________________
* ૩-૧૨-૪૭ : કોબા
હરિજન આશ્રમમાં ત્રણ દિવસના પૂરા નિવાસ પછી આશ્રમથી કોબા જવા વિહાર કર્યો. અંતર નવ માઈલ હશે. વચ્ચે થોડો વખત સાબરમતી- રામનગરવાળા ભાઈઓના આગ્રહથી ત્યાં રોકાયા હતા. અમારી સાથે ૫ ભાઈઓ અને બે બહેનો હતાં. કોબામાં કસ્તૂરબા તાલીમવર્ગમાં બે બહેનો કામ કરે છે. ભાઈ હરિવલ્લભ પરીખ પણ અહીં રહે છે. ભવિષ્યમાં અહીં નદી કિનારે કસ્તૂરબા તાલીમ વર્ગની બધી પ્રવૃત્તિઓ વિકાસ થાય એવી યોજના વિચારાઈ રહી છે. અત્યારે તો બહેનો બાલમંદિર, સામાન્ય દવાખાનું અને કાંતણ ચલાવે છે. બાળકોને શિક્ષણ આપવાનાં સાધન સાદાં અને બહુ કીમતી નથી; છતાં સુંદર રીતે શિક્ષણ આપવાનો પ્રયત્ન થાય છે. રાત્રે નવાકોબામાં જાહેર સભા થઈ હતી. મહારાજશ્રીએ કહ્યું હતું કે હવે કંટ્રોલ જાય છે તે વખતે આપણી ફરજ ખાંડ કે ગોળ નહીં ખરીદીને ભાવની સપાટી નીચે લાવવાની છે. વળી જો ગામેગામે મંડળો રચાઈ જાય તો વ્યવસ્થિત રીતે માલ મળી શકે.
* ૪-૧૨-૪૭ : અમદાવાદ
કોબાથી વિહાર કરી અમદાવાદ આવ્યા. અંતર દસ માઈલ હશે. પ્રથમ ગિરધરનગરમાં થોડું રોકાયા હતા. પછી પંચભાઈની પોળમાં જયકાન્ત કામદારના નકાનમાં રોકાયા હતા. રાત્રે પ્રાર્થના પછી પ્રાસંગિક કહ્યું હતું. બીજે દિવસે સવારના નવ વાગ્યે પ્રેમાભાઈ હોલમાં જાહેર સભા થઈ હતી. ત્યારબાદ ગિરધરનગરમાં છોટાલાલજી મહારાજ સાથે વાર્તાલાપ કરવા ગયા હતા. ત્યાંથી હઠીભાઈની વાડીએ થોડું રોકાઈ નિરાશ્રિતોની છાવણીની મુલાકાત લીધી હતી. રાત્રે પણ મુકામે આવી પ્રાર્થના પ્રવચન થયાં હતાં.
* ૫-૧૨-૪૭ : નાગરિકોની જાહેર સભા
સ્થળ : પ્રેમાભાઈ હૉલ, અમદાવાદ
વિષય : રાષ્ટ્રિય સરકાર અને પ્રજાધર્મ
આપણે જે પરિસ્થિતિમાં છીએ તેનો ગંભીરપણે વિચાર કરવો જોઈએ. દુનિયામાં જે એક જબરજસ્ત ક્રાન્તિ થઈ રહી છે, અને આપણા દેશમાં પણ ન કલ્પી શકાય તેવી તેની અસર પણ થઈ છે, અને એટલે જ મેં આજનો આ વિષય પસંદ કર્યો છે.
સામાન્ય રીતે એક જૈન સાધુ જ્યારે આવા વિષય ઉપર બોલે ત્યારે કદાચ કોઈને નવાઈ લાગશે, પણ જેઓ જાણે છે તેમને કંઈ નવું નહીં લાગે. ધર્મ અને રાષ્ટ્ર કોઈ દિવસ જુદાં પડી શકે નહીં. હું એક નાનો સરખો પ્રયોગ કરી રહ્યો છું. તે સ્થળ છે સાધુતાની પગદંડી
૪૦