________________
દુર્યોધનના મેવામાં નહોતું એ વિદુરની ભાજીમાં હતું. દ્વારકાના રાજમાં નહોતું તે સુદામાના તાંદુલમાં હતું. ધર્મનું તત્ત્વ હૃદયના સ્થાયી ભાવમાં હોય છે તે બહાર નથી. સ્વામી રામતીર્થ ભિક્ષા લેવા ગયા, એક બાઈએ દૂધ આપ્યું. પણ તેના પર જે તર હતી તે આપવા વિચાર ન હતો, પણ તે કંઈ એવી વસ્તુ નહેતી કે ચોંટી રહે. નાખતાં પડી ગઈ. મુખમાંથી હાય નીકળી ગઈ. સ્વામીજીએ કહ્યું માઈ એ હાય નિકાલ લે, બાઈ ભોંઠી પડી ગઈ. ભાવના એ મોટામાં મોટી વસ્તુ છે એક મિત્રની પેન્સિલ ભેટ અને બીજાની કિંમતી વસ્તુની ભેટ એમાં પેન્સિલ છે તો તુરછ પણ એ આપવા પાછળ મન મોટું છે જ્યારે કીમતી વસ્તુ પાછળ નથી. પેન્સિલની કિંમત આપણે મન મોટી છે. કારણ કે તેની પાછળ ભાવ છે. આમ ભાવનાથી પિરસાયેલ ખીર સાધુએ આરોગી ખૂબ સંતોષ પામ્યા. ગોવાળ બાળ એક શ્રેષ્ઠીને ત્યાં જન્મ પામ્યા તે શાલીભદ્રની રિદ્ધિ-સિદ્ધિ આજે પ્રખ્યાત છે. લોકો ચોપડામાં આજે ધનતેરસે પૂજા કરે છે. શાલીભદ્રની રિદ્ધિ-સિદ્ધિ હજો. એ રિદ્ધિ ધનદોલતની નહીં પણ સગુણની રિદ્ધિ સિદ્ધિ.
મા બજારમાંથી આવી છોકરાને પૂછ્યું બેટા ! ખીર ખાઈ ગયો.' ત્યારે કહ્યું મા ! એક સાધુને જમાડી દીધી. બહુ સારું કર્યું બેટા ! બીજી બનાવી. દીકરાએ કહ્યું, ના મા હવે મને સંતોષ છે. સાધુને ભ્રમરની ઉપમા આપી છે. તે અમૃત લે છે. આપવામાં જ સંતોષ છે તે ઉપભોગમાં નથી, કારણ કે તેમાં બે મજા છે. એક દ્રવ્યની મજા અને બીજી ભાવની મજા, પેલામાં તો હાથ મોઢામાં જાય એટલે હાથની મજા આવે. પણ આજે ઊલટું છે. દાન દેવામાં જેટલી મજા આવે છે, તેના કરતાં ઊપભોગમાં વધુ મજા આવે છે. અતિથિસત્કાર વૈદિક કાળથી ચાલ્યો આવે છે. વેદોમાં તેનું ખાસ વિધાન કરેલું છે. આ ઘર જમીન પ્રાણ બધું આપનું જ છે. ખુશીથી રહો. જ્યાં સુધી રહેવું હોય ત્યાં સુધી, પણ આજે આપણે ધનને મહત્ત્વ આપતા થયા છીએ. આપણા વહેવારો પણ ઘનમય બની ગયા છે. ખાનદાન એટલે સદ્દગુણી. ગમે તેવા કપરા કાળમાં પણ નીતિ ના ચૂકયા હોય તે. ધીમે ધીમે પૈસાદાર સાથે નીતિવાનને ખાનદાન કહેવા લાગ્યા. આજે એકલા ઘનવાન જ ખાનદાન કહેવાય છે. એટલી હદ સુધી કે ધર્મસ્થાનકોમાં પણ તેની મહત્તા ખૂબ વધી છે. કેટલીક જગ્યાએ તકિતઓ ચોડેલી મારેલી હોય છે. ફલાણા ભાઈના મોક્ષાર્થે અથવા નિર્વાણ અર્થે આટલા રૂપિયા આપ્યા છે. મોક્ષનો સંબંધ પૈસા સાથે જોડ્યો.
શાલીભદ્રને પુણ્ય મળ્યું, સાથે ધર્મનો અનુબંધ થયો એટલે ધર્માનુબંધી પુણ્ય થયું અને પૈસા ખૂબ મળ્યા. એક દિવસ શ્રેણિક મહારાજ તેને મળવા આવ્યા. માતાએ પુત્રને બોલાવ્યો. બેટા, રાજા આવ્યા છે. તો કહે નાખી દો વખારમાં” એને મન સૌરાષ્ટ્રની વિહારયાત્રા
૧૧૧