________________
કામ સૌને પ્યારું લાગશે. તેને હિંદુ અને મુસ્લિમ એક સરખાં ચાહશે. વિરમગામમાં પણ માસિક ગ્રામ-સફાઈ-દિનના મુસ્લિમ લત્તાનાં મીઠાં સંભારણાંઓ પૈકીનાં કેટલાંક આ વાતનું પ્રત્યક્ષ ઉત્કટ પ્રમાણ છે. બાળકો, વિદ્યાર્થીઓ, શિક્ષકો અને બેનો સુદ્ધાં આજે તો આ સમિતિનાં માસિક સક્રિય સભ્યો રહ્યાં છે જ. ઉપરાંત ગ્રામના બીજા સમાજે પણ સારી પેઠે ભાગ લીધો છે. જેમાં શ્રીમંત અને સામાન્ય બને વર્ગ છે. ઓફિસરો, અધિકારીઓ અને શ્રમજીવી પણ છે. જો આ સ્થિતિ લાંબો વખત ચાલુ રહે તો આ કાર્યક્રમ મહાન વિપ્લવકારી કાર્યક્રમ છે. એમાં ઠંડી છતાં ચોક્કસ અને અદ્દભુત કાર્યકારિણી તાકાત છે.
ભંગીનું કામ હલકું મનાતું અટકે અને એ કોમને સાચી પ્રતિષ્ઠા મળે. એટલે આભડછેટનું તૂત જ નહિ બલકે ખોટી અને અંધશ્રદ્ધાના પાયા પર ઊભેલી નાતોની દલબંધી પણ દૂર થાય. આમ છતાં વર્ષોની મૌલિક વ્યવસ્થા અને નાતોની સાચી સંગઠન શકિત તો વધુ દીપી ઊઠે જ. દા.ત. ભંગીનો પુત્ર પણ સંસ્કારી, સદાચારી બને, એટલે તેના તરફ લોકોનો તિરસ્કારને બદલે પૂજ્યભાવ જાગે. પછી માત્ર જન્મગત ઉચ્ચનીચના ભેદ ન રહે. પણ સદ્ગુણ દુર્ગણ પરત્વે ઉચ્ચનીચના ભેદ રહે. આ કામ હલકું અને આ ઊંચું એ ભ્રમ દૂર થાય. શ્રમજીવીઓને સાચું અને ઉચ્ચ સ્થાન મળે. અને શ્રમજીવી વર્ગમાં જ્ઞાનની જે કાંઈ ખામી છે તે દૂર થાય. આનું જ નામ તે સંસ્કારમય સમાજ રચના.
ગ્રામસફાઈનું કામ, જો કે આટલું ઉચ્ચ છે છતાં એકી સાથે દરરોજ આવું કામ ન કરી શકે છતાં તે પ્રત્યે જેનો પ્રેમ હોય જ એટલે એ ભૂમિકા નક્કર બનાવવા માટે આની સાથે જ બીજા છ ખાતાંઓને ગોઠવવામાં આવ્યાં છે; અને મુખ્ય જેનું નામ મને પ્રિય અને જે આદર્શ આ બધા કાર્યોની પાછળ છે તે નામ વાત્સલ્ય સેવક સંઘ' ગોઠવવામાં આવ્યું છે. આ સંઘની સ્થાપના તા. ર૩-૧૦-૪પના રોજ થઈ છે. તેના સાત વિભાગો આ મુજબ છે : (૧) ગ્રામસફાઈ સમિતિ (૨) સફાઈ મદદનીશ સમિતિ (૩) જનરાહત સમિતિ (૪) પ્રાર્થના વિભાગ (૫) પ્રચાર વિભાગ (૬) ભાલ નલકંઠા સહાયક વિભાગ (૭) હરિજન સંપર્ક વિભાગ.
આ પૈકી ગ્રામસફાઈ સમિતિ આ બધી સમિતિના પાયારૂપ છે. એણે દૈનિક સફાઈ દ્વારા જ સર્વજનમોહક કાર્ય કરી બતાવ્યું છે. સફાઈ મદદનીશ સમિતિએ પણ માસિક સફાઈ દિન તથા પ્રચાર વગેરેમાં કાર્ય કરી બતાવ્યું છે. જનરાહત સમિતિએ ઔષધાલયની દિશામાં મેલેરિયાનાં ત્રણ કેન્દ્રો ખોલીને મેલેરિયાના દર્દીઓ પૈકી(જો કે આ વેળા ગંદકીની સફાઈના કારણે મેલેરિયાનો ઉપદ્રવ ઓછો હતો એમ જાણ્યું છે
સાધુતાની પગદંડી
રે રે