________________
હિન્દુસ્તાની અને હિન્દી બેમાંથી કઈ જોઈએ ? એ વિષે બોલતાં જણાવ્યું કે અત્યારે તો પાણીના જથ્થાને ડાંગથી જુદા પાડ્યા જેવું લાગે છે, પણ તે એક થવાનાં છે એવી આશા રાખીએ. પણ હિન્દુસ્તાની શીખીએ તો કંઈ વાંધો નથી. ઉર્દૂ શબ્દો આપણી ગુજરાતી ભાષામાં એટલા બધા પેસી ગયા છે કે તેને કાઢી નાખીએ તો ભાષા જ ન રહે. દા.ત. ઉમર, મોજે, જરૂર, જબરજસ્ત, કબર શબ્દો ઉર્દૂના છે. આપણે અંગ્રેજીની આટલી બધી ગુલામી કરી તો આટલું ઉર્દૂ નહીં ચલાવી શકીએ?
આત્મિક કેળવણી અને શારીરિક તાલીમ એ ઉપર બોલતાં જણાવ્યું કે આત્મા વગરનું શરીર શબ જ છે, કોઈપણ શારીરિક તાલીમ આધ્યાત્મિકતા સિવાય સાચી શક્તિ મેળવી શકે જ નહીં. આપણો વ્યાયામ વાંઝિયો ન હોવો જોઈએ. વિરમગામના વિદ્યાર્થીઓએ તળાવમાં લીલ જોઈ અને તે કાઢવા પ્રયત્ન કર્યો આનું નામ સાચી શારીરિક કેળવણી. ઘર બળતું હોય અને કહીએ કે મારે કસરત કરવા જવું છે તો તે અયોગ્ય ગણાશે. * ૧૬-૧૨-૪૭ : બાવળા
અહીંના સંતઆશ્રમમાં હરિજન પ્રવેશ નહોતો તેથી લોકોનો આગ્રહ છતાં મહારાજશ્રી ત્યાં ન ઊતર્યા. આ કારણે તેની કારોબારીની મિટિંગ મળી. તેમાં એવું ઠરાવ્યું કે સાધુ સંત અથવા વ્યાખ્યાનની કથાવાર્તા શ્રવણ કરવા તેમની સંમતિસહ સર્વકોમ આવી શકશે અને કોઈ અસ્પૃશ્યતા સૂચક વર્તાવ રાખશે નહીં. આથી મહારાજશ્રીએ છેવટે આશ્રમમાં મુકામ કર્યો હતો. એક નવું હિંમતભર્યું પગલું ભર્યું તેથી સૌને ધન્યવાદ આપ્યા. સંત આશ્રમ” હવે એના નામ પ્રમાણે સાર્થક થશે ! •
બપોરના વેપારીઓની એક સભા અનાજની ખરીદ વેચાણ સંબંધી વિચાર કરવા બોલાવી હતી. કેટલીક ચર્ચાના અંતે ઍસોસિયેશન સ્થાપવા અને તે દ્વારા રૂપિયા દસથી વધારે ભાવે કમોદ નહીં ખરીદવા, અને લાલાકાકા તથા મહારાજશ્રી કહ તે નફે વેચવા ઠરાવ્યું હતું. બીજે દિવસે એસોસિયેશન સ્થપાઈ ગયું હતું તેની જાણ કરતો તાર પણ મુંબઈ સરકારને કર્યો હતો. કેટલીક વખત કેવાં ત્વરિત પગલાં ભરાતાં હોય
છે!
તા. ૧૭મીએ ભાલ નળકાંઠાના આગેવાન ગણાતા ૧૮ ગામના લોકોની સભા થઈ હતી. મહારાજશ્રીએ તેમને નૈતિક ભાવ કહ્યા. લોકો ખુશી થઈ ગયા અને કહ્યું કે અમે હવે આથી વધારે ભાવે વેચીશું નહિ. બે તાલુકાનું એક એક મંડળ પણ સ્થપાઈ ગયું. બે બે કાર્યકર્તા પણ સાથમાં લીધા. મરજિયાત લેવી પણ થોડી ૧૦ ટકા જેટલી આપવી અને અપાવવી એમ ઠરાવ્યું. ૫૨
સાધુતાની પગદંડી