________________
પોતાની જાતને બીજાથી સારો કહેવડાવવા પ્રયત્ન કરે છે. આમ ધીમે ધીમે ગૌરવગ્રંથી દઢ થતાં થતાં ઊંચનીચની ભાવનાનો જન્મ થાય છે. અને આ વૃત્તિ હદ વટાવી જતાં અસ્પૃશ્યતામાં પરિણમે છે.
ગાંધીજીએ રેંટિયાની જે વાત કહી છે તે પણ નવી નથી. ફક્ત ભુલાઈ જ ગઈ હતી. ગાંધીજીએ તે તાજી કરી આપી. ગાંધીજીએ એક બે નહિ પણ જીવનનાં લગભગ બધાં જ ક્ષેત્રોને નવીદષ્ટિ આપી છે. એ બધાંમાં જો સૌથી અગત્યનું કાર્ય કર્યું હોય તો તે શ્રમને પ્રતિષ્ઠા આપવાનું. રેંટિયો એ શ્રમનું પ્રતીક છે. શ્રમજીવીનાં કપડાં પરસેવાવાળાં અને ધૂળથી ઢંકાયેલાં હોય છે. એને મેલોધેલો જોઈ આપણે એનાથી દૂર ભાગીએ છીએ. આપણા દિલમાં એના તરફ સદૂભાવ નથી પ્રગટ્યો કારણ કે આપણી આંખ ધન અને ઉપરનાં કલેવર જોવાને ટેવાઈ ગઈ છે.
આજે આપણે ત્યાં બધે જ અવ્યવસ્થા ફેલાઈ ગઈ છે. આનું કારણ પગને ઠેકાણે માથું મુકાયું છે અને વળી પાછો કર્મવાદના સિદ્ધાંતને આધારે એનો બચાવ કરવામાં આવે છે. આજે સમાજમાં જે છે તે કર્મવાદ, એટલે વ્યવસ્થાવાદ નહિ પણ અવ્યવસ્થાવાદ જ છે. પ્રજાના સેવક
બે દિવસ અમે સૌરાષ્ટ્રના વડા પ્રધાનને નિવાસસ્થાને રહ્યા. શ્રી ઢેબરભાઈની નમ્રતા અને સામાન્યમાં સામાન્ય માણસની પણ સગવડ સાચવવાની કાળજી ખૂબ ધ્યાન ખેંચે એવી હતી. તેઓ વહેલી સવારથી કામે લાગી જતા અને પોતાનાં દૈનિક કામો કરતાં કરતાં પણ મળવા આવનારાઓને મુલાકાતો આપતા અને તેઓની વાત ધ્યાનથી સાંભળતા. સમાજનું પાપ
એક દિવસ અમે બાલાશ્રમની મુલાકાતે ગયા. નાનાં બાળકો અમોને તાકીને જોઈ રહ્યાં. નાનું બાળક-તદ્દન નબળું આંગળીએ આવીને વળગી પડ્યું. તે કોઈની હૂંફ ઝંખતું હતું. કેટલાંક બાળકોને પગારદાર બેનો રમાડતી હતી. એમની ખરી માતાઓ પણ ત્યાં ઊભી હતી.અમોને જોતાં જ તે શરમાઈ ગઈ અને અમારાથી દૂર ચાલી ગઈ. શરમનું કારણ સમજાયું. અમને થયું, એમની આ શરમને માટે કોણ જવાબદાર છે? ૨૮-૪-૪૮ : ખોરાણા
રાજકોટનો ૯ દિવસનો કાર્યક્રમ પૂરો કરી ખોરાણા આવ્યા. અંતર ૮ માઈલ હશે. સૌરાષ્ટ્રની વિહારયાત્રા
૮૭
