારામાં કઈ ત્રિપુટી છે તે હું શું કહું ? મને અગુપ્તતા, એકાંત સેવન અને સર્વધર્મના અભ્યાસે ઘણું આપ્યું છે. વિશ્વવાત્સલ્યના ધ્યેયમાં મને મૈયાનું અવલંબન ગમે છે. હું બાપુજીના પ્રયોગક્ષેત્રનું અંગ બનું એવી આશા રાખનારાઓને મારી વિનંતિ છે કે તેઓ મારી અભિલાષાની સામે જુએ ખાસ કરીને તો સાધુ સંન્યાસીઓને - અર્થકારણ તથા રાજકારણ સાથે મેળ હોઈ જ ન શકે, એ ભ્રામક માન્યતા દૂર કરવામાં યત્કિંચિત્ પણ ફાળો આપવાની મારી અભિલાષા છે. શ્રમ, તર્ક અને ભાવનાની ત્રિવેણી બાપુના અક્ષરશઃ અનુકરણ રૂપે મારામાં ન હોય; તોયે ઓછા વધતા પ્રમાણમાં એ સુયોગ સામે રાખીને જ સંતોષપૂર્વક હું ઉન્નત દૃષ્ટિએ ધપી રહ્યો છું એમ નમ્રપણે માનું છું.મૈયાની દયાથી અર્થષ્ટિને સ્થાને ધર્મદષ્ટિનું સ્થાન આવ્યે ભૌતિક અને આધ્યાત્મિક બન્ને બાજુઓનો સુખદ ઉકેલ આવશે એ વિષે મારી શ્રદ્ધા અટલ છે એને જાળવી રાખવાનો સાથ સહિયારો આપવા માટે હું સૌને વિનવું છું.
વિશ્વવાત્સલ્ય : ૧૬-૧૦-૪૮
૧૫૬
卐
સંતબાલ
સાધુતાની પગદંડી
