________________
પરંતુ મહારાજશ્રી અત્યારે તો બધી પરિસ્થિતિ અને સ્થળો જોવા પૂરતા જ નીકળ્યા હતા. એક પક્ષની અસર નીચે આવી જવાય તો બીજો પક્ષ વિમુખ બને એટલે પોતે તટસ્થ સ્થળ ઈચ્છતા હતા. આ ભાઈ સાથે ફરતા તે બીજા જૈનોને પસંદ નહોતું પણ સાથે આવવાની ના શી રીતે કહી શકે? મહાજને પોતાનો વિશાળ ડહેલો આપવાની ઈચ્છા વ્યકત કરી. આ સ્થળ શહેરની મધ્યમાં અને વિશાળ હતું જેથી ચોમાસામાં પણ પ્રજા રાત્રિ પ્રવચનોનો લાભ લઈ શકે એટલે એ સ્થાનની પસંદગી થઈ.
રાજકોટમાં તાજી જ રાષ્ટ્રિય સરકાર અસ્તિત્વમાં આવી હતી. પ્રધાનો બધા લગભગ કોંગ્રેસ કાર્યકરો હતા. જે મહારાજશ્રીના પરિચિત અને શ્રદ્ધાળુ હતા એટલે સરકારે પણ કેટલાંક સ્થાનો બતાવ્યાં અને જે પસંદ પડે તે આપવાની તૈયારી બતાવી. પણ મહારાજશ્રી સરકારનો આશ્રય લેવા માગતા નહોતા.
આ પછી મહારાજશ્રીનો આજુબાજુનાં ગામડાંમાં પ્રવાસ શરૂ થયો. બચુભાઈ ચાતુર્માસની તૈયારીમાં પડયા. એકાદ માસ પછી અમો ચાતુર્માસ માટે રાજકોટ આવવા નીકળ્યા. અગાઉ ગયેલા ત્યારે લોકોનો જે ઉત્સાહ જોયેલો તે અદમ્ય હતો. પરંતુ જ્યાં અમે આવ્યા ત્યાં બચુભાઈની સાથે થોડાં પરિચિત ભાઈબેનો અને કાર્યકરો જ સામે આવ્યાં હતાં. નવાઈની સાથે થોડો ક્ષોભ પણ થયો. સૌ નિવાસસ્થાને આવ્યાં, નિવાસસ્થાન પણ બચુભાઈનું ઘર જ હતું. નાનું સરખું એક માળનું મકાન હતું પાછળ થોડો વાડો હતો. બચુભાઈએ કહ્યું, કદાચ ચોમાસું અહીં જ કરવું પડશે. અને તો તો આ વચ્ચેની દીવાલ કાઢી નાખશું અને થોડું વ્યવસ્થિત પણ કરી લઈશું.
એક મહિના પહેલાં આવેલા ત્યારે મહાજનનો વડો જે વિશાળ હતો તે મળવાનો હતો. પણ તેના વ્યવસ્થાપકો હવે ના પાડતા હતા. જૈનોનો ઉત્સાહ પણ મંદ પડી ગયો હતો. આનું કારણ પૂછયું તો જાણવા મળ્યું કે જૈનોના એક પક્ષના આગેવાન જે મહારાજશ્રી અહીં નિવાસ કરે તો રોજ તે ભાઈ સાથે આવે. વળી પોતાના પક્ષનાં સાધુ સાધ્વીઓના બે ઠાણાંને ચાતુર્માસ માટે આમંત્રણ આપી દીધેલું. અને એમનું પ્રવચન પણ વંડામાં ગોઠવેલું. એટલે સંતબાલજીને ના કહેવી જ ન પડે. નિવાસ નહીં આપવાનું આ મુખ્ય કારણ હતું. બીજા ગૌણ કારણોમાં કેટલાંક રૂઢિચુસ્ત જૈનોને મહારાજશ્રીની ક્રાંતિકારી વિચારસરણી પસંદ નહોતી.
મહારાજશ્રીને તો ગમે તે સ્થળ હોય, કોઈ સવાલ જ નહોતો. પણ બચુભાઈ અને બીજા કાર્યકરોને આ ઠીક નહોતું લાગતું. કારણ કે મહારાજશ્રીનો લાભ મોટી
સાધુતાની પગદંડી
૧૪૪