________________
વિરમગામની નરકબારી તરીકે પંકાયેલી જકાતબારીમાં હવે ફેરફાર તો થયો જ છે, પણ હજુ વધુ ધ્યાન અપાવું ઘટે છે.
મ્યુનિસિપાલિટીના સેનિટેશન ખાતાના ચેરમેન પ્રજાની સંમતિ વિના સુપરસીડ થયેલા મ્યુ. તંત્રને સાથ આપ્યો તે બદલ તો મેં મારો વિરોધી મત દર્શાવ્યો જ છે; પણ અહીં ગ્રામસફાઈ સહાયક સમિતિના સહકારમાં તેમણે પોતાની જે ફરજ હોવી જોઈએ તે આ નિમિત્તે પણ બજાવવાનો જે પ્રયત્ન કર્યો છે તેની અહીં હું નોંધ લઉ છું.
ભાઈ જેઠાલાલ આમાં વધુ નોંધપાત્ર છે. તેમણે અને ચીનુભાઈએ મદદનીશ સમિતિમાં પૂરો સાથ પુરાવ્યો છે. ખાસ કરીને ચુનીભાઈને તો એને માટે વેઠવું પણ પડ્યું છે. આ કિસ્સામાં આજના યુ. તંત્રની શિથિલતાની મારા મન પર છાપ પડી છે. બાકી ચુનીભાઈને આ ભોગ તો ધન્યવાદ જ માંગી લે છે, પણ તેમની પાસે હું આથી પણ વધુ વીરતાપૂર્વકની સહનશીલતાની આશા રાખું છું.
આ ચતુર્માસમાં અનેક ભાઈ બહેનો આવ્યાં તેમાં પંડિત દરબારીલાલજી ઉપરાંત ઢેબરભાઈ, મોરારજીભાઈ, અર્જુનવાલા વગેરેના નોંધપાત્ર પ્રસંગો છે.
પુષ્પાબહેન મહેતા, ડૉ. હરિપ્રસાદભાઈ દેસાઈ, પારાના પુનમચંદભાઈ વગેરે પંડયા માસ્તરના પ્રયત્નની યોજનાને લીધે આવેલા.
વિરમગામે આમ સક્રિય સળવળાટ પામીને મારા મન પર પ્રબ સારી છાપ પાડી છે. બહેનો પણ હૃદયપૂર્વક પ્રામસફાઈમાં સાથ આપે અને તબક, પાવડા અને ઝાડુ લઈને બધા ઘરનાં અને બધી વયનાં મોટાં-નાનાં-સો અખંડ ઐકયે નીકળી પડે એ સામાજિક ક્રાન્તિએ મારી જેમ અનેકને અસર કરી છે, એમં હું જોઈ શકું છું.
સ્મૃતિ વિકાસના પ્રયોગોમાં પણ બબુજીભાઈ, શિવાભાઈ ખેતીવાડીવાળા જેવા હાર્દિક રસ લે અને નાના વિદ્યાર્થી સાથે, હરીફ વિદ્યાર્થી થઈ બેસે એ દયે પણ મને આનંદ આપ્યો છે. એક બે વિદ્યાર્થીઓ અને તેમાંય હર્ષદની આ દિશાની પ્રગતિ જોઈ હું ઈચ્છું છું કે આ વર્ગ પ્રત્યે જે કાર્ય ઉપાડી લેવામાં આવે તો જેમ દલપતભાઈ જેવા શિક્ષકો સફાઈના પ્રશ્નમાં સક્રિય ઊંડો રસ ધરાવે છે તેમ સૌ આમાં પણ રસ ધરાવતા થશે. આ પ્રયોગથી શા શા લાભ થાય છે તે વિષે શિવાભાઈ અને બબુજીભાઈએ જે અનુભવો કર્યા છે તે ગૌરવપ્રદ છે.
આમ જ્યારે જ્યારે જે જે બાબતમાં વાત મૂકી છે કે વિરમગામે જવાબ વાળ્યો જ છે. વિના આમંત્રણ કાર્ય અંગે જ અહીંનું ચતુર્માસ થયું. તો પણ વિરમગામ ગ્રામસફાઈ સમિતિની સુંદર ભેટ ધરી અને આથી ભાલ નળકાંઠા પ્રયોગ કાર્યમાં વિરમગામમાં ચાતુર્માસ