________________
વતું તો મારી પેઢી, મારી પ્રજા મારો દાખલો લે અને ઊંધે માર્ગે ચાલ્યા જાય.
ભિક્ષુકો ઘર ઘર ભિક્ષા માગવા માટે નીકળે છે. તે ભીખ માગવા નથી નીકળતા, તે ઉપદેશ આપવા માટે નીકળે છે. દીયતામ દેતાં રહેજો, ચેતજો નહિ તો અમારા જેવી સ્થિતિ થશે. નિરાશ્રિતોનો પ્રશ્ન સમજાવ્યો. ગઈ કાલે લાખોપતિ હતા તે આજે ભિખારી બની ગયા. કર્મના નિયમમાં એક કાંકરી પણ ખરતી નથી. બનવાનું તે જ બને છે. દષ્ટિનું પરિવર્તન એ જ સામો પુરુષાર્થ. સ્થળ પવન માટે પશ્ચિમની બારી ખુલ્લી મૂકીએ છીએ. પણ આંતરિક પવન કે જેનું પૂર ચાલ્યું આવે છે તે અટકયું અટકે તેમ નથી. તેને અનુકૂળ થઈ જવું તે જ ધર્મનું તત્ત્વ છે. અનીતિની લક્ષ્મી એક પ્રકારનું પાપ છે, શ્રાપ છે. પહેલાં જ્યારે લક્ષ્મી આવે ત્યારે આપણો ચહેરો ફરી જતો. વાન ફરી જતો. લોકો માટે જીવતા. નિર્લેપ રહીને આપ્યા કરે તે સમજતા હતા કે આ મૂડીનો હું ટ્રસ્ટી છું. જૈન સૂત્રોમાં એકે એક પાને સમાજવાદ ભર્યો છે. છટ્ટે વ્રત દિશાની મર્યાદા છે. દિશાની મર્યાદા એટલે શું? તું જ્યાં જન્મ્યો છે ત્યાંના લોકો ત્યાંના સમાજ સાથે તારું ઋણ છે તે તમારે ચૂકવવું જ જોઈએ. તું બીજે જઈશ તો તારી ફરજ ચૂકીશ. આપણે અહીં મકાન હોય, રંગુનમાં હોય, મુંબઈમાં હોય. રહેનાર બે હોય મકાન પાંચ હોય એટલે સરકારને કાયદો કરવો પડયો. ખાલી મકાન ન રાખી શકાય.
જ્યારે દેશમાં દુષ્કાળ આવ્યો ત્યારે જગડુશા પાસે એટલું બધું અનાજ હતું કે લોકોને જિવાડી શકે. તેણે વિચાર કર્યો હશે કે અનાજ સંઘરીશ તો એમાં જીવાત પડશે તેનાં કરતાં તેને સાફ કરીને લોકોને આપું તો વધુ ઉપયોગી થશે, લોકો જીવશે.
પ્રાચીનકાળમાં લાખો સોના મહોરો હતી. પણ તેનો ઉપયોગ કેવો કરતા હતા! ચત્તારી મંગલમમાં શું કહેવાય છે? શરણું લક્ષ્મીનું નહીં, પુત્ર પરિવારનું નહીં, પણ શરણ ધર્મનું માંગ્યું. આજે ઊલટું છે. પ્રભુની પાસે જઈને માગણી કરીએ છીએ કે સારાં નવાં રાખજો. ઠીક છે સાજાં હોઈશું તો પ્રભુભક્તિ થશે. પ્રભુદર્શનથી માલમિલકત મળે એ કયા ધર્મની વાત. પાપ પંથમાં મારો પગ ન પડે એ માગું. ભગવાન ચેતવણી તો આપે છે, પણ આપણે માનતા નથી. લખપતિ જોઈને થાય છે કે હું કેમ નથી બની શકતો ? શકિત નથી તો કાળાં બજાર નથી થઈ શક્યાં. એક કાળ એવો હતો કે આપણે માનતા કે બહુ પાપ કર્યો હશે તો ઓઢણાં આપ્યાં, સ્ત્રીદેહ મળ્યો. પણ મૂલ્યાંકનો બદલાય છે ત્યારે તે પુણ્ય બની જાય છે. સ્ત્રીઓને પ્રધાનપદ આપવાનું નક્કી થાય પુરુષને નહીં તો બધા માને કે સ્ત્રીનો અવતાર સારો.
એક ચોર ચોરી કરીને મિલકત લાવે છે અને એક શાહુકાર પાસે પાઈ નથી. તોય આપણે શાહુકારને પુણ્યશાળી માનીશું. કારણ કે તેણે અનીતિ નથી કરી. નરકમાં ૧૦૬
સાધુતાની પગદંડી