________________
જિનથી છેલ્લે છેલ્લે છૂટાં પડ્યાં..... નયનો અશ્રુ સારે એવું એ કરુણ ચિત્ર હતું. પણ અમે તો વારંવાર ટેવાયેલા, એટલે આંખો, પાણી પણ ભાગ્યે જ સારે. છતાં વિહાર વેળાએ આંસુ પડયાં કે પડશે એવું બની ગયું.'
આવા પ્રેમાળ ધોધને કેવી રીતે વાળવો? એટલે કહે છે: 'વિહાર વેળાએ મેં જરા દોટ મૂકી... પણ થોડા ઓ તો ચાલ્યાં જ (પા. ૩૧).
એક જૈન સાધુ જન સાધુ - સાચા અર્થમાં તો વિશ્વસાધુ પોતાની પ્રેમ પાંખમાં લોકોને કયાં સુધી ઊડવા ખેંચે છે ! એમની વિદાય વેળાનું, એમના જ કંઠે ગવાતું ગીત - “ આવો ઊડીએ ! આવો ડીએ!” તાજું થાય છે.
આવાં ભાવદશ્ય જેને જેને સ્પર્શી જાય છે તે કાયમના તેમના વાત્સલ્યમય કુટુંબના સભ્ય બની જ જાય છે.
: ૨ : ગ્રંથનો બીજો ભાગ, સૌરાષ્ટ્રની વિહારયાત્રાથી શરૂ થાય છે. સાણંદના ચાતુર્માસ દરમિયાન, હરિજન આશ્રમ સાબરમતી ખાતે રહેતા, હરજીવન કોટકનો સંદેશો આવે છે : 'બાપુ વહેલેરા પધારજો રે !” ઘડીઓ ગણાય છે. પણ ચાતુર્માસ દરમિયાન વિહાર થઈ શકે નહીં. એટલે બંને મિલનાતુર હૈયાં ચાતુર્માસના પૂર્ણાહુતિની રાહ જોઈ રહ્યાં હતાં. એ પૂરા થતાં સીધા આશ્રમે પહોંચ્યા, પણ કાળચક્રની ગતિ તો જુઓ ! માત્ર બે કલાક પહેલાં જ, મહારાજશ્રી આશ્રમે પહોંચે તે પહેલાં જ હિંસલો ઊડી ગયો' તેમ છતાં મહારાજશ્રીના આગમને તેમના પરિવારને અને આશ્રમવાસીઓને મોટું સાંત્વન મળ્યું.
અહીં આપણને મહારાજશ્રીની સકલ જગતની બની જનેતાની મનઃકામના તાદશ થાય છે. ભકત અને ભગવાનના મિલનનો તલસાટ જે આપણાં અનેક ભકિતપદોનું માધ્યમ બન્યો છે, તેવાં દશ્યો પણ એમના અંતેવાસીઓએ નોંધ્યાં છે. કોટકની ભક્તિ એવી જ ગણાય !
આ એક સંત પુરુષની વિહારયાત્રા છે. યાત્રામાં નિર્મળ મન અને પુનિત શ્રદ્ધા હોય તો જાત્રા ફળે. આપણે એ રીતે જ આ વિહારયાત્રામાં જોડાઈએ.
અમદાવાદમાં નિર્વાશ્રિતોનાં ધાડાં ઊતરી પડયાં હતાં. તેમના કૅમ્પોની મુલાકાત લે છે, અને કથનીઓ સાંભળતાં હૃદય દ્રવી જાય છે. મણિભાઈ કહે છે : 'આવાં દશ્યો તો પ્રત્યક્ષ જોવાથી જ સમજાય.”
આ વિહારયાત્રા ૧૯૪૭-૪૮ની છે. આ દિવસો સ્વરાજ્યકાળની સંધિકાળના
૧૦
